Uitgangspunten voor het Plan van Uitvoering in 2011

Uitgangspunten voor het Plan van Uitvoering in 2011 KULTURELE HAADSTÊD - FRYSLÂN 2018 Met deze notitie geven we u de uitgangspunten die we na drie maanden kunnen formuleren voor Fryslân 2018. Een tussenstand van zaken en tegelijkertijd een richtingaanwijzer voor de komende maanden. Daarmee schetsen we de contouren van de rol en positie die de stichting Kulturele Haadstêd 2018 zal innemen en geven aan wat we in 2011 zullen gaan ondernemen. We zijn gestart in juni 2010. We hebben werkruimte gevonden en een organisatie opgezet. In korte tijd hebben we veel mensen gesproken over hun ideeën omtrent de toekomst van Fryslân. Over de rol van kunst en cultuur in sociaal maatschappelijke en economische ontwikkelingen, over talent in Fryslân, over gezamenlijke cultuur promotie en ondersteuning aan de festivals. Er is al een behoorlijk netwerk ontstaan in de culturele sector, er zijn eerste afspraken met gemeenten en bedrijven in voorbereiding, er zijn concrete projecten in ontwikkeling genomen. We ervaren veel waardering voor het initiatief om met Fryslân in 2018 de Culturele Hoofdstad van Europa te zijn. We werken met gemeenschapsgelden. Het betrekken van de gemeenschap is de belangrijkste pijler onder ons werk. Om dat proces op gang te brengen is tijd nodig, maar vooral een helder beeld van de aanpak. Die aanpak ontwikkelen we in samenspraak met vertegenwoordigers van het culturele leven, bedrijfsleven, politiek, onderwijs en wetenschap vanuit een brede opvatting over cultuur. Van onderop, blijft het motto. Dat leidt nu al tot concrete samenwerking voor versterking van de culturele sector. Onze stichting werkt als aanjager van ontwikkelingen. Het proces richting de kandidatuur Culturele Hoofdstad neemt enkele jaren in beslag met als eerste mijlpaal het aanbieden van het bidbook in 2012. De stichting Kulturele Haadstêd zal over de ontwikkeling en het definitieve Plan van Aanpak blijven communiceren. De inleiding is al klaar: Europese Culturele Hoofdstad worden is een wedstrijd. Die wedstrijd winnen wij.

Stichting Kulturele Haadstêd: katalysator en een verbindende rol In november 2008 zijn Provinciale Staten unaniem akkoord gegaan met de notitie “Finsters iepen!” waarin de ambitie Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa is uitgesproken. In juni 2010 is de onafhankelijke stichting Fryslân Kulturele Haadstêd 2018 (roepnaam Fryslân 2018) opgezet om deze ambitie om te zetten in concrete actie. Binnen de stichting werkt een klein team onder aanvoering van de kwartiermaker. De kwartiermaker legt verantwoording af aan het stichtingsbestuur, dat bestaat uit Siem Jansen (voorzitter), Pier Damstra (secretaris/ penningmeester), Annemiek Galema, Rudi Wester en Klaas Dijkstra. De stichting voldoet aan de voorwaarden voor cultural governance. Fryslân 2018 speelt een actieve rol in de ontwikkeling van Fryslân op cultureel, economisch en sociaalmaatschappelijk gebied en zal door de samenbindende rol met alle op deze gebieden actieven (overheden, organisaties, bedrijfsleven en andere initiatiefnemers) samenwerken. De stichting wil in deze ontwikkeling een katalysator zijn en daarmee bijdragen aan de profilering van Fryslân als dynamische regio in Europa met een hoge kwaliteit van leven.

Fryslân 2018

uitgangspunten voor het plan van uitvoering 2011 – september 2010

1

De stichting vervult zo een verbindende rol in de transitie van Fryslân naar een kenniseconomie. Uiteindelijk dient ons werk te leiden tot een procesresultaat waarin cultuur en economie elkaar wederzijds versterken. Ambitie De ambitie In het kort: Fryslân is in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa.

1. Culturele hoofdstad

Geschiedenis: Investeren in cultuur én investeren met cultuur. Sinds 1985 zijn reeds meer dan 35 steden Culturele Hoofdstad van Europa geweest, van Stockholm tot Genua, van Athene tot Glasgow, van Krakau tot Porto, Rotterdam, Istanbul, Pecs en Essen. Het evenement heeft in de loop der jaren veranderingen ondergaan maar de hoofddoelstelling is hetzelfde gebleven: de rijkdom, de verscheidenheid en gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen voor het voetlicht brengen: ertoe bijdragen dat de burgers van de Europese Unie elkaar beter leren kennen, en de burgers ervan bewust maken dat ze tot eenzelfde “Europese´gemeenschap behoren (bron ministerie OC&W). Aanvankelijk waren veel Culturele Hoofdsteden een internationaal podium. Men gaf opdracht tot het maken van beeldende kunst en bracht dit samen in een grote expositie, men kocht grote internationale voorstellingen en concerten in. Sinds Glasgow in 1990 is er een besef ontstaan dat de titel Cultural Capital of Europe (ECoC) een uitstekende mogelijkheid is om te investeren in de eigen samenleving; het eigen ‘cultureel kapitaal’. De nadruk verschoof van een eenmalig programma naar investeringen in infrastructuur en structurele verbeteringen van de culturele productie. Succesvolle steden waren in staat om aan te geven wat het belang voor hun samenleving zou zijn en waarin men duurzaam wilde investeren. De vraag naar wat men ná het jaar dat men culturele hoofdstad is geweest wil hebben bereikt weegt steeds zwaarder.

