2015 Het Haarlemmermeer Lyceum Jair Keij VWO6D
[URBAN MINING] Profielwerkstuk over de het probleem van e-waste en welke oplossingen mogelijk zijn op dit gebied. 1
Voorwoord: Ik zou iedereen graag bedanken die mij geholpen heeft om dit onderzoek in elkaar zetten. Zonder die hulp was het waarschijnlijk toch minder leuk geweest om dit werkstuk te maken. Met dit profielwerkstuk wilde ik eigenlijk iets heel anders doen dan normaal. Ik had ook een onderzoek kunnen schrijven over geschiedenis, maar in plaats daarvan besloot ik mijzelf te verdiepen in een maatschappelijk thema waar ik eigenlijk nog helemaal niks van wist. Van Urban Mining had ik nog nooit gehoord en door mijn onderzoek ben ik erachter gekomen hoe groot dit probleem is. Ik denk ook dat ik na dit onderzoek bewuster ben gaan nadenken over recycling en ik heb nu bewust meer oude spullen weggebracht voor recycling.
2
Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 4 Hoofdstuk 1: Wat is Urban Mining .......................................................................................................... 6 1.1 een definitie van elektronisch/e-waste afval ................................................................................ 7 1.2 al bestaande maatregelen ter bevordering van Urban Mining ..................................................... 7 H2: Waarom is Urban Mining belangrijk? ............................................................................................... 9 2.1
Het sociale belang van Urban Mining...................................................................................... 9
2.2
Het milieubelang van Urban Mining ..................................................................................... 13
H3 de huidige situatie............................................................................................................................ 19 3.1
De Meerlanden:..................................................................................................................... 19
3.2
De Meerlanden in de gemeente Haarlemmermeer .............................................................. 20
3.3
De organisatie Wecycle ......................................................................................................... 25
3.4 de inzamelmethode en verwerkingsmethode van Wecycle ....................................................... 29 H4
Welke mogelijkheden zijn er om E-waste inzameling te verbeteren? ...................................... 30
4.1 Verbetering van e-waste recycling op de korte termijn:............................................................. 31 4.2 de oplossingen op lange termijn ................................................................................................. 34 H5 Conclusie .......................................................................................................................................... 41 Bronvermelding ..................................................................................................................................... 46 Interview beleidsmedewerker gemeente Haarlemmermeer: .............................................................. 48 Logboek ................................................................................................................................................. 52
3
Inleiding In dit PWS doe ik onderzoek naar de manier waarop men nu en in de toekomst elektronisch afval beter kan inzamelen en recyclen. Ik start dit onderzoek, omdat in de wereld de klimaatverandering een steeds groter probleem wordt. Daarnaast is niet alleen de klimaatverandering een groot probleem, maar ook zijn grondstoffen voor elektronische producten niet oneindig uit de grond te halen. E-waste is een enorm groeiende afvalstroom in de wereld, omdat landen steeds meer moderniseren en steeds meer gebruik maken van elektronische apparaten, hierdoor ontstaan dus ook meer afval van elektronische apparaten. Echter is e-waste ook enorm vervuilend, omdat bij verbranding hiervan of bij verkeerde ontmanteling hiervan giftige en milieuvervuilende stoffen vrijkomen die klimaat en omgeving aantasten. Daarnaast bestaat e-waste uit veel kostbare materialen die niet zomaar verkregen kunnen worden. Op dit moment stijgt de vraag naar grondstoffen steeds meer en het aanbod is gering. Om de toenemende vraag in de toekomst op te vangen, zal e-waste steeds meer gerecycled moeten worden. Het inzamelen en recyclen van e-waste is daarom belangrijk om onder andere de klimaatverandering tegen te gaan en grondstoffen te sparen voor de toekomst. Ik zal mijn onderzoek vooral richten op de e-waste recycling in mijn eigen gemeente de Haarlemmermeer. De hoofdvraag voor dit onderzoek luidt dan ook: Waarom is het belangrijk dat e-waste recycling verbeterd wordt in de gemeente Haarlemmermeer en op welke manieren is dit mogelijk? Om antwoord op deze vraag te krijgen heb ik vier deelvragen opgesteld: -
Wat is Urban Mining? Waarom is Urban Mining belangrijk? Wat is de huidige situatie in de gemeente Haarlemmermeer? Op welke manier is e-waste inzameling te verbeteren?
Om antwoord op de hoofdvraag te geven, moest eerst precies uitgezocht worden wat Urban Mining inhield. Dit is wel belangrijk, want niet iedereen weet dat Urban Mining een andere benaming is voor e-waste recycling. De tweede deelvraag gaat over waarom Urban Mining belangrijk is voor de wereld. In deze deelvraag komt naar voren waarom e-waste een steeds groter probleem is in de wereld en waarom het van belang is, dat e-waste meer gerecycled moet worden. Er zijn ook vele mogelijkheden om e-waste recycling te verbeteren. Voordat men begint met een oplossing te bedenken, moet eerst worden gekeken hoe de situatie is op dit moment in de Haarlemmermeer. Aan de hand daarvan kunnen in hoofdstuk vier oplossingen besproken worden die toegepast kunnen worden in de gemeente Haarlemmer en ook in de rest van Nederland. De conclusie zal een korte samenvatting zijn van alle hoofdstukken en in de conclusie wordt nog eens gekeken waarom e-waste recycling zo belangrijk is en daarnaast zal gekeken worden welke oplossing het beste is om e-waste inzameling en recycling nog verder te verbeteren. 4
5
Hoofdstuk 1: Wat is Urban Mining
Mijn onderzoek houdt zich bezig met de manier waarop Urban Mining beter toegepast kan worden in de gemeente Haarlemmermeer en misschien ook op mondiaal niveau. Om verder te gaan moet eerst onderzocht worden wat Urban Mining precies inhoudt. Urban Mining is het proces waarbij landen en steden proberen zoveel mogelijk elektronisch afval in te zamelen om dit te recyclen. Het gerecyclede materiaal kan dan later weer gebruikt worden voor nieuwe elektronische apparaten. Het recyclen van elektronische apparatuur wordt al redelijk lang zo goed mogelijk geprobeerd. De term Urban Mining is ook een vrij nieuwe term die pas sinds kort gebruikt wordt voor het inzamelen van elektronisch afval. Op mondiaal niveau wordt vaak nog de term ‘e-waste’’ gebruikt, dat elektronisch afval betekend. Urban Mining gaat op landelijk en mondiaal niveau een steeds grotere spelen door onze groeiende wereldbevolking en de groei van de welvaart die zich vooral richt op de toenemende technologische vernieuwingen. Om duidelijk te maken waarom Urban Mining belangrijk is zal eerst een definitie van e-waste gegeven moeten worden.
6
1.1 een definitie van elektronisch/e-waste afval E-waste heeft verschillende soorten betekenissen, die allemaal een beetje op elkaar lijken. Als men deze definities allemaal samenvoegt, kom er ongeveer hetzelfde uit. Deze samenvoeging volgt hieronder. Definitie E-waste: E-waste is de naam van elektronische producten die stuk zijn of aan het einde zijn van hun economische levensduur (gebruikstijd). Elektronische producten bestaan uit een breed assortiment van koelkasten tot computers. Zij bevatten vele waardevolle en giftige grondstoffen, maar deze zijn niet van nut voor de gebruikers. E-waste heeft dus eigenlijk een logische definitie. Als je een product niet nodig hebt, dan is het afval. Alles dat door middel van elektriciteit zijn functie uitvoert, valt eigenlijk onder de categorie e-waste/ elektronisch afval. Dat is toch een grote hoeveelheid afval. Als men zou bekijken hoeveel apparaten in een huis gebruik maken van stroom, dan zal men erachter komen dat er toch een redelijk grote hoeveelheid e-waste uit een huis kan komen. Kortom ewaste is een veel grotere afvalstroom dan men zou denken.
1.2 al bestaande maatregelen ter bevordering van Urban Mining De Basel Conventie: De Basel Conventie was een internationaal verdrag. De volledige naam van het verdrag is: de Basel Conventie door te controleren op grensoverschrijdend transport van gevaarlijk afval en der verwijdering hiervan. Kort gezegd de Basel Conventie. Het verdrag werd ondertekend op 22 maart 1989 en werd van kracht op 5 mei 1992. Er zijn 180 landen die het verdrag ondertekend hebben, maar Afghanistan, Haïti en de Verenigde Staten hebben wel getekend, maar het verdrag nog niet geratificeerd, dat betekent dat het verdrag in deze landen nog niet in werking is. De Basel Conventie is ontstaan na een aantal schandalen, waarbij grote hoeveelheden gevaarlijk en giftig afval gedumpt werden in zee of in ontwikkelingslanden. De Basel Conventie beoordeelt afval als gevaarlijk wanneer het afval bepaalde eigenschappen heeft: -
explosief licht ontvlambaar giftig bijtende middelen
Daarnaast valt afval onder de Basel Conventie waarnar het afval illegaal is in het exporterende, doorvoerende of importerende land. Het doel van de Conventie, was dat gevaarlijk en giftig afval niet meer gedumpt werd in het buitenland en het liefst op een zoveel mogelijk milieuvriendelijke manier verwerkt werd. Het verdrag voorkwam alleen niet dat gevaarlijk en giftig afval nog steeds geëxporteerd werd. Hierdoor kwam in 1995 het Basel Amendement tot stand. Dit Amendement is 7
door 79 landen ondertekend, maar nog niet in werking. 75% van de deelnemers moeten tekenen om het Amendement in werking te laten treden. Over het Amendement komt meer informatie in H2. De maatregelen van de EU: WEEE en RCHS De Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) is een wet van de Europese Unie die het doel heeft om ervoor te zorgen dat er per inwoner in de Europese Unie 4 kilo elektronische afval wordt opgehaald. Het plan voor deze wet werd in 2002 opgesteld en ging in 2003 in werking. De doelstelling was om het plan van 4 kilo e-waste per inwoner in 2009 te behalen. Dit plan is uiteindelijk ook gelukt en veel lidstaten van de EU recyclen al veel meer kilo’s e-waste per inwoner. Deze doelstellingen uit 2002 zijn daarom ook al achterhaald en de Europese Unie zal deze wet dan ook gaan herzien om nog betere doeleinden te kunnen bereiken. De Restriction of Certain Hazardous Substances (RCHS) is een andere wet van de Europese Unie. Deze wet moet ervoor zorgen dat binnen de EU, bedrijven het gebruik van bepaalde stoffen in elektrische apparatuur verminderen. Ook deze wet werd rond dezelfde tijd geïnstalleerd als de WEEE door de Europese Unie. Er zijn 6 grondstoffen die volgens deze wet minder gebruikt moeten worden in elektronische apparaten. -
Lood Kwik Cadmium Chroom Polybroombifenylen Polybroomdifenylethers
8
H2: Waarom is Urban Mining belangrijk? Urban mining is het inzamelen en recyclen van elektronisch afval, maar heeft het inzamelen en recyclen hiervan wel enige waarde voor de maatschappij. Het antwoord is ja. Het recyclen van elektronisch afval heeft wel degelijk waarde in de wereld. Op dit moment wordt een groot deel van het afval gestort en gebeurt er niet veel meer mee of het afval wordt verbrand waarmee het energie opwekt en dus nog enige waarde heeft voor de maatschappij. Ook elektronisch afval is in dit huidige systeem van afvalverwerking opgenomen. Om aan te tonen dat Urban Mining processen in Nederland en de wereld verbeterd moeten worden, zal in deze deelvraag gekeken worden naar de importantie van Urban Mining. Dit zal onderzocht worden door te kijken naar het sociale belang van Urban Mining en het belang voor het milieu. Dit zal dus onderzocht worden om te laten zien dat het inzamelen van elektronisch afval en het verbeteren van dit proces hard nodig is.
2.1
Het sociale belang van Urban Mining
Grote hoeveelheden e-waste worden dus nog steeds niet gerecycled, maar wat gebeurt dan met dit overige afval? Inderdaad wordt veel hiervan gestort op stortplaatsen of verbrand om energie op te wekken. Helaas worden er nog altijd opties bedacht die niet voordelig zijn voor de gezondheid van mensen en voor het milieu. E-waste hubs: Per jaar worden er ongeveer 50 miljoen elektronische apparaten weggegooid en bestempeld als e-waste. Een klein deel hiervan wordt door de wereld gerecycled en de rest zou gestort worden of verbrand worden. Dat is het algemene idee waarop elektronisch afval verwerkt wordt. Toch is er ook een andere reden, waarom Urban Mining steeds belangrijker zou moeten worden in de wereld en in Nederland. Niet al het elektronisch afval dat de consument veroorzaakt in vooral de Westerse landen en BRIC landen, wordt verwerkt volgens de drie bovengenoemde manieren. Het blijkt dat een deel van het elektronische afval wordt geëxporteerd naar het buitenland, naar de zogenaamde e-waste hubs. Dit zijn plaatsen of landen waar elektronisch afval of tweedehands elektronische apparaten 9
‘’gedumpt’’ worden voor gebruik of recycling. Een aantal landen waar het afval naartoe geëxporteerd wordt, zijn: Nigeria, India, Ghana, China, Brazilië en Pakistan. In grafiek 1 kan men zien welke landen bijvoorbeeld e-waste exporteren. Daarnaast zijn exacte export locaties te zien en locaties waarvan wordt gedacht dat er e-waste naartoe geëxporteerd wordt. Dit is eigenlijk heel vreemd, omdat het sinds de vorige eeuw al voor veel landen in de wereld verboden is om e-waste te exporteren of importeren.
