Uitbreiding en hernieuwing van een bestaande varkenshouderij te Kluisbergen TEKSTGEDEELTE

Uitbreiding en hernieuwing van een bestaande varkenshouderij te Kluisbergen

MER

TEKSTGEDEELTE

eco-scan bvba Industrieweg 114H 9032 Wondelgem

Lauwers nv Scheldestraat 17 9690 Kluisbergen

titel: rapportnummer:

Uitbreiding en hernieuwing van een bestaande varkenshouderij te Kluisbergen M13LAUW1_kennisgeving / ontwerp-MER

projectcode:

M13LAUW1

trefwoorden:

uitbreiding, hernieuwing, vleesvarkens, Kluisbergen

opdrachtgever:

Lauwers nv

projectlocatie:

Scheldestraat 17 9690 Kluisbergen

opdrachtnemer:

eco-scan bvba Industrieweg 114H B – 9032 Gent België Tel.: +32 9 265 74 06 Fax: +32 9 265 74 05 [email protected]

auteur(s): goedgekeurd:

Toon Van Elst voor eco-scan bvba door

ir. Toon Van Elst datum: copyright:

eco-scan bvba  M13LAUW1_ MER

juni 2014 © 2014, eco-scan bvba

2

Colofon Opdrachtgever:

Lauwers nv Scheldestraat 17 9690 Kluisbergen KBO: 0460.844.723 VE: 2.167.035.923

Opstellers rapport: 

Studiebureau

eco-scan bvba Industrieweg 114H 9032 Gent (Wondelgem)



M.e.r.-deskundigen 

Discipline lucht en coördinatie

Toon Van Elst (Olfascan nv)



Disciplines bodem en grondwater Peter Hermans (DLV Belgium CVBA)



Discipline oppervlaktewater Erik Meers (DLV-InnoVision)



Discipline fauna en flora Marjan Speelmans (eco-scan bvba)



Medewerker(s) MER

Christophe Debonne (eco-scan bvba), medewerker discipline geluid

Stephanie Van Giel, (DLV Belgium CVBA), medewerkster discipline bodem en grondwater

Gwynet Leyre (eco-scan bvba), medewerkster coördinatie

eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

3

Inhoudsopgave Colofon ................................................................................................................... 3 Inhoudsopgave .......................................................................................................... 4 Lijst van tabellen ...................................................................................................... 9 Verklarende woordenlijst .......................................................................................... 12 Afkortingenlijst ....................................................................................................... 14 Voorwoord ............................................................................................................. 16 1

Inleiding ........................................................................................................... 17 1.1

Beknopte beschrijving van het project ................................................................ 17

1.2

Toetsing aan m.e.r.-plicht ................................................................................ 18

1.3

Relevante gegevens uit vorige rapportages ........................................................... 18

1.4

Betrokken partijen ......................................................................................... 18 1.4.1 1.4.2 1.4.3

2

Situering project ................................................................................................ 21 2.1

Ruimtelijke situering ....................................................................................... 21

2.2

Vergunningstoestand ....................................................................................... 21

2.3

Administratieve voorgeschiedenis ...................................................................... 22

2.4

Randvoorwaarden .......................................................................................... 25 2.4.1 2.4.2

3

4

Initiatiefnemer – uitbater .............................................................................18 Samenstelling en taakverdeling van team van deskundigen ......................................18 Taakverdeling ...........................................................................................19

Juridische randvoorwaarden ..........................................................................25 Beleidsmatige randvoorwaarden .....................................................................29

Projectbeschrijving ............................................................................................. 36 3.1

Historiek ...................................................................................................... 36

3.2

Verantwoording project ................................................................................... 36

3.3

Bedrijfsinfrastructuur...................................................................................... 37

3.4

Capaciteit..................................................................................................... 39

3.5

Afbraak- en aanlegfase .................................................................................... 39

3.6

Exploitatie- en productiecyclus .......................................................................... 39

3.7

Grondstoffen en residuen ................................................................................. 40

Alternatieven en ontwikkelingsscenario’s ................................................................ 44 4.1

Beschrijving alternatieven ................................................................................ 44 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4

4.2

Nulalternatief ...........................................................................................44 Doelstellingsalternatieven .............................................................................44 Locatiealternatieven ...................................................................................44 Uitvoeringsalternatieven ..............................................................................44

Ontwikkelingsscenario’s ................................................................................... 45


4

4.2.1 4.2.2 4.2.2.1 4.2.2.2 4.2.2.3

Autonome ontwikkeling ................................................................................45 Gestuurde ontwikkeling................................................................................45 Ruimtelijke ordening...................................................................................... 45 Mestdecreet ................................................................................................ 46 Ammoniakemissie ......................................................................................... 46

5

Ingreep-effect-schema en effectbeoordeling ............................................................. 47

6

Disciplinegerichte aanpak ..................................................................................... 49

7

Discipline lucht .................................................................................................. 51 7.1

Geur ........................................................................................................... 51 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.3.1 7.1.3.2 7.1.3.3 7.1.3.4

7.1.4 7.1.4.1 7.1.4.2 7.1.4.3

7.1.5

7.2

7.2.3.1 7.2.3.2 7.2.3.3

7.2.4 7.2.4.1 7.2.4.2

7.2.5

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten...............................................57 Evaluatie van het project op basis van afstandsregels ............................................... 57 Evaluatie van het project door middel van modellering van geuremissie en -immissie ......... 58 Geuremissie door andere bronnen ...................................................................... 65

Synthese van de milieu-effecten voor geur .........................................................65 Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie ...............66 Afbakening studiegebied...............................................................................68 Methodiek en significantiekader ......................................................................68 Evaluatie van het project door middel van modellering van stofemissie uit de stallen ......... 68 Andere bronnen............................................................................................ 69 Significantiekader voor stof .............................................................................. 69

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten...............................................70 Evaluatie van het project door middel van modellering van stofemissie uit de stallen ......... 70 Andere bronnen............................................................................................ 74

Synthese van de milieu-effecten voor stof ..........................................................75

Verzuring en vermesting .................................................................................. 75 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.3.1 7.3.3.2 7.3.3.3 7.3.3.4

7.3.4

8

Evaluatie van het project op basis van afstandsregels ............................................... 52 Evaluatie van het project door middel van modellering van geuremissie en -immissie ......... 53 Geuremissie door kadaveropslag ........................................................................ 56 Significantiekader voor geur ............................................................................. 56

Stof ............................................................................................................ 66 7.2.1 7.2.2 7.2.3

7.3

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie ...............51 Afbakening studiegebied...............................................................................52 Methodiek ................................................................................................52

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie ...............75 Afbakening studiegebied...............................................................................77 Methodiek en significantiekader ......................................................................77 Bepaling van de verzurende en vermestende emissie ................................................ 78 Modellering van verzurende en vermestende emissies ............................................... 78 Toetsing van de verzurende en vermestende depositie .............................................. 78 Significantiekader voor verzuring en vermesting ..................................................... 79

Beschrijving van de emissies ..........................................................................79

7.4

Broeikasgas ................................................................................................... 81

7.5

Globale synthese van de milieu-effecten voor de discipline lucht ............................... 82

7.6

Milderende maatregelen .................................................................................. 83

Discipline bodem ................................................................................................ 85 8.1

Problematiek en toelichting referentiesituatie en beschrijving referentie-situatie ......... 85

8.2

Afbakening studiegebied .................................................................................. 86

8.3

Methodiek en significantiekader......................................................................... 86 8.3.1 8.3.2 8.3.3 8.3.4

8.4

Bodemverontreiniging door opslag risicostoffen ...................................................87 Effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting .....................................87 Bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden .............................88 Significantiekader voor de discipline bodem .......................................................88

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten ................................................ 89


5

8.4.1 8.4.2 8.4.2.1 8.4.2.2

8.4.3

9

Bodemverontreiniging en -onderzoek door opslag risicostoffen .................................89 Effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting .....................................89 Mestafzet ................................................................................................... 89 Mestopslag.................................................................................................. 89

Bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden .............................91

8.5

Synthese van de milieu-effecten ........................................................................ 92

8.6

Milderende maatregelen .................................................................................. 92

Discipline water ................................................................................................. 93 9.1

Grondwater .................................................................................................. 93 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.3.1 9.1.3.2 9.1.3.3

9.1.4 9.1.4.1 9.1.4.2

9.2

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie ...............93 Afbakening studiegebied...............................................................................94 Methodiek en significantiekader ......................................................................94 Effecten veroorzaakt door de aanlegfase .............................................................. 95 Effecten veroorzaakt door de bedrijfsexploitatie .................................................... 95 Significantiekader voor grondwater..................................................................... 97

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten...............................................98 Effecten veroorzaakt door de aanlegfase .............................................................. 98 Effecten veroorzaakt door de bedrijfsexploitatie .................................................... 99

Oppervlaktewater ........................................................................................ 105 9.2.1 9.2.2 9.2.3 9.2.3.1 9.2.3.2 9.2.3.3

9.2.4

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentie-situatie............. 105 Afbakening studiegebied............................................................................. 106 Methodiek en significantiekader .................................................................... 106 Watertoets ................................................................................................ 106 Oppervlaktewaterverontreiniging ...................................................................... 106 Significantiekader voor oppervlaktewater ............................................................ 107

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten............................................. 107

9.3

Globale synthese van de milieu-effecten voor de discipline water ............................ 107

9.4

Milderende maatregelen ................................................................................ 108

10 Discipline geluid en trillingen ............................................................................... 109 10.1

Problematiek .............................................................................................. 109

10.2

Toelichting gegevensgebruik ........................................................................... 109

10.3

Afbakening studiegebied ................................................................................ 109

10.4

Toelichting referentiesituatie .......................................................................... 109 10.4.1 10.4.2 10.4.3

Verkeer................................................................................................. 109 Industrie ............................................................................................... 109 Woningen .............................................................................................. 110

10.5

Methodiek en significantiekader....................................................................... 110

10.6

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten .............................................. 110

10.7

Synthese van de milieu-effecten ...................................................................... 114

10.8


11 Discipline fauna en flora ..................................................................................... 115 11.1

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentie-situatie ............ 115

11.2


11.3

Methodiek en significantiekader....................................................................... 118 11.3.1 11.3.2 11.3.3 11.3.4 11.3.5

Direct ecotoopverlies ................................................................................ 119 Verzurende depositie ................................................................................ 119 Vermestende depositie .............................................................................. 121 Verdroging ............................................................................................. 123 Rustverstoring ......................................................................................... 123


6

11.3.6

11.4

Significantiekader voor de discipline fauna en flora ............................................. 123

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten .............................................. 124 11.4.1 11.4.2 11.4.3 11.4.4 11.4.5

Direct ecotoopverlies ................................................................................ 124 Verzurende depositie ................................................................................ 124 Vermestende depositie .............................................................................. 132 Verdroging ............................................................................................. 140 Rustverstoring ......................................................................................... 140

11.5


11.6


12 Discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie .......................................... 142 12.1


12.2


12.3

Methodiek en significantiekader....................................................................... 143 12.3.1 12.3.2 12.3.3 12.3.4

12.4

Het landschap als relatiesysteem .................................................................. 144 Erfgoedaspecten ...................................................................................... 144 Perceptieve aspecten ................................................................................ 144 Significantiekader voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ..... 144

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten .............................................. 145 12.4.1 12.4.2

Het landschap als relatiesysteem .................................................................. 145 Erfgoedaspecten ...................................................................................... 145

12.4.2.1 12.4.2.2 12.4.2.3

12.4.3

Landschap ................................................................................................. 145 Bouwkundig erfgoed ..................................................................................... 146 Archeologie................................................................................................ 146

Perceptieve aspecten ................................................................................ 146

12.5


12.6


13 Discipline mens ................................................................................................. 148 13.1


13.2


13.3

Toelichting referentiesituatie .......................................................................... 148 13.3.1 13.3.2 13.3.3 13.3.4 13.3.5

13.4 13.5

Woonfunctie ........................................................................................... 148 Recreatie .............................................................................................. 148 Landbouw .............................................................................................. 148 Industrie ............................................................................................... 149 Verkeer................................................................................................. 149

Methodiek en significantiekader....................................................................... 149 Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten .............................................. 150 13.5.1 13.5.2

Klachtenregistratie ................................................................................... 150 Verkeershinder ........................................................................................ 151

13.6


13.7


14 Bedrijfsspecifieke toelichting in het kader van de Watertoets ...................................... 153 14.1

Algemene toelichting Watertoets ..................................................................... 153

14.2

Bedrijfsspecifieke aandachtspunten met betrekking tot de Watertoets ...................... 153

15 Natura 2000-toets ............................................................................................. 155


7

16 Overzicht en toetsing van de Best Beschikbare Technieken ......................................... 160 17 Monitoring en evaluatie ...................................................................................... 163 17.1

Controle .................................................................................................... 163

17.2

Geurhinder – klachtenopvolging op gemeentelijk niveau ........................................ 163

17.3

Verzuring – sectorale opvolging op gewestelijk niveau ........................................... 163

17.4

Verstoring van de waterhuishouding – debietsmeter grondwater .............................. 163

17.5

Bodemverontreiniging – controle petroleum- en stookolietanks................................ 163

17.6

Vermesting en oppervlaktewaterverontreiniging – MAP-meetpunten ......................... 163

17.7

Luchtverontreiniging – luchtwassers .................................................................. 164

17.8

Vermesting en bodemverontreiniging - peilbuizen ................................................ 164

18 Grensoverschrijdende effecten ............................................................................. 165 18.1

Geur ......................................................................................................... 165

18.2

Stof .......................................................................................................... 165

18.3

Verzuring en vermesting ................................................................................ 166

18.4

Bodem en grondwater ................................................................................... 167

18.5

Overige aspecten ......................................................................................... 167

19 Leemten in de kennis ......................................................................................... 168 20 Tewerkstelling- en investeringsrapport ................................................................... 169 20.1

Tewerkstelling ............................................................................................. 169

20.2

Investeringen .............................................................................................. 169

20.3

Duurzaam gebruik van grondstoffen en goederen ................................................. 169

21 Conclusie ......................................................................................................... 170 Literatuurlijst ........................................................................................................ 173 Bijlagen ............................................................................................................... 177


8

Lijst van tabellen Tabellen Tabel 1 m.e.r.-deskundigen die hun medewerking aan dit project verlenen ................................ 19 Tabel 2 Bestemmingen volgens het gewestplan in de omgeving van de inrichting (binnen 1 km rond de stalcontouren) ............................................................................................................. 21 Tabel 3 Vergunningsplichtige inrichtingen op het bedrijf ........................................................ 22 Tabel 4 Exploitatie- en milieuvergunningen ......................................................................... 22 Tabel 5 Stedenbouwkundige vergunningen .......................................................................... 24 Tabel 6 Juridische randvoorwaarden ................................................................................. 25 Tabel 7 Beleidsmatige randvoorwaarden ............................................................................. 29 Tabel 8 Bedrijfsinfrastructuur .......................................................................................... 37 Tabel 9 Overzicht van relatie tussen activiteiten en mogelijke effecten op het milieu (ingreep-effectmatrix) ....................................................................................................................... 48 Tabel 10 Significantiekader voor de geur ............................................................................ 56 Tabel 11 Toetsing inrichting aan de Vlarem II afstandsregels .................................................... 57 Tabel 12 Geuremissiefactoren voor de verschillende op het bedrijf van toepassing zijnde stalsystemen ................................................................................................................................ 58 Tabel 13 Geuremissie ten gevolge van de bedrijfsexploitatie ................................................... 59 Tabel 14 Bedrijven die mee opgenomen worden in de modellering van de bronnencluster .............. 60 Tabel 15 Aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt in Vlaanderen (a.d.h.v. huispunten) ..................................................................................................... 61 Tabel 16 Aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt in Wallonië (a.d.h.v. luchtfoto) ....................................................................................................... 61 Tabel 17 Geurconcentratie ter hoogte omliggende woningen in Vlaanderen (in een straal van 300 m rondom het bedrijf) ....................................................................................................... 63 Tabel 18 Geurconcentratie ter hoogte omliggende woningen in Wallonië (in een straal van 300 m rondom het bedrijf) ....................................................................................................... 64 Tabel 19 Samenvatting effecten voor geur .......................................................................... 65 Tabel 20 Significantiekader voor stof ................................................................................. 69 Tabel 21 Stofemissiefactoren voor de verschillende op het bedrijf van toepassing zijnde stalsystemen ................................................................................................................................ 70 Tabel 22 Stofemissie (zowel PM2,5 als PM10) ten gevolge van de bedrijfsexploitatie (opgedeeld in het aantal bronnen dat in de modellering gebruikt wordt) ............................................................ 71 Tabel 23 Resultaten van de stofconcentratiemodelleringen (de stofnormen en bijdragen waaraan getoetst moet worden, en het aantal woningen waarvoor effecten te verwachten zijn).................. 73 Tabel 24 Samenvatting effecten voor stof ........................................................................... 75 Tabel 25 Verzurende depositie in 2011 (Zeq/ha.j) ................................................................ 77 Tabel 26 NH3-emissie door veeteelt voor 2011 voor Kluisbergen (ton/j) (VMM, 2012a) ................... 77 Tabel 27 Gemiddelde depositiesnelheden in Vlaanderen ......................................................... 78 Tabel 28 Ammoniakemissiefactoren voor de verschillende op het bedrijf van toepassing zijnde stalsystemen ................................................................................................................ 79 Tabel 29 Ammoniakemissie ten gevolge van de bedrijfsexploitatie ............................................ 80 Tabel 30 Emissie van broeikasgassen door brandstofverbruik in landen tuinbouw voor Kluisbergen in 2010, en ter vergelijking de uitstoot aan broeikasgassen in het Vlaamse gewest (VMM, 2012a) ........ 82 Tabel 31 Samenvatting effecten voor de discipline lucht ........................................................ 82 Tabel 32 Geologische opbouw .......................................................................................... 86 Tabel 33 Significantiekader voor de discipline bodem ............................................................ 88 Tabel 34 Mengmestopslagcapaciteit van het bedrijf (nummering volgens plannen uit Bijlage 10) ...... 89 Tabel 35 Samenvatting effecten voor de discipline bodem ...................................................... 92 Tabel 36 Significantiekader voor grondwater ....................................................................... 97 Tabel 37 Bepaling grondwatertafeldaling ............................................................................ 99 eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

9

Tabel 38 Bepaling verbruik drink- en reinigingswater door de dieren op de inrichting ................... 100 Tabel 39 Significantiekader voor oppervlaktewater .............................................................. 107 Tabel 40 Samenvatting effecten voor de discipline water ....................................................... 107 Tabel 41 Overzicht toetsingskader discipline geluid en trillingen ............................................. 110 Tabel 42 Overzicht diverse geluidsbronnen en richtwaarden .................................................. 111 Tabel 43 Toetsing bijkomende continue bronnen in de vergunde situatie .................................. 112 Tabel 44 Toetsing bijkomende continue bronnen in de gewenste situatie fase 1 .......................... 112 Tabel 45 Toetsing bijkomende continue bronnen in de gewenste situatie fase 2 .......................... 112 Tabel 46 Toetsing incidentele bronnen .............................................................................. 113 Tabel 47 Samenvatting effecten voor de discipline geluid en trillingen ...................................... 114 Tabel 48 (potentiële) habitattypen en regionaal belangrijke biotopen binnen een straal van 2 kilometer rondom de inrichting in Vlaanderen .................................................................... 116 Tabel 49 KL verzuring (Zeq/ha.j) voor een aantal ecosystemen ............................................... 120 Tabel 50 KL verzuring (Zeq/ha.j) voor bosecosystemen (Staelens et al., 2006) ............................ 120 Tabel 51 KL vermesting (kg N/ha.j) en mogelijke gevolgen van een overschrijding voor een aantal vegetatietypes ............................................................................................................ 122 Tabel 52 Significantiekader voor de discipline fauna en flora .................................................. 123 Tabel 53 Te onderzoeken elementen in de omgeving, die niet in beschermingszones gelegen zijn (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) en de maximale verzurende depositie ........ 125 Tabel 54 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale verzurende depositie ..................... 127 Tabel 55 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het VEN-gebied en de maximale verzurende depositie .................................. 129 Tabel 56 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (Zeq/ha.j) ................................................ 130 Tabel 57 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale verzurende depositie ............................. 131 Tabel 58 Te onderzoeken elementen in de omgeving, die niet in beschermingszones gelegen zijn (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) en de maximale vermestende depositie ...... 133 Tabel 59 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale vermestende depositie ................... 135 Tabel 60 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het VEN-gebied en de maximale vermestende depositie................................. 137 Tabel 61 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ............................................... 138 Tabel 62 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie............................ 139 Tabel 63 Samenvatting effecten voor de discipline fauna en flora ............................................ 141 Tabel 64 Significantiekader voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ........ 144 Tabel 65 Samenvatting effecten voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie .. 147 Tabel 66 Significantiekader voor de discipline mens ............................................................. 150 Tabel 67 Aantal verkeersbewegingen per jaar ten gevolge van de bedrijfsexploitatie ................... 151 Tabel 68 Samenvatting van de effecten voor de discipline mens .............................................. 151 Tabel 69 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale verzurende depositie ..................... 156 Tabel 70 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (Zeq/ha.j) ................................................ 156 Tabel 71 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale verzurende depositie ............................. 157 Tabel 72 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale vermestende depositie ................... 157 Tabel 73 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ............................................... 158


10

Tabel 74 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie............................ 158 Tabel 75 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ............................................... 159 Tabel 76 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie............................ 159 Tabel 77 Overzicht Best Beschikbare technieken voor de veeteeltsector en de mestverwerking ...... 160 Tabel 78 Aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt in Wallonië (a.d.h.v. luchtfoto) ...................................................................................................... 165 Tabel 79 Geurconcentratie ter hoogte omliggende woningen in Wallonië (in een straal van 300 m rondom het bedrijf) ...................................................................................................... 165 Tabel 80 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (Zeq/ha.j) ................................................ 166 Tabel 81 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale verzurende depositie ............................. 166


11

Verklarende woordenlijst abiotisch milieu

de niet-levende materie

aerodynamische diameter

de aerodynamische diameter van een stofdeeltje is gelijk aan de diameter van een bolvormig deeltje dat in de omgevingslucht hetzelfde gedrag vertoont als dat stofdeeltje

afvalstoffendecreet

het afvalstoffendecreet vormt de wettelijke basis voor het realiseren van het afvalstoffenbeleid binnen het Vlaamse Gewest. Het omvat de belangrijkste bepalingen die verder uitgevoerd worden door de Vlaamse Regering in uitvoeringsbesluiten zoals o.a. het VLAREA

alluviaal

behorend tot het alluvium, dat ontstaan is door aanslibbing van rivierklei

ammoniak

NHз, scherpriekend gas (= ammoniakgas)

ammonium

het ion NH4+, waarvan ammoniumbasen en –zouten afgeleid worden

antropogeen

ontstaan door menselijke activiteit

aquifer

ondergrondse verzadigde watervoerende zandafzettingen, (deels) omgeven door ondoordringbare lagen zoals kleipakketten

autonome ontwikkeling

de ontwikkeling die het studiegebied zou doormaken zonder gestuurde beïnvloeding van buitenaf

Belgisch Biotische Index

een systeem om via de bepaling van de aanwezigheid van een aantal groepen macroinvertebraten in een waterloop de biologische waterkwaliteit van deze waterloop te beoordelen

biotisch

met betrekking tot de levende materie

bodemkaart

geeft de verspreiding aan van bodemseries, die elk gekenmerkt worden door hun grondsoort, natuurlijke drainageklasse en horizontenopvolging; ze geeft ook de blijvende landbouwwaarde van de verschillende bodems aan

bronnencluster

twee (of meer) bronnen met een gelijkaardig geurkarakter vormen een cluster wanneer de ene bron binnen het 98-percentiel voor het nuleffectniveau (0,5 ouE/m³) van de ander bron is gelegen

denitrificatie

proces waarbij bepaalde micro-organismen nitraat en nitriet omzetten in vrije stikstof en distikstofoxide, veelal onder anaerobe omstandigheden

depositie

afzetting vanuit de lucht naar een ecosysteem, het is een hoeveelheid per tijds- en oppervlakte-eenheid (vb. 10 kg SO2/dag.ha)

discipline

milieuaspect dat in het kader van m.e.r. onderzocht wordt, door de regelgeving vastgelegd als de disciplines ‘mens’, ‘fauna en flora’, ‘bodem’, ‘water’, ‘lucht’, ‘licht’, ‘warmte en straling’, ‘geluid en trillingen’, ‘klimaat’, ‘landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie’

drainageklasse

ontwateringstoestand van het bodemprofiel uitgedrukt volgens het Belgisch bodemclassificatiesysteem

ecosysteem

geheel van abiotische en biotische componenten en onderlinge relaties

ecotoop

ruimtelijke eenheid die homogeen is ten aanzien van de vegetatie en de abiotische standplaatsfactoren (water, bodem) die voor de vegetatie bepalend zijn

effecten

veranderingen in het abiotische milieu ten gevolge van (vooral) antropogene activiteiten

emissie

uitstoot van stoffen in de omgevingslucht

geurdrempel

concentratie van een gasvormige stof of van een mengsel van gasvormige stoffen die door de helft van een panel waarnemers wordt onderscheiden van geurvrije lucht; de geurdrempel heeft per definitie een geurconcentratie van één ouE/m³; de individuele geurdrempel is de geurdrempel die voor een individu werd vastgesteld

grondwaterkwetsbaarheid

hiermee wordt aangegeven in welke mate een watervoerende laag beschermd is tegen verontreiniging in het algemeen vanaf het maaiveld

immissie

de concentratie van een bepaalde stof/contaminant in de omgevingslucht

indelingslijst

de aan het Vlarem als bijlage I toegevoegde alfabetische lijst en indeling van de als hinderlijk beschouwde inrichtingen

ingreep-effect-schema

schema of netwerk dat de relaties tussen de milieu-effecten onderling en met de afgeleide ingrepen van de activiteit aanduidt

initiatiefnemer

de natuurlijke of rechtspersoon die een vergunning voor het project wenst te


12

bekomen kritische last

de maximaal toegelaten depositiewaarde van een bepaald ecosysteem per oppervlakte- en tijdseenheid die onbeperkt kan getolereerd worden zonder dat er nadelige effecten optreden op basis van de huidige kennis

matrialendecreet

het materialendecreet regelt het duurzaam beheer van materiaal-kringlopen en afvalstoffen. Eén van de basisprincipes in het Materialendecreet is een duidelijke prioriteitsvolgorde voor de omgang met materialen, en niet alleen afvalstoffen. De voorkeur gaat uit naar hergebruik, recyclage en nuttige toepassing; het storten van afval wordt als laatste optie gezien

m.e.r.-plicht

de verplichting tot het opstellen van een MER voor hinderlijke en andere dan hinderlijke inrichtingen

m.e.r.-deskundige

natuurlijke of rechtspersoon door de Vlaamse minister bevoegd voor het leefmilieu als deskundige voor het opstellen van een MER in één of meerdere disciplines ‘mens’, ‘fauna en flora’, ‘bodem’, ‘water’, ‘lucht’, ‘licht, warmte en straling’, ‘geluid en trillingen’, ‘klimaat’, ‘landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie’

mestverwerking

het behandelen en/of verwerken van dierlijke mest derwijze dat de nutriënten vervat in de dierlijke mest ofwel worden gemineraliseerd en de vaste residu’s, die na de mineralisatie overblijven, niet op in het Vlaamse Gewest gelegen cultuurgrond worden opgebracht, tenzij deze residu’s eerst zijn behandeld tot kunstmest; ofwel worden gerecycleerd en het gerecycleerde eindproduct niet op in het Vlaamse Gewest gelegen grond wordt gebracht

milderende maatregelen

maatregelen die voorgesteld worden om nadelige milieu-effecten van het geplande project te vermijden, te beperken en zoveel mogelijk te verhelpen

milieu

de fysieke, niet-levende en levende omgeving van de mens waarmee deze in een dynamische en wederkerige relatie staat

nulalternatief

toestand wanneer er niets aan de bestaande toestand verandert

olfactorisch

betreft de geur

ontwikkelingsscenario

beschrijft de evolutie van het studiegebied in de toekomst, rekening houdend met de autonome evolutie van het gebied en met de evolutie o.i.v. plannen en beleidsopties

OPS-model

Operationeel Prioritaire Stoffen model is een rekenprogramma om de verspreiding van verontreinigde stoffen in de lucht te simuleren

peilbuizen

tot op het grondwater geboorde putten, voorzien van een kunststof buis zodat hieruit grondwaterstalen genomen kunnen worden

percentielwaarde

percentage van de tijd dat een zekere concentratie niet wordt overschreden

projectgebied

het gebied waarin een voorgenomen activiteit gepland is

referentiesituatie

de toestand van het studiegebied, waarnaar gerefereerd wordt in functie van de effectvoorspelling

studiegebied

het gebied dat bestudeerd wordt in functie van het vaststellen van de milieu-effecten en afhankelijk is van de invloedssfeer van de milieu-effecten

vaste mest

dierlijke mest met een droge stofgehalte hoger dan 20 %

vegetatie

ruimtelijke massa van de plantenindividuen in samenhang met de plaats waar zij groeien en in de rangschikking die zij spontaan en door onderlinge concurrentie hebben ingenomen

waarnemingsdrempel

laagste gehalte of concentratie voor de betrokken parameter die kan worden waargenomen

watertoets

een beoordeling waarbij wordt nagegaan of een initiatief schadelijke effecten veroorzaakt als gevolg van een verandering in de toestand van het oppervlaktewater, het grondwater of de waterafhankelijke natuur

zuurequivalent

eenheid om de verzuringsgraad van een polluent te meten, deze eenheid staat toe om de verschillende verzurende polluenten met elkaar te vergelijken. Eén zuurequivalent komt overeen met 32 gram SO2, 46 gram NO2 en 17 gram NH3


13

Afkortingenlijst ABS

Algemeen Boerensyndicaat

a.d.

aerodynamische diameter

ANB

Agentschap Natuur en Bos

APA

Algemeen Plan van Aanleg

BB

Boerenbond

BBI

Belgisch Biotische Index

BBT

Beste Beschikbare Technieken

BD

Bestendige Deputatie

BPA

Bijzonder Plan van Aanleg

BREF

Best Available Techniques Reference Documents

B.S.

Belgisch Staatsblad

BWK

biologische waarderingskaart

CBS

College van Burgemeester en Schepenen

dB

decibel

DOV

Databank Ondergrond Vlaanderen

EU

Europese Unie

GNOP

Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan

GPBV

Geïntegreerde Preventie en Bestrijding van Verontreiniging

GRSP

Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan

GRUP

Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan

IFDM

Immissie Frequentie Distributie Model

IPPC

Integrated Pollution Prevention and Control

KB

Koninklijk Besluit

KL

kritische last

LAT

lange afstandstransport

LNE

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie

MAP

Mestactieplan

m.e.r.

milieueffectrapportage

MER

milieueffectrapport

MINA

Milieu- en Natuurraad Vlaanderen

MIRA

Milieurapport Vlaanderen

MLTD

middellange termijndoelstelling

MTC

maximaal toelaatbare concentratie

NEC

National Emissions Ceiling

NER

nutriëntenemissierechten

OPS

Operationeel Prioritaire Stoffen

ouE

geureenheid (European Odour Unit, EN13725)

OVAM

Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij

PM

Particulate Matter

PRSP

Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan

PRUP

Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan

RSV

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

SBZ

Speciale Beschermingszone

se

snuffeleenheid

VEN

Vlaams Ecologisch Netwerk

VHA

Vlaamse Hydrografische Atlas

VITO

Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek

VLAREA

Vlaams Reglement voor Afvalvoorkoming en –beheer

Vlarem

Vlaams Reglement op de Milieuvergunningen


14

VLM

Vlaamse Landmaatschappij

VMM

Vlaamse Milieumaatschappij

VOS

vluchtige organische stoffen

Zeq

zuurequivalenten


15

Voorwoord Een milieueffectrapport (MER) is een openbaar document, waarin van een voorgenomen activiteit en van redelijkerwijs in beschouwing te nemen alternatieven, de te verwachten gevolgen voor het milieu in hun onderlinge samenhang op een systematische en zo objectief mogelijk wijze beschreven worden. Een MER is een informatief, beslissingsondersteunend instrument en geen beslissingsinstrument. De beslissing die genomen wordt door de bevoegde overheid omtrent het al dan niet toelaten of vergunnen van een m.e.r.-plichtig project, houdt ook rekening met andere sectoren (sociale, economische en technische belangen) en met openbare inspraak. Het m.e.r.-proces is toegankelijk voor publieke inspraak. Dit gebeurt in de beginfase van het m.e.r. proces door middel van een kennisgevingsdossier. De initiatiefnemer heeft er bij de start van de m.e.r. procedure expliciet voor gekozen om de in de kennisgeving voorgestelde methodologie reeds verder uit te werken tot ontwerp-MER en beide gebundeld in te dienen als één document. Dit dossier bevat naast de beschrijving van het project zelf, eveneens een beschrijving van de ruimtelijke situering, van de bestaande vergunningstoestand en van de toestand zoals die bij de uitbreiding zal worden aangevraagd. Daarnaast worden ook reeds de mogelijke milieu-effecten beschreven en geëvalueerd. Het gekoppelde kennisgevingsdossier/ontwerp-MER voor de inrichting is door de dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) volledig verklaard op 22 januari 2014. De terinzagelegging bij het stadsbestuur van Kluisbergen liep van 11 februari 2014 tot en met 12 maart 2014. Er werden drie inspraakreacties ontvangen. Parallel werden de adviezen bij de administraties en openbare besturen gevraagd. Deze adviezen en inspraakreacties werden mee verwerkt in de bijzondere richtlijnen voor dit MER, opgesteld door de dienst Mer op 14 april 2014. Door de keuze voor een gekoppeld kennisgevingsdossier/ontwerp-MER worden in deze bijzondere richtlijnen dan ook zowel methodologische aandachtspunten en vereisten opgenomen als opmerkingen met betrekking tot de concrete uitwerking van de door de initiatiefnemer voorgestelde methodologie. Beide aspecten samen bakenen de inhoud van het uiteindelijke MER af. Nadat alle door de Dienst Mer geformuleerde opmerkingen op voldoende wijze werden ingevuld en het eigenlijke MER goedgekeurd verklaard werd, wordt het rapport openbaar gemaakt. Vanaf dan kunnen het project-MER-verslag, de beslissing omtrent de volledigverklaring van de kennisgeving en in voorkomend geval de aanvullende bijzondere richtlijnen, ten allen tijde geraadpleegd worden bij de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid, Dienst Mer. Na het doorlopen van de m.e.r.-procedure is inspraak opnieuw mogelijk. Tijdens de periode van openbaarheid voorzien bij een milieuvergunningsaanvraag heeft de burger inzage in het MER en het aanvraagdossier (30 kalenderdagen voor een MER bij een milieuvergunningsaanvraag). De burger kan schriftelijk of mondeling bezwaren indienen bij het College van Burgemeester en Schepenen (CBS). Indien de bezwaren binnen de gestelde termijn ingediend zijn, worden ze ontvankelijk verklaard. Na afsluiting van het openbaar onderzoek maakt het CBS een procesverbaal op van de ontvangen meningen en schriftelijke bezwaren. Mits motivatie kan het CBS een bezwaar echter ongegrond verklaren. De burger kan dus het MER gebruiken om zijn bezwaren te staven, de beslissende overheid (gemeente of provincie) kan het MER gebruiken o.a. om een bezwaar te weerleggen maar ook en vooral om haar beslissing te ondersteunen (zowel in geval van vergunning als weigering).


16

1 Inleiding 1.1 Beknopte beschrijving van het project Het bedrijf Lauwers nv beschikt momenteel over een proefvergunning voor het houden van 3.448 vleesvarkens. Deze vleesvarkens worden gehuisvest in zes stallen. In de proefvergunning werd opgenomen dat twee stallen dienen aangesloten te worden op één luchtwasser. Omdat hiervoor een bouwvergunning noodzakelijk is, en deze niet verleend kan worden aan de hand van de proefvergunning, is dit momenteel nog niet gerealiseerd. Hoewel het bedrijf in principe vergund is voor het houden van 3.448 vleesvarkens (met een luchtwasser op stal 3 en 4), worden momenteel slechts 3.000 vleesvarkens gehuisvest (in zes traditionele stallen). Het bedrijf kiest er namelijk zelf voor om de stallen niet volledig op te vullen zolang er geen luchtwassysteem voorzien is op de stallen, en dit om hinder naar omwonenden zoveel mogelijk te beperken. Het bedrijf wenst de proefvergunning om te zetten in een vergunning voor 20 jaar voor het houden van 4.228 mestvarkens. Hiertoe werd een masterplan opgesteld over een periode van 10 jaar. Onmiddellijk na het verkrijgen van een ‘vaste’ vergunning zal het bedrijf een luchtwasser voorzien, waarop twee stallen (stal 3 en 4) aangesloten zijn. In totaal zouden dan 3.448 dieren gehouden worden. Dit is dus de situatie zoals ze nu vergund is in de proefvergunning. Binnen een periode van 5 jaar zou het bedrijf een tweede luchtwasser voorzien op twee stallen (stal 5 en 6). Na het realiseren van deze tw eede luchtwasser wenst het bedrijf 3.840 mestvarkens te houden in de zes stallen. De laatste stap is gesitueerd binnen een periode van 10 jaar. In deze laatste stap wordt tevens een luchtwasser voorzien op de twee laatste traditionele stallen (stal 1 en 2). Na de realisatie van deze laatste luchtwasser zouden 4.228 mestvarkens worden gehouden op het bedrijf. De gebruikte luchtwassers zullen de geuremissie met minimaal 75 % reduceren, de ammoniakemissie met minimaal 85 % en de stofemissie met minimaal 80 %. Gezien de gewenste situatie in verschillende stappen zal verlopen, zal voor elke stap geëvalueerd worden of er intussen nieuwe, minstens evenwaardige, technieken voorhanden zijn die kunnen toegepast worden op het bedrijf. Er wordt geopteerd voor dit stappenplan omdat de plaatsing van de luchtwassers een grote investering met zich meebrengt. Daarnaast dienen alle stallen tevens technisch aangepast te worden om de lucht centraal te kunnen afzuigen naar de luchtwasser. Hierdoor is het wenselijk om de aanpassingen in verschillende stappen door te voeren. In het verleden werd reeds een MER (PR0448) opgesteld en goedgekeurd voor dit bedrijf. Hierin werd een uitbreiding van 3.000 andere varkens naar 4.000 andere varkens in de zes traditionele stallen besproken. De milieuvergunningsaanvraag, waarbij dit MER werd toegevoegd, werd echter slechts gedeeltelijk op proef (2 jaar) en voor 3.448 mestvarkens goedgekeurd. Dit omdat zowel de geuremissie van het bedrijf als de lekdichtheid van de mestkelders verder dienden onderzocht te worden. Relevante gegevens uit het vorig MER zullen opgenomen worden in het nieuwe MER. De modelleringen zullen echter niet volledig onderling vergelijkbaar zijn, gezien in het vorig MER rekening werd gehouden met een 90 % dierbezetting. In voorliggend MER zal rekening gehouden worden met een maximale dierbezetting. In het MER zal een evaluatie gemaakt worden van de huidige (werkelijke) situatie en de gewenste situaties van dit project. Omdat het een hernieuwing betreft, dient ook het nulalternatief in overweging genomen te worden. Het bedrijf is momenteel vergund tot 2015. Indien de vergunning niet verleend wordt, dan kan het bedrijf niet verder exploiteren. Het nulalternatief betreft aldus de situatie zonder bedrijf.


