Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:56
Pagina 1
NOVEMBER 2008 NUMMER 3 JAARGANG 6
Unitmanager Hans Piederiet Train-de-trainertraining Puk en Ko De Peperklip in Schiedam FoTotaal SPECIAL REKENEN
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:57
Pagina 2
N I E U W S
N I E U W S
N I E U W S
INHOUD
Alles is te leren
7-13 SPECIAL REKENEN Postbus 8639
bezoekadres:
7
Realistisch rekenen A Priori
3009 AP Rotterdam
Dwerggras 30
8
Speciaal Rekenen
010 4071599
3068 PC Rotterdam
www.cedgroep.nl
REKENEN In de special nemen we deze keer het vak rekenen onder de loep. Het is een greep geworden uit het omvangrijke CED-aanbod. Eén ding staat bij alle activiteiten voorop: het versterken van
directe instructiemodel, geeft antwoord op dit soort vragen. De belangrijkste peilers van A Priori zijn: instructie op drie niveaus en het gebruik van volledige leerlijnen. Lees over de
27-31 januari
13 december (uitzending)
Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT)
Goed Voor Elkaar (burgerschap)
Groot Kinderdictee der Nederlandse Taal
CED-Groep: stand C111-hal 8
10 Realistisch rekenen met kleuters
[email protected]
www.cedgroep.nl/kinderdictee
Jaarbeurs Utrecht
27 en 28 november
21 januari
27 januari
11 Reken-Wijzer Autisme
Hét Congres 2008 (Cluster 4)
Miniconferentie Ko-totaal
Presentatie op NOT: Wijzer Onderwijs
12 De nieuwe generatie rekenmethodes
Papendal, Arnhem
(workshops uitdieping & verbreding concept)
Jaarbeurs Utrecht - Juliana Foyer
[email protected]
[email protected]
5
Unitmanager Hans Piederiet:
24 november
STUDIEMIDDAGEN EN WORKSHOPS,
[email protected]
'De leerkracht maakt het verschil'
Themamiddag
19 november studiedag Aandacht en gedragsstoornissen
MAGiTO
Sociale Competentie VO
19 november studiemiddag Maak leerlingen enthousiaste lezers
14 De Peperklip - Schiedam
Vergadercentrum CED-Groep
19 november studiemiddag Verdieping SCOL
15 KLANT AAN HET WOORD -
[email protected]
20 november studiedag Passend lesmodel
28 november
10 december studiedag Leerlingen met angst
6 als ze bepaalde hiaten in hun kennis hebben? A Priori, een aanpak die is gebaseerd op het
12 december (opname)
Opening tentoonstelling Onderwijsmuseum
de kwaliteit van het rekenonderwijs. Hoe zorg je ervoor dat alle leerlingen op de basisschool de rekenstof begrijpen? Wat doe je
21 november
10 Cursus omgaan met dyscalculie 10 De Rekenboog
REDACTIONEEL
AGENDA
Train-de-trainertraining Puk en Ko
26 november ICT-praktijkdag Aan het werk met ICT
16 Cursussen
Jeugdconferentie Dyslexie
7 januari studiemiddag Rekenen en autisme
16 FoTotaal
Wat vind jij nou?
7 januari studiemiddag Werken met Instrumentaal
Speciaal Rekenen is ontwikkeld om de invoering van realistisch rekenen in scholen voor spe-
Nieuwegein
12 januari opfrisworkshop Excel
ciaal (basis)onderwijs zo soepel mogelijk te laten verlopen. De methodiek 'vult de gaten' in de
[email protected]
14 januari studiemiddag Wat doen we met groep 8 na Cito?
praktijk op pagina 7.
NIEUW IN WEBWINKEL
reguliere reken-wiskundemethodes. Dat de methodiek succes heeft, blijkt uit het verhaal op
18 januari opfrisworkshop Word
pagina 8 over Sbo De Tandem in Spijkenisse,
4 februari kennismakingsworkshop Human Dynamics®
De Piloot, school voor speciaal onderwijs, heeft de juiste balans gevonden bij het werken met
De Biëncorf wint jaarlicentie Nieuwsbegrip
de 'Reken-Wijzer: realistisch rekenen voor autisten'. In een enkele jaren durend proces werd de methode onder begeleiding van de CED-Groep ingevoerd en geperfectioneerd. Lees hoe dat in zijn werk ging op pagina 11.
COLOFON
De CED-Groep heeft de papieren LeerlingSCOL gedigitaliseerd. Net als de SCOL valt nu dus ook de LeerlingSCOL via het web in te vullen.
Sociaal spel Sociaal gedrag van kinderen in de kin-
klasseApart is een drie
redactie
foto voorpagina
deropvang bewust stimuleren? Dat kan
keer per jaar verschijnend
Willem Bijl
Jan van der Meijde
met Sociaal Spel! Met behulp van 40
informatieblad van de
Lot Hannik
CED-Groep over (nieuwe)
Cees Hereijgens
vormgeving
gesties gegeven om sociaal gedrag van
diensten, producten en
Toni van Oortmerssen
Pressure Line, Rotterdam
kinderen van 0-4 jaar te stimuleren. Per
aspecten van educatieve
Carolien Rebel
dienstverlening in de
Elly van der Zel
praktijk; bestemd voor scholen, onderwijsinstel-
redactie-adres
lingen en overige relaties.
CED-Groep, Postbus 8639
ISSN 1571-660
3009 AP Rotterdam
jaargang 6
[email protected]
lende leeftijdsgroepen: 0-1 jaar, 1-2
Goos, Ouderkerk a/d IJssel
jaar, 2-3 jaar en 3-4 jaar. De activiteiten
leerling over zijn eigen sociale competentie. Dat oordeel kan náást de resultaten van de SCOL worden gezet, die door de docent is
sluiten aan op het dagritme in een kin-
Nieuwsbegripredacteur Giselle Alders overhandigt de taart aan de heer Gross, intern begeleider,
oplage
derdagverblijf of peuterspeelzaal. Bij
foto Sjoerdfotografie
9.000
iedere poster hoort ook een ouderkaart (te downloaden), zodat de ouders ook op de hoogte zijn van de activiteiten.
ontvangen?
Kosten pakket handleiding en posters:
website
Mail adresgegevens naar
¤ 42,50
www.cedgroep.nl
[email protected] www.cedgroep.nl > webwinkel
2
De LeerlingSCOL meet het oordeel van de
poster zijn er activiteiten voor verschil-
KlasseApart gratis
nummer 3 november 2008
posters en een handleiding worden sug-
druk
Digitale LeerlingSCOL
ingevuld. Het instrument is bedoeld voor bovenbouw primair onderwijs en onderbouw
Vlak voor de aanvang van de zomervakantie
De Biëncorf won de prijs omdat zij meedeed
voortgezet onderwijs. Informatie over de
beleefde basisschool de Biëncorf uit
aan een gebruikersonderzoek onder
SCOL en de verkrijgbaarheid van het instru-
Oosterhout een feestelijke ochtend. Op
Nieuwsbegrip-gebruikers. De andere scho-
ment staat op www.scol.nl. Voor informatie
3 juli stonden twee Nieuwsbegrip-redacteu-
len die in de prijzen vielen, waren de basis-
over de begeleidingsmogelijkheden: Mar
ren op de stoep om een jaarlicentie
scholen Jan Peters in Roosteren en Bonifa-
Noordegraaf, 010 4071859,
Nieuwsbegrip én een taart uit te reiken.
tius in Spanbroek.
[email protected].
3
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:57
N I E U W S Scholen geven burgerschap vorm Scholen behoren aandacht te besteden aan burgerschap en sociale competentie. Ter inspiratie heeft de CED-Groep voorbeelden van vijf scholen in een uitgave gebundeld.
