Uitvoeringsprogramma Maatschappelijke participatie en Sociale integratie 2009-2012
INLEIDING........................................................................................................................................................... 2 I.
PROGRAMMALIJN MAATSCHAPPELIJKE PARTICIPATIE.......................................................... 3 1. 2. 3.
4.
ONDERWIJS (EN OPVOEDING)...................................................................................................................... 3 INBURGERING (EN EMANCIPATIE) ............................................................................................................... 8 ARBEIDSPARTICIPATIE .............................................................................................................................. 12 PROGRAMMALIJN SOCIALE INTEGRATIE .................................................................................... 14
5. 6.
III.
WONEN ..................................................................................................................................................... 14 INTEGRALE WIJKAANPAK .......................................................................................................................... 16 Samen leven in buurt en wijk........................................................................................................................ 16 Gezondheid, veiligheid sport en cultuur....................................................................................................... 16 VERBETERING VAN DE MEETBAARHEID VAN BELEID EN UITVOERING....................... 20
Inleiding Het integratiebeleid komt langs twee programmalijnen tot stand, te weten Maatschappelijke participatie en Sociale integratie. De programmalijn Maatschappelijke participatie heeft als aandachtsgebieden:Onderwijs (en opvoeding), Inburgering (en emancipatie) en Arbeidsdeelname. Binnen de programmalijn Sociale Integratie staat de integrale wijkaanpak centraal. Sociale integratie is meedoen, contacten aangaan, samenwerking zoeken in de directe omgeving. Sociale integratie heeft als aandachtsgebieden: Wonen, Sport, Cultuur, Gezondheid, Veiligheid en Burgerschap (contact en dialoog). Het is belangrijk te vermelden dat niet alle voorgestelde activiteiten gedetailleerd beschreven zullen worden. Het uitvoeringsprogramma dient immers de komende jaren als richtsnoer voor te ontwikkelen activiteiten. De precieze invulling dient in veel gevallen samen met uitvoeringspartners vorm te worden gegeven. Dit programma is daarmee richtinggevend, maar laat ook ruimte om in te spelen op zich voordoende ontwikkelingen. Behalve een overzicht van de voorgestelde maatregelen, bevat dit document een raming van de hiervoor benodigde middelen en een planning op hoofdlijnen. Tot slot gaan we in op de manier waarop monitoring en evaluatie zullen plaatsvinden.
2
I. Programmalijn Maatschappelijke participatie Onderwijs en arbeidsdeelname leveren een belangrijke bijdrage aan de positieverbetering van allochtonen in de samenleving. Wie goed is opgeleid en beschikt over de benodigde competenties heeft kansen. Lager opgeleiden hebben het veel moeilijker om aan het werk te komen. Voor de maatschappelijke participatie van niet- westerse allochtonen is het essentieel dat hun competentieniveau omhoog gaat. Inburgeringsprogramma's, onderwijs, opleiding en arbeidstrajecten zijn hiervoor de belangrijkste middelen.
1. Onderwijs (en opvoeding) Maatschappelijke achterstanden worden vaak doorgegeven van de ene generatie op de andere. Onderwijs speelt daarbij een sleutelrol. Bij veel niet – westerse allochtone kinderen wordt thuis de eigen taal gesproken. Daar komt bij dat een groot deel van de migranten van de eerste generatie in het herkomstland weinig of geen onderwijs heeft gevolgd. Ouders met een lage opleiding hebben weinig mogelijkheden om de cognitieve en talige ontwikkeling van hun allochtone kinderen te stimuleren en hun allochtone kinderen te begeleiden in hun gang door het onderwijs. Onderwijs is een cruciale factor in het toerusten van allochtonen om deel te nemen aan het maatschappelijke verkeer. Onderzoek wijst keer op keer op het belang van het "onderwijs als motor voor integratie". De gemeente Tiel voert een ambitieus onderwijsbeleid1 dat allochtone kinderen / jongeren en volwassenen prikkelt om zich te ontwikkelen tot burgers die actief deelnemen en deelhebben aan de samenleving. In 2009 zal een groot aantal bestaande activiteiten die een bijdrage leveren aan het integratieproces in Tiel worden voortgezet. Naast de voortzetting van bestaande activiteiten zal er in 2009 een aantal nieuwe activiteiten starten. De nadruk komt de komende jaren te liggen op de volgende aandachtspunten: A. Specifieke inzet opvoedingsondersteuning De extra inzet om risicogroepen die weinig gebruik maken van opvoedingsondersteuning te bereiken wordt in 2009 voortgezet. Het betreft het beter bereiken van alleenstaande en/of allochtone ouders in opvoedingsondersteuning en toeleiding van allochtone ouders via het opvoedspreekuur naar Bureau jeugdzorg. B. Voorleesproject Een meerderheid van de allochtone kinderen in Tiel blijkt met een taalachterstand te kampen. Dat was de aanleiding om de Voorlees Express op te richten. Dit is een project waarbij gezinnen, waar Nederlands de tweede taal is, wekelijks thuis opgezocht worden om hen, voordat ze gaan slapen, door middel van voorlezen, intensief in aanraking te brengen met geschreven en gesproken Nederlands. Dit project geeft de voorlezers tevens de kans om eens een kijkje te nemen bij een Marokkaans, Turks of ander allochtoon gezin. Het gezin komt door deelname aan het project in contact met een autochtone Nederlander. Uit onze ervaring blijkt dat beide partijen dit contact erg waarderen en nieuwsgierig zijn naar elkaar.
