Uiterst magere reactie op open brief van GKVG

NIEUWSBRIEF VAN DE STICHTINGEN GKVG EN COZA Secretariaat: Postbus 1177 - 3860 BD Nijkerk Secretaris: Simon C. Bax - Tel.: 033 - 2465497

Rabobank: 1130.63.237 KvK nr.: 41197673 [email protected]

nr. 114, oktober 2008 www.gkvg.nl

Postbank: 3930924 KvK nr.: 41922225 [email protected]

Uiterst magere reactie op open brief van GKVG PKN geeft niet thuis over geloofsvervolging en executies in China

Als we het niet dachten. Onze Open Brief aan

het moderamen zich verwaardigde een secreta-

de PKN over misstanden in China en het gebrek

riaatsmedewerker te laten reageren. Het zij zo.

aan reactie door de kerken, gepubliceerd in mei,

De inhoud zal wel met medeweten van het

was precies twee dagen op de post naar Utrecht.

geacht moderamen tot stand gekomen zijn.

En toen maakte de PKN bekend dat dr. B. Plai-

Laten we dat in ieder geval hopen. We geven in

sier naar China ging om daar een paar jaar te

een reactie aan het moderamen onze visie weer.

bivakkeren. En ja hoor. In de reactie van de PKN op onze Open Brief werd dat als argument aangevoerd om de oproep in de Open Brief te neutraliseren. Je moet maar durven. Trouwe lezers zullen de vorige editie van Klare Wijn nog wel hebben. We drukken nu de reactie af van de PKN, waarbij De Jinuguan Group laat deze foto van de executiebus vol trots op haar website zien. Stichting Geen Kerkgeld Voor Geweld is opgericht op 15 oktober 1975 ten overstaan van Notaris mr. P.J.N. van Os te Amsterdam.

Stichting Comité Overleg Zuidelijk Afrika is opgericht op 28 februari 1978 ten overstaan van Notaris mr. J.J. Sissing te Zwolle.

1

2

Nijkerk, oktober 2008

Wij begrijpen werkelijk niet hoe u dit durft te stellen. En we zijn verbijsterd als we lezen dat uw profetisch optreden wordt ingeperkt tot een

Geacht moderamen

schrijfactie met Amnesty International om aanOok wij bevestigen de ontvangst van een brief,

dacht te krijgen voor een Chinese mensenrech-

in dit geval die van u dd 1 juli. Inderdaad, we

tenactivist die opkomt voor de slachtoffers van

vroegen ons af waar het kerkelijk vermaan blijft

HIV/Aids in China. Dat is dapper! U springt niet

ten opzichte van de Chinese overheid. Dat zag u

in de bres voor vervolgde christenen, ook niet

juist. Maar waarom geeft u niet gewoon

voor hen die om vage redenen geëxecuteerd

antwoord? Daarvan bespeuren wij helaas niets.

worden en die ook nog eens beroofd worden

Dat u zich steeds verzet tegen de doodstraf zal

van hun organen. Neen, u gaat een schrijfactie

wel kloppen. En niet alleen in China zegt u. En

houden voor aidsslachtoffers. Dat lijkt ons nu de

economische belangen spelen geen rol, schrijft u.

kerk in haar ware gedaante. Wat zal de wereld,

We weten het, u bent geen groot-aandeelhouder

wat zullen niet-christenen eigenlijk zeggen als

van Chinese bedrijven. We geloven u op uw

ze horen dat u medechristenen op zo’n manier

woord. U zult het met al die executies oneens

in de kou laat staan? Is dat het getuigenis van

zijn. Vergissen we ons of zeiden de profeten

de PKN anno domino 2008?

toch wel iets als ze het ergens mee oneens waren? Wij zijn geen profeten, zult u zeggen.

Maar zult u zeggen. Lees dan de volgende alinea.

Dan zijn we het ook met u eens. Maar het lijkt

Daar ziet u ons antwoord. Dat is waar ook. Maar

ons een wel erg mager excuus, mede gezien uw

we lazen er echt niet overheen, hoor. U stuurt

verleden waarin u het profetisch vermaan wel

dr. B. Plaisier naar China voor een oriëntatiereis.

heel erg hoog in het vaandel had. Of heeft u

Om mogelijkheden te onderzoeken tot verdere

spijt van al die dappere taal uit het verleden?

uitbouw van het zendingswerk en steun voor de

We horen het graag van u.

Kerk. Het gebruik van het woord Kerk met een hoofdletter K maakt ons echter wantrouwend.