17

1.2 Toetsing aan m.e.r.-plicht Het “Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende de vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan de milieueffectrapportage” werd op 17/02/2005 in het Staatsblad gepubliceerd als uitvoeringsbesluit bij het decreet van 18/12/2002 (B.S. 13/02/2003) tot aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende de milieueffect- en veiligheidsrapportage. Dit besluit bevat een bijlage I en een bijlage II met lijsten van m.e.r.-plichtige categorieën van projecten. Voor de projecten uit bijlage II kan de initiatiefnemer een gemotiveerd verzoek tot ontheffing indienen bij de bevoegde administratie. Naar aanleiding van het uitvoeringsbesluit van 1 maart 2013 (B.S. 29 april 2013) is eveneens een bijlage IIIlijst met projecten die m.e.r.-screeningsplichtig zijn. De initiatiefnemer vraagt een wijziging, uitbreiding en vroegtijdige hernieuwing aan voor een b edrijf met in totaal 4.228 vleesvarkens. Het project valt daardoor in de categorie 21 c) (Intensieve veeteeltbedrijven) uit de lijst van bijlage I: ‘Installaties voor intensieve pluimvee- of varkenshouderij met meer dan: 3.000 plaatsen voor mestvarkens (van meer dan 20 kg)’. Deze inrichting is dan ook m.e.r.-plichtig.

1.3 Relevante gegevens uit vorige rapportages Voor de betrokken partij werd in het verleden reeds een MER opgesteld (PRMER 0448). In dit MER werd met een dierbezetting van 90 % gewerkt. De aanvullende geurstudie op dit MER werd tevens uitgevoerd met een dierbezetting van 90 %. In voorliggend MER zullen de berekeningen en modelleringen uitgevoerd worden met een maximale bezetting. Relevante informatie uit het voorgaand MER kan aangewend worden in dit MER. Daarnaast wordt ook uitgebreid onderzoek gedaan naar de lekdichtheid van de mestkelders op de inrichting. Uit dit onderzoek bleek reeds dat 4 mestkelders lekdicht zijn. De overige twee worden momenteel nog onderzocht. Relevante gegevens uit dit onderzoek worden mee opgenomen in het MER.

1.4 Betrokken partijen 1.4.1

Initiatiefnemer – uitbater

Initiatiefnemer:

Exploitatieadres:

1.4.2

Lauwers nv Knijffelingstraat 15 8850 Koolskamp (Ardooie) Scheldestraat 17 9690 Kluisbergen

Samenstelling en taakverdeling van team van deskundigen

De initiatiefnemer die de m.e.r.-plichtige activiteit wil ondernemen laat het MER opstellen door een werkgroep van deskundigen van verschillende disciplines, het zogenaamde team van deskundigen. De betrokkenheid van onafhankelijke, erkende deskundigen moet de wetenschappelijke waarde en de objectiviteit van het MER waarborgen. Deze deskundigen zijn door de Vlaamse minister, bevoegd voor het leefmilieu, erkend voor één of meerdere disciplines. De initiatiefnemer kiest de deskundigen uit een lijst van erkende onafhankelijke specialisten in één of andere milieudiscipline, zodat in de werkgroep de milieu-effecten, eigen aan het geplande project eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

18

doeltreffend onderzocht kunnen worden. Voor dit project werd een deskundige voor de discipline lucht, bodem, water en fauna en flora in het team van deskundigen opgenomen.

Tabel 1 m.e.r.-deskundigen die hun medewerking aan dit project verlenen discipline

erkend deskundige

erkenning

coördinaten

bodem en water

Peter Hermans

geohydrologie: EDA/708/V1

DLV Belgium CVBA

onbeperkt geldig

Biezeweg 15a

pedologie: EDA/708-B/V1

9230 Wetteren

onbeperkt geldig oppervlaktewater

Erik Meers

EDA/784

DLV-Innovision

onbeperkt geldig

Stationsstraat 100 3360 Bierbeek

fauna en flora

Marie-Alix Vandenabeele

EDA/728/V-2

eco-scan BVBA

onbeperkt geldig

Industrieweg 114H 9032 Wondelgem (Gent)

lucht

Toon Van Elst

EDA/553/V-2

Olfascan nv

geldig tot 05/12/2014

Industrieweg 114H 9032 Wondelgem (Gent)

coördinatie

Toon Van Elst

erkenning als coördinator bestaat niet als dusdanig, maar de coördinator wordt gekozen uit m.e.r.deskundigen (EDA/553/V-2, geldig tot 05/12/2014)

Olfascan nv Industrieweg 114H 9032 Wondelgem (Gent))

De overige relevante aspecten (effecten op de mens en zijn omgeving, geluidsaspecten en landschap) worden behandeld door de coördinator van het team van deskundigen. Het is tevens zijn taak om van de deelonderzoeken een coherent geheel te maken en de eindconclusies in samenspraak met de andere deskundigen te formuleren. Hij treedt tevens op als aanspreekpunt voor alle betrokken partijen. De erkende deskundigen worden verder bijgestaan door

1.4.3



Gwynet Leyre, medewerkster van eco-scan bvba



Christophe Debonne, eco-scan bvba, medewerker discipline geluid



Stephanie Van Giel, DLV Belgium CVBA, medewerkster bodem en grondwater



Interne deskundigen: 

Lauwers nv, initiatiefnemer



Mireille Collanbeen, milieuverantwoordelijke

Taakverdeling

De coördinator is belast met de inhoudelijke coördinatie van het MER. Zijn taak bestaat uit:  het coördineren van het interdisciplinaire overleg in elke fase van het m.e.r.-proces, in het bijzonder tijdens de voorfase;  het opstellen van een analyseschema met de hoofdingreep en de deelingrepen;  het uitwerken van de impactmatrices, de ingreep-effect-schema’s en de netwerkrelaties; eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

19

      

het opstellen van een interdisciplinaire referentiesituatie; het coördineren van de fasering van de uit te voeren deelonderzoeken; het bepalen van de volgorde van de in het rapport te bespreken milieufactoren; het op elkaar afstemmen van de inhoud en de structuur van de deelrapporten; het opstellen van de eindbespreking; de redactie van de niet-technische samenvatting; de eindredactie van het rapport.

De initiatiefnemer dient de nodige projectinformatie aan te reiken aan het team van deskundigen. Hij stelt hiertoe de bedrijfsdeskundige aan.


20

2 Situering project 2.1 Ruimtelijke situering Het bedrijf is gelegen in de Scheldestraat 17 te Kluisbergen op de kadastrale percelen, 1ste afdeling, sectie A, perceelsnummer 640F. Een kopie van het kadasteruittreksel wordt weergegeven in Bijlage 1. Een uittreksel van de topografische kaart van België wordt weergegeven in Bijlage 2. In Bijlage 3 wordt het stratenplan in de omgeving van de inrichting weergegeven en op Bijlage 4a wordt een luchtfoto van de inrichting weergegeven. Op de luchtfoto in Bijlage 4b wordt de ruimere omgeving van het bedrijf weergegeven. Rekening houdend met het gewestplan (Bijlage 5) ligt het bedrijf volledig in landschappelijk waardevol agrarisch gebied. De voornaamste gewestplanbestemmingen in de omgeving van het bedrijf (afstanden bepaald ten opzichte van de bedrijfscontour (stallen en/of mestopslag)) worden weergegeven in Tabel 2. Tabel 2 Bestemmingen volgens het gewestplan in de omgeving van de inrichting (binnen 1 km rond de stalcontouren) kortste afstand (m)*

windrichting

300 (Vl)

ZO

250 (W); 710 (Vl)

ZO; NO

900 (Vl)

NO

330 (W); 340 (Vl)

NW; NW

zone voor milieubelastende industrieën

740 (Vl)

ZW

bosgebied

330 (W)

NW

groengebied

765 (W)

Z

agrarisch gebied woongebied met landelijk karakter woonuitbreidingsgebied natuurgebied

*(W): gelegen in Wallonië; (Vl): gelegen in Vlaanderen

Het dichtstbijzijnde woongebied (met landelijk karakter) is gelegen op ongeveer 250 m ten W van het bedrijfsterrein. Het betreft het woongebied met landelijk karakter ‘Ruien’. Binnen een straal van 1 km rondom het bedrijf zijn geen hindergevoelige gebieden zoals woongebied, natuurreservaat, bosreservaat en gebied voor verblijfsrecreatie gelegen. De dichtstbijzijnde woning is gelegen op ongeveer 50 m ten NW van de stallen op Vlaams grondgebied. Het bedrijfsperceel is volledig gelegen op het grondgebied van Kluisbergen en grenst onmiddellijk aan de gewestgrens met Wallonië. De gemeente Kluisbergen grenst in het zuiden aan de stad Ronse (5 km van bedrijfsperceel) en de gemeente Mont-de-l’Enclus (0 km van bedrijfsperceel), in het noorden en westen aan de gemeente Avelgem (0,6 km van bedrijfsperceel), in het noorden aan de gemeente WortegemPetegem (6 km van bedrijfsperceel) en in het oosten aan de stad Oudenaarde (7 km van bedrijfsperceel) en de gemeente Maarkedal (8 km van bedrijfsperceel). Gezien het bedrijfsperceel onmiddellijk aan Wallonië grenst zullen er hoogstwaarschijnlijk grensoverschrijdende effecten optreden. Deze worden besproken onder het hoofdstuk ‘Grensoverschrijdende effecten’.

2.2 Vergunningstoestand De initiatiefnemer wenst een uitbreiding en hernieuwing aan te vragen voor zijn varkenshouderij. Een overzicht van de huidige en de gewenste vergunningssituatie wordt gegeven in Tabel 3.


21

Tabel 3 Vergunningsplichtige inrichtingen op het bedrijf rubrieknr.

omschrijving

klasse

huidig

gewenst

aanvraag

9.4.1.c)2°

varkensstal in agrarisch gebied met plaatsen voor meer dan 1.000 varkens ouder dan 10 weken, met inbegrip van installaties voor de bewerking of verwerking van dierlijke mest afkomstig van de op die plaats geproduceerde dierlijke mest zonder bijmenging van afval

1

3.448 vleesvarkens

4.228 vleesvarkens

uitbreiding

intensieve varkenshouderij met meer dan 2.000 plaatsen voor mestvarkens van meer dan 30 kg

1, X*

17.3.5.1.

opslagplaatsen voor ontvlambare vloeistoffen van 100 l tot 5.000 l

3

3.600 l petroleum

3.600 l petroleum

hernieuwing

17.4

opslagplaatsen van gevaarlijke stoffen in verpakkingen met een inhoudsvermogen van maximaal 25 l of 25 kg, met een totaal van 50 kg of 50 l tot maximaal 5.000 kg of 5.000 l

3

75 l

75 l

hernieuwing

28.2.c)1°

opslagplaats van dierlijke mest in agrarische gebieden met een opslagcapaciteit van 10 m³ tot 5.000 m³

3

3.724 m³

3.724 m³

hernieuwing

53.8.2°

boren van grondwaterwinningsputten en grondwaterwinning met een opgepompt debiet van meer dan 500 m³ tot en met 30.000m³/jaar

2

7.448 m³/j

8.700 m³/jaar

uitbreiding

(30 m³/d)

(35 m³/d) na uitvoering fase I

hernieuwing

9.4.1.d)1°

hernieuwing

3.448 vleesvarkens

4.228 vleesvarkens

uitbreiding hernieuwing

11.000 m³/j (44 m³/d) na uitvoering fase II

* X = inrichting die een GPBV-installatie betreft zoals gedefinieerd door sub 16° van artikel 1 van titel I van het Vlarem en die als dusdanig tevens onder de toepassing valt van de bepalingen van de titels I en II van het Vlarem inzake geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging als bedoeld in de EU-richtlijn 96/61/EEG van 24 september 1996. Dergelijke inrichting omvat telkens de vaste technische eenheid waarin de in de overeenkomstige tweede kolom vermelde activiteiten en processen alsmede andere daarmee rechtstreeks samenhangende activiteiten plaatsvinden, die technisch in verband staan met de op die plaats ten uitvoer gebrachte activiteiten en die gevolgen kunnen hebben voor de emissies en de verontreiniging (zie ook artikel 5, § 7 van titel I van het Vlarem). De EU-richtlijn verplicht de lidstaten van de EU om grote milieuvervuilende bedrijven te reguleren middels een integrale vergunning gebaseerd op de beste beschikbare technieken (BBT)

Zoals blijkt uit de indelingsrubrieken wordt de inrichting ingedeeld als een klasse 1 bedrijf. De procedur e houdt in dat de vergunning dient aangevraagd te worden bij de Bestendige Deputatie (BD) van de provincie Oost-Vlaanderen.

2.3 Administratieve voorgeschiedenis Voor de exploitatie van de landbouwinrichting zijn de volgende exploitatie- en milieuvergunningen (Tabel 4) en stedenbouwkundige vergunningen (Tabel 5) bekend. Tabel 4 Exploitatie- en milieuvergunningen begindatum

einddatum

onderwerp

overheid

24/09/1991 16/05/1997 31/07/2003

13/07/2012 31/12/2003 nvt

Vergunning voor 4.000 mestvarkens, weigering 800 mestvarkens Ministerieel Beslissing niet-verlening van de door NV VOEDERS LAUWERS aangevraagde hernieuwing, uitbreiding en wijziging van de milieuvergunning voor het exploiteren van een varkenshouderij, gelegen aan de Scheldestraat 17 te Kluisbergen

BD** MIN* BD


22

begindatum

einddatum

onderwerp

overheid

04/02/2004

03/02/2024

MIN

15/04/2004

03/02/2024

19/04/2004

nvt

11/06/2004 12/08/2004

nvt -

09/12/2004

-

08/12/2005

03/02/2024

26/03/2009

nvt

08/09/2009

nvt

04/02/2010

04/02/2013

17/03/2010

-

25/05/2010

-

18/02/2011

-

Ministerieel besluit houdende enerzijds hernieuwing, uitbreiding en wijziging van een varkenshouderij omvattende 4 000 ‘andere’ varkens, opslag van 3 274 m³ dierlijke mest, opslag van 6 200 liter mazout (1 400l + 5 000l), brandstofverdeelinstallatie, lozen van 150 m³/j NHA in oppervlaktewater, voor een termijn verstrijkende op 3 februari 2024 en anderzijds weigering van grondwaterwinning max. debiet van 30 m³/d en 9 280 m³/j (sokkel) Melding tot uitbreiding van de inrichting met een mobiele Greenfield mestverwerkinstallatie met een capaciteit van 4 800 m³/j Indienen van verzoekschrift door Eliëtte Laga, Daniël Herreman en Milieufront Omer Wattez vzw ter nietigverklaring van het besluit van de Vlaamse Minister van Leefmilieu, Landbouw en Ontwikkelingssamenwerking van 4 februari 2004 Indienen van verzoekschrift tot tussenkomst door Lauwers nv Aktenaming van de melding van overname van de inrichting vergund op naam van NV Voeders Lauwers door NV Lauwers Melding van onontvankelijkheid van een proefpomping en een grondwaterwinning Vergunning voor het uitbreiden van een varkenshouderij met een grondwaterwinning Beslissing vernietiging van het besluit van de Vlaamse minister van Leefmilieu, Landbouw en Ontwikkelingssamenwerking van 4 februari 2004 Bevestiging van de beslissing dd. 31/07/2003 van het weigeren van verlening van de vergunning door de provincie Oost-Vlaanderen Vergunning voor het verder exploiteren en veranderen van een vergunde grondwaterwinning tot een varkenshouderij van 3.000 varkens Beroep door Milieufront Omer Wattez vzw tegen de milieuvergunning voor het verder exploiteren en veranderen van een vergunde grondwaterwinning tot een varkenshouderij Hoorzitting betreffende Beroep door Milieufront Omer Wattez vzw tegen de milieuvergunning voor het verder exploiteren en veranderen van een vergunde grondwaterwinning tot een varkenshouderij Bevestigen vergunning voor het verder exploiteren van een varkenshouderij van 3.000 varkens na beroep omwonenden

31/01/2013

31/01/2015

BD RvSt***

RvSt BD BD BD RvSt MIN BD MIN

MIN

MIN

Proefvergunning voor de exploitatie van een varkenshouderij met 3.448 BD vleesvarkens en uitbreiding grondwaterwinning tot 30 m³/dag en 7.448 m³/jaar 19/08/2013 Weigering proefvergunning MIN 28/08/2013 Intrekking weigering proefvergunning MIN 08/05/2014 Arrest Raad van State 227306 -> Raad van State is van oordeel dat hier geen RvSt versnelde rechtspleging van toepassing is en verwijst de zaak naar de gewone rechtspleging * MIN = Minister van Leefmilieu, Landbouw en Ontwikkelingssamenwerking ** BD = Bestendige Deputatie *** RvSt = Raad van State.

Naast de algemene en sectorale vergunningsvoorwaarden van Vlarem II, die van toepassing zijn voor het bedrijf, werden er voor het bedrijf volgende bijzondere vergunningsvoorwaarden opgelegd: In de proefvergunning gelden volgende, voor het MER relevante, bijzondere milieuvoorwaarden:  het eerstvolgende plantseizoen dient in overleg met en volgens de richtlijnen van het gemeentebestuur een winterharde en landschappelijk geïntegreerde groenaanleg gerealiseerd. Deze aanplant moet voldoende dicht zijn van structuur en bestaan uit streekeigen hoogstammige bomen, struiken en heersters;  het hemelwater afkomstig van het dak van de veestallen dient opgevangen te worden in hemelwaterputten voor minstens 75 m³ en gebruikt worden voor onder meer reinigen van de stallen;  het aanvoeren van voeders en laden en lossen van varkens is verboden tussen 22 uur en 7 uur;  om geluidshinder en luchtverontreiniging te voorkomen, moeten de motoren van bedrijfsvoertuigen tijdens wachtperioden en laad- en losoperaties stilgelegd worden, tenzij het noodzakelijk is voor de aandrijving van pompen, kranen, hefbruggen, e.d.;


23





  



  

ter beperking van de ammoniak- en geuremissie worden op de twee grootste stallen (stal 3 en 4) een combiluchtwasser met nageschakeld biobed geplaatst (volgens verder specificaties in bijzondere voorwaarden); de standaardmaatregelen A-V1, A-V2, A-V3 en A-V5, zoals opgenomen in de omzendbrief LNE 2012/1 omtrent geurreductie, dienen toegepast te worden op de stallen (optimalisatie ventilatiesysteem, intensief en regelmatig reinigen van de stallen, voederen naar behoefte dieren en beperken voederverliezen); elke boorput dient voorzien te zijn van een peilbuis; regenwater of recupwater dient prioritair gebruikt te worden voor laagwaardige toepassingen; er dient jaarlijks één kwaliteitsanalyse van het grondwater uitgevoerd te worden, volgens de bepalingen opgenomen in de bijzondere voorwaarden. De resultaten hiervan moeten overgemaakt worden aan de VMM; binnen de 3 maanden na het verlenen van de vergunning dienen alle peilputten en de pompput topografisch ingemeten te worden zowel de positie als de hoogteligging. Deze metingen worden binnen de 18 maanden gerapporteerd samen met de eerste rapportage van de grondwateranalyses op de peilputten; elke 3 maanden dient van elke peilput een grondwaterstaal genomen te worden en geanalyseerd te worden. Deze metingen worden binnen de 18 maanden gerapporteerd; de mestkelders van de stallen dienen gecontroleerd te worden op lekken. De resultaten dienen gerapporteerd te worden aan afdeling milieu-inspectie; er wordt een opvolgingscommissie opgericht.

Tabel 5 Stedenbouwkundige vergunningen begindatum

onderwerp

03/04/1985

bouwen van 2 mestvarkensstallen

05/11/1986

bouwen van een dienstwoning

09/01/1992

regularisatie gebouwen: mestvarkensstallen – staldeel 5/6 en 7/8:groter en staldeel 9/10:kleiner

13/09/1999

bouwen van een tuinhuisje

De overige stallen werden gebouwd vóór het van kracht worden van de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van Ruimtelijke ordening en van de Stedenbouw.


24

2.4 Randvoorwaarden 2.4.1

Juridische randvoorwaarden

Tabel 6 Juridische randvoorwaarden juridische randvoorwaarden

inhoudelijk

relevant

bespreking relevantie // (locatiebespreking MER)

Gewestplan

geeft de bestemming en het gebruik van de gronden in Vlaanderen weer

ja

zie punt 2.1 (Ruimtelijke situering project)// (referentiesituatie, discipline lucht, mens, geluid en trillingen)

Bijzonder Plan van Aanleg (BPA)

geeft de bestemming en het gebruik van de gronden in bepaalde delen van Vlaanderen weer

neen

er is geen BPA van kracht ter hoogte van de inrichting

Vlarem I

bepaalt de modaliteiten met betrekking tot exploitatie en/of verandering van meldings- en vergunningsplichtige inrichtingen

ja

zie punt 2.2 (Vergunningstoestand) // (vergunningstoestand)

Vlarem II

bevat milieukwaliteitsnormen en algemene en sectorale milieuvoorwaarden met betrekking tot o.a. ligging en exploitatie van inrichtingen

ja

voor de landbouwinrichting zijn al de relevante voorwaarden gerelateerd aan de gevraagde en vergunde rubrieken (Vlarem I) belangrijk. Deze zullen meer specifiek behandeld worden verder in het MER // (algemeen relevant: alle disciplines)

EU kaderrichtlijn 96/62 inzake beoordeling en beheer van luchtkwaliteit + dochterrichtlijnen 1999/30, 2000/69, 2002/3, 2004/107. De voorgaande richtlijnen zitten vanaf 21 mei 2008 vervat in de Europese Richtlijn Lucht 2008/50/EG

vormt de basis voor een nieuw luchtkwaliteitsbeleid binnen de Europese Unie. Globaal kader waarmee EU luchtkwaliteit beoordeelt en beheert

ja

een veestal kan een aanzienlijke stofemissie met zich meebrengen. In het MER zal nagegaan worden in welke mate er stofhinder ten gevolge van het bedrijf te verwachten valt // (discipline lucht en mens)

Mestdecreet en uitvoeringsbesluiten

heeft tot doel de bescherming van het leefmilieu tegen verontreiniging als gevolg van productie en gebruik van meststoffen

ja

het bedrijf dient de regels van het Mestdecreet na te leven // (discipline lucht, water, bodem en fauna en flora)

Wetgeving grondwater

(sinds 1999 opgenomen in Vlaremwetgeving)

ja

het bedrijf beschikt over een grondwaterwinning en dient aldus de geldende wetgeving na te leven // (discipline water)

Bescherming oppervlaktewater

(waterkwaliteitsdoelstellingen en lozingsvoorwaarden opgenomen in Vlarem II)

ja

voorliggend bedrijf kan een risico inhouden naar oppervlaktewaterverontreiniging // (discipline water)

Bestemming en milieukwaliteitsnormen

duidt bestemming oppervlaktewater aan (milieukwaliteitsnormen zie Vlarem II)

ja

binnen een straal van 1 km rondom het bedrijf zijn de Bovenchelde (300 m ten N), de Rhosnes (365 m ten W) en de Sortbeek (565 m ten NO) gelegen (Bijlage


25

juridische randvoorwaarden

inhoudelijk

relevant

oppervlaktewater

bespreking relevantie // (locatiebespreking MER) 6). Voor deze waterlopen geldt de basiskwaliteit als kwaliteitsdoelstelling // (discipline water)

Decreet integraal waterbeleid (incl. de Watertoets)

bevat bepalingen betreffende het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen. Het decreet reikt tevens een aantal instrumenten aan die een sleutelrol moeten spelen in het Vlaamse waterbeleid, o.a. de Watertoets

ja

het project moet getoetst worden aan de bepalingen opgenomen in de Watertoets (art. 8) // (bedrijfsspecifieke toelichting in kader van de Watertoets, discipline water)

Uitvoeringsbesluit van de Watertoets (B.S. 31/10/2006)

het besluit geeft de lokale, provinciale en gewestelijke overheden, die een vergunning moeten afleveren, richtlijnen voor de toepassing van de Watertoets. Het besluit gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 31 oktober 2006 treedt in werking op 1 november 2006

ja

de Watertoets heeft als doel mogelijke schadelijke effecten van plannen, programma’s en vergunningen op het watersysteem in een vroeg stadium te beoordelen en daarover te adviseren // (bedrijfsspecifieke toelichting in kader van de Watertoets, discipline water)

Besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater

de verordening bevat minimale voorschriften voor de lozing van nietverontreinigd hemelwater, afkomstig van verharde oppervlakken. Het algemeen uitgangsprincipe hierbij is dat hemelwater in eerste instantie zoveel mogelijk gebruikt wordt. In tweede instantie moet het resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of gebufferd, zodat in laatste instantie slechts een beperkt debiet vertraagd wordt afgevoerd. Ook de plaatsing van de overloop van de hemelwaterput en de infiltratievoorziening dient aan dit principe te beantwoorden

ja

Bij het voorliggende project worden geen stallen opgericht, uitgebreid of vernieuwd, maar in het kader van de bouwvergunning van 1992, is het bedrijf verplicht een hemelwaterput van minstens 75 m³ aan te leggen// (discipline water)

- Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu

centraal staan een planmatige aanpak (natuurbeleidsplan), een horizontaal beleid (‘stand-still’ principe) en een gebiedsgericht beleid

ja

Op Vlaams grondgebied ligt op 330 m ten W het VEN-gebied ‘De West-Vlaamse Scheldevallei’. In dit gebied zijn enkele gebieden aangeduid als natuurreservaat ‘West-Vlaamse Scheldemeersen’. Verder is op 975 m ten ZO tevens het VEN-gebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ gelegen. Dit VEN-gebied overlapt gedeeltelijk met het gelijknamige habitatrichtlijngebied die op minimaal 995 m van het bedrijf gelegen is. In Wallonië is op minimaal 360 m ten W van het bedrijf het natuurreservaat en Natura 2000-gebied ‘Pays Des Collines’ gelegen. // (discipline lucht, fauna en flora)

- Vlaamse en/of erkende

terreinen, van belang voor behoud en

ja

op ongeveer 1 km ten N van het bedrijf komen onderdelen van het

Natuurbeheerrecht


26


inhoudelijk

natuurreservaten

ontwikkeling van natuur(lijk milieu), die aangewezen of erkend zijn door Vlaamse regering

- Ramsargebieden

overeenkomst inzake watergebieden die van internationale betekenis zijn. In het bijzonder als woongebied voor watervogels

neen

binnen een straal van 5 km rond het bedrijf bevinden zich geen Ramsargebieden // (discipline lucht, fauna en flora)

- Regionale Landschappen

duurzaam samenwerkingsverband gericht op behoud van streekeigen karakter, bevorderen natuureducatie, recreatief medegebruik, ontwikkeling kleine landschapselementen, …

ja

De gemeente Kluisbergen maakt onderdeel uit van het Regionaal Landschap ‘Vlaamse Ardennen’. Het Regionaal Lanschap Vlaamse Ardennen engageert zich om de natuurlijke troeven van deze streek te beschermen. Dat doen ze door overheid, bewoners en bezoekers van de streek te betrekken in concrete projecten die in een duurzame streekontwikkeling passen. Op Waals grondgebied maakt Mont de l’Enclus deel uit van het ‘Parc naturel du Pays des Collines’ // (discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie)

Beschermde monumenten, landschappen en/of stads– of dorpsgezichten: decreet van 03/03/1976 tot bescherming van Monumenten en Stads- en Dorpsgezichten; decreet van 16/04/1996 betreffende landschapszorg; conventie van Malta en decreet erfgoedlandschappen

ter bescherming van monumenten en stads- en/of dorpsgezichten en landschappen; instandhouding, herstel en beheer van beschermde landschappen

ja

Binnen een straal van 1 km zijn er geen beschermde monumenten, landschappen en/of stads- of dorpsgezichten gelegen. Het bedrijf ligt evenwel op 380 m van de relictzone R34001 ‘Scheldevallei van Berchem tot Oudenaarde’ die zich uitstrekt van het zuidwesten tot noordoosten van het studiegebied. Op 170 m, gesitueerd in dezelfde zone dan de relictzone R34001, bevindt zich de landschappelijke ankerplaats A34002 ‘Scheldemeanders Avelgem’. Tenslotte bevinden zich twee lijnrelicten binnen het projectgebied, nl. L13401 ‘Schelde’ en L30055 ‘Spoorlijn 85 Avelgem-Herseaux’, respectievelijk op 350 m en 790 m gelegen van het bedrijfscentrum // (discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie)

Decreet op het archeologisch patrimonium van 30/06/1993

regelt de bescherming, het behoud en de instandhouding, het herstel en het beheer van het archeologisch patrimonium

neen

voor de gevraagde uitbreiding zijn geen grondwerken verreist. De kans op archeologische vondsten is bijgevolg nihil // (discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie)

Decreet betreffende voorkoming en beheer van afvalstoffen

decreet ter voorkoming, beheer en verwijdering of nuttige toepassing van afvalstoffen, met als doel de gezondheid van mens en milieu te vrijwaren tegen schadelijke invloeden van afvalstoffen en verspilling van grondstoffen en energie tegen te gaan

ja

de regels met betrekking tot de opslag en de ophaling van krengen dienen gerespecteerd te worden // (discipline lucht)

Bodemdecreet

decreet dat moet toelaten beslissingen inzake bodemsanering op systematische wijze te treffen, prefinanciering ervan te verzekeren en kosten daarvan te verhalen

neen

volgens Vlarebo Artikel 61 en 62 dient al dan niet, rekening houdend met de categorie waarin de inrichting ingedeeld wordt, een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd te worden. Voor de inrichting zijn geen bodemonderzoeksplichtige rubrieken aanwezig. // (discipline bodem)

Verordening (EG) 1069/2009:

verordening met als doel vaststelling van gezondheidsvoorschriften voor niet voor menselijke consumptie bestemde

ja

implementatie via Mest- en Afvalstoffendecreet

Gezondheidsvoorschriften inzake eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

relevant

bespreking relevantie // (locatiebespreking MER) reservaatsgebied ‘West-Vlaamse Scheldemeersen’ voor // (discipline fauna en flora)

27


inhoudelijk

relevant


niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten

dierlijke producten, dit met het oog op het verzekeren van een hoog niveau van gezondheid en veiligheid in de gehele voedselketen

Bosdecreet

het bosdecreet heeft tot doel het behoud, de bescherming, de aanleg en het beheer van de bossen te regelen. Het behandelt alle bossen in Vlaanderen

neen

binnen een straal van 1,5 km bevinden zich volgens het gewestplan geen bosgebieden // (discipline lucht, fauna en flora)

Koninklijk besluit betreffende de bescherming van varkens in varkenshouderijen

bepaalt o.a. de verplichting van groepshuisvesting voor dragende zeugen vanaf 2013 en de minimum oppervlakte per dier

ja

Het bedrijf dient zich te houden aan de verplichtingen opgenomen in het KB

Wet betreffende bescherming en welzijn van dieren en betreffende bescherming van voor landbouwdoeleinden gehouden dieren

verdeelt dieren in 5 categorieën, met hieraan verbonden een aantal voorwaarden voor bescherming van dierenwelzijn

ja

varkens behoren tot de groep van de landbouwhuisdieren. De hierop volgens de wet op het dierenwelzijn van toepassing zijnde voorwaarden, dienen gerespecteerd te worden (voldoende bewegingsvrijheid voorzien, goede klimaatregeling, goede voedingswijze, ...) door de inrichting // (beschrijving bedrijf, ontwikkelingsscenario’s)

Zoneringsplan

geeft weer in welke zuiveringszone een woning gelegen is en werd opgesteld in samenwerking tussen de gemeente en de VMM in de periode 2006 – 2008

ja

de inrichting is gelegen in collectief te optimaliseren buitengebied. Dit wil zeggen dat er op termijn een collectieve afvalwaterzuivering (via riolering) voorzien wordt// (discipline water)

NEC-richtlijn

impliceert het opnemen van bindende emissieplafonds voor SO2, NOх, VOS en NHз in Vlarem II (emissiereductieprogramma’s, zie Vlarem II)

ja

de emissies ten gevolge van de landbouwinrichting zullen specifiek beschouwd worden in het MER // (discipline lucht)

Nitraatrichtlijn

heeft als doel waterverontreiniging veroorzaakt door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen en verdere verontreiniging van die aard te voorkomen

ja

implementatie via Mestdecreet

Ministerieel besluit van 19/03/2004, bijlage 1, BS 14/10/2004

lijst van stalsystemen voor ammoniakreductie, nieuwe stallen die gebouwd worden of grondig gerenoveerd worden, dienen ammoniakemissiearm uitgevoerd te worden

ja

hoewel het project geen uitbreiding in infrastructuur betreft voorziet het luchtwassers op de bestaande stallen // (beschrijving bedrijf, discipline lucht, fauna en flora)

Decreet van 16/04/1996 betreffende de Landschapszorg, gewijzigd bij decreet van 18/051999, 8/12/2000, 21/12/2001, 19/07/2002 en 13/02/2004)

regelt de bescherming van de in het Vlaamse Gewest gelegen landschappen, de instandhouding, het herstel en het beheer van beschermde landschappen, ankerplaatsen en erfgoedlandschappen en stelt maatregelen vast voor de

ja

de uitbreiding kan, door het plaatsen van de luchtwassers, een visuele impact hebben en een invloed uitoefenen op het omliggende landschap // (discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie)


28


inhoudelijk

relevant


bevordering van de algemene landschapszorg

2.4.2

Beleidsmatige randvoorwaarden

Tabel 7 Beleidsmatige randvoorwaarden beleidsmatige randvoorwaarden

inhoudelijk

relevant


Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)

geeft een visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen en legt de krachtlijnen vast van het ruimtelijk beleid naar de toekomst

ja

om de verstedelijkingsdruk op het buitengebied af te remmen dienen de functies die kenmerkend zijn voor dit gebied gevrijwaard te worden, met name de landbouw, het bos en de natuur en in zeker mate ook het wonen en werken. Met betrekking tot intensieve veeteelt wordt gesteld dat verdere exploitatie en/of uitbreiding van bestaande bedrijven kan, doch dat voor nieuwe bedrijven dient gestreefd te worden naar het bundelen ervan in speciale agrarische bedrijfszones // (alle disciplines)

Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRSP)

geeft een visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de provincie en legt de krachtlijnen vast van het ruimtelijk beleid naar de toekomst

ja

algemeen relevant // (alle milieuthema’s) Het PRSP Oost-Vlaanderen vermeldt een aantal doelstellingen: - realiseren van gebiedsgebonden potenties in de landen tuinbouw: via gebiedsgerichte en sectorgerichte maatregelen moet de agrarische macrostructuur versterkt worden. Door te komen tot een proactief ontwikkelingsmodel voor de landen tuinbouw, kan voldoende tegengewicht worden gegeven aan de externe druk op het landen tuinbouwareaal; - strategie voor het behoud van de landbouw in de valleigebieden: de landbouw moet rekening houden met de beperkingen die in het kader van natuurontwikkeling aan de bedrijfsvoering gesteld worden (bemesting, mestafzet, ...). Binnen de valleigebieden is het wenselijk dat de (provinciale) overheid maatregelen neemt waarbij de landbouwers ondersteund en begeleid worden bij het inpassen van (natuur)doelstellingen in de agrarische bedrijfsvoering; - coherent beleid t.a.v. de verbrede taakstelling van de landen tuinbouw: een coherent beleid t.a.v. het multifunctionele takenpakket moet de landen tuinbouwer de kans geven zich als economisch leefbare entiteit te ontwikkelen in functie van de nieuwe behoeften. In dit verband is het belangrijk dat er een afstemming gebeurt tussen de verschillende beleidsdomeinen die een impact hebben op de landen tuinbouw; - creëren van ontwikkelingsmogelijkheden voor landen tuinbouwbedrijven gelegen in gebieden waar landen tuinbouw niet de hoofdfunctie is en voor aan de landen tuinbouw aanverwante activiteiten: voor de toekomstgerichte landen tuinbouwbedrijven die gelegen zijn in gebieden waar landen tuinbouw niet de hoofdfunctie is, moeten binnen bepaalde randvoorwaarden