1
Contourennota onderwijsbeleid 2006-2010
3
C. Ouderbetrokkenheid De toegankelijkheid van het onderwijs is vooral een probleem als het gaat om het betrekken van allochtone ouders bij het onderwijs. De rol van ouders in het onderwijs is van groot belang, omdat voor een goed verloop van de schoolloopbaan actieve betrokkenheid van de ouders, school en leerling nodig is. Het bereiken van allochtone ouders wordt ook als knelpunt in Tiel genoemd. Het project ouderbetrokkenheid zal richten op het wegwijs maken van ouders in het Nederlandse schoolsysteem, het vergroten van betrokkenheid van ouders bij de schoolloopbaan van hun kinderen en daardoor ook op het voorkomen van schooluitval door kinderen vanwege onbekendheid van de ouders met de vorderingen van hun kinderen. Doelen:
− − − − −
Vergroting van bereik en kwaliteit van Voor- en Vroegschoolse Educatie; Extra taalonderwijs voor leerlingen door middel van TaalPlusklas (schakelklas)2; Inzetten van schoolconsulenten in het kader van informatie, advies, voorlichting en bemiddeling aan allochtone ouders; Stimuleren van ouderparticipatie in het onderwijs;ouders betrekken bij schoolloopbaan en beroepskeuze van hun kind(eren) met name van allochtonen; Het ondersteunen van allochtone ouders bij de opvoeding van hun allochtone kinderen in de Tielse samenleving.
2
Onder een TaalPlusklas (schakelklas) wordt een klas verstaan, bestemd voor basisschoolleerlingen, die aantoonbaar onder hun eigen cognitieve niveau presteren, omdat zij een achterstand hebben in de Nederlandse taal. Deze leerlingen volgen gedurende een jaar lang intensief taalonderwijs in de TaalPlusklas om de taalachterstand in te lopen.
4
Overzicht lopende activiteiten 2009
A. Lopende activiteiten die behoren bij de inzet om allochtone kinderen goed voorbereid aan hun onderwijstraject te laten beginnen (stimulansen in de voor- en vroegschoolse periode) en die het integratiebeleid ondersteunen.
RICHTINGGEVEND DOEL
RESULTAATGERICHT DOEL
ACTIVITEIT
UITVOERENDEN
Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie Wij willen bereiken dat allochtone kinderen in de leeftijdsfase tot 6 jaar – die risico lopen op taal- en ontwikkelingsachterstanden - zo goed mogelijk voorbereid aan het onderwijstraject (vanaf groep 3 basis onderwijs) kunnen gaan deelnemen.
Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie.
Wij willen dat alle allochtone kinderen tijdens het 18-maanden-gesprek van het consultatiebureau gescreend worden op mogelijke risico’s op een achterblijvende (taal-)ontwikkeling. Wij willen dat minimaal 80% van de groep ouders met een (oudste) kind van 18 maanden dat een VVEindicatie heeft gekregen, over het belang van voorschoolse trajecten voor hun kind worden geïnformeerd.
Screenen van ontwikkelingsachterstanden door het consultatiebureau
STMR
Informeren van ouders over belang voorschoolse trajecten voor hun kind, door onderwijsvoorlichters uit de eigen sociaal-culturele groep
Mozaïek
Wij willen dat de communicatie tussen scholen en ouders/ verzorgers bevorderd wordt wanneer er bijvoorbeeld sprake is van een taalof cultuurbarrière
Informeren, bemiddelen, voorlichten en doorverwijzen van ouders door de onderwijsvoorlichtsters op gebied van onderwijszaken (primair onderwijs)
Mozaïek
Wij willen dat minimaal 75% van het aantal allochtone kinderen met een VVE-indicatie die in het peuterspeelzaalwerk het VVEprogramma hebben gevolgd, doorstroomt naar een VVE basisschool. En bij voorkeur naar de VVEbasisschool die gekoppeld is aan de VVE-peuterspeelzaal.
Trainen en begeleiden van peuterspeelzaalleidsters (en onderwijsvoorlichtsters)
Kinderopvang Rivierenland
FINANCIEN KOSTEN
DEKKING
€ 10.000
Doeluitkering OAB
Doeluitkering OAB € 30.000
€ 50.000
Doeluitkering OAB
€ 40.000
Gemeentefonds schoolbegeleiding
5
Lopende activiteiten die behoren bij de inzet om jongeren hun onderwijstraject met succes te laten afronden (versterken onderwijspositie van risico- jongeren) en die het integratiebeleid ondersteunen.
RICHTINGGEVEND DOEL Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie Wij willen dat jongeren van wie is vastgesteld dat ze over de verstandelijke capaciteiten beschikken om hun onderwijstraject met een kwalificatie af te ronden die hen als volwassene in staat stelt.
RESULTAATGERICHT DOEL
Wij willen in het basisonderwijs een schakelklas hebben ingericht.