Grafiek 1 de export van elektronisch afval
Op dit moment is het voor de Europese Unie, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland verboden om e-waste te exporteren naar het buitenland en vooral naar ontwikkelingslanden. Ook in de Basel Conventie zijn er al internationale afspraken gemaakt over het beperken van exporteren en dumpen van afval. Deze afspraken zorgen ervoor, dat er beperkt gevaarlijk en giftig afval geëxporteerd wordt tussen landen. Daarnaast moet het Basel Ban Amendement ervoor zorgen dat landen geen elektronisch afval en ander gevaarlijk afval dumpen in een minder ontwikkelt land dan zijzelf, onder geen enkele omstandigheden. Zelfs niet voor het recyclen van dit afval is dit niet mogelijk. De Basel Ban Amendement is alleen nog niet heel sterk in werking genomen, omdat niet alle leden van de conventie waaronder de VS, het verdrag van de conventie ondertekend heeft. Voor landen uit de EU zoals eerder vermeld, is het verboden om elektronisch afval te exporteren naar vaak ontwikkelingslanden. Toch wordt er vanuit de EU en bijvoorbeeld Australië elektronisch afval geëxporteerd naar deze ontwikkelingslanden ondanks dat dit verboden is. Om erachter te komen waarom de export van dit afval naar vaak minder ontwikkelde landen verboden is, moet men eerst kijken waarom deze landen überhaupt dit elektronische afval 10
importeren vanuit het buitenland. De voornaamste reden dat landen het afval importeren is, omdat e-waste toch een bron van inkomst is voor die landen en ook voor de bevolking. De tweedehands apparaten of het elektronisch afval dat zij importeren kan gerecycled of gerepareerd worden en daarna door verkocht worden. Daarnaast kan het ook nog eens gebruikt worden voor eigen gebruik. Met het doorverkopen van elektronisch afval of tweedehands apparaten kunnen die landen gewoon geld verdienen met puur reparatie, recycling en doorverkoop. Voor grote groepen mensen is dit hun werk en dus een manier om aan geld te komen. In bijvoorbeeld Ghana werken duizenden mensen tussen de bergen afval. Van deze mensen is ongeveer 40% kind (Frandsen e.a. 2011). De mensen die in deze informele sector werken worden scavengers of schrootwerkers genoemd. Deze mensen komen vaak van het platteland, omdat de landbouw niet genoeg voor hen opbracht om te overleven. Op eerste gezicht lijkt het allemaal dit dan ook heel goed voor die mensen. Elektronische apparatuur wordt gerepareerd en weer opnieuw gebruikt of de oude elektronische apparatuur wordt ontleed en de uitgezochte materialen kunnen ergens anders weer gebruikt worden en de mensen hebben dan nog enige manier van bestaan. Toch zijn er ook nadelen aan deze manier van werken, die negatieve effecten hebben op het milieu en de sociale omgeving van mensen in e-waste hubs. Ten eerste gaat de verwerking van elektronisch afval in de exportlanden vaak op een minder veilige manier dan in de westerse landen. Dit heeft dan ook een groot gevolg voor de gezondheid van de mensen die in deze sector werken. In de westerse landen zorgen we ervoor dat alle recycling methodes zo veilig mogelijk zijn en zo min mogelijk schade doen aan het milieu en de gezondheid van mensen. In ontwikkelingslanden of opkomende economieën zoals China, letten ze wat minder op milieuregels en de gezondheid van mensen. Economische vooruitgang heeft daar vaak een groter belang dan het milieu en de gezondheid van de bevolking. Bij de recycling van e-waste verbranden de arbeiders vaak het elektronisch afval in openlucht om bepaalde metalen terug te winnen. Bij de verbranding hiervan komen giftige stoffen vrij, die slecht zijn voor de gezondheid. Deze giftige stoffen kunnen direct via de luchtwegen ingeademd worden of indirect via grondwater dat vervuild is geraakt door die stoffen. Dit grondwater halen mensen later weer uit een waterput om als drinkwater te gebruiken. Als men grote hoeveelheden van dit vervuilde water drinkt of veel werkt met het verbranden van elektronisch afval kunnen mensen op de lange termijn veel gezondheidsklachten krijgen. Aan deze gezondheidsklachten is vaak niet zoveel meer aan te doen, bijvoorbeeld onvruchtbaarheid, miskramen en tumoren. Op de korte termijn hebben de arbeiders vaak last van snij wonden, hoofdpijn en last van de luchtwegen, maar natuurlijk ook brandwonden (Frandsen e.a. 2011). In China is bijvoorbeeld ook onderzoek gedaan naar loodvergiftiging. Dit komt omdat lood één van de meeste gebruikte metalen is in elektrische apparatuur. Uit het onderzoek bleek, dat in de Chinese e-waste hub Guiyu er steeds meer giftige stoffen in de lucht zitten die het water en voedsel verontreinigen. Vooral kinderen worden hier de dupe van, omdat zij hier veel gevoeliger voor zijn. Zeker bij loodvergiftiging,
11
omdat kinderen meer lood absorberen dan volwassen. Dit betekent dat kinderen veel sneller loodvergiftiging oplopen.
Natuurlijk kan ook het milieu niet buiten beeld blijven. Het milieu is de laatste jaren een steeds belangrijker thema geworden in de wereld. Sinds de aarde steeds meer aan het opwarmen is. Ook de e-waste hubs dragen hun steentje bij aan de opwarming van de aarde. Zoals eerder vermeld gebruiken de arbeiders op de e-waste hubs verbranding om verschillende metalen te scheiden van elkaar. De giftige stoffen die bij de verbranding vrijkomen, gaan de lucht in of komen in de grond terecht. Hiermee verontreinigen zij de lucht of tasten planten en water aan. Ook cfk gassen die vaak uit oude koelkasten komen, beïnvloeden het milieu slecht. Cfk gassen veroorzaken aantasting van de ozonlaag. Bij de Zuidpool is er al een gat in de ozonlaag, dat is ontstaan doordat er teveel cfk gassen in de lucht waren. Cfk gassen zijn dan ook verboden sinds het Montréalproject, dat stoffen die de ozonlaag aantasten verbood in 1989. Op e-waste hubs worden bijvoorbeeld oude kasten gedumpt en deze koelkasten worden dan onveilig ontmanteld. Met het gevolg dat de verboden cfk gassen in de lucht komen en de ozonlaag aantasten. Daarnaast worden soms bij het verbranden e-waste, autobanden als brandstof gebruikt om te verbranden. Dit zorgt niet alleen voor vervuiling, maar ook voor meer uitstoot van broeikasgassen. Hierdoor warmt de aarde van op. Op de korte termijn levert de export van elektronisch afval, een voordeel op voor mensen in deze landen. Op de lange termijn pakt het resultaat nadelig uit voor zowel de mens als milieu. De onveilige manier van recycling en verwerking zorgt voor vaak blijvende gezondheidsklachten en op een indirecte manier blijft elektronisch afval op deze manier het milieu vervuilen. De nadelen van de export van e-waste zijn dus eigenlijk groter dan voordelen van e-waste export. Het is dan ook vreemd dat vanuit de VS en Europa nog steeds e-waste geëxporteerd wordt. Immers is de export hiervan verboden door onder andere de Basel conventie, omdat de export van e-waste gevaar levert voor de gezondheid van mensen en indirect vervuilt de export het milieu alsnog. De reden dat dit toch gebeurd is puur voor economische belangen. Het recyclen van elektronisch afval kan ook in Europa of de VS gebeuren. Alleen kost dit veel meer geld. In de westerse landen wordt de recycling van e-waste op een veilige manier gedaan en dat kost natuurlijk meer geld, maar is beter voor de gezondheid van mensen en milieuvriendelijker. Het elektronisch afval exporteren naar ontwikkelingslanden is veel goedkoper en is dus een kostenvoordeel voor bedrijven. Ondanks dat de export van e-waste illegaal is. Een ander nadeel van export is dat veel waardevolle metalen verloren gaan in ontwikkelingslanden. De organisatie Wecycle uit Nederland zorgt ervoor dat ongeveer 85% van al het gerecyclede elektronisch afval opnieuw bruikbaar is. In ontwikkelingslanden kan procentueel vaak minder worden teruggewonnen door de primitievere methoden van recycling. Bijvoorbeeld verbranding waardoor veel waardevolle metalen verloren gaan. 12
Er is een verbod op het exporteren van elektronisch afval naar vaak ontwikkelingslanden en toch wordt er illegaal geëxporteerd. Een manier die onder andere voorkomt is het elektronisch afval vervoeren tussen het tweedehands elektronische apparaten. Het exporteren van tweedehands apparaten is niet verboden. Op deze manier kan elektronisch afval toch geëxporteerd worden naar het buitenland. Ondanks dat het vaak verboden is om e-waste exporteren naar het buitenland. Er zijn al heel veel regels om de export te voorkomen, maar het blijft lastig om te controleren. De meest voor de hand liggende reden is het controleren van vracht bij de grens, maar dit is lastig te handhaven. Als e-waste bijvoorbeeld vervoerd zou worden met tweedehands apparaten zou men alle apparaten moeten testen of ze het nog doen. Een klus die veel te veel tijd en geld kost. Hierdoor is e-waste controle lastig. Door middel van steekproeven kunnen ladingen met verboden e-waste wel ontdekt worden en de verantwoordelijken voor de rechter gesleept worden. Een andere manier om illegale export te verminderen, is het stimuleren van bedrijven om te recyclen en te werken met makkelijkere recyclebare materialen. De EU heeft al een WEEE richtlijn (Waste Electric and Electronic Equipment). Dit stimuleert recycling van e-waste, omdat landen een minimum aantal kilos e-waste moeten opbrengen per inwoner per jaar. Onder andere dit soort maatregelen moeten illegale export ontmoedigen en voorkomen.
2.2
Het milieubelang van Urban Mining
Tegenwoordig wordt Urban Mining al steeds belangrijker, maar nog lang zo niet belangrijk als het zou moeten zijn. Een groot probleem van elektronisch afval is dat er in het begin niet zoveel gedaan mee kon worden of gedaan wilde worden. Of de kosten voor professionele recycling waren te duur en het verbranden van elektronisch afval was dus een makkelijkere oplossing was. Daarnaast is elektronisch afval een groot probleem, omdat het lastiger is te recyclen. Componenten uit dit afval kunnen gerecycled worden, maar andere componenten zijn zo met elkaar verweven, dat zij niet meer terug te winnen zijn. Mede hierdoor is het recyclen van e-waste veel lastiger en veel duurder, dan bijvoorbeeld het recyclen van papier en glas. De stroom van elektronisch afval wordt echter wel steeds groter. Dit is te danken aan het feit dat er steeds meer technologische vernieuwingen zijn in de wereld. Neem nou het bedrijf Apple. Dit bedrijf komt tegenwoordig elk jaar met een nieuwe Iphone en Ipad. Een grote groep ‘’westerse’’ mensen kan dan vol enthousiasme bijna niet wachten om hen oude telefoon weg te doen en een nieuwe te kopen met alle nieuwe snufjes. Hierdoor worden elektronische apparaten veel sneller weggegooid, terwijl ze misschien nog veel langer gebruikt konden worden. Dankzij de vele ontwikkelingen in de techniek, wordt de afvalstroom elektrische apparaten steeds groter, omdat de consument graag de nieuwste technologische producten wil gebruiken. Er komt dus steeds meer elektronisch afval erbij. Alleen daar tegenover wordt er nog niet genoeg elektronisch afval gerecycled. In grafiek 2 kan men het door de Verenigde Staten geproduceerde elektronisch afval zien vanaf 2000-2011 in tonnen. 13
Uit deze grafiek kan men concluderen dat er in de loop van de jaren het volume van elektronisch afval enorm is toegenomen. Daarnaast is ook het aandeel dat gerecycled wordt ook gestegen, maar lang niet genoeg. In 2011 werd 24,9% elektronisch gerecycled volgens
Grafiek 2 elektronisch afval in de VS
grafiek 2. Dat betekent echter wel dat ongeveer 75% van het elektronisch afval nog steeds gestort wordt en verbrand in verbrandingsovens voor energie opwekking. Het e-waste volume neemt dus inderdaad toe, maar er wordt nog lang niet genoeg gerecycled in de VS. Ook in Europa is een soortgelijke situatie aanwezig. In de Europese Unie wordt wel al meer elektronisch afval gerecycled dan in de VS. Dit komt doordat de EU al veel langer aan ewaste recycling doet dan de VS. Daarnaast recyclen niet alle staten in VS al elektronisch afval. Lineaire economie Op dit moment verkeert de maatschappij in lineaire economie. Dit betekent dat eerst grondstoffen gedolven worden. De producenten kopen dan deze grondstoffen en maken hiervan weer producten. Meestal worden de grondstoffen eerst nog verwerkt tot halffabricaat, maar dit is afhankelijk van het product. Deze producenten verkopen de producten aan de consument of andere bedrijven. De producten worden dan gebruikt. Na een bepaalde periode is het product stuk of heeft het geen waarde voor de consument, vanaf dat moment wordt het product weggegooid. Dit is in het kort de keten van grondstoffen/producten. 1. delven grondstoffen 3. consumptie
2. verwerking tot halffabricaat en eindproduct 4. afval
De consumenten kopen producten en gooien die weg als zij niet meer nodig zijn. Om deze reden wordt onze huidige economie een lineaire economie genoemd. De consumptie gaat 14
als een proportionele rechte lijn omhoog. Alleen kopen de consumenten steeds meer producten en gooien dus ook steeds meer weg. Op deze manier worden de ‘’bergen’’ afval steeds groter, maar daar tegenover willen de consumenten nog steeds blijven consumeren. In het begin waren die bergen afval alleen nuttig voor de opwekking van warmte energie. De afgelopen jaren is de klimaatverandering een steeds grotere rol gaan spelen in onze samenleving. De aarde warmt steeds meer op door het versterkte broeikaseffect. De kwestie afval is ook een belangrijke factor in de klimaatverandering. Het storten van afval zorgt voor milieuvervuiling en het verbranden van afval draagt bij aan een grotere CO 2 uitstoot. Dit versterkt het broeikaseffect en is dus slecht voor ons milieu. Daarnaast zijn we ons gaan realiseren, dat grondstoffen niet voor eeuwig gedolven kunnen worden. Grondstoffen zijn niet oneindig: Door onze huidige lineaire economie gaan veel grondstoffen verloren, die eigenlijk door middel van recycling opnieuw gebruikt hadden kunnen worden. Niet alleen is een lineaire economie slecht voor ons milieu. Ook zorgt het ervoor dat de wereld nieuwe grondstoffen nodig blijft hebben. Op een gegeven moment zullen deze grondstoffen op zijn. We kunnen niet oneindig grondstoffen blijven delven. Daarom is Urban Mining belangrijk. Als er steeds meer elektronisch afval gerecycled wordt, kunnen de mensen langer van de grondstoffen genieten en hebben ook de toekomstige generaties genoeg grondstoffen om elektronische apparaten te produceren. Grondstofschaarste: Op een gegeven moment zullen alle grondstoffen uit de aarde op zijn. Van echte fysieke grondstofschaarste is nu nog geen sprake en dat zal de komende 100 jaar waarschijnlijk ook nog niet zijn, maar dat zal ooit wel gebeuren. Vooral in de westerse wereld is het grondstof gebruik buitensporig hoog. Ook de BRIC landen komen als economische grootmachten steeds meer op en maken dan ook steeds meer gebruik van grondstoffen voor de elektronica. Het wordt daarom ook steeds belangrijker dat er steeds meer grondstoffen gerecycled worden. Wel is er in de wereld sprake van economische schaarste. Economische schaarste betekent dat er veel moeite is gedaan om het product te krijgen of maken. Bij grondstofschaarste denken mensen vaak aan fysieke schaarste, maar dat is er nu nog niet aan de hand. De economische schaarste van grondstoffen komt vooral, doordat veel grondstoffen uit een aantal beperkte gebieden komen. Een groot aantal landen is dan ook afhankelijk van deze gebieden voor hun toevoer van grondstoffen die nodig zijn voor de elektronica. Voor de leveranciers is de beperkte toegang tot grondstoffen een middel om macht uit te oefenen op deze landen. De Europese commissie heeft een lijst met 41 verschillende soorten mineralen en metalen, 14 hiervan worden schaars beoordeeld. In grafiek 3 kan men zien waar deze 14 schaarse 15
Grafiek 3 verdeling schaarse metalen over de wereld
metalen gedolven worden (naar:http://recyclingnetwerk.org/wp-content/uploads/2013/06/PDFNotitie-Grondstoffenschaarste-Recycling-Netwerk.pdf).