29

beleidsmatige randvoorwaarden

inhoudelijk

relevant


Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRSP)

beschrijft de ruimtelijke structuur en visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling, enz. op gemeentelijk niveau

ja

Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP)

ruimtelijk uitvoeringsplan opgemaakt in uitvoering van het GRSP

neen

er zijn geen GRUP’s die betrekking hebben op het bedrijf of de bedrijfsomgeving

Vlaams milieubeleidsplan 2011 – 2015

bepaalt het milieubeleid dat het Vlaams Gewest, alsmede provincies en gemeenten in aangelegenheden van gewestelijk belang, dient te voeren

ja

in het nieuwe Vlaamse milieubeleidsplan 2011 – 2015 (goedgekeurd op 27 mei 2011) worden acht grote uitdagingen onderscheiden, die op lange termijn richtinggevend zullen zijn voor Vlaanderen. De langetermijnuitdagingen worden verder gedetailleerd en omgezet in plandoelstellingen, themabeleid en vernieuwende maatregelen, waarbij een aantal prioritaire onderwerpen aan bod komen. Specifiek voor landbouw, worden landbouwers verder gestimuleerd om milieukundige randvoorwaarden, in aanvulling op deze bepaald in de regelgeving (m.i.v. Europese Verordeningen en Richtlijnen), mee in overweging te nemen bij het nemen van operationele beslissingen in de bedrijfsvoering (zoals teeltkeuze, bodembewerking, bemesting, …). Hiertoe wordt ook gezocht naar een groter draagvlak voor dit soort van landbouwpraktijken bij de landen tuinbouwers. Ook anderen (consumenten, natuursector, …) dienen geïnformeerd en gesensibiliseerd te worden over duurzame landbouw- en voedselsystemen. Een geïntegreerde aanpak wordt voorzien met aandacht voor bodem (organische stof, verdichting, erosie, versnippering, biodiversiteit, bestrijdingsmiddelen, fosfaataanrijking, nitraatresidu’s en verzuring, …), water (nitraat, fosfaat, bestrijdingsmiddelen, …), lucht (ammoniakverliezen, fijn stof, …) en natuur (instandhouding van biodiversiteit en natuurwaarden, …). Hoewel relevante instrumenten en samenwerking tussen landbouw en leefmilieu zowel op beleidsmatig vlak als op het terrein op zich al bestaan, zit hier het vernieuwende in een verruimde en verbeterde doorwerking ervan in Vlaanderen. Hiertoe zullen initiatieven genomen en ondersteund worden voor het ontwikkelen en verder laten doorwerken van voorbeeldpraktijken en (eco)innovaties. Daarbij worden partnerschappen opgezet (landbouwersconsumenten, landbouwers-natuurbeschermers, …). Het geheel moet tevens bijdragen tot een versnelling in de omschakeling naar een meer duurzame landbouw en voedselproductie in Vlaanderen, en dit in de verschillende deelsectoren en ketens. Hierbij zal ook ingespeeld worden op opportuniteiten en uitdagingen die het huidig en toekomstig Europees landbouwbeleid biedt of zal bieden (bv. inzake klimaatadaptatie, biodiversiteit, …) // (alle disciplines)

Provinciaal Milieubeleidsplan

bepaalt het milieubeleid dat de provincie dient te voeren, binnen de beleidslijnen van het gewestelijk plan

ja

algemeen relevant // (alle milieuthema’s)

ontwikkelingsmogelijkheden voorzien worden


algemeen relevant // (alle disciplines) Het GRSP van Kluisbergen werd op 4 maart 2010 definitief vastgesteld

Het provinciale landen tuinbouwbeleid draagt duurzaamheid hoog in het vaandel en tracht een evenwicht te vinden tussen economie en ecologie. Een nieuwe generatie landbouwers staat immers open voor nieuwe initiatieven. De provincie wil hen stimuleren, ondersteunen en met hen samenwerken, onder 30


inhoudelijk

relevant

bespreking relevantie // (locatiebespreking MER) meer bij het beheren van de open ruimte, het herstel en de bescherming van het landschap en het creëren van natuurverbindingen. Diverse acties en projecten zijn opgenomen in het milieubeleidsplan die rechtstreeks of onrechtstreeks op de landen tuinbouw mikken. Zo wordt de sector betrokken bij het integraal waterbeleid, meer bepaald bij de opmaak van deelbekkenbeheerplannen. Er zullen ook ondersteunende en sensibilisatieacties worden opgezet rond afvalwater op het landbouwbedrijf, het gebruik van pesticiden, de verzurende effecten van ammoniakemissies en de erosieproblematiek. Vooral voor natuur en landschap is een goede samenwerking met de landen tuinbouw belangrijk, want in de natuurverbindingsgebieden die de provincie moet afbakenen en inrichten is landbouw de hoofdfunctie. Onder meer door het afsluiten van beheersovereenkomsten en het stimuleren van de aanleg en het onderhoud van kleine landschapselementen kan de provincie natuurverbindingen creëren. In het kader van het project “agrarisch natuurbeheer” zullen landschapsbedrijfsplannen worden opgemaakt om de landbouwbedrijven beter in het landschap in te passen

Gemeentelijk Milieubeleidsplan

bepaalt het milieubeleid dat de gemeente dient te voeren, binnen de beleidslijnen van het gewestelijk en provinciaal plan

ja

algemeen relevant // (alle disciplines)

Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP)

beoogt een doorgedreven natuurbeleid in de gemeente op zowel korte als lange termijn; het actieplan vormt daarbij de uitvoering

ja


(Deel)bekkenbeheerplan

in Vlaanderen zijn de stroomgebieden onderverdeeld in elf bekkens, waarbij de waterbeheersplanning vorm krijgt in de bekkenbeheersplannen. Dit vormt een allesomvattend plan, die aandacht heeft voor de kwaliteits- en kwantiteitsaspacten van zowel oppervlakte- als grondwater. Ook de gebruiksfuncties van water en de ecologie komen aan bod

Ja

Voorliggend varkensbedrijf ligt in het stroomgebied van de Schelde // (discipline water)

Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos – regio Leiestreek

om het buitengebied te vrijwaren voor de essentiële functies landbouw, natuur en bos. Om dit doel te bereiken wordt er in Vlaanderen 750.000 ha agrarisch gebied, 150.000 ha natuurgebied, 53.000 ha bosgebied en 34.000 ha andere groengebieden vastgelegd in

ja



de inrichting is gelegen in de deelruimte ‘Scheldevallei Ruien”. In het gebied waar het bedrijf gelegen is, wordt gestreefd naar het behoud en versterking van gevarieerde (open/halfopen) valleilandschappen met ruimte voor waterberging

31


inhoudelijk

relevant


bestemmingsplannen Natuurinrichtingsproject

het doel is een gebied optimaal inrichten in functie van behoud van bestaande natuur, maar ook herstel en ontwikkeling van natuur en het beheer nadien (zie natuurdecreet)

neen

in de omgeving van het bedrijf komen geen natuurinrichtingsprojecten voor

Landinrichtingsproject

het doel is de inrichting van landelijke gebieden te realiseren overeenkomstig de bestemmingen toegekend door ruimtelijke ordening

neen

in de omgeving van het bedrijf komen geen landinrichtingsprojecten voor

Ruilverkavelingsproject

ruilverkavelingsprojecten beogen meer dan een eenvoudige perceelshergroepering. Zij zorgen voor de herstructurering van het landbouwgebied passend in een multi-functionele inrichting van het buitengebied

neen

in de omgeving van het bedrijf komen geen ruilverkavelingsprojecten voor

Landschapsatlas

geeft aan waar historisch gegroeide landschapsstructuur tot op vandaag herkenbaar gebleven is en duidt deze aan als relicten en/of ankerplaatsen

ja

het bedrijf ligt op 380m van de relictzone R34001 ‘Scheldevallei van Berchem tot Oudenaarde’ die zich uitstrekt van het zuidwesten tot noordoosten van het studiegebied. Op 170m, gesitueerd in dezelfde zone dan de relictzone R34001, bevindt zich de landschappelijke ankerplaats A34002 ‘Scheldemeanders Avelgem’. Tenslotte bevinden zich twee lijnrelicten binnen het projectgebied, nl. L13401 ‘Schelde’ en L30055 ‘Spoorlijn 85 Avelgem-Herseaux’, respectievelijk op 350 m en 790 m gelegen van het bedrijfscentrum (bijlage 7).// (discipline Landschap, Bouwkundig erfgoed en Archeologie).

Visiedocument voor administratief overleg: “De weg naar een duurzaam geurbeleid”, nieuwe versie september 2008. Samen met het Advies van de Mina-raad van 29 april 2009 vormt dit de basis voor de implementatie van het geurbeleid

tracht geurnormen op te stellen voor nieuwe en bestaande veeteeltbedrijven. Implementatie in de Vlaamse wetgeving wordt verwacht

ja

het veeteeltbedrijf produceert door de aanwezige dieren een geuremissie die eventueel hinder kan veroorzaken voor omwonenden. In de discipline lucht (hoofdstuk 7) zal nagegaan worden hoe de inrichting voldoet aan de beschermingsniveaus die in dit visiedocument worden voorgedragen // (discipline lucht)

Saneringsplan fijn stof voor de zones met overschrijding in 2003 en aanpak fijn stofproblematiek in Vlaanderen

focus op luchtkwaliteitsnormen voor PM10 en PM2,5

ja

de inrichting draagt bij aan de uitstoot van fijn stof // (discipline lucht)

Omzendbrief LNE/2001/1: milieueffectbeoordeling en

verduidelijking van het juridisch kader van de milieueffectbeoordeling en vergunningverlening voor bepaalde types van projecten ten gevolge rechtspraak van het Hof van Justitie over richtlijn 85/337/EEG

neen

het voorliggende project valt onder 21 c) uit de lijst van bijlage I “installaties voor intensieve pluimvee- of varkenshouderij”.

vergunningverlening voor bepaalde projecten


Het voorliggende project valt dus niet onder het toepassingsgebied van de genoemde omzendbrief

32


inhoudelijk

relevant


Vlaams Klimaatsbeleidsplan 2013 – 2020

het Vlaams Klimaatsbeleidplan 2013 – 2020 bestaat uit een Vlaams Mitigatieplan en een Vlaams Adaptatieplan. De eerste heeft als doelstelling de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Hierbij wordt vooral gefocust op sectoren die niet onder het Europees emissiehandelsysteem voor bedrijven vallen, zoals landbouw. Het Adaptatieplan heeft als doelstelling om voor te bereiden op klimaatsveranderingen. Hierbij wordt vooral gefocust op waterbeheer in natuur- en landbouwgebieden.

ja

door de uitbating zal een bijdrage geleverd worden aan de uitstoot van broeikasgassen // (discipline lucht)

geven op Vlaams en Europees niveau aan welke best beschikbare technieken (BBT’s) vanuit milieuoogpunt bestaan voor een aantal specifieke productieprocessen

ja

verplicht de lidstaten van de EU om grote milieuvervuilende bedrijven te reguleren middels een integrale vergunning gebaseerd op de beste beschikbare technieken (BBT). Deze verplichting is overgenomen in titel I van VLAREM, Artikel 41bis

ja

BBT’s en BREF’s

RIE (Richtlijn Industriële Emissies)

het bedrijf verbruikt eveneens water // (discipline water)

in het MER zal rekening gehouden worden met de BBT’s en BREF’s uit studies voor de veeteeltsector (o.a. BBT ‘Veeteelt’ en het BREF-document ‘Intensive Livestock Farming’) de meeste aandacht gaat hierbij uit naar ammoniak, de voornaamste luchtverontreinigende stof, omdat dit de stof is die in de grootste hoeveelheden wordt uitgestoten. In vrijwel alle informatie over de reductie van emissies vanuit stallen werd de reductie van de ammoniakuitstoot genoemd. Er wordt van uitgegaan dat technieken die de uitstoot van ammoniak beperken, ook de uitstoot van de andere gasvormige stoffen zullen verminderen. Andere milieu-effecten hebben te maken met stikstof- en fosforemissies naar de bodem, het oppervlaktewater en het grondwater als gevolg van de bemesting van het land. Bij het terugdringen van deze emissies gaat het niet alleen om het opslaan, verwerken en uitrijden van eenmaal geproduceerde mest, maar om maatregelen ten aanzien van een hele keten van activiteiten, inclusief stappen om de mestproductie zo veel mogelijk te beperken // (alle disciplines) algemeen relevant deze richtlijn is de opvolger van de huidige Integrated Pollution Prevention and Control(IPPC)-richtlijn op. De RIE-richtlijn omvat naast de IPPC- richtlijnen nog zes andere richtlijnen (de Richtlijn grote stookinstallaties, de Afvalverbrandings-richtlijn, de Oplosmiddelenrichtlijn en drie Richtlijnen voor de titaniumdioxide-industrie). De IPPC-richtlijn verplicht de EU-lidstaten om grote emissies naar water, lucht en bodem van bedrijven te reguleren. voor inrichtingen die in de vierde kolom van de indelingslijst met de letter X zijn aangeduid gelden bijkomend de volgende bepalingen : 1° de vergunningsvoorwaarden worden door de bevoegde overheden geregeld getoetst en zo nodig ambtshalve overeenkomstig de procedure vermeld in


33


inhoudelijk

relevant

bespreking relevantie // (locatiebespreking MER) artikel 45 bijgesteld; voor de bestaande GPBV-installaties gebeurt een eerste toetsing uiterlijk vóór 30 oktober 2007; 2° een toetsing vindt in ieder geval plaats als : a)

de door de installatie veroorzaakte verontreiniging van dien aard is dat de bestaande emissiegrenswaarden in de vergunning gewijzigd of nieuwe emissiegrenswaarden opgenomen moeten worden;

b)

belangrijke veranderingen in de beste beschikbare technieken een significante beperking van de emissies zonder buitensporige kosten mogelijk maken;

c)

bedrijfsveiligheid van het proces of de activiteit de toepassing van andere technieken vereist;

d)

nieuwe wettelijke bepalingen zulks vereisen

Door de herziening van de IPPC-richtlijn zullen de vergunningen moeten aangepast worden aan de BBT-conclusies opgenomen in een BREF binnen een periode van 4 jaar na de publicatie van een herziene BREF. Of bestaande stallen al dan niet zouden moeten aangepast of omgebouwd worden naar emissiearme stallen zal dus bepaald worden door wat deze BREF definieert als zijnde BBT en met name of een emissiearme stal BBT is in alle gevallen of enkel bij nieuwbouw Waterbeleidsnota

Omzendbrief LNE 2012/1: milderende maatregelen voor geuremissies die afkomstig zijn van bestaande varkensen pluimveestallen in Vlaanderen eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

de waterbeleidsnota werd op 8 april 2005 goedgekeurd door de Vlaamse Regering en is van wezenlijk belang voor de uitvoering van het decreet Integraal Waterbeleid. In de waterbeleidsnota tekent de Vlaamse Regering de krijtlijnen uit van haar visie op het waterbeleid in Vlaanderen. De waterbeleidsnota streeft naar een evenwicht tussen de ecologische, sociale en economische functies van watersystemen

oplijsting van de actuele en economisch haalbare technische en organisatorische maatregelen ter beperking van de geuremissie bij bestaande varkensen pluimveestallen. Deze omzendbrief geldt

ja

ja

de waterbeleidsnota bevat vijf krachtlijnen: -

terugdringen van risico’s die de veiligheid aantasten; het voorkomen, het herstellen en waar mogelijk het ongedaan maken van watertekort;

-

water voor de mens: de scheepvaart bevorderen, duurzame watervoorziening, water voor landbouw en industrie, onroerend erfgoed, watergebonden recreatie, water voor de huishoudens;

-

de kwaliteit van water verder verbeteren;

-

duurzaam omgaan met water: sluitend voorraadbeheer, zuinig en efficiënt watergebruik;

-

voeren van een meer geïntegreerd waterbeleid: integrale aanpak waterketen; geïntegreerd waterlopenbeheer; juridische, organisatorische, financiële en wetenschappelijke onderbouwing versterken; verregaande afstemming van het waterbeleid met de ruimtelijke ordening; maatschappelijk aanvaard waterbeleid voeren, meewerken aan een internationaal waterbeleid // (discipline water)

gezien op het bedrijf momenteel traditionele stallen aanwezig zijn , kunnen de milderende maatregelen voorgesteld in de omzendbrief toegepast worden //(discipline lucht)

34


inhoudelijk

relevant


enkel voor stallen die nog niet ammoniakemissiearm zijn uitgevoerd én waartegen klachten inzake geurhinder werden geuit


35

3 Projectbeschrijving 3.1 Historiek De eerste vergunning voor het houden van varkens op de inrichting dateert van 21 maart 1980 voor het houden van 2.400 andere varkens. In 1992 werd een vergunning verleend voor het houden van 4.000 varkens, maar na beroep van omwonenden wordt de verleende vergunning beperkt tot 31 december 2003 en wordt gesteld dat m.b.t. de geurhinder de BBT moet worden toegepast. In 2003 werd een hervergunningsaanvraag ingediend en geweigerd, wegens te grote negatieve impact op mens en leefmilieu. Na beroep van de exploitant wordt in 2004 een hervergunning voor 4.000 andere varkens bekomen. Op 26 maart 2009 werd de milieuvergunning voor dit bedrijf, verkregen in 2004, vernietigd door de Raad van State, omwille van het ontbreken van een MER. Het bedrijf moet volledig gestopt worden tegen 15 januari 2010. Er wordt een nieuwe milieuvergunningsaanvraag ingediend onder de MER-drempel voor het houden van 3.000 varkens. Deze wordt verkregen op 8 oktober 2009 voor een termijn van 3 jaar, in afwachting van het MER. In 2010-2011 werd een MER opgesteld voor dit bedrijf (PRMER-0448). Dit MER kaderde in de milieuvergunningsaanvraag voor het houden van 4.000 andere varkens. Nadat het MER werd goedgekeurd, werd een milieuvergunningsaanvraag ingediend voor het houden van 4.000 andere varkens. Bij de vergunningsaanvraag werd naast het goedgekeurde MER tevens een bijkomende geurstudie toegevoegd, met verschillende scenario’s om de geuremissie en stof- en ammoniakemissie van het bedrijf te reduceren. Er werd, op 31 januari 2013, een proefvergunning verleend voor het houden van 3.448 andere varkens. Deze vergunning is geldig tot 31 januari 2015. In de proefvergunning werd opgenomen dat een luchtwasser voorzien moest worden op stal 3 en 4. Voor deze luchtwasser te plaatsen is echter een bouwvergunning nodig, wat niet verleend kan worden met een proefmilieuvergunning. Momenteel worden dus 3.000 andere varkens gehouden op het bedrijf in zes traditionele stallen.

3.2 Verantwoording project Het bedrijf Lauwers nv beschikt momenteel over een proefvergunning voor het houden van 3.448 vleesvarkens. Deze vleesvarkens worden gehuisvest in zes stallen. In de proefvergunning werd opgenomen dat twee stallen dienen aangesloten te worden op één luchtwasser. Omdat hiervoor een bouwvergunning noodzakelijk is, en deze niet verleend kan worden aan de hand van de proefvergunning, is dit momenteel nog niet gerealiseerd. De verdere opvulling tot 3.448 dieren door extra dieren te huisvesten in de desbetreffende twee stallen wordt, zolang de luchtwasser niet voorzien kan worden, niet uitgevoerd, waardoor het totaal dieraantal in de huidige situatie beperkt blijft tot 3.000 vleesvarkens, gehuisvest in zes traditionele stallen. Het bedrijf wenst de proefvergunning om te zetten in een vergunning voor 20 jaar voor het houden van 4.228 mestvarkens. Hiertoe werd een masterplan opgesteld over een periode van 10 jaar. Onmiddellijk na het verkrijgen van een ‘vaste’ vergunning zal het bedrijf een luchtwasser voorzien, waarop twee stallen (stal 3 en 4) aangesloten zijn. In totaal zouden dan 3.448 dieren gehouden worden. Dit is dus de situatie zoals ze nu vergund is in de proefvergunning. Binnen een periode van 5 jaar zou het bedrijf een tweede luchtwasser voorzien op twee stallen (stal 5 en 6). Na het realiseren van deze tweede luchtwasser wenst het bedrijf 3.840 mestvarkens te houden in de zes stallen. De laatste stap is gesitueerd binnen een periode van 10 jaar. In deze laatste stap wordt tevens een luchtwasser voorzien op de twee laatste traditionele stallen (stal 1 en 2). Na de realisatie van deze laatste luchtwasser zouden 4.228 mestvarkens worden gehouden op het bedrijf. De gebruikte luchtwassers zullen de geuremissie met minimaal 75 % reduceren, de ammoniakemissie met minimaal 85 % en de stofemissie met minimaal 80 % (zie bijlage 8). De gewenste situatie zal in eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

36

verschillende stappen en over een tijdspanne van 10 jaar gerealiseerd te worden. Voor elke stap zal geëvalueerd worden of er nieuwe, minstens evenwaardige, technologieën ter beschikking zijn die kunnen toegepast worden op het bedrijf. Er wordt geopteerd voor dit stappenplan omdat de plaatsing van de luchtwassers een grote inv estering met zich meebrengen. Daarnaast dienen alle stallen tevens technisch aangepast te worden om de lucht centraal te kunnen afzuigen naar de luchtwasser. Hierdoor is het wenselijk om de aanpassingen in verschillende stappen door te voeren. Om een luchtwasser te voorzien op stal 1 en 2 dient er parallel aan deze stallen een luchtkanaal voorzien te worden en dit ten zuidwesten van de stallen. Het luchtkanaal zal dus deels op de oprit gelegen zijn. In eerdere procedures werd berekend dat het kanaal 2 m breed zou moeten zijn. Hierdoor werd de toegankelijkheid van het bedrijf gehypothekeerd en deze optie werd dus als niet technisch haalbaar geacht. Nu zal getracht worden om het kanaal 1,5 m breed te maken, waardoor er net voldoende ruimte zal zijn voor vrachtwagens om (weliswaar achteruit) het bedrijf op te rijden. Draaien ter plaatse zal niet langer mogelijk zijn op het bedrijf zelf. De belangrijkste wijzigingen inzake vergunningsplichtige rubrieken betreffen de uitbreiding in dieraantal en de grondwaterwinning. Voor het overige zijn er geen wijzigingen gepland inzake vergunningsplichtige rubrieken. Er wordt tevens een hernieuwing van alle rubrieken aangevraagd. Het bedrijf Lauwers (met verschillende afdelingen) beschikt in totaal over 446.560,36 NER-Dv. Van deze NER’s werden er in 2013 324.560,77 toegekend en was er dus een overschot 122.257,67 NER’s. Rekening houdend met het feit dat de NER-Dv voor andere varkens 18,33 bedraagt, is er bijgevolg nog ruimte voor 6.670 mestvarkens extra. Het bedrijf heeft dus voldoende NER’s voorhanden om de uitbreiding te verwezenlijken. In het MER zal een evaluatie gemaakt worden tussen de huidige (werkelijke) situatie en de gewenste situaties van dit project. Omdat het een vroegtijdige hernieuwing betreft, dient ook het nulalternatief in overweging genomen te worden. Het bedrijf is momenteel echter nog vergund tot 2015. Indien de vergunning niet verleend wordt, dan kan het bedrijf niet verder exploiteren.

3.3 Bedrijfsinfrastructuur Foto’s van de inrichting en de omgeving zijn terug te vinden in Bijlage 9. Grondplannen van het bedrijf worden gegeven in Bijlage 10. In Tabel 8 wordt de bedrijfsinfrastructuur in deze situaties weergegeven. Tabel 8 Bedrijfsinfrastructuur huidige situatie

vergunde situatie

fase 1

fase 2

verdeling dieren: stal 1

440 mestvarkens

440 mestvarkens

440 mestvarkens

644 mestvarkens

stal 2

460 mestvarkens

460 mestvarkens

460 mestvarkens

644 mestvarkens

stal 3

600 mestvarkens

840 mestvarkens

840 mestvarkens

840 mestvarkens

stal 4

520 mestvarkens

728 mestvarkens

728 mestvarkens

728 mestvarkens

stal 5

500 mestvarkens

500 mestvarkens

700 mestvarkens

700 mestvarkens

stal 6

480 mestvarkens

480 mestvarkens

672 mestvarkens

672 mestvarkens

TOTAAL

3.000 mestvarkens

3.448 mestvarkens

3.840 mestvarkens

4.228 mestvarkens

mestopslag:


37

huidige situatie

vergunde situatie

fase 1

fase 2

stal 1

581 m³

581 m³

581 m³

581 m³

stal 2

581 m³

581 m³

581 m³

581 m³

stal 3

727 m³

727 m³

727 m³

727 m³

stal 4

645 m³

645 m³

645 m³

645 m³

stal 5

606 m³

606 m³

606 m³

606 m³

stal 6

584 m³

584 m³

584 m³

584 m³

spuiopslag

0 m³

1.226 m³

1.226 m³

1.226 m³

opslag brandstof

3 x 1.200 l petroleum (bovengronds, dubbelwandig)




silo’s

12 torensilo’s met totale opslagcapaciteit 138 ton




grondwaterwinning

boorput: 7.448 m³/j en 30 m³/d quartair


boorput: 8.700m³/j en 35 m³/d quartair


opvang regenwater

75 m³

75 m³

629 m³

629 m³

De bestaande stallen zijn momenteel allen traditionele stallen, die alle natuurlijk verlucht worden. In de vergunde situatie (proefvergunning) wordt een combiwasser voorzien die de lucht van stal 3 en stal 4 behandelt. Deze luchtwasser is momenteel nog niet aanwezig, om de eerder vermelde reden. In de gewenste situatie fase 1 wordt één bijkomende luchtwasser voorzien die de stallucht van stal 5 en stal 6 behandelt. In de gewenste situatie fase 2 wordt nog een bijkomende luchtwasser voorzien die de stallucht van stal 1 en 2 behandelt, waardoor de stallucht van alle stallen behandeld zal worden in deze fase. Gezien het plaatsen van deze luchtwassystemen op dergelijke stallen technische aanpassingen en een grote investering met zich meebrengt, wordt geopteerd om de vergunde situatie zo snel mogelijk uit te voeren, fase 1 binnen 5 jaar en fase 2 binnen 10 jaar. Als luchtwassysteem wordt, na onderzoek van de leverancier, geopteerd voor een gecombineerd luchtwassysteem 85 % ammoniakemissiereductie met watergordijn en biologische wasser (zie Bijlage 8). Er dient bijgevolg geen zuur aangewend te worden. Het spui van deze wassers mag in principe opgeslagen worden in de mestkelder. Hier wordt, vanwege de beperkte capaciteit van de mestkelders, geopteerd om het spui in een aparte opvang op te slaan. Alle mest wordt, samen met het reinigingswater, opgeslagen in de onderliggende mestkelders. De mest wordt gedeeltelijk verwerkt (ongeveer 35 %) en gedeeltelijk uitgereden via burenregeling (ongeveer 65 %). De percentages van verwerking en uitrijden verschillen van jaar tot jaar. Dit is afhankelijk van de weersomstandigheden en de hoeveelheid beschikbaar land om de mest uit te rijden. In de bedrijfswoning zijn vier personen woonachtig. Huishoudelijk afvalwater wordt via een septische put geloosd in de gracht. In de huidige situatie zijn drie petroleumtanks aanwezig (3 x 1.200 l). De petroleum wordt toegepast als brandstof voor de mobiele verwarmingstoestellen. De tanks zijn alle dubbelwandig en bovengronds. Dit blijft zo in de gewenste situatie. Het bedrijf beschikt momenteel over een niet-gekoelde kadaversopslag. Dit blijft zo in de gewenste situatie. De kadavers worden op geregelde tijdstippen opgehaald door Rendac. eco-scan bvba  M13LAUW1_MER

38

Het bedrijf pompt water uit één put, en dit uit het quartair aquifersysteem en van op een diepte van 10 m (7.448 m³/j, 30 m³/d). Naar de toekomst toe wenst de exploitant de winning uit te breiden tot een totaal van 11.000 m³/j (44 m³/d). Dit zal binnen dezelfde pompput gebeuren. Momenteel wordt op het bedrijf regenwater, grondwater en leidingswater toegepast op het bedrijf. Het grondwater wordt in de huidige situatie toegepast als drinkwater voor de dieren. Het regenwater wordt aangewend als reinigingswater. Het leidingswater wordt toegepast in het huishouden. In de gewenste situatie zal het grondwater in eerste plaats toegepast worden als drinkwater voor de dieren. Als reinigingswater zal gebruik gemaakt worden van regenwater. Als waswater voor de luchtwassers zal zo veel mogelijk regenwater toegepast worden. Er is echter onvoldoende regenwater beschikbaar om aan de dagelijkse waterbehoefte van alle laagwaardige toepassingen te voldoen (zelfs indien het water van alle staldaken wordt opgevangen). Het regenwater zal bijgevolg waar nodig aangevuld worden met grondwater. Rondom het bedrijf is een groenscherm aanwezig. Dit wordt verderop bij de discipline Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie (hoofdstuk 12) verder in detail besproken.

3.4 Capaciteit Het Koninklijk besluit betreffende de bescherming van varkens in varkenshouderijen dd. 15/05/2003 bepaalt dat de minimum oppervlakte voor vleesvarkens 0,65 m² per dierplaats bedraagt. Het hokoppervlak per dier in de verschillende situatie wordt weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 9 Hokoppervlak per dier in de verschillende situaties huidige situatie stal

# dieren

hokopp/dier (m²/dier)

vergunde situatie # dieren


fase 1 # dieren

fase 2


# dieren


stal 1

440

1 – 1,1

440

1 – 1,1

440

1 – 1,1

644

0,71

stal 2

460

1,05

460

1,05

460

1,05

644

0,75

stal 3

600

1,05

840

0,75

840

0,75

840

0,75

stal 4

520

1,05

728

0,75

728

0,75

728

0,75

stal 5

500

1,05

500

1,05

700

0,75

700

0,75

stal 6

480

1,05

480

1,05

672

0,75

672

0,75

Uit bovenstaande tabel kan afgeleid worden dat in alle situaties de minimumoppervlakte voor vleesvarkens gerespecteerd wordt.

3.5 Afbraak- en aanlegfase De gevraagde uitbreiding tot 4.228 vleesvarkens zal gebeuren door de hokken maximaal op te vullen. Er is aldus geen bijkomende stalinfrastructuur nodig. Voor de plaatsing van de luchtwassers zijn er evenwel enkele technische ingrepen noodzakelijk. In de gewenste situatie zal wel bijkomende regenwateropvang en een spuiopvang voorzien worden. Hiertoe zullen wel grondwerken noodzakelijk zijn. De werkzaamheden zullen ongeveer één jaar in beslag nemen.

3.6 Exploitatie- en productiecyclus


39

Het bedrijf is gespecialiseerd in het houden van vleesvarkens. De productiecyclus begint met de aanvoer van gespeende biggen (op leeftijd van ongeveer 8 weken). Op het bedrijf worden de biggen verder afgemest tot een gewicht van 100 tot 110 kg. Één ronde duurt ongeveer 4 maanden en 24 dagen, er zijn dus ongeveer 2,5 rondes per jaar. Op het einde van de mestronde worden de slachtrijpe varkens geladen en afgevoerd naar het slachthuis. Hierna volgt 2 à 3 dagen leegstand. Tijdens het afmesten wordt rekening gehouden met 3 % uitval. Momenteel worden jaarlijks bijgevolg ongeveer 8.620 vleesvarkens geproduceerd. In fase 1 zullen er dit 9.312 zijn en in fase 2 10.253. De stallen werden vroeger om de 2 rondes door de exploitant zelf ontsmet (na natte reiniging), dit om water te besparen.Tevens werd na elke ronde de gang afgespoten om het grof vuil te verwijderen. Dagelijks werden èn worden de bevuilde vloeroppervlakken ontdaan van overtollige mest. Naar aanleiding van de omzendbrief geur (LNE/2012) werd beslist om de stallen na elke ronde grondig te reinigen teneinde de eventuele geurhinder voor omwonenden zoveel mogelijk te beperken. De mest geproduceerd door de varkens wordt op het bedrijf Lauwers nv opgevangen in de mengmestkelders gelegen onder de stallen. Ook het reinigingswater van de stallen komt in deze mengmestkelder terecht. In de gewenste situatie zal het spui van de luchtwassers in een aparte opvang opgevangen worden.

3.7 Grondstoffen en residuen Aangezien het voederverbruik een belangrijke parameter is voor wat betreft de uiteindelijke bedrijfsresultaten, wordt het verbruik opgevolgd door de exploitant. De varkens worden gevoederd met droogvoer. Het betreft een multifasig (driefasig) voederproces. Het voeder wordt dus aangepast aan de noden van het varken. Op basis van het gemiddelde voederverbruik per dier (jaarlijks gemiddeld 700 kg/vleesvarken) en rekening houdend met het werkelijk aantal dieren (huidige situatie) en maximale vergunde dierhoeveelheid (gewenste situaties), wordt het voederverbruik van de varkens geschat op 6.034 ton/j in de huidige situatie, 6.720 ton/j in de gewenste situatie fase 1 en 7.399 ton/j in de gewenste situatie fase 2. In de huidige situatie wordt grondwater aangewend voor drinkwater van de dieren. Voor het reinigen van de stallen wordt regenwater toegepast. Enkel in het huishouden wordt leidingwater aangewend. Het reinigingswater wordt opgevangen in de mestkelders en samen met de mest afgevoerd, er wordt aldus geen bedrijfsafvalwater geloosd. Aan de hand van de LNE-cijfers kan een berekening gemaakt worden van het geschatte drinkwaterverbruik (een gedetailleerde afweging t.o.v. de VMM-cijfers en de BBT-cijfers kan teruggevonden worden in 9.1.4.2.2). Op basis van de LNE-cijfers blijkt dat in de vergunde situatie 7.448 m³ drinkwater per jaar noodzakelijk is. Naar de toekomst toe zou dit in fase 1 8.294 m³ worden en in fase 2 9.132 m³. Hierbij is de huidige grondwaterwinning ontoereikend, en daarom wordt een uitbreiding van de capaciteit van de winning aangevraagd. Verder is er in de vergunde situatie 414 m³ reinigingswater per jaar nodig. In de gewenste situatie fase 1 en fase 2 wordt dit respectievelijk 461 m³/jaar en 507 m³/jaar. In de aanpalende bedrijfswoning, die bewoond wordt door vier personen, wordt er jaarlijks ongeveer 120 m³ leidingwater verbruikt. Het huishoudelijk afvalwater wordt via een septische put geloosd in de gracht. In de huidige situatie is er een regenwateropvang van 75 m³ aanwezig. Hierin wordt het regenwater dat op de staldaken van de twee voorste stallen valt opgevangen. Op deze manier kan jaarlijks zo’n 650 m³ regenwater opgevangen worden. Voor het overige wordt in de huidige situatie regenwater dat op de verharde oppervlakten valt, afgevoerd naar de nabijgelegen gracht. In de gewenste situatie zal alle regenwater dat op de staldaken, de externe ventilatiekanalen en de bijkomende wassers valt opgevangen en hergebruikt worden. In dit geval is er een bijkomende regenwater opvang van 554 m³ nodig en kan jaarlijks zo’n 2.722 m³ regenwater opgevangen worden.


40

Op basis van leveranciersgegevens zou er jaarlijks voor de werking van de voorziene combi-biologische luchtwasser in de vergunde situatie zo’n 1.234 m³ waswater nodig zijn, en is er een spuiproductie van minimaal ongeveer 606 m³ per jaar. In de gewenste situatie fase 1 zal jaarlijks 2.313 m³ waswater nodig zijn en een minimale spuiproductie van 1.137 m³. In de gewenste situatie fase 2 zal er 3.326 m³/jaar waswater nodig zijn en zal er een minimale spuiproductie van 1.635 m³/jaar zijn. Als waterbron voor de luchtwasser zal in de eerste plaats gebruik gemaakt worden van regenwater. Dit wordt, bij nood, aangevuld met grondwater om de goede werking van de luchtwassers te verzekeren. Een schematische voorstelling van het waterverbruik is te vinden in onderstaande figuren.

drinkwater 6.480 m³/j

grondwater 7.448 m³/j

resten met mest afgevoerd

reinigingswater: 360 m³/jaar regenwater 650 m³/j

oppervlaktewater leidingwater 120 m³/j huishouden

septische put

Figuur 1 Waterbalans voor de inrichting in de huidige situaite, berekend op basis maximaal verbruik volgens LNE-cijfers enkel bij tekort aan regenwater


grondwater 7.488


reinigingswater: 414 m³/jaar regenwater 650 m³/j luchtwassers: 1.234 m³/jaar

leidingwater 120 m³/j huishouden

septische put

spuiopslag: 605 m³/jaar

oppervlaktewater

Figuur 2 Waterbalans voor de inrichting in de vergunde situatie, berekend op basis maximaal verbruik volgens LNE-cijfers enkel bij tekort aan regenwater


41


grondwater 8.700 m³/j


reinigingswater: 461m³/jaar regenwater 2.722 m³/j luchtwassers: 2.313 m³/jaar

leidingwater 120 m³/j huishouden

septische put

spuiopslag: 1.137 m³/jaar

oppervlaktewater

riolering

Figuur 3 Waterbalans voor de inrichting na realisatie fase 1, berekend op basis maximaal verbruik volgens LNE-cijfers enkel bij tekort aan regenwater

Figuur 4 Waterbalans voor de inrichting na realisatie fase 2, berekend op basis maximaal verbruik volgens LNE-cijfers enkel bij tekort aan regenwater

Het voornaamste aandeel van het elektrisch verbruik wordt aangewend voor de aandrijving van de voederinstallatie. In de huidige situatie wordt jaarlijks ongeveer 25.000 kWh verbruikt. Het energieverbruik van het bedrijf is in de huidige situatie dus zeer laag. Dit kan verklaard worden door de afwezigheid van ventilatie in de stallen. Bij bedrijven met een vergelijkbaar aantal varkens en met mechanische ventilatie is het energiegebruik namelijk grootte-orde 4 tot 5 maal groter. In de gewenste situatie zullen echter luchtwassers geplaatst worden. Om de lucht door het waspakket te sturen zijn ventilatoren nodig. Dit zal zorgen voor een groter energieverbruik. Het energieverbruik wordt voorlopig ingeschat op zo’n 100.000 kWh/j. Er zal zo energie-efficiënt mogelijk gewerkt worden met ondermeer frequentiegestuurde (energiezuinige en geluidsarme) ventilatoren. Daarnaast zullen de wassers voldoende groot gedimensioneerd worden, zodat gewerkt kan worden met een kleine tegendruk en de ventilatoren dus minder energie verbruiken. De verwarming van de stallen gebeurt met mobiele verwarmingstoestellen die branden op de fossiele brandstof petroleum. Het jaarlijks verbruik wordt door de exploitant ingeschat ongeveer 6.000 l petroleum. Dit zal iets minder zijn in de gewenste situaties (ongeveer 5.000 l), omdat de dieren dan dichter bij elkaar zullen zitten. Het verbruik van ontsmettingsmiddelen, reinigingsmiddelen en medicijnen is zeer laag. Medicijnen worden bij noodzaak aangeleverd door de bedrijfsdierenarts en worden bewaard in een koelkast. De bestrijding van ongedierte gebeurt door een verdelgingsbedrijf d.m.v. rattenvergif. Het verpakkingsmateriaal wordt verzameld en op gepaste wijze afgevoerd. Onder de vleesvarkens dient rekening gehouden te worden met een jaarlijkse sterfte van maximaal 3 %. De kadavers worden opgeslagen in een niet-gekoelde opslag en ongeveer twee-wekelijks opgehaald door Rendac. Het aantal kadavers wordt beperkt door een goede bedrijfsvoering. Alle mest en het reinigingswater wordt in de mestkelders opgevangen. Mest wordt afgevoerd naar een externe mestverwerkingsinstallatie (ongeveer 35 %) en deels afgezet via burenregeling (ongeveer 65 %). Zoals eerder vermeld kunnen deze percentages wijzigen naar gelang de weersomstandigheden en de hoeveelheid beschikbaar land.