ACTIVITEIT
organiseren van een schakelklas voor allochtone kinderen van laag opgeleide ouders, die in een extra jaar met extra steun hun achterstanden in de taalontwikkeling kunnen inlopen
UITVOERENDEN
Basisscholen in Tiel
FINANCIEN KOSTEN
DEKKING
€ 100.000
Doeluitkering OAB
6
B. Nieuwe activiteiten 20092009-2010 Benodigd budget:
€ 30.000
RICHTINGGEVEND DOEL
RESULTAATGERICHT DOEL
ACTIVITEIT
UITVOERENDEN KOSTEN
Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie.
Het ondersteunen van allochtone ouders bij de opvoeding van hun kinderen in de Nederlandse samenleving. - het voorkomen van achterstanden (gerelateerd aan de etnische achtergrond) bij jonge kinderen.
We willen door interactief voorlezen het Nederlands van de kinderen prikkelen en zo hun gevoel voor de Nederlandse taal versterken en hun woordenschat vergroten. Maar we willen ook graag de kans grijpen om de kinderen in aanraking te brengen met waardevolle en mooie boeken, en zo ons enthousiasme voor lezen overbrengen. Verder willen wij, als autochtone Nederlanders, meer in contact komen met allochtonen, om meer van elkaar te leren en te begrijpen
FINANCIEN
Allochtone ouders zijn op de hoogte van hulpverlenende instanties op het gebied van opvoeding.
Deelname aan activiteiten gericht op opvoedingsondersteuning en Ouderparticipatie op school
- Het vergroten van betrokkenheid van ouders bij de schoolloopbaan van hun kinderen.
Bereik van het aantal ouders met voorlichtingsbijeenkomsten. - Deelname van ouders aan schoolgerelateerde activiteiten (ouderavond, ..) - Inzet allochtone schoolcontactpersonen - Inzet allochtone schoolmaatschappelijk werkers - Inzet allochtone succesvolle voorbeelden
Mensen in contact met elkaar brengen die anders moeilijk of niet met elkaar in contact komen. -De taalontwikkeling van kinderen te stimuleren. -Het introduceren van het voorleesritueel in allochtone gezinnen -Kinderen in contact brengen met kinderboeken en ze laten zien dat (voor)lezen heel leuk kan zijn
Elke week komt er 's avonds iemand van de VoorleesExpress langs met verschillende boeken, waaruit de kinderen zelf kunnen kiezen. De kinderen worden thuis voorgelezen, tot een groep van maximaal 4 kinderen.
DEKKING
Scholen, Mozaïek, Zelforganisaties Mozaïek
€ 15.000
Reserve Oudkomers
Basisscholen, Bibliotheek, Stoet, Amigo
€ 15.000
Reserve Oudkomers
7
2. Inburgering (en emancipatie) Sinds de inwerkingtreding van de Wet Inburgering Nieuwkomers (WIN) in 1997 heeft de gemeente Tiel het inburgeringprogramma altijd gezien als een belangrijke eerste stap in het integratieproces van nieuwkomers in Tiel. In de nieuwe visie3 wordt inburgering beschouwd als een voorportaal voor integratie. Inburgering richt zich tot de allochtone nieuwkomers en oudkomers in de Tielse samenleving. Inburgering is een proces van een individu, dat zich die basiskennis en vaardigheden eigen maakt, zodat hij zelfstandig kan participeren in de samenleving. Inburgering heeft hiermee betrekking op de T- van toerusting en draagt op deze wijze bij aan integratie. A. Inburgering en ondernemerschap Om de arbeidsmarktpositie van allochtonen te verbeteren is de gemeente Tiel van plan om een nieuwe module te ontwikkelen gericht op het stimuleren van ondernemerschap. Het inburgeringsprogramma biedt een goede mogelijkheid om aspirant ondernemers voor te bereiden op het ondernemerschap. Zo kunnen zij oefenen met het schrijven van een ondernemingsplan, kleinschalig marktonderzoek verrichten, uitzoeken hoe en waar financiering verkregen wordt, advies inwinnen, starten met en het deelnemen aan netwerken, vertrouwd raken met omgangsvormen, het contextgericht opdoen van ervaringen. B. Participatie allochtone vrouwen Volgens het jaarrapport integratie4 verschilt de positie van Turkse en Marokkaanse vrouwen van die van Surinaamse, Antilliaanse en autochtone vrouwen. De eerste groep bevindt zich vaker in een kansarme positie, terwijl de tweede groep vaker als succesvol te beschouwen. Turkse en Marokkaanse vrouwen zijn in meerderheid lager opgeleid, en een grote meerderheid heeft moeite met de Nederlandse taal. Onder meer door deze kenmerken is hun deelname aan de arbeidsmarkt relatief laag. Daarmee hangt ook samen dat zij traditioneler over de rol van de vrouw denken dan leden van de andere groepen en een relatief sterke geloofsbeleving hebben. Om het beleid ten aanzien van de participatie van allochtone vrouwen vorm te geven maakt de gemeente gebruik van het door het Ministerie van OCW ontwikkelde instrument ‘Toolkit participatie allochtone vrouwen’. Gemeente Tiel heeft Bureau Queste ingeschakeld om uitvoering te geven aan de Toolkit participatie. C. Inzet taalcoaches Het Rijk wil de kwaliteit van de inburgering verbeteren door voor inburgeraars begeleiding te organiseren in de vorm van taalcoaches. Taalcoaches zijn vrijwilligers die inburgeraars helpen bij het leren van de Nederlandse taal en hoe we in Nederland wonen en werken. Het streven is de komende drie jaar 60 extra taalkoppels te vormen in samenwerking met Mozaïek welzijn en Stichting Vluchtelingen Zuid Gelderland. Het Rijk stelt daartoe geld beschikbaar aan gemeenten die een taalcoachproject willen opzetten. D. Module Inburgering en Gezondheidszorg Om inburgeraars beter wegwijs te maken in de Nederlandse gezondheidszorg heeft de gemeente Tiel het bestaande inburgeringsprogramma uitgebreid met een module Inburgering en Gezondheidszorg voor inburgerars 3 4
Nota inburgeringsbeleid, Tiel 2007 Jaarrapport integratie 2007, P.23. Den Haag 2007.
