07
Warm welkom Op 20 september 2013 was het zover.
De brandweerkazerne Moerdijk aan
08
Veiligheid voorop Bij ATM wordt veiligheid met
hoofdletters geschreven.
12
Medische zorg om de hoek Moerdijk heeft zijn
eigen Port Health Centre.
Plaza 21 werd officieel geopend.
UPDATE DECEMBER 2013
ACTIEPROGRAMMA MOERDIJK VEILIG
1
Inhoud
04 05 06 07 08 10 11 12 13 14
Alerteringsysteem wordt uitgerold E-noses hebben fijne neus Nico van Mourik: ‘blijven doorpakken’ Brandweer is welkom
JAC KLIJS IS BEST TEVREDEN MAAR ‘We moeten de druk er op houden’ Ruim een jaar na de eerste Veiligheidstop Moerdijk Veilig is burgemeester Jac Klijs best tevreden. “We hebben met elkaar al veel bereikt.” Maar hij is ook standvastig, ongeduldig soms. “Hier en daar zijn korte klappen nodig. We moeten de druk er op houden.”
Veiligheid voorop bij ATM Ferdinand van den Oever: ‘mental shift’ Bewoners Spoorzone willen veiligheid Moerdijk heeft eigen Port Health Centre Ad Houtman: ‘Moerdijk als best practice’ Wim van de Donk over betrokkenheid provincie
De burgemeester houdt niet van
waar het volgens de burgemeester
window dressing. “Je hoort mij niet
sneller kan. “De walradardekking
zeggen ‘kijk eens wat we allemaal
bijvoorbeeld. Die kost geld. Laten
voor elkaar hebben gekregen’. We
we proberen die investering naar
hebben immers nog een hele weg
voren te halen. Ook het oplossen
te gaan. Veiligheid organiseren zijn
van de ontgassingsproblematiek kan
we aan elkaar en vooral aan onze
voortvarender. Als we steeds blijven
inwoners verplicht.” Toch maar
wachten op richtlijnen die moeten
even de zegeningen geteld. De
worden veranderd, duurt het te lang.”
brandweerkazerne is er en groeit uit tot een compleet veiligheidscentrum.
Klijs constateert dat er steeds
Het alerteringsysteem kan worden
meer draagvlak komt voor allerlei
uitgerold naar bedrijven en krijgt ook
veiligheidsmaatregelen. “De
zijn versie voor de bevolking. Het
samenleving doet mee. Kijk naar
netwerk van de e-noses doet inmiddels
bedrijven op het industrieterrein
zijn werk. Het bestemmingsplan komt
die in actie komen, zelf maatregelen
er aan. “En vooral, we zijn intensief en
nemen of meedoen met activiteiten
vruchtbaar blijven samenwerken”, vult
van de overheid. Ook bewoners
Klijs aan. “Want daar zit natuurlijk de
zijn actief, zoals in de spoorzone
crux van het hele veiligheidsoffensief.
in Zevenbergen. Zo moet het ook,
Dat zetten we met elkaar in.”
veiligheid is iets van iedereen.” De gemeente Moerdijk blijft ook
Onorthodox
de komende jaren het voortouw
Toch zou het hier en daar nog wat
nemen. “Noblesse oblige”, vertaalt de
offensiever mogen. Klijs: “Bijvoorbeeld
burgemeester het. “De problematiek
op het gebied van handhaving. We
ligt nu eenmaal bij ons voor de deur.
zitten als partners nog niet voldoende
Maar met al die gevaarlijke stoffen die
op één lijn. Er wordt nog teveel
hier gebruikt en vervoerd worden, is
In 2012 werd het Actieprogramma Moerdijk Veilig officieel ten doop gehouden.
uitgegaan van het vertrouwen dat je
de hele regio een serieus risicogebied.
Minister Ivo Opstelten van Veiligheid & Justitie kreeg van burgemeester Jac
in bedrijven moet hebben. Wat mij
Dus moeten we intensief blijven
Klijs van Moerdijk het eerste exemplaar overhandigd. Het was een van de
betreft moeten ze dat vertrouwen
samenwerken aan goede oplossingen.
hoogtepunten van de eerste Veiligheidstop Moerdijk. Een ander hoogtepunt
eerst verdienen. We moeten ons ook
Niet alleen als overheid, ook met
was het zetten van de handtekeningen. Gemeente Moerdijk, Provincie Noord-
niet teveel laten afschrikken door
bedrijven en burgers. De huidige
Brabant, Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant en Havenschap Moerdijk
allerlei wettelijke procedures. Het
praktijk laat zien dat er volop kansen
onderschreven letterlijk dat samenwerken de sleutel tot een succesvolle
mag hier en daar best onorthodox.”
zijn om te benutten.”
veiligheidsaanpak is.
Zo zijn er meer onderwerpen
DE START
2
3
‘HET GAAT OM DE EERSTE MINUTEN’
ALERTERING BEDRIJVEN EEN FEIT
Daniëlle Sijtsma is blij met het alerteringsysteem. De manager kwaliteit, arbo, milieu en veiligheid van het op Moerdijk gevestigde Remondis Argentia herinnert zich nog goed de brand bij Chemie-Pack. “Iedereen had informatie, maar de omliggende bedrijven moesten gissen naar wat de risico’s waren. Dat zal met het alerteringsysteem niet meer gebeuren.” Remondis Argentia, dat zelf gevaarlijk afval verwerkt, is betrokken bij de ontwikkelfase van het systeem. Sijtsma: “We hebben het met andere bedrijven kunnen testen en ook de onvolkomenheden die we signaleerden, zijn er uit gehaald. Het is een geweldig systeem. Duidelijk en vooral snel. Ook sneller dan de meldingen via de milieuklachtencentrale. Dat is heel belangrijk, want bij een incident gaat het immers om de eerste minuten.”
CBIS
Remondis Argentia blijft ook de komende tijd bij het project betrokken. “Ik zit in de projectgroep”, aldus Sijtsma. “Als BRZO bedrijf doen we sowieso mee, omdat we dan meteen kunnen melden als er iets gebeurt. Maar ik hoop ook dat heel
Het is zo ver. Zeehaven- en industrieterrein Moerdijk heeft zijn alerteringsysteem voor bedrijven. CBIS luidt de naam. De afkorting staat voor Calamiteiten BHV Informatie Systeem. Een coproductie van Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, ontwikkelaar Centric, Havenschap Moerdijk en gemeente Moerdijk. En vooral van het bedrijfsleven. Want om die bedrijven gaat het bij CBIS.
veel andere bedrijven gaan meedoen. Dan zijn ze ervan verzekerd dat ze bij een calamiteit meteen geïnformeerd worden. Ik geloof in dit alerteringsysteem.”