In de grafiek is heel duidelijk te zien dat China een groot aantal zeldzame metalen bezit. China maakt van dit feit dan ook optimaal gebruik. Doordat China zo groot aandeel heeft in de wereld handel van zeldzame metalen, heeft China bijna een monopolistische handelspositie in de wereld. Als China wil dat prijzen van zeldzame metalen omhoog gaan, zet China soms de export van deze metalen stil. Uiteindelijk zullen de prijzen door het aanbod tekort omhoog gaan. China heeft hierdoor dus veel macht op deze markt en vooral ook de metalen die gebruikt worden in de elektronica zoals lood en beryllium. Een ander probleem met grondstof toevoer voor de onder andere elektronica was de toevoer van tantaal uit conflictgebieden zoals democratisch republiek Congo (DRC). De DRC bezit veel mijnen waaruit veel coltan gedolven wordt. Coltan is de ruwe grondstof waar tantaal van wordt gemaakt. Tantaal is een belangrijke grondstof voor bijvoorbeeld mobieltjes. Alleen door deze grondstof uit de DRC te halen werd wel de burgeroorlog in het land zelf gefinancierd. Inmiddels worden door de westerse landen handel in tantaal geboycot met de DRC. Dit had het gevolg dat westerse landen een nieuwe leverancier van deze grondstof moesten zoeken. Op deze manier zorgde de westerse landen er dus voor dat tantaal voor hen een economisch schaars product werd. Het zou daarom beter zijn als we meer e-waste recyclen, want dan hoeven landen ook minder grondstoffen te importeren. Hierdoor ben je minder afhankelijk van landen als China en neemt de grondstofschaarste in de wereld af.
De toenemende consumptie van elektronische apparaten dragen ook niet bij aan het verminderen van grondstofschaarste. Daarnaast heeft onder andere China op dit moment een enorme economische groei. China zal dan ook eerst zorgen dat eigen land genoeg metalen heeft voor consumptie waardoor de schaarste nog meer toeneemt. Ook Nederland 16
zal hiervan veel last van ondervinden. Niet alleen door ons eigen consumptie van elektronica goederen, maar ook omdat Nederland een export land is. Als grondstofprijzen omhoog gaan in China, zullen de prijzen in Nederland ook omhoog gaan en dat is nadelig voor onze export en eigen consumptie. Naast een schaarste aan materialen is ook bij grondstofschaarste weer sprake van milieu verontreiniging. Een land als China dat ongeveer 97% van alle zeldzame grondstoffen in de wereld verzorgt, zal bij winnen van deze grondstoffen niet heel erg letten op de milieuregels. Economische groei heeft de voorkeur boven milieuregels, die alleen maar geld kosten. Kortom ook het milieubelang in de wereld heeft er baat bij dat Urban Mining steeds belangrijker wordt. Als meer elektronische apparaten gerecycled worden, hoeven er minder grondstoffen geïmporteerd te worden en hebben we meer grondstoffen over voor in de toekomst. Dit betekent dat zowel de fysiek als de economische grondstofschaarste afneemt en daarnaast is recycling een stuk milieuvriendelijker, omdat er door e-waste recycling minder elektronisch afval verbrand wordt en daardoor is er minder Co2 uitstoot.
17
18
H3 de huidige situatie In deze deelvraag zal gekeken worden naar de manier waarop er nu elektronisch afval wordt ingezameld in de gemeente Haarlemmermeer. Dit in het kader van het uiteindelijk vinden een oplossing om dit proces te verbeteren. Om eerst de stand van zaken te bekijken in de gemeente, heb ik eerst een interview gehouden met een beleidsmedewerker van de gemeente Haarlemmermeer. Naar aanleiding van het interview kon er geconcludeerd worden, dat binnen de gemeente Haarlemmermeer is één organisatie werkelijk actief die ook elektronisch afval inzamelt en dat is de Meerlanden. Deze organisatie zorgt voor de afvalverwerking in de gemeenten. Daarnaast is de landelijke medepartner Wecycle de belangrijkste recycle organisatie voor e-waste en lampen. De Meerlanden en Wecycle werken dan ook samen. Binnen de Haarlemmermeer zijn er ook andere organisaties en bedrijven die afval inzamelen, maar deze organisaties/bedrijven zamelen geen elektronisch afval in. De organisaties Meerlanden en Wecycle zullen allebei apart besproken worden.
3.1
De Meerlanden:
De Meerlanden begonnen officieel halverwege de jaren 60 als algemene verbrandingsinstallatie van de Haarlemmermeer en Aalsmeer. Dit complex werd echter al in de jaren 80 gesloten, omdat de overheid vanaf toen kleinere verbrandingsinstallaties verbood. Pas in 1995 ging het bedrijf weer verder als naamloos vennootschap en kreeg het de naam: de Meerlanden. Vanaf toen werd het een bedrijf, dat zich bezighield met inzameling en verwerking van afval. Zij doen dit in samenwerking met de gemeente en bedrijven. Inmiddels na bijna 20 jaar is de Meerlanden actief binnen 9 gemeenten. -
Aalsmeer Bloemendaal Diemen Haarlemmerliede en Spaarnwoude Haarlemmermeer Heemstede Hillegom Lisse Noordwijkerhout
19
De belangrijkste doelen zijn: -
Inzameling van afval Beheren van openbare ruimten Beheren van milieustraten Gladheidbestrijding Straatreiniging
Er zijn nog een aantal die de Meerlanden uitvoert, maar dit zijn wel een aantal belangrijke taken van de Meerlanden. Met deze doelen wil de Meerlanden een zo duurzaam mogelijke omgeving creëren en dit wil de Meerlanden onder andere bereiken door zo veel mogelijk afval te scheiden en te recyclen. Hiermee kunnen grondstoffen gespaard worden en het is beter voor het milieu, omdat er minder broeikasgassen in de atmosfeer komen.
3.2
De Meerlanden in de gemeente Haarlemmermeer
Omdat dit onderzoek zich bezighoudt met de verbetering van e-waste recycling in de gemeente Haarlemmermeer, wordt hier dieper op ingegaan dan de activiteiten van de Meerlanden in andere gemeenten. Zoals eerder vermeldt is de Meerlanden in het kort gezegd; verantwoordelijk voor afvalinzameling, straatreiniging –en onderhoud. Toch is het belangrijkste doel van de Meerlanden om zoveel mogelijk afval apart in te zamelen en te recyclen. Recyclen spaart immers grondstoffen en voorkomt dat afval nutteloos wordt voor onze samenleving. Zo heeft de Meerlanden al een uitgebreid progamma, hoe afval ingezameld wordt. Afbeelding 1. is een voorbeeld van de afvalkalender van de maand december 2014.
Afbeelding:1 afvalkalender december van Nieuw-Vennep, gemeente Haarlemmermeer.
Deze afvalkalender laat zien op welke dagen de Meerlanden afval ophaalt in gemeenten d.m.v. vuilniswagens. In dit geval gaat het om het legen van rolcontainers met gft(groente, fruit entuinafval) afval en restafval. Bij deze containers gaat om de containers die elk huis heeft. Elk huis in de gemeente heeft namelijk een rolcontainer voor restafval en gft afval. De containers worden geleegd door vuilniswagens, die op vooraf bepaalde data langskomen. Deze kan men vinden op de 20
afvalkalender. De afvalkalender heeft niet een vaste routine voor het legen van containers. Het ophalen van kerstbomen is maar één keer per jaar en de ophaaldienst voor takken twee keer per jaar. Het ‘’gewone’’ restafval wordt over het algemeen 2 tot 3 keer per maand opgehaald en het gft afval wisselt enorm. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het jaargetijde in de lente en zomer is er veel meer plantenafval dan in de herfst en winter. Daarom zijn er in de zomer en lente meer diensten dan in de winter en herfst. Toch is er dus geen routine in de ophaaldiensten. Deze diensten worden gesubsidieerd door de gemeente Haarlemmermeer en de bewoners maken dus gratis gebruik van deze voorzieningen.
De Meerlanden en de gemeente Haarlemmermeer stimuleren ook het scheiden van afval door aparte containers voor papier, glas en sinds kort ook plastic. Dit zijn grote containers, die alleen op bepaalde plekken staan. Het is dan bedoeling dat bewoners papier, glas en plastic in deze aparte containers stoppen. Op deze manier wordt een deel van al het afval goed gescheiden en gelukkig doen een hoop mensen dit ook. Anders dan de rolcontainers die ieder huishouden heeft, staan er per wijk een handvol van deze ondergrondse containers. Afbeelding 2 en 3 zijn een voorbeeld van de ondergrondse containers. Ook deze afvalinzameling wordt dus eigenlijk helemaal door de Meerlanden en gemeente Haarlemmermeer geregeld. De bewoners hoeven het afval alleen naar een container weg te brengen.
Afbeelding 2: een goed voorbeeld van ondergrondse containers
Afbeelding 3
Ook heeft de Meerlanden een grofvuilregeling naast de afvalinzameling via containers. Anders dan de vorige inzamelmanier, moeten bewoners meer zelf doen. Dat komt doordat de grofvuilregeling vaak voor het grotere afval bestemd is, dat niet in containers past of afval dat niet bij het restafval gestopt mag worden zoals chemisch afval. Onder de grofvuilregeling valt afval zoals:
21
-Wit- en bruingoed (apparaten met een stekker) -Papier en karton -Autobanden zonder velg -Glas -Textiel - Klein chemisch afval (verf, asbest, klein e-waste) Afval dat tot deze categorie behoord kan bij de milieustraat in Rijsenhout en Heemstede gebracht worden. Dit kan gratis gebracht worden door mensen tot 3m3, daarna moet men extra geld betalen per m3 en dit bedrag is €40,67. Ook kunnen mensen het grofvuil laten ophalen door de Meerlanden. Bewoners moeten dan eerst een afspraak maken en dan wordt het afval opgehaald. Deze dienst is tot 2m3 gratis, vanaf dan is €71,18 per m3. Ook ewaste valt in de categorie grofvuil en dan voornamelijk onder de kopjes wit- en bruingoed en klein chemisch afval. Het wordt klein chemisch afval zegt het al, het gaat hier om heel klein elektronisch afval bijvoorbeeld een elektrische tandenborstel. Bij het wit- en bruingoed gaat het vooral om wasmachines en tv’s. In figuur 2 kan men het aantal ton wit- en bruingoed zien dat de afgelopen drie jaar is ingezameld in de gemeente Haarlemmermeer door de milieustraat Rijsenhout. Jaar: 2011 2012 2013
Aantal ton wit- en bruingoed 409,89 472,37 465,45
(bron: informatie verstrekt door gemeente Haarlemmermeer)
Als allerlaatste is er ook nog de chemokar. Dit is een wagen die 4 keer per jaar langskomt in alle dorpen van de gemeente Haarlemmermeer. Bij de chemokar kunnen onder andere klein elektronisch afval, batterijen, medicijnen en verf worden ingeleverd. Ook dit is dus een manier waarop elektronisch afval ingeleverd kan worden in de gemeente Haarlemmermeer. De recycling van het elektronisch afval wordt niet door de Meerlanden zelf gedaan. De Meerlanden zorgt er alleen voor dat zoveel mogelijk elektronisch afval gescheiden wordt ingezameld in de gemeente Haarlemmermeer. Als het elektronisch afval eenmaal is aangekomen bij de Meerlanden wordt het elektronisch afval opgeslagen. Vervolgens komt de landelijke organisatie Wecycle het elektronisch afval ophalen met vrachtwagens en Wecycle transporteert het afval weer naar aparte sorteercentra waar het elektronisch afval gerecycled zal worden. Dit zal later nog aan bod komen. Kortom in de gemeente Haarlemmermeer is de Meerlanden verantwoordelijk voor het behouden en het creëren van een zo duurzaam mogelijke samenleving. In de huidige situatie kunnen mensen elektronisch afval wegbrengen naar de milieustraat in Rijsenhout en de chemokar of de mensen kunnen het laten ophalen door Meerlanden. Binnen de gemeente Haarlemmermeer is dit de enige mogelijkheid om elektronisch afval te laten inzamelen.