8
(INGZ). In deze module worden de gangbare opvattingen over gezondheid en ziekte en de manier waarop de gezondheidszorg in Nederland is georganiseerd behandeld. Specifiek richten de docenten zich op de Tielse situatie, zodat de cursisten concreet weten voor welke klachten en vragen ze waar terecht kunnen. De gemeente Tiel heeft met deze uitbreiding van het inburgeringtraject de volgende resultaten voor ogen: • De cursisten weten na afloop van de module hun weg te vinden in de gezondheidszorg in Tiel en de regio Rivierenland. Ook weten ze waar ze terecht kunnen voor vragen over gezondheid en gezondheidszorg. • De cursisten zijn op de hoogte van de gangbare opvattingen over gezondheid en ziekte in de Nederlandse samenleving. • De cursisten leren hoe ze een gesprek met een hulpverlener goed kunnen laten verlopen zodat ze zelf beter begrepen en behandeld kunnen worden Het ministerie van VROM heeft recent kennis genomen van de module Inburgering en Gezondheidszorg en heeft aangekondigd om de kosten die met de ontwikkeling van de module gemoeid zijn volledig te vergoeden. Bovendien heeft een aantal gemeenten in het land veel interesse getoond om de Tielse module aan te schaffen. Wij zullen u binnenkort op de hoogte brengen van de laatste stand van zaken rondom deze ontwikkelingen.
Doelen:
1. Meer inburgeraars kunnen na afloop van hun inburgeringstraject participeren in de samenleving op het niveau en domein dat past bij hun ambities; 2. Versterking van de verbinding tussen inburgering en participatie. Inburgering combineren met werk- en taalstages, met vrijwilligerswerk, met opvoedingsondersteuning en gezondheidszorg; 3. Trajecten en programma's beter afstemmen op sterk uiteenlopende capaciteiten en ambities van inburgeraars; 4. Zelfredzaamheid en persoonlijke ontwikkeling van niet- westerse vrouwen bevorderen.
9
DOELSTELLING
INDICATOREN
ACTIVITEIT
UITVOERDEN
Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie
FINANCIEN KOSTEN
DEKKING
€ 600. 000 per COHORT
- WI middelen Ministerie van VROM) - Regeling nalatenschap
*90 procent slaagt voor het inburgeringsexamen: (het behalen van A2 niveau) *100 procent geen Uitval *90 procent maakt Kennis met het onderdeel opvoeding *Participatie t.a.v. voorzieningen m.b.t. opvoeding * 90 procent doorstroom arbeid /scholing
- Inburgeringscursus bestaande uit NT2 en KNS - Duaal traject bestaande uit NT2 en opvoedingsondersteuning, sociale activering en arbeidsoriëntatie entoeleiding naar werk
Gemeente Tiel, ROC, VNZG, VNZG, Mozaïek, Kontakt der Kontinenten en diverse aanbieders
Aanpak analfabetisme onder inburgeraars
volledige analfabeten, semianalfabeten (volwassenen die een beetje kunnen lezen en schrijven, bijvoorbeeld de naam en losse woorden) en anders-analfabeten (volwassenen die geletterd zijn in een ander schrift dan het Latijnse)
Opleiding NT2 alfabetisering
ROC Rivor
€ 20.000 Per jaar
WEB middelen
Verbetering bereikbaarheid doelgroepen
*Aantal bereikte doelgroepen *Effect bijdrage zelforganisaties t.a.v. werving doelgroepen
- Huisbezoeken - Voorlichtingen en bijeenkomsten
VNZG, Mozaïek en zelforganisaties
€ 12.00 per jaar
WI middelen (Ministerie van VROM)
Versterking van de verbinding tussen inburgering en gezondheidszorg invoering Module gezondheid in inburgeringstrajecten.5
- Aantal deelnemers - Aantal trainingen en bezoeken aan zorginstellingen
Module bestaat uit twee onderdelen: theorie en praktijk: - Bezoek aan huisartsen - Bezoek aan ziekenhuis en adere zorginstellingen. - Gesprek met huisartsen
ROC Rivor, Linque consult, BNT-consult, huisartsenpost, eerslijncentrum Tiel, Tuiszorg en maatschappelijk werk Rivierenland, GGD Rivierenland en Ziekenhuis.