Maar we zijn zeer geschokt door uw echte

Bedoelt u er de Drie Zelf Patriottische Kerk mee,

verklaring. U zegt rekening te houden met de

zoals de officiële naam zo veelzeggend luidt?

omstandigheden en de gevolgen van die

De kerk die onder leiding staat van het ministe-

bepaalde uitingen (protest tegen doodstraf en

rie van Godsdienstzaken en waar elke voorgan-

oogsten van organen) voor betrokkenen en voor

ger schriftelijk beloven moet de politiek van de

de positie van de Kerk (met een hoofdletter K,

regering uit te dragen? De kerk waarvan de

schrijft u) ) in dat land. Bij ons weten heeft u

leiding niet schroomt de niet-gedoogde huis-

daar, van eventuele repercussies namelijk, eer-

gemeenten te verraden? En daar wilt u verder

der nooit een probleem van gemaakt. En nu,

steun aan gaan geven? En de huisgemeenten,

omdat de Chinese regering overal lak aan heeft,

die getalsmatig veel groter zijn en in ieder geval

verschuilt u zich achter hun wrede optreden.

onafhankelijk van de staat, en waar velen

U waarschuwt dus niet tegen wreedheden omdat

vervolgd worden tot in de dood, wilt u aan hun

ze in China van overheidswege wreed zijn.

lot overlaten? Neem ons niet kwalijk, maar dat

U bestrijdt het onrecht niet omdat er onrecht

getuigt toch van een de kerk onwaardige hou-

gepleegd wordt en door de machthebbers in

ding.

Peking zal worden gepleegd.

En… zomaar een vraagje: Was dr. Plaisier toevallig ook niet aanwezig bij de Assemblee van 3

de Wereldraad in Harare waarbij onder andere

de troonrede heeft onze PKN bij monde van

hij Robert Mugabe ontmoette? Toen zowel de

Kerk in Actie een reactie gegeven op de troon-

Wereldraad als uw kerk en met name ook dr.

rede. Ja, een kritische nog wel. Natuurlijk bent u blij met enkele maatregelen van de regering. Maar u bent vooral kritisch. Armoedebestrijding krijgt in de kabinetsplannen te weinig prioriteit, schrijft u. U maakt zich dus druk om armoedebestrijding in Nederland die forser moet volgens u maar u weigert de Chinese regering aan te spreken op de talloze executies van vooral ook christenen en het oogsten van organen. Christenen mogen hun geëxecuteerde broeders en zusters in een

Plaisier zich zand in de ogen liet strooien. Het

urn ophalen om te verhullen dat hun organen

Zimbabwaanse volk heeft het geweten. Dat

door de staat geroofd worden. Maar daartegen

eclatante optreden van de Wereldraad toen

protesteert u niet. Lijkt dat niet verdacht veel op

voorspelt veel goeds voor China nu, niet waar?

het meten met twee maten? Staat daar niets

Hopelijk is het onderscheidingsvermogen van dr.

over in de Schriften? Over die tweeërlei weeg-

Plaisier er op vooruit gegaan anders ziet hij nog

schaal bijvoorbeeld? Lijkt het ook niet erg op

geen kruimeltje onrecht terwijl het recht daar

“eigen volk eerst uit de armoede, pas dan aan-

op de straten struikelt.

dacht voor wreedheden elders”?

Maar u wilt verder nog de maatschappelijke

Wij concluderen: u durft wel de Nederlandse

situatie in China verbeteren. Maar ook nu weer

regering aan te spreken maar de Chinese niet.

geen actie in woord of daad… maar een heel

Heel dapper van de PKN. Lijkt ons trouwens net

mooie volzin. Waarvan de kern luidt dat de

zo veilig voor uw reizende ambassadeur daar.

evangelieverkondiging het moet gaan doen.

Maar of het getuigt van christelijke solidariteit,

Het klinkt in ieder geval heel rechtzinnig maar

ja, dat betwijfelen we eigenlijk wel.

welke van de binnen de PKN gangbare theologische visies wilt u daar gaan promoten?

Kort samenvattend: U geeft geen echt antwoord

En u heeft vertrouwen in onze overheid, zo mer-

op onze brief, draait om de kern heen, besteedt

ken we. Want die kan volgens u fundamenteel

uw profetische taak zogenaamd uit aan onze

bijdragen aan maatschappelijke verbetering in

overheid, alsof er geen scheiding is tussen kerk

China. Ons vertrouwen in de heer Balkenende is

en staat, en laat medechristenen elders ter

in dezen althans iets minder groot. Het verklaart

wereld in de kou staan. Kijk, zo’n kerk maakt de

in ieder geval uw coulante houding ook ten

wereld jaloers. Of toch niet?

aanzien van het maatschappelijk gebeuren in Uw visie, uw reactie, verdriet ons.

ons land. Maar we adviseren u vooral moed te houden en in uw contacten met de overheid in ieder geval de schijn van uw bewogenheid met

Hoogachtend.

de Chinese christenen hoog te houden. U heeft

Namens Geen Kerkgeld voor Geweld

uw profetisch spreken in ieder geval uitbesteed aan de in uw ogen in dezen capabele Neder-

Dr. W. Jongsma voorzitter

landse regering. We horen het u al zeggen. Na

Simon C. Bax secretaris 4

Als de vrome milieuvos de passie preekt, kerkmens let op je centen Green Choice met kerkelijk FairClimate in zee Alvorens we een blik werpen in het jaarverslag van de PKN-organisatie Kerk in Actie, om zoals we in de vorige Klare Wijn aankondigden, de milieuparagraaf te bekijken, eerst een artikel dat eind september het nieuws haalde en zelfs in de Twee Kamer commotie veroorzaakte. Groene stroom is oplichting, zo werd toch aardig onweerlegbaar verhaald. We nemen over:

‘Groene stroom is oplichting’ door Ronald Veerman BRUSSEL - De circa 2,5 miljoen Nederlandse gezinnen die in hun huis milieuvriendelijke groene stroom gebruiken, worden al jaren in de maling genomen. “De certificaten voor groene stroom zijn onderdeel van een nepsysteem. Er wordt geen kuub groene stroom extra door geproduceerd en dat weten de energiebedrijven ook”, aldus PvdA-Europarlementariër Dorette Corbey, die in het Europees Parlement de aanval heeft geopend op het Nederlandse systeem.