22
Het nadeel hiervan is, dat de moeite die mensen willen doen om elektronisch afval te scheiden groter wordt. Om elektronisch afval in te leveren zal men toch een naar de milieustraat in Rijsenhout moeten gaan. Deze milieustraat is niet voor iedereen snel of makkelijk te bereiken. Hierdoor wordt de drempel om oude elektronische apparaten weg te brengen groter en oud e-waste op laten halen is alleen gratis tot een bepaalde massa aan afval. Natuurlijk zal bij groot wit- en bruingoed zoals koelkasten, wasmachines en tv’s, men dit afval niet dumpen bij het restafval, dat overigens ook niet mogelijk is. Echter worden kleine elektronische apparaten zoals smartphones, elektrische tandenborstels en dergelijke kleine apparaten vaak gedumpt bij het restafval. Dit zijn verloren materialen die niet meer gerecycled kunnen worden. WEEE-richtlijn: Volgens de WEEE-richtlijn zou elke lidstaat van de EU minstens 4 kilo per inwoner moeten ophalen en recyclen. Deze oorspronkelijke richtlijn is al achterhaald en de Europese Unie heeft daarom in 2011 een nieuw akkoord bereikt over een herziening van de WEEE-richtlijn. Dit akkoord moet ervoor zorgen dat lidstaten vanaf 2016 45% van al de elektronische apparatuur dat op de markt is gebracht, gerecycled wordt en in 2019 zal dat 65% moeten zijn. Maar op dit moment geldt dus nog de richtlijn van minstens 4 kilo per inwoner. De gemeente Haarlemmermeer voldoet vaak net of net niet aan de richtlijn. Berekening: Aantal inwoners 2011: 143411 Aantal ton wit- en bruingoed: 409,89 Aantal inwoners 2012: 143962 Aantal ton wit- en bruingoed: 472370 Aantal inwoners 2013: 144162 Aantal ton wit- en bruingoed: 465450
409890/143411= 2,86 kilo per inwoner 472370/143962= 3,28 kilo per inwoner 465450/144162= 3,23 kilo per inwoner
Het wit- en bruingoed is nog geen 4 kilo elektronisch afval per inwoner van de gemeente Haarlemmermeer, maar er is ook nog het stroom van e-waste dat valt onder klein chemisch afval. Van het klein chemisch afval zijn geen exacte cijfers bekend, maar deze twee afvalstromen zorgen samen voor het net voldoende of onvoldoende aantal gescheiden verkregen e-waste. De milieustraat van Heemstede bijvoorbeeld zamelt veel meer elektronisch afval in per inwoner. Dat lijkt vreemd, want de gemeente Haarlemmermeer heeft ongeveer zeven keer zoveel inwoners als de gemeente Heemstede. De oorzaak, dat hier beter voldaan wordt aan de WEEE-richtlijn is waarschijnlijk toch, dat de milieustraat van Heemstede beter en sneller bereikbaar is voor mensen. Ook voor mensen uit Hoofddorp. Voor veel mensen is het gemakkelijker om elektronisch afval zoals wit- en bruingoed bij de milieustraat van Heemstede te brengen, want deze milieustraat is absoluut en relatief gezien dichterbij dan de milieustraat in Rijsenhout. De milieustraat van Heemstede heeft voor onder andere 23
inwoners uit Hoofddorp een lagere reiskosten voordeel. Dit betekent dus dat elektronisch afval uit de Haarlemmermeer bijgeschreven wordt op de resultaten van de Meerlanden in Heemstede. Hierdoor lijkt het misschien dat de Meerlanden in de gemeente Haarlemmermeer niet genoeg e-waste binnenhaalt, maar dit komt dus ook deels, omdat veel e-waste voornamelijk uit Hoofddorp naar de milieustraat in Heemstede gaat. Toch blijft het zo dat e-waste recycling verbeterd kan worden, om de reden dat de moeite die mensen moeten doen voor gescheiden e-waste inzameling te groot is in de gemeente Haarlemmermeer. Voor het dorp Nieuw-Vennep bijvoorbeeld is de milieustraat van Rijsenhout het meest dichtbij gelegen. Echter is dit nog een redelijk grote afstand. Het is een reis die door een groot aantal inwoners niet zo snel gemaakt zal worden voor slechts een oude elektrische tandenborstel en voor Badhoevedorp en Zwanenburg zijn de milieustraat van Rijsenhout en Heemstede ver. Voor hen ligt het eraan wat het makkelijkste bereikbaar is. De moeite die gedaan wordt om elektronisch afval te scheiden ligt natuurlijk wel vooral bij de kleine elektronische apparatuur. Een wasmachine of grote flatscreen tv wordt niet zo snel bij het restafval gezet. Deze grotere elektronische apparaten vallen onder wit- en bruingoed en hiervoor nemen mensen nog wel moeite om ze naar de milieustraat te brengen of mensen laten het ophalen door de Meerlanden. Daar tegenover worden kleinere elektronische apparaten vaak nog bij het restafval weggegooid. Dit afval gaat eenmaal opgehaald de verbrandingsoven in en dat zijn dus allemaal verloren grondstoffen, die niet meer teruggehaald kunnen worden. Met kleinere apparaten worden batterijen, mobiele telefoons, kleinen huishoudelijke apparaten (witgoed) bijvoorbeeld koffiezetapparaten, kleine radio’s en elektrische tandenborstels en scheerapparaten bedoeld. Deze apparaten worden vaak snel bij het restafval gegooid. De milieustraat is te ver om even de oude tandenborstel weg te brengen. Deze kleine elektronische apparaten zijn eenvoudig in de container of prullenbak te gooien. Hierdoor ontstaat dus makkelijk de gemakzucht om het ewaste niet te scheiden. Op deze manier verdwijnen toch nog heel veel elektronische apparaten die kostbare grondstoffen bezitten en die hebben we eigenlijk heel hard nodig. Zeker nu de wereld in een technologische versnelling zit en steeds meer landen zich beter ontwikkelen. Ook opkomende industrielanden zoals China en Brazilië hebben steeds meer kostbare grondstoffen nodig, die in elektronische apparatuur verwerkt wordt. Vooral mobiele telefoons zijn belangrijk, daar zitten stoffen in zoals goud en tantaal. Door recycling zouden economisch schaarse grondstoffen steeds opnieuw gebruikt worden en is er geen schaarste meer op de grondstofmarkt meer. Het systeem van de Meerlanden werkt dus op een zekere manier en boekt wel degelijk resultaat met het inzamelen van elektronisch afval, maar op een aantal gebieden kan het proces nog verbeterd worden en dat moet ook eigenlijk wel.
24
3.3
De organisatie Wecycle
Nadat de Meerlanden het elektronisch afval heeft ingezameld in de gemeente, gaat het vanuit hen verder naar Wecycle. De Meerlanden is alleen verantwoordelijk voor de inzameling van zoveel mogelijk elektronisch afval. Wecycle is verantwoordelijk voor de recycling van het e-waste. Naast elektronisch afval is Wecycle ook verantwoordelijk voor de recycling van energie zuinige lampen. De reden dat Wecycle bestaat, is omdat de producenten en importeurs van elektronische apparaten de verantwoordelijkheid hebben om elektronisch afval te laten inzamelen en recyclen. Dit is verplicht volgens de Europese Unie die in 2003 de WEEE wetgeving in werking stelde. Er moet 4 kilo e-waste per inwoner ingezameld en gerecycled worden, dus werd de organisatie Wecycle opgericht in 1999. Er zijn op dit moment 6 producentenstichtingen die Wecycle de opdracht hebben gegeven het elektronisch afval te recyclen. Deze zes producentenstichtingen bestaan in totaal uit 1600 producenten en importeurs. De 6 producentenstichtingen: -
De stichting Bruingoed De stichting ICT Milieu De stichting LightRec Nederland De stichting Metalektro Recycling De stichting verwijdering elektrische gereedschappen De stichting Witgoed
Wecycle wil zoveel mogelijk e-waste inzamelen en recyclen en zij proberen dit zo goed mogelijk te doen door samen te werken met consumenten, bedrijven en gemeenten. Uiteindelijk moet het aan het einde van elk jaar haar resultaten laten zien aan de overheid. De organisatie werkt dus ook samen met de overheid. De overheid kan op deze manier zien wat goed gaat en waar dingen verbeterd kunnen worden, want ook de overheid heeft er baat bij dat Nederland zich zo goed mogelijk aan de Europese wetgeving houdt en dat Nederland kan zorgen voor een beter milieu en dus een groenere samenleving. Het primaire doel van Wecycle is om ervoor te zorgen dat Nederland in een meer milieuvriendelijke gebied kan leven. Door veel te recyclen kunnen economisch schaarse grondstoffen voor de elektronica gespaard kunnen worden. Dit zorgt dus voor een beter milieu, maar ook kan het toekomstige conflicten over grondstoffen voorkomen en zorgt het voor minder fluctuerende prijzen op de grondstofmarkt. In 2013 heeft Wecycle zelfs berekend, dat de organisatie waarschijnlijk ervoor heeft gezorgd dat er 115.000 ton CO2 uitstoot minder in de wereld was. Ook het aantal Cfk gassen werd met ongeveer 365.000 teruggedrongen in 2013. Dit is allemaal natuurlijk beter voor het milieu. In figuur1 kan men de resultaten zien van de afgelopen 3 jaar afgezien van 2014. Hierin wordt het aantal ingezamelde kilo’s e-waste in miljoenen getoond, dat gerecycled is door Wecycle. 25
Figuur 2 aantal ingezamelde kilo’s e-waste in miljoenen
Figuur 2 laat het aantal kilo’s elektronisch afval per inwoner zien in de lidstaten van Europese Unie in 2008. In 2008 kan men zien, dat er in Nederland ongeveer 6 kilo elektronisch afval per inwoner wordt ingezameld. Vijf jaar later in 2013 is dit aantal gestegen naar meer dan 8 kilo elektronisch afval per inwoner. 133,6 miljoen e-waste 2013/ongeveer 16 miljoen inwoners= 8,35 kilo per inwoner. Een grote stijging dus. Daarnaast kan gezien worden, dat Nederland het ook helemaal niet zo slecht doet ten opzichte van andere landen in de Europese Unie. Zeker voor een klein land als Nederland in vergelijking tot Duitsland dat ongeveer 2 kilo meer e-waste inzamelde per inwoner in 2008. De cijfers van 2014 zijn nog niet bekend, maar er wordt verwacht dat zij niet heel sterk zullen afwijken van de resultaten geboekt in 2013. Uit al deze cijfers blijkt ook dat al het e-waste dat per inwoner wordt ingezameld veel hoger is dan de WEEE-richtlijn. De richtlijn gaf aan dat 4 kilo per inwoner ingezameld moet worden. In 2008 kan men echter al zien dat bijna elk land aan deze norm voldoet of ver boven de norm voldoet. Om deze reden is de WEEE-richtlijn van 2003 achterhaald en is er sinds 2011 opgesteld die ervoor moet zorgen dat er nog meer e-waste gerecycled zal worden dan er al werd gedaan. In figuur 2 kan men ook zien dat de Scandinavische landen het zelfs erg goed doen bij het inzamelen van elektronisch afval. In feite stijgen zij ver boven alle andere leden van de Europese Unie uit. Natuurlijk ziet dit er allemaal positief uit, maar het zou nog veel beter kunnen. In figuur 3 staat het aantal elektronische apparaten dat op de markt is gebracht in de Europese Unie in 2008 (2008 is het meest recente jaar waarvan cijfers zijn te vinden). In de grafiek kan ook gezien worden hoeveel elektronische apparatuur gerecycled wordt van alle apparatuur die op de markt gebracht is. Bijna alle lidstaten voldoen aan de norm van 4 kilo e-waste per inwoner, maar geen enkel land komt in de
26
buurt van een recycle percentage gelijk aan het op de markt gebrachte apparatuur. Dit laat zien dat er nog zeker ruimte is voor verbetering.