42

In hoofdstuk 7 (discipline lucht) wordt een inschatting gemaakt van de geur-, stof- en ammoniakemissies ten gevolge van de inrichting. De geluidsproductie van het bedrijf wordt weergegeven in hoofdstuk 10 (discipline geluid en trillingen).


43

4 Alternatieven en ontwikkelingsscenario’s 4.1 Beschrijving alternatieven 4.1.1

Nulalternatief

Het nulalternatief is het scenario waarbij geen vergunning verleend wordt voor het m.e.r. -plichtige project. In dit geval kan het bedrijf niet langer uitgebaat worden. De huidige proefvergunning is nog geldig tot 31 januari 2015.

4.1.2

Doelstellingsalternatieven

Het bedrijf zal gespecialiseerd blijven in het afmesten van vleesvarkens.

4.1.3

Locatiealternatieven

De gewenste uitbreiding zal verwezenlijkt worden binnen de bestaande stallen. Er zullen bijgevolg geen locatiealternatieven onderzocht worden.

4.1.4

Uitvoeringsalternatieven

Onder uitvoeringsalternatieven wordt verstaan: technische ingrepen of maatregelen op het vlak van bedrijfsvoering. De stallen zullen, in verschillende fases, alle voorzien worden van een combiwasser. Een combiwasser brengt in principe een geurreductie van minimaal 75 % met zich mee en een ammoniakreductie van minimaal 85 %, alsook een stofreductie van minimaal 80 %. Het plaatsen van een combiwasser brengt een hoge kost met zich mee. In eerste instantie dient de combiwasser zelf aangekocht te worden. Vermits het hier gaat om bestaande stallen en de beschikbare ruimte vrij beperkt is, kan er ook geen gebruik gemaakt worden van standaardmodellen, maar dienen de wassers op maat gemaakt te worden. Daarnaast worden de stallen in de huidige situatie natuurlijk geventileerd. Elke stal dient dus voorzien te worden van mechanische ventilatie, wat de bouw van ventilatiekanalen impliceert, het voorzien van ventilatoren, regelkasten…. Bij dit alles moet ook een aparte spuiwateropslag naast een bijkomende regenwateropslag voorzien te worden, wat uiteraard ook extra kosten met zich meebrengt. Een voorzichtige berekening leidt tot een extra kost van 500.000 euro voor het voorzien van wassers op alle stallen. Door het nu gefaseerd plaatsen van die wassers wordt er rekening gehouden met de zwaarste afschrijvingskosten die gelden in de eerste jaren. Na 5 jaar zijn deze kosten sterk verminderd wat maakt dat er ruimte vrijkomt voor een bijkomende investering voor de volgende wassers. Wat duurzaamheid betreft zijn de bestaande stallen gebouwd volgens de code van goede praktijk en met de nodige gedegen vakmanschap, waarbij gebruik werd gemaakt van degelijke materialen en technieken. Ze zijn opgebouwd uit baksteen en beton. De technieken die werden gebruikt worden vandaag de dag nog steeds toegepast en hebben reeds hun nut bewezen. Gezien het lage energieverbruik in de huidige situatie werd het gebruik van alternatieve energiebronnen zoals zonnepanelen niet eerder onderzocht. In het kader van voorliggend project werd wel een onderzoek ingesteld naar het eventueel gebruik van zonnepanelen, gezien het zuiveren van de ventilatielucht d.m.v. luchtwassers een aanzienlijk hoger energieverbruik met zich mee zal brengen. Uit het onderzoek bleek echter dat de oriëntatie van de stallen niet gunstig is, waardoor het plaatsen van zonnepanelen weinig meerwaarde zou betekenen. De ventilatoren die bij de luchtwasser voorzien


44

worden zullen energiezuinig (frequentiegestuurd) en geluidsarm uitgevoerd worden. De luchtwassers zullen voldoende groot gedimensioneerd worden, zodat bij lage tegendruk gewerkt kan worden en het erergieverbruik dus ook lager zal zijn. Daarnaast zal op het bedrijf optimaal gebruik gemaakt worden van regenwater. Inzake nieuwe constructies en bedrijfsvoering wordt zo duurzaam mogelijk gewerkt op het bedrijf. Indien dit nodig blijkt uit de effectbespreking, zullen uitvoeringsalternatieven onderzocht worden. Dit betreft dan het onderzoeken van het toepassen van bijkomende emissiereducerende maatregelen, bovenop de reeds genomen maatregelen. In het MER zal, naast aandacht voor het type stalsysteem, eveneens ingegaan worden op andere mogelijke milderende maatregelen voor de beperking van de ammoniak- en geuremissie (o.a. meerfasenvoeding, ...). Indien enkele van deze maatregelen technisch en economisch haalbaar zouden blijken, zal ernstig in overweging genomen worden of ze niet toegepast kunnen worden. M.a.w. een inschatting van de relevantie voor emissiereducerende toepassingen zal gemaakt worden, rekening houdend met de significantie van de in het MER bepaalde effecten en de geschiktheid van de maatregel als Best Beschikbare Techniek (BBT). Er zal eveneens een evaluatie gebeuren ten opzichte van de relevante passages uit de Lijst van Best Beschikbare Technieken (BBT) en de BREF-documenten. Dit is ook een vereiste voor het verlenen van een vergunning aan een GPBV-bedrijf. Dit wordt verder besproken in hoofdstuk 16.

4.2 Ontwikkelingsscenario’s 4.2.1

Autonome ontwikkeling

Volgens een autonome ontwikkeling worden er voor het voorliggende studiegebied geen relevante wijzigingen verwacht ten opzichte van de toekomstige situatie. Dezelfde effecten worden van toepassing geacht zoals deze die in het MER worden beschreven voor de huidige en toekomstige situatie. Op 5,4 km ten NW van het bedrijf is het natuurverwervingsgebied ‘Vaarttaluds Moen en Orveytbos’ gelegen. In natuurverwevingsgebieden kan de natuur duurzaam in stand gehouden worden zonder dat dit zware gevolgen heeft voor andere functies zoals landbouw, bosbouw of recreatie. Deze functies verdringen op hun beurt de bestaande natuurwaarden niet. In natuurverwevingsgebieden is de natuur dus evenwaardig aan de andere functies. Voorbeelden hiervan zijn recreatiebossen, overstromingsgebieden, weidevogelgraslanden en kleinschalige landbouwlandschappen met verspreide, meestal kleinere natuurgebieden. Gezien de afstand van het bedrijf tot dit gebied, zal het bedrijf geen invloed hebben op de autonome ontwikkeling van dit gebied.

4.2.2 4.2.2.1

Gestuurde ontwikkeling Ruimtelijke ordening

De basisprincipes van de ruimtelijke ordening voor de toekomst worden momenteel uitgezet in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV). Stedelijke gebieden dienen selectief uitgebouwd te worden om de uitgroei van kernen in het buitengebied af te remmen. Het buitengebied dient verder beschermd te worden tegen versnippering en afkalving. Daarvoor dienen de kenmerkende functies van het buitengebied zoals landbouw, bos, natuur en in zekere mate ook wonen en werken, gevrijwaard te worden.


45

4.2.2.2

Mestdecreet

Naast het Mestdecreet van 22 december 2006, werd een visienota “Naar een nieuw mestbeleid in Vlaanderen” opgesteld (goedgekeurd door de Vlaamse regering op 22.07.2005). Er zal met het Mestdecreet en de visienota rekening gehouden worden en met de mogelijke implicaties hiervan voor de invulling van de toekomstige situatie.

4.2.2.3

Ammoniakemissie

Als Vlaanderen de ammoniakdoelstellingen – Protocol van het Verdrag over Grensoverschrijdende Luchtverontreiniging ter bestrijding van Verzuring, Eutrofiëring en Ozon in de omgevingslucht, EUrichtlijn Nationale Emissiemaxima, Milieubeleidsplan 2011-2015 – wil realiseren, zijn maatregelen inzake stalbeheer noodzakelijk. Zoniet is een structurele en verregaande afbouw van de veestapel nodig. In het kader van het ammoniakreductieplan is een wetenschappelijke werkgroep opgericht die zowel de Groen Labellijst van emissiearme stallen uit Nederland als de lijst van Europese BBT naar de Vlaamse situatie heeft vertaald. De verschillende ammoniakreductietechnieken werden hiervoor getoetst aan de aspecten dierenwelzijn, geur, veiligheid en energie. Een eerste lijst voor varkens en pluimvee werd opgesteld. Deze lijst is terug te vinden in bijlage I van het Ministerieel Besluit van 19.03.2004. Deze werd op 31.05.2011 en 16.08.2012 aangevuld. Opname van nieuwe stalsystemen in deze lijst kan gebeuren volgens de procedure voor de beoordeling van emissiearme stalsystemen, zoals beschreven in bijlage II van dit Ministerieel Besluit. Als gevolg van deze ammoniakdoelstellingen werd een wijziging van het Vlarem II goedgekeurd (19 september 2003; B.S. 10 oktober 2003; Art. 1.1.2, Art. 5.9.2.1bis en Art 5.9.4.1). Door de NEC-richtlijn zijn reducties van NH 3, SO2 en NOx te verwachten, waardoor de achtergrondwaarden op het vlak van verzurende en vermestende deposities zullen afnemen.


46

5 Ingreep-effect-schema en effectbeoordeling De voornaamste effecten zullen weergegeven worden in functie van de verschillende disciplines en per deelactiviteit van het bedrijf. Bijzondere aandacht zal hierbij uitgaan naar de effecten van stof, vermesting, verzuring en geur omdat deze als de meest relevante beschouwd worden. De gebruikte bedrijfstechnieken die een weerslag hebben op deze effecten, zowel in positieve als negatieve zin, zullen de nodige aandacht krijgen. Het te onderzoeken project omvat de wijziging, uitbreiding en hernieuwing van een varkenshouderij. De effecten, zowel in de huidige als in de gewenste situatie, zullen onderzocht en beschreven worden in het MER. De exploitatiefase kan opgedeeld worden in een aantal deelfasen:  transport: aanvoer grondstoffen, biggen en afvoer eindproducten en residuen;  eigenlijke “productieproces” = afmesten van vleesvarkens. Elke deelfase heeft zijn specifieke emissies, residuen en gevolgen voor de onderscheiden deelcomponenten van het milieu. Daarnaast zal ook de aanlegfase de nodige emissies veroorzaken. De hinder die aan deze fase gerelateerd kan worden, zal echter van korte, voorbijgaande aard zijn. De ingreep-effect-matrix (Tabel 10) geeft ons een elementair overzicht van het verband tussen de verschillende projectactiviteiten (of ingrepen) en mogelijke effecten op de diverse milieucomponenten. De gebruikte bedrijfstechnieken die een weerslag hebben op de effecten, zowel positief als negatief, zullen de nodige aandacht krijgen.


47

Tabel 10 Overzicht van relatie tussen activiteiten en mogelijke effecten op het milieu (ingreep-effect-matrix) mogelijke effecten activiteit

bodem

water

lucht

mens

landschap

fauna & flora

visuele hinder

ecotoopverlies rustverstoring

AANLEGFASE bouw luchtwassers

profielverstoring

aanleg regenwaterkelder en spuiopslag

profielverstoring

verspreiding stof

bronbemaling

verspreiding stof

geluidshinder verkeershinder stofhinder geluidshinder verkeershinder stofhinder

ecotoopverlies rustverstoring

EXPLOITATIEFASE aanvoer grondstoffen, afvoer eindproducten en nevenproducten

verspreiding stof

productieproces

verzuring vermesting

verdroging vermesting

opslag, verwerken en afvoer mest

vermesting

vermesting

onderhoud (reiniging en ontsmetting) en opslag brandstof

verontreiniging

verontreiniging


verspreiding stof en ammoniak (verzuring) verspreiding broeikasgassen verspreiding ammoniak (verzuring) verspreiding broeikasgassen verspreiding stof

geluidshinder verkeershinder stofhinder geluidshinder stofhinder geurhinder verdroging (winning)

visuele hinder bedrijfsgebouwen en bedrijfsinfrastructuur

verzuring vermesting verdroging

geurhinder geluidshinder verkeershinder

visuele hinder bedrijfsinfrastructuur

verzuring vermesting

verspreiding broeikasgassen

48

6 Disciplinegerichte aanpak Afhankelijk van de te verwachten effecten zal een keuze gemaakt worden in welke mate de verschillende disciplines uitgewerkt moeten worden. Zoveel als mogelijk zal hierbij rekening gehouden worden met de cumulatieve effecten, meer specifiek de cumulatieve effecten die ontstaan door andere landbouwuitbatingen in de directe omgeving. Waar mogelijk en/of relevant zullen tevens bij de effectbespreking milderende maatregelen worden voorgesteld. De verschillende disciplines zullen steeds op een vergelijkbare manier uitgewerkt worden:  problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie;  afbakening studiegebied;  methodiek en significantiekader;  beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten;  synthese van de milieu-effecten;  milderende maatregelen. Eerst dient de opdrachtgever (initiatiefnemer) alle projectspecifieke gegevens door te ge ven zodat een duidelijk beeld wordt bekomen van de huidige en geplande situatie. Deze gegevens bevatten een beschrijving van de huidige bedrijfsinfrastructuur, de capaciteit en een beschrijving van de exploitatiefase van het bedrijf en een beschrijving van de nieuwe bedrijfsinfrastructuur. Vervolgens zal een beknopte beschrijving opgesteld worden van de abiotische en biotische referentiesituatie van het studiegebied, zodat een eerste beeld bekomen wordt van de bestaande toestand binnen het studiegebied. Voor de beschrijving van de referentiesituatie wordt naast het gebruik van de standaardbronnen ook getracht gebruik te maken van bijkomende bronnen indien beschikbaar. Voor de visuele weergave van de referentiesituatie (en de milieu-effecten) met inbegrip van de situering van het project wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van GIS. Daarna zal een inschatting gemaakt worden van de mogelijke effecten die het project op het studiegebied zal veroorzaken, en dit voor alle situaties. Op basis van deze effectvoorspelling kan een eindconclusie opgemaakt worden, en waar noodzakelijk bijkomende milderende maatregelen uitgewerkt worden. De beoordeling van de effecten van de wijziging van het bedrijf gebeurt in het MER per discipline, waarbij volgens het te verwachten effect een beoordeling als volgt wordt gegeven:  negatief of positief effect;  matig negatief of matig positief effect;  gering negatief of gering positief effect;  geen of verwaarloosbaar effect. Het is echter niet steeds zo dat alle tussenstappen in dit beoordelingskader steeds gedefinieerd zullen worden. Zo is het goed mogelijk dat er slechts een mogelijkheid bestaat tussen twee (bijvoorbeeld negatief effect en geen of verwaarloosbaar effect). Dikwijls zal de beoordeling echter ook gaan gebeuren op basis van de bijdrage die door het bedrijf geleverd wordt. Dan gebeurt de beoordeling als volgt:  belangrijke bijdrage door het bedrijf: dit maakt het noodzakelijk dat milderende maatregelen gezocht worden;  relevante bijdrage door het bedrijf: in dit geval moet gezocht worden naar milderende maatregelen, eventueel te koppelen aan lange termijn;  beperkte bijdrage door het bedrijf: onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend.


49

De inpassing in dit beoordelingskader wordt voor zover mogelijk gekwantificeerd in de beschrijvingen van de te volgen methodologie per discipline.


50

7 Discipline lucht Het ventileren van agrarische gebouwen leidt tot de emissie van zowel gassen zoals ammoniak (NH 3), SO2, NOx, CO2, methaan (CH4) en lachgas (N2O), als fijn stof, geur en warmte. Deze ongewenste emissies zijn onvermijdelijk voorwerp van debat rond de respectievelijke bijdragen van de sector in de verzuring van het leefmilieu, de klimaatverandering en de algemene gezondheidsproblematiek. Rond deze maatschappelijke aspecten werden er diverse internationale afspraken gemaakt (o.a. EU kaderrichtlijnen en klimaatplannen) welke uiteindelijk resulteerden in Vlaamse regelgeving. De belangrijkste emissies naar de lucht die een veeteeltbedrijf met zich meebrengt zijn:  emissies die rechtstreeks veroorzaakt worden door de aanwezigheid van dieren of door mestopslag in de stallen;  emissies door verbranding van fossiele brandstoffen;  emissies afkomstig van de open overslag van producten, dieren en afvalstoffen;  emissies afkomstig van transporten. In grote lijnen worden deze emissies onderverdeeld in vier categorieën, namelijk geuremissies, stofemissies, verzurende (en vermestende) emissies en broeikasgasemissies.

7.1 Geur 7.1.1

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie

Reeds sinds lange tijd wordt dierlijke productie geassocieerd met geurhinder. Geuren bij veestallen ontstaan hoofdzakelijk bij de afbraak van proteïne-bevattende afvalproducten. Deze afvalproducten worden teruggevonden in de faeces, urine, huid, haar, voedsel en, indien deze aanwezig is, de bodembedekkende onderlaag (O’Neill & Phillips, 1991). De geur van het voedsel en de dieren zelf wordt over het algemeen niet aanzien als sterk hinderlijk. De stank, ontstaan uit de mest en de mestafbraak gedurende de verzameling, bewerking, opslag en spreiding van de mest, wordt wel als hinderlijk ervaren. Mest is een complex mengsel van onverteerde voedselresten, endogene uitscheidingen, bacteriële cellen en hun metabolische eindproducten. Mest wordt anaeroob afgebroken onder verschillende vocht- en temperatuurcondities, resulterend in vluchtige geurcomponenten (Mackie et al., 1998). Deze componenten komen vrij in de stal, bij de opslag van de mest en tijdens het uitrijden van de mest. Geuremissies verspreiden zich in de omgeving, waarbij bronhoogte, weersomstandigheden en afstand tot de bron bepalend zijn voor de hoeveelheid geur die in de leefomgeving rond de bronnen, de zogenaamde immissie, aanwezig is. De waarneming van geur wordt zowel bepaald door geureigenschappen (geurconcentratie, aard en intensiteit van de geur) als door de fluctuatie van de geurconcentratie doorheen de tijd, de frequentie en de duur van de gewaarwording. De omgang met geurhinder wordt ingewikkelder indien inrichtingen gelegen zijn in complexen of in het geval van inrichtingen waarvan de geurverspreiding overlapt met deze van andere gelijkaardige inrichtingen (zogenaamde bronnenclusters). Interferentie tussen geurbronnen is moeilijk in te schatten. Uit onderzoek van Bongers et al. (2001) en van PRG Odournet nv et al. (2004) bleek immers dat in situaties waar geurhinder door meerdere bronnen met eenzelfde karakter werd veroorzaakt (bvb. agrarisch karakter), de gecumuleerde geuren minder hinder veroorzaken dan indien de geurbelasting zou worden verspreid door één bron. Dit wijst erop dat voor impactberekening van agrarische bronnenclusters, de bronnen binnen de cluster niet zonder meer gesommeerd kunnen worden. Sterker nog, deze overschatting neemt toe naarmate het aantal bronnen binnen de cluster toeneemt.


51

Voor de referentiesituatie voor de discipline lucht wordt een algemeen beeld geschetst van Vlaanderen op basis van de informatie voortkomend uit VMM-rapporten (o.a. Lozingen in de lucht 1990-2010, ‘Zure regen’ in Vlaanderen, zwevende stof in Vlaanderen 2007-2008, ...) en milieu- en natuurrapporten (MIRA en NARA). Volgens het gewestplan is het bedrijf gelegen in landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Binnen een straal van 300 m rondom de stallen bevinden zich 21 woningen. Het dichtstbijgelegen woongebied is woongebied met landelijk karakter en is gelegen op zo’n 250 m ten ZO van de inrichting.

7.1.2

Afbakening studiegebied

Het studiegebied wordt bepaald door de zones beïnvloed door de rechtstreekse emissie uit de stallen. Voortgaand op emissies van vergelijkbare bedrijven kan veiligheidshalve gesteld worden dat de voornaamste effecten voornamelijk plaatsvinden binnen een straal van ongeveer 2 km. Indien blijkt dat deze straal niet voldoende groot gekozen is, zal een groter gebied (afhankelijk van de hindereffecten) onderzocht worden.

7.1.3

Methodiek

Toetsingsnormen zijn al dan niet wettelijke randvoorwaarden waaraan de optredende effecten kunnen getoetst worden om te zien of er een normoverschrijding voorkomt. Er bestaan drie belangrijke soorten toetsingsnormen in verband met het beperken van geurhinder: 1. emissiebeperking (aanpak aan de bron): dit houdt een beperking in van de hoeveelheid uitgestoten stoffen; 2. afstandsregels: geven de afstanden weer die dienen gerespecteerd te worden om geurhinder te beperken tot “aanvaardbare” waarden; 3. immissiebeperking: dit wordt meestal gereglementeerd door overschrijdingspercentages (d.i. gedurende hoeveel procent van de tijd een opgegeven concentratie of geurdrempel niet overschreden mag worden). De toetsing van dit project aan de hand van de verschillende bestaande beoordelingssystemen wordt uitgevoerd om een indicatie te bekomen van de reikwijdte van het effect van geurverspreiding. Omwille van de complexiteit van het geurmengsel en het moeilijk beheersen ervan, is toepassing van een emissiebeperkende regelgeving voor de veehouderij echter vrijwel onmogelijk. Het tot nu toe meest gehanteerd beoordelingssysteem is het systeem van afstandsregels. Daarnaast zal met behulp van een verspreidingsmodel een inschatting gemaakt worden van de geuremissie in de omgeving van het project. Dit kan getoetst worden aan de hand van overschrijdingspercentages, zoals deze voorgesteld worden in het visiedocument “De weg naar een duurzaam geurbeleid” (LNE, 2008) en het geactualiseerde Richtlijnenboek “Landbouwdieren” (Willems et al., 2011). Indien uit deze toetsing blijkt dat er door het voorziene project sprake zal zijn van onaanvaardbare geurhinder, dan zal er worden gezocht naar beschikbare en technisch haalbare maatregelen die de geproduceerde geurhinder tot een aanvaardbaar niveau terugbrengen.

7.1.3.1

Evaluatie van het project op basis van afstandsregels

Afstandsregels worden veelal gebruikt als instrument bij het vergunningsbeleid zonder dat een echte normering gegeven wordt met betrekking tot de geurkwaliteit in de omgeving. Afstandsregels berusten deels op ervaring met klachten, anderzijds op empirisch geuronderzoek bij verschillende types van bedrijven. Dit is het tot nu toe meest gehanteerd systeem bij de beoordeling van landbouwexploitaties in het kader van toekenning van vergunningen.


52

Bij de bepaling van de werkelijk optredende effecten, in dit geval de geurkwaliteit, dienen we echter behoedzaam te zijn niet de omgekeerde weg te bewandelen. Het is niet omdat een bedrijf voldoet aan afstandsregels, dat er geen geurhinder kan optreden. Omgekeerd is het eveneens niet zo dat er geurhinder optreedt wanneer niet voldaan is aan de wettelijk vastgelegde regels. De reden waarom afstandsregels geen garantie bieden voor het correct inschatten van de geurkwaliteit kan bijvoorbeeld zijn dat er bepaalde versoepelingen zijn toegepast bij het vaststellen van de afstandsregels of omdat afstandsregels een sterke vereenvoudiging zijn van de reëel optredende effecten. Denken we maar aan het feit dat geurverspreiding afhankelijk is van klimatologische parameters als stabiliteit van het weer, windrichtingsverdeling, enz. Vlarem II vermeldt in afdeling 5.9.4 bijkomende voorwaarden met betrekking tot de ligging van varkensen pluimveestallen. In functie van het type stalsysteem en wijze van inrichting van de mestopslag wordt aan de inrichting een aantal waarderingspunten toegekend. Op basis van deze waarderingspunten, samen met het aantal dieren op de inrichting (eventueel omgerekend naar varkenseenheden), dient het bedrijf te voldoen aan een bepaalde minimumafstand tussen elke stal (en elke opslagplaats voor mengmest of vaste mest) en een aantal op het gewestplan aangegeven gevoelige gebieden (woonuitbreidingsgebied, natuurgebied met wetenschappelijke waarde of natuurreservaat, gebied voor verblijfsrecreatie, woongebied ander dan woongebied met landelijk karakter en bosreservaten). Op basis van deze minimumafstand tussen het bedrijf en de gevoelige gebieden kan een effectbeoordeling opgemaakt worden.

7.1.3.2

7.1.3.2.1

Evaluatie van het project door middel van modellering van geuremissie en -immissie

Inleiding

Geurconcentraties in de buitenlucht worden veelal door overschrijdingspercentages gereglementeerd. Hierbij wordt het percentage van de tijd gegeven gedurende welke er geen overschrijding mag zijn van een gegeven geurconcentratie. Geurconcentraties kunnen weergegeven worden in snuffeleenheden per volume-eenheid (se/m³). Eén se/m³ komt per definitie overeen met de geurconcentratie in het veld waar de geur van de bron door een snuffelploeg nog net kan waargenomen worden, d.i. ter hoogte van de maximale waarnemingsafstand.

Geurconcentraties kunnen ook weergegeven worden in geureenheden per volume-eenheid (ouE/m³ volgens de EN13725). Eén ouE/m³ is per definitie de concentratie die nog net kan onderscheiden worden van geurvrije lucht door 50 % van de personen van een geurpanel. Deze concentratie noemt men de geurdrempel. Teneinde de geuremissie van een veeteeltbedrijf in te schatten, kan dus ofwel gewerkt worden met een sensorisch onderzoek, dat de emissie weergeeft in een aantal se, ofwel kan er gerekend worden op basis van emissiekengetallen (uitgedrukt in ouE/s) die afgeleid werden voor verschillende diersoorten en huisvestingssystemen. In dit dossier wordt verder uitgegaan van emissiekengetallen (uitgedrukt in ou E). De emissie wordt op basis van deze kengetallen uitgedrukt als vracht (ou E/s). Bij het uitstoten van de lucht naar de omgeving wordt de vracht verdeeld over een groot oppervlak en verdund door de omgevingslucht. Hierdoor is het zinloos om bij de immissie van vrachten te spreken. Om de impacten op de omgeving te bepalen wordt daarom gewerkt met concentratie (ouE/m³) in plaats van vrachten. De concentratie in de omgeving wordt bepaald door enerzijds de vracht/concentratie bij emissiepunt, en verdunning/dispersie met de omgevingslucht. De omrekening gebeurt door het IFDM-model.


53

Omdat hinderniveaus evenwel uitgedrukt worden in se/m³, en wij werken met ou E/m³, moet het verband tussen beide eenheden bepaald worden. Uit het onderzoek van De Bruyn et al. (2001) en een studie van de Universiteit Gent in opdracht van het LNE kon afgeleid worden dat 1 se/m³ ≈ 1 ou E/m³. De geurconcentratie die op een bepaald ogenblik in de omgevingslucht kan waargenomen worden, is gelijk aan de verdunningsfactor die moet toegepast worden op de met geur belaste lucht, opdat 50 % van de proefpersonen dit mengsel nog net kan onderscheiden van zuivere lucht en 50 % geen onderscheid meer kan maken. Indien bijvoorbeeld de met geur belaste lucht 10 keer moet verdund worden om nog onderscheiden te kunnen worden door 50 % van het proefpanel, dan bevat deze lucht initieel 10 ou E/m³. De geurverspreiding door de inrichting kan echter overlappen met deze van andere gelijkaardige inrichtingen uit de omgeving. Dit zijn dan de zogenaamde bronnenclusters. De vroeger vermelde basisbeschermingsniveaus van geurhinder houden echter geen rekening met effecten van verschillende bronnen. Verschillende studies wezen uit dat in situaties waar geurhinder wordt veroorzaakt door meerdere bronnen met eenzelfde geurkarakter (bronnencluster), de gecumuleerde geuren minder hinder veroorzaken dan ingeval eenzelfde hoeveelheid geur zou worden verspreid door één bron. 7.1.3.2.2

Bepaling van geuremissie en –immissie

Voor de inschatting van de geuremissie ten gevolge van het bedrijf wordt gebruik gemaakt van in de literatuur beschikbare geuremissiewaarden. Voor veebedrijven wordt gebruik gemaakt van Vlaamse meetwaarden (varkens; Van Langenhove en Defoer, 2002) en Nederlandse meetwaarden (pluimvee en rundvee; VROM, Regeling geurhinder en veehouderij, 2006). Vlaamse geuremissiewaarden zijn voor deze laatste twee diercategorieën namelijk niet beschikbaar. Metingen van de geuremissie uit varkensstallen werden uitgevoerd in Nederland (o.a. Ogink & Groot Koerkamp, 2001) en Vlaanderen (Van Langenhove & Defoer, 2002). Hier zullen de Vlaamse cijfers gebruikt worden. De Vlaamse cijfers zijn enkel geldig voor traditionele varkensstalsystemen, en niet voor emissiearme stalsystemen. In de Nederlandse studie worden wel cijfers voor emissie-arme stallen teruggevonden, maar deze kunnen niet zomaar overgenomen worden. De Vlaamse emissiewaarden zijn namelijk afgeleid op basis van metingen in praktijkstallen en gelden per dier, terwijl de Nederlandse waarde per dierplaats gelden. Hierdoor liggen de Nederlandse emissiewaarden voor traditionele stalsystemen merkelijk lager dan de Vlaamse emissiewaarden voor traditionele stalsystemen. Hetzelfde wordt verwacht voor de emissiewaarden voor ammoniakemissiearme stalsystemen. Daarom zal eerst het geurreductiepercentage bepaald worden van de Nederlandse geuremissiewaarden voor ammoniakemissiearme ten opzichte van traditionele stalsystemen. Het bekomen geurreductiepercentage kan vervolgens gebruikt worden om uit de Vlaamse emissiewaarden voor traditionele stalsystemen de emissiewaarden te berekenen voor ammoniakemissiearme stalsystemen. De geuremissiefactoren die op het bedrijf van toepassing zijn, zullen bij de effectbespreking weergegeven worden. Indien het bedrijf behoort tot een bronnencluster zullen de vergunningen van de andere bedrijven die zich eveneens in de bronnencluster bevinden, bij de gemeente opgevraagd worden. De geuremissie van deze bedrijven wordt dan bepaald door het aantal vergunde dieren te vermenigvuldigen met de geuremissiefactor voor de overeenkomstige diersoort. Hierbij wordt uitgegaan van traditionele stalsystemen. 7.1.3.2.3

Modellering van de geuremissie

Voor het maken van een bedrijfsspecifieke evaluatie van de emissies wordt gebruik gemaakt van het Immissie Frequentie Distributie Model (IFDM) van het VITO. Hierbij wordt het bedrijf opgedeeld in een aantal geurbronnen (puntbronnen) rekening houdend met de specifieke bedrijfssituatie. Meestal wordt


54

iedere stal als een afzonderlijke geurbron aanzien, en wordt aan iedere stal een zekere emissie (op basis van het aantal dieren en bijhorende emissiefactor). Indien het bedrijf behoort tot een bronnencluster, wat voornamelijk van belang is voor geur, dan worden de omliggende bedrijven eveneens mee opgenomen in het model. Met betrekking tot de modellering (niet enkel voor geur, maar eveneens van stof en ammoniak) dienen een aantal inputparameters gedefinieerd te worden. Enkele van de belangrijkste inputparameters zijn o.a. de temperatuur, de schouwhoogte en het ventilatiedebiet. Deze parameters dienen zodanig gedefinieerd te worden dat een realistische pluimstijgingshoogte bekomen wordt. Bijlage 11 vermeldt de in- en output van de modellering voor de verschillende situaties, en hierbij wordt eveneens een overzicht van de pluimstijgingshoogte (per bron) weergegeven. Hierbij dienen eveneens een aantal bemerkingen weergegeven te worden met betrekking tot het model. IFDM is in werkelijkheid niet gemaakt om emissies van landbouwbedrijven te modelleren, maar was in eerste instantie opgesteld om luchtemissies vanuit hoge schouwen in kaart te brengen. Het model is dan ook niet gemaakt om geurconcentraties ter hoogte van individuele woningen te bepalen. Deze vergelijking is dan ook niet volledig betrouwbaar. De betrouwbaarheid van het model daalt naarmate dichter bij de bron gekeken wordt. Dit is net de zone waar de invloed van het bedrij f het grootst is. Hierdoor is het van belang om extra te benadrukken dat het er in principe geen conclusies getrokken mogen worden op basis van het geurconcentratieniveau (absolute cijfers). Wel is het mogelijk om bepaalde indicatieve conclusies uit de gegenereerde IFDM-resultaten te extraheren. Bovendien omvat het model diverse onzekerheden, en wordt als input van het model gewerkt met diverse aannames. Deze aannames (100 % bezetting, gemiddeld ventilatiedebiet, gemiddelde temperatuur) zullen een invloed hebben op de output van het model, waardoor deze output in het merendeel van de gevallen een overschatting van de werkelijkheid zullen zijn. De resultaten van het model dienen dan ook met de nodige omzichtigheid behandeld worden De gemodelleerde geuremissie wordt gebruikt om te kijken hoeveel bedrijven er zich in de bronnencluster bevinden. Hiervoor wordt de grootste contour (gewenste of huidige situatie) van 0,5 ouE/m³ bepaald. De vergunde dieraantallen van de veeteeltbedrijven die zich hierin bevinden, worden bij de gemeente opgevraagd. Indien de geuremissie van een omliggend bedrijf kleiner is dan 5 % van de geuremissie van het m.e.r.-plichtige bedrijf, dan zal dit bedrijf niet mee opgenomen worden in het cumulatief model. Dit wordt dan namelijk beschouwd als achtergrondgeur. De geselecteerde bedrijven worden dan mee opgenomen in het cumulatief geurmodel. Als puntbron van elk bedrijf wordt het bedrijfsmiddelpunt genomen. Kort samengevat zijn de modelsettings (optiebestand) de volgende: gebruik van puntbronnen; Briggs finale pluimstijging; uitmiddeling over 1 uur; concentratieberekeningen zonder depositie. 7.1.3.2.4

Toetsing van de geuremissie

Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen een individueel bedrijf en een bronnencluster.

Individueel bedrijf In een onderzoek uitgevoerd door de Universiteit Gent in opdracht van LNE (deel I (2002a), deel II (2002b), deel III (2002c)) werden drie beschermingsniveaus vastgelegd voor de sector van varkenshouderijen, uitgedrukt in immissieconcentratie als 98-percentiel.


55







het nuleffectniveau (= streefwaarde) wordt gedefinieerd als ‘het achtergrondniveau, het hinderniveau in een controlegroep buiten de invloedsfeer van de bron gelegen’. Bij concentraties lager dan dit niveau, wordt dus geen effect van de bron waargenomen. Het nuleffectniveau wordt vastgelegd op 0,5 ouE/m³ als 98-percentiel, d.w.z. dat op het nuleffectniveau een uurgemiddelde geurconcentratie van 0,5 ouE/m³ in niet meer dan 2 % van de tijd wordt overschreden; de richtwaarde is gelinkt aan het ervaren van hinder door de omwonenden en wordt vastgelegd op 1 ouE/m³ als 98-percentiel, d.w.z. dat op de richtwaarde een uurgemiddelde geurconcentratie van 1 ouE/m³ in niet meer dan 2 % van de tijd wordt overschreden; de grenswaarde wordt vastgelegd op 1,5 ouE/m³ als 98-percentiel, d.w.z. dat op de grenswaarde een uurgemiddelde geurconcentratie van 1,5 ouE/m³ in niet meer dan 2 % van de tijd wordt overschreden. Vanaf deze grenswaarde kunnen structureel klachten optreden zodat dit niveau, behoudens in geval van overmacht, niet mag overschreden worden ter hoogte van het dichtstbijzijnde geurgevoelig object (meestal de meest nabijgelegen bedrijfsvreemde woning).

Het gehanteerde significantiekader is gebaseerd op het geactualiseerde richtlijnenboek voor de activiteitengroep landbouwdieren (Willems et al., 2011). Bronnencluster De geurverspreiding door de inrichting kan overlappen met deze van andere gelijkaardige inrichtingen uit de omgeving. Dit zijn dan de zogenaamde bronnenclusters. De vroeger vermelde basisbeschermingsniveaus van geurhinder houden echter geen rekening met effecten van verschillende bronnen. Verschillende studies wezen uit dat in situaties waar geurhinder wordt veroorzaakt door meerdere bronnen met eenzelfde geurkarakter (bronnencluster), de gecumuleerde geuren minder hinder veroorzaken dan ingeval eenzelfde hoeveelheid geur zou worden verspreid door één bron. In het onderzoek van PRG Odournet nv et al. (2004) wordt voorgesteld om voor inwonenden van bronnenclusters – op basis van de inschatting van praktijksituaties – het 98-percentiel voor 10 ouE/m³ als grenswaarde, 5 ouE/m³ als richtwaarde en 3 ouE/m³ als streefwaarde te hanteren. Er wordt verondersteld dat deze waarden algemeen van toepassing zijn op clusters van veestallen. Het gehanteerde significantiekader is gebaseerd op het geactualiseerde richtlijnenboek voor de activiteitengroep landbouwdieren (Willems et al., 2011).