Sleutels tot Succes Culturele Hoofdstad is een van de meest prestigieuze en zichtbare Europese culturele evenementen. Het is een grootschalig en gevarieerd evenement en er worden door de Europese Commissie hoge artistieke en culture eisen gesteld aan de kandidaat-hoofdsteden. Het succes van het evenement, zo blijkt uit onderzoeken hangt af van: de kwaliteit van het programma, het engagement van de overheden (stad, de participerende gemeenten en provincie) met name op financieel gebied en infrastructuur. de betrokkenheid van de sociale en economische stakeholders in stad en regio.

Voorwaarden Krachtens een besluit van de Europese commissie worden kandidaten beoordeeld aan de hand van een aantal specifieke doelstellingen en criteria. Om precies te zijn de artikelen 3 en 4 van het besluit 1622/2006/EG. Daar is, in iets minder ambtelijk bewoording te lezen: De titel wordt toegekend aan een stad. De kandidaat steden kunnen de regio bij hun plannen betrekken zoals Essen dat doet met het Ruhrgebied, Luxemburg met “la Grande Region” en Marseilleen-Provence in 2013. Een stad wordt niet tot European Capital of Culture (ECoC) gekozen vanwege bestaande intrinsieke waarden, toeristische bezienswaardigheden en dergelijke. Het cultureel erfgoed, een sterke culturele identiteit en het rijke dagelijkse culturele leven in een stad kunnen gelden als troeven en als fundament

Fryslân 2018


2

voor het bouwen van een bijzonder programma. Steden worden gekozen vanwege het bijzondere programma dat zij willen organiseren. Het programma van het evenement moet de nadruk leggen op gemeenschappelijke aspecten en de verscheidenheid van de Europese culturen. Onder verscheidenheid wordt ook de rijkdom verstaan die het resultaat is van het samenleven van de autochtone bevolking met migranten, en nieuwkomers uit de Europese of andere culturen. Een van de belangrijkste doelstellingen van ECoC bestaat erin culturen beter met elkaar vertrouwd te maken en tegelijkertijd een samenhorigheidsgevoel te creëren. Het wordt op prijs gesteld dat de twee steden die in 2018 de titel ECoC dragen voor samenhang tussen hun programma’s zorgen. In 2018 is Malta naast een Nederlandse stad ECoC. Formele eisen aan het programma zijn dat het minimaal twee onderdelen beschrijft :‘de Europese dimensie” en “stad, regio en burgers”. Verder dient de duurzaamheid van het plan aangetoond te worden. Het plan moet het uitgangspunt vormen voor projecten en samenwerking op de lange termijn, dus aangeven wat de resultaten van het evenement ná 2018 zullen zijn. Procedure in het kort Begin 2012 doet de Nederlandse staat een oproep aan steden om zich te melden als kandidaat. De kandidaten dienen eind 2012 hun bidboeken in. Een selectiecommissie van 6 Nederlandse leden en 7 leden vanuit Europese instellingen maken begin 2013 een voorselectie en vragen de steden die geselecteerd zijn hun plannen verder uit te werken. Eind 2013 is bekend welke stad zich in 2018 ECoC mag noemen. Werkt de stad zijn plannen goed uit dan kan het in medio 2017 de ‘Melina Mercouri Prijs’ in de wacht slepen. De prijs is een geld bedrag van 1,5 miljoen, en dat is dan ook meteen de Europese bijdrage aan de ECoC. Bidbook: Europese dimensie en Regio,stad,burgers. Eind 2012 dient het bidbook (dus) klaar te zijn en ingediend te worden in Brussel. Om een goed gedragen bidbook te kunnen maken is een groot maatschappelijk draagvlak nodig. In het bidbook dienen de kandidaatsteden, zo schrijft Brussel het voor, minimaal twee zaken te beschrijven. 1. Stad, regio en zijn bewoners Het plan dient te beschrijven hoe het programma zich richt op de eigen stad en regio en zijn bewoners. Fryslan2018 onderscheid zich door een plan te ontwikkelen mét de bevolking dat ook ván de bevolking is. Het plan dient ook aantrekkelijk te zijn voor alle Europeanen. Een van de vragen is hoe het evenement het toerisme verstrekt. Dat kan bijvoorbeeld zijn door ons te richten op de Noordzee cultuur zodat nieuwsgierigheid van toeristen uit dat gebied gewerkt wordt. Het plan dient een antwoord te geven op vragen als hoe de bevolking invulling geeft en deelneemt aan het programma, welke voorwaarden en middelen daarvoor nodig zijn zoals bijvoorbeeld het verbeteren van de culturele infrastructuur, de informatie verstrekking, het verbeteren van de kwaliteit van de eigen productiecapaciteit. etc. 2. Europese dimensie Het tweede onderdeel betreft de zgn. 'Europese dimensie' waarin de samenwerking tussen de culturele actoren in Friesland, Nederland en andere lidstaten wordt bevorderd. Maar ook op welke wijze het programma gepresenteerd wordt aan de inwoners van Europa, met welke middelen en wat er zo speciaal is aan die activiteiten dat men ook werkelijk naar Friesland komt. Een andere belangrijk aspect is de vraag welke samenwerking, coproducties en uitwisseling Friesland aangaat met partners in Europa.

2.

MISSIE

Fryslân 2018


3

Fryslân 2018 stimuleert met kunst en cultuur een beweging waar alle Friezen zich onderdeel van voelen waardoor ze willen bijdragen aan Fryslân als een zelfbewuste, economisch kansrijke, toekomstbestendige regio, die zich daarmee als hét voorbeeld voor soortgelijke regio’s in Europa kan presenteren in het kader van de ambitie European Capital of Culture.