€ 40.000
Middelen: Gezondheidszorg Planvorming Lokaal Volksgezondheids beleid en Wet Inburgering
- Inburgering nieuwkomers, oudkomers, asielzoekers (Gepardonneerden) en geestelijke bedienaren - Meer maatwerk
10
Nieuwe activiteiten 2009-2010 Benodigd budget: € 60.000
VOORNEMEN Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie Inburgering en ondernemerschap
WERKWIJZE WERKWIJZE
RESULTAAT
FINANCIEN
KOSTEN
DEKKING
Ontwikkeling module inburgering en ondernemerschap
Meer toegang tot de arbeidsmarkt
€ 20.000
Reserve Oudkomers
Lokale agenda integratie en participatie van vrouwen uit etnische minderheidsgroepen ontwikkelen
De lokale agenda wordt gemaakt met ondersteuning van Bureau Queste.
Vergroting emancipatie en participatie allochtone vrouwen
€ 40.000
Reserve Oudkomers
Inzet taalcoaches
Vrijwilligers helpen inburgeraars bij het leren van de Nederlandse taal
Het stereven is de komende drie jaar 60 taalcoaches te vormen
€ 40.000
Middelen Wet Inburgering (VROM)
-Match tussen aanbod ( werkgevers) en vraag (werkzoekende Inburgeraars) efficiënt benutten.
n.v.t.
n.v.t.
Koppeling vacatures aan inburgeringstrajecten
11
3. Arbeidsparticipatie Participatie op de arbeidsmarkt is een belangrijke voorwaarde voor integratie in de Nederlandse samenleving. De positie van allochtonen op de arbeidsmarkt is echter nog steeds slechter dan die van autochtonen. Ter illustratie: Doelen
1. Het percentage van de arbeidsparticipatie van de verschillende bevolkingsgroepen in Tiel moet op een gelijk niveau liggen; dat betekent o.a. het werkloosheids 12,8 % 6onder niet westerse allochtone jongeren dichter bij het algemene werkloosheids 6 % brengen; 2. Het beschikbare arbeidspotentieel onder niet- westerse allochtonen in Tiel optimaal benutten voor de arbeidsmarkt in Tiel en de regio.
12
Lopende activiteiten activiteiten DOELSTELLING Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie Arbeidstoeleiding vergroten Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie.
Stimuleren ondernemerschap van allochtone burgers
INDICATOREN
ACTIVITEIT
UITVOERDEN
DEKKING
*zorgtraject *oriëntatie traject *scholing *werkervaring *bemiddeling
Hulpverlening Reïntegratie Scholingsaanbod Leer/werkplek Sollicitatie activiteit
Zorginstellingen Reintegratiebedrijf Onderwijsinstelling Reintegratiebedrijf Reintegratiebedrijf
Fwi/werkdeel Inburgeringsbudget
*oriëntatiefase Bbz7
Mogelijkheden bezien Bedrijf starten
Afd. werk&inkomen
Fwi/werkdeel Bbz regeling
Bemiddeling, plaatsing Reïntegratie
Reintegratiebedrijf
Bemiddeling, plaatsing Reïntegratie
Reintegratiebedrijf
*Bbz starter Bevorderen arbeidsparticipatie van allochtone vrouwen
*werkaanvaarding * gesubsidieerde werk aanvaarding
Bevorderen uitstroom uit de uitkering
*werkaanvaarding * gesubsidieerde werk aanvaarding
Afd. Werk&inkomen Fwi/werkdeel Inburgeringsbudget
Reintegratiebedrijf
Fwi/werkdeel Inburgeringsbudget
Reintegratiebedrijf
13
4. Programmalijn Sociale integratie − −
Wonen Integrale Wijkaanpak
Naast het deelnemen aan de samenleving door het volgen van onderwijs, of het hebben van een baan, kan deelname aan allerlei activiteiten in de vrije tijd bijdragen aan het integratieproces. Dit kan door het bijwonen van wijkbijeenkomsten, lid te worden van een vereniging of politieke partij, het doen van vrijwilligerswerk. Het kabinet stimuleert deze vormen van maatschappelijke participatie op verschillende manieren: Via de Wet maatschappelijke ondersteuning worden op lokaal niveau mantelzorg en vrijwilligerswerk ondersteund.
5. Wonen Een grote deel van de sociale huurwoningvoorraad staat in een beperkt aantal wijken. Dit leidt tot concentraties van huishoudens met lage inkomens in deze wijken. Omdat allochtonen nog steeds gemiddeld lage inkomens ontvangen, leidt dit tot concentraties van allochtonen in een relatief beperkt aantal wijken ( Tiel West). Doelen
1. Deconcentratie van huishoudens met lage inkomens in bepaalde wijken; 2. Huisvesting statushouders en vergunninghouders o.g.v. regeling afwikkeling nalatenschap oude Vreemdelingenwet.
14
Lopende activiteiten
DOELSTELLING
INDICATOREN
ACTIVITEIT
UITVOERDEN
DEKKING
- Differentiatie van eenzijdige woningvoorraad in concentratiewijken
Soort woningen in concentratiewijken (naar prijs en type)
Herstructurering
Diverse partijen
Diverse partijen Diverse partijen
Nieuwbouw op uitbreidingslocaties
Diverse partijen
- Reguleren instroom lage inkomensgroepen in bepaalde(concentratie)wijken
Bevolkingsverdeling (aantal allochtonen/aantal autochtonen) Toewijzing van huurwoningen
Toewijzing huurwoningen in (concentratie)wijken via Woongaard
Corporaties
Corporaties
Prestatieafspraken met corporaties Inzet leefbaarheidbudget n.a.v. wijkschouw Herstructurering
Gemeente, SCW en SVT Gemeente, SCW en SVT
N.v.t.