EEN FIJNE NEUS
Een systeem, waarmee bedrijven
is gekoppeld aan een risicodatabase
en hebben de eerste bedrijven zich
snel geïnformeerd kunnen worden
waarin alle gegevens staan over
al aangemeld. Ook is een zogeheten
over een incident of calamiteit op
mogelijke risico’s die bedrijven
E-learning module ontwikkeld
Moerdijk, dat stond hoog op het
kunnen veroorzaken. Die gegevens
voor de BHV’ers van de bedrijven,
verlanglijstje van alle betrokkenen
zijn weer gekoppeld aan een meteo
zodat zij goed met de informatie
bij het Actieprogramma Moerdijk
systeem. Dat maakt het mogelijk om,
overweg kunnen. Zij weten op die
Veilig. Bedrijven moeten immers in
wanneer zich een incident voordoet,
manier wat hen te doen staat om
korte tijd kunnen beslissen of ze al
binnen de kortste keren te bepalen
bij een incident hun werknemers
Het zijn net kleine snuffelpalen, de
aanvankelijk de stankproblemen, die
dan niet maatregelen moeten nemen:
welke effecten er kunnen optreden.
de veiligheid te bieden waarvoor zij
E-noses. Er staan er sinds medio 2013
zich voordeden bij de sanering van het
hun productieproces stilleggen,
Het bedrijf dat een risicovolle
verantwoordelijkheid dragen. En dat
een kleine dertig op en rond Haven-
Chemie-Pack terrein. Al snel bleek dat
werknemers in veiligheid brengen
situatie veroorzaakt, activeert het
laatste is de belangrijkste winst van
en industrieterrein Moerdijk. En ze
de E-noses geuren oppikten die van
of evacueren. Sowieso was het de
systeem via een webapplicatie
het systeem.
doen hun naam eer aan. De E-noses
elders afkomstig waren. Zoals de te
bedoeling dat alle zogeheten BRZO
waarna de relevante informatie
hebben een fijne neus voor geuren in
hoge benzeenconcentraties, waarvan
bedrijven een eventueel incident met
over de risico’s meteen doorgaat
Uitrollen
de lucht en geven veranderingen in
bleek dat die werden veroorzaakt door
het systeem moeten kunnen melden
naar de aangesloten bedrijven. Daar
Het alerteringsysteem wordt nu verder
de luchtkwaliteit meteen door aan de
tankschepen die op het Hollandsch
en dat de bedrijfshulpverleners van de
ontvangen de bedrijfshulpverleners
uitgerold. Niet alleen op Zeehaven-
milieuklachtencentrale en aan andere
Diep hun laadruimte ventileren
andere bedrijven op het terrein dan
een e-mail en een sms en kunnen ze
en industrieterrein Moerdijk, maar
stations die zijn aangesloten op het
om te ‘ontgassen’. De E-noses zijn
meteen die melding ontvangen.
de melding zowel op hun PC als op
straks ook in de hele regio Midden- en
netwerk. De apparaatjes zijn uitgerust
een samenwerkingsproject van de
E-noses
hun smartphone uitlezen. Het CBIS
West-Brabant. De verwachting is dat
met een aantal sensoren die 24 uur per
Omgevingsdienst Midden- en West-
Proefdraaien
is gevuld met alle risicoscenario’s die
ook bedrijven in andere risicogebieden
dag de aanwezigheid van verschillende
Brabant, de gemeenten Moerdijk en
Na een periode van intensief
per incident kunnen optreden. Aan de
zullen aansluiten.
stoffen in de lucht kunnen detecteren.
Strijen, de Provincie, Rijkswaterstaat,
onderzoek - het beoogde systeem
hand daarvan kunnen de bedrijven die
In 2014 krijgt CBIS een
Ze meten geen absolute waarden, maar
Havenschap Moerdijk en de bedrijven
bestond immers nog niet - is CBIS in
de melding ontvangen, zelf beslissen
‘inwonersvariant’, zodat straks ook
kunnen wel geuren herkennen en
Shell en ATM. Tot en met 2014 wordt
een half jaar tijd ontwikkeld. Begin
welke stappen zij in het geval van een
de bewoners van Moerdijk snel en
onderscheiden.
met het meetnet ervaring opgedaan.
2013 kon er worden proef gedraaid
calamiteit moeten volgen.
adequaat worden geïnformeerd
Aanleiding voor de komst van de
Dan wordt ook besloten of het project
met een eerste versie. Het systeem
Inmiddels is CBIS uitvoerig getest
wanneer zich een incident voordoet.
elektronische neuzen vormden
wordt voortgezet.
4
5
NICO VAN MOURIK BLIJ MET EERSTE OOGST
BRANDWEERKAZERNE ERG WELKOM
Maar we moeten blijven doorpakken Directeur Nico van Mourik van de Veiligheidsregio Midden- en WestBrabant is blij met de eerste oogst na ruim een jaar Actieprogramma Moerdijk Veilig. “Ik zie goede resultaten en zelfs hoogtepunten. En vooral de samenwerking is prima. Nu blijven doorpakken dus.”
‘Vandaag ronden we met elkaar een
Zij is sinds september 2013 voorzitter
van de belangrijkste actiepunten
van Bedrijvenkring Industrieterrein
af.’ Zo begon burgemeester Jac Klijs
Moerdijk (BIM) en is in het dagelijks
van Moerdijk op 20 september 2013
leven terminalmanager bij Stolthaven
zijn toespraak bij de opening van
Moerdijk. “Het bedrijfsleven streeft
de brandweerkazerne Zeehaven- en
naar een veilige werkomgeving en
industrieterrein Moerdijk. Ook uit zijn
daarnaast naar een beter imago
speech: ‘de samenwerking die hieraan
van het haven- en industrieterrein.