In de buidel Dat moet ertoe leiden dat energiebedrijven als Nuon en Essent straks in landen als Noorwegen en Zweden veel dieper in de buidel moeten tasten voor ‘echte’ groencertificaten van op bestelling geleverde zonne-, water- of windenergie. “En niet zoals nu, waarbij groene stroom gewoon dubbel geleverd wordt.” Het Nederlandse kabinet is zich bewust van de fouten in het huidige systeem, maar is enorm geschrokken van de Brusselse plannen. Die zouden het zo succesvolle Nederlandse groenestroomproject in een keer om zeep kunnen helpen.

Ouderwets Indien de nieuwe strengere regels doorgaan, zou dit immers neer kunnen komen op zeker 250 euro extra per ‘groen’ gezin, waardoor velen van hen waarschijnlijk weer zullen terugkeren naar de ouderwetse en weer goedkopere ‘grijze’ elektriciteit. Den Haag probeert dit de komende maanden in Brussel te voorkomen. Zowel in de energiebranche als bij de Nederlandse overheid wordt erkend dat de certificaten voor groene stroom nu veel te gemakkelijk worden verstrekt. 5

Tot zover het nieuws dat voor velen onder onze lezers geen nieuws is. Even het geheugen opfrissen: Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Delen van het werk worden met een groot aantal andere kerken die doorgaans het handen- en voetenactiewerk als enige geloofsopdracht zien, gedeeld. De actiebereidheid van een club waar vanouds in geitenwollen sokken gehulde maar tegenwoordig in veelal driedelig gehulde medewerkers die taxi rijden hoog in het vaandel hebben (auto’s zijn vies en milieuvervuilend, weet u) op de loonlijst staan, is doorgaans groot. Enkele tonnen per jaar gaan volgens de PKN-info de deur uit naar milieuzaken. U raadt het al, de kerk stort zich ook in het milieudebat. Je moet natuurlijk wel actueel blijven, vooral als je steeds maar nieuwe dingen wilt in plaats van de oude boodschap eigentijds aan de man en vrouw brengen. Een voorstel voor speciaal vrijgestelde ambtsdragers die controleren of het afval wel gescheiden wordt aangeboden, kwamen we tot onze verbazing nog niet tegen. Hier laat de kerk toch echt een steek vallen. Evenmin is er nog een verbod op het verkiezen van ambtsdragers die een riante 4x4 rijden. Dat moet nog even duren. Maar ach, Al Gore heeft toch ook een vloot aan benzineslurpende auto’s en zijn riante farm gebruikt meer stroom dan menig Hollands dorpje. Wat dat betreft zou de milieudivisie

6

van de kerk eens kritisch naar deze Amerikaan moeten kijken. Immers, schijnheiligheid mag toch ook bestreden worden door de kerk? Afwachten maar. Wacht even, Al Gore gebruikt natuurlijk groene stroom, via de kerk. Stoken maar Al. Terug naar FairClimate. Na de heiligmakingshoogstandjes van Fair Trade – je maakte echt geen serieuze zaak van je christen-zijn als je niet daar kocht –, die lang niet zo fair waren als we dachten, kwam dit project op de proppen. Veel lezers weten nog wel dat fair traders vooral extreemlinks geïnspireerd waren en veel boeren die niet wilden bukken onder het linkse juk buitensloten. En ja hoor, deze dames en heren maken zich nu sterk binnen Fair Climate. Menig weldenkend mens fronst bijvoorbaat de wenkbrauwen bij het horen van alleen al de aanduiding Fair. Ja, als je jezelf niet prijst, een ander doet het niet, kennelijk. Het “Oordeelt niet opdat….” geldt niet voor Kerk in Actie. Klimaatverandering heeft geen enkele andere oorzaak dan onze CO2 uitstoot, zo klinkt het alsof wetenschappelijke rapporten niets ander beweren. En uitstoot is zonde want daarom zijn er overstromingen, droogtes, orkanen, hittegolven. Weg alle nuances, geen kennisname van het boek van de Tsjech Klaus over het milieu waarin géén dwaas vooroordeel maar nuchterheid een rol speelt. De kerk zou de kerk niet zijn als ze het heil al niet op het oog had. Hier en nu, wel te verstaan. Het wordt hier en nu weer een beetje paradijs. Groene energie van Greenchoice, een ICCO-initatief en je krijgt er een milieukeur bij. En het is niet schadelijk voor het milieu. Nou nou, hoe zit dat dan? Het artikel van Veerman laat wel zien dat het vooral boerenbedrog is. Immers, we kunnen echt niet allemaal Noorse of Zwitserse milieuvriendelijke witte waterkrachtstroom gebruiken. Wat doet de kerk al niet om onze gewetens te sussen. Een nieuwe aflaat lijkt geboren. We zondigen door stroom te gebruiken? Geen nood. We nemen groene stroom en klaar is de aflaat!!! En we helpen met een kwart cent per kilowatt stroom ook nog klimaatprojecten. Nog een extra stukje aflaat. Je zou bijna je spaarlampen omruilen voor gewone om meer bonusstroompunten te krijgen. Hoe meer groene stroom, hoe meer aflaat. Maar nu leggen we de vinger even bij die zogenaamde mooie klimaatprojecten. De kerken gaan wat doen aan de armoede. Apartheid kunnen we moeilijk meer de schuld geven van de armoede in ZuidAfrika. De kerk is slim, heeft een ander dilemma gevonden. Enerzijds zijn er in Zuid-Afrika veel zwarten die weerloos lijden onder klimaatsverandering. Maar er zijn ook mensen met goede banen die voor de uitstoot van CO2 zorgen en die moeten bestreden worden. Vanzelf. En een van die organisaties, NOVA geheten, doet dat. Die gebruiken de Basa Magogo-methode van vuurtje stoken. Hout en kolen worden zo anders gestapeld dat er minder rook ontstaat en CO2-uitstoot met 40% omlaag gaat. Daarom gaat er 24.000 ton minder CO2 de lucht in. Zodoende kan men met een winst van € 96.000 CO2 verkopen aan teveelgebruikers. Die gaan dus dan legaal verder met te veel uitstoten van CO2. Daar wordt de wereld beter van!!! Tja, hoe redeneert men in de kerk! Ten aanzien van een ander project, namelijk in Brazilië, is Kerk in Actie opeens wel heel erg eerlijk. Allerlei eco-inspanningen leveren geen cent aan meerprijs op, zo bekennen ze eerlijk. Waar zal het geloof van die arme boeren blijven. Het bericht in het jaarverslag van Kerk in Actie wordt snel opge7