Pagina 4
N I E U W S
N I E U W S
Het Onderwijsmuseum presenteert de komende maanden de tentoonstelling 'Goed voor elkaar'. Deze laat zien wat scholen doen aan sociale competentie en burgerschap en hoe onze voorvaderen 'hun kinderen mores leerden'. Volgend schooljaar is het tien jaar geleden dat burgerschap en sociale competentie een plaats kregen in het lesprogramma van Rotterdamse scholen. Een goede aanleiding voor het Onderwijsmuseum om samen met de CED-Groep en de scholen de balans op te maken: wat
te dragen voor zichzelf en elkaar, tolerantie voor anderen en respect voor andere meningen op te brengen en principes zoals rechtvaardigheid te hanteren. Scholen kunnen burgerschap en sociale competentie structureel opnemen in hun onderwijsprogramma laten zijn. In de uitgave staan voorbeelden van Rotterdamse scholen die daar - ieder op hun eigen manier - vorm aan geven. Meer infomatie bij Martine van Bokkum, 010 4071531,
[email protected].
het uitreiken van de Rotterdamse OSKARs door Rotterdams onderwijswethouder Leonard Geluk. Meer informatie is verkrijgbaar bij Marije Berding, 010 4071535,
[email protected].
VERKEERSEDUCATIE 0-4 JAAR JONGleren in het verkeer 'Jong geleerd is oud gedaan' geldt ook in het verkeer. Verkeersopvoeding begint al in de buggy en op het fietszitje. Daarom biedt de gemeente Rotterdam dit najaar een educatief programma aan, inclusief ondersteuning van de CED-Groep. De kern van het programma bestaat uit een verkeersthemaweek voor kin-
BURGERSCHAP IN DE PRAKTIJK
deren en een informatiebijeenkomst voor
Good practices van de Rotterdamse basis-
ouders. Het is de bedoeling dat kinderen op
scholen A.S. Talma, De Rode Wiekel, De
een speelse manier kennismaken met de ver-
Provenier, Stephanus en Willem-
keersregels en verkeersborden. Op de infor-
Alexander
matiebijeenkomst krijgen ouders praktische
32 pagina's
tips voor de verkeersveiligheid en verkeersop-
DOWNLOADEN
voeding van kinderen. Ook worden ouders
www.cedgroep.nl/burgerschap
geïnformeerd over de verschillende ontwikke-
BESTELLEN
lingsfasen van hun kind en hoe ze hiermee in
[email protected] > vermeld
het verkeer rekening kunnen houden.
naam en adresgegevens
Meer informatie bij Hugo van den Broek:
Deze uitgave is mogelijk gemaakt door
[email protected].
Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) van de gemeente Rotterdam in het kader van het project Burgerschap PO.
Nieuwsbegrip op D-niveau
4
te komen aan wensen op educatief gebied. In deze serie vertellen zij over de praktijk achter het aanbod. Ditmaal Hans Piederiet van de units Rotte en IJssel en ZuidHollandse Eilanden. Beide units onderhouden langdurige relaties met hun klanten.
Oei, oei, ik groei!
Tentoonstelling burgerschap
heeft die aandacht opgeleverd? De feestelijke opening vindt plaats op 21 november, tegelijk met Kinderen moeten leren verantwoordelijkheid
MAGiTO
De CED-Groep heeft zeven unitmanagers die met hun team klaar staan om tegemoet
Begin november is er weer de KindVak in de Brabanthallen te Den Bosch. Drie dagen lang zal het in al die hallen gonzen van interesse voor allerlei producten en diensten die
UNITS ROTTE EN IJSSEL EN ZUID-HOLLANDSE EILANDEN
voor de ontwikkeling van het jonge kind van belang zijn. Van ontwikkelingsmateriaal tot managementsystemen, van luiers tot educatief advies. Deze beurs is inmiddels uitgegroeid tot een serieuze aanvulling op de Nederlandse Onderwijs Tentoonstelling (NOT) die tweejaarlijks in Utrecht wordt gehouden. De sector kinderopvang, vve, peuterspeelzaalwerk, buiten- en naschoolse opvang is serieus aan het emanciperen. Dat blijkt ook uit de financiële problemen
Hans Piederiet: 'De leerkracht maakt het verschil'
die staatssecretaris Dijksma al een tijdje tekst Ronald Buitelaar
op haar bordje heeft. De behoefte aan opvang groeit zo hard, dat ze het met al haar extra geld maar nauwelijks kan bijbenen. De emancipatie van die sector is ook broodnodig. Niet alleen om het jonge ouders mogelijk te maken om te werken, maar ook om de ontwikkeling van onze jeugd op een goede en verstandige manier te stimuleren. En daar wringt hem nu juist de schoen. Want als een sector zo snel (moet) groeien, lijkt alle aandacht naar structuren, verantwoordelijkheden en geld te gaan. Discussies over betaalbaarheid voor ouders, afstemmingsproblemen voor scholen
Blogspot over 1-zorgroute
en tussen-, buiten- en naschoolse opvang,
CED-medewerker Wijnand Gijzen is een blogspot begonnen over de 1zorgroute, waarvan hij mede-ontwikkelaar is. Via deze blog beantwoordt hij vragen, bespreekt hij thema's en geeft hij tips en links.
enzovoorts. Allemaal enorm belangrijk.
harmonisatie van vve en kinderopvang, Maar niet het belangrijkste. Wie blijft er in al dat bestuurlijke geweld praten over het belang voor het kind, over samenhangen-
Op de blogspot beantwoordt Gijzen gratis allerlei vragen. Hij plaatst er ook regelmatig nieuwsbe-
de ontwikkelingsstimulering, over zorg
richten op. De website van de CED-Groep vermeldt over de 1-zorgoute: 'De 1-Zorgroute houdt in
voor de kinderen met ontwikkelingspro-
Het programma Nieuwsbegrip startte in sep-
dat er binnen een regio (samenwerkingsverband WSNS) een uniform en transparant zorgtraject
blemen?
tember een pilot met teksten op 'D-niveau' -
wordt ontwikkeld tussen het handelen van de leerkracht op groepsniveau via het handelen op
gericht op leerlingen van 3- en 4-havo/vwo.
schoolniveau naar bovenschoolse/regionale voorzieningen. Centraal uitgangspunt is het denken
Groeistuipen voor een sector... oké, die zijn
Elke twee weken, behalve in de vakanties,
in onderwijsbehoeften: wat heeft deze leerling nodig om het volgende doel te bereiken? In de
onvermijdelijk. Maar bij kinderen moeten
verschijnt er een nieuwe aflevering. Scholen
groep betekent dit dat leerkrachten gaan werken met groepsplannen (handelingsgericht wer-
we er juist iets aan doen!
kunnen zich gratis een jaar aanmelden voor
ken); individuele handelingsplannen worden alleen incidenteel opgesteld.'
de pilot. Zie ook www.nieuwsbegrip.nl.
Het adres van de blogspot is http://1-zorgroute.blogspot.com.
Unitmanager Hans Piederiet heeft niet alleen
ten dan leerlingzorg. Cruciaal in die relatie
de dagelijkse leiding over twee units, maar
zijn de medewerkers in het veld en de ade-
draagt ook de verantwoordelijkheid voor
quate ondersteuning door de secretariaten:
DeltaPlus en de internationale contacten van
alle lof voor hen.’
de CED-Groep. Een takenpakket dat de gedreven onderwijsman op het lijf geschreven
Zuid-Holland
is. Zo beginnen zijn ogen te glimmen als hij
Piederiet noemt in dit verband de sterk groei-
over DeltaPlus praat en heeft zijn buitenland-
ende vraag naar aanbod voor verkeer en
se ervaring hem geleerd de Nederlandse
techniek: 'We boffen met iemand als project-
onderwijsperikelen te relativeren: 'Als je ziet
ontwikkelaar verkeerseducatie Peter van der
hoe het onderwijs in een land als Malawi ge-
Laarse. Hij is voormalig motoragent en zeer
regeld is, besef je hoe verwend we in Neder-
deskundig op het gebied van verkeersveilig-
land zijn.'
heid. Mede dankzij hem en een enthousiast team van verkeersleerkrachten bedienen we
Lofzang
nu heel Zuid-Holland.'