Tot de hoogtepunten rekent Van
programma dat bijdraagt aan het
ten grondslag ligt, is misschien
Dus zijn concrete resultaten als de
Mourik zonder meer de komst van de
bewust en bekwaam handelen door
wel de grootste veiligheidswinst
brandweerkazerne maar ook het
brandweerkazerne op het haven- en
bedrijven. Het alerteringsysteem is
die we hebben geboekt’. Met die
alerteringsysteem erg welkom. Daar
industrieterrein. “Het is geweldig dat
een regelrechte innovatie, die ook op
samenwerking doelde de burgemeester
werk je als bedrijfsleven graag aan
bedrijfsleven en overheid dat samen
andere industrieterreinen in Brabant
vooral op de betrokkenheid van het
mee. Ook wanneer je als bedrijf
voor elkaar hebben gekregen door ook
kan worden ingezet.”
bedrijfsleven op Moerdijk, dat zich
niet in de gevaarlijke stoffen zit. Je
gezamenlijk voor de financiering te
nadrukkelijk voor de realisering van
wilt immers allemaal weten wat
zorgen. De beroepsbrandweer zit nu
Inzet
Chemie-Pack hebben hun uitwerking
de kazerne heeft ingezet en nu ook
de gevolgen zijn van een eventueel
om de hoek, is gespecialiseerd in de
Van Mourik roemt de inzet van alle
niet gemist.”
meebetaalt aan de exploitatie.
incident. En je wilt allemaal graag
risico’s waar het om gaat en oefent
samenwerkingspartners. “Wat er nu
“We beschouwen de brandweerkazerne
dat de brandweer ook bij jouw bedrijf
ook regelmatig bij de bedrijven.”
staat aan acties en maatregelen, is
Water
als onze gezamenlijke
binnen zes minuten voor de deur staat
Andere opvallende resultaten van
de vrucht van ieders bereidheid om
Behalve terugkijken wil Van
bedrijfsbrandweer. Dus is het logisch
wanneer dat nodig is. We betalen mee,
het actieprogramma zijn volgens de
er vol voor te gaan. Je ziet het bij
Mourik vooral vooruit blikken. “De
dat alle bedrijven naar verhouding
omdat het ons ook iets oplevert.”
directeur van de veiligheidsregio het
de aanpak rond de BRZO bedrijven
veiligheidsregio komt met een plan
meebetalen”, aldus Krien van Beek.
alerteringsysteem CBIS en de komst
waar gemeente, omgevingsdienst
voor incidentbestrijding op het
van het Port Health Centre Moerdijk.
en veiligheidsregio nu als driehoek
water voor de hele regio Midden- en
“In beide gevallen gaat het om
opereren. Je merkt het bij het
West-Brabant. We hebben keihard
resultaten met een duurzaam karakter.
overhedenoverleg waar alle instanties
het nieuwe bestemmingsplan voor
Bij het Port Health Centre is dat mede
op het gebied van veiligheid en zorg
het haven- en industrieterrein
te danken aan de samenwerking met
samen operationeel optrekken. En je
nodig. Daarmee kun je als overheid
de huisartsenpraktijk in Klundert.
ervaart het bij de grote oefeningen
fundamenteel sturen op veiligheid. En
MASTERCLASSES
Voor CBIS geldt dat we niet alleen een
die we onlangs hebben gehouden.
we gaan heel snel het evacuatieplan
Haven- en industrieterrein Moerdijk
chemische bedrijven bezighoudt en
mogelijkheid vaak niet en hebben
app hebben, maar ook een e-learning
De leermomenten van de brand bij
afronden.”
is regelmatig het decor voor de
zie onder meer veel verbetertrajecten
problemen met de toenemende en
masterclasses veiligheid van de
op het gebied van veiligheid. Het is
steeds complexere regelgeving.”
WALRADARDEKKING: NOG EVEN DOORBIJTEN
werkgeversorganisatie BZW (Brabants-
een onderwerp dat in de branche hoog
Zandvoort ziet dat bedrijven vooral
Zeeuwse Werkgeversvereniging).
op de agenda staat. De Vereniging van
van elkaar kunnen leren. “Dat is
Een van de ambities uit het Actieprogramma Moerdijk Veilig is de uitbreiding van het radarsysteem
“Masterclasses van en voor bedrijven
de Nederlandse Chemische Industrie
ook de opzet van de masterclasses.
langs het Hollandsch Diep tussen Dordrecht en Willemstad. Die complete ‘walradardekking’ is nodig om
in de chemische sector”, licht Bert
wil met haar actieprogramma
We zijn steeds te gast bij een van de
al het scheepvaartverkeer in goede banen te leiden. Het vervoer via het water neemt alleen maar toe en
Zandvoort toe. Hij coördineert het
Veiligheid Voorop bedrijven een
bedrijven en werken dan aan de hand
er zijn ook steeds meer pleziervaartuigen. Voor de realisering van het systeem is de regio afhankelijk van
netwerk van BRZO bedrijven in
echte veiligheidscultuur bijbrengen.
van concrete cases en situaties.” Aan
de aandacht en investeringsbereidheid in Den Haag. Nico van Mourik: “Ze hebben daar onze boodschap
West-Brabant en Zeeland en is ook
Dat lukt bij de een beter dan bij de
de BZW masterclasses veiligheid doen
inmiddels begrepen. We hoeven Rijkswaterstaat en het Ministerie van Infrastructuur & Milieu niet meer
coördinator van de BZW Masterclass
ander. Je ziet bijvoorbeeld dat de grote
zo’n 40 chemische bedrijven mee.
te overtuigen. We staan ook in het investeringsprogramma, al is dat pas voor 2020. En dat is natuurlijk
Veiligheid. Zandvoort weet waarover
bedrijven kennis en middelen in huis
“Ook die van Moerdijk behoren tot de
onacceptabel. Dus gaan we samen met provincie en gemeente kijken naar de mogelijkheden voor
hij praat, want hij is zelf afkomstig
hebben om samen met de overheid
trouwe bezoekers.”
voorfinanciering. De walradardekking komt in zicht, maar het is nog even doorbijten.”
uit de chemische industrie. “Ik ben
veiligheidsbeleid te ontwikkelen.
inderdaad goed op de hoogte van wat
De kleinere bedrijven hebben die
6
7
VEILIGHEID VOOROP BIJ ATM Het klinkt misschien wat vreemd voor een afvalbedrijf, maar bij Afvalterminal Moerdijk - beter bekend als ATM - staan de ramen en deuren wagenwijd open. Openheid en transparantie is het parool van het bedrijf dat met zijn eerste duurzaamheidsverslag meteen de daad bij het woord voegt. Ook op het gebied van veiligheid. De afvalverwerker legt de lat steeds hoger.