volgd door het Greenchoice-verhaal. Immers, je kan moeilijk je milieuparagraaf afsluiten met een misser. Maar kennelijk wel met een CO2-verhaal dat verdacht veel elementen van boerenbedrog in zich heeft. Om te laten zien dat het milieuvraagstuk tot de nieuwe afgoden van heiden en kerkmens verwordt, geven we hier graag aandacht aan een discusssie in NRC. Een redacteur zet als volgt in: “Klimatologen, biologen en planologen hebben zich al geroerd over klimaatverandering... Nu zijn de medici aan de beurt.”Honderden doden extra zo gaat de klaagzang verder. Sterfte in de zomer gaat toenemen. Quasi-tegenwerpingen lijken het verhaal evenwichtig te maken. Eikenprocessierupsen trekken op, andere verschrikkingen dienen zich aan. Maar Peter Bloemers, emeritus hoogleraar biochemie, wreef zich de ogen uit bij zoveel quasi-NRCwetenschap en zond een ingezonden stuk dat – het siert NRC – integraal werd opgenomen.

8

Na de medici, planologen enzovoorts kan de kerk natuurlijk niet achterblijven. Om ook nog eens een complimentje uit te delen: Behalve het debiteren van een naïeve zienswijze, worden er ook aardige dingen gezegd. Daarom sluiten we dit onderwerp eens af met een kerkelijk genuanceerd verhaal. Wonderen gebeuren pas dan wanneer je het niet meer verwacht tenslotte. Zou er dan toch hoop voor de kerk zijn? De laatste alinea geeft hoop, al is het een sprankje. En dat na veel naïeve praatjes. MILAAN - De zevende assemblee van het Europees Christelijk Milieu Netwerk (ECEN) is zondag afgesloten met een oproep aan de kerken in Europa om topprioriteit te geven aan de verandering van het klimaat. Op de ECEN-assemblee, die plaatshad in een dorpje nabij Milaan (Italië), waren honderd afgevaardigden uit 27 landen bijeen rond het thema ”De werkelijke uitdaging van de klimaatverandering”. De assemblee viel samen met de tiende verjaardag van het ECEN, dat in 1998 werd opgericht. Haar inspiratie ontleende ze aan de eerder dit jaar gehouden derde Europese Oecumenische Assemblee (EEA3), zo meldde de website Christian Today gisteren. De EEA3 riep kerken ertoe op om van 1 september tot 4 oktober een ”Time of Creation” (Tijd van de Schepping) te vieren en hun betrokkenheid bij het milieu te verhogen. In zijn slottoespraak op de zevende assemblee merkte ECEN-secretaris dr. Peter Pavlovic op dat heel wat Europese kerken het thema klimaatverandering inmiddels hebben opgepakt. „In tal van kerken in Europa krijgt de zorg voor de schepping in toenemende mate aandacht. Het wordt daarom steeds belangrijker dat er mogelijkheden komen om hun ervaringen uit te wisselen en een visie te ontwikkelen op de vraag hoe zij deze in daden kunnen omzetten.” In een zaterdag uitgegeven slotverklaring roepen de afgevaardigden van de assemblee mensen op hun „op consumptiegerichte” visie op de schepping los te laten. „De wortels van de vernietiging van het milieu door mensen moeten niet alleen in daden worden gezocht, maar in onze meest diepgewortelde attitudes. Het is niet genoeg dat mensen in leven blijven door de wereld rondom hen te consumeren; nodig is een verhouding tot de wereld die niet puur op nut gericht en op het marktdenken gebaseerd is”, aldus de verklaring. „Kerken dienen de uitdaging aan te gaan om samen een vuist te maken, om zo het hoofd te kunnen bieden aan de dreiging van watertekorten, mislukte oogsten, natuurrampen, ziekten, migratie en vele andere gevolgen van de klimaatverandering.” De afgevaardigden riepen de Europese kerken verder op om een ”routekaart” te ontwikkelen met concrete data en doelen. Ook verzochten zij individuele christenen om te lobbyen bij regeringen en politici in het Europees Parlement. Overigens gaf Nobelprijswinnaar prof. Jean-Pascal van Ypersele vorige week op de assemblee aan dat er geen reden is tot een „fatalistische toekomstvisie. Er zijn manieren om de uitstoot te reduceren, en kerken kunnen een bijdrage leveren aan de oplossing door veranderingen in levensstijl en gedrag te bevorderen”, aldus de vicevoorzitter van het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC).