3. VISIEONTWIKKELING We zijn in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Zonder een goed uitgekristalliseerde visie lukt dat niet. Immers, de visie is de basis en richtinggevend voor ons werk. Onze visie is onderscheidend van de concurrentie, doordat die gestoeld is op een scherpe analyse van de (Friese) samenleving, van Europese ontwikkelingen, van de concurrentie, van onze kansen en mogelijkheden. Wie denkt dat zo’n visie in een paar weken te ontwikkelen is, neemt de ambitie Culturele Hoofdstad van Europa niet serieus. In nauw “oparbeidzjen” met de Friese samenleving (bevolking, culturele en maatschappelijke organisaties, bedrijven, opleidingen) werkt de stichting aan het ontwikkelen van een gezamenlijk gedragen visie. Uit gesprekken die in de periode juni tot en met augustus 2010 gevoerd zijn, constateren wij dat kunst en cultuur van grote waarde zijn in veranderingsprocessen in Fryslân. Tot nu zien onderscheiden we een aantal zaken die onze visieontwikkeling voeden:

Friese samenleving in ontwikkeling Fryslân is een provincie in ontwikkeling. Het bestaande beeld van Fryslân is een agrarische samenleving met beperkte kleinschalige industrie. Om Fryslân voor zijn eigen bevolking leefbaar te houden is een nieuwe economie broodnodig. Naast watertoerisme zullen de kenniseconomie en de creatieve economie belangrijke sectoren worden met groeiende betekenis.

Kernkwaliteiten als basis Fryslân heeft een sterke culturele identiteit. Deze identiteit is geen gestolde waarde, cultuur is constant in beweging. De kernwaarden van de Friese cultuur, de waarden waarmee we ons identificeren, geven mede inhoud aan wie we zijn, aan onze samenleving. Onze geschiedenis, het landschap, onze taal en mentaliteit zijn kernkwaliteiten en belangrijke elementen van de Friese identiteit. Het is van belang de Friese samenleving zo te ontwikkelen dat hij past bij kernkwaliteiten van Fryslân en het daarmee samenhangende gevoel: het ‘Frysk eigene’. Wanneer we het Frysk eigene weten te koppelen aan de kernwaarden van de regio, zijn we in staat om op een onderscheidende manier onze toekomst vorm te geven. Als we kijken naar kernkwaliteiten van Fryslân, dan komen de aspecten geschiedenis, landschap, ( waaronder water en natuur) mentaliteit en taal prominent naar voren. De manier waarop wij ons daartoe verhouden zit verpakt en komt tot uiting in onze cultuur. Onze samenleving is vanuit die kwaliteiten ontstaan. In het Bidbook zullen we hier uitgebreid op terugkomen.

Kennis economie en creatieve / culturele economie De provincie Fryslân geeft een stevige impuls aan de ontwikkeling van de Friese kenniseconomie. Zo werken de stad Leeuwarden en de provincie samen aan de ontwikkeling van Wetsus, UCF en kenniscentra op het gebied

Fryslân 2018


4

van de agro-industrie. De ontwikkelingen bouwen voort op een lange traditie van kennis op het gebied van water en landbouw. In gemeenten waar de creatieve bedrijfstakken verantwoordelijk zijn voor een groot aandeel van de totale werkgelegenheid én waar zich een universiteit bevindt, is de werkgelegenheid in de overige sectoren tussen 1996 en 2008 significant toegenomen. Vooral culturele economische activiteiten kunnen de aantrekkingskracht van een stad of regio vergroten; ze geven een stad cachet en verbeteren het leefklimaat waardoor weer andere vormen van bedrijvigheid worden aangetrokken. De aanwezigheid van een ‘alternatieve’ bevolkingsgroep en studentenpopulatie is daarbij een stimulerende factor. De kandidatuur voor Europese culturele Hoofdstad en combinatie met de investeringen in de University Campus Fryslân zullen economisch, naar verwachting van o.a. onderzoeker Gerard Marlet, meer opleveren dan de opgetelde economische effecten van beide projecten afzonderlijk (Marlet / Leren in Leeuwarden / 2009). Fryslân kiest ervoor onderscheidend te zijn in een aantal sectoren waarin we, internationaal, kunnen uitblinken. De combinatie van investeringen in kenniseconomie op vakgebieden waar we sterk in zijn en creatieve economie levert een bijzondere positie in Europa op. Voor al deze ontwikkelingen geldt dat de komende maanden onderzocht dient te worden op welke wijze een nieuw economisch klimaat behoefte heeft aan een hoogwaardig cultureel klimaat. Zeker nu we zien dat het vestigingsklimaat voor veel bedrijven voor een groot deel bepaald wordt door het aanbod van kunst, cultuur en onderwijs (c.q. mogelijkheden voor talentontwikkeling).

4. DOELSTELLINGEN EN WERKWIJZE De stichting Kulturele Haadstêd 2018 heeft zijn ambitie, visie en missie vertaald naar de volgende doelstellingen: -

Stimuleren van duurzame ontwikkeling van kunst en cultuur in Fryslân als waardevolle drager én ontwikkelaar van de eigen identiteit, als bindend element in de samenleving, als middel voor sociaal maatschappelijke, economische ontwikkeling, ter bevordering van het leef- en vestigingsklimaat.

-

Meteen daaraan gekoppeld is de vergroting van de publieksdeelname aan kunst en cultuur. Het leveren van een bijdrage aan de verbetering van de culturele infrastructuur in de provincie Fryslân.

-

En verder: het ontwikkelen, organiseren c.q. laten organiseren dan wel participeren in, en ondersteunen van initiatieven, instellingen en activiteiten.

-

De gezamenlijke doelstellingen leiden tot de voorbereidingen voor de kandidaatstelling European Capital of Culture 2018.

Uit een visie komt een strategie voort. Op grond van de eerste globale analyse en met de bouwstenen voor visieontwikkeling kunnen we aangeven welke uitgangspunten in onze werkwijze naar voren zullen komen. Fryslân 2018 werkt daarbij in aansluiting op de provinciale cultuurvisie 2009-2012 op drie sporen: 1. Alle Friezen doen mee. 2. Sterkere kunstensector; a.

Sterk kunstklimaat in Fryslân en

b.

Inzetten op doorbrekend talent in Fryslân;

c.