Figuur 3
27
Figuur 4
28
3.4 de inzamelmethode en verwerkingsmethode van Wecycle Wecycle haalt elektronisch afval op bij gemeenten (milieustraten), kringloopwinkels en detailhandel. Vanaf hier gaat het elektronisch afval door naar één van de 8 regionale sorteercentra in Nederland. Als laatste gaat het afval nog eens door naar een apparaten recycling locatie. Het afval is dan zoveel mogelijk gerecycled en klaar voor hergebruik. Deze 8 regionale sorteercentra zijn belangrijk, want hier wordt bepaald op welke manier het oude apparaat gerecycled wordt. Niet alle apparaten kunnen op dezelfde manier gerecycled worden. Op de website van Wecycle staat een beschrijving van de recycling van kleine elektronische en ICT-apparaten. Die ziet er als volgt uit: 1. Eerst wordt er gesorteerd met de hand. Dit gebeurt via een lopende band, hier worden belangrijke dingen zoals kabels en batterijen verwijderd 2. Dan gaan de apparaten door een shredder. Dit is een draaiende cilinder met punten eraan. De shredder breekt de apparaten in kleinere stukjes 3. Daarna worden de stukjes nog een keer met hand gesorteerd. Door de kleinere stukjes kunnen nog meer materialen gescheiden worden, omdat het nu makkelijker gaat door de kleinere stukjes. 4. De overige kleine stukjes gaan nog een keer door een shredder. Deze shredder reduceert de kleiner stukjes tot stukjes van enkele centimeters. 5. Na de tweede shredder worden de stukjes door een machine gesorteerd per grondstof. IJzer bij ijzer, plastic bij plastic enzovoort. Als laatste kunnen de gescheiden grondstoffen bewerkt worden, zodat ze opnieuw te gebruikt kunnen worden voor nieuwe elektronische apparaten. Twee jaar geleden in 2013 heeft Wecycle ongeveer 85 procent van het elektronisch afval dat zij hadden ingezameld, opnieuw kunnen gebruiken in de productie van elektrische apparaten. Van deze 85 procent heeft 97 procent een nuttige toepassing. De overige drie procent werd verbrand of gestort. Aan deze cijfers kan men zien dat er op technisch gebied weinig veranderd kan worden. Slechts 15 procent van het ingezamelde e-waste kan niet worden hergebruikt. Aan de manier waarop e-waste nu gerecycled wordt, hoeft dus niet zoveel veranderd te worden. Wecycle heeft al bewezen dat het effectief elektronisch afval kan recyclen. Op dit moment kan Wecycle alleen nog proberen zoveel mogelijk e-waste in te zamelen. Wecycle probeert dit onder andere te bevorderen door voorlichting op scholen te geven en daarnaast maakt Wecycle reclame door middel van radio en televisie. Ook heeft Wecycle de Jekko voor in huis. Hiermee kunnen mensen zelf e-waste apart houden van het restafval. De Jekko kan elk moment geleegd worden bij plaatselijk inzamelpunt voor elektronisch afval. Op deze manier probeert Wecycle dus ook e-waste recycling te stimuleren.
29
H4 Welke mogelijkheden zijn er om E-waste inzameling te verbeteren? Op technologisch gebied is het voor e-waste lastig om een nog een betere of nieuwe oplossing te bedenken. De reden hiervoor is, dat de onder andere de organisatie Wecycle al vele oplossingen heeft om e-waste op een veilige en productieve manier op te lossen. Wecycle heeft de mogelijkheid om ongeveer 85% van al het elektronisch afval te recyclen. Door deze reden is het waarschijnlijk niet mogelijk om dit proces op enige manier nog verder te maximaliseren. Op het gebied van inzameling van e-waste valt er echter nog heel stuk te verbeteren. Op jaarbasis scoort Nederland erg goed als het gaat om het recyclen en hergebruiken van elektrische apparaten. Op basis van die cijfers recyclet Nederland vaak meer e-waste dan al de elektronische apparaten die er per jaar nieuw op de markt gebracht worden. Verspreid over langere tijdperiodes zal het aantal gerecyclede e-waste waarschijnlijk minder zijn. In de Europese Unie en andere landen in de wereld zoals de VS kan het percentage e-waste dat gerecycled wordt nog veel beter. In deze landen is op jaarbasis het aantal gerecyclede e-waste vaak veel kleiner dan het nieuwe aantal producten dat op de markt is gebracht. Over langere tijdperiodes zal dit aantal nog veel hoger liggen, want Nederland scoort op jaarbasis toch veel beter dan het buitenland. Aan de recycling van e-waste is dus nog echt veel te verbeteren. Op het gebied van inzameling zijn er nog vele oplossingen mogelijk. Natuurlijk zijn er inmiddels al heel veel ideeën bedacht, maar ze werken niet allemaal even goed en ook zijn ze niet allemaal even snel te realiseren. Sommige oplossingen zijn beter te realiseren op korte termijn en andere zijn beter te realiseren op de lange termijn. Ik denk daarom ook dat er niet echt één specifieke oplossing is voor het verbeteren van e-waste inzameling in Nederland. Daarnaast doen we het in Nederland ook al heel goed, maar dat is alleen op jaarlijks niveau gezien. Ik ben van mening dat over langere tijdperiodes van bijvoorbeeld 10 jaar, het resultaat van het aantal ingezamelde e-waste lager zal zijn dan als men het resultaat alleen jaarlijks bekijkt. Het resultaat van e-waste inzameling zal bij een langer tijdsverloop anders zijn, omdat niet alle elektronische apparaten hetzelfde jaar worden ingeleverd of weggegooid. De meeste apparaten gaan langer dan een jaar mee en sommige producten zelfs tientallen jaren. Daarnaast als dit apparaat ‘’eindelijk’’ stuk gaat of is toe aan vernieuwing, wil dit niet zeggen dat deze verouderde/kapotte apparaten weggebracht worden voor recycling. Veel mensen houden een oud/kapot apparaat nog in huis. Deze oude apparaten blijven nog thuis liggen omdat men de apparaten misschien ooit nog keer wil laten repareren of men heeft geen zin om het weg te gooien. Op deze manier worden recyclebare materialen verspild, want ze zouden eigenlijk opnieuw gebruikt kunnen worden in elektronische apparaten, maar ze blijven bij de consument thuis liggen of belanden bij het restafval. 30
In het eerste deel zullen de mogelijke oplossingen voor e-waste inzameling op de korte termijn besproken. Daarna ga ik door op de oplossingen voor de lange termijn. Ik maak onderscheid tussen de lange en korte termijn, omdat sommige oplossingen waarschijnlijk nog tientallen jaren nodig hebben om ontwikkeld worden. Deze mogelijke oplossingen hebben meer tijd om ontwikkeld te worden en andere ontwikkelingen zijn sneller te realiseren.
4.1 Verbetering van e-waste recycling op de korte termijn: 1.
Reclame:
Dit is waarschijnlijk één van de meest voor de hand liggende oplossingen. Reclame is een middel om mensen ervan bewust te maken dat een bepaald product of dienst tot hun beschikking is. Dit kan tegen betaling of zonder betaling zijn. Toen ik zelf aan dit onderzoek startte had ik eigenlijk totaal niet het idee dat er in Nederland en de wereld al zoveel gedaan werd aan e-waste recycling. Slechts door dit onderzoek ben ik mijzelf daar meer in gaan verdiepen. Ook in mijn eigen wijk en omgeving kwam ik erachter dat veel mensen er niet zoveel van wisten. Meer reclame kan op dat moment de oplossing bieden. Reclame wordt al sporadisch gedaan door middel van radio reclames. Bijvoorbeeld Wecycle heeft een radio en tv reclame. Wecycle is echter een landelijke organisatie die met bedrijven en gemeenten samenwerkt. Veel elektronisch afval dat zij inzamelen en recyclen komt van gemeenten en lokale bedrijven. Dit betekent dat mensen hun e-waste moeten inleveren bij gemeentelijke instanties of lokale bedrijven. Deze lokale bedrijven en gemeentelijke instanties bevorderen vaak niet het idee, dat e-waste inzameling belangrijk is. Bijvoorbeeld in de gemeente Haarlemmermeer is de gemeentelijke instantie de Meerlanden het belangrijkste punt waar mensen hun elektronisch afval heen kunnen brengen. Echter is er nauwelijks reclame vanuit de Meerlanden zelf, dat er bij deze organisatie elektronisch afval ingezameld kan worden. Mensen moeten toch echt de website van de Meerlanden goed bekijken om erachter te komen dat elektronisch afval gemakkelijk is in te leveren bij de Meerlanden. De Meerlanden zou door middel van reclame te verspreiden met onder andere flyers, meer mensen op de hoogte kunnen stellen van het feit dat e-waste inleveren mogelijk is in de gemeente Haarlemmermeer. Ik denk dat dit principe ook voor meer plaatsen en gemeenten geldt in Nederland. Als mensen zich meer bewust hiervan worden, dan is de drang om ook daadwerkelijk elektronisch afval weg te brengen veel groter. Als een flyer één keer in per maand langskomt, zullen zeker meer mensen in ieder geval op de hoogte zijn van de mogelijkheid om e-waste te recyclen. Aan de andere kan reclame ook niet werken, omdat mensen de flyer misschien wel zien, maar vervolgens kan het zijn dat deze mensen niks doen met informatie die ze in de flyer hebben gelezen. Als dit zich voordoet levert reclame helemaal niks op en was de reclame slechts geldverspilling, omdat de mensen toch niks doen met de informatie van de flyer. Toch denk ik dat reclame op de korte termijn wel effectief kan zijn, omdat door reclame mensen toch op de hoogte worden gesteld van e-waste recycling en reclame zal nooit helemaal vruchteloos zijn. Er namelijk altijd wel mensen die dan voortaan wel e-waste willen recyclen in plaats van het weg te gooien bij het restafval. Waarschijnlijk geldt het principe als één schaap over de dam volgen er meer. Als meer mensen zich serieus gaan bezighouden 31
met e-waste recycling dan zullen meer mensen zich hier ook in kunnen vinden. Vanaf dat moment heeft de reclame een positieve werking. 2.
Vergroting mogelijkheid voor inzameling:
Op dit moment is in de gemeente Haarlemmer mogelijk om e-waste in te leveren bij de milieustraat in Rijsenhout en daarnaast is het mogelijk om e-waste in te leveren bij kringloopwinkels. Ook zijn er aantallen mensen die elektronisch afval inleveren buiten hun eigen gemeente. Dit gaat dan vaak ook bij milieustraten, kringloopwinkels en bedrijven. Het nadeel van de gemeente Haarlemmermeer is dat de afstand naar de milieustraat in Rijsenhout waarschijnlijk veel te groot is voor de inwoners uit de gemeente Haarlemmermeer om elektronisch afval weg te brengen. Dit geldt vooral voor het kleine elektronisch afval. Het kleine elektronische afval past vaak gewoon in een prullenbak, hierdoor beland veel van dit kleinere afval bij het restafval en zijn dit kostbare materialen die niet meer gebruikt kunnen worden. Om dit te voorkomen zouden binnen de gemeente Haarlemmermeer meer aparte inzamelpunten moeten komen voor elektronisch afval. Op deze manier kunnen mensen zich meer bewust worden, dat het inzamelen van elektronisch afval belangrijk is. Dit is waarschijnlijk niet de beste optie, maar als de gemeente een aantal ondergrondse containers aanlegt, zullen mensen sneller worden overgehaald om ook klein elektronisch afval in te leveren en dit niet bij het restafval te gooien. Als een elektrische tandenborstel kapot gaat, dan zal de motivatie om dit naar de milieustraat in Rijsenhout te brengen laag zijn. In het geval dat dit kapotte apparaat ook vlakbij in het dorp ingeleverd kan worden, dan hebben mensen meer motivatie om dit apparaat toch apart in te leveren. Deze inleverplaats moet dan ook goed zichtbaar en duidelijk zijn. Als het niet bij mensen opvalt, zal een extra inzamelpunt weinig nut hebben. Daarnaast is de makkelijke bereikbaarheid erg belangrijk. Op korte termijn zou deze oplossing zeker werken, omdat mensen meer overgehaald worden om e-waste te laten recyclen. Natuurlijk gaan hier extra kosten aanhangen voor de Meerlanden en dus ook de gemeente, omdat de ondergrondse containers wel allemaal geleegd moeten worden en deze ondergrondse containers moeten ook eerst gemaakt worden en geïnstalleerd worden. Een e-waste container zal echter minder vaak geleegd te hoeven worden, want er komt lang niet zoveel e-waste per week binnen als bij een oud-papier of glas container. Door containers bijvoorbeeld vier keer per jaar te legen, zullen de kosten voor een extra container niet heel groot zijn. 3. Producentenverantwoordelijkheid De belangrijkste manier om e-waste nog beter in te zamelen is producenten van elektronische apparaten meer verantwoordelijkheid laten nemen voor hun eigen geproduceerde producten. Er zijn een heleboel manieren om de van e-waste inzameling te verbeteren. Echter zijn veel verbeteringen afhankelijk van het gedrag van de consumenten. De enige manier om van die afhankelijkheid te komen, is het verplichten aan consumenten om e-waste te recyclen. Dit lijkt een simpele oplossing in de praktijk is dit echter niet zo snel te realiseren. Veel e-waste belandt nog steeds bij het restafval, omdat voor mensen toch een echt een stuk gemakkelijker is en tijd bespaart. Vele kostbare materialen gaan hierdoor echter wel verloren. Veel bedrijven dumpen elektronisch afval in landen als China en Ghana, omdat recycling in deze landen veel goedkoper is dan recycling in Europa. Recycling in derde wereldlanden lijkt positief, maar heeft vaak meer een negatief extern effect. Doordat er dan 32
nog steeds veel vervuilt wordt en daarnaast erg zijn de recyclingmethodes veelal schadelijk voor de gezondheid van de arbeiders. Deze problemen zouden beter voorkomen kunnen worden als de producent meer verantwoordelijkheid neemt over zijn oude producten. De Nederlandse overheid kan zelf allerlei organisaties oprichten om de recycling van e-waste te bevorderen, maar dan moet elke inwoner van Nederland ook wel de motivatie om daadwerkelijk te recyclen. Niet iedereen zal die motivatie hebben. Als consumenten verplicht zijn om e-waste in te leveren, zal het percentage gerecycled e-waste drastisch stijgen. De consumenten zijn vanaf dat moment verplicht alles in te leveren en hierdoor gaan oude elektrische apparaten niet verloren bij het restafval of indirect nog steeds slecht voor het milieu. Natuurlijk heerst nog steeds de vraag: hoe ga je controleren of de consument daadwerkelijk al hun e-waste retourneren naar de producent. Het antwoord: dit zal nooit werkelijk lukken. Er is geen manier waarop men alle inwoners van Nederland kan blijven controleren. Dat zou teveel geld kosten. Echter door speciale regelingen te bieden voor consument zoals korting op een nieuw product, is het zeker mogelijk e-waste inzameling te verbeteren. Veel grote elektronica ketens hebben al een oud voor nieuw regeling. Deze manier werkt volgens hetzelfde principe en toch denk ik dat deze manier minder effect heeft. Deze oud voor nieuw regeling geldt vaak niet voor alle producten en vooral voor de nieuwste producten geldt dit vaak niet. En de nieuwste producten zijn toch wel het belangrijkste. We leven in een maatschappij waarin technologische innovaties en veranderingen een ongekende snelheid hebben bereikt. De consument wil graag het nieuwste product in huis hebben en tegenwoordig verschijnen die steeds sneller. Onder andere hierdoor creëren we steeds meer e-waste in de wereld en daarnaast worden veel steeds welvarender en ook die landen maken graag gebruik van alle nieuwe technische snufjes. De bergen e-waste blijven maar stijgen en de vraag naar nieuwe grondstoffen steeds groter, maar aan de andere kant wordt op mondiaal niveau weinig gerecycled om in de toekomst de hele wereld van genoeg grondstoffen te voorzien. Om deze redenen zouden producenten meer verantwoordelijkheid moeten nemen. Als de producent de consument verplicht zijn oude product weer bij de producent in te leveren, kan er meer gerecycled worden. De producent moet eigenlijk zijn oude producten terug willen. Op dit moment is er al deels sprake van economische schaarste bij de winning van ertsen voor de productie van elektronische apparaten. Deze economische schaarste zal in de komende jaren alleen nog maar groeien door de opkomst van industrielanden. Als de producent zijn eigen producten weer inneemt, kan hij zijn eigen producten laten recyclen en heeft de producent weer zijn oude grondstoffen tot zijn beschikking. Dit spaart nieuwe grondstoffen die later nodig zijn. De recycling zou ook nog steeds gedaan kunnen worden door speciale recycling organisaties zoals Wecycle en de producent zou dan de gerecyclede materialen van zijn eigen oude producten teruggestuurd krijgen. Op deze manier hoeft de producent zelf niet heel erg veel extra kosten te maken en is hij toch verantwoord bezig. Hoe zou dit eruit kunnen zien: 1. Oud elektronisch product wordt verplicht teruggebracht naar een filiaal van grote elektronica ketens (Mediamarkt, Saturn, BCC etc.)