7.1.3.3

Geuremissie door kadaveropslag

Inzake geuremissie door kadaveropslag zijn geen kwantitatieve gegevens beschikbaar. Daardoor kan de mogelijke geurverspreiding van de kadaveropslag niet in de eerdere beoordelingen (afstandsregels en modellering) verwerkt worden. Praktijkervaring leert echter dat geuremissie uit gekoelde kadaveropslag te verwaarlozen valt in vergelijking met andere geurbronnen.

7.1.3.4

Significantiekader voor geur

Tabel 11 Significantiekader voor de geur deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

geur

afstandsregels

negatief effect: verbod of overschrijding geen of verwaarloosbaar effect: geen overschrijding

bronnencluster

WOONGEBIED negatief effect: woning in zone met overschrijding 3 ouE/m³ (= grenswaarde)


56

deelaspect

omschrijving

beoordelingskader geen of verwaarloosbaar effect: woningen in zone < 3 ouE/m³

WOONGEBIED MET LANDELIJK KARAKTER negatief effect: woning in zone met overschrijding 5 ouE/m³ (= grenswaarde) matig negatief effect: woning in zone van 3 - 5 ouE/m³ (= richtwaarde tot grenswaarde) geen of verwaarloosbaar effect: woningen in zone < 3 ouE/m³

OVERIG negatief effect: woning in zone met overschrijding 10 ouE/m³ (= grenswaarde) matig negatief effect: woning in zone van 5 – 10 ouE/m³ (= richtwaarde tot grenswaarde) gering negatief effect: woning in zone van 3 – 5 ouE/m³ (= streefwaarde tot richtwaarde) geen of verwaarloosbaar effect: woningen in zone < 3 ouE/m³

7.1.4 7.1.4.1

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten Evaluatie van het project op basis van afstandsregels

Voor het aantal waarderingspunten van de betrokken inrichting wordt verwezen naar Bijlage 1 2. In Tabel 12 wordt enerzijds de vereiste minimumafstand weergegeven die volgens Vlarem II (art. 5.9.4.4) in acht genomen moet worden tussen elke stal, elke opslag van mengmest en/of vaste mest en de op het gewestplan aangegeven gevoelige gebieden, rekening houdende met het aantal waarderingspunten van de inrichting en het aantal varkenseenheden. Anderzijds wordt de afstand tot het dichtst bijgelegen gevoelig gebied weergegeven. De afstandsregels worden bepaald op basis van het aantal dieren die op het bedrijf gehouden worden. Hierbij wordt een zeug als 2,5 varkenseenheden beschouwd. Ieder ander varken (van meer dan 20 kg) wordt gelijkgesteld aan één varkenseenheid. Tabel 12 Toetsing inrichting aan de Vlarem II afstandsregels omschrijving

gewenste situatie fase 2

aantal waarderingspunten

151

aantal varkenseenheden

4.228

vereiste minimumafstand (m)

300

dichtst bijgelegen gevoelig gebied (m)

495

Het meest nabijgelegen ‘gevoelig gebied’ wordt aangetroffen op 495 m ten W van de inrichting en betreft een erkend natuurreservaat. Er wordt dan ook voldaan aan de afstandsregels (geen effect). Er kan opgemerkt worden dat het hier een hernieuwing betreft van een bestaande varkenshouderij met een verhoging van minder dan 100 % t.o.v. datgene wat conform de bepalingen van art 1.1.2 van Vlarem II als bestaand kan beschouwd worden. Ingevolge de algemene overgangsregels van art. 3.2.2. zijn in dat geval de afstandsregels niet van toepassing. Op 01/01/1993 waren er 4.000 varkens vergund. Er dient bijgevolg in principe niet voldaan te worden aan de afstandregels.


57

7.1.4.2

Evaluatie van het project door middel van modellering van geuremissie en -immissie

De geuremissiefactoren die van toepassing zijn voor het bedrijf, worden gegeven in Tabel 13. Voor varkens worden de Vlaamse geuremissiecijfers gebruikt uit het geactualiseerde richtlijnenboek Landbouwdieren (Willems et al., 2011). Omdat het combi-biologische luchtwassysteem nog niet opgenomen is in het richtlijnenboek Landbouwdieren, wordt hiervoor verwezen naar de Nederlandse literatuur (www.infomil.be). Door het toepassen van de combi-biologische luchtwassystemen kan een geurreductie van minimaal 75 % doorgevoerd worden. Tabel 13 Geuremissiefactoren voor de verschillende op het bedrijf van toepassing zijnde stalsystemen diersoort vleesvarkens

stalsysteem

geuremissie (ouE/s.dier)

traditioneel

29,2

combiwasser

7,3

De jaarlijkse geuremissie op een landbouwbedrijf is gerelateerd aan het gebruikte stalsysteem en het aantal dieren. Tabel 14 geeft de geuremissie weer voor de diverse kwantificeerbare geurbronnen op het bedrijf.


58

Tabel 14 Geuremissie ten gevolge van de bedrijfsexploitatie huidig stal

dieren

1

440 mestvarkens

2

460 mestvarkens

3

600 mestvarkens

4

520 mestvarkens

5

500 mestvarkens

6

480 mestvarkens

TOTAAL

3.000mestvarke ns

reductie


huidig vergund geuremissie (ouE/s)

dieren

reductie

gewenst fase 1

geuremissie (ouE/s)

dieren

reductie

/

12.848

440 mestvarkens

/

12.848

440 mestvarkens

/

/

13.432

460 mestvarkens

/

13.432

460 mestvarkens

/

/

17.520

840 mestvarkens

/

15.184

728 mestvarkens

/

14.600

/

840 mestvarkens

75 %

11.446

500 mestvarkens

/

14.600

700 mestvarkens

14.016

480 mestvarkens

/

14.016

672 mestvarkens

87.600

3.448 mestvarkens

61.028

3.840 mestvarkens

728 mestvarkens

75 %

75 %

gewenst fase 2

geuremissie (ouE/s) 12.848

644 mestvarkens

13.432

644 mestvarkens

11.446

10.016

840 mestvarkens 728 mestvarkens 700 mestvarkens

reductie

geuremissie (ouE/s)

75 %

9.402

75 %

11.446

75 %

10.016

672 mestvarkens 47.742

59

dieren

4.228 mestvarkens

30.864

Ondanks een hoger dierenaantal zal de geuremissie afnemen (tot bijna 1/3 van de huidige geuremissie) in de gewenste situatie. Dit kan verklaard worden door het plaatsen van de combiwassers. Het bedrijf bevindt zich in een bronnencluster. Daarom wordt enkel het cumulatief geurmodel verder in beschouwing genomen. Wel worden op de bijlagen van de cumulatieve modellering extra contouren indicatief weergegeven, namelijk de geurcontour van 3 en 20 ouE/m³ die door het bedrijf (dus niet door de bronnencluster) bekomen wordt. Om de vergunde dieraantallen van de omliggende veeteeltbedrijven te bekomen, werd contact opgenomen met de milieudiensten van Avelgem,Kluisbergen en Mont de l’Enclus. Op basis van deze vergunde dieraantallen, verstrekt door de aangeschreven gemeenten, werd een geuremissie bepaald. Hierbij wordt verder geen rekening meer gehouden met bedrijven die minder dan 5 % uitstoten van de geuremissie (vergunde situatie) van het bedrijf, aangezien deze geur beschouwd kan worden als achtergrondgeur. In totaliteit is er dan nog één bedrijf dat mee opgenomen moet worden in de cumulatieve geurmodellering (Tabel 15) (bijlage 13a, Bijlage 13b, Bijlage 13c en Bijlage 13d). Tabel 15 Bedrijven die mee opgenomen worden in de modellering van de bronnencluster nummer (zie Bijlage 13)

aard bedrijf

geuremissie (ouE/s)

1

rundveebedrijf

3.560

Al de bronnen worden ingegeven in IFDM en een modellering wordt uitgevoerd. De inputparameters van het model kunnen teruggevonden worden in Bijlage 11a (huidige situatie), Bijlage 11b (vergunde situatie), Bijlage 11c (gewenste situatie fase 1) en Bijlage 11d (gewenste situatie fase 2), dit voor de bronnen van de inrichting zelf. Deze gegevens gelden niet enkel voor de geurmodellering, maar worden ook als basis gebruikt voor stof- en ammoniakmodellering. De output van de bronnenclustersimulatie wordt gegeven in Bijlage 13a (huidige situatie), Bijlage 13b (vergunde situatie), Bijlage 13c (gewenste situatie fase 1) en Bijlage 13d (gewenste situatie fase 2). Tabel 16 toont het aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende gewestplanbestemmingen.


60

Tabel 16 Aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt in Vlaanderen (a.d.h.v. huispunten) effectbeoordeling

huidig

vergund

fase 1

fase 2

verschil*

0

0

0

0

0

woongebied > 3 ouE/m³

negatief effect

woongebied met landelijk karakter 3 – 5 ouE/m³

matig negatief effect

0

0

0

0

0

> 5 ouE/m³

negatief effect

0

0

0

0

0

overige gewestplanbestemmingen 3 - 5 ouE/m³

gering negatief effect

11

8

9

8

+ 1/- 1/0/- 3

5 - 10 ouE/m³


12

9

4

7

- 5/+ 3/ - 5/- 5

> 10 ouE/m³

negatief effect

18

14

12

1

- 2/- 11/- 13/- 17

*fase 1 – vergund/fase 2 – fase 1/fase 2 – vergund/fase 2 - huidig

Tabel 17 Aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt in Wallonië (a.d.h.v. luchtfoto) effectbeoordeling

huidig

vergund

fase 1

fase 2

verschil*

0

0

0

0

0


negatief effect

woongebied met landelijk karakter 3 – 5 ouE/m³


0

0

0

0

0

> 5 ouE/m³

negatief effect

0

0

0

0

0

overige gewestplanbestemmingen 3 - 5 ouE/m³


5

6

5

4

- 1/- 1/- 2/- 1

5 - 10 ouE/m³


9

5

0

0

- 5/0/- 5/- 9

> 10 ouE/m³

negatief effect

5

4

4

0

0/- 4/- 4/- 5



61

Door de exploitatie van het bedrijf is geen enkele woning binnen woongebied of woongebied met landelijk karakter binnen een zone van de ingedeelde effectklassen gelegen. In de huidige situatie ondervinden volgens de modellering elf woningen een gering negatief effect in Vlaanderen. Ter hoogte van 12 woningen geldt een matig negatief effect en ter hoogte van 18 woningen geldt een negatief effect. Wat Vlaanderen betreft wordt in de vergunde situatie ter hoogte van 14 woningen een negatief effect verwacht. Ter hoogte van negen woningen geldt in de vergunde situatie een matig negatief effect en ter hoogte van acht woningen een gering negatief effect. Na uitvoering van fase één wordt ter hoogte van 12 woningen een negatief effect verwacht .Vier woningen worden in deze fase ingedeeld in de effectklasse ‘matig negatief effect’ en negen woningen in de effectklasse ‘gering negatief effect’. Na de realisatie van de gewenste situatie fase 2 (binnen de 10 jaar na het verkrijgen van een vergunning) wordt uiteindelijk nog één woning ingedeeld in de effectklasse ‘negatief effect’ (13 minder dan in de vergunde situatie). Het betreft de woning gekoppeld aan het ander veeteeltbedrijf opgenomen in de bronnencluster. Daarnaast wordt ter hoogte van zeven woningen een matig negatief effect verwacht (vijf minder dan in de vergunde situatie). Acht woningen zullen in deze situatie ingedeeld worden in de effectklasse ‘gering negatief effect’ (evenveel als in de vergunde situatie). Wat Wallonië betreft, geldt in de huidige situatie ter hoogte van vijf woningen een negatief effect, een matig negatief effect ter hoogte van negen woningen en een gering negatief effect ter hoogte van vijf woningen. Het aantal woningen dat een negatief effect ondervindt zal in de eerste fase gelijk blijven ten opzichte van de vergunde situatie, namelijk vier woningen. Er zullen evenwel vijf woningen minder in een matig negatief effect ondervinden, waardoor er na de uitvoering van fase 1 geen enkele woning een matig negatief effect ondervindt. In de vergunde situatie ondervinden zes woningen een gering negatief effect. Na uitvoering van de eerste fase zullen dit er nog vijf zijn. Na de realisatie van de gewenste situatie fase 2 zal geen enkele woning nog een negatief of matig negatief effect ondervinden. Er zal nog ter hoogte van vier woningen een gering negatief effect gelden. Het totaal aantal gehinderde woningen daalt dus reeds in de gewenste situatie fase 1 en zal nog sterker dalen in de gewenste situatie fase 2. Door de huidige situatie aan te passen aan de vergunde situatie zal reeds een daling optreden in aantal gehinderden. De ervaring leert dat de invloed van een uitbreiding veel belangrijker is ter hoogte van de woningen in de directe omgeving van het bedrijf zelf. Dit zijn woningen die in vele gevallen reeds in de huidige situatie boven de grenswaarde liggen, en waarvoor de effecten niet blijken uit Tabel 16. Daarom is het zinvol om bijkomend een detailonderzoek ter hoogte van de omliggende woningen uit te voeren. Hierbij dient nogmaals benadrukt te worden dat bij het detailonderzoek niet de absolute waarden als dusdanig gehanteerd kunnen worden, maar dat het detailonderzoek wel als een indicator van belangrijke geurconcentratietoenames kan fungeren. De onderzochte woningen worden gesitueerd in Bijlage 14.


62

Tabel 18 Geurconcentratie ter hoogte omliggende woningen in Vlaanderen (in een straal van 300 m rondom het bedrijf) nr, (zie Bijlage 14) 1

nulalternatief (= bronnenculster zonder bedrijf Lauwers) (ouE/m³) 0,1

concentratie huidige situatie (ouE/m³)

concentratie vergunde situatie (ouE/m³)

individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

8,2

8,2

5,6

5,6

3,7

3,7

2,1

2,1

6,4

4,2

4,2

2,4

2,4

concentratie fase 1 (ouE/m³)


2

0,1

8,5

8,5

6,4

3

0,1

8,3

8,3

6,4

6,4

4,1

4,1

2,3

2,3

7,1

4,6

4,6

2,6

2,6

4

0,1

10,1

10,1

7,1

5

0,1

10,1

10,1

7,1

7,1

4,6

4,6

2,6

2,6

8,1

5,2

5,2

3,0

3,0

6

0,1

11,6

11,6

8,1

7

0,2

31,4

31,4

23,3

23,3

10,7

10,7

4,7

4,7

18,4

4,0

16,4

2,2

15,9

8**

15,7

8,1

19,5

6,4

9

0,1

56,3

56,3

37,0

37,0

13,5

13,5

5,8

5,8

37,0

13,5

13,5

5,8

5,8

10

0,1

56,3

56,3

37,0

11*

0,3

220,4

220,4

159,2

159,2

70,9

70,9

4,3

4,3

12

0,2

48,0

48,0

32,7

32,7

23,9

23,9

5,8

5,8

26,5

17,4

17,4

7,2

7,2

13

0,3

37,4

37,4

26,5

14

0,4

21,4

21,4

15,9

15,9

10,8

10,8

5,6

5,6

12,5

12,5

8,9

8,9

4,7

4,7

15

0,5

17,6

17,6

16

0,5

13,2

13,2

9,9

9,9

7,1

7,1

3,8

3,8

19,2

12,8

12,8

4,8

4,8

17

0,1

28,3

28,3

19,2

18

0,1

28,3

28,3

19,2

19,2

12,8

12,8

4,8

4,8

21,3

13,6

13,6

5,2

5,2

19

0,2

27,5

27,5

21,3

20

0,2

27,5

27,5

21,3

21,3

13,6

13,6

5,2

5,2

14,4

10,6

10,6

7,6

7,6

3,9

3,9

21

0,4

14,4

*bedrijfswoning **verbonden aan een veeteeltbedrijf, geurimmissie zal hoofdzakelijk bepaald worden door het bedrijf waaraan het verbonden is


63

Tabel 19 Geurconcentratie ter hoogte omliggende woningen in Wallonië (in een straal van 300 m rondom het bedrijf) nr, (zie Bijlage 14)

nulalternatief (= concentratie huidige situatie (ouE/m³) bronnenculster zonder bedrijf individueel cumulatief Lauwers) (ouE/m³)




individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

2

0,1

9,4

9,4

6,7

6,7

4,2

4,2

2,4

2,5

3

0,1

9,4

9,4

6,7

6,7

4,2

4,2

2,4

2,5

4

0,1

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

5

0,1

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

6

0,1

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

7

0,1

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

8

0,1

7,2

7,3

5,0

5,1

3,2

3,2

1,8

1,9

9

0,1

7,2

7,3

5,0

5,1

3,2

3,2

1,8

1,9

10

0,1

4,6

4,7

3,2

3,4

2,2

2,2

1,2

1,3

11

0,1

5,1

5,2

3,7

3,8

2,5

2,6

1,4

1,5

16

0,1

11,1

11,3

7,2

7,4

4,5

4,5

2,6

2,7



64

Door de geplande aanpassingen zal telkens ter hoogte van alle omliggende woningen een daling in geurconcentratie waar te nemen zijn (zowel in Vlaanderen als in Wallonië). Deze positieve evolutie ondanks de uitbreiding in dieraantal, kan verklaard worden door het plaatsen van combiwassers. Wordt het nulalternatief in beschouwing genomen (situatie zonder bedrijf), dan zal enkel de woning gerelateerd aan het andere veeteeltbedrijf in de effectzone gelegen zijn (Bijlage 13e).

7.1.4.3

Geuremissie door andere bronnen

Kadavers worden verzameld gedurende de dagelijkse controle, en opgeslagen in een niet gekoelde kadaveropslag. De kadavers worden na telefonisch contact opgehaald (2 maal per week). Er wordt geprobeerd om het aantal kadavers, ook vanuit economisch perspectief, zo beperkt mogelijk te houden door een goede bedrijfsvoering. Inzake geuremissie door kadaveropslag zijn geen kwantitatieve gegevens beschikbaar. Verwacht wordt evenwel dat, niettegenstaande het aantal kadavers zal toenemen door de bedrijfsuitbreiding, de mogelijke hindereffecten ten gevolge van kadaveropslag niet noemenswaardig zullen zijn.

7.1.5

Synthese van de milieu-effecten voor geur

Tabel 20 Samenvatting effecten voor geur in de huidige situatie deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

geur

afstandsregels

geen of verwaarloosbaar effect

bronnencluster

WOONGEBIED geen of verwaarloosbaaar effect WOONGEBIED MET LANDELIJK KARAKTER geen of verwaarloosbaar effect OVERIGE GEWESTPLANBESTEMMINGEN 11 gering negatief gehinderen in Vlaanderen, 5 in Wallonië 12 matig negatief gehinderden in Vlaanderen, 9 in Wallonië 18 negatief gehinderden in Vlaanderen, 5 in Wallonië

Tabel 21 Samenvatting effecten voor geur in de vergunde situatie deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

geur

afstandsregels


bronnencluster


Tabel 22 Samenvatting effecten voor geur na uitvoering eerste fase (binnen 5 jaar)


65

deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

geur

afstandsregels


bronnencluster


Tabel 23 Samenvatting effecten voor geur na uitvoering tweede fase (binnen 10 jaar) deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

geur

afstandsregels


bronnencluster


7.2 Stof 7.2.1


Zwevend stof is een mengsel van afzonderlijke deeltjes (vloeibaar of vast) met uiteenlopende samenstelling en afmetingen. Een gas met daarin rondzwevende deeltjes wordt een aerosol genoemd. Er kan hierbij een onderscheid gemaakt worden tussen primaire en secundaire aerosolen. Primaire aerosolen worden rechtstreeks uitgestoten in de atmosfeer door verschillende bronnen. De mechanisch gevormde deeltjes die ontstaan door de verkleining van grover materiaal en terecht komen in de atmosfeer worden als primaire aerosolen beschouwd. Secundaire aerosolen daarentegen ontstaan in de atmosfeer door chemische reacties uit gasvormige componenten (zoals o.a. ammoniak, zwaveldioxide, stikstofoxiden en organische verbindingen). Momenteel wordt zwevend stof gezien als één van de belangrijkste luchtverontreinigende stoffen die leiden tot nadelige gezondheidseffecten. Deze treden zowel op bij kortstondige blootstelling aan hoge concentraties als bij langdurige blootstelling aan lage concentraties. De kleinere deeltjes dringen het diepst door in de longen. De afzetting van zwevend stof leidt tevens tot vervuiling en verwering van gebouwen. De deeltjes worden ingedeeld in fracties op basis van hun grootte. Een onderscheid wordt gemaakt tussen PM10, PM2,5 en PM0,1 (Particulate Matter = PM). De grovere fractie (PM10, deeltjes met een aerodynamische diameter (a.d.) kleiner dan 10 µm) bestaat vooral uit mechanisch gevormde deeltjes die in de lucht gebracht worden door de wind of door antropogene activiteiten, zoals opwaaiend stof bij verkeer en bij opslag en overslag van bulkgoederen. Zwarte rook, voornamelijk bestaande uit roet afkomstig van


66

verbrandingsprocessen, vormt een specifieke fractie van PM10. De fijne fractie (PM2,5, deeltjes met een a.d. kleiner dan 2,5 µm) bestaat vooral uit deeltjes ontstaan bij verbrandingsprocessen en secundaire reacties. Momenteel bestaan er sterke aanwijzingen dat fijne deeltjes (< 2,5 µm) schadelijker zijn dan de grovere deeltjes. Daarom verschuift de aandacht dan ook meer en meer naar PM 2,5 of zelfs naar de ultrafijne deeltjes (met a.d. < 0,1 µm). Voor het meten van de hoeveelheid zwevend stof, wordt o.a. gebruik gemaakt van PM2,5- en PM10concentraties. Grof stof met een a.d. groter dan 10 μm komt o.a. in de lucht terecht door opwaaien en verwaaien bij wegverkeer, open overslag van ertsen en afbraakwerken. In 2010 levert de sector verkeer (27%) de grootste bijdrage aan de primaire PM 10-emissies. Twee derde van deze fractie bestaat uit uitlaatemissies, één derde uit niet-uitlaatemissies. Deze laatste fractie bestaat onder meer uit deeltjes afkomstig van slijtage van de remmen, banden en wegdek. Ook landen tuinbouw (21%), industrie (18%) en resuspensie (opwaaiend stof door verkeer en bewerken van landbouwgronden - 17%) leveren een substantiële bijdrage. De bevolking (verwarming, bakken, roken) staat in voor 12% van de PM10-uitstoot. De laatste 20 jaar is de PM10-uitstoot gehalveerd. Deze halvering is grotendeels te danken aan inspanningen vanuit de industrie (afname van 68% op 20 jaar tijd) en reducties van de uitlaatemissies door verkeer (daling met 55% ten opzichte van 1990). Voor de primaire PM2,5-uitstoot levert het verkeer een nog grotere bijdrage, namelijk 35%. Hierbij bestaat driekwart van deze fractie uit uitlaatemissies, wat meer is dan in PM10-stof. De sectoren industrie (24%), landen tuinbouw (17%) en bevolking (19%) leveren ook grote bijdragen aan de PM2,5-emissies (VMM, 2012b). Bij de beschouwing van een intensief veeteeltbedrijf dient ook rekening gehouden te worden met de productie van zwevend stof gerelateerd aan de veeteeltactiviteiten. Enerzijds dient rekening gehouden te worden met de stofproductie in de stallen. Door de activiteit van de dieren en de ventilatie in de stallen waait immers heel wat stof op (voederdeeltjes, huidschilfers, …). Dit stof wordt via de ventilatie uit de stallen getrokken en komt zo in de omgeving terecht. Anderzijds ontstaat stofemissie ten gevolge van het vullen van de voedersilo´s en de transportbewegingen ten behoeve van het bedrijf. Bijkomend vindt eveneens emissie plaats van zwarte rook, gerelateerd aan de verbranding van fossiele brandstoffen (verwarming van de stallen, gebruik van landbouwvoertuigen, transporten ten behoeve van de aan- en afvoer van grondstoffen, gebruik van een noodstroomgroep, …). Op 21 mei 2008 werd de Europese richtlijn Lucht (2008/50/EG) definitief goedgekeurd. De nieuwe richtlijn bundelt alle vorige richtlijnen in verband met de kwaliteit van de omgevingslucht, stroomlijnt de wetgeving en stelt nieuwe normen voor met betrekking tot fijn stof (PM 2,5). De reeds bestaande grens- en streefwaarden zijn niet veranderd. Deze zijn de volgende voor PM10: een jaargemiddelde grenswaarde van 40 µg/m³ en een daggemiddelde grenswaarde van 50 µg/m³, die op jaarbasis maximaal 35 keer mag overschreden worden. Voor PM2,5 werd nu ook het volgende vastgelegd: op hun volledig grondgebied moeten de lidstaten een PM2,5-grenswaarde van 25 µg/m³ in acht nemen. Deze grenswaarde moet uiterlijk in 2015 gerespecteerd worden. Tot slot wordt een indicatieve grenswaarde ingevoerd voor PM2,5 tegen 2020. Dan zou deze tot 20 µg/m³ moeten zijn teruggebracht. In 2013 is een herziening van deze indicatieve grenswaarde voorzien. De richtlijn werd van kracht op de dag van publicatie in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen (juni 2008). Ten laatste 2 jaar nadien moet de richtlijn naar nationale en/of regionale wetgeving zijn omgezet. Voor de referentiesituatie voor de discipline lucht wordt een algemeen beeld geschetst van Vlaanderen op basis van de informatie voortkomend uit VMM-rapporten (o.a. Lozingen in de lucht 1990-2011, ‘Zure regen’ in Vlaanderen 2011, zwevende stof in Vlaanderen 2007-2008, ...) en milieu- en natuurrapporten (MIRA en NARA). De referentiesituatie wordt hieronder onderzocht inzake zwevend stof. Bij de eigenlijke effectbespreking wordt voornamelijk dieper ingegaan op effecten ten gevolge van stofemissie. Het meest nabij gelegen VMM-meetpunt met betrekking tot het bedrijf waar PM10 opgemeten wordt, is gelegen te Zwevegem/Hinnestraat (code: 44N052), op ongeveer 11,5 km ten NW van het bedrijf. In 2011 werd daar een jaargemiddelde PM10-concentratie van 31 µg/m³ vastgesteld. Volgens EU richtlijn


67

2008/50/EG mag de jaargemiddelde concentratie vanaf 1/1/2005 niet hoger zijn dan 40 µg/m³, wat dus niet overschreden wordt. In de onmiddellijke nabijheid van het bedrijf zijn geen VMM-meetpunten. Een interpolatiekaart, opgesteld door de VMM, van de beschikbare PM 10-meetpunten geeft de jaargemiddelde PM10-concentraties in het kalenderjaar 2011 in Vlaanderen weer (VMM, 2012b). Op basis van deze kaart vinden we ter hoogte van het studiegebied een jaargemiddelde PM 10-concentratie die zich situeert in de range van 20,1 - 25 µg/m³. Gezien de grote afstand tot het VMM-meetpunt, zal in het MER verder gewerkt worden met de maximale PM10-concentratie volgens de interpolatiekaart, namelijk 25 µg/m³. Wat PM2,5 en zwarte rook betreft, is er in een straal van 30 km rondom het bedrijf geen meetpunt gelegen in Vlaanderen. Er kunnen bijgevolg geen representatieve concentratie voor het bedrijf afgeleid worden uit de metingen in Vlaanderen. Voor PM2,5 werd evenwel een interpolatiekaart opgesteld op basis van beschikbare meetgegevens. Op basis van deze kaart vinden we ter hoogte van het studiegebied een jaargemiddelde PM2,5-concentratie van die zich situeert in de range van 11 – 15 µg/m³ (VMM, 2012b). Een interpolatiekaart van de jaargemiddelde zwarte rookconcentraties is niet beschikbaar. Gezien de grote afstand van het bedrijf tot de verschillende meetpunten, zijn de concentraties niet representatief als achtergrondwaarde ter hoogte van het bedrijf.

7.2.2


Het studiegebied wordt bepaald door de zones beïnvloed door de rechtstreekse emissie uit de stallen. De effecten met betrekking tot lucht beperken zich vaak tot één kilometer, hoewel een verdere dispersie uiteraard niet uitgesloten kan worden. Indien blijkt dat deze straal niet voldoende groot gekozen is, zal een groter gebied (afhankelijk van de hindereffecten) onderzocht worden. In het MER zal gebruik gemaakt worden van IFDM voor het modelleren van de stofconcentraties in de omgeving van het bedrijf, zowel in de huidige als in de gewenste situatie.

7.2.3

Methodiek en significantiekader

7.2.3.1 7.2.3.1.1

Evaluatie van het project door middel van modellering van stofemissie uit de stallen Bepaling van stofemissie

De voornaamste stofbron op het bedrijf, met name de emissielucht van de stallen, wordt zoveel mogelijk kwantitatief besproken. Voor het inschatten van de effecten wordt gebruik gemaakt van literatuurgegevens. Het stof dat uit de stallen geëmitteerd wordt bestaat voornamelijk uit huid-, mest-, voeren strooiseldeeltjes die met de ventilatielucht uit de stallen worden geblazen. Deze stofuitstoot kan beschouwd worden als een permanente bron waarbij de stofconcentratie functie is va n het ventilatiedebiet en de leeftijd van de dieren. De stofconcentratie uit de stallen wordt in de buitenlucht snel verdund, zodat mogelijke hogere stofconcentraties in de omgevingslucht beperkt blijven tot de onmiddellijke omgeving van de stallen. Voor het maken van een inschatting stofemissies vanuit de stallen (zowel PM 2,5 als PM10) wordt, net als bij ammoniak, aangeraden om gebruik te maken van studies uit Nederland, en dit tot er Vlaamse cijfers beschikbaar zullen zijn. De gebruikte emissiecijfers zullen bij de effectbeoordeling weergegeven worden. 7.2.3.1.2

Modellering van stofemissie


68

Op basis van IFDM zal een modellering voor het bedrijf in kwestie uitgevoerd worden. Als basis voor het model wordt dezelfde bronnenconfiguratie gebruikt als bij het geurmodel. Enkel de emissies dienen aangepast te worden (in plaats van de geuremissies dienen de stofemissies ingevuld te worden). Kort samengevat zijn de modelsettings (optiebestand) de volgende: gebruik van puntbronnen; Briggs finale pluimstijging; uitmiddeling over 24 uur; concentratieberekeningen zonder depositie. 7.2.3.1.3

Toetsing van stofemissie

Rekening houdende met de gemeentelijke achtergrondconcentratie (bepaald aan de hand van de interpolatiekaart)(waarbij deze bij de bedrijfsconcentratie opgeteld wordt), zal er een toetsing uitgevoerd worden ten opzichte van de jaargemiddelde grenswaarde voor PM 10 gelijk aan 40 µg/m³ (grenswaarde van toepassing vanaf 1 januari 2005 volgens Europese richtlijn 1999/30/EG). Tevens zal een toetsing uitgevoerd worden ten opzichte van de jaargemiddelde PM2,5-grenswaarde van 25 µg/m³, die uiterlijk in 2015 dient gerespecteerd te worden (Europese richtlijn Lucht, 2008/50/EG). Daarnaast zal onderzocht worden wat de procentuele bijdrage van het project/bedrijf zelf bedraagt (dus geen rekening meer houden met de gemeentelijke achtergrondconcentratie) ten opzichte van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde. Door de Dienst Mer wordt hierbij het volgende significantiekader voorgesteld in functie van de berekende immissiewaarde X (Richtlijnenboek Lucht, Dermaux et al., 2012):   

3 ≥ X > 1 % van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde 10 ≥ X > 3 % van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde X > 10 % van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde

beperkte bijdrage belangrijke bijdrage zeer belangrijke bijdrage

De toetsing zal enkel toegepast worden op de jaargrenswaarden van 40 µg/m³ (PM 10) en 25 µg/m³ (PM2,5) en niet op de daggemiddelde waarden (Willems et al., 2011).

7.2.3.2

Andere bronnen

Naast de emissielucht uit stallen, kunnen ook nog een aantal andere bronnen (vb. mestscheider, vullen van voedersilo’s, laden en lossen van dieren, ...) verantwoordelijk zijn voor stofemissie. De stofproductie van deze activiteiten is moeilijk kwantificeerbaar. Bovendien is zij in grote mate afhankelijk van de gebruikte werkmethodes en preventieve maatregelen genomen door de uitbater. Een korte bespreking van deze stofbronnen wordt gegeven bij de effectbeoordeling. De grootste stofproductie op een veeteeltbedrijf is echter afkomstig uit de emissie van de stallucht.

7.2.3.3

Significantiekader voor stof

Tabel 24 Significantiekader voor stof deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

stof

PM10 (jaargemiddeld): individueel bedrijf

X > 10 % van de norm of richtwaarde: zeer belangrijke bijdrage (negatief effect)


10 ≥ X > 3 % van de norm of richtwaarde: belangrijke bijdrage (matig negatief

69

deelaspect

omschrijving

beoordelingskader effect) 3 ≥ X > 1 % van de norm of richtwaarde: beperkte bijdrage (gering negatief effect) X ≤ 1 % van de norm of richtwaarde: verwaarloosbare bijdrage (geen of verwaarloosbaar effect)

X > de norm of richtwaarde: negatief effect PM10 (jaargemiddeld): cumulatief (gemeente + bedrijf)

PM2,5 (jaargemiddeld): individueel bedrijf

X > 10 % van de norm of richtwaarde: zeer belangrijke bijdrage (negatief effect) 10 ≥ X > 3 % van de norm of richtwaarde: belangrijke bijdrage (matig negatief effect) 3 ≥ X > 1 % van de norm of richtwaarde: beperkte bijdrage (gering negatief effect) X ≤ 1 % van de norm of richtwaarde: verwaarloosbare bijdrage (geen of verwaarloosbaar effect)

PM2,5 (jaargemiddeld): cumulatief (gemeente + bedrijf)

7.2.4 7.2.4.1

X > de norm of richtwaarde: negatief effect

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten Evaluatie van het project door middel van modellering van stofemissie uit de stallen

De stofemissiefactoren die van toepassing zijn voor het bedrijf, worden gegeven in Tabel 25. Hiervoor worden de emissiecijfers uit het geactualiseerde richtlijnenboek Landbouwdieren (Willems et al., 2011) gebruikt. Deze cijfers zijn gebaseerd op de Nederlandse stofemissiecijfers, terug te vinden op InfoMil (www.infomil.nl). Gezien deze recentelijk herzien en aangepast werden, worden de meest recente cijfers gebruikt. De PM2,5-emissie wordt berekend op basis van de PM10-emissie, waarbij de PM2,5emissiecijfers ongeveer 18 % bedragen van de PM 10-emissiecijfers. Indien er gebruik gemaakt wordt van een combi-biologische wasser, kan er een reductie van 80 % doorgevoerd worden. Tabel 25 Stofemissiefactoren voor de verschillende op het bedrijf van toepassing zijnde stalsystemen diersoort

stalsysteem

PM10- PM2,5- stofemissie (kg/d.j)

vleesvarkens

traditioneel

0,153 – 0,028

combiwasser

0,031 – 0,006

Tabel 26 geeft een overzicht van de stofemissie van de inrichting.


70

Tabel 26 Stofemissie (zowel PM2,5 als PM10) ten gevolge van de bedrijfsexploitatie (opgedeeld in het aantal bronnen dat in de modellering gebruikt wordt) huidig stal

huidig vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

dieren

kg PM10/j

kg PM2,5/j

dieren

kg PM10/j

kg PM2,5/j

dieren

kg PM10/j

kg PM2,5/j

dieren

1

440 mestvarkens

67

12

440 mestvarkens

67

12

440 mestvarkens

67

12

644 mestvarkens

2

460 mestvarkens

70

13

460 mestvarkens

70

13

460 mestvarkens

70

13

644 mestvarkens

3

600 mestvarkens

92

16

840 mestvarkens

4

520 mestvarkens

80

14

728 mestvarkens

49

9

49

9

5

500 mestvarkens

77

14

500 mestvarkens

77

14

700 mestvarkens

480 mestvarkens

73

13

480 mestvarkens

73

13

672 mestvarkens

43

8

6

3.448 mestvarkens

459

82

3.448 mestvarkens

336

61

3.840 mestvarkens

229

42

TOTAAL


840 mestvarkens 728 mestvarkens

71


kg PM10/j

kg PM2,5/j

40

8

49

9

43

8

132

25

672 mestvarkens 4.228 mestvarkens

Door de aangevraagde uitbreiding en omvorming zal de stofemissie afnemen met 75 % ten opzichte van de huidige situatie. Dit kan verklaard worden door het toepassen van combiwassers. Om een indicatief beeld te krijgen van de stofconcentratie (PM 2,5 en PM10) ter hoogte van het veeteeltbedrijf worden modellen opgemaakt met behulp van IFDM. De resultaten van deze modellering zijn terug te vinden in Tabel 27. Hierbij worden de stofnormen en bijdragen waaraan getoetst moet worden, evenals het aantal woningen waarvoor effecten te verwachten zijn, weergegeven.