Meer zichtbaarheid (publiciteit/marketing);

Fryslân 2018


5

d.

Internationalisering.

3. Verbindingen van maatschappelijke sectoren (gezamenlijke transitie / kunst katalysator).

4.1 Alle Friezen doen mee 4.1.1. Bevolking Partners: op basis van verkenningen tot nu toe o.a. Doarpswurk, Keunstwurk, lokale kunstinstellingen, dorpsbelangen/verenigingen, gemeentes, Tryater, Tresoar, Afûk, BUOG, initiatief Community Art Lab Fryslân, Omrop Fryslân, Liet (internationaal), sportorganisaties, NHL en Station Fryslân 2018. Doelstelling: betrekken burgers bij de ontwikkeling van Fryslân, het organiseren van een groot draagvlak doordat burgers betrokken raken en blijven bij de ontwikkeling van Fryslân. Kunst en cultuur zijn daarbij een middel. In 2010 starten we met de voorbereiding Culturele Reis 2018( voorheen Karavaan), Artist in Residence programma’s, Ronde Tafel-gesprekken in de dorpen. In 2011 een groot programma Culturele Reis het liefst vergezeld van een radioprogramma op Omrop Fryslân. De Culturele Reis is een groot samenwerkingsproject, een participatieprogramma, waarin we met alle geledingen van de Friese samenleving de culturele kracht van de Friese regio manifest maken met als doel de gehele bevolking te bereiken en met hen samen te werken in dorpen en wijken. Uitgangspunt van de reis is het integraal benutten van het potentieel binnen locale gemeenschappen. De Culturele Reis doet een appèl op het lokale talent én het presenteert professionele Friese kunstenaars in combinatie met Europese verrassingen. Inzet is dat het programma ook werkelijk zijn wortels heeft in de Friese gemeenschap en van daaruit wordtuitgewerkt richting 2018 en Europa. Het doel is alle steden en dorpen in Fryslân te bereiken. Over de manier waarop we dat logistiek, productioneel en financieel gaan organiseren, zullen de komende maanden van essentieel belang zijn. We haken aan bij wat lokaal reeds sterk is (lokale know how), en nodigen organisaties uit met ons mee te doen, wanneer zij aangeven zelf ook op ‘tournee’ te willen of al op tournee gaan. Inhoudelijke thematiek: Fernúverje (theater, taal, muziek, sport), Ferline ( gemeenschapshistorie, familiehistorie, historische banden met het Noordzeegebied) Fernijend(wat gebeurt er in deze omgeving dat vernieuwend is en daarmee een ander Fryslân laat zien in Europese context). De Culturele Reis is het label c.q. uithangbord voor de Friese ambitie in 2018. De reis loopt door tot in 2013. Rol van de stichting is ontwikkelaar, initiatiefnemer en mede uitvoerder. We werken hierin samen met oa Station Fryslan2018, een burgerinitiatief, dat initiatieven neemt tot het voeren van gesprekken over de ontwikkeling van Fryslân naar 2018 en verder. En natuurlijk werken we met Keunstwurk en de culturelel commissie in de dorpen samen. Alle Friezen is ook: 4.1.2. Het Bedrijfsleven:

Fryslân 2018


6

Partners: Fryslân Ferbynt en Merk Fryslân; doelstelling: draagvlak bij het bedrijfsleven ontwikkelen; sponsoring meer beschikbaar stellen van kennis en kunde (bijvoorbeeld marketing / techniek), bereik werknemers via bedrijven, innovatie zichtbaar maken. Het programma van Culturele Hoofdsteden kent een stevig economisch effect, zo blijkt uit onderzoek van de Europese Unie. De samenwerking met Fryslân Ferbynt en Merk Fryslân wordt in eerste instantie gezocht vanwege gelijke doelstelling op economisch gebied. Strategisch is deze samenwerking ook waardevol om een goede afstemming te bereiken, bijvoorbeeld ten aanzien van aantal beoogde partners, sponsors en met het oog op een cultureel programma 2012. Partners: oa Grendel Games, Water Alliance, KPMG, Rederij Doeksen, Wetsus, NRJ Architectuur.. Doelstelling: samenwerking en draagvlak organiseren bij bedrijven, impuls creatieve industrie. Voor Fryslan2018 is het belangrijk, naast de gezamenlijk actie met Merk Fryslân en Fryslân Ferbynt, een gedegen netwerk van bedrijven op te zetten aangezien juist in de opbouwfase naar 2018 de samenwerking met bedrijven cruciaal is. Vanaf 2014 naar 2018 is met name de ontwikkeling van creatieve / innovatie industrie (vormgevers, ontwerpers, serious gaming) een pijler onder de plannen Fryslan2018. Onderzocht dient te worden in hoeverre creatieve industrie en de kennis economie een antwoord op krimp kunnen zijn. 4.1.3 Draagvlak gemeenten In alle gesprekken met vertegenwoordigers van de Europese Unie als met medewerkers van OC&W wordt duidelijk dat er een duidelijke trekker is die de plannen indient als kandidaat Culturele Hoofdstad van Europa. Voorts blijkt uit onderzoek dat het engagement van de overheden (lokaal, provinciaal) een absolute voorwaarde is voor de toekenning van de titel Culturele Hoofdstad van Europa. Van september tot en met november 2010 voert de stichting gesprekken met de Friese gemeenten over participatie in het traject tot en met indienen van het bidbook (eind2012) en de jaren 2014 tot en met het kroonjaar 2018. Immers, alle gemeenten dienen te participeren om de doelstelling “namens alle Friezen” te kunnen halen. De gesprekken resulteren in het sluiten van convenanten tussen de verschillende gemeenten en Fryslan2018. In de convenanten wordt ook opgenomen hoe en in welke mate de gemeente bijdraagt aan het programma en investeert in infrastructuur. Fryslan2018 streeft naar het matchen van bedragen en vergaande samenwerking met de gemeenten bij het organiseren van de Culturele Reis 2011/2012. 4.1.4 Draagvlak culturele organisaties In juli en augustus 2010 zijn met een aantal belangrijke culturele organisaties in Fryslân gesprekken gevoerd. Daarin is gevraagd naar hun wensen, ideeën en bijdrage omtrent het traject naar 2018. Ook is gesproken over welke voorwaarden c.q. welke infrastructuur er mogelijk ontbreken om dit traject succesvol te kunnen ontwikkelen. De concrete uitkomsten zijn nu: - behoefte aan festivals ondersteunend bureau, - behoefte aan een productiefunctie voor jong en doorbrekend talent, - betere en gezamenlijke cultuurmarketing (Uitburo).