Jacques de Jong (l.) Teus Brand (r.)
8
betekent zijn functie dat hij er op
‘ZE ZIJN WELKOM’
toeziet dat alles wat ATM doet, niet op
Bij ATM hebben ze inmiddels aan den lijve ondervonden dat de handhavings-
gespannen voet staat met alle wet- en
instanties het over een andere boeg gooien. “Ze hebben hier al drie keer onaan-
regelgeving. Dat hij tot de directie
gekondigd aan de deur gestaan. Die verrassingsbezoeken vinden we prima. Ze
behoort, is veelbetekenend. “Het geeft
zijn welkom. Want juist op die momenten kun je aantonen dat je je zaakjes goed
aan dat ATM de verantwoordelijkheden
op orde hebt. En mocht er toch iets mis zijn, dan leer je daar weer van.”
op het gebied van veiligheid op het hoogste niveau gewaarborgd wil
van onze medewerkers. Veiligheid moet
We streven ernaar om ons
hebben. Sowieso hebben we de laatste
bij ATM in ieders haarvaten zitten.”
alarmeringsysteem te laten aansluiten
jaren het aantal mensen dat zich bezighoudt met veiligheid verdubbeld.”
op het CBIS alerteringsysteem Ontgassing
Moerdijk.”
Brand wil ook de eigen Haarvaten
ontgassingsinstallatie van ATM
Betrokkenheid
ATM is het bedrijf van de grote getallen.
Dat ATM van veiligheid een
niet onvermeld laten. “We bouwen
Jacques de Jong heeft nog meer
Per jaar wordt op Moerdijk 1,8 miljoen
topprioriteit heeft gemaakt, is
momenteel aan onze steiger een
wapenfeiten, waaruit blijkt dat
ton afval verwerkt. Daarvan gaat 95%
vooral af te lezen aan de aard van
gesloten systeem waar we schepen die
ATM zich betrokken voelt bij het
als product of grondstof de fabriek
de uiteenlopende maatregelen en
bij ons komen lossen of laden, niet
Actieprogramma Moerdijk Veilig. “We
weer uit. Per uur wordt 100 kubieke
plannen. Is er sprake van een kentering
alleen chemisch kunnen reinigen maar
zijn enthousiast over het Port Health
meter vervuild water gereinigd. Per
sinds de brand bij Chemie-Pack? De
ook kunnen ontgassen. Natuurlijk
Centre, zijn hoofdfinancier van het
maand doen zo’n 200 schepen de
Jong: “Uiteraard heeft dat incident ons
is zo’n systeem, dat we zelf hebben
E-nose project, betalen mee aan de
terminal aan. Niet voor niets is ATM,
aan het denken gezet. Maar ook los
ontworpen, voor ons van commerciële
nieuwe brandweerkazerne op het
met ruim 200 medewerkers, de grootste
daarvan is er bij ons een proces op gang
waarde. Maar we dragen daarmee ook
industrieterrein en laten de brandweer
afvalverwerker van Europa.
gekomen om het denken en handelen
bij aan de oplossing van het probleem
bij ons oefenen en testen.”
in veiligheid beter aantoonbaar
op het Hollandsch Diep dat nu bekend
Wanneer het aan ATM ligt, gaat de
Verdubbeling
te maken.” Wat dat in de praktijk
staat als het ventilatiestraatje van
veiligheidsstandaard binnenkort nog
Maar ATM is volgens de buren in de
betekent, horen we van Teus Brand,
Nederland.” De installatie is naar
verder omhoog. De afvalverwerker
kern Moerdijk ook het bedrijf van de
die Manager Veiligheid is bij ATM.
verwachting begin 2014 in bedrijf. Dan
wil vrijwillig BRZO bedrijf worden.
stankoverlast en de plek waar met
“Onze registratie- en controlesystemen
is ook het eigen alarmeringsysteem in
De Jong: “Strikt genomen is het BRZO
gevaarlijke stoffen wordt gewerkt. “Ik
worden steeds strenger en
werking. Communicatiemedewerkster
regime van oorsprong niet bedoeld
begrijp dat best. We zitten nu eenmaal
nauwkeuriger. We houden alle
Sanne Wagemakers heeft aan de
voor onze branche. Maar we werken
in het zicht met onze grote schoorsteen
processen permanent in de gaten, dus
wieg van dat systeem gestaan. “We
natuurlijk wel met gevaarlijke stoffen.
en worden met argusogen bekeken.
tot en met de rook die onze schoorsteen
wilden bewust een eigen systeem
We moeten nu steeds aantonen dat
Daarom doen we er alles aan om
verlaat. Om de geurproblematiek
waarmee we onze crisisorganisatie,
we onder de opslagnorm zitten. Als
eventuele overlast tot een minimum te
nog beter te lijf te gaan, hebben we
afhankelijk van de noodscenario’s snel
BRZO bedrijf heb je dat allemaal
beperken. Bovendien reageren we zo
onze opslagtanks extra beveiligd. We
kunnen oproepen en tevens andere
vastgelegd. We zijn druk bezig met
snel mogelijk op klachten en hanteren
pakken de verkeersveiligheid op ons
betrokkenen uit de eerste hand feitelijk
onze stoffenlijst. Die voldoet straks
we volstrekte openheid.” Aan het
terrein aan, investeren in innovatieve
kunnen informeren. Het systeem
aan de nieuwste richtlijnen en kan
woord is Jacques de Jong, Directeur
blussystemen en stoppen heel veel
stelt ons in staat om tijdens een
als voorbeeld dienen voor andere
Compliance bij ATM. Vrij vertaald
energie in opleidingen en trainingen
calamiteit consistent te communiceren.
bedrijven.”
9
FERDINAND VAN DEN OEVER: Nu nog de ‘mental shift’ bewerkstelligen ‘Excelleren in veiligheid en duurzaamheid’, zo heten de pijlers onder de Havenstrategie die het Havenschap Moerdijk, de gemeente Moerdijk en de provincie Noord-Brabant in 2013 presenteerden. Directeur Ferdinand van den Oever van het Havenschap telt een aantal excellente prestaties die voortkomen uit het Actieprogramma Moerdijk Veilig. “Nu moeten we als bedrijven met elkaar nog de ‘mental shift’ maken. En het tempo bij het Rijk moet omhoog.”