Piederiet begint het gesprek met een lofzang op zijn medewerkers. Of het nu gaat om
Klantbijeenkomsten
accountmanagers George Kriek en Hein van
Ook bij de unit Zuid-Hollandse Eilanden
den Bemt van Rotte en IJssel of Fop Quartel,
neemt de vraag naar andere producten toe.
Len Ruissen en Ton Scheffers van Zuid-
Piederiet: 'We zien de laatste jaren een ver-
Hollandse Eilanden, Piederiet is trots op hun
schuiving van leerlingzorg naar een breder
inzet en de wijze waarop zij, vaak langlopen-
aanbod dat voor de hele organisatie meer-
de, contacten onderhouden: 'Er is in de rela-
waarde heeft. Om vraag en aanbod op elkaar
tie met onze klanten geen sprake van auto-
af te stemmen organiseren we sinds een jaar
matische reflexen. Van onze kant luisteren
of twee klantbijeenkomsten waarbij we toe-
we goed naar de wensen van de klant en
lichting geven op onze producten en diensten.
anderzijds merken we dat klanten steeds
Een activiteit waar scholen bijzonder enthou-
meer geïnteresseerd raken in andere produc-
siast over zijn.'
5
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:57
Pagina 6
Langdurige interventie
Sterke producten en diensten waar Hans Piederiet extra aandacht voor vraagt
Dat er op de Zuid-Hollandse Eilanden in veel
INSTRUMENTAAL Een set instrumenten voor observatie en analyse van leerkrachtge-
gevallen gezamenlijk wordt opgetrokken door
drag. 'Instrumentaal kan door elke school worden aangeschaft.' Zie
school- en gemeentebesturen juicht
www.cedgroep.nl/instrumentaal.
Piederiet van harte toe: 'Op die manier blijven
NIEUWSBEGRIP Een begrijpend leesmethodiek waarbij de actualiteit centraal staat.
producten en diensten voor veel scholen
Nieuwsbegrip kan gebruikt worden van de middenbouw in het basisonderwijs tot en
betaalbaar en kunnen grotere projecten
met de eerste jaren van het voortgezet onderwijs, zie www.nieuwsbegrip.nl. 'De
bekostigd worden.' Waarmee het gesprek als
methodiek wordt veel en enthousiast gebruikt.'
SPECIAL REKENEN DE A PRIORI-AANPAK
Rekenonderwijs afstemmen op alle leerlingen tekst Karin van Breugel
vanzelf op DeltaPlus komt. Het project waar-
DELTAPLUS-VERVOLGTRAJECTEN 'De vervolgtraject beperken zich voorlopig tot
van Piederiet projectleider is en dat de
schoolanalyses, maar worden inmiddels al uitgevoerd in Amsterdam en Tilburg.'
komende jaren afgebouwd gaat worden. Ook
ONDERSTEUNING VAN HET BEDRIJFSLEVEN 'Een ontwikkeling als maatschappelijk
hier overheerst trots op het project dat door
verantwoord ondernemen heeft bedrijven met ons in contact gebracht. Om begrijpe-
langdurige interventie, planmatige aanpak en
lijke redenen, want wij hebben de contacten en het vermogen om producten of dien-
sturen op leerlingresultaten baanbrekend is.
sten (verder) te ontwikkelen en/of mensen te trainen.'
Maar bovenal trots op de vele leerkrachten
TICA Een kant-en-klare lessenserie waarin techniek gekoppeld is aan taal. De lessen
die het project meerwaarde hebben gegeven
zijn voor groep 1 tot en met 8 en passen binnen het kader van taalgericht vakonderwijs:
en menig (Rotterdamse) school vooruit heb-
taal en techniek worden geïntegreerd in de activiteiten die leerlingen uitvoeren. Tica
ben geholpen.
voldoet geheel aan de domeinbeschrijving van het Cito met betrekking tot techniek.
Hoe zorg je ervoor dat alle leerlingen de rekenstof begrijpen? Wat doe je als ze bepaalde hiaten in hun kennis hebben? De A Priori-aanpak, gebaseerd op het directe instructiemodel, geeft antwoord. De belangrijkste peilers: instructie op drie niveaus en het gebruik van volledige leerlijnen.
Goed onderwijs Piederiet: 'Goed onderwijs is van alle tijden en
geest halen die bepalend is geweest voor zijn
Meer weten?
A Priori concentreert zich op de gebieden waar
valt of staat met de inzet en professionaliteit
of haar verdere ontwikkeling. Het zijn die
Hans Piederiet
veel leerlingen moeite mee hebben: automati-
van de leerkracht. Wie terugblikt op de eigen
leraren die het verschil maken en die mannen
010 4071527
seren/memoriseren, getalbegrip/hoofdrekenen
schooltijd kan zich zeker een leraar voor de
en vrouwen moeten we in ere houden.'
[email protected]
en toepassen. Kenmerkend hierbij is de inter-
des richten zich op 'de gemiddelde leerling'.
actieve instructie die op drie niveaus plaats-
Dat betekent dat sommige stappen worden
tische tips heb ik heel veel gehad', besluit Van
vindt. Er is een reguliere klassikale instructie,
overgeslagen of erg snel vworden gezet.
de Helm. Bij de klassenbezoeken is overigens
een adaptieve klassikale instructie en een niet-
Zwakke leerlingen hebben daar niet voldoende
meestal ook een ib'er (intern begeleider) aan-
klassikale instructie.
aan; bij hen ontstaan zo hiaten in hun kennis.'
wezig. 'De ib'er is belangrijk in het hele ver-
Verstopte som
Consequenter
doet de ib'er dat meestal. Bovendien is de ib'er
Pim van de Helm, leerkracht groep 6 van ba-
Wanneer de leerkracht de volledige leerlijn
degene die zorgdraagt voor de borging binnen
sisschool Paus Joannes: 'Ik begin elke reken-
kent, kan hij veel doelgerichter werken. Hij kan
de school', besluit Jan de With.
les met een korte, klassikale instructie. Daarbij
bijvoorbeeld een ontbrekende stap wél aanbie-
maken we altijd een toepassingsopgave, ofwel
den of een moeilijke stap nog eens herhalen.
Het aanbod en de materialen
een som die verstopt zit in een klein verhaaltje.
Centraal in de leerlijnen staan zes rekenmo-
A Priori is een begeleidingsaanbod voor
Veel leerlingen hebben daar moeite mee, ter-
dellen, zoals de getallenlijn, de strook en het
ongeveer drie jaar en bestaat uit teambij-
wijl ze het bij de Cito-toets echt moeten kun-
verhoudingsmodel. De With: 'Bij A Priori wor-
eenkomsten, klassenbezoeken en begelei-
nen. Na de klassikale instructie kunnen de
den deze modellen consequenter en intensie-
ding van de ib'er. De materialen die erbij
goede rekenaars zelfstandig aan de slag. De
ver ingezet dan in de reguliere methode.'
horen zijn leerlingmaterialen, boekjes met
Bij A Priori horen ook leerlingmaterialen. (archief)foto Jan van der Meijde
ren; dat werkt heel prettig. Ook aan alle didac-
haal. Als er extra klassenbezoeken nodig zijn,
rest van de klas krijgt nog wat extra aange-
De units Rotte en IJssel en Zuid-Hollandse Eilanden (v.l.n.r.) Carmelita Vyent, Ernst Keysers, Hans Walgien (voorgrond), Hans Piederiet, Jutha van Zijp, Raymond Aerts, Len Ruissen, Hein van den Bemt, Joke Meeuwsen, Walter Wilschut, Annette Reijnders, George Kriek, Jolanda Rosierse (voorgrond), Annet Beeks, Vera Baljon, Annemieke van de Kamp (voorgrond), Jan Peter Houtman, Carla Stellaard, Els Kolvoort (voorgrond), Ruud Janssen, Annelies Hoeflaken, Arda de Wilde, Lise Wilschut (voorgrond), Hans Boudestein, Dieter Möckelman, Fop Quartel, Ada Barnat, Ton Scheffers. foto Jan van der Meijde
6
de volledige leerlijnen, toepassingen voor
paste instructie, waarna ik het merendeel van
Klassenbezoeken
het digitale schoolbord, een excelprogram-
de leerlingen los kan laten. Enkele zwakke
De CED-Groep ondersteunt scholen die met A
ma voor de verwerking van toetsgegevens
rekenaars gaan daarna bij mij aan de instruc-
Priori aan de slag gaan. Scholen bepalen zelf
voor automatisering en observatieformulie-
tietafel zitten. Voor hen intensiveer ik de in-
welke elementen van het instructiemodel ze
ren voor de interne begeleider. Scholen
structie nog verder.'
gebruiken. Ze kunnen bijvoorbeeld de instruc-
kunnen ook inschrijven voor een deel van
tie voor de drie kerngebieden op drie niveaus
het aanbod.