Fryslân 2018


7

Het draagvlak in de culturele sector wordt gevormd door een concrete aanpak. De samenwerking met het professionele culturele veld dient in 2010 en 2011 zodanig te worden ontwikkeld dat ook de amateurkunsten aan kunnen sluiten. Draagvlakmeting Draagvlak is er. Fryslan2018 maakt het programma Culturele Haadsted met de bevolking: onze cultuur en samenleving zijn het uitgangspunt, en ons draagvlak. Eind 2010 maar meer nog in 2011 worden de eerste resultaten van ons werk zichtbaar. Overeenkomstig de toezegging aan provinciale Staten (vaststelling Finsters Iepen 2008) wordt eind 2011 en gedurende 2012 wordt het draagvlak gemeten omtrent de plannen en activiteiten van Fryslan2018. Zodoende kan Fryslan2018 de communicatie, plannen en aanpak, indien nodig, bijstellen en kunnen opdrachtgevers en subsidiënten steeds geïnformeerd worden op basis van reële cijfers. De meting wordt verricht door jonge professionals en studenten (NHL en/of Stenden University) onder leiding van een ervaren onderzoeker.

4.2 Een sterke kunstensector Partners : Tryater, kunstenaars zoals Nynke Laverman, Sytze Pruiksma, Nynke Rixt Jukema en Dirk Bruinsma, Oerol, Keunstwurk, Fries Museum, Tresoar, Onderwijsinstellingen, Museum Belvedère, BUOG, Museum Smallingerland, Afûk, Into the Great Wide Open, Popacademie, Popfabriek, Museumfederatie, Schouwburg De Harmonie, Schouwburg De Lawei, Theater Sneek, Schouwburg De Koornbeurs, het Posthuistheater. Het aantal partners groeit wekelijks. Met de professionele top realiseren we de grootste zichtbare projecten. Doelstelling: versterken van het professionele kunstklimaat a.

verbetering productie en programmering,

werkwijze: samenwerking / gezamenlijk programma’s ontwikkelen, programmering afstemmen. een productiehuis voor doorbrekend talent, een nieuw festival met de Friese taal en cultuur als vertrekpunt. De productie verbeteren doen we met partners. In de afgelopen twee maanden zijn werkafspraken voor 2010 en 2011 gemaakt met: -

Tresoar en Nordic Festival (werktitel); in 2010 activiteiten met een internationaal karakter in het kader van 'Moanne fan it Fryske Boek'. Vanaf 2011 een programma met nationale uitstraling, cross over van verschillende disciplines, gericht op een breder publiek. (“ Een soort Crossing Border op zijn Fries”.) De Noordzee cultuur als vertrekpunt. Samenwerking uitbouwen met Tresoar, BUOG, Jan Douwe Kroeske, Afûk, Popfabriek, autonome kunstenaars, de boekhandelaren, Harmonie, de Lawei, Theater Sneek, Koornbeurs, Fries Museum. Festival start in Leeuwarden en zwermt uit over de provincie.

-

Liet International; Friese inbreng tijdens L’Órient (Frankrijk) met schepen en debat. Afspraken voor 2012 en volgende jaren moeten worden gemaakt voor een gewenste professionaliseringsslag.

-

Into the Great Wide Open; In één jaar een nationaal succes met internationale partners. Samenwerking met de Popacademie, Freeze, Popfabriek onderzoeken en zo mogelijk uit te bouwen.

Fryslân 2018


8

Springtij Festival; jaarlijkse bijeenkomst van 200 top-wetenschappers, politici, kunstenaars en bedrijfsleven in het kader van Duurzaamheid. Kunst als middel tot verbeelding en inspiratie. -

Noorderlicht en Fries Museum, bijdrage in 2010 m.b.t. krimp en migratie (Land) en de spreiding van de tentoonstelling met internationale allure over de hele provincie Fryslân in 2012.

-

Straatfestival Leeuwarden; ondersteuning bij ontwikkeling naar Europees topniveau, grote toegankelijkheid en minimaal één grote publieksvoorstelling.

-

In samenwerking met Museum Belvedère, Museum Smallingerland, het Fries Museum en Terschellings Oerol wordt gewerkt aan een groot project Landschapskunst “Lân en Wetter”. Uitgangspunt is het Friese landschap. Beeldende kunstenaars worden gevraagd de ontwikkelingen die in het Friese landschap gaande zijn te verbeelden en een relatie aan te brengen met de bevolking die in het landschap of op die locatie leeft. Voorbereiden vanaf november 2010, pilot 2011 en 2012 door naar 2018. Project met nationale en internationale kunstenaars. In de provinciale strategie uit 2009 en uit gesprekken komt het volgende naar voren: Het ontbreekt aan gedegen onderzoek naar publieksgroepen als middel tot een beter bereik van het publiek. Het ontbreekt aan afstemming van programma’s en data. Er is behoefte aan betere en gezamenlijke cultuurmarketing. Er is behoefte aan advies en ondersteuning bij het vinden van de juiste cultuurfondsen voor kunst en cultuur. Er is behoefte aan een centrale financiële administratie van evenementen. Fryslan2018 neemt het voortouw in het opzetten van een Fries Festivalbureau in samenwerking met partners (als uitwerking van het in de provinciale strategie alsmede door Leeuwarden genoemde PIER). Het festivalbureau wordt in 2010 ontwikkeld zodat het in 2011 van start kan gaan. De verwachting is dat meer festivals en evenementen zullen willen aanhaken. Het festivalbureau is gericht op het ontwikkelen van sterkere evenementen. Tot nu toe zijn oriënterende gesprekken gevoerd met de volgende potentiële partners: Tryater, De Harmonie, De Lawei, Theater Sneek, Sneker Simmer, Slachtemarathon, Iepenloftspul Jorwert en Liet (international).