9

Een vorkje prikken met Ahmadinejad, wat zou daar mis mee kunnen zijn? Kerkelijke leiders die een vorkje prikken met de

Lang niet iedereen bleek de mening van de

radicale Iraanse president Ahmadinejad, wat

kerkelijke leiders te delen dat zij bezig waren de

zou daar mis mee kunnen zijn? Ze konden zelf

voetsporen van Jezus te drukken. Buiten het

niets bedenken wat een goed diner in een voor-

hotel protesteerden tientallen religieuze en

aanstaand restaurant zou kunnen verhinderen.

politieke organisaties en personen, waaronder

Dus kon het gebeuren dat de leidslieden van het

de Alliantie van Iraanse Vrouwen, Arabieren

VN- Bureau van de Wereldraad van Kerken, van

voor Israël en de Raad voor een Democratisch

het Mennonitisch Centraal Comité in de VS en

Iran.

het VN Bureau van de Quakers gezellig bij

Ook de Internationale Christelijke Ambassade in

Ahmadinejad aanschoven.

Jeruzalem (ICEJ) had geen goed woord over

“We doen alleen maar wat Jezus heeft bevolen.

voor het kerkelijke initiatief. Directeur ds. Mal-

We zeggen: Heb uw vijanden lief en doet goed

colm Hedding van de ICEJ schreef in een verkla-

aan degenen die u vervolgen”, verdedigde de

ring dat zijn organisatie pogingen verwelkomt

vertegenwoordiger van het Mennonitisch Cen-

om een sfeer te creëren waarin tolerantie en

traal Comité de ontmoeting. Het diner vond

respect voor de verschillen bestaat tussen de

plaats op 25 september in het Grand Hyatt Hotel

godsdiensten. “Maar het is schandalig dat de

in New York.

belangrijkste gast iemand is die deze waarde-

Mugabe en Ahmadinejad

Kerk, zeg me wie uw vrienden zijn 10

volle idealen radicaal bespot en veracht.”

ondertekend door 55.000 christenen uit 128 lan-

Hedding wees erop dat Ahmadinejad de Holo-

den, waarin wordt aangedrongen op een krach-

caust ontkent terwijl hij er naar streeft het Jood-

tiger respons van de VN en de internationale

se volk uit te roeien, althans degenen die in Isra-

gemeenschap op de groeiende Iraanse dreiging.

el wonen. Ahmadinejad verwerpt alles waar het

Ahmadinejad dient in staat van beschuldiging te

handvest van de VN en de interreligieuze dia-

worden gesteld voor het aanzetten tot genocide

loog voor staat. Volgens Hedding roept de Bijbel

op Israël.

ons nergens op dit soort ontmoetingen te heb-

Ron Flaming, de directeur internationale pro-

ben. Integendeel, het Woord van God waar-

gramma’s van het Mennonitisch Centraal

schuwt er zelfs tegen. “Jezus sprak niet met Her-

Comité, riep Ahmadinejad in september 2007 op

odes omdat hij een systeem vertegenwoordigde

ter wille van de vrede duidelijk en publiekelijk

dat corrupt en boosaardig was. De christelijke

te zeggen dat het zijn bedoeling niet is Israël te

leiders zullen voor altijd worden geassocieerd

vernietigen - als hij dat niet van plan is. Ahmadi-

met het doen van concessies aan het kwaad.”

nejad heeft dat echter nog steeds niet gezegd.