Diverse partijen
Diverse partijen Diverse partijen
Nieuwbouw op uitbreidingslocaties
Diverse partijen
Aantal gehuisveste statushouders en vergunninghouders o.g.v. regeling afwikkeling nalatenschap oude Vreemdelingenwet.
- Bevorderen van leefbaarheid in wijken, waar sprake is van probleemcumulatie
Resultaten leefbaarheidmonitoren en wijkschouw
Gemeente, SCW en SVT
15
6. Integrale wijkaanpak Samen leven in buurt en wijk Wij sluiten onze ambitie aan bij de geformuleerde ambitie in het WMO8 plan 2008-2012: "Tielenaren wonen en leven zo lang mogelijk zelfstandig met elkaar in buurt en wijk. Ze ontmoeten elkaar, er is gemeenschapszin en ze voelen zich verbonden met en verantwoordelijk voor eigen buurt en wijk. Dit heeft een positief effect op de leefbaarheid van de wijk en het gevoel van saamhorigheid".
Gezondheid, veiligheid sport en cultuur De gezondheidstoestand van allochtonen is over het algemeen minder goed dan die van autochtone Nederlanders. Bij allochtonen van niet-westerse herkomst is vaak sprake van een opeenstapeling van factoren die dikwijls samengaan met een slechtere gezondheid en/of een geringer gebruik van preventieve zorg. Zo hebben niet-westerse allochtonen bijvoorbeeld in vergelijking met autochtonen vaak een laag opleidingsniveau en een laag inkomen. Ook hebben niet-westerse allochtonen over het algemeen een minder gunstige arbeidsmarktpositie dan autochtonen en wonen zij vaak in achterstandswijken van de grote steden. Het wonen in een achterstandswijk brengt gezondheidsproblemen met zich mee door de minder gunstige sociale en fysieke omgeving in de wijk. Oudere allochtonen zouden meer problemen in de gezondheidszorg ondervinden dan jongere. Taalbarrière, de verschillende opvattingen tussen patiënt en hulpverlener over gezondheid en ziekte en over de oplossingsrichtingen, het ontbreken van inzicht in de culturele achtergrond bij de westerse hulpverlener en het ontbreken van kennis over de gezondheidszorg bij allochtonen zouden verklarende factoren zijn die bepalend zijn voor de communicatie en daarmee de communicatieproblemen tussen hulpverlener en allochtone patiënt. Die factoren zouden tevens aangrijpingspunten voor verandering kunnen zijn. Sporten doe je omdat je het leuk vindt, maar het heeft vooral allerlei positieve bijeffecten: Zo is sporten gezond, bevordert het de sociale cohesie, vergroot het zelfvertrouwen en wordt het ingezet als middel om overlast van jongeren tegen te gaan. En sporten bevordert de integratie; sport is namelijk een zeer laagdrempelige manier om mensen samen te laten werken en met elkaar in contact te brengen. A. Ondersteuning allochtone Mantelzorgers De overbelasting van allochtone mantelzorgers is groot en zal, als er niets verandert, in de komende jaren alleen maar toenemen omdat het aantal allochtone ouderen sterk groeit. Turkse mantelzorgers van ouderen en van gehandicapte kinderen maken op dit moment nog maar weinig gebruik van ondersteuning en professionele zorg. Mantelzorgers die langdurig en intensief zorgen voor een ziek familielid, zijn in die rol gegroeid. Zij zijn zich er vaak niet van bewust dat zij mantelzorgers zijn. Zorgtaken worden als vanzelfsprekend opgepakt. Als overbelasting dreigt of al aan de orde is, is het moeilijk voor de mantelzorgers om dat eerst voor zichzelf te erkennen en daarna in de familie bespreekbaar te maken. Aanbieders van ondersteuning en zorg weten niet goed hoe zij specifieke doelgroepen beter kunnen bedienen. Daarom besteedt de gemeente Tiel expliciet aandacht aan de allochtone mantelzorg. Hiervoor is door de provincie een bedrag van € 60.000 beschikbaar gesteld ter uitvoering van het tweejarige project allochtone mantelzorg. B. Kennis maken met vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk vormt een belangrijk onderdeel van onze maatschappij. Via vrijwilligerswerk tonen burgers hun maatschappelijke betrokkenheid en wordt vaak een onmisbare bijdrage geleverd aan het goed functioneren van onze samenleving.