b. Doorbrekend talent Partners nu: Fries Museum, Observatorium , Keunstwurk, Popfabriek, Tryater, Oerol, Partners (nog spreken): ‘n Meeuw, Popacademie, Gameship. Doelstelling: denken en werken in talentniveaus waarbij we per niveau (eerste divisie (regionaal), ere divisie (landelijk), champions league (internationaal) proberen te werken aan een doorstroomprogramma waarbij toppers binnen een bepaald niveau de mogelijkheid krijgen om verder te groeien binnen het daaropvolgende niveau (masterclasses, stipendia, internationale co-productie). De provincie heeft sinds 2009 geïnvesteerd in een aantal informele talentontwikkelings-voorzieningen in verschillende disciplines. Jong talent kan een opleiding volgen. Als ervaren kunstenaars hun know how beschikbaar kunnen stellen aan jonge vakgenoten op een manier die beter aansluit op hun behoeften, maakt dat het artistieke klimaat dynamischer en is er meer artistiek debat en innovatie. Fryslân wordt dan ook voor talent van elders in Nederland een aantrekkelijke regio om zich aan te binden. Met diverse culturele partners van binnen en buiten Fryslân onderzoeken we mogelijkheden om talent kansen te bieden zich te ontwikkelen onder de vleugels van ervaren kunstenaars, productieleider of zakelijke adviseurs. Hulp te bieden bij de verkoop van kwalitatief goede projecten en ondersteuning op het gebied van administratie, netwerk etc. We streven ernaar het Friese (doorbrekend) talent te ondersteunen, zodat de regionale Friese productie op het gebied van alle kunsten toeneemt. Immers, beter zelf gemaakt dan elders ingekocht. In de hedendaagse kunsten zien Fryslân 2018


9

we vaak combinaties van theater ,muziek, beeldende kunst en technologie (video / gaming). Met het Fries Museum, Museum Belvedère en het Observatorium (Rotterdam) bespreken we een eerste opzet uit voor beeldend kunstenaars, met Tryater werken we aan de opzet voor een meertalige theaterwerkplaats, met Keunstwurk bekijken we hun rol en functie in dit opzicht, jonge kunstenaars kloppen bij ons aan. In 2010 onderzoeken we hoe samenwerking kan leiden tot een krachtige multidisciplinaire werkplaats die in 2011 zijn deuren opent. c.

en ook door de kunsten op meer plekken zichtbaar te laten zijn Partners nu: Fries Uitburo, de Harmonie, Theater Sneek, Marketing Leeuwarden. Partners nog spreken: de brede cultuur sector. Uit gesprekken en een kort onderzoek blijkt de het culturele aanbod lastig op internet en in de media te vinden is: (te) veel sites vermelden slechts een deel van het aanbod, criteria verschillen etc. Samen met de belangrijkste aanbieders zoals het Fries Uitburo, Schouwburg De Harmonie, Theater Sneek en Marketing Leeuwarden werken we aan een beter vindbaar en zichtbaar aanbod. Het streven is hierbij zowel kwalitatief hoogwaardige amateurskunst als professionele kunsten in het aanbod op te nemen. Deze actie wordt gedragen door de partners die ook meewerken aan het Fries Festivalburo. Naast het verbeteren of ontwikkelen van een site is er behoefte aan een activiteitenkrant die ook onder de eigen bevolking én toeristen verspreid kan worden. Het Uitburo is gericht op het bereiken van een (groter en diverse) publiek. Dat kan in nauwe samenwerking met het Festivalburo Fryslân.

d. internationalisering Partners nu : Tryater, BUOG, nadere uitwerking volgt. De kunstproductie van Fryslân is nauwelijks zichtbaar in Europa. We willen een bijdrage leveren aan een betere verbondenheid van Friese organisaties met Europese instellingen door gerichte samenwerking en Fries talent de mogelijkheid bieden door te groeien naar de Europese top.

4.3. Verbindingen van maatschappelijke sectoren (transitie) Partners: Fryslan2018 bouwt in najaar 2018 en voorjaar 2011 aan een werkgroepen uit het bedrijfsleven, wetenschap en onderwijs, landbouw en natuur, etc. Deze werkgroepen geven advies over de te volgend koers. Sinds Glasgow in 1990 Culturele Hoofdstad van Europa was, is er een besef ontstaan dat de titel European Capital of Culture een uitstekende mogelijkheid is om te investeren in de eigen samenleving; het eigen ‘cultureel kapitaal’. De nadruk verschoof van een eenmalig kunstprogramma naar investeringen in infrastructuur en structurele verbeteringen van de culturele productie. Succesvolle steden waren in staat om aan te geven wat het belang voor hun samenleving zou zijn en waarin men duurzaam wilde investeren. De vraag naar wat men ná het jaar dat men culturele hoofdstad is geweest wil hebben bereikt weegt steeds zwaarder. Fryslân 2018 zet kunst en cultuur in om de transitie naar een andere economie en daarmee wellicht naar een andere samenleving zichtbaar te maken (te verbeelden) en bespreekbaar te maken, om de bevolking te betrekken bij die veranderingen, om de eigen identiteit en het Europese perspectief met elkaar te kunnen rijmen, om Friesland dichter bij de toekomst te brengen.