Onlangs diende de ICEJ een petitie in bij de secretaris-generaal van de VN, Ban Ki-Moon,

Waarnemer

Protestantse Kerk in Nederland is naïef over islam Onder de titel ‘Gezongen gezichten. Een Indo-

haar opstelling ten opzichte van de maatschap-

nesische moslim-dichter zingt een kleurrijke

pelijke ontwikkelingen met betrekking tot de

samenleving’ organiseert de Protestantse Kerk

islam in Nederland. Volgens scriba dr. A. Plaisier

in Nederland volgende maand een tournee voor

“is onze kerk niet geroepen om de islam te

de Indonesische zanger, dichter, moslimleraar en

verkondigen, maar wel om het gesprek met

maatschappelijk activist Emha Ainun Nadjib en

andersgelovigen in wederzijdse eerbied en

zijn gamelan-fusion-orkest Kiai Kanjeng. Blijkens

eerlijkheid te bevorderen. Emha staat voor

het persbericht van de PKN wil zij met deze

dezelfde benadering, net zoals onze Nederland-

optredens aan allerlei lokale interreligieuze en

se moslim gesprekspartners.”

interculturele dialooggroepen een impuls

De naïviteit van de PKN die uit deze woorden

geven. De Protestantse Kerk ziet hierin een bij-

blijkt, is bijna aandoenlijk. Het lijkt toch vrij

drage om het wederzijds respect tussen mensen

helder dat deze moslimleraar niet naar Europa

van verschillende godsdiensten te bevorderen.

komt om de eer en glorie van het christendom

De Protestantse Kerk zet met deze serie optre-

te bezingen? Op de website van Kerk en Wereld,

dens een nieuwe verbazingwekkende stap in

één van de partners van de PKN bij dit project, staan de beweegredenen van Emha wat uitgebreider omschreven. “Geïnspireerd door de

Met toestemming van het blad Ecclesia

islam creëert hij met muziek en poëzie een veili-

nemen we uit het zojuist verschenen en

ge omgeving waar ruimte is voor dialoog.” En

voorlaatste nummer enkele artikelen over:

verder: “Hij ziet de islam namelijk als inspiratie-

Protestantse Kerk in Nederland is naïef over

bron voor het bouwen aan een pluriforme,

islam, Het roer moet om en Dubbelhartig-

tolerante en open samenleving.”

heid. zie ook www.ecclesianet.nl.

De PKN helpt zodoende een moslimleraar en 11

ning en verbondenheid te ervaren met de moslimgemeenschap, die leeft in ontzag voor God.” Wie herinnert zich bovendien niet de reis van de vorige scriba dr. B. Plaisier naar Egypte? Plaisier toog namens de PKN met een delegatie moslims en christenen naar Caïro om uit te leggen dat Wilders film Fitna niet namens alle Nederlanders werd gemaakt. De opening van de concertreeks zal treurig genoeg plaatsvinden in de Haagse Christus Triumfatorkerk, alwaar Emha in Gods huis de lof van Allah en zijn profeet mag bezingen. De PKN doet er het beste aan om snel te stoppen met het ontplooien van naïeve projecten waarin men het opneemt voor de islam. De vraag is sowieso of de PKN wel iets te zoeken heeft in dit gehele debat. Ds. L. J. Geluk schreef in het vorige nummer van

Triumfatorkerk Den Haag

Ecclesia een in dit verband interesmaatschappelijk activist uit Indonesië op het podium om een visie om de islam te presenteren als zou deze godsdienst staan voor een pluriforme, tolerante en open samenleving. De PKN toont zich hierin naïef, omdat het beeld dat hier van de islam geschetst wordt alles behalve representatief is. Daarbij komt dat het hier geen incident betreft, maar de organisatie van de concertreeks past in een patroon van de PKN om het in zijn algemeenheid om te nemen voor religie, waarbij niet zelden benadrukt wordt dat moslims en christenen samen ‘kinderen van Abraham’ zijn. Zo bracht de PKN kort na de moordaanslag op Theo van Gogh een kanselboodschap uit waarin weliswaar alle vormen van extremisme werden veroordeeld, maar waar men ook aangaf “in deze weken ook herken12

sante recensie over het lezenswaardige pamflet

dialoog. Evenals in de zestiger jaren beperkt de

Het roer moet om! van dr. E.P. Meijering. In Het

boodschap van de kerk zich tot niet veel meer

roer moet om! pleit Meijering voor de herwaar-

dan een inspelen op wat er in de samenleving

dering van het reformatorische erfgoed, wil de

rondwaart.

kerk een eigen boodschap blijven houden

Laten we ons er toch van bewust zijn dat de

temidden van de andere godsdiensten. Het lijkt

islam in veel opzichten een heel ander karakter

er vooralsnog niet op dat de hartenkreet van

heeft dan het christendom. Het is niet voor niets

Meijering is doorgedrongen op het immense

dat er christenen in het Midden-Oosten zijn, die

Utrechtse hoofdkwartier van de PKN. Waren de

voor de kerken in het Westen bidden, opdat zij

protestantse kerken in de jaren zestig actief in

staande mogen blijven. De kerk heeft het Evan-

de vredesbeweging – en Meijering heeft dit met

gelie te verkondigen en dat lijkt mij in het spoor

vele anderen allemaal aan zich voorbij zien

van Groen van Prinsterer nog altijd de beste

komen – inmiddels is dit progressieve en politiek

remedie tegen de ideologische trekken die de

correcte speeltje ingeruild voor het bejubelen

islam in haar geradicaliseerde vorm aanneemt.

van de multiculturele samenleving met als toverwoorden de interculturele en interreligieuze

Maarten Neutenboom, Leiden

Het roer moet om Dit is de titel van een pamflet van dr. E.P.