33
2. Bij inlevering geldt de oud voor nieuw regeling waarbij de consument korting kan krijgen op een nieuw soort gelijk product. 3. De oude/kapotte producten worden gesorteerd naar de fabrikant van het apparaat 4. Het oude/kapotte product kan dan getransporteerd worden naar één van de recycling centra in Nederland. 5. Het oude product wordt gerecycled en de gerecyclede materialen kunnen vervolgens teruggestuurd worden naar de producent. Ik denk dat dit één van de beste manieren is om ervoor te zorgen dat er meer e-waste wordt ingezameld in Nederland. Consumenten worden nu verplicht hun oude product terug te brengen. Het is lastig om dit verplichten, maar als je de consumenten een vergoeding aanbiedt zoals korting op een nieuw soort gelijk product haal je de consumenten beter over om ook daadwerkelijk het oude elektronische apparaat in te leveren. De producten sorteren op naam van producent en daarna de gerecyclede materialen apart terug te sturen kost meer geld dan de hedendaagse methode. De producent zal deze kosten dan moeten betalen, maar dat zal hij niet meteen doen. De overheid zou met wetten producenten van elektronische producten een importtarief kunnen opleggen, als zij niet producentenverantwoordelijkheid willen nemen. Andersom zou de overheid korting kunnen geven aan de producenten die dit wel doen. Daarnaast is eigenlijk alleen maar voordeel van de producent, omdat hij zijn eigen oude grondstoffen terugkrijgt en hoeft niet alleen grondstoffen op de internationale markt te kopen, waar de prijs afhankelijk is van vraag en aanbod. Er zijn ook al bedrijven die verantwoordt willen produceren en daarom ook producentenverantwoordelijkheid nemen. Zo is er bijvoorbeeld het merk Vaude dat onder andere kleding, tenten en rugzakken maakt. Dit bedrijf neemt bijvoorbeeld al producentverantwoordelijkheid over haar producten. De vliesvesten die Vaude verkoopt, wil het bedrijf graag terug hebben om de materialen te recyclen om ze later opnieuw te kunnen gebruiken. Daarnaast wil het bedrijf zo milieuvriendelijk mogelijk produceren. Producentenverantwoordelijkheid betekent niet alleen de verantwoordelijkheid nemen over je oude producten, maar ook over de productie van nieuwe producten verantwoordelijkheid nemen. Het bedrijf G-STAR maakt namelijk broeken van gerecycled plastic. Op deze manier recycle je niet de eigen gemaakte producten. Maar je neemt als producent wel verantwoordelijkheid voor je productie door milieuvriendelijkere producten te maken.
4.2 de oplossingen op lange termijn 1.
de recycle prullenbak
Zoals eerder vermeldt zijn dit mogelijkheden om beter met e-waste om te gaan op de langere tijd. De eerste zal gaan over de recycle prullenbak. De recycle prullenbak is oplossing die aansluit op de vergroting van het aantal inzamelpunten van e-waste en ander afval. De bedoeling van een recycle prullenbak is dat de consumenten thuis in de prullenbak al beginnen met afval sorteren. Het voornaamste doel hiervan is, dat de consument nog meer aangezet wordt om afval gescheiden weg te gooien door middel van een prullenbak in huis. De prullenbak ziet er hetzelfde uit als andere prullenbakken. Alleen heeft deze recycle 34
prullenbak aparte vakken binnenin. In de verschillende vakken kunnen dan bepaalde soorten afval zoals papier, plastic, gft en e-waste gelijk gescheiden verzameld. De belangrijkste voorwaarde voor gemeenschappelijke recycling is dat iedereen of in ieder geval zoveel mensen mogelijk mensen hieraan meedoen. Papier en glas recycling is voor de meeste mensen al vrij normaal. Op dit moment geldt dit ook voor plastic, dat steeds meer mensen bewust scheiden van het restafval. Om inzameling van e-waste te verbeteren, moet men vooral kijken op het gebied van gedragsverandering. Gedragsverandering komt vaak alleen op gang wanneer het makkelijk gemaakt wordt voor mensen. De prullenbak kan bij de mensen thuis neergezet worden. Op deze manier wordt het voor de consumenten heel erg makkelijk gemaakt. Ze hoeven nu niet meer het huis uit om toch bij te dragen aan recycling van e-waste, maar niet alleen ook ander afval. Natuurlijk heerst de vraag of een recycle prullenbak gaat werken. Elektronische apparaten gaan over het algemeen niet heel erg snel stuk, vergeleken met ander afval zoals plastic en papier. Het grootste gedeelte van het afval van consumenten zal waarschijnlijk nog steeds bestaan uit restafval. Een recycle prullenbak zou ongelofelijk veel aparte vakjes moeten hebben om alle soorten van elkaar te scheiden. De prullenbak zou ontzettend groot moeten worden om alle soorten afval een plekje te geven. Dit is onmogelijk te creëren. Echter wanneer een recycle slechts een aantal vakjes heeft voor bepaalde belangrijke soorten afval, kan een recycle prullenbak toch effectief zijn. Naar mijn mening zou een recycle prullenbak uit vier aparte vakken bestaan. -
Papier Plastic E-waste Restafval
Een recycle prullenbak zou deze vier vakken moeten hebben, omdat deze afvalsoorten naar mijn mening de belangrijkste bronnen van afval zijn bij de consument, maar ook veel bedrijven hebben veel papier en plastic afval. Restafval is er altijd wel en daarom is dit vak ook erg belangrijk. Ook een apart vak voor e-waste is belangrijk, omdat de afvalstroom hiervan steeds groter wordt. Daarnaast is het een steeds groter probleem in de wereld en wordt er steeds meer aandacht aan geschonken. Een elektronisch apparaat zal minder snel weggegooid worden dan een gemiddelde plastic verpakking van vlees. Toch vind ik dat een recycle prullenbak met een apart vak voor ewaste belangrijk is, omdat de afvalzak niet tegelijk met alle andere soorten weggegooid moet worden. Hij kan ook om de zoveel weken geleegd worden. Natuurlijk worden papier en plastic ook al gescheiden ingezameld in ondergrondse containers en dit werkt redelijk goed, dus waarom zou een recycle prullenbak met aparte vakken voor papier en plastic nodig zijn? Met de recycle prullenbak kan men toch nog meer bereiken, omdat een deel van het papier en plastic afval altijd nog bij het restafval terechtkomt. De recycle prullenbak kan dat voorkomen, omdat mensen nu direct afval kunnen scheiden in hun eigen prullenbak, kleine 35
snoeppapiertjes of plastic verpakkingen zullen nu ook goed gescheiden worden van het restafval. In de prullenbak zal uiteindelijk alleen klein elektronisch afval terechtkomen, maar door een recycle prullenbak zullen mensen zich onder andere wel meer bewust worden van e-waste recycling en zullen andere grotere elektronische apparaten voortaan ook gescheiden worden van het restafval. Men zal door de prullenbak toch meer gaan inzien dat e-waste recycling belangrijk is. De kapotte smartphone zal de volgende keer sneller apart ingeleverd worden, omdat de recycle prullenbak de consument eraan herinnerd dat e-waste apart moet ingezameld worden. Om het idee van een recycle prullenbak te realiseren, heb ik een ontwerp gemaakt van de prullenbak. Ontwerp:
Zoals ik eerder vermeldt bestaat de prullenbak uit vier vakken, omdat deze vier indelingen eigenlijk de belangrijkste afvalstromen vormen van huishoudens. Het grootste vak wordt toch nog steeds gereserveerd voor restafval, want hiervan zal waarschijnlijk het meeste afval 36
in komen. Voor het plastic afval is er een smaller vak dan de andere drie, omdat plastic afval vaak kleiner is en makkelijker in elkaar te proppen. Papier afval varieert over het algemeen veel en daarom vak met redelijk neutrale afmetingen. Het vak voor e-waste is groot genoeg gemaakt om klein e-waste erin te laten passen zoals mobieltjes, batterijen en elektrische scheerapparaten. In het tweede plaatje hieronder staan ook de afmetingen die ik voor een recycleprullenbak zou verwachten. Deze afmetingen zijn niet onbewust gekozen. De totale lengte en breedte zijn ongeveer van dezelfde grootte als de prullenbakken voor in huis. Ook het vak voor plastic is rechthoekig ontworpen, omdat regelmatig voorkomt dat plastic flesjes of verpakkingen deze vorm hebben en niet erg buigzaam zijn.
De afmetingen van de prullenbak zijn in centimeters
37
De recycle prullenbak in de hoogte (hoogte prullenbak in centimeters).
Inhoud: prullenbak Liters:
68*39*35=92820 = ongeveer 93 liter
De prullenbak zal nooit 93 liter aan inhoud zijn, omdat de prullenbak nooit tot de rand gevuld zal worden. Waarschijnlijk zal de gemiddelde inhoud ongeveer rond de 50 liter liggen. Ook in de lengte heb ik gekeken naar de gemiddelde hoogte van een prullenbak en net als de breedte en lengte heb ik de recycle prullenbak hier op gebaseerd. 38
Op dit moment bestaan er al een aantal verschillende soorten recycle prullenbakken. Ook op openbare plekken zie je al steeds meer prullenbakken, waar men bepaalde soorten afval kan scheiden. Toch denk ik dat mijn ontwerp voor een recycle prullenbak beter kan zijn, omdat mijn ontwerp meer dezelfde grootte heeft als een normale prullenbak. De recycle prullenbakken die men nu kan kopen, zijn vaak groter dan een normale prullenbak of hebben slechts de mogelijkheid om twee verschillende soorten afval van elkaar te scheiden. Dit ontwerp zou dan toch een betere oplossing zijn. Ten eerste omdat de gelegenheid biedt om meerdere soorten afval te scheiden. Daarnaast is het aantrekkelijk, omdat de prullenbak ongeveer dezelfde afmetingen heeft als een normale prullenbak en het lijkt ook op een normale prullenbak. Daarom denk ik deze prullenbak meer zou aanslaan bij mensen dan andere ontwerpen. De recycle prullenbak zal de consumenten ook meer bewust maken van e-waste recycling en mensen meer stimuleren om e-waste ook daadwerkelijk te laten recyclen. Daardoor zal een recycle prullenbak kunnen bijdragen aan een verhoging van het aantal ingezamelde e-waste. 2.
elektronische apparaten die minder e-waste produceren
Het laatste idee om e-waste inzameling te verbeteren in Nederland is de ontwikkeling van minder e-waste producerende producten. Dit wil zeggen dat elektronische apparaten makkelijker te recyclen zijn en daardoor wordt het goedkoper om oude grondstoffen opnieuw te gebruiken bij de productie van nieuwe elektronische producten. In de toekomst zou deze oplossing waarschijnlijk de beste zijn van alle besproken mogelijke verbeteringen op het gebied van e-waste recycling. Als men elektronische producten produceert, zodat ze sneller en gemakkelijker te recyclen zijn, bespaar je op kosten en grondstoffen. De vraag naar grondstoffen voor deze apparaten zal steeds meer stijgen de komende jaren. Zeker doordat meer landen in de wereld steeds welvarender worden. In de wereld zijn er maar een beperkt aantal plaatsen waar grondstoffen voor elektronische apparaten gedolven kunnen worden. In figuur 1 kan men nog eens zien waar de meeste grondstoffen vandaan komen.