16
Naast een maatschappelijk belang vertegenwoordigt vrijwilligerswerk ook een individueel belang als mogelijkheid tot zelfontplooiing, een zinvolle dagbesteding en een middel tot participatie en integratie in de samenleving. In het kader van sociale activeringstrajecten wordt dit individuele belang ook steeds meer onderkend. Uit literatuur blijkt dat allochtonen minder deelnemen aan het georganiseerde vrijwilligerswerk dan autochtonen. Verschillende redenen liggen daaraan ten grondslag, zowel gelegen in de kenmerken van de allochtonen zelf als in de kenmerken van de vrijwilligersorganisaties. Wat betreft de allochtone populatie moet daarbij gedacht worden aan de sociaal- economische situatie waarin men zich bevindt, de beheersing van de Nederlandse taal en de opvattingen over en verwachtingen ten aanzien van vrijwilligerswerk. Op het organisatorische niveau is het veel meer de organisatiecultuur en de wijze van werven van vrijwilligers die een belemmering vormen voor instroom van allochtonen. In de komende jaren willen we in samenwerking met Mozaïek ongeveer 50 vrijwilligerstrajecten per jaar aanbieden aan allochtonen. C. Project Prachtouders Sinds enkele jaren constateren verschillende instanties een toename van jeugdoverlast in de wijk Tiel West. Het gedrag van jongeren op straat wordt als sterk overlastgevend ervaren en bestaat uit: geluidsoverlast, vandalisme en uitdagend gedrag richting anderen. Het gaat hier met name om jongeren van Marokkaanse afkomst. Als grootste probleem wordt ervaren dat er weinig of geen toezicht is op straat van volwassenen en dan met name van de ouders van diezelfde jongeren. De Marokkaanse gemeenschap in Tiel West wil een rol spelen door ouders een rol te geven in het versterken van de sociale controle in de wijk. De Marokkaanse islamitische vereniging, vertegenwoordiger van de Marokkaanse moskee El Hassani in Tiel West heeft daarom het project "Prachtouders" geïnitieerd en voert het samen uit met SCW, SVT, Politie en Mozaïek.
D. Participatie allochtone ouderen FORUM voert in opdracht van het ministerie van VWS het project "WMO en de participatie van allochtonen" uit. In het project wordt onderzocht hoe de participatie van de allochtone ouderen bevorderd kan worden. In 2008 wordt het project afgrond en worden de voorbeelden met een wegwijzer onder gemeenten verspreid. Gemeente Tiel zal het project in 2009 ontwikkelen en in 2010 uitvoeren.
Doelen
1. 2. 3. 4.
Versterking van de sociale cohesie in de buurt of wijk; Het bevorderen van maatschappelijke deelname op het gebied van sport en cultuur; Het bevorderen van de interculturele dialoog en het actief burgerschap9; Het verbeteren van de aansluiting van etnische groepen in de aanpak van huiselijk geweld; 5. Alle inwoners van Tiel zijn in staat zo gezond mogelijk te leven doordat zij in gelijke mate toegang hebben tot een kwalitatief hoogwaardige preventieve en curatieve zorg en geen onevenredige gezondheidsrisico ’s lopen als gevolg van sociaal-economische factoren.10 6. Maatschappelijke achterstand en ontsporing niet- westerse jongeren aanpakken
17
A. Nieuwe activiteiten 2009-2010 Benodigd budget:
€ 60.000 60.000
DOELSTELLING
INDICATOREN
ACTIVITEIT
UITVOERDEN
Zie pagina 13, 14 en 15 van de kadernota maatschappelijke participatie en sociale integratie Kennismaken met het vrijwilligerswerk
FINANCIEN KOSTEN
− −
Aantal deelnemers kennismakingsactiviteiten Aantal deelnemende instellingen
Werving vrijwilligers Kennismaken met organisaties en verenigingen Meedoen aan vrijwilligersactiviteiten
Mozaïek
€ 30.000
Reserve Oudkomers
Cursussen organiseren bij de zelforganisaties ter bevordering van de deskundigheid over mantelzorg.
Project ondersteuning allochtone mantelzorgers (STMR, Mozaïek en regio gemeenten)
€ 60.000
Sociale regionale agenda
Ondersteuning allochtone mantelzorgers
- Aantal bereikte mantelzorgers - Aantal gesprekken/ bijeenkomsten
Burgerschap, contact en dialoog
- Aantal deelnemers - Verdeling afkomst deelnemers - Aantal deelnemende stromingen/ religies
- Interreligieuze ontmoeting - Jaarlijkse ontmoeting en uitwisseling tussen mensen van verschillende religieuze achtergrond
- Turkse moskee - Marokkaanse moskeeën -Kerken
€ 10.000
- Inzicht in hulpvragen en meldingen van mogelijk eergerelateerd geweld - Deelname aan voorlichtingsactiviteiten
- Trachten middels voorlichtingen en cursussen etnische groepen te bereiken om hulpverlening op te
Veiligheid in samenwerking met welzijn
Budgettair neutraal
Evaluatie na een jaar van het in traject gezette veelplegers op het gebied van gepleegde delicten en invulling leefgebieden.
zoeken. Afdeling bestuur en communicatie
€ 150.000
- Bestrijding eergerelateerde geweld
- Veelplegersproject
DEKKING
Aansluiting zoeken met het project Buurtvaders - Project verpleegersaanpak
Reserve Oudkomers
n.v.t.
Sociale regionale agenda
18
- Bevorderen gezondheid en reduceren gezondheidsrisico's,
- Aantal deelnemers (burgers en instellingen) - Deelname aan voorlichtingen en cursussen - samenstelling doelgroepen
- Gezond bewegen - Gezondheidsvoorlichting voor allochtonen. - De cursus Inburgering en gezondheidszorg ( Theorie en Praktijk)
- Gemeente Tiel in samenwerking met de regio gemeenten - Gelderse Roos - GGD - Buurtorganisaties - Uitvoering Quickscan
€ 30.000
Budget wet inburgering
n.v.t. Nieuwe subsidieregels Folder aanvraagformulier
Kwartaaloverleg met de allochtone zelforganisaties
Allochtone zelforganisaties en hun vertegenwoordigers
n.v.t.