Zowel uit het bedoelde interview als uit het

Meijering. De schrijver was van 1968 tot 1995

boekje blijkt dat dr. Meijering verbijsterd is over

remonstrants predikant en van 1976 tot 2001

de snelle neergang van de kerk in Nederland,

docent theologiegeschiedenis aan de rijksuniver-

dat “van het meest ‘kerkse’ land van Europa het

siteit van Leiden. Hij heeft veel theologische stu-

meest seculariseerde” is geworden. Dit proces

dies gepubliceerd. Daarbij heeft hij zich niet

voltrok zich vooral in de jaren 1965 tot 1980. De

beperkt tot zijn ‘eigenlijke vak’, de geschiedenis

kerken hebben dit proces bevorderd door met

en theologie van de vroegchristelijke kerk. Van-

oneigenlijke onderwerpen bezig te zijn. Hun

uit zijn grote kennis ook van kerk en theologie

koers deugde niet. Het is een scherp oordeel

in de twintigste eeuw schreef hij o.a. Vijftig jaar

wanneer dr. Meijering schrijft dat zijn “genera-

onder theologen en Het Nederlands Christen-

tie, die sinds de jaren zestig leiding heeft gege-

dom in de twintigste eeuw.

ven aan het kerkelijke leven, ( ) daarin verre-

In een interview dat het Nederlands Dagblad 3

gaand [heeft] gefaald.” (blz. 7; de cursivering is

maart van dit jaar publiceerde kondigde hij de

van dr. Meijering) Hij heeft daarbij het oog op

verschijning van het pamflet aan dat recent is

de bemoeienis van de kerk met onderwerpen op

verschenen, onder de titel die boven deze korte

het terrein van de macro-ethiek, in het bijzon-

bijdrage staat. De aanduiding ‘pamflet’ is niet

der de kernwapens. Al die pogingen tot wereld-

van mij maar van de schrijver zelf. Hij bedoelt

verbetering hebben niets opgeleverd. Jongeren

ermee dat het boekje (dat 75 bladzijden telt en

van toen en ouderen hebben de kerk de rug

verscheen bij uitgeverij Meinema in Zoetermeer)

toegekeerd. “Dat wij zelf verantwoordelijk zijn

voor een groot publiek geschreven is. De onder-

voor de gang van zaken in de kerken is van alle

titel luidt: ‘De kerk van Jezus Christus is meer

tijden. De kerk staat weliswaar niet dankzij ons,

dan een Jezusbeweging’.

maar kan door ons wel vallen, als Gods Geest 13

misleidend. Die suggereert dat we met z’n allen de idealen van Jezus moeten realiseren. Jezus had echter geen idealen voor een betere wereld, maar wilde de mensen bij God brengen. Tussen die twee is een levensgroot verschil.” En hij vervolgt: “We geloven dat hij ons nu als de verhoogde Heer bij God wil brengen.” Ook van het flirten

Meijering (achter) in gesprek met Kuijtert (voor)

door christenen met andere wereldgodsdat niet verhoedt.” (blz. 8) Nog een citaat, te

diensten moet hij niets hebben. “Een religieuze

vinden op blz. 21: “De kerken der Reformatie

hutspot is geen smakelijk gerecht.” (blz. 70)

verkondigen het evangelie van Gods in Jezus Christus geopenbaarde onverdiende en vrije

Bij de lezing van het pamflet van dr. Meijering

genade, die ons tot bevrijde mensen maakt. Dit

kwam mij voor de geest hoe gedreven, hoe

evangelie is nu al meer dan een generatie lang

drammerig velen in de kerk bezig waren met

ondergesneeuwd geraakt onder een maatschap-

verbetering van de wereld. Troetelkind was de

pelijk moralisme, waarmee wij de wereld meen-

vredesbeweging. Predikanten waren hiervan

den te kunnen en te moeten verbeteren, en

vervuld, hun preken werden hierdoor gestem-

daarna door een psychologisch navelstaren, waartoe we, teleurgesteld door het gebrek aan succes op het maatschappelijk vlak, zijn overgegaan. Vanuit het geloof in wat wij zien als het centrum van de bijbel – namelijk Gods vrije in Jezus Christus verschenen genade – interpreteren we het spreken van God in de hele bijbel als een genadig spreken. Dat de eeuwige God zich tot ons wil wenden, is genade, zijn geboden zijn een genadig wijzen van wegen door de chaos”. Dr. Meijering wil zich niet rekenen tot de orthodoxie. Maar hij roept wel op tot de prediking van het ‘klassieke evangelie’. Hij waarschuwt ervoor ‘kerken’ te identificeren met ‘bewegingen’. Op blz. 55 schrijft: “De vervangende term voor kerk – ‘Jezusbeweging’ – is in hoge mate 14

peld. Het is me bekend dat een militair met

Dubbelhartigheid

hoge rang voor het lidmaatschap van de kerk bedankte. En hij zal niet de enige zijn geweest. Zó verziekt was in de Hervormde Kerk de geest