72

Tabel 27 Resultaten van de stofconcentratiemodelleringen (de stofnormen en bijdragen waaraan getoetst moet worden, en het aantal woningen waarvoor effecten te verwachten zijn) huidige situatie effectbeoordeling

vergunde situatie

gewenste situatie fase I

gewenste situatie fase II

zone van overschrijding

aantal woningen


aantal woningen


aantal woningen


aantal woningen

PM10-jaargemiddelde 1 – 3 % van de norm


ja

6

ja

3

ja

3

neen

/

3 – 10 % van de norm


ja

0

ja

0

ja

0

neen

/

10 % van de norm - norm

negatief effect

ja

1**

ja

1**

neen

/

neen

/

> norm*

negatief effect

neen

/

neen

/

neen

/

neen

/

PM2,5-jaargemiddelde 1 – 3 % van de norm


ja

1**

ja

0

ja

0

neen

/

3 – 10 % van de norm


ja

0

ja

1**

neen

/

neen

/

10 % van de norm - norm

negatief effect

neen

/

neen

/

neen

/

neen

/

> norm* negatief effect neen / neen * toetsing cumulatieve stofconcentratie, rekening houdend met gemeentelijke achtergrondconcentratie **bedrijfswoning

/

neen

/

neen

/


73

De maximale PM10-stofconcentratie door het bedrijf zelf bedraagt respectievelijk 8,4 µg/m³ voor de huidige situatie, 7,1 µg/m³ voor de vergunde situatie, 3,5 µg/m³ voor de gewenste situatie fase I en 0,2 µg/m³ voor de gewenste situatie fase II, Voor PM2,5 is dit respectievelijk 1,5 µg/m³, 1,3 µg/m³, 0,7 µg/m³ en 0,04 µg/m³. Bijlage 15a (huidige situatie), Bijlage 15b (vergunde situatie) en Bijlage 15c (gewenste situatie) tonen een weergaven van de PM 10-modellering. Bij de toetsing van de bedrijfsbijdrage aan de PM 10stofconcentratie blijkt dat zowel in de huidige als in de vergunde situatie een zone aanwezig is waar er een negatief effect geldt. In deze zone is enkel de bedrijfswoning gelegen. In de zone waar een matig negatief effect geldt, zijn in beide situaties geen woningen gelegen. In de zone waar een gering negatief effect geldt, zijn in de huidige situatie zes woningen gelegen en in de vergunde situatie zijn dit er drie. In de gewenste situatie fase I is nog een zone aanwezig waar een matig negatief effect geldt. In deze zone zijn echter geen woningen gelegen. In de zone waar een gering negatief effect geldt zijn drie woningen gelegen in deze situatie. In de gewenste situatie fase II zijn geen zones meer aanwezig die ingedeeld worden in effectklassen. Bijlage 16a (huidige situatie), Bijlage 16b (vergunde situatie) en Bijlage 16c (gewenste situatie) tonen een weergaven van de PM 2,5-modellering. Inzake PM2,5-concentratie is zowel in de huidige situatie als in de vergunde situatie een zone aanwezig waar een matig negatief effect geldt. In deze zone is en kel de bedrijfswoning gelegen. In de zone waar een gering negatief effect geldt, zijn geen woningen gelegen. In de gewenste situatie fase I is er enkel nog een zone aanwezig waar een gering negatief effect geldt. In deze zone zijn geen woningen gelegen. In de gewenste situatie fase II zijn ook inzake PM 2,5concentratie geen zones meer aanwezig die ingedeeld worden in effectklassen. Door de aangevraagde uitbreiding zal er dus een verbetering optreden ten opzichte van de huidige en vergunde situatie. In de gemeente Kluisbergen bedraagt de achtergrondstofconcentratie voor PM 10 tussen 21 en 25 µg/m³ (bron: interpolatiekaart VMM). Binnen de regio waar de bedrijfseigen stofconcentratie hoger is dan 15 µg/m³ kan de norm van 40 µg/m³ overschreden worden. Aangezien de maximale PM 10-concentratie in de slechtste situatie (= huidige situatie) 8,4 µg/m³ bedraagt, is dit hier in geen enkele situatie het geval. Ook inzake PM2,5 wordt in geen enkele situatie de norm overschreden door de bijdrage van het bedrijf.

7.2.4.2

Andere bronnen

Tijdens het vullen van de silo’s wordt het droogvoer via een persleiding onder druk in de voedersilo’s geblazen. Om overdruk in de silo te vermijden is er een uitlaatopening voorzien om een teveel aan statische luchtdruk te laten ontsnappen naar de buitenlucht. Via de uitlaatopening kunnen stofdeeltjes in de omgevingslucht terecht komen. Het vullen neemt normaliter maximaal 1 uur in beslag. Het gaat hier dus om een tijdelijke stofbron. De uitbater verplicht het gebruik van een stofzak bij het vullen van de voedersilo’s. Hierdoor zal praktisch geen stof vrijgesteld worden. Naast de stofemissie ten gevolge van de dieren op zich dient voor het bedrijf eveneens rekening gehouden te worden met de stofemissies ten gevolge van de verbranding van fossiele brandstoffen (vnl. mazout). Het jaarlijkse verbruik (zowel huidige als toekomstige situaties) wordt door de initiatiefnemer ingeschat op 12.000 liter petroleum (= 0,41 TJ). Voor de verbranding van petroleum wordt gerekend met een stofemissie van 5 kg per TJ zowel voor PM10 als voor PM2,5 (Goovaerts et al., 2002, BBT Stookinstallaties en stationaire motoren). Reden is dat fijn stof dat vrijkomt bij verbranding van fossiele brandstoffen bijna uitsluitend kleine stoffracties betreft. De PM 10 en PM2,5-emissie gerelateerd aan dit verbruik bedraagt 2,05 kg. Dit is verwaarloosbaar ten opzichte van de stofemissie van de stallen.


74

Andere mogelijke bronnen van stofemissie op voorliggend bedrijf zijn het transport en het uitmesten en droogborstelen van de stallen. Deze emissies zijn zeer moeilijk kwantitatief in te schatten, maar zullen beperkt zijn in vergelijking met de stofemissie uit de stallucht.

7.2.5

Synthese van de milieu-effecten voor stof

Tabel 28 Samenvatting effecten voor stof deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

stof


negatief effect ter hoogte van de bedrijfswoning in de huidige en vergunde situatie, gering negatief effect ter hoogte van 6 woningen in de huidige situatie en ter hoogte van 3 woningen in de vergunde situatie en gewenste situatie fase I, verwaarloosbaar effect in de gewenste situatie fase II

verwaarloosbaar effect ter hoogte van woningen, in alle situaties PM10 (jaargemiddeld): cumulatief (gemeente + bedrijf)



matig negatief effect ter hoogte van de bedrijfswoning in de huidige en vergunde situatie, verwaarloosbaar effect in de gewenste situatie fase II

verwaarloosbaar effect ter hoogte van woningen, in alle situaties

7.3 Verzuring en vermesting 7.3.1


Twee toestandsindicatoren geven een beeld van de verzuring in Vlaanderen. Allereerst worden gemeten concentraties van verzurende stoffen opgevolgd om een idee te krijgen van de luchtkwaliteit (immissie) en de droge depositie. Een tweede indicator behandelt de (totale) verzurende deposities. De gezamenlijke effecten van zwavel- en stikstofhoudende verbindingen die via de atmosfeer aangevoerd worden, en waaruit zwavel- en salpeterzuur gevormd kunnen worden kaderen binnen verzuring. De emissies van zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NO en NO2, samen NOx) en ammoniak (NH3) dragen bij aan de vorming van deze verbindingen. Om verzurende emissies van SO2, NOx en NH3 vergelijkbaar te maken wordt de som van de potentieel verzurende emissies uitgedrukt in ‘zuurequivalenten’ (Zeq). De term ‘potentieel’ wordt gebruikt omdat de actuele verzuring sterk afhangt van de processen die zich in de bodem en in het (oppervlakte)water afspelen, alsook van de grensoverschrijdende emissies. Vanuit het gezichtspunt van de verzurende inwerking op het milieu worden de emissies van SO 2, NOx en NH3 bij elkaar opgeteld om de som te vormen van de potentieel verzurende emissies. De gevolgen van deze verzurende emissies gaan veel verder dan enkel een toename van de zuurtegraad van het regenwater. De verwijdering van deze componenten uit de atmosfeer verzuren de bodem en het oppervlaktewater, wat zorgt voor de aantasting van ecosystemen. Verzuring kan leiden tot verhoogde


75

nitraatgehalten in het grondwater en de uitloging van metalen uit de bodem naar het grondwater veroorzaken. Verzurende deposities oefenen niet enkel een invloed uit op ecosystemen, maar tasten ook gebouwen en monumenten aan en kunnen na inademing of onrechtstreeks na opname van verontreinigd grondwater schadelijk zijn voor de mens. Zwaveldioxiden en stikstofoxiden in combinatie met ozon kunnen door hun negatieve impact op de gewasopbrengst voor aanzienlijke economische schade zorgen in de landbouwsector (MIRA-T, 2004, 2006 en 2007). Het beleid inzake verzuring is erop gericht om ecosystemen te beschermen. Op lange termijn wordt ernaar gestreefd dat alle bevolkingsgroepen, inclusief de meest gevoelige, niet meer blootgesteld worden aan concentratieniveaus die schadelijk zijn voor de gezondheid. Daarnaast wordt ernaar gestreefd dat geen enkel ecosysteem nog zou blootgesteld worden aan een verzurende depositie hoger dan zijn kritische last (KL). Dit is de maximaal toelaatbare depositie per oppervlakte-eenheid voor een bepaald ecosysteem zonder dat er volgens de huidige kennis schadelijke effecten optreden. Wat depositie betreft, vertonen SO2, NOx en NH3 een verschillend gedrag in de atmosfeer. Omdat NH 3 sneller verwijderd wordt (geringe emissiehoogte en hoge depositiesnelheid), beperkt de invloed van NH 3 zich voornamelijk tot op enkele kilometers van de bron. Lange verblijftijden in de atmosfeer (van enkele dagen voor SO2 tot nog langer voor NOx) zorgen ervoor dat beide verzurende componenten tot over afstanden van wel duizend kilometer kunnen getransporteerd worden. Verzuring is dan ook een grensoverschrijdend probleem, waardoor het resultaat in Vlaanderen niet enkel afhangt van reductieinspanningen in Vlaanderen, maar ook van dat in andere gewesten en omringende landen. Momenteel gaat er meer uitstoot van Vlaanderen over de grens dan omgekeerd (Milieubeleidsplan 2011; MIRA, 2006). Ammoniakvorming vindt plaats bij de anaerobe afbraak van eiwitten en urinezuur in mest. De microbiële afbraakprocessen zijn sterk afhankelijk van de waterconcentratie. Ammoniak (NH 3) wordt in de lucht omgezet in ammonium(NH4+)-houdende deeltjes zoals ammoniumsulfaat en ammoniumnitraat. Door de wind wordt de ammoniak vervolgens getransporteerd en verspreid, waardoor de concentratie door verdunning met andere lucht gaandeweg afneemt. Ammoniak en ammonium kunnen via de atmosfeer op de bodem of op de vegetatie terecht komen. Dit heet depositie, en is voornamelijk belangrijk (naar effecten toe) voor de discipline fauna en flora. Vermesting is de ophoping (“aanrijking”) van nutriënten in het milieu door menselijke activiteiten. De belangrijkste nutriënten betrokken bij vermesting zijn stikstof, fosfor en in mindere mate kalium. Deze elementen zijn van nature al aanwezig in de bodem en het gronden oppervlaktewater, maar menselijke activiteiten veroorzaken een zeer grote toevoer ervan naar het milieu. Hierdoor worden de ecologische processen en natuurlijke kringlopen in de compartimenten bodem, water en lucht verstoord. De belangrijkste gevolgen van deze verstoring zijn:    



de kwalitatieve achteruitgang van vegetaties op voedselarme en matig voedselarme gronden en de daarmee verbonden daling van de biodiversiteit; de kwalitatieve achteruitgang van oppervlaktewater (eutrofiëring) en de watergebonden planten en dierengemeenschappen; de kwalitatieve achteruitgang van grondwater en de grondwaterafhankelijke terrestrische ecosystemen, evenals de aanvoer van nutriëntrijk grondwater naar het oppervlaktewater; een bedreiging van en hogere kostprijs voor de drinkwatervoorziening, zowel uit oppervlaktewater als uit grondwater, voornamelijk als gevolg van verhoogde nitraatconcentraties; nadelige invloed op de landbouwactiviteit: door een onevenwichtige aanvoer van nutriënten op de bodem kan de kwaliteit van de gewassen verminderen of daalt de opbrengst.

Het aandeel van de landbouw in de vermestende emissie (stikstof en fosfor samen) bedroeg 53,8 % in 2006 (MIRA, 2011). Daardoor is landbouw de belangrijkste sector in de vermestingsproblematiek. Om het


76

leefmilieu te beschermen tegen de verontreiniging door meststoffen werd het gebruik ervan strikt gereglementeerd via het Mestdecreet. Vermesting is ook van belang voor de disciplines fauna en flora, bodem en water. Voor de referentiesituatie voor de discipline lucht werd een algemeen beeld geschetst van Vlaanderen op basis van de informatie voortkomend uit VMM-rapporten (o.a. Lozingen in de lucht 1990-2011, “Zure regen” in Vlaanderen 2011, zwevende stof in Vlaanderen 2007-2008, ...) en milieu- en natuurrapporten (MIRA en NARA). De referentiesituatie werd beschouwd inzake verzuring. Bij de eigenlijke effectbespreking wordt voornamelijk dieper ingegaan op effecten ten gevolge van de effectieve verzurende en vermestende belasting. Uit het document “Zure regen” in Vlaanderen, depositiemeetnet verzuring (VMM, 2013) kunnen de volgende gegevens i.v.m. de verzurende depositie geëxtrapoleerd worden (Tabel 29). Deze gegevens werden berekend op basis van het Operationeel Prioritaire Stoffen model, voor de betrouwbaarheid van het model wordt verwezen naar het achtergronddocument “thema verzuring” uit het MIRA-T (MIRA, 2006). Tabel 29 Verzurende depositie in 2011 (Zeq/ha.j) SO2 totale depositie

NOx totale depositie

NH3 totale depositie

totaal

Kluisbergen

441

554

1.053

2.047

Vlaanderen (in 2010, op basis van MIRA (2012))

184

569

674

2.027

In Tabel 30 wordt de NH3-emissie door de veeteelt voor 2011 weergegeven voor Kluisbergen. Op basis van deze cijfers werd voor de gemeente een totale emissie bepaald van 75.464 kg NH3 in 2011 (VMM, 2012a). In 2011 was de totale vermestende depositie 22,48 kg N/ha.j (VMM, 2013). Tabel 30 NH3-emissie door veeteelt voor 2011 voor Kluisbergen (ton/j) (VMM, 2012a)

Kluisbergen

7.3.2

stal

weide

externe opslag

uitrijden op land

kunstmest

38,8

3,6

0,1

24,5

8,5


Het studiegebied wordt bepaald door de zones beïnvloed door de rechtstreekse emissie uit de stallen. Voortgaand op emissies van vergelijkbare bedrijven kan veiligheidshalve gesteld worden dat de voornaamste effecten plaatsvinden binnen een straal van ongeveer 1,5 km (verzuring en vermesting). Indien blijkt dat deze straal niet voldoende groot gekozen is, zal een groter gebied (afhankelijk van de hindereffecten) onderzocht worden. In het MER zal gebruik gemaakt worden van IFDM voor het modelleren van de verzurende en vermestende deposities in de omgeving van het bedrijf, zowel in de huidige als in de gewenste situatie.

7.3.3


Op landbouwbedrijven zal voornamelijk ammoniakemissie voor verzurende en vermestende emissies zorgen. Toch valt niet uit te sluiten dat ook nog andere verbindingen (SO 2, NOx, ...) van belang kunnen zijn. Indien dit zo is, dan zal dit zeker mee opgenomen worden in het MER. In voorliggend geval zijn de ammoniakemissies evenwel de belangrijkste bron van verzurende en vermestende effecten.


77

7.3.3.1

Bepaling van de verzurende en vermestende emissie

De ammoniakemissie van het bedrijf zal berekend worden aan de hand van een rekenmethode uit de Nederlandse regelgeving (Regeling en Wet Ammoniak en Veehouderij (Wav), VROM, 2002a en 2002b, laatste update dateert van 18 oktober 2011). Hierbij wordt de totale ammoniakemissie van de inrichting berekend door vermenigvuldiging van het aantal dieren met de emissiefactor behorend bij de betreffende diercategorie en het huisvestingssysteem. Deze emissiefactor (kg NH 3/dierplaats.j) wordt bekomen uit literatuurgegevens. De emissiefactor voor berekening van de totale emissie omvat de totale stalemissie inclusief de emissie van de mest die in de stal is opgeslagen of bewerkt is in de mestverwerkingsinstallatie. Dit laatste is hier niet van toepassing. Het geheel wordt kwantitatief ingeschat. De emissiefactoren die van toepassing zijn voor het bedrijf worden weergegeven bij de effectbeoordeling. Indien van toepassing, zullen ook nog andere verzurende (en in mindere mate vermestende) emissies bepaald worden.

7.3.3.2

Modellering van verzurende en vermestende emissies

Er worden modellen (op basis van IFDM) opgesteld om de verzurende en vermestende depositie door het bedrijf te simuleren. Omdat hier met depositie gewerkt wordt, dienen in het model puntbronnen ingegeven te worden. Opnieuw kan het geurinputmodel gebruikt worden als basis van de depositieberekening. Wel zal het optiebestand, waarin de modelsettings gedefinieerd worden, enigszins anders zijn. Er dienen namelijk droge depositiesnelheden ingegeven te worden. Afhankelijk van het vegetatietype, zal meer of minder uit de lucht gevangen worden. In het Richtlijnenboek Lucht (Dermaux et al., 2012) worden volgende depositiefactoren aangehaald (Tabel 31). Tabel 31 Gemiddelde depositiesnelheden in Vlaanderen gras (cm/s)

loofbos (cm/s)

naaldbos (cm/s)

heide (cm/s)

bebouwing (cm/s)

SO2

1,39

1,17

1,98

0,80

1,47

NOx

0,28

0,31

0,24

0,30

/

NH3

0,73

1,95

3,06

1,61

0,50

Kort samengevat zijn de modelsettings de volgende: gebruik van puntbronnen; Briggs finale pluimstijging; uitmiddeling over 24 uur; depositie; source depletion (bronverarming).

7.3.3.3

Toetsing van de verzurende en vermestende depositie

De gemodelleerde deposities zullen gebruikt worden om de verzurende en vermestende effecten op de omliggende fauna en flora in te schatten. Dit zal verder uitgewerkt worden in de discipline fauna en flora (hoofdstuk 11). Specifiek zal hierbij gekeken worden naar de waardevolle vegetaties. Vervolgens worden de kritische lasten van de verzuringsen vermestingskwetsbare vegetatietypes in de omgeving vergeleken met de berekende ammoniak- of stikstofdeposities.


78

7.3.3.4

Significantiekader voor verzuring en vermesting

Onder de discipline lucht wordt er geen beoordelingskader inzake verzuring en vermesting toegepast. De verzurende en vermestende effecten zullen bij de discipline fauna en flora bepaald en beoordeeld worden. Voor een effectbeoordeling inzake verzuring en vermesting wordt dan ook verwezen naar dit desbetreffende hoofdstuk (hoofdstuk 11).

7.3.4

Beschrijving van de emissies

In de Nederlandse regelgeving wordt een rekenmethode voorgeschreven om de ammoniakemissie door uitbating van veestallen te berekenen (Regeling en Wet Ammoniak en Veehouderij, VROM (2002a; 2002b)). De totale ammoniakemissie van de inrichting wordt berekend door vermenigvuldiging van het aantal dieren met de emissiefactor behorend bij de betreffende diercategorie en het huisvestingsysteem. De emissiefactor (Tabel 32) voor berekening van de totale emissie omvat de totale stalemissie inclusief de emissie van de mest die in de stal is opgeslagen. Deze emissiefactoren zijn terug te vinden in het geactualiseerde richtlijnenboek Landbouwdieren (Willems et al., 2011); indien er recentere factoren teruggevonden werden (www.infomil.nl), dan worden deze gehanteerd. Door het toepassen van een combiwasser kan een ammoniakreductie van 85 % in rekening gebracht worden. Tabel 32 Ammoniakemissiefactoren voor de verschillende op het bedrijf van toepassing zijnde stalsystemen diersoort

stalsysteem

NH3-emissie (kg/j)

vleesvarkens

traditioneel – hokoppervlak max. 0,8 m²

2,50

traditioneel - hokoppervlak groter dan 0,8 m²

3,50

combiwasser – hokoppervlak max. 0,8 m²

0,375

De jaarlijkse ammoniakemissie op een landbouwbedrijf is dus gerelateerd aan het gebruikte stalsysteem en het aantal dieren. Tabel 33 geeft de ammoniakemissie weer voor het bedrijf.


79

Tabel 33 Ammoniakemissie ten gevolge van de bedrijfsexploitatie stal

huidig

huidig vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

dieren

kg NH3/j

dieren

kg NH3/j

dieren

kg NH3/j

dieren

1

440 mestvarkens

1.100

440 mestvarkens

1.100

440 mestvarkens

1.100

644 mestvarkens

2

460 mestvarkens

1.150

460 mestvarkens

1.150

460 mestvarkens

1.150

644 mestvarkens

3

600 mestvarkens

2.100

840 mestvarkens

4

520 mestvarkens

1.820

728 mestvarkens

5

500 mestvarkens

1.750

500 mestvarkens

1.750

700 mestvarkens

6

480 mestvarkens

1.200

480 mestvarkens

1.200

672 mestvarkens

3.000 mestvarkens

9.120

3.448 mestvarkens

5.788

3.840 mestvarkens

TOTAAL


588

840 mestvarkens 728 mestvarkens

80

588 515


kg NH3/j 483

588 515

672 mestvarkens 3.353

4.228 mestvarkens

1.586

Door de uitbreiding en omvorming van het bedrijf, en de toepassing van combiwassers op de nieuwe stallen, zal de ammoniakemissie in de uiteindelijk gewenste situatie dalen met 82 % ten opzichte van de huidige situatie. Er worden modellen (op basis van IFDM) opgesteld om de verzurende en vermestende depositie door het bedrijf te simuleren. De gemodelleerde deposities zullen gebruikt worden om de verzurende en vermestende effecten op de omliggende fauna en flora in te schatten. Dit zal verder uitgewerkt worden in de discipline fauna en flora (hoofdstuk 11). Specifiek zal hierbij gekeken worden naar de verzuringsen vermestingskwetsbare vegetaties. Vervolgens worden de kritische lasten van deze kwetsbare vegetatietypes in de omgeving vergeleken met de berekende ammoniakdeposities.

7.4 Broeikasgas In de atmosfeer zijn gassen aanwezig die de invallende zonnestraling doorlaten, maar de teruggekaatste straling van het opgewarmde aardoppervlak opnemen. Dit fenomeen heet het broeikaseffect naar analogie met de werking van glas in een serre. Het leven op aarde dankt zijn bestaan aan dit broeikaseffect: de gemiddelde temperatuur zou anders -18 °C bedragen in plaats van de huidige +15 °C. De voornaamste broeikasgassen zijn waterdamp (H2O), koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4) en lachgas (N2O). De concentratie van deze gassen in de atmosfeer is het resultaat van talrijke dynamische processen en cycli die op elkaar ingrijpen. De laatste 100 jaar heeft de mens grote hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer geloosd door verbranding van fossiele brandstoffen (CO2 en N2O), veeteelt (CH4 en N2O), afvalverwerking (CH4) en chemische processen in de industrie (CO2). Door de wereldwijde ontbossing en de daarmee gepaard gaande verbranding worden grote koolstofreservoirs in het hout en de bodem omgezet naar broeikasgassen (voornamelijk CO2). Daarnaast dragen ook nieuwe stoffen zoals de chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s), hun vervangproducten (HCFK’s, HFK’s en PFK’s) en zwavelzuurhexafluoride (SF6) bij tot het broeikaseffect. Door die antropogene uitstoot is de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer verhoogd. Deze verhoogde concentratie versterkt het natuurlijke broeikaseffect en leidt bijgevolg tot een verhoging van de gemiddelde aardtemperatuur en een globale klimaatverandering (MIRA, 2008). Energiegebruik speelt hierbij een belangrijke rol. CO2, waarvan de emissies praktisch volledig te wijten zijn aan de verbranding van fossiele brandstoffen, is met een aandeel van 85 % veruit het belangrijkste broeikasgas in Vlaanderen. N2O was lange tijd het tweede belangrijkste broeikasgas in Vlaanderen. In 2006 daalde het belang van N2O (5,8%) voor het eerst sinds 1996 onder dat van methaan (6,3%). De overige fractie (ongeveer 1,5 %) wordt ingevuld door de uitstoot van gefluoreerde broeikasgassen. Doordat hun opwarmend effect honderd tot duizend keer sterker is dan voor CO 2, zijn ze echter niet onbelangrijk. De sector landbouw is verantwoordelijk voor 11,4 % van de uitstoot van broeikasgassen in 2006. De landbouw levert dus een grote bijdrage aan de uitstoot van broeikasgassen, maar ze is de enige sector die een absolute emissiereductie heeft gerealiseerd in de periode 1990 - 2005 (MIRA, 2008). In de industrie is er ook een reductie opgetreden, maar deze daling is volledig te wijten aan de maatregelen tegen F-gasemissies in de chemische sector. De emissie van broeikasgassen uit de landbouw is een gevolg van methaanvergisting (CH 4) in de dierlijke spijsvertering en in mestopslag, van de productie van lachgas (N2O) uit biologische processen, van het gebruik van fossiele brandstoffen (CO2- en N2O-emissies) en van CO2-emissie door daling van de bodemkoolstofvoorraad. Het inkrimpen van de veestapel leidt tot een reductie van de CH 4- en N2Ouitstoot.


81

De bijdrage van het brandstofverbruik van de landen tuinbouwsector te Kluisbergen aan de broeikasgasemissie wordt weergegeven in Tabel 34. De totale broeikasgasemissie in het Vlaamse Gewest wordt eveneens weergegeven zodat men de bijdrage van de betrokken gemeente aan de broeikasgasemissie op Vlaams niveau kan inschatten. Tabel 34 Emissie van broeikasgassen door brandstofverbruik in landen tuinbouw voor Kluisbergen in 2010, en ter vergelijking de uitstoot aan broeikasgassen in het Vlaamse gewest (VMM, 2012a) CO2 (kton)

CH4 (ton)

N2O (ton)

Kluisbergen

1,308

0,344

0,011

Vlaanderen

1.929

447

140

Hierbij dient opgemerkt te worden dat de effecten zich niet op lokaal niveau gaan afspelen, maar eerder op regionaal niveau of zelfs continentaal of mondiaal niveau. In het kader van een MER zullen ze dus zelden of nooit op een zinvolle manier gekwantificeerd kunnen worden. In uitzonderlijke gevallen (o.a. aanwezigheid van een co-vergistingsinstallatie) kan het wel zinvol zijn, maar in voorliggend project is dit niet het geval. Daarom wordt het hoofdstuk met betrekking tot de broeikasgassen niet verder uitgewerkt.

7.5 Globale synthese van de milieu-effecten voor de discipline lucht Voorgaande hoofdstukken geven een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten die optreden op de verschillende deelgebieden van de discipline lucht. De effecten worden nog eens samengevat in Tabel 35. Tabel 35 Samenvatting effecten voor de discipline lucht deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

geur

afstandsregels


bronnencluster

WOONGEBIED geen of verwaarloosbaaar effect WOONGEBIED MET LANDELIJK KARAKTER geen of verwaarloosbaar effect OVERIGE GEWESTPLANBESTEMMINGEN 12 gering negatief gehinderden (4 minder dan de huidige situatie) 7 matig negatief gehinderden (14 minder dan de huidige situatie) 1 negatief gehinderde (22 minder dan de huidige situatie)

stof


negatief effect ter hoogte van de bedrijfswoning in de huidige en vergunde situatie, gering negatief effect ter hoogte van 6 woningen in de huidige situatie en ter hoogte van 3 woningen in de vergunde situatie en gewenste situatie fase I, verwaarloosbaar effect in de gewenste situatie fase II

verwaarloosbaar effect ter hoogte van woningen, in alle situaties PM10 (jaargemiddeld): cumulatief (gemeente + bedrijf)


82

deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling


matig negatief effect ter hoogte van de bedrijfswoning in de huidige en vergunde situatie, verwaarloosbaar effect in de gewenste situatie fase II


verwaarloosbaar effect ter hoogte van woningen, in alle situaties

7.6 Milderende maatregelen Op de inrichting wordt reeds gebruik gemaakt van meerfasige voeders. Door het voeder zoveel mogelijk te gaan aanpassen aan de voedingsbehoefte van de dieren, zal ook de voederconversie optimaal gaan gebeuren, waardoor er een efficiënter N-gebruik zal zijn en er een reductie in de uitscheiding van stikstof en geurcomponenten zal optreden. Deze voeders zijn beter afgestemd op de specifieke behoefte van het dier in die bepaalde periode. Het toepassen van precisievoeding wordt ook als Best Beschikbare Techniek beschouwd. Hier kunnen dan ook geen bijkomende maatregelen voorgesteld worden, want de inrichting maakt hiervan reeds gebruik. Om de emissie van ammoniak naar de lucht te beperken worden ammoniakemissiearme stalsystemen toegepast (terug te vinden in de ‘lijst van stalsystemen voor ammoniakemissiereductie’ – Ministerieel besluit van 19/03/2004 – bijlage I. Belgische Staatsblad 14.10.2004). Hierbij blijft een goede bedrijfsvoering echter nog steeds van essentieel belang. Op alle stallen worden combi-biologische luchtwassystemen voorzien die de geuremissie met 75 %, de ammoniakemissie met 85 % en de stofemissie met 80 % reduceren. In de huidige situatie bestaat het bedrijf uit zes traditionele stallen. Deze zullen in verschillende fasen allen voorzien worden van een luchtwasser. In tussentijd kunnen enkel standaardmaatregelen om geuremissie te beperken toegepast worden op het bedrijf. Volgende maatregelen kunnen toegepast worden:  intensief en regelmatig reinigen van de stal bij all-in of alloutsystemen;  voederen naar behoefte van de dieren;  voederverliezen beperken en ze regelmatig verwijderen. Deze maatregelen worden, in het kader van een goede bedrijfsvoering, reeds zo veel mogelijk toegepast. Conform de omzendbrief LNE 2012/1 ‘Milderende maatregelen voor geuremissies die afkomstig zijn van bestaande varkensen pluimveestallen in Vlaanderen’ dienen voor enkele van deze maatregelen standaardprocedures te worden opgesteld. Voor de eerste maatregelen dient eveneens een logboek bijgehouden te worden. Indien aan bovenstaande maatregelen voldaan wordt, kan een inschattingscoëfficiënt in rekening worden gebracht van 10 %. (Gezien de stallen natuurlijk verlucht worden en er geen brijvoer wordt toegepast, kunnen de maatregelen omtrent optimalisatie van ventilatie en brijvoer niet toegepast worden.) In de gewenste situatie zullen alle stallen, in een tijdspanne van 10 jaar, voorzien worden van een combi-biologisch luchtwassysteem of gelijkwaardig systeem. Het is financieel niet haalbaar om onmiddellijk alle stallen van een luchtwassysteem te voorzien. Door telkens een tijdspanne van ongeveer 5 jaar tussen te laten, krijgt het bedrijf ademruimte alvorens opnieuw in een luchtwassysteem te investeren. Naast de hoge investeringskosten (luchtwasser, wateropvang, spuiopvang…), brengt een luchtwasser namelijk ook relatief hoge werkingskosten met zich mee (onderhoud, elektriciteitsverbruik


83

pompen en ventilatoren, spuiafzet…). Zolang de stal niet voorzien is van een combiwasser, wordt de stal niet maximaal opgevuld, dit om eventuele hinder naar de omgeving zoveel mogelijk te beperken.


84

8 Discipline bodem 8.1 Problematiek en toelichting referentiesituatie en beschrijving referentiesituatie Bodem kan gedefinieerd worden als het vaste deel van de aarde met inbegrip van het grondwater en de andere bestanddelen en organismen die er zich in bevinden. Bodemverontreiniging wordt omschreven als de aanwezigheid van stoffen of organismen, veroorzaakt door menselijke activiteiten, op of in de bodem, die de kwaliteit van de bodem op rechtstreekse of onrechtstreekse wijze nadelig (kunnen) beïnvloeden. Samen met de lucht en het water vormt de bodem de belangrijkste basis voor het bestaan van leven op onze planeet. De bodem regelt de natuurlijke cycli van materie en energie en is uiterst gevoelig voor de effecten van klimaatverandering, maatschappelijke en ecologische functies die cruciaal zijn voor het leven in het algemeen. In het kader van duurzaam landgebruik hebben landen tuinbouw alle belang bij een gewaarborgde bodemkwaliteit en een duurzaam bodembeheer. Vele landen bosbouwactiviteiten zijn overigens van essentieel belang voor het behoud van de bodem en de afschaffing ervan kan ernstige erosie veroorzaken. Binnen de landbouw hebben de grondgebonden sectoren een directe invloed, terwijl de niet-grondgebonden sectoren zoals de intensieve veehouderij een indirecte invloed hebben op de bodemkwaliteit. Bij een indirecte invloed valt bijvoorbeeld te denken aan afdichting van de bodem en verontreinigingen als gevolg van mestproductie en –gebruik. Sedert enkele jaren is het duidelijk dat de bodem op diverse plaatsen in Vlaanderen verontreinigd is met milieugevaarlijke stoffen. Een vervuilde bodem kan de kwaliteit van het leven bedreigen: mensen, dieren en planten kunnen in contact komen met schadelijke stoffen of het grondwater kan erdoor aangetast worden. De aandacht voor bodemverontreiniging als belangrijk milieuprobleem is vrij recent. Met het bodemsaneringsdecreet van 1995 werd een wettelijk kader gecreëerd voor de aanpak van bodemverontreiniging. Dit decreet is gewijzigd door het Decreet van 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming, kortweg het Bodemdecreet. Of een grond al dan niet verontreinigd is, wordt bepaald aan de hand van een oriënterend bodemonderzoek. Gronden die worden opgenomen in het register zijn niet langer multifunctioneel, maar hoeven niet noodzakelijk te worden gesaneerd. Bodemverontreiniging kan zich doorzetten naar het grondwater. Beide verontreinigingen zijn dan ook in belangrijke mate gerelateerd. Stookolietanks, opslag van zwavelzuur of andere risico-elementen kunnen bij slecht onderhoud of onoordeelkundig gebruik ook grondwaterverontreiniging veroorzaken. Voor de bespreking van de referentiesituatie voor de discipline bodem wordt er dieper ingegaan op de geologie en de pedologie in het studiegebied. Hierbij wordt gebruik gemaakt van volgend gegevensbronnen:    

Geologische kaart van België; Bodemkaart van België; Topografische kaart; Databank Ondergrond Vlaanderen.

Er wordt een beschrijving gegeven van de geologie ter hoogte van het studiegebied. De geologische informatie (diepte tertiair, verschillende voorkomende formaties, dikte quartair, …) wordt afgeleid uit de


85

Geologische kaart van België (enerzijds kaartmateriaal, anderzijds aangevuld met informatie uit het bijhorende verklarende tekstgedeelte). In het studiegebied hebben de quartaire afzettingen een dikte van ongeveer 20 m. De tertiaire afzetting, die onmiddellijk onder het quartair dek ter hoogte van het bedrijf wordt aangetroffen, is de Formatie van Kortrijk (op basis van boringen (DOV-website) in de buurt van de inrichting). De geologische opbouw ter hoogte van het studiegebied wordt samengevat in Tabel 36. Tabel 36 Geologische opbouw diepte (m onder het maaiveld)

textuur

heterogeniteit, bijmengingen

stratigrafie

0 - 10

leem, silt

zandhoudend, kalkhoudend

Quartair

10 - 18

grof zand

leemhoudend, fossielen

Quartair

18 - 19

grind

leemhoudend, kalkhoudend

Quartair

19 - 20

leem, silt

kalkhoudend

Quartair

20 - 21

grind

kleihoudend, zandhoudend

Quartair

21 - 44

klei

zandhoudend

Formatie van Kortrijk

44 - 49

fijn zand

/

Groep van Landen (zand)

49 - 70

leem, silt

/

Groep van Landen (klei)

70 - 72

zandsteen

glauconiethoudend

Krijt

72 – 81,5

zand

mergelhoudend

Krijt

81,5 - 82

klei

/

Sokkel

82 -

schalie

zandhoudend, glauconiethoudend

Sokkel

Een uittreksel uit de bodemkaart van België wordt weergegeven in Bijlage 17. Het bedrijf is gelegen in de zandleemstreek. De zone waar de projectlocatie gelegen is, wordt aangeduid als een bebouwde zone (OB, grijs ingekleurd). Rond de projectlocatie zijn voornamelijk matig drog e lemig zandbodem zonder profiel (Scp), matig droge zandbodem (Zcp) en matig droge lemig zandbodem met een sterk gevlekte R-horizont en een verbrokkelde structuur (Scc).

8.2 Afbakening studiegebied De directe ingrepen op de bodem binnen het projectgebied kunnen, afhankelijk van de situatie, enerzijds plaatsvinden door afgraven van de bodem in functie van de aanleg van de nieuwe infrastructuur, grondverontreiniging door lekkage van een opslagtank, ... Anderzijds dient ook rekening gehouden te worden met de effecten op de bodem door processen zoals o.a. depositie van verzurende stoffen. Het studiegebied is dan ook ruimer te zien dan het projectgebied. Bij de bespreking van de referentietoestand wordt eveneens aandacht besteed aan de bodemgeografische situeri ng op macroniveau (tot ± 1 km) teneinde de samenhang met de ruimere landschapsecologische structuren te toetsen.

8.3 Methodiek en significantiekader Effecten op de bodem ten gevolge van de bedrijfsuitbating kunnen zijn: bodemverontreiniging door opslag risicostoffen; effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting; bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden, ...


86

8.3.1

Bodemverontreiniging door opslag risicostoffen

De opslag van gevaarlijke producten, fossiele brandstoffen, reinigingsen bestrijdingsmiddelen en de aanwezigheid van brandstofverdeelinstallaties op een veeteeltbedrijf kunnen aanleiding geven tot verontreiniging van de bodem. Stookolietanks en opslagtanks voor zwavelzuur vormen zeer frequent puntbronnen van bodemverontreiniging. Overvulling en corrosie van (voornamelijk ondergrondse) tanks zijn de oorzaak van calamiteiten met bodemverontreiniging tot gevolg. Het risico bij bovengrondse tanks is beperkter. Ook het morsen bij vervoer of bij op- of overslag van producten kan aanleiding geven tot bodemverontreiniging. Indien er daarenboven grond wordt weggevoerd in kader van het project, dan kan deze op andere plaatsen aanleiding geven tot bodemverontreiniging. Het Vlarebo regelt in hoofdstuk XIII het afvoeren en hergebruik van grond. Voor een niet-risico grond dient een technisch verslag ter bepaling van de kwaliteit van de te verzetten grond uitgevoerd te worden indien het grondverzet meer dan 250 m³ bedraagt. Voor een risico-grond geldt die vrije toelating tot 250 m³ niet. Bij de effectbespreking zal nagegaan worden of de opslag voldoet aan de voorgeschreven voorwaarden (Vlarem II). Eveneens wordt nagegaan of er reeds in het verleden bodemonderzoeken hebben plaatsgevonden op de betreffende terreinen en wordt aangegeven of verdere opvolgingsonderzoeken in de toekomst noodzakelijk worden geacht.