Hiaten
gaan organiseren. De CED-Groep organiseert
A Priori valt naast of met de reguliere
Bij A Priori krijgen leerkrachten de beschik-
één of twee scholingsbijeenkomsten over het
methode te gebruiken.
king over volledige leerlijnen voor automatise-
onderwerp waarmee de school aan de slag wil,
ren/memoriseren, getalbegrip/hoofdrekenend
waarna de schoolbegeleider bij elke leerkracht
optellen en aftrekken en toepassen. Jan de
minimaal twee klassenbezoeken aflegt.
With, schoolbegeleider en ontwikkelaar bij de CED-Groep, legt uit: 'Een volledige leerlijn
Didactische tips
schetst stapje voor stapje wat een kind in
'Deze klassenbezoeken hebben ervoor gezorgd
welke volgorde moet leren. Reguliere metho-
dat ik mijn lessen anders ben gaan structure-
Meer weten? Jan de With 010 4071810
[email protected]
7
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:57
Pagina 8
SPECIAL REKENEN
SPECIAL REKENEN
REKENRESULTATEN SBO DE TANDEM SCHIETEN OMHOOG
Lessenseries Het Freudenthal Instituut ontwikkelde een groot aantal lessenseries, spelletjes en software voor groep 3 t/m 6. De materialen
‘Kinderen vinden rekenen weer leuk’
zijn gebaseerd op de leerlijnen van een aantal reguliere reken-wiskundemethodes ('Alles Telt', 'De Wereld in Getallen',
tekst Ronald Buitelaar
'Pluspunt' en 'Wis en Reken'). Voor een
Om de invoering van realistisch rekenen in scholen voor speciaal (basis)onderwijs zo soepel mogelijk te laten verlopen, ontwikkelden het Freudenthal Instituut, de KPC-Groep en de CED-Groep het project Speciaal Rekenen. De methodiek 'vult de gaten' in de reguliere reken-wiskundemethodes. Dat de methodiek succes heeft, blijkt uit het verhaal van Sbo De Tandem in Spijkenisse waar inmiddels ruim zestig procent van de schoolverlaters een rekenniveau heeft van groep 7/8. Gerry Caspers stond jaren voor een eindgroep
rekenonderwijs ging verdiepen, kreeg ik al snel
leiding bij de invoering ervan krijgt, vindt
van wat tegenwoordig een school voor speciaal
door dat de resultaten van onze leerlingen
Caspers niet alleen een belangrijke steunpilaar
basisonderwijs (sbo) heet, maar vroeger een
alleen konden verbeteren als we overstapten
('Henk maakt het heel praktisch'), ook worden
lom- of mlk-school was. In de tijd dat de inte-
op realistisch rekenen.'
de voordelen van de nieuwe aanpak al snel dui-
gratie tot sbo afgerond werd en de effecten van
goede invoering van de lessenseries, spelletjes en software van Speciaal Rekenen kunt u de Routeplanners gebruiken. Die zijn ontwikkeld door de CED-Groep. Met de Routeplanners kunnen leerkrachten de ontwikkelde materialen eenvoudig combineren met de methodes. 'De Rekenles: een vak apart' 'De Rekenles: een vak apart' van de CED-
delijk. Caspers: 'In het begin konden de leer-
Weer Samen Naar School steeds meer voel-
In de container
krachten er weinig enthousiasme voor opbren-
baar werden, zag zij dat de school een ander
Caspers wordt tijdens bijeenkomsten van een
gen, maar toen ze zagen dat de kinderen het
type leerling binnenkreeg. Caspers: 'We zagen
door het Freudenthal Instituut opgezette
leuk vonden en vooruitgang boekten, waren ze
een verschuiving. De betere sbo-leerling bleef
klankbordgroep gesterkt in haar overtuiging
snel om.'
op de basisschool, terwijl zwakkere leerlingen,
dat het anders moet. Een overtuiging die nog
zoals voormalige 'zeer moeilijk lerenden', naar
niet door het schoolteam gedeeld werd.
Volhouden
ons kwamen.'
Caspers: 'Ik kon dan wel vinden dat die bakken
Inmiddels is de school enkele jaren verder en
met rekenkaarten de container in moesten
ziet Caspers grote verschillen met het reke-
Koopmansrekenen
maar het team was nog steeds de mening toe-
nonderwijs uit het verleden. Caspers: 'We stel-
Ook werden scholen als De Tandem vaker
gedaan dat realistisch rekenen niets voor onze
len nu per leerling doelen, zorgen dat vaardig-
geconfronteerd met inspectierapporten over
leerlingen was.'
heden worden vastgehouden, blijven ook bij de
interne en externe begeleiders. De nadruk ligt op instructie en organisatie. De basis van het instrument is het Instructiemodel Betere resultaten door overstap op realistisch rekenen
Realistisch Rekenen dat speciaal ontwikkeld is voor realistisch reken- wiskundeonderwijs.
zwakke rekenaars volhouden en bieden zelfs
achterblijvende leerresultaten, ondermeer bij
Groep is een begeleidingsinstrument voor
rekenen. Een conclusie waar Caspers, inmid-
Vooruitgang boeken
aan de zwakste leerlingen zaken als meten,
dels intern begeleider, wel achter kon staan:
Als de school uiteindelijk toch kiest voor een
wegen en klokkijken aan. Maar bovenal vinden
'We hebben lang vastgehouden aan het reke-
nieuwe methode - 'Alles telt' - en in de per-
de kinderen rekenen weer leuk en dat is mis-
nen op koopmanswijze, maar toen ik me in het
soon van Henk Littel van de CED-Groep bege-
schien wel het grootste winstpunt van Speciaal Rekenen.'
REALISTISCH REKENEN IN HET SPECIAAL (BASIS) ONDERWIJS BLIJKT GOED MOGELIJK.
Andere belangrijke aandachtspunten in dit
IN HET PROJECT 'SPECIAAL REKENEN' ONTWIKKELDE DE CED-GROEP SAMEN MET HET
begeleidingsinstrument zijn interactie -
FREUDENTHAL INSTITUUT EN DE KPC GROEP MATERIALEN WAARMEE LEERKRACHTEN DE
zowel tussen leerkracht en leerlingen als
KWALITEIT VAN HUN REKEN-WISKUNDEONDERWIJS KUNNEN VERBETEREN. HIERBIJ
tussen leerlingen onderling - en omgaan met
DRUKKEN WE EEN BEKNOPTE VERSIE AF VAN DE PROJECTFOLDER. DE VOLLEDIGE TEKST
verschillen tussen leerlingen. Het instrument
IS TE RAADPLEGEN OP WWW.CEDGROEP.NL/SPECIAALREKENEN.
bevat ook observatieformulieren die begeleiders kunnen gebruiken bij hun werk. De lijsten zijn ook heel bruikbaar voor leer-
SPECIAAL REKENEN - VOOR REALISTISCH REKENEN IN HET S(B)O
krachten zelf. Ze hebben een duidelijke toelichting, waardoor de leerkracht kan reflec-
De lessenseries, arrangementen en thema's van Speciaal Rekenen versterken de gebruikte
teren op zijn eigen handelen.