39
Figuur 5
Het is daarom belangrijk dat recycling van e-waste gemakkelijker en goedkoper wordt, want dit is beter voor het milieu en worden grondstoffen markten niet overbelast met de vraag naar meer grondstoffen. Hierdoor voorkom je ook dat grondstofprijzen gaan fluctueren door de stijging van de vraag naar deze ertsen. Ook de overheid zou hierbij kunnen helpen. De overheid zou namelijk kunnen investeren in innovatieve bedrijven die zich bezighouden met de ontwikkeling van duurzame producten en zou het eigenlijk ook andere producenten moeten stimuleren om duurzamere elektronische producten te produceren. Met deze methode verbetert men niet de manier om e-waste beter in te zamelen, maar de promotie van duurzame elektronische producten zorgt er wel weer voor dat mensen zich bewust worden van e-waste recycling. Mensen gaan er toch meer over nadenken, dat het recyclen van e-waste ook belangrijk is. Want het zal nog een hele tijd duren voordat er echt producten op markt zijn die makkelijker recyclebaar zijn dan de producten die nu verkocht worden. Ook zullen de kosten van ontwikkeling en productie van duurzame elektronische apparaten zeker in het begin duurder zijn. Daarvoor is de overheid juist belangrijk om in deze innovaties te investeren. Het zal nog een lange tijd duren voordat deze producten op de markt zijn, maar dat zal uiteindelijk ook uit betalen. Niet elke innovatie zal evengoed zijn. De manier waarop elektronica geconsumeerd wordt, kan niet zo doorgaan. Als het zo doorgaat zullen de kosten uiteindelijk alleen maar toenemen en ontstaan er nog grotere milieuproblemen. Phonebloks is een bijvoorbeeld idee, dat is uitgegroeid tot een echt product en nog steeds in ontwikkeling. Phonebloks is: ‘’ Phonebloks is an independent organization with the purpose of encouraging the development and production of products that produce less electronic waste.’’ (https://phonebloks.com/en)
De organisatie Phonebloks is ooit gestart met slechts een youtubefilmpje waarin het idee van een duurzamere smartphone bestaand uit blokjes. Met behulp van social media en een website is Phonebloks ontzettend bekend geworden in de wereld en werkt de organisatie onder andere samen met Google bij het verder ontwikkelen van een ‘’Phonebloks’’. Dit toont aan hoe snel een idee werkelijkheid kan worden en dat er ook belangstelling is voor elektronische apparaten is die duurzaam zijn. De overheid kan dit soort projecten dus ook ondersteunen en hierdoor zullen innovaties als Phonebloks sneller ontwikkeld worden, maar dit niet alleen. Wanneer overheden dit ook bij bedrijven stimuleren, zal het niet lang duren of totdat bedrijven met elkaar gaan concurreren.
40
H5 Conclusie Urban mining is het recyclen van oude elektronische apparaten. Dit is belangrijk, omdat het afval van elektronica één de afvalstromen is die steeds harder groeit in de wereld. Het aantal e-waste groeit steeds meer, omdat de technologische veranderingen in een stroomversnelling zitten en hierdoor worden oude elektronische apparaten ook steeds sneller weggegooid. Daarom wordt de afvalstroom van e-waste steeds groter. Urban Mining is nog veel belangrijker, omdat op dit moment veel e-waste geëxporteerd wordt naar het buitenland en vaak naar ontwikkelingslanden. In deze landen zoals Nigeria, Ghana of China wordt e-waste vaak op primitieve manieren gerecycled. Dit wordt meestal gedaan door middel van verbranding. Deze slechte recycling methodes zijn niet alleen slecht voor het milieu door uitstoot van giftige stoffen, maar zijn daarnaast ook schadelijk voor de gezondheid van de mensen die daar werken. Het is daarom belangrijk dat e-waste recycling op een verantwoordelijke manier wordt uitgevoerd, waarbij het milieu niet alsnog vervuild wordt en de menselijke gezondheid niet geschaad wordt. Ook is Urban Mining belangrijk, omdat e-waste ontzettend milieuvervuilend is voor de wereld. Veel e-waste belandt nog steeds bij het restafval en wordt verbrand. Dit zorgt alleen maar voor milieuvervuiling omdat bij de verbranding van e-waste giftige stoffen vrijkomen. Deze milieuvervuiling zorgt alleen maar voor een versterkt broeikaseffect en dat heeft een negatief effect op het klimaat dat later hoogst waarschijnlijk ontpopt in een klimaatverandering waar veel mensen last van zullen ondervinden. E-waste recycling is op allerlaatste plaats ook belangrijk voor de toekomstige generaties, omdat de grondstoffen waarvan elektronische producten gemaakt worden niet oneindig zijn. Op dit moment is er nog een absolute schaarste aan grondstoffen voor elektronica, maar dat zal ooit in de toekomst gaan gebeuren. Het is beter als de maatschappij nu begint met e-waste te recyclen zodat de toekomstige generaties ook nog gebruik kunnen maken van nieuwe grondstoffen. Met recycling worden immers grondstoffen gespaard, omdat ze opnieuw gebruikt kunnen worden. Hiermee voorkom je ook dat er in de toekomst economische schaarste ontstaat op de grondstofmarkten voor elektronica. Steeds meer landen in de wereld worden welvarender. Vooral de BRIC landen zijn op dit moment in opkomst. Deze landen willen ook allemaal de nieuwste elektronische producten en daardoor zal de vraag naar grondstoffen voor de elektronica stijgen. In de wereld zijn er op dit moment slechts een beperkt aantal plaatsen waar deze grondstoffen gedolven kunnen worden. Wanneer de vraag naar grondstoffen gaat stijgen, zullen deze mijnen waarschijnlijk niet kunnen voldoen aan deze vraag. Vanaf dan zullen grondstofprijzen gaan fluctueren en waarschijnlijk vooral stijgen. Als e-waste steeds meer gerecycled wordt, dan kunnen nieuwe ‘’verse’’ grondstoffen gespaard worden en zullen grondstofprijzen in de toekomst niet teveel schommelen en daardoor zal er meer in de vraag naar grondstoffen voldoen worden.
41
De situatie in Nederland en de gemeente Haarlemmermeer Nederland doet het redelijk goed op het gebied van e-waste recycling. Het voldoet aan de wetten van de Europese Unie en zit de laatste jaren ver boven de norm die eigenlijk bereikt hoeft te worden. In Nederland wordt vaak per jaar meer e-waste gerecycled dan er per jaar aan nieuwe elektronische apparaten op de markt gebracht wordt. Op de lange termijn zal dit aantal lager liggen, want niet alle elektronische apparaten worden hetzelfde jaar weggegooid. Dit hangt natuurlijk ook af van het product. De organisatie Wecycle zorgt op landelijk niveau in Nederland voor de recycling van e-waste. Wecycle haalt het e-waste niet zelf op. E-waste kan door de mensen ingeleverd bij gemeenten, kringloopwinkels en lokale organisaties. Eenmaal daar ingeleverd haalt Wecycle het e-waste bij hun op en daarnaast ook nog bij de bedrijven. De organisatie Wecycle is erg succesvol op het gebied van e-waste recycling. De organisatie kan van het al het gerecyclede e-waste 85% weer opnieuw gebruiken in nieuwe producten. Om deze reden is er in de techniek nog niet een baanbrekende oplossing om e-waste recycling te verbeteren. Dit betekent niet dat het onmogelijk is om betere oplossingen te bedenken. Alleen is er op de manier van recyclen nog weinig te veranderen Binnen de gemeente Haarlemmermeer zou er echter nog heel verbeterd kunnen worden aan de inzameling van e-waste. Ook in de Haarlemmermeer wordt het e-waste opgehaald door Wecycle bij instanties in de Haarlemmermeer die het e-waste inzamelen. De Meerlanden is de belangrijkste organisatie in de Haarlemmermeer en deze wordt gesubsidieerd door de gemeente. Het e-waste wordt onder andere ingezameld door kringloopwinkels, detailhandel en de milieustraat in Rijsenhout. De milieustraat is van de Meerlanden en hier verzamelen zij al het afval uit de gemeente. De Meerlanden is niet verantwoordelijk voor de recycling van afval, zij halen slechts afval op en heeft het doel zoveel mogelijk afval goed te scheiden. Dit geldt dus ook voor e-waste. Over het algemeen zamelt de gemeente genoeg e-waste in volgens de wettelijke WEEE richtlijn van 4 kilo ewaste per inwoner. Deze richtlijn wordt weliswaar per jaar net wel of net niet bereikt. Op landelijk niveau is het resultaat van e-waste recycling veel beter en ook de naast gelegen gemeente Heemstede zamelt meer e-waste in dan de gemeente Haarlemmermeer. De gemeente Heemstede is dus meer succesvol in het inzamelen van e-waste, maar dit succes is deels te wijten aan mensen uit de gemeente Haarlemmermeer die hun e-waste inleveren bij de milieustraat van Heemstede. Daardoor boekt de Haarlemmermeer een kleiner resultaat op de inzameling van e-waste. Veel mensen uit de gemeente Haarlemmermeer brengen hun e-waste naar milieustraat in Heemstede, omdat deze milieustraat veel dichterbij is dan die van Rijsenhout. De milieustraat van Rijsenhout is verder weg van alle grote dorpen in de Haarlemmermeer en daarom gaan vooral mensen uit Hoofddorp en Zwaanshoek liever naar de milieustraat in Heemstede, want dat spaart tijd en geld. Voor dorpen die niet in de buurt van beide milieustraten of andere goede inzamelpunten liggen, is de drempel om e-waste speciaal weg te brengen nog lager. De milieustraten zijn ver weg en daarom is het makkelijker om het gewoon bij het restafval te gooien. Bewoners uit de gemeente brengen grote apparaten zoals wasmachines en koelkasten wel weg naar de milieustraat. Dit zijn grote apparaten en daarom gooien zij ze niet zomaar bij het restafval. Daar tegenover is er wel veel klein e-waste dat bij het restafval belandt zoals 42
oude telefoons of oude koffiezetapparaten. Deze apparaten gaan namelijk makkelijk in de een container of prullenbak. Het is voor de bewoners makkelijker om het hierbij het restafval weg te gooien, want hoeft er niet zoveel moeite gedaan te worden om helemaal naar de milieustraat in Rijsenhout te gaan voor slechts een oude telefoon. Dat kost veel tijd en geld. Op deze manier gaat er veel e-waste verloren, dat gerecycled had kunnen worden. En zou er dus veel meer e-waste in de Haarlemmermeer opgehaald kunnen worden. Kortom er zijn betere oplossingen nodig om het percentage ingezamelde e-waste te verhogen. In Hoofdstuk 4 zijn er vijf mogelijk oplossingen besproken om meer e-waste in te zamelen of te reduceren. Dit zijn: -
Meer reclame maken Meer inzamelpunten in de gemeente Producentenverantwoordelijkheid De recycleprullenbak Duurzamere elektronische producten
Reclame is een geschikt middel om mensen in de gemeente Haarlemmermeer er meer bewust van te maken dat e-waste recycling belangrijk is en dat er vooral meer moet ingezameld worden. Reclame zal zeker tot een bepaalde hoogte werken. Er zullen mensen zijn die door reclame in de vorm van bijvoorbeeld flyers, zich actief zullen gaan bezighouden met e-waste inleveren voor recycling. Aan de andere kant zal het niet heel veel effect hebben op de bewoners van de gemeente Haarlemmermeer, omdat de milieustraat van Rijsenhout nog steeds op dezelfde afstand ligt. De drempel om al het e-waste helemaal daarheen te brengen, zal voor veel mensen nog steeds even hoog liggen. Reclame zal dus eigenlijk alleen werken als er meer inzamelpunten komen voor e-waste in de buurt van de leefomgeving zelf. Als er meer inzamelpunten komen vlakbij winkelcentra en op enkele plaatsen in wijken zullen mensen niet alleen meer bewust worden van e-waste inzameling, maar ook zullen de bewoners meer de drang hebben om hun e-waste ook apart in te leveren. Het moeten wel goed zichtbare en herkenbare inzamelpunten zijn die men makkelijk kan bereiken. Reclame en meer inzamelpunten voor e-waste kan je weer heel goed combineren met de recycleprullenbak. Bij de recycleprullenbak gaat e-waste in het aparte vak van de prullenbak en wanneer het vol is, kan de zak naar een inzamelpunt in de buurt gebracht worden. Met een recycleprullenbak wordt het de mensen nog makkelijker gemaakt om e-waste van het andere afval te scheiden. Ze kunnen nu al thuis beginnen en daarom zal er uiteindelijk meer e-waste ingezameld worden. Ook hier weer worden mensen bewust gemaakt van de importantie van e-waste recycling en zal het de bewoners van de Haarlemmermeer meer aanzetten om hier actief aan mee te doen. De producentverantwoordelijkheid zou een nog betere oplossing zijn. Als de producent al zijn producten verplicht terug zou willen hebben dan zal er ook nooit het probleem zijn dat er e-waste verspild wordt. Echter is het lastig om producentenverantwoordelijkheid toe te passen, omdat men dan wel iedereen moet checken of zij hun oude e-waste netjes 43
inleveren. Daarnaast zal de producent ook akkoord moeten gaan met voorwaarden hiervan, want de producent maakt meer kosten door zijn producten verplicht terug te nemen. De beste oplossing zou waarschijnlijk toch de ontwikkeling van duurzame elektronische apparaten zijn. Op die manier gaan apparaten langer mee en kunnen ze makkelijker gerecycled worden. Dit spaart in elk opzicht kosten en is beter voor het milieu. Het is een oplossing op de lange termijn, omdat het waarschijnlijk nog jaren gaat duren voordat men echt alleen elektronische apparaten heeft ontwikkelt, die duurzaan zijn. Op de korte termijn zullen de recycleprullenbak, meer reclame en meer inzamelpunten voor e-waste toch de belangrijkste oplossing zijn om het aantal ingezamelde e-waste te verhogen. De recycleprullenbak is ook een oplossing op de lange termijn, maar de prullenbak zal toch sneller ontwikkeld kunnen worden, omdat de prullenbak niet een heel nieuw product is. De beste optie is dus meer reclame, meer inzamelpunten en een recycleprullenbak. Het maakt mensen meer bewust van e-waste recycling en daardoor zullen zij meer actief mee gaan doen aan e-waste recycling. Daarom denk ik dat deze combinatie sneller ervoor zal zorgen, dat er meer e-waste wordt ingezameld. Duurzame elektronische apparaten zijn nog beter, maar het zal nog een hele tijd duren voordat alle elektronische apparaten duurzamer zijn dan de elektronische apparaten die we nu hebben.