8.3.2

Effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting

Vermesting is de aanrijking van bodem en water met nutriënten (vnl. stikstof, fosfor en kalium) waardoor ecologische processen en natuurlijke kringlopen verstoord worden. Deze verstoringen leiden tot verhoogde stikstof- en fosfaatconcentraties in gronden oppervlaktewater. Dit veroorzaakt mede de achteruitgang van biodiversiteit en de kwalitatieve achteruitgang van voedingsg ewassen. Ook de kwaliteit van de drinkwatervoorziening wordt onder druk gezet. Vermesting kan gebeuren door het uitrijden van mest op het land, depositie van nutriënten die door het bedrijf werden uitgestoten (de zogenaamde vermestende depositie) of calamiteiten (o.a. lek in de mestopslag). Hierbij zal enkel gekeken worden naar bodemverontreiniging ten gevolge van de bedrijfsuitbating op het terrein zelf (en niet op cultuurgronden). Hoe het bedrijf zijn mest afzet, kan jaarlijks verschillen. Jaarlijks dient het bedrijf aan de Mestbank een aangifte te doen van zijn mestafzet. De geproduceerde mest wordt uitgereden op het land (op eigen gronden, op gepachte gronden, via burenregeling of via lange afstandstransport), wordt getransporteerd naar het buitenland of wordt verwerkt in een (al dan niet externe) mestverwerkingsinstallatie. Intensieve veehouderijen die zelf over cultuurgronden beschikken, zullen deze maximaal bemesten. Indien de mest niet afkomstig is van het eigen bedrijf, dan zal hierop mest van andere bedrijven afgezet worden. In de praktijk dient vermesting door mestafzet dus eerder op niveau van Vlaanderen bekeken te worden dan op bedrijfsniveau. Dit wordt geregeld in het Mestactieplan III. Er zal een beschrijving gegeven worden op welke manier de mest werd afgezet in het referentiejaar. Op deze manier wordt een inzicht gekregen in de werking van het bedrijf. Effecten worden hier echter niet aan gekoppeld. Ten gevolge van de ammoniakuitstoot zal het bedrijf aanleiding geven tot verzurende en vermestende deposities. Voor een beschrijving van het werkingsmechanisme van verzuring en vermesting op de bodem wordt verwezen naar gespecialiseerde literatuur (bv. MIRA, 2006). De effecten van deze


87

verzuring/vermesting zullen zich vooral uiten door indirecte effecten op de aanwezige vegetatie. Bijgevolg wordt de impact van de verzurende en vermestende depositie ten gevolge van de bedrijfsuitbating besproken bij de discipline fauna en flora. De mestopslag kan tot vermestende effecten leiden. Zo kunnen lekken in de mestkelders en verlies van reinigingswater leiden tot vermesting. Op een aantal bedrijven zijn peilputten aanwezig die het toelaten de vermestende invloed van het bedrijf op het grondwater na te gaan. Omdat het hierbij over grondwaterverontreiniging gaat, wordt voor een verdere behandeling van deze problematiek doorverwezen naar de discipline water. Wat de mestopslagcapaciteit betreft moet er voldoende capaciteit zijn voor het opslaan van de hoeveelheid mest die gedurende negen maanden geproduceerd wordt, tenzij het bedrijf over andere afzetmogelijkheden beschikt. De effectbeoordeling zal hier gebeuren op basis van de grootte van de opslagcapaciteit, waarbij rekening gehouden wordt met eventuele andere afzetmogelijkheden waarover het bedrijf beschikt.

8.3.3

Bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden

Door de aanleg van nieuwe infrastructuren kan er bodemverstoring optreden. Een beoordeling kan gemaakt worden op basis van de landbouwtyperingskaart. Deze kaart heeft als doel een éénduidige differentiatie van het agrarisch gebied te bekomen. Hiervoor wordt een waardering toegekend aan individueel geregistreerde landbouwpercelen.

8.3.4

Significantiekader voor de discipline bodem

Tabel 37 Significantiekader voor de discipline bodem deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

bodemverontreiniging door opslag risicostoffen

opslag

negatief effect: niet voldaan aan de voorgeschreven voorwaarden van Vlarem II geen of verwaarloosbaar effect: voldaan aan de voorgeschreven voorwaarden van Vlarem II

bodemonderzoek

negatief effect: uitgevoerd, waarbij een negatieve invloed waar te nemen is, ofwel niet uitgevoerd, alhoewel een bodemonderzoek noodzakelijk is. Op zich kan dit dan niet als milieu-effect als dusdanig beschouwd worden, maar het niet in regel zijn met de wetgeving wordt als een negatief effect geklasseerd geen of verwaarloosbaar effect: bodemonderzoek uitgevoerd (conform de wetgeving), waarbij geen negatieve invloed terug te vinden is, of geen bodemonderzoek noodzakelijk (strikt genomen kan bij dit laatste geen uitspraak gedaan worden over de bodemkwaliteit)

mestafzet

geen effectbeoordeling

mestopslagcapaciteit

negatief effect: niet voldoende mestopslagcapaciteit volgens huidige wetgeving (9 maanden opslag noodzakelijk) geen of verwaarloosbaar effect: voldoende mestopslagcapaciteit

effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting

verzurende en vermestende depositie

zie discipline fauna en flora

bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden

bodemverlies

negatief effect: zeer hoge waardering volgens landbouwtyperingskaart matig negatief effect: hoge waardering volgens landbouwtyperingskaart gering negatief effect: matige waardering volgens landbouwtyperingskaart geen of verwaarloosbaar effect: zeer lage tot lage waardering volgens landbouwtyperingskaart


88

8.4 Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten 8.4.1

Bodemverontreiniging en -onderzoek door opslag risicostoffen

Momenteel zijn op het bedrijf drie opslagtanks voor petroleum aanwezig met een opslagcapaciteit van elk 1.200 l. Het gaat om drie bovengrondse, dubbelwandige opslagtanks. Dit blijft ongewijzigd in de gewenste situatie. De aanwezige tanks voldoen aan de nodige veiligheidsvoorschriften en worden periodiek gecontroleerd. Bijgevolg is er weinig kans op bodem- en grondwaterverontreiniging. Volgens Vlarebo Artikel 61 en 62 dient al dan niet, rekening houdend met de categorie waarin de inrichting wordt ingedeeld, een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd te worden. Op het voorliggende bedrijf zijn er geen rubrieken die ingedeeld zijn volgens de indelingslijst van Vlarebo.

8.4.2 8.4.2.1

Effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting Mestafzet

In de huidige situatie wordt er ongeveer 4.137 m³ mest per jaar geproduceerd. In de gewenste situatie fase I zal er ongeveer 4.608 m³ mest per jaar geproduceerd worden en in de gewenste situatie fase II 5.073 m³. De mest wordt deels afgezet door burenregeling en deels afgevoerd naar een externe mestverwerker. De stallen worden na iedere ronde nat gereinigd. Kuiswater wordt in de onderliggende mestkelders opgevangen en samen met de mest afgevoerd.

8.4.2.2

Mestopslag

In Tabel 38 wordt een overzicht gegeven van de verschillende mestopslagmogelijkheden op het bedrijf. Tabel 38 Mengmestopslagcapaciteit van het bedrijf (nummering volgens plannen uit Bijlage 10) huidige situatie

gewenste situatie

stal 1

581 m³

581 m³

stal 2

581 m³

581 m³

stal 3

727 m³

727 m³

stal 4

645 m³

645 m³

stal 5

606 m³

606 m³

stal 6

584 m³

584 m³

3.724 m³

3.724 m³

TOTAAL

Wat de mestopslagcapaciteit betreft moet er voldoende capaciteit zijn voor het opslaan van de hoeveelheid mest die gedurende negen maanden geproduceerd wordt. Aan deze bepalingen wordt eveneens geacht voldaan te zijn wanneer de exploitant van de inrichting aantoont op een andere reglementaire manier gedurende de beschouwde periode te kunnen voorkomen dat de mest of een gedeelte ervan op landbouwgrond wordt gebracht. Rekening houdende met de vergunde dieraantallen


89

dient er in de huidige (werkelijke) situatie opslag voorzien te worden voor 3.103 m³, en wordt er aldus voldaan aan de vereiste inzake mestopslagcapaciteit (huidige opslag 3.724 m³). In de gewenste situatie fase I dient er 3.456 m³ voorzien te worden. Hieraan wordt eveneens voldaan. In de gewenste situatie fase II dient er 3.805 m³ voorzien te worden. Het bedrijf heeft echter een contract met een mestverwerker, waarbij op regelmatige basis mest wordt weggehaald. Dit geldt tevens a ls bewezen mestopslagcapaciteit en bijgevolg wordt voldaan aan de wetgeving inzake mestopslagcapaciteit. Het spui van de combiwassers zal apart opgevangen worden. In de vergunde situatie wordt jaarlijks 606 m³ spui geproduceerd, in de gewenste situatie fase I zal dit 1.137 m³ zijn en in de gewenste situatie fase II 1.635 m³. Er zal een opvang voorzien worden om spui gedurende negen maanden op te vangen. De opvang zal waarschijnlijk in een (afgesloten) foliebassin gebeuren op een van percelen ten westen van de stallen 3, 4 en 5. Deze percelen grenzen echter niet aan de straat, waardoor nog onderzocht dient te worden hoe het bassin kan leeggemaakt worden (hoe het transport kan verlopen). Een andere locatieoptie, die reeds onderzocht is, was om het bassin tussen stal 2 en 3 te voorzien. Er is op deze locatie voldoende ruimte om voldoende opslag te voorzien voor de huidig vergund situatie. Er kan echter onvoldoende opslag voorzien worden op deze locatie om te voldoen aan de opslagbehoefte in de gewenste situatie. Het is financieel niet interessant om twee opslagplaatsen te voorzien en er wordt aldus geopteerd om de opslag te voorzien op één van de naastgelegen percelen. Door het spui niet in de mestkelders op te vangen wordt dit niet aanzien als dierlijke mest. Dit spui kan apart afgevoerd worden of uitgereden worden op het land. Rekening houden met een inhoud van 4,9 kg N/m³ (zie Tabel 39) en een bemestingsnorm van 170 kg N/ha, is er bij afzet op het land nood aan ongeveer 47 ha landbouwgrond. Wordt het spui bovenop de klassieke dierlijke mest toegediend, dan moet er, afhankelijk van de teelt, op zoek gegaan worden naar circa 100 ha. Het brengen naar de mestverwerking van dergelijke waterige fractie is zowel vanuit economisch als ecologisch oogpunt niet wenselijk, gezien er in dit geval een grote hoeveelheid waterige massa vervoerd dient te worden. Het is voor het bedrijf dan ook een must om spui in te dikken.

De samenstelling van het spui van dergelijke luchtwasser wordt weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 39 Samenstelling spui combi-biologisch luchtwassysteem eenheid

concentratie

ammonium-N

g/l

2,0

nitraat-N

g/l

0,6

nitriet-N

g/l

2,4

N-Kjeldahl

g/l

2,0

N-totaal

g/l

4,9

pH (bij 25 °C)

7,1

geleidbaarheid

µS/cm

21.000

ijzer

mg/l

1,4

sulfaat

g/l

0,4

CZV

mg O2/l

1.700

arseen

mg/l

< 0,05

cadmium

mg/l

< 0,02

chroom

mg/l

< 0,05

koper

mg/l

0,07

kwik

µg/l

< 0,10

lood

mg/l

< 0,10

nikkel

mg/l

< 0,10

zink

mg/l

0,42


90

Er worden door het bedrijf diverse systemen geëvalueerd om het spui verder in te dikken om zo de benodigde spuiopslagcapaciteit te beperken en het water te hergebruiken. Hierbij wordt het spui over een verticaal doek in de wasser gepompt waardoor het water verdampt wordt (dit kan eventueel gecondenseerd worden en hergebruikt) en er een opconcentratie van nutriënten in het overgebleven water gebeurd. Het spui bevat gemiddeld 4,9 kg N/m³, door het spui in te dikken zou dit 8,2 kg N/m³ worden. Gezien de indamping/opconcentratie in de wasser zelf gebeurt, zullen eventuele emissies die tijdens het opconcentreren vrijkomen opnieuw opgevangen worden door de wasser. Er dient echter nog een kosten/baten-analyse gemaakt te worden van de verschillende mogelijke technieken hiervoor. Voordeel van indikken is dus een beperktere benodigde opslagcapaciteit (40 %-reductie, dus in de gewenste situatie fase II 981 m³ spui per jaar of een spuiopslag van 736 m³) en de mogelijkheid tot hergebruik van water. Hierdoor zou minder grondwater moeten opgepompt worden. Gezien er in de gewenste situatie fase II jaarlijks zo’n 1.635 m³ spuiproductie is, en er ongeveer 40 % reductie optreedt, kan er, er vanuit gaand dat alle ‘verdampte’ water opnieuw gecondenseerd kan worden, zo’n 654 m³ water per jaar uit het spui ‘gewonnen’ worden. Nadeel is de hoge kostprijs, meer energieverbruik en de kans op verstopping. Indien niet ingedikt wordt zal echter een grotere opslagcapaciteit nodig zijn, wat eveneens een behoorlijke kostprijs met zich meebrengt. Het systeem staat tot op vandaag (mei 2014) nog niet volledig op punt. Een andere optie om minder spui te creëren is denitrificatie toepassen in de luchtwasser. Denitrificatie zorgt ervoor dat het opgeloste ammoniak/ammonium in het spuiwater omgezet wordt naar stikstofgas (N2), via nitraat. Het stikstofgas gaat naar de atmosfeer. Zo is het spuiwater minder snel verzadigd en dient er dus minder gespuid te worden. Met toepassing van denitrificatie bedraagt de hoeveelheid spui 121 m³/jaar in de vergunde situatie, 227 m³/jaar in de gewenste situatie fase 1 en 327 m³/jaar in de gewenste situatie fase 2. Het systeem van denitrificatie wordt reeds door veel leveranciers aangeboden. In de praktijk blijkt deze denitrificatie echter nog niet helemaal op punt te staat. Rekening houdend met de aanwezigheid van mestkelders bestaat er steeds een potentieel risico op verspreiding van mest naar de omgeving. De stallen en de mestopslaglocaties op het bedrijfsterrein dienen zodanig geconstrueerd te zijn dat er geen inspoeling naar het grondwater of afspoeling van mestdeeltjes naar het oppervlaktewater of de openbare riolering mogelijk is. Door het rein houden van de verharde oppervlakken op de inrichting wordt voorkomen dat het afspoelingswater (na regenval) bevuild wordt met mestresten. Om te onderzoeken of er bepaalde vermestende invloeden van het bedrijf waar te nemen zijn, kunnen peilputmetingen een indicatie geven. Peilbuizen dienen geïnstalleerd te worden vanaf 2.500 varkens. Gezien reeds in de huidige situatie meer dan 2.500 varkens gehuisvest worden, dienen deze peilputten reeds aanwezig te zijn. Op het bedrijf zijn 8 peilbuizen aanwezig. De analyseresultaten worden besproken onder discipline Grondwater.

8.4.3

Bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden

In de huidige situatie is reeds een regenwateropvang van 75 m³ voorzien. In de gewenste situatie dient een bijkomende regenwateropslag voorzien te worden van 554 m³, zodat de totale regenwateropvang 629 m³ bedraagt. Deze opvang wordt waarschijnlijk voorzien bij stal 6 en zal uitgevoerd worden in een ronde bassin met een diameter van ongeveer 12,5 m en een hoogte van 4,5 m. Om het spui van de luchtwassers te kunnen opvangen zal tevens een aparte opslag voor spuiopslag voorzien worden. Er wordt hiervoor gedacht aan een foliebassin. Deze zal gesitueerd zijn op één van de percelen ten westen van stallen 3, 4 en 5 en zal een diameter hebben van ongeveer 20 m en een hoogte van ongeveer 4 m. De bassin zal ongeveer 1 m ingegraven worden. Hiervoor zal een grondverzet van meer dan 250 m³ noodzakelijk zijn. Er dient bijgevolg een technisch verslag ter bepaling van de kwaliteit van de te verzetten grond opgemaakt te worden. Bij het grondverzet dient voldaan te worden aan de code van goede praktijk. Daarnaast zal tevens bronbemaling noodzakelijk zijn. Dit wordt verder besproken onder de discipline water.


91

8.5 Synthese van de milieu-effecten Hoofdstuk 8.6 geeft een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de mogelijke milieu-effecten die kunnen optreden op de verschillende deelgebieden van de discipline bodem. De effecten worden nog eens kort opgelijst in onderstaande tabel. Tabel 40 Samenvatting effecten voor de discipline bodem deelaspect

omschrijving

effectbeoordeling

bodemverontreiniging door opslag risicostoffen

opslag

geen of een verwaarloosbaar effect

bodemonderzoek

geen uitspraak mogelijk

mestafzet

geen beoordeling

mestopslagcapaciteit

geen effect

verzurende en vermestende depositie


bodemverlies


effecten op bodemprocessen door verzuring en vermesting

bodemverstoring door aanleg verhardingen, graafwerkzaamheden

8.6 Milderende maatregelen Er is geen bodemonderzoek noodzakelijk voor dit bedrijf. Door het rein houden van de verharde oppervlakken op de inrichting wordt voorkomen dat het afspoelingswater (na regenval) bevuild wordt met mestresten. Enkele maatregelen zijn getroffen om de risico’s op bodemverontreiniging tot een absoluut minimum te beperken:  er zijn gecontroleerde opslagtanks (stookolie, ...) op het bedrijf aanwezig;  ter hoogte van de bovengrondse tanks is de ondergrond gebetonneerd. Het wordt niet nodig geacht bijkomende milderende maatregelen voor te stellen. Indien calamiteiten optreden die een impact kunnen hebben op de bodem, dienen zo snel mogelijk de nodige acties ondernomen te worden om de verontreiniging weg te nemen.


92

9 Discipline water Onder deze discipline wordt zowel grondwater als oppervlaktewater beschouwd.

9.1 Grondwater 9.1.1


Het grondwater wordt in de kaderrichtlijn Water gedefinieerd als ‘al het water dat zich onder het bodemoppervlak in de verzadigde zone bevindt en dat in direct contact met de bodem of ondergrond staat’. Bij landbouwbedrijven worden verstoring van de waterhuishouding en verstoring van de waterkwaliteit als de belangrijkste effectgroepen voor grondwater beschouwd. Onder de noemer verstoring van de waterhuishouding komen zowel verdroging (verstoring van de waterinhoud en –cyclus van de grondwaterlagen), als overstroming (verstoring van de waterinhoud van het waterlopenstelsel) aan bod. Beleidsmatig wordt het volledig kwantitatieve waterbeleid onder de noemer van verdroging geplaatst. Zowel het waterverbruik, de zuiver kwantitatieve aspecten van het waterbeheer als de aspecten die betrekking hebben op het natuurlijk milieu die rechtstreeks aan die kwantitatieve aspecten gekoppeld zijn, worden hierbij voor ogen gehouden. Er is een sterke interactie tussen verstoring van de waterhuishouding, verzuring en vermesting. Verstoring van het grondwater heeft een belangrijke invloed op de bodemeigenschappen. Een verlaagde grondwaterstand versnelt de mineralisatie van het organisch materiaal en kan dus vermesting in de hand werken. Klimatologische veranderingen zijn essentieel bij de interpretatie van grondwaterpeilveranderingen (verdroging) en overstroming. In droge en warme periodes van het jaar kan de neerslag aanzienlijk terugvallen en zelfs lager worden dan de gewasverdamping. In dat geval spreken we over natuurlijke verdroging. In periodes van hoge neerslag kan de bodem verzadigd geraken, waardoor de kans op oppervlakkige afvoer van water en overstromingen toeneemt. In het begin van de jaren ’90 bedroeg het watergebruik in Vlaanderen ongeveer 910 miljoen m³. Dit gebruik daalde tot ongeveer 780 miljoen m³ in 2003. Vanaf 1996 valt een duidelijk afname van het totale verbruik op te merken (MIRA, 2012). Deze afname is terug te brengen tot een daling in oppervlaktewatergebruik, het grondwatergebruik is daarentegen vrij constant gebleven. Wordt specifiek naar de landbouwsector gekeken, dan kan gesteld worden dat er in deze sector een toename is van het waterverbruik. In 2009 werd ongeveer 68 miljoen m³ water verbruikt, t.o.v. 50 miljoen m³ in 1991. Toch kan gesteld worden dat het waterverbruik in 2009 al met 10 % gedaald is in vergelijking met 2000 (MIRA, 2012). De watervoerende laag wordt gedefinieerd als de verzadigde zone van een formatie d ie een dikte en een uitbreiding heeft die voldoende groot is om er op een economisch verantwoorde wijze water te winnen. Verdergaand op de beschrijving van de geologie (bodem) wordt een bespreking gegeven van de hydrogeologie. De hydrogeologische informatie wordt bekomen uit de grondwaterkwetsbaarheidskaarten opgesteld voor Vlaanderen (kaartmateriaal met inbegrip van begeleidende nota) en de Geologische kaart. Hierbij wordt nagegaan waar zich de eerste watervoerende lagen (= de verzadigde zone van een formatie die een dikte en een uitbreiding heeft die voldoende groot is om er op een economisch verantwoorde wijze water te winnen) bevinden en in welke mate deze eventueel worden afgeschermd door bovenliggende formaties (doorlaatbaarheid van de verschillende lagen, grondwaterkwetsbaarheid, ...). Verder worden de openbare drinkwatervoorzieningen en/of grondwaterwinningen die zich bevinden in het projectgebied, alsook de


93

eventuele winningen van het bedrijf zelf, beschreven en gesitueerd. De voornaamste gegevensbro nnen die gehanteerd zullen worden zijn:     

Grondwaterkwetsbaarheidskaart van het grondwater in Vlaanderen; DOV-Vlaanderen; Geologische kaart van België; Gegevens vergunde grondwaterwinningen; Ligging waterwingebieden en beschermingszones;

De grondwaterkwaliteit kan bij landbouwbedrijven beïnvloed worden door emissies van mestsappen, bestrijdingsmiddelen en andere calamiteiten. Verder kan het oppompen van verzilt of vervuild water eveneens de grondwaterkwaliteit beïnvloeden. De grondwaterkwetsbaarheidskaart geeft de risicograad aan van verontreiniging van het grondwater in de bovenste watervoerende laag door stoffen die vanop de bodem de grond indringen. De grondwaterkwetsbaarheidskaart van de regio rondom het bedrijf omschrijft deze zone als weinig kwetsbaar (code Cc). In de huidige situatie is het bedrijf vergund voor het oppompen van 7.448 m³ grondwater per jaar en 30 m³ per dag. Dit gebeurt vanuit één winning met een diepte van 10 m. Het water wordt opgepompt uit het quartair aquifersysteem, die als een freatische grondwaterlaag aanzien worden. In de gewenste situatie wordt een vergunning aangevraagd voor het oppompen van 11.000 m³ per jaar of 44 m³/dag, uit dezelfde grondwaterwinning. Binnen een straal van 1 km vanuit het bedrijfscentrum is nog 1 andere grondwaterwinning gelegen (Bijlage 18) in Vlaanderen. Deze winning pompt eveneens grondwater uit het Quartair aquifersysteem en is vergund voor het oppompen van 15.000 m³/jaar. In Wallonië zijn er op ongeveer 900 m van het bedrijf twee grondwaterwinningen gelegen. Beide winningen worden aangewend voor huishoudelijk gebruik en sanitair. De vergunde debieten zijn niet gekend.

9.1.2


De invloed van de grondwaterwinning aanwezig op een landbouwbedrijf is meestal beperkt in oppervlakte. De impact van de grondwaterwinning zal in het MER nagegaan worden. Het voorkomen van grondwaterverontreiniging door eventuele lekkage uit ondergrondse of bovengrondse opslagtanks en/of het gebruik van bepaalde schadelijke reinigings-, ontsmettings- en bestrijdingsmiddelen zijn veelal meer van belang. Ook het uitrijden van mest of reinigingswater kan belangrijk zijn. Teneinde toch een volwaardige beschrijving te geven van de bedrijfsomgeving met betrekking tot grondwater, wordt er in de referentiesituatie aandacht besteed aan de beschrijving van de grondwaterkwetsbaarheid, de watervoerende lagen en eventuele andere grondwaterwinningen in de ruime omgeving van het bedrijf. De beschrijving omvat aldus het eigenlijke projectgebied en de ruimere omgeving. Deze invloedstraal zal normaal beperkt zijn tot minder dan 1 km rondom het bedrijf, maar zal sterk afhankelijk zijn van de bedrijfssituatie. Moest blijken dat deze straal niet voldoende groot gekozen is, zal een groter gebied (afhankelijk van de hindereffecten) onderzocht worden.

9.1.3


Er wordt een onderscheid gemaakt tussen effecten veroorzaakt door de aanlegfase en effecten door d e exploitatie van het bedrijf.


94

9.1.3.1

Effecten veroorzaakt door de aanlegfase

Voor de verstoring door de aanlegfase zullen enkel de effecten die veroorzaakt worden door een eventuele bronbemaling, beoordeeld worden. Bronbemaling is een proces waarbij grondwater wordt opgepompt. Dit kan noodzakelijk zijn om het waterpeil in de bodem van de bouwput zodanig te verlagen dat droog gewerkt kan worden bij o.a. de aanleg van stallen. Door het onttrekken van het grondwater aan de bodem, kan de grondwatertafel in de directe omgeving van de bouwput zakken. Dit kan zorgen voor verdroging van aanpalende gronden, verstoring van omliggende grondwaterwinningen en het verspillen van zuiver grondwater. Voor de bepaling van de invloedstraal van de bemaling (R) wordt gebruik gemaakt van de formule van Sichardt: R = 3000 φ √k met: φ = gewenste grondwaterstandsverlaging (m) k = doorlatendheidscoëfficiënt (m/s)

9.1.3.2

Effecten veroorzaakt door de bedrijfsexploitatie

De exploitatie van het bedrijf kan ook voor een aantal effecten op het grondwater veroorzaken:  daling grondwatertafel door grondwaterwinning;  overmatig waterverbruik;  beperking van de infiltratiecapaciteit;  vermestende invloed op het grondwater. 9.1.3.2.1

Daling grondwatertafel door grondwaterwinning

Veel landbouwbedrijven met een groot waterverbruik hebben een eigen watervoorziening. Aanleiding tot deze investering zijn de vaak hoge prijzen die de watermaatschappijen aanrekenen. Afhankelijk van het dagelijkse debiet voor de grondwaterwinning en het waterpakket waaruit het wate r gewonnen wordt, kan er al dan niet relevante (verdrogende) beïnvloeding plaatsvinden van het omliggende studiegebied. Belangrijk hierbij is het in rekening brengen van verdrogingsgevoelige vegetatietypes binnen de bemalingskegel (grondwatertafeldaling > 5 cm) (Van den Broeck et al., 2011). Ook een eventuele beïnvloeding van nabijgelegen grondwaterwinningen kan relevant zijn. In eerste instantie dient een verschil gemaakt te worden indien de grondwaterwinning water pompt uit een watervoerende laag die in contact staat met de luchtdruk (“freatische laag”) dan wel uit een afgeschermde laag (“gespannen laag” waarbij er een overdruk heerst). Indien er water gepompt wordt uit een gespannen laag, dan kan de verdrogende invloed op de omliggende vegetatie als verwaarloosbaar beschouwd worden. Wel dient dan nog gekeken te worden of er beïnvloeding kan optreden van omliggende grondwaterwinningen die uit dezelfde laag water onttrekken. Hierbij worden de grondwaterwinningen in kaart gebracht die binnen de bemalingskegel (grondwatertafeldaling > 50 cm) waarin de grondwatertafel onder het dak van de artesische laag daalt, gelegen zijn (Van den Broeck et al., 2011). Het verschil tussen freatisch en gespannen grondwater is niet enkel van belang om te weten welke effecten beschouwd dienen te worden, maar dit heeft ook een invloed op de berekeningswijze. De invloed van de grondwaterwinning op de watervoerende laag kan berekend worden met behulp van:  de formule van Theis voor een afgesloten watervoerende laag (“gespannen laag”):


95



de formule van Dupuit voor een ongespannen watervoerende laag (“freatisch grondwater”):

9.1.3.2.2

Overmatig waterverbruik

De drinkwaterbehoefte is sterk afhankelijk van het vochtgehalte in het voeder, de luchtvochtigheid, het productieniveau en de omgevingstemperatuur. Ook de hoeveelheid reinigingswater voor de stallen varieert sterk van bedrijf tot bedrijf. Het gebruik van grondwater dient echter beperkt te blijven. Grondwater kan alleen toegelaten worden voor drinkwater- en voedselvoorziening en andere doeleinden waarvoor uit het oogpunt van volks- en dierengezondheid grondwater met een betrouwbare kwaliteit nodig is. Er dient op gewezen te worden dat het grondwater zo min mogelijk gebruikt mag worden voor andere toepassingen waar geen kwaliteitsvol water noodzakelijk is (zoals reinigingswater, irrigatiewater, ...). In het MER zal dan ook steeds nagegaan worden of er alternatieve waterbronnen beschikbaar zijn. Het waterverbruik kan bepaald worden op basis van literatuurgegevens en/of een debietsme ter. Er kan een toetsing aan de BBT-cijfers (uit Derden et al., 2006) uitgevoerd worden, alsook aan de VMM–cijfers (VMM, 2004) en LNE-cijfers. Er kan zo onderzocht worden of de grondwaterwinningsaanvraag (indien aanwezig) overeenstemt met de waterbehoefte. Indien blijkt dat er een buitensporig verschil tussen beide optreedt, zal dit aangeduid en geëvalueerd worden in het MER.


96

9.1.3.2.3

Beperking van de infiltratiecapaciteit

Hedendaagse veeteeltbedrijven vormen veelal grote infrastructuurcomplexen (stallen, terreinverharding, bedrijfsloodsen, enz.). Dit kan bijdragen tot een aanzienlijke vermindering van de hoeveelheid infiltrerend hemelwater. De invloed van het bedrijf op de beperking van de infiltratiecapaciteit wordt voornamelijk kwalitatief beschreven. Hierbij zal nagegaan worden of er infiltratiemogelijkheden zijn op het bedrijf zelf en de direct omliggende percelen. Er zal ook gekeken worden naar het potentiële overstromingsrisico. Ook wordt getoetst aan de gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater. 9.1.3.2.4

Vermestende invloed op het grondwater

Rekening houdende met de aanwezigheid van mestkelders en mestopslagplaatsen bestaat er steeds een potentieel risico op verspreiding van mest naar de omgeving. Als indicatief middel van deze vermestende invloed op het grondwater, beschikken verschillende bedrijven over peilputten. Indien deze beschikbaar zijn, zullen de analyseresultaten van deze putten in het MER gebruikt worden om een indicatie te geven van de vermestende invloed van het bedrijf op het grondwater.

9.1.3.3

Significantiekader voor grondwater

Tabel 41 Significantiekader voor grondwater deelaspect

onderdeel

beoordelingskader

bronbemaling

verdroging


verstoring omliggende grondwaterwinningen

negatief effect: grondwatertafeldaling t.h.v. winningen buiten de bedrijfsterreinen veroorzaakt door bemaling op het onderzochte bedrijf geen of verwaarloosbaar effect: geen grondwatertafeldaling t.h.v. winningen buiten bedrijfsterreinen door bemaling op het onderzochte bedrijf

daling grondwatertafel door grondwaterwinning

verdroging



negatief effect: grondwatertafeldaling t.h.v. winningen buiten de bedrijfsterreinen veroorzaakt door grondwaterwinning van het onderzochte bedrijf geen of verwaarloosbaar effect: geen grondwatertafeldaling t.h.v. winningen buiten bedrijfsterreinen door grondwaterwinning van het onderzochte bedrijf

waterverbruik

overmatig waterverbruik

negatief effect: overschrijding van de BBT-cijfers matig negatief effect: overschrijding van de LNE-cijfers gering negatief effect: overschrijding van de VMM-cijfers geen of verwaarloosbaar effect: geen overschrijding BBT-cijfers

soort water

negatief effect: grondwater voor laagwaardige toepassingen geen of verwaarloosbaar effect: grondwater enkel voor hoogwaardige toepassingen

beperking infiltratiecapaciteit


negatief effect: hoog risico tot overstromingsproblemen matig negatief effect: directe afleiding regenwater naar riolering gering negatief effect: vrije infiltratie mogelijk geen of verwaarloosbaar effect: vrije infiltratie mogelijk + buffervoorzieningen

97

deelaspect

onderdeel

beoordelingskader

vermestende invloed

peilputten

negatief effect: duidelijk negatieve vermestende invloed van bedrijf in vergelijking met aanwezige getuigenput(ten) of niet volgens de voorschriften opgerichte stalinrichtingen met mengmest gering negatief effect: volgens de voorschriften opgerichte stallen met mengmest waarbij geen gegevens (over al dan niet voorkomende verontreiniging) beschikbaar zijn geen of verwaarloosbaar effect: volgens de voorschriften opgerichte stallen en waarbij recente gegevens beschikbaar zijn waarvan de resultaten erop wijzen dat er geen verontreiniging optreedt indien er geen peilbuizen aanwezig zijn, ook al is het wettelijk verplicht: negatief effect (wel kan hierbij geen uitspraak gedaan worden over een al dan niet vermestende invloed van het bedrijf)

9.1.4 9.1.4.1

vermestende depositie


door opslag

zie discipline bodem

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten Effecten veroorzaakt door de aanlegfase

De gewenste uitbreidingen zullen binnen de bestaande stalinfrastructuur plaatsvinden. Er zal wel een extra regenwaterput en spuiopslag voorzien worden in de toekomst (vergunde situatie). De grondwatertafel bevindt zich, in de omgeving van het bedrijf, tussen de 10,8 en 11 mTAW diepte. Ter hoogte van het bedrijf zal het grondwater zich bijgevolg op een diepte van ongeveer 3 m bevinden. De diepte van de regenwaterkelder en spuiopslag wordt op ongeveer 3 m ingeschat. Er zal bijgevolg bronbemaling nodig zijn. Voor de bepaling van de invloedstraal van de bemaling (R) wordt gebruik gemaakt van de formule van Sichardt: R= 3.000 φ √k met :

φ = gewenste grondwaterstandverlaging (m) k = doorlatendheidscoëfficiënt (m/s)

Er wordt vanuit gegaan dat de grondwatertafel moet dalen tot 0,5 m onder de bouwput. Aangezien deze ongeveer 3 m zal zijn, moet de grondwatertafel zakken tot op een maximale diepte van 3,5 m. Dit komt overeen met een daling van 0,5 m (=φ). De doorlatendheidscoëfficiënt is afhankelijk van de bodemsoort. Omdat het onmogelijk is om van iedere specifieke bodemsoort deze parameter afzonderlijk te bepalen, worden standaardwaarden gebruikt afhankelijk van de bodemtextuur (Meyus et al., 2004). In dit rapport worden richtwaarden gegeven voor iedere bodemtextuur op basis van onderzoek verricht door Saxton et al. (1986). De regenwaterkelder en spuiopslag zullen gebouwd worden op een zandleembodem (S) met een doorlatendheidscoëfficiënt van 1,59 x 10-5 m/s. Hieruit volgt dat de invloedsstraal van deze bemaling ingeschat kan worden op 6 m. Binnen deze zone zijn geen bedrijfsvreemde grondwaterwinningen gelegen. De gronden waarover de bemalingskegel zich uitstrekt worden omschreven als niet of weinig kwetsbaar voor verdroging. Dit wordt verder besproken in de discipline fauna en flora (hoofdstuk 11).


98

9.1.4.2 9.1.4.2.1

Effecten veroorzaakt door de bedrijfsexploitatie Daling grondwatertafel door grondwaterwinning

Het bedrijf pompt water uit één put, dit uit de Quartair aquifersysteem en van op een diepte van 10 m (7.488 m³/j, 30 m³/d). Naar de toekomst toe wenst de exploitant de winning uit te breiden tot een totaal van 8.700 m³/j (35 m³/d) na uitvoering van fase I en 11.000 m³/j (44 m³/dag) na uitvoering van fase II. Om de invloed van deze grondwaterwinningen op de watertafel te voorspellen wordt er gebruik gemaakt van de formule van Dupuit. Het Quartair aquifersysteem is namelijk freatisch. Er wordt een hydraulische conductiviteit van 2 m/dag gehanteerd (VMM (2008)). Deze hydraulische conductiviteit werd ingeschat rekening houdend met grond die uit leemhoudend zand bestaat. Verder wordt voor de dikte van de watervoerende laag uitgegaan van een dikte van 10 m. De berekende invloedstraal zal een worst-case scenario zijn en de werkelijke invloedstraal zal kleiner zijn. Tabel 42 geeft een overzicht van de grondwatertafeldaling en de straal van de spreidingskegel voor de huidige en gewenste situatie. Tabel 42 Bepaling grondwatertafeldaling vergunde situatie

gewenste situatie

7.448

11.000

vergund dagdebiet (m³/dag)

30

44

diepte grondwaterwinning (m)

10

10

straal spreidingskegel met grondwatertafeldaling > 50 cm (m)

15

35

straal spreidingskegel met grondwatertafeldaling > 5 cm (m) (verdroging)

95

123

vergund jaardebiet (m³/j)

De straal waarbinnen het grondwater met meer dan 50 cm zal dalen bedraagt in de huidig vergunde situatie 15 m en in de gewenste situatie 35 m. In beide situaties zijn geen andere grondwaterwinningen binnen deze invloedsstraal gelegen. De grondwaterwinning zal bijgevolg in alle situaties een verwaarloosbare invloed uitoefenen op omliggende grondwaterwinningen. Voor het mogelijk verdrogend effect van de bedrijfseigen winning op de vegetatie wordt verwezen naar de discipline fauna en flora (zie 11.4.4). 9.1.4.2.2

Overmatig waterverbruik

Momenteel wordt op het bedrijf grondwater en regenwater gebruikt. Het grondwater wordt toegepast als drinkwater voor de dieren, het regenwater als reinigingswater. Naar de toekomst toe worden voorzieningen getroffen om meer regenwater op te vangen en te hergebruiken. Het regenwater zal dan aangewend worden als reinigingswater en voor de luchtwassers. Het drinkwaterverbruik van de varkens en de waterbehoefte om te reinigen kan geschat worden op basis van VMM, LNE en BBT-verbruikscijfers (VMM, 2004) (Tabel 43). Bij deze cijfers wordt echter nog geen rekening gehouden met het benodigde waswater voor de luchtwassers. In Tabel 44 wordt een overzicht gegeven van alle waterverbruik op het bedrijf in de verschillende situaties. Hierbij wordt voor het drink- en reinigingswater rekening gehouden met de LNE-verbruikscijfers. Voor het benodigde waswater voor de luchtwassers wordt rekening gehouden met gegevens aangeleverd door de fabrikant van de luchtwassystemen (Inno+).