realistische rekenmethode. Onderzoek ondersteunt de bevindingen: realistisch rekenen met
Pilotscholen gevraagd In het kader van het project Speciaal Rekenen is de CED-Groep op zoek naar enkele scholen voor speciaal (basis)onderwijs, die één á twee jaar het reken-wiskundeonderwijs als vernieuwingsonderwerp een belangrijke plaats willen geven. De CED-begeleiding is gratis en in de kosten van materialen wordt bijgedragen.
een reguliere methode binnen het s(b)o is goed haalbaar. Het ondersteunende en aanvullende
Arrangementen en thema's
materiaal van Speciaal Rekenen speelt daar een belangrijke rol in. De in het project ontwik-
De thema's en arrangementen van de KPC
kelde lessenseries, thema's en arrangementen, Routeplanners (om lessen in te plannen) en
Groep bieden mogelijkheden voor het inrich-
de markering van 'cruciale leermomenten' op de leerlijnen vormen een samenhangend
ten van een rijke rekenomgeving. Binnen
geheel waar men in de praktijk behoefte aan heeft.
thema's als De Winkel. De Sportdag en Spoorzoeken werken leerlingen samen en
Top ijsberg
rekenen ze doelgericht en spelenderwijs in
Bij Speciaal Rekenen gebruiken we de 'ijsberg' als metafoor. Die is als volgt: we besteden veel
betekenisvolle situaties. Met een rijke reken-
tijd aan het 'drijfvermogen'. Dat betekent uitgebreid met de kinderen de inhoud en betekenis
omgeving leren kinderen wendbaar reken-
Meer weten?
van bijvoorbeeld getallen verkennen. Pas daarna werken we toe naar de 'top van de ijsberg':
vaardigheden toepassen en wordt de zelfred-
Henk Littel
de formele bewerkingen. De transfer van concrete situaties (het drijfvermogen) naar de for-
zaamheid in alledaagse situaties en de moti-
projectleider Speciaal Rekenen
mele bewerkingen (de top van de ijsberg) zal voor een deel van de s(b)o-leerlingen te moeilijk
vatie van kinderen vergroot. Bij arrangemen-
010 4071771
blijken. Met deze kinderen blijft u werken aan de meest concrete en basale vaardigheden aan
ten wordt er gewerkt aan één rekendomein.
[email protected]
de onderkant van de ijsberg. Op een lager niveau van abstractie weliswaar, maar ze komen
Er zijn er inmiddels drie uitgewerkt: 'Meten
www.speciaalrekenen.nl
wel met de leerstof in aanraking.
van inhoud', 'Meten van lengte' en 'Wegen'.
'We stellen nu per leerling doelen.' foto’s Jan van der Meijde
8
9
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:57
Pagina 10
SPECIAL REKENEN
SPECIAL REKENEN Cursus omgaan met dyscalculie Veel hardnekkige rekenproblemen bij leerlingen vallen onder dyscalculie. Aan de oorzaak is niets te doen. Het is wel mogelijk om tegemoet te komen aan de specifieke onderwijsbehoeften van deze kinderen. De CED-Groep heeft een cursus in het leven geroepen om deze kennis over te dragen.
hele schoolteam. Kijk op www.cedgroep.nl >
Op de CED-website staat een interview met orthopedagoog Carla Eisma, waarbij zij haar
Passend onderwijs wil dat leerlingen met
De antwoorden op deze vragen heeft de CED-
visie geeft op dyscalculie en het omgaan
dyscalculie op de basisschool blijven. Het
Groep in de cursus ZORG VOOR LEERLINGEN
daarmee. Lees het op www.cedgroep.nl/spe-
hele schoolteam krijgt er dus mee te maken.
MET DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKEN-
ciaalrekenen.
De school doet er goed aan duidelijke afspra-
PROBLEMEN verwerkt. De cursisten - leer-
ken te maken over de begeleiding van deze
krachten, intern begeleiders, remedial tea-
leerlingen. Welke mogelijkheden zijn er om
chers en rekencoördinatoren - krijgen volop
de problemen goed in kaart te brengen? Hoe
praktische tips. De cursus vindt komend jaar
kom je tegemoet aan de specifieke onder-
plaats op vier woensdagmiddagen. Scholen
Als kleuters rekenvaardigheden oefenen, heeft dat een goede invloed op hun latere schoolprestaties. Voorschoolse programma's moeten dus naast taal- ook rekenvaardigheden aanbieden. De CED-Groep helpt voorscholen daarbij.
Speciaal onderwijs De Piloot heeft de juiste balans gevonden bij het werken met de 'Reken-Wijzer'. In een enkele jaren durend proces werd de methode onder begeleiding van de CED-Groep ingevoerd en geperfectioneerd.
cursussen en trainingen.
wijsbehoeften van kinderen met dyscalculie?
Realistisch rekenen met kleuters
tekst Connie van de Zel
afspreken en op maat laten maken voor het
Het beleid van Weer Samen Naar School en
VVE TELT MEE!
Meer weten? Carla Eisma 0183 35140
[email protected]
REKENBOOG voor zml
In navolging van de invoering van het rea-
een groot appèl op het kennen en herkennen
listisch rekenen in het basisonderwijs, werd
van de stoornis en op het toepassen van je
ook het werken met een basisschoolmethode
'trukendoos'.'
voor het speciaal onderwijs verplicht gesteld. Hiermee ontstond op De Piloot de noodzaak
Warming up
om het rekenonderwijs aan hun specifieke
In de Reken-Wijzer is op basis van de dage-
doelgroep nader onder de loep te nemen.
lijkse praktijk heel praktisch in kaart
Miriam Kamermans, rekencoördinator en
gebracht hoe je het realistisch rekenonder-
Tamara Bosmans, intern begeleider, vertel-
wijs aan kinderen met autisme aan kunt pak-
len waar zij tegenaan liepen en hoe de
ken. Het hart van het boekje bestaat uit een
Reken-Wijzer daar een oplossing voor heeft
observatielijst. In deze lijst staan per fase
geboden.
van de instructie de specifieke belemmerin-
Kinderen met een autistische stoornis zijn erg visueel
gen van deze kinderen omschreven, gekop-
ingesteld. foto De Piloot
Talig bezig zijn in de groep, dat lukt! Maar
me rekenactiviteiten. Bij realistisch rekenen
hoe zit het met rekenen? Wat is realistisch
gaat het om de vertaling van een probleem
Moeilijk
peld aan aandachtspunten voor de leer-
reken- en wiskundeonderwijs eigenlijk? En
naar een activiteit. Hierover vindt interactie
'In de tijd van het rijtjesrekenen merkte je de
kracht. Tamara geeft hiervan een voorbeeld.
Wijzer Onderwijs: Autisme van de CED-
hoe betrek ik kinderen bij een rekenactiviteit?
plaats. De kinderen komen in actie, de leer-
specifieke, aan autisme gerelateerde, proble-
'Een belemmering van deze kinderen is dat
Groep is een specifieke aanpak voor leerlin-
Deze vragen komen bij pedagogisch mede-
kracht spreekt de leerlingen op hun niveau aan
men niet zo. Over het algemeen kunnen deze
ze moeilijk kunnen schakelen naar een
gen met een autisme spectrum stoornis,
werkers en leerkrachten boven als zij met
en zorgt voor herhaling. Dit vraagt om kennis
kinderen dit mechanistische rekenen redelijk
ander vak. Daarom beginnen we de instruc-
bestaande uit een map met allerlei prakti-
kleuters willen rekenen. Als antwoord op
en een groot repertoire van vaardigheden waar
aan. Maar het kunnen vertalen van zoiets
tie met een warming up, om de hersenen in
sche en uitvoerbare tips om het onderwijs
deze vragen heeft de CED-Groep een begelei-
de leerkracht snel wisselend uit kan putten.
dingsaanbod samengesteld.