Kent u de naam van Paul Verhoeven? Tot voor

dat serieus de vraag werd gesteld of iemand die

kort zullen heel weinigen van u die gekend heb-

zich niet achter de vredesbeweging stelde wel in

ben, want deze man leeft in een andere ‘wereld’

de kerk thuishoorde. Men sprak van “ethische

dan u – naar ik mag aannemen. Hij heeft als

ketterij”. Wat zegt de remonstrantse theoloog

regisseur meerdere films op zijn naam staan,

dr. Meijering daarvan in 2008? “Het ‘evangelie

waarvan de informatie via Internet laat weten

van het hier en nu’ was niet alleen een karika-

dat zij gekenmerkt worden door seks en

tuur van het evangelie dat ons in het Nieuwe

geweld. Maar nu heeft hij het over een andere

Testament is overgeleverd, maar ook een krach-

boeg gegooid. Hij heeft een boek geschreven.

teloos appel dat door de meeste hoorders voor

De verkoop daarvan loopt uitstekend. Het is een

kennisgeving werd aangenomen.” (blz. 61v.)

boek over Jezus. Hij heeft wat kennis opgesno-

Zij die dat in die jaren doorzagen en dit quasi-

ven in de Verenigde Staten waar hij overleg van

evangelie ontmaskerden werden door de leiding-

een stevig aantal theologen meemaakte en nu

gevenden, de spraakmakende ‘theologen’ dood-

heeft hij zijn visie op papier gezet. Is Verhoeven

gezwegen of weggehoond. Zo verging het de

tot bekering gekomen? Is hij christen geworden?

Open Brief van 1967, het Getuigenis van 1971, zo verging het dr. W. Aalders en anderen. Het gaat niet aan dr. Meijering zomaar bij de orthodoxie ‘in te lijven’, hij is een zelfstandig denker, die evenwel regelmatig de diensten van de Christelijke Gereformeerde Kerk van Leiden bijwoont. Nog twee dingen: de schrijver wijst nooit met een beschuldigende vinger. Hij schrijft doorgaans over ‘wij’. Toch betwijfel ik of hij zelf ook een tijd lang verstrikt is geweest in het warnet van de maatschappijkritiek. De studies die hij eerder publiceerde wijzen daar niet op. Het andere punt is een vraag, namelijk deze: zal de kerk die de erfenis van de Hervormde Kerk heeft overgenomen ook komen met een erkentenis in de jaren zeventig, tachtig van de vorige eeuw met haar maatschappijkritische insteek op alle fronten gefaald te hebben? Het zou haar niet misstaan. L.J. Geluk, Rotterdam

Paul Verhoeven

15

Nee, dat is niet het geval. Maar op pagina 1 (!)

U ziet wel in dat we wég moeten van de apostel

van de website van de PKN (droevig genoeg:

Paulus naar de filmregisseur Paul! Wat jammer

alweer de PKN) staat te lezen dat de man “al

dat professor Martin Hengel, over wie dr. Klink

heel lang op zoek is naar de waarheid over

in het vorige nummer van Ecclesia nog schreef

Jezus.” En dat “hij er zo dicht mogelijk bij wil

deze omslag nog niet heeft gemaakt. Deze

komen.” En verder is te lezen: “De kerkelijk

geleerde houdt zich al tientallen jaren bezig

Jezus was ook wel braaf en bleekjes om de neus

met de studie van de tijd en de persoon van de

geworden. Het rauwe en dramatische is weer

‘kerkelijke Jezus’ waar we van af moeten.

terug in zijn leven. Ja, daar moet je een regis-

Er staat nog iets op de PKN-website dat mij trof.

seur van het kaliber Verhoeven voor zijn.”

“De PKN is een christelijke kerk die op haar wijze

Dit zijn gegevens van de officiële website van de

Jezus wil volgen.” Op haar wijze. Enkelvoud.

PKN. Wij mogen dus Verhoeven eigenlijk wel

Het moest eigenlijk in het meervoud staan.

heel dankbaar zijn voor zijn werk. Hij heeft de

Want zij heeft ‘de wijze’ van mooie, belijdende

échte Jezus ons wat dichterbij gebracht. Dat is

formuleringen in de kerkorde. Zij heeft ook nog

een belangrijke daad. Verhoeven overweegt,

een andere ‘wijze’, in de praktijk: een vriendelijk

aldus een andere website, ook een Jezus-film te

knikje naar de moskee, een vriendelijk knikje

gaan maken. Dat is wel belangrijk, want “het

naar de synagoge en nu ook een vriendelijk

christendom is volgens mij”, aldus deze reforma-

knikje naar Paul V.

tor, “een totale vervalsing van de werkelijk-

Droevig dat het er zó voor staat: een lege kerk,

heid.” Zijn boek wil een correctie zijn op het

een kerk zonder boodschap. Een ramp voor de

christendom, waar de apostel Paulus het lijden

gemeenten, een ramp voor het volk en tot

van Christus en het kruis tot de hoofdschotel

oneer van de enige Verlosser en Koning, Jezus

heeft gemaakt. Maar als daar nu nog een film

Christus, hooggeloofd in eeuwigheid.

achteraan komt …!

L.J. Geluk, Rotterdam 16