Fryslân 2018


10

5. COMMUNICATIESTRATEGIE Fryslân verdient het om Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Om dit te bereiken betrekken wij via onze partners - alle doelgroepen: burgers, culturele organisaties, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en onderwijs op zo’n manier bij onze activiteiten dat er een gedeelde ambitie ontstaat. Hiermee creëren wij draagvlak voor de activiteiten die Fryslân 2018 ontwikkelt. Onze marketingstrategie dient vervolgens om dit draagvlak te bekrachten en te bestendigen, en onze doelgroepen te stimuleren tot actieve, creatieve deelname en het uitdragen van het gedachtegoed van Fryslân 2018. Deze strategie omvat zowel de corporate communicatie (de stichting zelf en haar opdracht/ambitie) als communicatie over concrete activiteiten in 2010 en 2011. Middelen die ons daarbij voor ogen staan zijn de volgende. In de dorpen en gemeenten: -

Ronde tafel gesprekken

-

Culturele Reis

We gaan hierin samenwerken met de culturele commissies in de dorpen, met amateurgezelschappen (toneel, koren, korpsen), Doarpswurk, Keunstwurk, Tresoar, Tryater en andere partners. Ten aanzien van culturele - en maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, creatieve / innovatieve industrie en onderwijs: -

Events, conferenties, themabijeenkomsten, debatten organiseren, maar ook één-op-één gesprekken aangaan met mogelijke partners

-

Regiomarketing en sponsoring (partnerships i.s.m. Merk Fryslân en Fryslân Ferbynt)

-

Relatiemarketing

Algemene communicatiemiddelen (ook internationaal inzetten, dus meertalig): -

Website (belangrijke informatie- en interactiebron voor alle doelgroepen, meertalig)

-

Social media (Twitter, Facebook, weblogs)

-

Direct marketing (via brievenbus, email en internet)

-

Adverteren (tv, radio, tijdschriften, dagbladen, buitenmedia als affichering/billboards)

-

Herkenbare Friese moderne huisstijl

Slimme marketing (lagere kosten dan traditionele communicatietrajecten): -

Free publicity (samenwerking mediapartners als Omrop Fryslân en Leeuwarder Courant)

-

Guerrilla-acties

-

Maatschappelijk relevante sponsoring

-

Digitale marketing (uitgangspunt: bouwen van een duurzame relatie met – potentiële - klanten door in dialoog met hen te zijn via online en interactive media)

-

Viral marketing (uitgangspunt: via bestaande sociale netwerken de bekendheid van een merk vergroten - of positieve associaties bewerkstelligen - op een manier die te vergelijken is met een virale epidemie, vgl. mond-op-mond reclame via internet).

Aan het maken van een activiteitenplan marketing gaat een heel proces van analyses (o.a. positionering organisatie, situatieanalyse, SWOT-analyse, concurrentieanalyse) en het maken van keuzes (bepalen van marketingdoelstellingen en -instrumenten) vooraf. In de praktijk zullen er diverse marketingtrajecten naast elkaar lopen; het marketingplan voor Fryslân 2018 is op dit moment een Fryslân 2018


11

eerste prioriteit. Daaraan wordt gewerkt. Later zullen ook op diverse deelgebieden marketingplannen worden ontwikkeld.

6. RESULTATEN Eind 2011 is het concept-bidbook klaar. Een aantal grote projecten zoals hiervoor genoemd is gerealiseerd om onze ambitie zichtbaar te maken. Daartoe is het draagvlak van gemeenten en culturele organisaties van cruciaal belang. Eind 2011 geeft de draagvlakmeting aan dat de Friese bevolking de ambitie steunt. Eind 2011 is het Friesfestival Buro effectief aan het werk. Eind 2011 is een Friese variant op het Crossing borders-concept ontwikkeld, waarbij een hechte samenwerking met Tresoar en Afûk een meerwaarde vormt. Eind 2011 is een meerjarig landschapskunstproject gerealiseerd als samenwerkingsproject tussen Museum Belvedère, Oerol, Museum Smallingerland en het Fries Museum. Eind 2011 is de Culturele Reis een zichtbare slagader in de provincie, waarin wordt samengewerkt met een groot en groeiend aantal culturele en maatschappelijke organisaties. Eind 2011 zijn convenanten gesloten met de Friese gemeenten, met de belangrijkste culturele organisaties, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

7. FINANCIEEL KADER 7.1 Economische impact: Algemeen De laatste tien jaar zijn er enorm veel studies verschenen over de economische impact van kunst en cultuur. De stelling dat kunst en cultuur vooral geld kosten mag achterhaald zijn, niet iedereen is overtuigd of op de hoogte van de impact van kunst en cultuur op de samenleving en met name op de economie. Een paar gegevens voor wie nog eens overtuigd wil raken: -

Volgens vertegenwoordigers van een aantal voormalige culturele hoofdsteden, zo schrijft OC&W, kan elke in het evenement geïnvesteerde euro acht tot tien euro rendement opleveren.

-

Terschellings Oerol is dichterbij huis een goed voorbeeld. Volgens KPMG kan het budget van Oerol met een factor 7 vermeerderd worden om een idee te krijgen van de omzet die het festival op het eiland genereert. Onderzoek van Hendrik Beerda in 2008 wijst uit dat het jaarlijks rendement voor Terschelling 2,5 miljoen is.

-

In 2009 schrijven het Ministerie van Economische Zaken en OC&W : “De creatieve sectoren (onder meer kunst, media, entertainment, vormgeving, architectuur, gaming, mode, reclame) voegen waarde toe aan economie, cultuur én maatschappij. Goede culturele en creatieve voorzieningen dragen ook bij aan de aantrekkelijkheid van steden voor toeristen, bedrijven en bewoners”.