CED-Groep, SLO en Freudenthal Instituut
Vervolgmodule Basiscursussen
Na de basiscursus kunnen de pedagogisch
In de vve-programma's Kaleidoscoop, Piramide
medewerkers en leerkrachten deelnemen aan
en Basisontwikkeling ontbreken rekenvaardig-
een vervolgmodule voor realistisch reken- en
heden. Om dit hiaat te compenseren, heeft de
wiskundeonderwijs. Er zijn modules over 'pei-
CED-Groep voor elk concept een basiscursus
len en stimuleren van getalsbegrip', 'meten en
realistisch rekenen ontwikkeld. 'Ik en Ko' kent
meetkunde', 'het samenstellen van een reken-
wel rekenactiviteiten. De basiscursus voor dit
koffer rond getalbegrip', 'het samenstellen van
vve-programma sluit hierop aan en verdiept de
een rekenkoffer rond meten en meetkunde',
realistische rekendidactiek.
'het werken in hoeken in groepen 1 en 2'.
ontwikkelen onder de naam Rekenboog nieuwe inhoud en materiaal voor zeer moeilijk lerenden van vier tot en met twintig jaar. Hiermee willen zij realistisch rekenen-wiskunde voor zml-leerlingen mogelijk maken. De CED-Groep heeft de leeftijdsgroep van acht tot en met twaalf jaar voor zijn rekening genomen. Inmiddels zijn zes zml-scholen met het proefmateriaal aan de slag gegaan. Meer weten?
Praktisch
Meer weten?
De cursisten verdiepen zich in 'tellen' en hele
Ine van de Sluis
getallen'. Aan de hand van praktijkopdrachten
010 4071763
trainen zij leerkrachtvaardigheden die horen bij
[email protected]
de uitgangspunten voor realistische en leerza10
kunnen deze cursus ook op andere tijden
REKEN-WIJZER: REALISTISCH REKENEN VOOR AUTISTEN Hersenen 'in de rekenstand' zetten
Lisette Ligtendag 010 4071639
[email protected] www.rekenboog.nl
abstracts als een som naar een concrete
de rekenstand te zetten. 'Setting the clima-
voor deze leerlingen toegankelijker te
praktijksituatie en andersom, dat is voor deze
te', noemde onze CED-begeleider dat.' Een
maken. De map bestaat uit zes onderdelen.
kinderen heel moeilijk. Als je bijvoorbeeld
tweede voorbeeld komt van Miriam. 'Kinde-
Het laatste en nieuwste onderdeel is de
aan een kind vraagt hoeveel boeken er zijn
ren met een autistische stoornis zijn erg
Reken-Wijzer: een verdiepingsmodule voor
als je vijf planken met elk vijf boeken hebt,
visueel ingesteld. In de observatielijst komt
rekenonderwijs aan kinderen met autisme.
kan hij daar niks mee. Maar vraag hoeveel
het visualiseren dan ook bij meerdere lesfa-
vijf keer vijf is, en hij weet het antwoord.
ses aan de orde.'
Kinderen die geen autisme hebben, maken deze vertaalslag veel sneller uit zichzelf.'
Meer weten? Ine van de Sluis
Kracht
010 4071763
De school is blij met de Reken-Wijzer.
[email protected]
Trukendoos
Miriam: 'De kracht van de methode is dat het
www.wijzeronderwijs.nl
'Maar de grootste omslag bij het invoeren
zo praktisch is en dat het vanuit de stoornis
van het realistisch rekenen is de nadruk die
is opgebouwd. Dit maakt het heel herkenbaar
hierbij op de instructie ligt. Voorheen was
en toepasbaar. Die herkenning komt nog
het rekenonderwijs aan deze kinderen vrij
eens extra terug in de praktijkvoorbeelden
individueel. Maar realistisch rekenen kan
die in de methode staan opgenomen. Ook aan
niet zonder instructie en juist dan loop je
deze voorbeelden zijn weer tips gekoppeld,
tegen de specifieke problemen aan. Het doet
die je zo kunt toepassen in de praktijk.'
HOE GEBRUIK JE DE REKEN-WIJZER AUTISME? KOM NAAR DE STUDIEMIDDAG OP 7 JANUARI! ZIE WWW.CEDGROEP.NL.
11
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:57
Pagina 12
SPECIAL REKENEN
SPECIAL REKENEN
NIEUWE GENERATIE REKENMETHODES IN 2009
REKENEN IN WEBWINKEL Knoop het in je oren & Laat wat van je horen REKENEN zijn voorlopers voor het reken-wiskundeonderwijs in groep 3 en 4 en sluiten naadloos aan op de taalpro-
Credo: gerichte oefening baart kunst!
gramma's Knoop het in je oren en Laat wat wat van je horen. Kwint is een pakket modules voor rea-
Met de NOT van januari 2009 in het vooruitzicht stellen de educatieve uitgeverijen alles in het werk om een nieuwe generatie rekenmethodes op de markt te brengen. Rekenspecialist Ruud Janssen van de CED-Groep geeft de stand van zaken weer.
listisch rekenonderwijs, speciaal ontwikkeld voor leerlingen die - om wat voor reden dan ook - behoefte hebben aan het opfrissen van de basisvaardigheden van realistisch rekenen. Vlot biedt hulp bij rekenproblemen. Het programma registreert wat de leerling moeilijk vindt en waarom. Aanwijzingen en Uit de verkregen informatie van de uitgeverij-
DE METHODES
en blijkt dat er heel wat overeenkomsten tus-
kopieerbladen verhelpen de problemen. WEBWINKEL
sen de methodes te vinden zijn. Er wordt ter-
Alles telt
010 4071666
dege rekening gehouden met leerlijnen, zoals
Daar leer je mee rekenen!
www.cedgroep.nl/webwinkel
de Tussendoelen Annex Leerlijnen (Freuden-
2e editie - ThiemeMeulenhoff
thal Instituut) en de aanbevelingen uit het bovengenoemde rapport 'Over de drempels
Pluspunt
met rekenen'. De differentiatie staat nog
Dat is duidelijk!
hoger in het vaandel en sterker dan voorheen
3e versie - Malmberg
geldt het credo: gerichte oefening baart kunst. Daarnaast noemen alle uitgeverijen
De Wereld in Getallen
dat er software is ontwikkeld voor het digitale
Rekenen op z'n best
schoolbord en overige toepassingen. Iedere
4e versie - Malmberg
geïnteresseerde in het reken-wiskundeonderwijs kijkt verwachtingsvol uit naar de spe-
Rekenrijk 3
cifieke uitwerkingen die in de verschillende
Van goed naar beter!
methodes worden gemaakt.
3e versie - Noordhoff
Er zijn heel wat overeenkomsten tussen de methodes te vinden. (archief)foto Jan van der Meijde
12
Klokkijken: wijzer voor wijzer
Tipje van de sluier
WisenWaar8tig
De kwaliteit en opbrengst van het reken-wis-
onderwijs' (Inspectie van het onderwijs,
Daarmee wordt de komst van een nieuwe
De uitgeverijen geven ons de gelegenheid
Uitgerekend de slimste!
kundeonderwijs in Nederland staat de afge-
augustus 2008) wordt onder andere gecon-
generatie methodes des te interessanter.
vast een tipje van de sluier op te lichten. Op
nieuw - Bekadidact (van Wis en Reken)
lopen periode volop ter discussie. In het rap-
cludeerd: 'Onderdelen (van het rekenonder-
port van de Commissie Meijerink ‘Over de
wijs, red.) die vaker als onvoldoende worden
Vooruitziende blik
informatie over de nieuwe reken-wiskunde-
Wizwijs, Nieuw
drempels met rekenen' (Commissie
beoordeeld, hebben betrekking op het geven
Het inspectierapport verschijnt op een
methodes geordend op de volgende aspec-
uitdagend en praktisch rekenen
Klokkijken: wijzer voor wijzer. Dit pakket is
Meijerink, doorlopende leerlijnen, 2008)
van uitleg, het bevorderen van strategisch
moment dat de ontwikkeling van de nieuwe
ten: leerlijn, doelgroep, differentiatie, auto-
nieuw - Zwijsen (van Talrijk)
een aanvulling op de map Tijd en tijdsbeleving
wordt een aantal zwakke punten in de kwa-
denken, het analyseren van de vorderingen
methodes al in een vergevorderd stadium is.