BEWONERS TREKKEN SAMEN OP MET GEMEENTE Sein op rood bij gevaarlijke stoffen Als het aan Riet Gerla ligt, komen zoveel mogelijk bewoners van Zevenbergen in het geweer tegen de plannen die Den Haag heeft met het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor in hun dorp. Riet vormt samen met vier andere bewoners de klankbordgroep die in het najaar van 2013 op initiatief van de gemeente Moerdijk in het leven is geroepen. “De wet die de plannen van het rijk mogelijk moet maken, kunnen we niet tegenhouden. Wel hoe die plannen worden uitgevoerd.”
De komst van de Brandweer
top in de exploitatie. Geweldig dat
Moerdijk is volgens Van den Oever
het gezondheidscentrum er vanaf
een van die excellente prestaties.
januari is.” De komende jaren blijft
PROVINCIAAL VERBOD OP ONTGASSEN
“De samenwerking van overheid
het Havenschap zich inzetten voor
Directeur Ferdinand van den
en bedrijfsleven is zonder meer
een veiliger en duurzamer Haven- en
Oever van het Havenschap
uniek. Maar ook het gegeven dat
industrieterrein Moerdijk. Van den
Moerdijk constateert dat het Rijk
Het vervoer van gevaarlijke stoffen
weten. Ook hebben zij de bewoners
rijrichting te wisselen en vervolgens
we als gezamenlijke bedrijven de
Oever: “We zijn momenteel onder
onvoldoende tempo maakt om
over het spoor tussen Roosendaal,
geïnformeerd over de plannen uit
nog een keer langs te komen. Op die
brandweerzorg nu collectief inkopen,
meer bezig om samen met Prorail
maatregelen te nemen tegen het
Halderberge en Moerdijk zal de
Den Haag. Tijdens de verschillende
manier wordt dit traject samen met de
is heel bijzonder. We hebben met
te kijken naar meer veiligheid op
ontgassen door schepen op het
komende jaren fors toenemen. Dat
bewonersbijeenkomsten was de
Betuwelijn een van de hoofdsporen
de Veiligheidsregio een hoger
de spoorwegovergangen. We doen
Hollandsch Diep. “Het gaat hier om
valt te lezen in de wet Basisnet.
kritiek op de plannen niet van de
in Nederland voor gevaarlijke stoffen.
kwaliteitsniveau afgesproken dan voor
actief mee aan het alerteringsysteem.
een volksgezondheidsprobleem dat
Onder meer om de Betuweroute beter
lucht. Ook in Moerdijk. Daar werd
Terwijl het spoor daar niet eens op
de reguliere brandweer gebruikelijk
Maar de belangrijkste opgave voor
voortvarend moet worden aangepakt.
te benutten en de Brabantroute te
een klankbordgroep van bewoners in
berekend is. Maar er is natuurlijk
is. En we maken als bedrijfsleven deel
de nabije toekomst vind ik het
Dankzij ons E-noses netwerk kunnen
ontlasten, krijgt het spoornet in andere
het leven geroepen die samen met de
veel meer aan de hand. Het gaat om
uit van de Stichting Brandweerzorg
veiligheidsbewustzijn bij de bedrijven.
we vaststellen dat stankoverlast zoals
regio’s in Nederland een belangrijkere
gemeente het pleidooi voor een serieus
de overlast in de vorm van geluid
Moerdijk.” De afgelopen periode heeft
We moeten niet denken dat we met alle
benzeenlucht die vaak aan bedrijven
functie bij het vervoer van gevaarlijke
veiligheidsplan, en voor het geld dat
en trillingen die je in huis voelt. En
aangetoond dat de post op Plaza 21 er
maatregelen uit het Actieprogramma
op Moerdijk wordt toegeschreven, in
stoffen. Daar hoort ook het traject
daarvoor nodig is, kracht bij gaat
daarnaast om de leefbaarheid en
niet voor niets is. “We hebben enkele
absolute veiligheid kunnen garanderen.
werkelijkheid van het Hollandsch
door Roosendaal, Oudenbosch en
zetten. De groep denkt ook mee over
veiligheid van alle inwoners in de
kleinere incidenten gehad, waarbij de
Excelleren in veiligheid moet in
Diep afkomstig is. Er is al opgetreden
Zevenbergen bij. Het Ministerie
de te treffen veiligheidsmaatregelen.
spoorzone. Ook de waarde van hun
brandweer in no time aan de poort
ieders genen zitten. Bewust denken en
tegen schepen die stilliggend aan
van Infrastructuur & Milieu heeft
In de twee andere gemeenten ontstaan
huizen staat op het spel.”
stond.”
handelen als permanente houding, daar
het ontgassen zijn. Dat is sowieso
daarover inmiddels overleg gevoerd
soortgelijke initiatieven.
Als het aan de klankbordgroep ligt,
gaat het om. We hebben op dat punt
verboden. Maar wij willen het varend
met de gemeentebesturen. Ook is
Volksgezondheid
al een aantal koplopers op Moerdijk.
ontgassen ook een halt toeroepen.
door het ministerie een bedrag van
Boemellijntje
5 miljoen zijn natuurlijk peanuts. Er
De directeur van het Havenschap vindt
Maar ik vind dat alle bedrijven moeten
Helaas blijven maatregelen van het
5 miljoen euro in het vooruitzicht
“Je moet het zo zien dat op het
is een allesomvattend plan nodig. We
veiligheid meer dan fysieke veiligheid.
meedoen. Van elkaar leren en elkaar
Rijk tot nu toe uit. Dus gaan we het
gesteld voor uiteenlopende
boemellijnte dat hier door Zevenbergen
zijn dan ook blij met de brief van de
Ook de volksgezondheid speelt een
erop aanspreken. Die mental shift is
zelf regelen. De provinciale overheid
veiligheidsmaatregelen rondom het
loopt, straks heel veel treinen met
gemeenten. Wat ons betreft wordt er
belangrijke rol. “Er werken op Moerdijk
mijn topprioriteit.”
kan namelijk gebieden aanwijzen
komt er een brede aanpak. Gerla: “Die
spoor. De gemeentebesturen kwamen
gevaarlijke stoffen gaan rijden”, licht
gestudeerd op een omleiding of op
zo’n 10.000 mensen, waarvoor wij
waar ontgassen verboden is.