Om een inschatting te kunnen maken van de economische impact van ECoC voor Fryslân is het nu nog te vroeg. Een hoogwaardig artistiek programma trekt bezoekers aan van buiten de provincie. Dat zal evenals bij Oerol

Fryslân 2018


12

zijn weerslag hebben op de lokale economie. Het is zinvol om een dergelijk onderzoek in onze planning op te nemen. In Brabant wordt sinds 2007 gewerkt aan de voorbereiding van Culturele Hoofdstad 2018. De ervaringen van elders zijn vertaald naar de context van BrabantStad, waarbij is gekeken naar de kosten en baten van de Culturele Hoofdstad in een meerjarig perspectief, inclusief de voorbereiding en de effecten na afloop van het evenement. We citeren hieronder uit hun voorbereidingen: Om de vraag, 'wat kost een Culturele Hoofdstad en wat levert deze op', te beantwoorden, maakte prof. Richards ( Universiteit Tilburg) een analyse van de ervaringen van 25 eerdere Culturele Hoofdsteden. Hieruit blijkt dat de totale economische impact gemiddeld twee keer zo groot is als het programma-investering. Daarvan komt het overgrote deel uit bezoekersbestedingen (hotelovernachtingen en horeca-inkomsten). De overige inkomsten komen uit de culturele sector (investeringen en entreegelden), groei van het zakelijk toerisme en mediawaarden. Naast de directe economische inkomsten is er sprake van indirecte economische impact. Het gaat hier om de effecten die de gestegen omzet door bezoekersuitgaven op de rest van de economie hebben. Bedoeld wordt bijvoorbeeld de inkomsten van toeleveranciers, vervoerbedrijven etc. Toegepast op de situatie in BrabantStad betekent dat nog eens 50 mln, op de 200 miljoen, die in de regio wordt verdiend. De conclusie lijkt te zijn dat Culturele Hoofdstad van Europa geld kost én vervolgens meer geld oplevert. Dat is een heldere maar vooral ook eenzijdige conclusie. Het moet voor Fryslân niet de reden zijn om Culturele Hoofdstad van Europa te willen worden. Immers, bezoekers zullen niet naar Fryslân of een evenement komen om deze financieel te steunen of de economie een impuls te geven. Ze komen vanwege de hoge kwaliteit of de bijzondere beleving, de verrassing, de intrinsieke waarde die kunst voor hen heeft. Publieksvoorzieningen zoals goede hotels, prettige restaurants zijn, vindbare informatie, interessante creatieve industrie, mooie fietsroutes kunnen de beleving of het bezoek meer de moeite waard maken. De reis naar Essen / Ruhr 2010, begin juli, leerde ons dat de waarde van bijvoorbeeld het project EmscherKunst vooral lag in het feit dat de bevolking zich betrokken voelde en trots was geworden op het woongebied mede vanwege de internationale aandacht voor de ( kwalitatief hoge) kunst die de transitie van het gebied zichtbaar maakt. Die waarden laten zich moeilijker meten en uitdrukken in euro’s. 7.2 Financiering van Fryslan2018. Aanvullende budgetten Fryslan2018 start in 2010 met een subsidie van de provincie Fryslân. In 2011 en de volgende jaren dient het budget te worden aangevuld met derde geldstromen. Verschillende cultuurfondsen in Nederland hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn in de Friese ambitie. Zij geven ook aan dat het aantal aanvragen uit Fryslân duidelijk minder is dan uit andere provincies. Fryslan2018 kan rekenen op het verwerven van subsidies uit landelijke fondsen. In de praktijk komt het er op neer dat wij in samenwerking met partners onze projecten realiseren en met hen aanvragen zullen doen. Sponsoring lijkt in deze tijden lastig maar tot heden hebben we een beperkt aantal gesprekken gevoerd met bedrijven die de Friese ambitie graag willen ondersteunen. Onderzocht moet worden welke andere fondsen (economische ontwikkeling en innovatie, landschap en Europese fondsen, etc) geschikt zijn voor de financiering Fryslân 2018


13

van onze ambitie. Regiomarketing, het verbeteren van het vestigings- en woonklimaat zijn voor bedrijven steeds meer redenen om culturele activiteiten te ondersteunen. Fryslan2018 bouwt aan een netwerk van bedrijven die onze brede opvatting over samenvatting kunst en cultuur, innovatie, creatieve industrie en leefklimaat herkennen. De eerste sponsor is bekend: KPMG. Inkomsten uit kaartverkoop zijn op den duur een belangrijke inkomsten bron. Gezien onze werkwijze om met partners te werken zullen inkomsten van een project vaak via de partner ontvangen worden. Hoe deze geldstroom zichtbaar wordt gemaakt is een punt van overleg met de provincie Fryslân. Gemeenten zullen ook partner zijn. De bijdrage die zij leveren kan ook in de vorm van personeel of materialen zijn. We zullen dergelijk bijdragen opnemen in de te sluiten convenanten. Uitgaven 2010 en 2011 De uitgaven in 2010 zijn in de eerste drie maanden gericht geweest op het opzetten van een kleine organisatie die voorlopig gehuisvest is in de Johannes de Doperkerk. Voor de opstart kosten is door de provincie een bedrag beschikbaar gesteld. In deze periode zijn plannen omtrent een Buro Friesland Festivals en Uitburo in ontwikkeling genomen die direct na vaststelling van de subsidie 2010 en 2011 operationeel kunnen worden. Hetzelfde geldt voor de Culturele Reis en het landschapsproject Lân en Wetter, er is in 2011 budget nodig om op tijd klaar te zijn voor realisatie in 2011. Voor (het voorbereiden en starten van) de activiteiten in 2010 is het niet meer mogelijk aanvullende budgetten te vinden. Deze dienen volledig te worden betaald uit het provinciale subsidie.

Fryslân 2018


14

Uitgangspunten voor het Plan van Uitvoering in 2011

Recommend Documents