matiseren/oefenen en multimedia.
liteit van de opbrengst van het reken-wiskun-
en het vervolgens aanpassen van de inhoud
Toch lijkt het erop dat de uitgeverijen op de
deonderwijs blootgelegd en aanbevelingen
en aanpak van de onderwijsactiviteiten en het
als onvoldoende beoordeelde onderdelen met
De rekenspecialisten van de CED-Groep
gedaan ter verbetering.
omgaan met verschillen.' De druk op de
een vooruitziende blik zijn omgegaan en goed
bereiden zich voor om scholen zo goed
In het recent verschenen rapport 'Basisvaar-
scholen om het reken-wiskundeonderwijs te
geluisterd hebben naar het vanuit verschil-
mogelijk te begeleiden bij de keuze en invoe-
digheden rekenen-wiskunde in het basis-
verbeteren lijkt alleen maar toe te nemen.
lende hoeken geformuleerde commentaar.
ring van een nieuwe methode.
www.cedgroep.nl/speciaalrekenen staat de
Gaat het klokkijken bij een leerling niet zo gemakkelijk? Kijk dan op de website www.fi.uu.nl/speciaalrekenen naar het pakket
van het project Speciaal Rekenen. Kinderen Meer weten? Ruud Janssen 010 4071747
[email protected]
leren ermee klokkijken op een gewone, nietdigitale klok. Er is veel aandacht voor de functies van de grote en de kleine wijzer. Het materiaal is te gebruiken naast het computerprogramma Klokkijken.
13
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:58
Pagina 14
De Peperklip boekt succes met gemengde school
KLANT AAN HET WOORD
tekst Sylvia Assman
De CED-Groep heeft samen met
Train-de-trainertraining Puk en Ko
basisschool De Peperklip een plan
tekst Connie van der Zel
opgesteld om segregatie op school tegen te gaan. Autochtone ouders
Kinderopvang 2Samen is een kinderopvangorga-
denken te vaak dat deze school laag
nisatie met vijftig vestigingen in de regio Den
scoort op de landelijke Cito-toetsen
Haag. Hedy Finsy is er pedagogisch staffunctio-
en sturen daarom hun kinderen
naris. Zij vertelt over haar ervaringen met Puk en
naar een andere school. Maar De
Ko en over de training die zij heeft gevolgd.
Peperklip kent juist een hoge uitstroom naar havo en vwo. De pop Puk en tien basisthema's bieden tal van mogelijkheden om op een speelse manier aan te sluiten bij de
Loffelijk streven Het Kenniscentrum Gemengde Scholen is 'En het lukt! We krijgen nu iedere maand autochtone ouders binnen die in deze wijk wonen en
een door het ministerie van OCW gesubsidi-
daarom hun kinderen op De Peperklip aanmelden.' foto De Peperklip
eerd initiatief van de CED-Groep en Walraven
foto Jan van der Meijde
& Haest Advies. Het heeft onder andere de
Hedy Finsy: 'Puk en Ko was bij ons al enigs-
en andere tips komen weer terug in het
Puk en Ko is een onderdeel van Ko-totaal,
taak om scholen te adviseren bij het proces
zins bekend, enkele peutergroepen werkten
materiaal dat we meekregen. Met de trai-
een vve-programma voor peuterspeelzaal en groep 1 en 2 (sinds kort ook 3) van de
In een multiculturele samenleving wordt
daarom hun kinderen op De Peperklip aan-
van het aantrekken van autochtone leerlin-
met de thema's. Dankzij een gemeentelijke
nersmappen en deelnemersmappen kunnen
segregatie in het onderwijs als ongewenst
melden. Nu wordt onze school echt een
gen. Een loffelijk streven waar ook de
subsidie kunnen verscheidene peutergroepen
we zo gericht aan de slag om onze collega's
basisschool. De pop Puk en tien basisthe-
gezien. Een school dient een afspiegeling van
afspiegeling van de buurt.'
gemeente Schiedam achter staat, want sinds
nu gaan werken met het vve-programma Ko-
verder te trainen voor Puk en Ko'.
ma's bieden tal van mogelijkheden om op
een jaar ontplooit deze stad activiteiten om
totaal. Via de website kwam ik terecht bij de
de buurt te zijn waarbij alle culturen met
14
ontwikkeling van peuters.
een speelse manier aan te sluiten bij de
elkaar spelen en leren, althans zo zou het
Gedreven
segregatie tegen te gaan. De gemeente
train-de-trainertraining van de CED-Groep.
Flexibel
ontwikkeling van peuters. De werkwijze is
idealiter zijn. Maar de werkelijkheid is an-
Verwaal, die werkzaam is voor het
onderzoekt mogelijkheden voor een vast
Afgelopen januari begon ik samen met een
Naar aanleiding van de training was er bij ons
ontwikkeld voor peuterspeelzalen, maar
ders. In Schiedam-Oost, waar De Peperklip
Kenniscentrum Gemengde Scholen, vertelt
inschrijfmoment en wil ouderinitiatieven
collega de training.'
grote belangstelling voor een nadere kennis-
wordt in toenemende mate gebruikt op
ligt, gaan veel autochtone kinderen naar een
dat er op De Peperklip gedreven leerkrach-
ondersteunen. Jantina Verwaal vertelt dat
making met Ko-totaal. Daarom organiseer-
kinderdagverblijven. Dat vereist een ande-
basisschool buiten deze wijk. Directeur
ten werken. 'Ik ben zeer enthousiast over
een gemengde school aantrekkelijk moet
Zeer praktisch
den we samen met de Els Groenewoud van
re aanpak, want een dagprogramma van
Mariëlle van der Schoor vertelt dat de school
deze school omdat er goed onderwijs gege-
zijn voor ouders zodat zij een goede keuze
De training beslaat zes dagen en is bestemd
de CED-Groep een studiedag voor pedago-
een peuterspeelzaal is wezenlijk anders
geen afspiegeling vormt van de wijk. 'Op het
ven wordt. De Peperklip scoort hoog bij de
kunnen maken voor hun kind want daar gaat
voor schoolbegeleiders en pedagogisch staf-
gisch medewerkers. Finsy: 'Ik vond het pret-
dan dat van een kinderdagverblijf. De cur-
schoolplein lopen 32 nationaliteiten rond ter-
landelijke Cito-toetsen, het onderwijzend
het tenslotte om. 'Eerlijk gezegd vertel ik de
functionarissen. Deelnemers krijgen veel
tig dat er zo flexibel op onze vraag is inge-
sus van de CED-Groep traint mensen
wijl de kinderen van autochtone afkomst
personeel is enthousiast en zeer betrokken
ouders gewoon waar we goed in zijn', verdui-
achtergrondinformatie en tips over hoe je in
sprongen en dat deze studiedag op korte ter-
zodat zij de scholing voor het werken met
onderwijs volgen op andere scholen en dat
bij de leerlingen. Ze gaan uit van het biolo-
delijkt Van der Schoor. 'Ouders moeten
de groepen optimaal met Puk en Ko kan wer-
mijn geregeld kon worden. De dag zelf was
Puk en Ko kunnen geven aan pedagogisch
vind ik een vreemde ontwikkeling. We zijn
gisch ritme van het kind en dat betekent dat
tevreden zijn over de school, anders zijn ze
ken. Finsy is heel positief over de training.