NOG IN ONTWIKKELING DOOR FORUM
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Project Allochtone Prachtvaders
Aantal vaders Aantal wijken Meting overlast
-Marokkaanse vaders gaan in groepjes door de buurt lopen tijdens de avonduren. -Training Marokkaanse vaders
€ 20.000
Reserve Oudkomers
Participatie allochtone ouderen
NOG IN ONTWIKKELING DOOR FORUM
n.v.t.
Moskee El Hassani SCW en SVT Politie Gemeente Tiel Mozaïek n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Heldere en eenduidige subsidieregels voor het aanvragen van subsidie door allochtone zelforganisaties
De toegang tot en de kwaliteit van zorgverlening aan groepen van allochtone ouderen verbeteren.
19
III. Verbetering van de meetbaarheid van beleid en uitvoering Resultaten van op integratie gerichte activiteiten zijn niet altijd eenvoudig te meten. Enerzijds omdat in een groot aantal gevallen de informatie niet of op een onvoldoende fijn niveau beschikbaar is. Anderzijds omdat de directe invloed van een activiteit niet altijd gemeten kan worden. Vooral waar het gaat om het samenleven in buurten speelt (subjectieve) beleving een grote rol. Dit kan alleen tot uitdrukking worden gebracht door (kostbaar en tijdsintensief) kwalitatief onderzoek. Wel kan verbetering worden aangebracht in bestaande (meet-) instrumenten, waardoor meer informatie beschikbaar komt. Een tweede punt is dat er vaak sprake is van invloeden die buiten het directe bereik van gemeentelijk beleid liggen. Dramatische gebeurtenissen op wereldniveau en conjuncturele schommelingen hebben direct invloed op de samenleving. Hierdoor kan het effect van activiteiten sterk beïnvloed worden. Doel
Meetbaar maken van effecten van beleid
Met de uitwerking van de meetbaarheid is een begin gemaakt in de vorm van het opstellen van het werkdocument “Monitor Integratie 2009”. De monitor is dus nog niet “af”. Hieraan zal in de komende periode verder worden gewerkt. Per onderwerp zijn naast een algemene doelstelling, indicatoren geformuleerd waarop resultaten kunnen worden gemeten. De voortgang kan worden gemeten door de monitor verder te operationaliseren en na twee jaar opnieuw op te stellen aan de hand van dezelfde onderdelen. Forum11 is op dit moment bezig met het opstellen van een landelijke integratiemonitor. Bij het verder uitwerken van de Tielse monitor zal hierop worden aangesloten. Om de meetbaarheid te vergoten en de kwaliteit te verbeteren is het van belang op verschillende terreinen nauwkeuriger te gaan meten en op onderdelen de monitor uit te breiden. Hieronder volgt een overzicht op welk punten dat nodig is. BELEIDSDOELEN BELEIDSDOELEN
INDICATOREN
ACTIVITEIT
UITVOERENDEN
PLANNING
Effect meten veiligheid
Veiligheidsmonitor
Meten op etnische
Gemeente Tiel
2009
Gemeente Tiel
2009
Registreren op afkomst
Gemeente Tiel
2009 2009
afkomst ( Gewogen) Effect meten
Leefbaarheid monitor
leefbaarheid
Uitbreiden registratie op afkomst
Voorkomen
Monitor
schooluitval/ Verzuim
Scholen
Gezondheid
Gezondheidsmonitor
Meten op etnische
Gemeente Tiel,
GGD
afkomst (Gewogen)
GGD
Monitor
Publieksonderzoeken
Gemeente Tiel,
Cultuurparticipatie
2009
culturele instellingen Onderwijsbeleid
Onderwijsmonitor
Monitoring onderwijs
Gemeente Tiel,
beleidsdoelstellingen
Onderwijsveld
2008
Over de uitbreiding en nadere differentiatie van dataverzameling ten behoeve van de verdere uitwerking van de monitor zullen in de komende periode nadere afspraken worden gemaakt met de betrokken diensten en afdelingen.
20
AFKORTINGENLIJST Adv
Antidiscriminatievoorzieningen
AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
BBZ
Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen
CBS
Centraal Bureau voor Statistiek
FWI
Fonds Werk & Inkomen
KNS
Kennis van de Nederlandse Samenleving
OAB
Onderwijs Achterstanden Beleid
TSOB
Tiels Stedelijk Ontwikkelingsbeleid
VVE
Voor en Vroegschoolse programma's
WEB
Wet Educatie en Beroepsonderwijs
WI
Wet Inburgering
WIN
Wet inburgering nieuwkomers
WMO
Wet Maatschappelijke Ondersteuning
WWB
Wet Werk en Bijstand
Organisaties CPOB
Stichting Christelijk Primair Onderwijs Betuwe
GGD
Geestelijke Gezondheidszorg
KRBV
Kinderopvang Rivierenland B.V
OBO
Stichting Openbaar Basisonderwijs Tiel
ROC
Regionaal Opleidingen Centrum
(RSG) Lingecollege
Regionale Scholengemeenschap
SCW
Stichting Christelijke Woningcorporatie
SKOR
Stichting Katholieke Onderwijsbelangen Rivierenland.
STMR
Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk Werk Rivierenland
SVT
Stichting Volkshuisvesting Tiel
VNZG
Vluchtelingen & Nieuwkomers Zuid Gelderland
VROM
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
21