44
45
Bronvermelding
Bronnen Hoofdstuk 1: http://www.naturaledgeproject.net/Documents/E-Waste%20Literature%20Review%20%20FINAL.pdf http://en.wikipedia.org/wiki/Basel_Convention
Bronnen Hoofdstuk 2: OM Ondernemingen - Groene criminologie - repository.tudelft.nl (pagina 39 t/m 54)
http://www.electronicstakeback.com/2013/06/24/new-epa-report-shows-we-are-generating-moree-waste-but-also-recycling-more/ (grafiek 1) http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/afval/documenten-enpublicaties/rapporten/2014/01/28/van-afval-naar-grondstof-uitwerking-van-acht-operationeledoelstellingen.html http://home.snu.edu/dept/tulsa/snuie/SheltonR.pdf http://nl.wikipedia.org/wiki/Gat_in_de_ozonlaag http://daskapital.nl/2013/12/elektronische_afvalhoop_wordt.html http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Waste_statistics__electrical_and_electronic_equipment http://www.eea.europa.eu/signals/signals-2012/articles/from-mine-to-waste-and-beyond http://www.sustainelectronics.illinois.edu/policy/international.cfm (grafiek 2 en info.) http://nl.wikipedia.org/wiki/Freon http://recyclingnetwerk.org/wp-content/uploads/2013/06/PDF-Notitie-GrondstoffenschaarsteRecycling-Netwerk.pdf (grafiek 3 en informatie deelvraag 1)
Bronnen Hoofdstuk 3: http://www.meerlanden.nl/index_nl.html http://www.haarlemmermeer.nl/Over_Haarlemmermeer/Onderzoek_feiten_en_cijfers/Haarlem mermeer_in_cijfers/Bevolking/Aantal_inwoners_per_woonkern_1995_2014 46
http://nl.wikipedia.org/wiki/Heemstede_(Noord-Holland) http://www.wecycle.nl/ Interview met ambtenaar gemeente Haarlemmermeer
Bronnen Hoofdstuk 4:
https://phonebloks.com/en Interview met ambtenaar gemeente Haarlemmermeer
47
Interview beleidsmedewerker gemeente Haarlemmermeer:
Wie bent u? Ik ben Michel Boon en ik ben beleidsmedewerker bij de gemeente Haarlemmermeer. Hoe lang werkt u al bij de gemeente Haarlemmermeer? Ik werk al 14 jaar bij de gemeente Haarlemmermeer, daarvan werk ik nu al 2,5 jaar bij behoud en onderhoud van de gemeente, voordat ik bij deze afdeling kwam was ik project manager bij de gemeente. Het was toen mijn opdracht om te bedenken, hoe ding efficiënter gedaan konden worden. Wat is u functie bij de gemeente Haarlemmermeer? Ik ben de uitvoerende beleidsmedewerker op de afdeling behoud en onderhoud en ik heb de functie van account manager. Met deze functie ben ik verantwoordelijk voor de afvalreiniging, uitvoer van afval, markten, straatafval en ben ik contactpersoon met de Meerlanden. Het is zoveel min mogelijk afval en zoveel mogelijk omgekeerd inzamelen. Omgekeerd inzamelen betekent dat de consument thuis als begint met het scheiden van afval. Wat vindt u van u werk? Op dit moment vind ik het heel fijn om dit vak te mogen uitoefenen. Op welke manier is de afvalverwerking op dit moment geregeld in de Haarlemmermeer? Op dit moment hebben mensen de mogelijkheid om afval in natuurlijk afvalbakken te gooien, daarnaast zijn er nog aparte glasbakken, papierbakken, heel recent meer plasticbakken en ook kunnen mensen naar de milieustraat gaan. Hoeveel wordt er eigenlijk gedaan aan recycling in de gemeente? Zoals ik al zei zijn er inzamelbakken voor glas, papier, plastic, batterijen en hebben we de milieustraat. Vindt u de Haarlemmermeer een milieu bewuste gemeente? Waarom wel/niet? Ik vind de gemeente Haarlemmermeer zeker een milieubewuste gemeente, omdat onze gemeente een redelijke schone gemeente is. Wij zamelen niet zoveel afval in als bijvoorbeeld Heemstede, maar wij voldoende aan de marges en wetten van afvalinzameling.
48
Is er de mogelijkheid om het afvalverwerking systeem te verbeteren? Er zijn zeker meer en betere mogelijkheden om ons afvalverwerkingsysteem te verbeteren. We kunnen bijvoorbeeld omgekeerd inzamelen waarbij de afvalbak van de consument al een soort recyclebak is. Ook zou het initiatief meer bij de producent moeten liggen. De producent moet meer zijn eigen producten proberen terug te krijgen. Hoe staat het met de verwerking van elektronisch afval in de gemeente Haarlemmermeer? Op dit moment voldoet de gemeente Haarlemmermeer aan de wettelijke normen die zijn opgelegd door de EU. We halen dus ongeveer 4 kilo e-waste afval per inwoner van de gemeente. Mensen kunnen dit afval inleveren bij de milieustraat in Rijsenhout. Daarnaast komt er een chemokar vier keer jaar langs die klein e-waste ophaalt binnen de gemeente Haarlemmermeer. deze chemokar komt alleen in de grote dorpen langs. Bent u zelf betrokken bij de inzameling van e-waste? Ik ben beleidsmedewerker van de afdeling behoud en onderhoud. Ik houd mij met alle soorten afvalinzameling bezig binnen de gemeente Haarlemmermeer. Ook e-waste valt hier onder, maar er is geen aparte afdeling die zich hier mee bezighoudt. Wordt er in de Haarlemmer meer e-waste weggegooid of meer gerecycled? Het is moeilijk te zeggen of er meer e-waste wordt weggegooid dan gerecycled. Zoals ik al eerder zei voldoet de gemeente aan de wettelijke normen. Al denk ik zelf dat er meer klein e-waste sneller weggegooid zou worden, omdat voor veel mensen niet snel een ritje maken naar Rijsenhout om daar hun e-waste te laten recyclen. Werkt de gemeente ook samen met de organisatie Wecycle? De gemeente werkt niet direct met de organisatie Wecycle samen, maar al het e-waste moet naar de milieustraat van de Meerlanden in Rijsenhout en Wecycle zorgt dat al het elektronisch afval daar opgehaald voor recycling. Hoeveel inzamelpunten zijn er in de Haarlemmermeer? Eigenlijk is dat alleen de milieustraat van de Meerlanden, maar elektronisch afval kan ook ingeleverd worden bij kringloopwinkels in de gemeente.
Werkt u nog met andere organisaties/bedrijven samen? Wij werken dus vooral met de Meerlanden. Daarnaast zijn er nog een aantal onafhankelijke bedrijven.
Hoe zou de gemeente ervoor kunnen zorgen dat er meer elektronisch afval ingezameld wordt? 49
Ik denk dat er meer elektronisch afval ingezameld kan worden, door meer verantwoordelijkheid bij de producent te leggen. Ik vind dat de producent eigenlijk alles zou moeten doen om zijn oude of kapotte producten terug te krijgen. Dat vind ik de belangrijkste oplossing om nog meer e-waste in te zamelen. Op die manier blijven de grondstoffen als een soort kringloop tussen producent en consument. Je hebt bijvoorbeeld het merk Vaude, dat maakt vliesvesten. Het bedrijf wil al zijn vesten terughebben als de consument hem niet meer nodig heeft. Op die manier neem je producentverantwoordelijk. G-STAR doet het op een andere manier. Zij maken spijkerbroeken van gerecycled plastic. Dan neem je geen producentverantwoordelijk, maar er wordt wel een aan het milieu gedacht.
Zal de oplossing meer in technologische richting of meer de gedragsverandering? Op deze manier zal de oplossing toch vooral op gedrag liggen. Mensen zullen meer zelf het initiatief moeten nemen om e-waste en ander afval te laten recyclen. Daarnaast moet de producent meer verantwoordelijkheid nemen. Als de producent dit doet, kan er ook meer gerecycled worden. Op technologisch gebied zou producent misschien meer beter recyclebare productenontwerpen, waardoor minder grondstoffen verloren.
Heeft u nog tips of ideeën hoe het systeem verbeterd zou kunnen worden?
Om eerlijk te zijn heb ik geen andere ideeën om e-waste inzameling te verbeteren. Ik ben ook niet heel erg bekend op dat terrein. Ik blijf er nog steeds bij dat meer producentverantwoordelijkheid de oplossing is. Alleen hoe men dat voor elkaar gaat krijgen, dat is de grote vraag.
50
51
Logboek Datum:
Tijd:
Plaats:
Activiteit:
Opmerkingen:
6 februari 2014
13:00-17:00
Studiedag HUGS
26 juni 2014
13:00-16:15
Ministerie van infrastructuur en milieu Bezoek instituut Clingendael
20 juli 2014
45 minuten
thuis
Informatie gezocht
Kennismaking opdrachtgevers en introductie project College over klimaatverandering en de groene samenleving Bron: wecycle.nl gevonden
24 juli 2014
30 minuten
Thuis
14 september 60 minuten 2014 20 september 2 uur 2014
Thuis
28 september 45 minuten 2014 3 oktober 13:00-16:15 2014
school
Bron website gelezen Informatie gezocht literatuur Inleiding en plan van aanpak opgesteld Overleg met begeleider Studiedag HUGS
5 oktober 2014
90 minuten
thuis
Literatuur gezocht en gelezen
8 oktober 2014
2 uur
thuis
9 oktober 2014 12 oktober 2014
20 minuten
school
2 uur
thuis
Schrijven deelvraag 1 en verwerking gelezen literatuur Gewerkt aan deelvraag 1 Gewerkt aan deelvraag 1
13 oktober 2014 14 oktober 2014
3uur
thuis
30 minuten
thuis
thuis
Ministerie van infrastructuur en milieu
Studiedag HUGS
Niet echt gevonden
Nuttige vragen gesteld over literatuur en plan van aanpak + tips en informatie voor eventueel gebruik Bron kan goed gebruikt worden in werkstuk Deelvraag nog niet af geen nog extra informatie. Gezocht: niet gevonden geen
Gewerkt aan deelvraag 1 Contact gezocht Afspraak gemaakt met met medewerker beleidsmedewerker voor een interview 52
gemeente Haarlemmermeer Gewerkt aan deelvraag 1 Gewerkt aan deelvraag 1 Interview gemaakt voor afspraak met beleidsmedewerker
met hem
15 oktober 2014 17 oktober 2014 18 oktober 2014
1 uur
thuis
2 uur
thuis
1 uur
thuis
19 oktober 2014
3 uur
thuis
21 oktober 2014
1 uur
20 november 2014
2 uur
29 november 2014
30 min
12 december 2014
2 uur
14 december 2014
3 uur
27 december 2014
4 uur
30 december 2014
1 uur
Gemeente Interview Haarlemmermeer beleidsmedewerker Michel Boon thuis Begonnen aan ik ben toen deelvraag 2 begonnen met eerste stuk over de Meerlanden thuis Informatie gezocht Informatie gezocht over Meerlanden over de Meerlanden en dit bleekt niet erg belangrijk Thuis Gewerkt aan Nog steeds over de deelvraag 2 Meerlanden, dit keer wel relevante informatie gevonden thuis Gewerkt aan Het stuk over de deelvraag 2 Meerlanden is nu bijna klaar thuis Gewerkt aan Nieuwe informatie deelvraag 2 gevonden over de Meerlanden en dit gelijk verwerkt in het werkstuk. Het was onverwacht maar bleek nuttig. thuis Gewerkt aan op dit moment ben deelvraag 2 ik gestart met een stuk over de recycle organisatie
Deelvraag 1 afgemaakt
geen geen Vragen opgesteld voor algemene informatie en vragen om extra kennis/info. te verkrijgen. de 1e deelvraag is nagenoeg af
53
Wecycle 3 januari 2015 4 januari 2015 5 januari 2015 6 januari 2015
2 uur
thuis
Gewerkt aan deelvraag 2 Gewerkt aan deelvraag 2 Gewerkt aan deelvraag 2 Gewerkt aan deelvraag 2
3 uur
thuis
1 uur
thuis
2 uur
thuis
9 januari 2015 15 januari 2105
1 uur
thuis
2 uur
thuis
16 januari 2015 17 januari 2015
2 uur
thuis
Verder gewerkt
2 uur
thuis
25 januari 2015
3 uur
thuis
Deelvraag: wat is Urban Mining afgerond. Begonnen met deelvraag 4
26 januari 2015 2 februari 2015 3 februari 2015 4 februari 2015 5 februari 2015 8 februari 2015
1 uur
thuis
Verder gewerkt
3 uur
school
2 uur
thuis
Verder gewerkt aan deelvraag 4 Verder gewerkt
4 uur
thuis
Verder gewerkt
45 min
school
Verder gewerkt
2 uur
Thuis
Deelvraag 4 afgerond
Deelvraag 2 afgerond Gestart met: wat is Urban Mining
Uiteindelijk na 3 dagen bijna heel deelvraag 2 afgerond.
nu begonnen met eigenlijk deelvraag 1
de laatste deelvraag gestart over de oplossingen voor betere e-waste recycling.
de oplossingen zijn allemaal op volgorde verwerkt. Er hoefde voor deze deelvragen weinig informatie opgezocht te worden, omdat ik veel informatie 54
10 februari 2015
45 min
school
De eerste helft van de conclusie uitgewerkt
12 februari 2015 13 februari 2015
2 uur
School/thuis
Conclusie afgerond
3 uur
thuis
14 februari 2015
2 uur
thuis
15 februari 2015
8 uur
thuis
Begonnen met alle documenten samenvoegen Inleiding en voorwoord geschreven Alle documenten goed samengevoegd en alles doorgelopen
Totaal:
90 uur en 20 min
eerder al had verkregen uit een interview en onderzoek op het internet. de conclusie zal een samenvatting worden van alle hoofdstukken en ik zal proberen te concluderen, wat naar mijn idee de beste oplossing is.
55