met de Veiligheidsregio Midden- en
Riet Gerla toe. “De goederentreinen
verdieping van het spoor. We weten dat
ons ook in maatschappelijke zin
Er zijn inmiddels gesprekken
West-Brabant al gauw tot de conclusie
van Antwerpen naar Duitsland en
we de wet niet kunnen tegenhouden,
verantwoordelijk voelen Dus zijn we
met de gemeenten en met de
dat die 5 miljoen waarschijnlijk niet
omgekeerd zullen over dit spoor
maar we willen wel een andere
met overtuiging in het project Port
provincies Noord-Brabant
toereikend zijn om de veiligheid serieus
komen. Hetzelfde geldt voor de treinen
uitvoering van de plannen. Daar gaan
Health Centre Moerdijk gestapt. Het
en Zuid-Holland. Begin 2015
en integraal aan te pakken. Dat hebben
tussen Antwerpen en Vlissingen. Deze
we de inwoners bij betrekken.”
Havenschap staat de komende drie jaar
zou het verbod van kracht
zij inmiddels aan Staatssecretaris
treinen rijden naar het rangeerterrein
garant voor de eventueel onrendabele
kunnen zijn.”
Mansveld van het ministerie laten
bij Lage Zwaluwe om daar van
10
11
PORT HEALTH CENTRE MOERDIJK Medische zorg naast de deur
Een nieuw jaar, een nieuwe stap op weg naar veiligheid en zelfredzaamheid voor de bedrijven en werknemers op Moerdijk. Op 1 januari 2014 gaat aan Plaza 21 het Port Health Centre Moerdijk van start. Dat betekent medische zorg en kennis naast de deur voor de bedrijven op het haven- en industrieterrein. Door de samenwerking met huisartsenpraktijk De Clundert is het centrum 7 dagen in de week en 24 uur per dag bereikbaar.
1 januari 2014 over extra werkplekken beschikt. “Samen vormen we dus een echt veiligheidscentrum, dat kun je
TOEZICHT- EN HANDHAVINGSTEAM Een van de onderdelen uit het Actieprogramma Moerdijk Veilig is de vorming van het Toezicht- en handhavingsteam Moerdijk. Daarin verzamelen zich instanties die in het
AD HOUTMAN:
gebied een veiligheidsrol hebben.
Aanpak Moerdijk als best practice
koming van het team. Het doel is
Toen op 1 januari 2013 de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant feitelijk van start ging, was de uitvoering van het Actieprogramma Moerdijk Veilig al begonnen. Directeur Ad Houtman stapte met zijn organisatie dus in een rijdende trein. “Dat heeft ons niet verhinderd om een aantal zaken meteen aan te pakken.”
overheden die met het toezicht op
De Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is namens gemeente Moerdijk en provincie Noord-Brabant verantwoordelijk voor de totstandte komen tot een structurele vorm van samenwerking met alle andere het omgevingsrecht zijn belast op de industrieterreinen Moerdijk, Dintelmond en Zwartenberg en het
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er
ongelukken. ‘Medisch specialist voor
best uniek noemen.”
op Haven- en industrieterrein Moerdijk
de maritieme en industriële sector’
De medische tak van het
medische kennis en zorg voor handen
noemen ze zichzelf. “Wij kunnen
veiligheidscentrum komt overigens
Houtman vindt de problematiek van
Stevig toezicht
instantie laat zich nu nog in zijn
is? Die vraag hield de verschillende
de specialistische hulp bieden die
niet alleen in actie wanneer zich een
Moerdijk een uitgelezen kans om de
De directeur van de Omgevingsdienst
eigen hoedanigheid zien. Met het
veiligheidspartners al langer bezig. Op
nodig is, werken samen met de
ongeval voordoet. Kaster: “Het Port
meerwaarde van de Omgevingsdienst
is voorstander van streng toezicht
Toezicht- en handhavingsteam Moer-
een industrieterrein, waar veel wordt
hulpinstanties om ons heen en zijn
Health Centre Moerdijk verricht ook
te laten zien. “We hebben nu de
op risicovolle bedrijven. “De nieuwe
dijk hebben we de kans om zaken
gewerkt met gevaarlijke stoffen en
ook op de hoogte van de protocollen
medische keuringen voor mensen
mogelijkheid om expertises op het
Omgevingswet die in de maak is, stelt
integraal aan te pakken. De Veilig-
zich chemische ongevallen kunnen
die van belang zijn.” Aan het woord
die op Moerdijk werkzaam zijn in de
gebied van veiligheid en duurzaamheid
het handelen vanuit vertrouwen nog
heidsregio Midden- en West-Brabant
voordoen, moet je ook als het gaat om
is manager Flip Kaster van het Port
zeevaart en offshore industrie. Dat kan
te bundelen en effectiever in te zetten.
centraler dan voorheen. Alleen acteren
en onze organisatie doen dat al,
de medische zorg specialistische kennis
Health Centre die zelf jarenlange
aan Plaza 21 maar ook bij de bedrijven
De veiligheid op Moerdijk heeft die
vanuit vertrouwen vind ik naïef. Je
omdat onze aandachtsgebieden dicht
en ervaring in huis hebben. Natuurlijk
ervaring als bedrijfsarts heeft. Zijn
zelf. Daarnaast kunnen bedrijven
deskundigheid keihard nodig. Wakker
moet het niet aan de bedrijven willen
tegen elkaar aan liggen. Het is nu de
zijn er hulpverleners en -instanties als
organisatie gaat nu ook aan de slag op
bij ons terecht voor reisadviezen en
geschud door de brand bij Chemie-Pack
overlaten. Toezicht moet risicogericht
kunst om steeds meer verbindingen
huisartsen, GGD’s en ziekenhuizen.