voor de deelnemers zeer interessant en leer-
medewerkers. Nu zijn de deelnemers-
een buurtschool waar alle nationaliteiten
er naast aandacht voor cognitieve vaardig-
snel weg. We zijn nu een jaar bezig en de
'De trainers geven op een duidelijke en inter-
zaam. Zij hebben behalve veel informatie ook
groepen nog gemengd, maar gezien de
vertegenwoordigd zijn, behalve de autochtone
heden ook tijd is voor ontspanning. Het pro-
resultaten van onze inspanningen zijn duide-
actieve manier vorm aan de training.
het pakket met de themaboekjes van Puk en
verschillen werkt de CED-Groep aan een
leerlingen die deze wijk ook bevolken. Wij
bleem is alleen dat het beeld naar buiten
lijk merkbaar. We krijgen steeds meer leer-
Inhoudelijk is het zeer praktisch, je kunt er
Ko en de pop Puk meegekregen. Dat was vol-
aparte training voor kinderdagverblijven.
hebben daarom besloten om onze school bij
anders is. Een school met kinderen van all-
lingen van autochtone ouders en dat vinden
direct mee aan de slag. Wat ik bijvoorbeeld
doende om een start de maken met het pro-
Deze zal in 2010 gereed zijn.
autochtone ouders te gaan promoten. Met
ochtone afkomst heeft vaak een stempel.
wij erg prettig.'
heb ervaren, is hoe je een planning kunt
gramma in de groepen. Bovendien kunnen
Jantina Verwaal van de CED-Groep hebben
Autochtone ouders denken dat het een
maken waarmee je inzichtelijk maakt welk
we het thematisch werken nu organisatie-
we een analyse gemaakt van de situatie en
achterstandsschool is. Echter, 40 procent
kind welk thema al heeft gehad. Ik heb ook
breed opzetten. Met de train-de-trainertrai-
vervolgens een plan opgesteld. En het lukt!
van de leerlingen van De Peperklip stroomt
geleerd hoe je kunt variëren met grotere en
ning heb ik voldoende handvatten meegekre-
We krijgen nu iedere maand autochtone
uit naar havo of vwo en dat is een hoge
kleinere groepen bij het behandelen van the-
gen om pedagogisch medewerkers intensief
ouders binnen die in deze wijk wonen en
score.'
ma's en hoe je dat dan weer vastlegt. Al deze
en gericht te begeleiden.'
Meer weten? Jantina Verwaal 010 4071805
[email protected]
Meer weten? Els Groenewoud 010 4071599
[email protected] www.pukenko.nl
15
Klasse! oktober 2008.qxd
04-11-2008
11:58
Pagina 16
FoTotaal voor technisch leesonderwijs in zml
CURSUSSEN
tekst Martin van den Bogaert
(kijk voor meer informatie over deze en andere cursussen en de Lerarenbeurs op
De eerste twee delen mondelinge taal van
www.cedgroep/cursussen)
de geïntegreerde methode FoTotaal voor Motoriek en leren
Training taalstimulerende coachingsgesprek-
START 19 NOVEMBER 2008
ken in het vo
Wanneer leerkrachten meer kennis hebben
START 27 JANUARI 2009
van het samenspel tussen motoriek, zintuigen
Veel leerlingen in het vo hebben een taalach-
en hersenontwikkeling, zijn zij nog beter in
terstand en weinig tijd om de achterstand in te
staat veel van hun leerlingen te stimuleren in
halen. Steeds meer wordt de docent begeleider
hun ontwikkeling. Deze cursus gaat over de
en coach van de leerlingen bij het taalgericht
motorische ontwikkeling van kinderen met
lesgeven. Met deze training kunt u uw compe-
praktische suggesties voor grove en fijne
tenties voor het in de praktijk brengen van
motoriek.
deze rol verder ontwikkelen.
Grip op de groep
RADslag RT
START 27 NOVEMBER 2008
START 29 JANUARI 2009
Voor leerkrachten of begeleiders van groepen
RADslag Remedial Teaching leert kinderen
waar een negatieve sfeer heerst, veel gepest
met hardnekkige leesproblemen beter lezen.
wordt en waar de kinderen zich niet verant-
Het programma is ontwikkeld door Chris
woordelijk voelen voor de groep. Doel is meer
Struiksma van de CED-Groep. Het brengt tien
zicht te bieden op processen die zich in een
procent van de leerlingen met leesuitval terug
groep afspelen en handvatten aan te reiken om
tot drie à vier procent. Veel theorische kennis
van een groep een positieve groep te maken.
gecombineerd met het praktisch leren werken met het computerprogramma Woordtraining
Autisme in het voortgezet onderwijs
en met de Wacht-Hint-Prijsmethode.
START 13 JANUARI 2009 Naast algemene kennis over autisme en
Dyslexiecoach
autisme tijdens de adolescentie komen veel
START 29 JANUARI 2009
praktische aspecten aan bod: omgaan met
De dyslexiecoach moet de dyslectische leerling
ruimte en tijd, soorten activiteiten, interactie
laten nadenken over de last of de belemmerin-
en het ontwikkelen van een passend scho-
gen die hij (nog) ondervindt van zijn dyslexie als
lingstraject.
hij zijn schoolwerk moet doen. Samen bedenken ze realistische oplossingen die passen bij
Onderwijsassistent gedragscompetent
de leerling. Coachingstrajecten hebben tot doel
START 13 JANUARI 2009
de zelfstandigheid van de leerling te vergroten
Ook onderwijsassistenten krijgen te maken
en het probleemoplossend vermogen van de
met werkhoudings- en gedragsproblemen van
leerling te versterken. Een training tot dys-
leerlingen. In de cursus wordt theorie afge-
lexiecoach is daarom vooral een vaardigheid-
wisseld met vragen uit de dagelijkse praktijk.
straining.
De deelnemers van vorig jaar waren erg enthousiast. Bewegen met jonge kinderen I START 17 JANUARI 2009 Leerlijnen motoriek, didactiek, observatieinstrumenten en een leuke motoriekhoek zijn ingrediënten van de cursus. En natuurlijk ook zelf doen en ervaren. Van pedagogisch medewerkers voor peuters t/m leerkrachten groep 3.
het zml komen deze maand op de markt. Het eerste deel voor technisch lezen verschijnt naar verwachting binnen een half jaar. Onderzoeks- en ontwikkelingsmedewerker Carine Zwijnenburg van de CEDGroep geeft een toelichting. 'Er komt nu eindelijk een leesmethode specifiek voor zml-leerlingen van 4 tot en met 12 jaar. Zowel het voorbereidend, het aanvankelijk als het voorgezet lezen komen aan bod', aldus Zwijnenburg. Ze legt uit dat net als de andere taalaspecten binnen FoTotaal, ook het lezen direct aansluit op de doelen uit de leerlijnen. De methode speelt goed in op zwakke, maar ook op sterke punten van zml-leerlingen. 'Deze leerlingen zijn bijvoorbeeld heel erg visueel ingesteld. Daarom bieden we veel visueel materiaal aan en sluiten we aan bij de belevingswereld van deze kinderen. Om ze uit te dagen en te motiveren geven we de docenten tips voor goede leerkrachtvaardigheden. We gebruiken ook verschillende beloningen en scoreformulieren. Leerlingen kunnen zelf zien dat ze vooruitgaan.' Positief ontvangen Een van de moeilijkheden die zml-leerlingen ervaren, zijn abstracte symbolen. Letters en klanken moeten zo concreet mogelijk worden gemaakt. 'We bieden daarom kernzinnen aan, die we verdelen in woorden. Die breken we vervolgens op in letters. Een ander probleem is dat deze leerlingen niet goed kunnen generaliseren. Daarom laten we bij de kernzinnen verschillende voorwerpen zien en gebruiken we verschillende lettertypes en letterstijlen, zoals schuin en vet. Zo leren de leerlingen dat een woord er niet altijd hetzelfde uitziet.' Zwijnenburg is blij dat de eerste opzet zeer positief is ontvangen door de groep leerkrachten die de methode heeft uitgeprobeerd. Meer informatie staat op: www.cedgroep.nl/fototaal. Meer weten? Carine Zwijnenburg 010 4071502
[email protected]