Moerdijk en gaat daar samenwerken
vaccinaties, wanneer mensen van
kunnen we nu met elkaar de zaken
zijn. Alleen de risico’s goed in beeld
te leggen. Met het team willen we
Maar dat betekent nog niet dat je de
met huisartsenpraktijk De Clundert.
hen naar het buitenland moeten.
goed regelen.”
hebben is niet voldoende. Je moet
voorts komen tot beter afgestemde
eerstelijns zorg onder handbereik hebt
“Op die manier zorgen we voor 24/7
En we bieden voorlichtings- en
Een goed voorbeeld zijn volgens
juist met je toezicht in de gaten
risicogerichte toezichtprogramma’s
en snel en van dichtbij kunt handelen
inzetbaarheid en bereikbaarheid. Op
trainingsprogramma’s. Een compleet
Houtman de BRZO bedrijven. “We
krijgen wanneer het risicoprofiel van
en we willen komen tot afspraken
in het geval van een incident. Dus
werkdagen, van negen tot vijf uur, is
pakket dus.”
hebben de dossiers eens kritisch
een bedrijf verandert.” Als het aan
met overige toezicht- en handha-
gingen Veiligheidsregio Midden- en
een gespecialiseerde verpleegkundige
De komst naar Moerdijk betekent
bekeken en ook de bestanden van
Houtman ligt, opent de aanpak van
vingspartners.”
West-Brabant, GGD West-Brabant,
aanwezig en is er regelmatig een
voor Kaster en zijn mensen de eerste
gemeenten en Kamer van Koophandel
de veiligheid in Moerdijk alle lokale
Havenschap Moerdijk en bedrijfsleven
bedrijfsarts. Daarbuiten zijn de
vestiging van het Port Health Centre
met elkaar vergeleken. Het is nog
bestuurders in Brabant de ogen. “Er
op zoek naar een oplossing. En
huisartsen inzetbaar, die daarbij steeds
buiten Rotterdam. “We hebben
te vroeg voor stevige conclusies,
is nog te weinig het besef dat jouw
kwamen ze terecht in Rotterdam.
een beroep op onze mensen kunnen
een overeenkomst voor drie jaar.
maar laat ik het zo zeggen: ‘een
gemeentegrens niet de veiligheidsgrens
doen.”
Dan besluiten we, op basis van een
verbeterplan kan geen kwaad’. Maar
is. De brand bij Chemie-Pack heeft nog
wil er een succes van maken. “Elke
evaluatie, of we verdergaan. Daar heb
de vergunningverleners moeten ook
eens aangetoond wat het werkelijke
In het Europoort Botlek gebied hebben
Veiligheidscentrum Plaza 21
ik alle vertrouwen in. Iedereen die
de hand in eigen boezem steken. We
effectgebied van een incident kan
ze met een eigen Port Health Centre
Port Health Centre Moerdijk neemt zijn
bij de veiligheid op en rond Moerdijk
stapelen vergunning op vergunning
zijn. Dat moeten gemeenten zich beter
al meer dan dertig jaar ervaring op
intrek in het pand Plaza 21, waar ook de
betrokken is, wil van het Port Health
en maken het daarmee, ook voor de
gaan realiseren. Het Actieprogramma
het gebied van medische zorg bij
nieuwe brandweerkazerne Moerdijk is
Centre Moerdijk een succes maken.”
bedrijven, veel te complex. Ook dat
Moerdijk Veilig kan wat mij betreft als
bedrijfsongevallen en chemische
gevestigd en bovendien de politie vanaf
moeten we oplossen.”
best practice dienen.”
Naar Rotterdams model
12
bedrijf Caldic. Directeur Ad Houtman
13
WIM VAN DE DONK: ‘Samen alle rode bedrijven op groen krijgen’ De provincie Noord-Brabant is nauw betrokken bij de verbetering van de veiligheid op en rond Moerdijk en neemt ook actief deel aan een aantal projecten. We vroegen commissaris van de Koning Wim van de Donk wat hij vindt van de inspanningen die sinds de start van het Actieprogramma zijn geleverd.
op dit dossier is dus ontzettend belangrijk. Ik hoop en verwacht dat met de omgevingsdiensten juist hier grote winst behaald gaat worden. En het bedrijfsleven dient zich wat meer te realiseren dat het ontzettend gebaat
“Wij hebben elkaar echt gevonden in
de meest risicovolle bedrijven in
een gezamenlijk gevoelde urgentie
Moerdijk vallen onder ons bevoegd
om ontwikkelingen ten goede te
gezag. Diverse bestuurders hebben
Het Actieprogramma is uiteraard
keren. De wil om samen te werken
aangegeven dat zij op het gebied van
geen momentopname. Je zou van
is groot. De resultaten die in de
veiligheid juist ook met de provincie
een voortschrijdende agenda kunnen
achterliggende periode zijn bereikt,
willen samenwerken. Wij pakken die
spreken. Wat moet er wat u betreft voor
spreken in dit verband eigenlijk voor
handschoen graag op.”
2014 hoog op die agenda staan?
zich. De brandweerkazerne op het
14
is bij goede toezichthouders.“
“Ik vind vooral dat veiligheid hoog
EVACUATIEPLAN KOMT ER AAN
industrieterrein is in bedrijf genomen,
Destijds deed u rake uitspraken over
op de agenda moet blijven staan.
Een van de actiepunten uit het
opgeknipt in kleinere deelgebieden om
het Moerdijks alerteringsysteem
toezicht en handhaving. Dat mag best
Het ‘laaghangend fruit’ is inmiddels
Actieprogramma Moerdijk Veilig is
te kunnen bepalen waar en hoe bij een
is klaar en er wordt veel meer
wat onorthodoxer en steviger, zou de
geplukt maar daarmee zijn we
het Evacuatieplan, hoewel deze term
eventuele evacuatie mensen het gebied
samengewerkt op het gebied van
samenvatting kunnen luiden. Is die lijn
er nog niet. Uit een oogpunt van
de lading eigenlijk niet helemaal
kunnen verlaten. Dat kan over de weg
handhaving en toezicht. Trots mogen
inmiddels uit de verf aan het komen en
duurzaamheid, milieu en externe
dekt. Bij een dreigende explosie kan
met een bus en via het water per boot.
we ook zijn op de realisatie van het
hoe wordt er gereageerd?
veiligheid is de aandacht de komende
ontruimen en evacueren inderdaad
Dus zijn per deelgebied opstapplaatsen
Port Health Centre.”
“Het klopt dat ik uitgesproken
jaren in het bijzonder gericht op een
de beste maatregel zijn. Maar in de
aangewezen. Tevens zijn in Klundert
opvattingen heb over toezicht en
modal shift waarbij het wegtransport
meeste gevallen is het bij een dreigend
en Zevenbergen gemeenschapshuizen
De finale besluitvorming over de
handhaving. Dat mag niet verbazen
van gevaarlijke stoffen zoveel mogelijk
incident beter om naar een goede
aangewezen die als opvanglocatie
Provinciale Visie Externe Veiligheid is
want de brand bij Chemie-Pack
wordt verlegd naar het veiliger en
schuilplaats binnen het eigen bedrijf
dienen.
aanstaande. Wat betekent dit voor de
heeft ons een hele dure les geleerd.
minder milieubelastende vervoer per
te gaan. Bij voorkeur een ruimte die
Het Evacuatieplan wordt nog verder
beoogde veiligheid in en rond Moerdijk?
Toezicht gaat niet over het tellen van
spoor, over water en via buisleidingen.
luchtdicht is en waarvan de ventilatie
uitgewerkt met het bedrijfsleven,
“Ik zie gelukkig ook bij Provinciale
vaatjes maar over weten wat er in
In een recent gesprek met de
kan worden uitgeschakeld.
het Havenschap Moerdijk en de
Staten de bereidheid om duidelijke
die vaatjes zit. Zijn we als overheid
directeuren van de omgevingsdiensten
Het Evacuatieplan gaat zowel over
Koninklijke Nederlandse Redding
keuzes te maken die passen bij de
niet naïef als we onze controles van
hadden we het over het formuleren
de schuilmogelijkheden als over de
Maatschappij (KNRM). Maar daarmee
verantwoordelijkheid die de provincie
tevoren aankondigen? Kom ook eens
van een gezamenlijke ambitie. Ik
maatregelen die nodig zijn in het
zijn we er nog niet. De bedrijven op
heeft als het om veiligheid gaat.
onaangekondigd langs! Zeker bij
vond dat een mooie gedachte. Laten
geval van een ontruiming. Het plan
Moerdijk zullen aan de hand van het
We hebben in de voorbereiding
onze vrienden die het niet op orde
we er met elkaar - dus overheid en
moet voor afstemming zorgen tussen
plan hun eigen noodplannen nog eens
van deze beleidsvisie een brede
hebben. En hoeveel herkansingen
bedrijfsleven - naar streven om alle
aan de ene kant de crisisplannen van
goed moeten bekijken. Waar kunnen
maatschappelijke discussie gevoerd
moet een bedrijf gegund worden
‘rode bedrijven op groen’ te krijgen. Ik
de Veiligheidsregio en de gemeente
mijn medewerkers schuilen? Kan dat
over de rol die de provincie kan
alvorens er daadwerkelijk wordt
zet me er alvast graag voor in.”
Moerdijk en aan de andere kant de
bij het eigen bedrijf of misschien beter
vervullen op het gebied van externe
gehandhaafd? ‘Het zijn onze klanten’
noodplannen van de bedrijven op het
bij de buren? Hoe komen mijn mensen
veiligheid. En daarmee bedoel ik ook
wordt wel eens gezegd. Ik zie dat
haven- en industrieterrein.
zo snel mogelijk bij de dichtstbijzijnde
de rol die bovenop de wettelijke taken
toch anders en ben bovendien van
In 2013 zijn de risico’s van het
opstapplaats? Moet ik met mijn
genomen kan worden. Ik realiseer
mening dat je geen klant hoeft te zijn
terrein in kaart gebracht en bestaat
buurbedrijven afspraken maken over
me terdege dat de provincie in een
om op een fatsoenlijke manier door
per deelgebied ook duidelijkheid
vluchtroutes? Op deze en andere
aantal regio's waaronder Moerdijk,
de overheid behandeld te worden.
over de bevolkingsdichtheid.
vragen moeten bedrijven zelf nog het
een bijzondere maatschappelijke
Fatsoen, dat verwacht ik dus ook van
De risicoscenario’s en mogelijke
antwoord geven. Het Evacuatieplan
verantwoordelijkheid heeft als
bedrijven die nu soms ontoelaatbare
effectgebieden daarvan zijn bekeken.
biedt daarvoor het nodige houvast.
het om veiligheid gaat. Veel van
veiligheidsrisico’s nemen. Scherpte
Vervolgens is het hele terrein
15
SAMENWERKEN EN REGIONAAL VERBREDEN Agenda 2014 De uitvoering van het Actieprogramma Moerdijk Veilig gaat in 2014 onverminderd verder. Ook op andere fronten wordt ingezet om de fysieke veiligheid te versterken. Niet alleen in Moerdijk maar in de hele regio. De samenwerking wordt intensiever en breder en moet leiden tot concrete acties die overheid en bedrijfsleven samen oppakken. Voor wat betreft het Actieprogramma
Brabant gelden. Op die manier waaiert
Moerdijk Veilig gaat de aandacht
de veiligheidsaanpak voor Moerdijk
in 2014 onder andere uit naar de
steeds verder uit over de hele regio.
vaststelling van het bestemmingsplan
Dat gebeurt ook op het gebied van
Zeehaven- en industrieterrein
vergunningverlening, toezicht
Moerdijk en de uitvoering van
en handhaving. Overheden en
het Evacuatieplan. Het CBIS
toezichthouders gaan de krachten
alerterinsysteem voor bedrijven wordt
bundelen om het toezicht te
uitgerold en krijgt een variant die voor
versterken en het systeem van
burgers is bestemd.
vergunningen te verbeteren. Ook
Ook de veiligheid op het water
wordt nadrukkelijker gekeken naar
blijft hoog op de agenda staan. Het
de veiligheidscultuur bij bedrijven.
ontgassen op het Hollandsch Diep
Dat wordt sowieso een belangrijk
moet worden aangepakt en ook het
onderwerp. Verantwoordelijkheid
walradarsysteem moet er komen.
voelen en verantwoordelijkheid
Voor het bestrijden van incidenten
nemen, daar gaat het om. Overheid en
op het water komt een speciaal plan.
bedrijfsleven moeten daar samen werk
Dat gaat voor heel Midden- en West-
van maken.
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
Deze brochure is een gezamenlijke uitgave van de gemeente Moerdijk, de provincie Noord-Brabant, de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant en het Havenschap Moerdijk Realisatie Mercuur communicatie - december 2013 Voor meer informatie: Gemeente Moerdijk Stafadviseur Veiligheid, Jeroen van Venrooij T 14 0168, www.moerdijk.nl
16