99

Tabel 43 Bepaling verbruik drink- en reinigingswater door de dieren op de inrichting huidig

vergund

gewenst fase I

gewenst fase II

hoogwaardig

laagwaardig

hoogwaardig

laagwaardig

hoogwaardig

laagwaardig

hoogwaardig

laagwaardig

VMM

6.480 m³/j

360 m³/j

7.488 m³/j

414 m³/j

8.294 m³/j

461 m³/j

9.132 m³/j

507 m³/j

LNE

6.480 m³/j

360 m³/j

7.488 m³/j

414 m³/j

8.294 m³/j

461 m³/j

9.132 m³/j

507 m³/j

BBT (min. – max.)

4.800 m³/j – 8.100 m³/j

360 m³/j

5.517 m³/j – 9.310 m³/j

414 m³/j

6.144 m³/j – 10.368 m³/j

461 m³/j

6.764 m³/j – 11.416 m³/j

507 m³/j

Tabel 44 Overzicht waterverbruik op de bedrijf in de verschillende situaties

drinkwater reinigingswater waswater totaal


huidig

vergund



6.480 m³/jaar

7.448 m³/jaar

8.294 m³/jaar

9.132 m³/jaar

360 m³/jaar

414 m³/jaar

461 m³/jaar

507 m³/jaar

0 m³/jaar

1.234 m³/jaar

2.313 m³/jaar

3.326 m³/jaar

6.840 m³/jaar

9.096 m³/jaar

11.068 m³/jaar

12.965 m³/jaar

100

Het benodigde drinkwater en reinigingswaterverbruik stemt overeen met de cijfers vooropgesteld door de VMM en LNE. Voor de waswaterbehoefte van de luchtwassers zal in de eerste plaats gebruik gemaakt worden van regenwater. Aanvullend zal gebruik gemaakt worden van grondwater. Hierdoor zal de gevraagde uitbreiding van de grondwaterwinning tot 11.000 m³/j in de gewenste situatie fase II hoger zijn dan het hoogwaardig waterverbruik berekend aan de hand van de LNE-cijfers. De gevraagde uitbreiding is evenwel nog steeds gesitueerd binnen de range van de BBT-cijfers. In de gewenste situatie zullen alle staldaken aangesloten worden op een (bijkomende) regenwateropvang. Het totaal dakoppervlak bedraagt 3.700 m². Rekening houdend met de dakcoëfficient (0,9) en filtratiecoëfficiënt (0,9) bedraagt het toevoerend dakoppervlak 2.997 m². De gemiddelde neerslag in België bedraagt 800 mm/j. Er kan dus maximaal 2.398 m³ regenwater per jaar opgevangen worden of 6,4 m³/d, ongeacht de grootte van de regenwateropvang. Bij voorliggend bedrijf wenst men zoveel mogelijk gebruik te maken van regenwater en dus zoveel mogelijk regenwater op te vangen. Hiertoe dient een totale regenwateropvang van 629 m³ voorzien te worden (rekening houden met een leegstand van 2 %, zie Waterwegwijzer voor Architecten, VMM). In de vergunde/huidige situatie is reeds een regenwateropvang van 75 m³ voorzien, dus er dient bijkomend nog 554 m³ opvang voorzien te worden. Alle regenwater die kan opgevangen worden, zal in de gewenste situatie opgevangen worden en tevens aangewend worden. Er is echter onvoldoende oppervlakte beschikbaar om voldoende regenwater op te vangen om te voldoen aan de volledige laagwaardige waterbehoefte. Andere alternatieve waterbronnen zijn:  diep grondwater -> dit dient zoveel mogelijk vermeden te worden;  leidingswater -> dit is een zeer duur alternatief en er zouden bijkomende leidingen moeten voorzien worden op het bedrijf;  recupwater (effluent IBA) -> gezien het bedrijf in ‘collectief te optimaliseren buitengebied’ gelegen is, zal er geen IBA geplaatst moeten worden;  drainagewater -> hiervoor is veel oppervlakte nodig, wat niet beschikbaar is in dit geval. Gezien er jaarlijks ‘slechts’ 2.398 m³ regenwater opgevangen kan worden en er geen duurzamere/financieel haalbare alternatieve waterbronnen aanwezig zijn in de onmiddellijke omgeving, zal het regenwater voor de laagwaardige toepassingen bij tekort aangevuld worden door grondwater. Er wordt ingeschat dat er in de gewenste situatie fase II ongeveer 1.435 m³ grondwater zal moeten aangewend worden voor laagwaardige toepassingen. In de gewenste situatie fase I zou dit 376 m³ zijn. Hierbij kan opgemerkt worden dat het om ondiep grondwater gaat, wat een duurzamer alternatief is dan diep grondwater. In het huishouden wordt leidingwater aangewend, dit door vier personen. Er kan een totaal verbruik van 120 m³/j in rekening gebracht worden. Gezien er zowel in de gewenste situaties (ondiep) grondwater wordt aangewend voor laagwaardige toepassingen, geldt er in principe voor deze situaties een negatief effect inzake soort water. Hierbij kan opgemerkt worden dat er geen alternatieven voor handen zijn. Inzake overmatig waterverbruik geldt een gering negatief effect. Het aangevraagde waterdebiet ligt hoger dan de L NE-cijfers maar lager dan het maximaal waterverbruik volgens BBT-cijfers. Hierbij kan opgemerkt worden dat bij deze cijfers geen rekening gehouden wordt met het waswater voor de luchtwassers. 9.1.4.2.3

Beperking van de infiltratiecapaciteit

Het bedrijf is gelegen op gronden die niet infiltratiegevoelig zijn, mogelijk overstromingsgevoelig en matig tot zeer gevoelig zijn aan grondwaterstroming (type 2 tot type 1). In de huidige en vergunde situatie is een regenwateropslag van 75 m³ voorzien. In de gewenste situatie wordt een regenwateropslag van in totaal 629 m³ voorzien. Er worden geen bijkomende verhardingen aangelegd. Op het bedrijf zelf


101

en ter hoogte van de omliggende akkers zijn er voldoende infiltratiemogelijkheden. Er is bijgevolg geen of een verwaarloosbaar effect. 9.1.4.2.4 Vermestende invloed op het grondwater Uit de analyseresultaten van de peilbuizen in juli 2009 blijkt een duidelijke verontreiniging van het grondwater. Het is echter niet duidelijk van waar de verontreiniging komt, aangezien de hoogste waarden van verontreiniging aangetroffen werd in de getuigeput. Dit kan wijzen op verhoogde concentraties van bv. stroomopwaarts gelegen bronnen (zoals akkers), maar dit kan ook betekenen dat de stal het meest nabij de getuigeput gelegen, een lek vertoont in de omgeving van de peilput. Echter bij dit laatste wordt er opgemerkt dat vier van de zes stallen (alsook de stal bij de getuigeput) in 2005 gerenoveerd werden. Daarbij werd de vloer van de mestkelders vernieuwd en werden de aalputmuren verstevigd met een ter plaatse gegoten voorzetmuur van 12 cm. De kans dat dus effectief een lek aanwezig is, is daardoor kleiner, maar niet verwaarloosbaar. Feit is dat de resultaten ten opzichte van de eerste metingen niet verslecht zijn. Er werden nieuwe analyses aangevraagd, zodat nauwgezet kan opgevolgd worden of er een verslechtering merkbaar is. In de proefvergunning werd opgelegd dat de mestkelders gecontroleerd moesten worden op lekdichtheid. Dit is intussen gebeurd voor alle stallen. Uit onderzoek van deze stallen is gebleken dat deze mestkelders lekdicht zijn (zie Bijlage 19). In maart 2013 werd, in navolging van de bijzondere voorwaarden, alle peilputten en de pompput topografisch ingemeten door een landmeter-expert. Hierbij werden zowel de positie (X/Y in Lambertcoördinaten) als de hoogteligging (referentiepunt van de peilmetingen) en hoogte van het referentiepunt boven/onder maaiveld ingemeten (Bijlage 30). Daarnaast werd in mei 2013 een nieuw rapport opgesteld door het studiebureau ABO ‘Opvolging peilputten Lauwers nv’. Volgens dit rapport is peilput 1 wel degelijk stroomopwaarts van het bedrijf gelegen (bevestigd door peilmetingen, die een noordoostelijke stromingsrichting aangeven) en kan peilput 1 dus als getuigeput aanzien worden. Mogelijks is deze peilput wel te dicht bij de stallen gesitueerd om als echte getuigeput te fungeren. Er werd dan ook een nieuwe getuigeput voorzien, namelijk peilput 9. Deze is verder weg van de stallen gelegen. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de diepte van de verschillende peilbuizen en de recente gemeten nitraatgehaltes in de peilbuizen. De ligging van de peilbuizen wordt aangeduid in Bijlage 28. Een overzicht van alle opgemeten parameters wordt weergegeven in Bijlage 29.


102

Tabel 45 Overzicht nitraatgehaltes ter hoogte van de verschillende peilbuizen bij verschillende metingen diepte (m)

03/2003

07/2009

01/2010

03/2011

03/05/2013

04/10/2013

05/12/2013

05/02/2014

02/04/2014

getuigeput-pb1

3,98

350

453

808

208

480

260

290

220

150

peilbuis 2

3,48

853

395

309

250

340

420

330

330

280

peilbuis 3

5,96

350

220

254

240

280

250

220

240

260

peilbuis 4

5,93

330

181

/

/

300

230

190

180

200

peilbuis 5

4,00

585

225

478

360

320

280

310

390

400

peilbuis 6

4,06

667

453

341

360

370

210

250

290

240

peilbuis 7

4,05

442

175

349

270

620

/

530

570

320

peilbuis 8

4,04

712

181

263

430

530

480

480

440

480

peilbuis 9

/

/

/

/

/

/

190

180

170

120

peilbuis


103

In 2010 werden er in de getuigeput uitzonderlijk hoge waarden voor nitraat opgemeten. Sinds mei 2013 vertonen de regelmatige analyses een dalende trend met betrekking tot nitraatgehalte in de getuigeput. Wat de andere peilputten betreft, vertonen de meeste een stab iele of dalende trend gedurende 2013 – 2014. Ter hoogte van peilput 5 (gesitueerd naast stal 1) en peilput 8 (gesitueerd naast stal 2) blijven de nitraatconcentraties echter hoog. De lekdichtheid van stal 1 werd echter bevestigd door een deurwaarder (zie Bijlage 19). Uit proeven van het bedrijf zelf bleek ook stal 2 lekdicht te zijn. De overige stallen werden tevens lekdicht bevonden. De verhoogde nitraatconcentraties ter hoogte van peilput 5 en peilput 8 worden mogelijks veroorzaakt door bemesting van de naastgelegen akker. Er kan opgemerkt worden dat gedurende de periode van januari 2013 tot januari 2014 de stallen gedeeltelijk leeg stonden om de kelders op mestdichtheid te testen. Dit kan mogelijk een invloed gehad hebben op de analysemetingen van de peilputten.


104

9.2 Oppervlaktewater 9.2.1

Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentie-situatie

Afvalwater van huishoudens en bedrijven, evenals verliezen van nutriënten en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw en andere bronnen, tasten de kwaliteit van het oppervlaktewater aan. Deze aantasting uit zich onder andere in ongunstige zuurstofcondities, te hoge nutriëntenconcentraties en de aanwezigheid van allerlei gevaarlijke stoffen in het aquatische milieu. Dit alles leidt tot een algemene daling van de ecologische kwaliteit. Fysische verstoringen, zoals het ondoordringbaar maken van infiltratiegebieden, rechttrekkingen van waterlopen, natuuronvriendelijke oeververstevigingen en de demping van grachtenstelsels tasten niet alleen de leefomgeving van aquatische organismen aan. Ze leiden ook tot een vermindering van de zelfzuiverende processen die het oppervlaktewater toelaten een deel van de verontreiniging zelf te verwerken. De vuilvrachten van huishoudelijke oorsprong in de Vlaamse oppervlaktewateren zijn in de periode 1995-2007 duidelijk afgenomen. Zo daalde de vuilvracht aan chemische zuurstofvraag (CZV), N en P met respectievelijk 50 %, 42 % en 44 %. De sectoren van industrie, energie en handel & diensten realiseerden de meest opvallende daling. Vergeleken met 1995 waren de industriële vuilvrachten in 2007 gedaald met 48 % voor CZV en N en met 64 % voor N. In 2008 bedroeg de belasting van stikstof door de huishoudens 30 % en door de sectoren 9 %, voor fosfor zijn deze respectievelijk 44 % en 13 %. Het overige percentage is te wijten aan de landbouwsector (MIRA, 2012). De landbouwactiviteiten zijn in Vlaanderen dus nog steeds een bron van zeer grote hoeveelheden fosfor en stikstof. Het Mestdecreet en de opeenvolgende aanpassingen, in het algemeen het Mestactieplan (MAP) genoemd, hebben onder meer tot doel de verontreiniging van gronden oppervlaktewater door nitraat terug te dringen tot een niveau van maximaal 50 mg NO 3-/l. (MIRA, 2010). In een hydrografische beschrijving van de bedrijfsomgeving worden de relevante waterlopen in de nabijheid van het bedrijf weergegeven en besproken. Voor de bespreking en ligging van de waterlopen wordt er gebruik gemaakt van de Vlaamse Hydrografische Atlas (VHA). De kwaliteit van de waterlopen, waarnaar het bedrijf ontwatert, worden beschreven op basis van metingen van de Biotische Index en de Prati Index (gegevens meetpunten VMM). Naast de VMM-meetpunten wordt er ook gebruik gemaakt van eventueel aanwezige MAP-meetplaatsen voor een inschatting van de oppervlaktewaterkwaliteit (gegevens VMM). De voornaamste gegevensbronnen zijn:     

Ligging waterwingebieden en beschermingszones; VHA-bestanden: digitale vectoriële bestanden van de Vlaamse Hydrografische Atlas; Gegevens meetpunten VMM; Zoneringsplannen VMM Topografische kaart.

Het bedrijf is gelegen op percelen die volgens de watertoetskaarten (hoofdstuk 14) mogelijk overstromingsgevoelig, niet-infiltratiegevoelig en matig gevoelig voor grondwaterstroming (type 2) zijn. Mogelijke schadelijke effecten op het watersysteem zouden kunnen ontstaan als gevolg van veranderingen in de afvoer van oppervlaktewater, structuurverandering van de waterlopen, infiltratie van hemelwater, kwaliteitsverlies van oppervlaktewater en grondwater en de wijziging in grondwaterstroming. Hydrogeografisch situeert het studiegebied zich in het “Boven-Scheldebekken”. Binnen een straal van 1 km rondom het bedrijf zijn de Bovenchelde (300 m ten N), de Rhosnes (365 m ten W) en de Sortbeek (565


105

m ten NO) gelegen (Bijlage 6). Voor deze waterlopen geldt de basiskwaliteit als kwaliteitsdoelstelling Het bedrijf is gelegen op een punt dat afstroomt naar de Sortbeek. Op ongeveer 340 m ten W van de inrichting, in de Sortbeek, bevindt zich een VMM-meetpunt (meetpunt 739.000). Omtrent dit meetpunt zijn geen recente meetgegevens beschikbaar op de site van de VMM. Er zijn wel meetgegevens beschikbaar over het meetpunt 177.300 (730 m ten NW van het bedrijf), dat verderop in de Bovenschelde gelegen is. In 2010 gaf de Prati-index hier een matige verontreiniging aan. De BBI gaf in 2004 (laatst gemeten op dit punt) aan dat het water op deze plaats van slechte kwaliteit was. De waterlopen en de meetpunten worden weergegeven op Bijlage 6. Het dichtstbijzijnde MAPmeetpunt bevindt zich op 3 km ten N van het bedrijf en is gelegen in Beek Ter Poele. In het meetpunt zijn in het verleden reeds enkele overschrijdingen opgemeten van de 50 mg/l nitraatnorm. De laatste overschrijding dateert van februari 2010. Sindsdien werden geen overschrijdingen meer opgemeten (laatste meetdata: 23/10/2013). Dit meetpunt wordt, gezien de ligging, echter weinig representatief geacht voor het bedrijf.

9.2.2


Het studiegebied (straal van ongeveer 1 km rond het bedrijf) beperkt zich tot de oppervlaktewateren die rechtstreeks kunnen beïnvloed worden door het project, meer bepaald door verontreiniging van oppervlaktewater door lozing van het huishoudelijk afvalwater, vermesting, door gebruik van reinigingsen ontsmettingsmiddelen, eventuele lekkages, ….

9.2.3 9.2.3.1

Methodiek en significantiekader Watertoets

In het MER dient steeds een waterbalans opgesteld te worden. Daarnaast moeten steeds voldoende gegevens aangereikt worden met betrekking tot de Watertoets. Deze gegevens voor de Watertoets zijn terug te vinden in hoofdstuk 14.

9.2.3.2

Oppervlaktewaterverontreiniging

Mogelijke bronnen van oppervlaktewaterverontreiniging op een landbouwbedrijf zijn:  opslag en uitspreiden van mest;  verontreiniging door brandstoffen, reinigingsen bestrijdingsmiddelen;  lozing van afvalwater (huishoudelijk en bedrijfsafvalwater). Het risico van vermesting door mestopslag zal in de discipline bodem en discipline water (grondwater) besproken worden. De mogelijke verontreiniging door brandstoffen, reinigingsen bestrijdingsmiddelen is terug te vinden in de discipline bodem. Bijgevolg wordt hier enkel dieper ingegaan op de lozing van afvalwater. Hierbij wordt zowel het huishoudelijk als het bedrijfsafvalwater beschouwd. Het Mestdecreet en de opeenvolgende aanpassingen, in het algemeen het Mestactieplan (MAP) genoemd, hebben onder meer tot doel de verontreiniging van gronden oppervlaktewater door nitraat terug te dringen tot een niveau van maximaal 50 mg NO 3-/l (MIRA, 2011). Op basis van literatuurcijfers (BBT Veeteelt (Derden et al., 2006) en VMM Waterwegwijzer (2004)) zal een inschatting gemaakt worden van de hoeveelheid afvalwater die op het bedrijf geproduceerd wordt. Hierbij zal ook geduid worden wat met dit afvalwater zal gebeuren.


106

Op basis van de zoneringsplannen kan aangegeven worden of het bedrijf in de toekomst al dan niet aangesloten zal worden op het rioleringsnet.

9.2.3.3

Significantiekader voor oppervlaktewater

Tabel 46 Significantiekader voor oppervlaktewater deelaspect

onderdeel

beoordelingskader

lozing afvalwater

bedrijfsafvalwater

negatief effect: lozing bedrijfsafvalwater op oppervlaktewater matig negatief effect: lozing bedrijfsafvalwater op oppervlaktewater na behandeling geen of verwaarloosbaar effect: uitrijden reinigingswater zoals voorgeschreven volgens het Mestdecreet of verwerking bedrijfsafvalwater samen met mest

huishoudelijk afvalwater

negatief effect: lozing huishoudelijk afvalwater zonder voorbezinking in septische put op open gracht of infiltratie gering negatief effect: lozing huishoudelijk afvalwater na voorbezinking in septische put geen of verwaarloosbaar effect: lozing huishoudelijk afvalwater op oppervlaktewater via IBA of rechtstreeks op riolering

9.2.4

Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten

Er wordt geen bedrijfsafvalwater geloosd in het oppervlaktewater. Reinigingswater van de stallen komt terecht in de onderliggende mestkelders en wordt samen met de mest afgevoerd. Het spui van de luchtwassers wordt opgevangen in een aparte opvang van ongeveer 1.226 m³. Uitrijden gebeurt volgens de regels van het mestdecreet. Er is sprake van een verwaarloosbaar effect. Het bedrijf is volgens het zoneringsplan gelegen in te optimaliseren buitengebied. Er zal dus een riolering voorzien worden die in verbinding staat met een operationele waterzuiveringsinstallatie. Het huishoudelijk afvalwater wordt momenteel via een septische put geloosd in de gracht.

9.3 Globale synthese van de milieu-effecten voor de discipline water Hoofdstuk 9.1.4 en 9.2.4 geeft een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten die optreden op het gebied van de discipline water. De effecten worden nog eens kort samengevat in Tabel 47. Tabel 47 Samenvatting effecten voor de discipline water deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

bronbemaling



daling grondwatertafel door





grondwaterwinning



107

deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

soort water

negatief effect in vergunde en gewenste situaties

beperking infiltratiecapaciteit


negatief effect vermestende invloed

peilputten


lekdichtheid mestkelders

geen of verwaarloosbaar effect lozing afvalwater

bedrijfsafvalwater

huishoudelijk afvalwater

gering negatief effect verwaarloosbaar effect na voorziening van openbare riolering en collectieve waterzuivering

9.4 Milderende maatregelen Op het bedrijf zijn er een aantal maatregelen genomen of zullen er een aantal maatregelen getroffen worden om de verstoring van de waterhuishouding tot een minimum te beperken:  het hemelwater kan vrij infiltreren op de onverharde stukken naast het bedrijfsterrein;  de stallen worden gereinigd met een hogedrukreiniger, wat het waterverbruik gevoelig laat dalen;  het regenwater op de staldaken wordt allemaal opgevangen en aangewend voor laagwaardige toepassingen. Volgende ‘tips’ kunnen ook belangrijk zijn voor een duurzaam watergebruik op bedrijfsniveau:  herstel lekken zo snel mogelijk en laat het water niet onnodig lopen;  gebruik goede drinkbakken, -nippels en dergelijke. Vermijd morsen lekverliezen, ... Deze maatregelen van goede praktijk worden ook op de inrichting zo veel mogelijk toegepast. Inzake soort water geldt een negatief effect, gezien er grondwater wordt aangewend voor laagwaardige toepassingen. Er wordt echter reeds optimaal gebruik gemaakt van de mogelijke alternatieven (= regenwater). Andere alternatieven voor dit bedrijf zijn diep grondwater en leidingwater. Het aanwenden van diep grondwater dient echter zoveel mogelijk vermeden te worden. Het toepassen van leidingswater is financieel niet haalbaar. Uit testen blijkt dat de kelders mestdicht zijn. Er worden hiervoor dan ook geen bijkomende milderende maatregelen voorgesteld. Er dient wel voldaan te worden aan de periodieke meetplicht van de peilputten. Deze verplicht een driejaarlijkse bemonstering van de peilputten. Gelet op de specifieke omstandigheden wordt een zesmaandelijkse opvolging voorgesteld. Dit wordt voldoende geacht om de situatie te kunnen controleren en op te volgen.


108

10 Discipline geluid en trillingen 10.1 Problematiek Landbouwbedrijven kunnen o.a. door het gebruik van landbouwwerktuigen, door de aanwezigheid van dieren en door het gebruik van ventilatoren geluidshinder veroorzaken.

10.2 Toelichting gegevensgebruik Voornaamste gegevensbronnen:  Eigen terreinbezoek + informatie opgevraagd bij de gemeente;  Gewestplan;  Wegenatlas;  Orthofoto;  Topografische kaart. Op basis van kaartmateriaal (topografische kaart, gewestplan, orthofoto, …), terreinbezoek en algemeen bekomen informatie wordt de geluidshinder in de nabijheid van het bedrijf beschreven.

10.3 Afbakening studiegebied Het studiegebied voor geluid wordt enerzijds bepaald door op het bedrijf aanwezige geluidsproducerende infrastructuren en activiteiten (o.a. ventilatoren, voedervijzels, laden en lossen, ...), alsook door transporten die noodzakelijk zijn voor de bedrijfsvoering. In de meeste gevallen kan het studiegebied beperkt worden tot 1 km rondom het bedrijfscentrum. In uitzonderlijke gevallen is het mogelijk dat dit studiegebied niet voldoende groot genomen is. In deze gevallen zal het studiegebied gekozen worden naargelang de effecten.

10.4 Toelichting referentiesituatie Ter beschrijving van de referentiesituatie voor de discipline geluid en trillingen is het bel angrijk om een inschatting te kunnen maken van het omgevingsgeluid. Geluidsmeetnetten zijn echter afwezig. De referentiesituatie bestaat dan ook voornamelijk uit een kwalitatieve beschrijving van de omgeving, waarbij voornamelijk aandacht dient besteed te worden aan belangrijke geluidsbronnen in de omgeving (transportwegen, industrie, ...).

10.4.1 Verkeer De verkeersbewegingen gerelateerd aan activiteiten op de inrichting zelf zullen bij de discipline mens besproken worden.

10.4.2 Industrie Het dichtstbijzijnde industriegebied betreft een zone voor milieubelastende industrieën en is op 740 m ten ZW van het bedrijf gelegen.


109

10.4.3 Woningen De dichtstbijgelegen woning bevindt zich op 50 m ten N van de bedrijfscontour.

10.5 Methodiek en significantiekader Om het geluidsniveau bij de geluidsbronnen in te schatten, wordt gebruik gemaakt van eerdere metingen bij vergelijkbare bedrijven, literatuurgegevens of technische fiches (voor bijvoorbeeld het geluidsniveau van ventilatoren). Eerst zal aangegeven worden aan welke geluidsnormen het bedrijf getoetst moet worden. Daarna zullen de diverse aanwezige geluidsbronnen onderzocht en getoetst worden. Het toetsingskader inzake geluid is terug te vinden in het Richtlijnenboek discipline Geluid en Trillingen (van Hooydonk et al., 2011). Hierbij wordt gewerkt met een score, en de bekomen score kan gekoppeld worden aan milderende maatregelen, zijnde: 

  

- 1: matig negatief effect: onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend, maar indien de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden aangeven dat er zich een probleem kan stellen, dient overgegaan te worden tot het voorstellen van milderende maatregelen. Het ontbreken ervan dient gemotiveerd te worden; - 2: significant negatief: onderzoek naar milderende maatregelen is noodzakelijk, en dit te koppelen aan de langere termijn; - 3: zeer significant negatief: onderzoek naar milderende maatregelen is noodzakelijk, en dit te koppelen aan de korte termijn. Het ontbreken ervan dient gemotiveerd te worden; 0, + 1, + 2, + 3: respectievelijk verwaarloosbaar, positief, zeer positief en uitgesproken positief.

Deze scores worden bekomen door een evaluatie te maken van het specifieke geluid (Lsp) t.o.v. de richtwaarde (RW, uit bijlage 4.5.4 van Vlarem II, waarbij rekening gehouden wordt met de gewestplanbestemming), de grenswaarde (GW, voor nieuwe inrichtingen of veranderingen bij bestaande inrichtingen, zijnde RW – 5 dB(A)), en het verschil in omgevingsgeluid voor en nadat het project uitgevoerd zal worden (Lna-Lvoor) (zie Tabel 40). Tabel 48 Overzicht toetsingskader discipline geluid en trillingen Lna-Lvoor (Δ)

tussenscore (effectscore)

eindscore nieuw of verandering Lsp ≤ GW

Lsp > GW

Lsp ≤ RW

eindscore bestaand RW < Lsp ≤ RW Lsp > RW + 10 + 10

Δ>+6 -3 -1 -3 -1 -2 -3 +3<Δ≤+6 -2 -1 -3 -1 -2 -3 +1<Δ≤+3 -1 -1 -3 -1 -1 -3 -1≤Δ≤+1 0 0 -1/-2 0 -1 -3 -3≤Δ<-1 +1 +1 / +1 +1 / -6≤Δ<-3 +2 +2 / +2 +2 / Δ<-6 +3 +3 / +3 +3 / RW = richtwaarde; GW = grenswaarde; Lsp = specifiek geluid; Δ = LAX,T (verschil in omgevingsgeluid in dB(A) voor en nadat een project zal zijn uitgevoerd, met T = duur in seconden en X = N (zijnde parameter van statistische analyse) of eq (equivalente geluidsdrukniveau van het omgevingsgeluid); bij hervergunning dient Lvoor gebruikt te worden alsof het bestaande bedrijf er niet was; voor niet-Vlarem punten wordt enkel de tussenscore gebruikt en geen eindscore.

10.6 Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten Het bedrijf is gelegen in agrarisch gebied. De normen waaraan getoetst moet worden voor continue bronnen zijn 45 dB(A) voor overdag (periode tussen 7 en 19 u), 40 dB(A) voor ’s avonds (periode tussen


110

19 en 22 u), en 35 dB(A) voor ’s nachts (periode tussen 22 en 7 u). Hierbij kan een zekere achtergrondwaarde mee in rekening gebracht worden, zijnde 35 dB(A) voor overdag, 30 dB(A) voor ’s avonds en 25 dB(A) voor ’s nachts. Een aantal bronnen op het bedrijf kunnen verantwoordelijk zijn voor geluidshinder. Op voorliggend bedrijf zullen in de huidige situatie voornamelijk het vullen van voedersilo’s, het transport en de dieren geluid produceren. In de gewenste situatie zullen tevens ventilatoren voorzien worden bij de luchtwassers. Gezien de ventilatoren zich voor het waspakket bevinden, zal de geluidsemissie van deze ventilatoren gedempt zijn. Voor de verschillende bronnen kunnen geluidsdrukniveaus vanuit de literatuur gebruikt worden. Het vullen van de voedersilo’s (compressor) en het geluid dat de dieren (voornamelijk bij laden en lossen + laadklep vrachtwagen) zullen produceren kunnen beschouwd worden als incidenteel geluid. Hiervoor kan een toetsing uitgevoerd worden t.o.v. de geluidsnormen voor incidenteel geluid. De ventilatoren zullen een continue bron van geluid zijn. Hierbij moet getoetst worden aan de richtwaarde voor een nieuwe inrichting. In beide gevallen dient hierbij rekening gehouden te worden met de gewestplanbestemming. De toetsing dient te gebeuren t.o.v. een 200metergrens rond de bedrijfscontouren, en ter hoogte van de dichtstbijzijnde (nietbedrijfsgerelateerde) woning. De dichtstbijzijnde bedrijfsvreemde woning bevindt zich op 50 m van de bedrijfscontour. In de huidige situatie zijn er geen ventilatoren aanwezig op het bedrijf en bijgevolg geen continue bronnen aanwezig. In de vergunde situatie zullen er 5 ventilatoren aanwezig zijn voor het waspakket van de luchtwasser. Deze ventilatoren zullen geluidsarm zijn. Het waspakket zorgt voor een bijkomende demping van het geluid. Hierover zijn echter nog geen meetgegevens beschikbaar en dit wordt dus niet in rekening gebracht. In de gewenste situatie fase 1 zullen er in totaal 10 ventilatoren aanwezig zijn op het bedrijf (5 bijkomende in de tweede luchtwasser) en in de gewenste situatie fase 2 zullen dit er 15 zijn (opnieuw 5 bijkomende in de derde luchtwasser). Een overzicht van de diverse geluidsbronnen (met geluidsdrukniveau) en de af te toetsen richtwaarden wordt weergegeven in Tabel 49. Tabel 49 Overzicht diverse geluidsbronnen en richtwaarden RICHTWAARDEN

BRONNEN

tijdstip

richtwaarde

dag

45 dB(A)

ventilator 85 dB(A)

avond

40 dB(A)

geluidsarme ventilator: 77 dB(A)

nacht

35 dB(A)

dag

60 dB(A)

laden dieren (varkens) 115 dB(A)

avond

50 dB(A)

laadklep 115 dB(A)

nacht

45 dB(A)

vullen voedersilo 111 dB(A)

CONTINU GELUID

INCIDENTEEL GELUID

Een toetsing van de continue bronnen, zijnde de ventilatoren (5 stuks in de vergunde situatie, 10 stuks in de gewenste situatie fase 1 en 15 stuks in de gewenste situatie fase 2), wordt gegeven in Tabel 50 (vergunde situatie), Tabel 51 (gewenste situatie fase 1) en Tabel 52 (gewenste situatie fase 2). In de huidige situatie zijn geen continue bronnen aanwezig. Uit deze tabel blijkt dat de maximale score in alle situaties – 1 bedraagt (matig negatief effect). Deze maximale scores worden genoteerd ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning, en dit tijdens de avond-


111

en nachtperioden. De verkregen waarden zijn een overschatting van de werkelijk situatie, gezien alle ventilatoren zich voor het waspakket bevinden. Het waspakket zorgt voor een dempende werking.

Tabel 50 Toetsing bijkomende continue bronnen in de vergunde situatie grenswaarde (GW) *

referentiewaarde omgevingsgeluid (Lvoor)

geluidsdrukniveau nieuwe bronnen (Lsp)

geluidsdrukniveau gewenste situatie (Lna)

Lna-Lvoor

Lsp t.o.v. GW

score

< GW

0

< GW

0

< GW

0

< GW

0

< GW

-1

< GW

-1

Lsp t.o.v. GW

score

< GW

0

< GW

0

< GW

0

< GW

0

< GW

-1

< GW

-1

Lsp t.o.v. GW

score

< GW

0

< GW

0

op 200 m van de perceelsgrens dag

40 dB(A)

35,0 dB(A)

19,0 dB(A)

35,1 dB(A)

avond

35 dB(A)

30,0 dB(A)

19,0 dB(A)

30,3 dB(A)

nacht

30 dB(A)

25,0 dB(A)

16,8 dB(A)

25,6 dB(A)

+ 0,1 dB(A) + 0,3 dB(A) + 0,6 dB(A)

bij dichtstbijzijnde woning dag

40 dB(A)

35,0 dB(A)

27,7 dB(A)

35,7 dB(A)

avond

35 dB(A)

30,0 dB(A)

27,7 dB(A)

32,0 dB(A)

nacht

30 dB(A)

25,0 dB(A)

25,5 dB(A)

28,3 dB(A)

+ 0,7 dB(A) + 2,0 dB(A) + 3,3 dB(A)

* grenswaarde (GW) = richtwaarde – 5 dB(A)

Tabel 51 Toetsing bijkomende continue bronnen in de gewenste situatie fase 1 grenswaarde (GW) *




Lna-Lvoor


40 dB(A)

35,1 dB(A)

19,0 dB(A)

35,2 dB(A)

avond

35 dB(A)

30,3 dB(A)

19,0 dB(A)

30,6 dB(A)

nacht

30 dB(A)

25,6 dB(A)

16,8 dB(A)

26,1 dB(A)

+ 0,1 dB(A) + 0,3 dB(A) + 0,5 dB(A)


40 dB(A)

35,7 dB(A)

27,7 dB(A)

36,4 dB(A)

avond

35 dB(A)

32,0 dB(A)

27,7 dB(A)

33,4 dB(A)

nacht

30 dB(A)

28,3 dB(A)

25,5 dB(A)

30,1 dB(A)

+ 0,7 dB(A) + 1,4 dB(A) + 2,8 dB(A)


Tabel 52 Toetsing bijkomende continue bronnen in de gewenste situatie fase 2 grenswaarde (GW) *




Lna-Lvoor


40 dB(A)

35,2 dB(A)

19,0 dB(A)

35,3 dB(A)

avond

35 dB(A)

30,6 dB(A)

19,0 dB(A)

30,9 dB(A)


+ 0,1 dB(A) + 0,3 dB(A)

112

nacht

grenswaarde (GW) *




Lna-Lvoor

Lsp t.o.v. GW

score

30 dB(A)

26,1 dB(A)

16,8 dB(A)

26,6 dB(A)

+ 0,5 dB(A)

< GW

0

< GW

0

< GW

-1

< GW

-1


40 dB(A)

36,4 dB(A)

27,7 dB(A)

36,9 dB(A)

avond

35 dB(A)

33,4 dB(A)

27,7 dB(A)

34,4 dB(A)

nacht

30 dB(A)

30,1 dB(A)

25,5 dB(A)

31,4 dB(A)

+ 0,7 dB(A) + 1,4 dB(A) + 2,8 dB(A)


Een toetsing van de incidentele bronnen wordt gegeven in Tabel 53. Gezien het aanvoeren van voeders en laden en lossen van varkens verboden is tussen 22 uur en 7 uur (bijzondere voorwaarde proefvergunning), is de toetsing aan de nachtperiode hier niet relevant. Deze wordt enkel ter informatie meegegeven. Uit Tabel 53 blijkt dat de richtwaarde op 200 m van de perceelsgrenzen overschreden wordt gedurende de avondperiode voor alle incidentele bronnen. Het leveren van voeders gebeurt overdag (tussen 7u en 19 u). Ook het lossen van de biggen gebeurt steeds overdag. Het laden van slachtrijpe varkens gebeurt in de mate van het mogelijke tussen 7 u en 22 u. Dit is namelijk afhankelijk van de slachthuizen waaraan geleverd wordt en niet altijd te bepalen door de exploitant. Voor zowel het vullen van de voedersilo’s als het laden en lossen van de dieren wordt ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning de richtwaarde voor incidenteel geluid gedurende ’s avonds en ’s nachts overschreden. Daarnaast wordt ook de richtwaarde voor incidenteel geluid overdag overschreden voor de laadklep en de dieren. Er kan evenwel ook een kanttekening gemaakt worden, en dat is dat het hier een berekende situatie is, en dit voor de meest ongunstige situatie. Tabel 53 Toetsing incidentele bronnen richtwaarde (RW)

geluidsdrukniveau incidentele bron voedersilo

geluidsdrukniveau incidentele bron dieren

geluidsdrukniveau incidentele bron – laadklep

op 200 m van bedrijfsperceel dag

60 dB(A)

50,8 dB(A)

54,8 dB(A)

54,8 dB(A)

avond

50 dB(A)

50,8 dB(A)

54,8 dB(A)

54,8 dB(A)

nacht

45 dB(A)

50,8 dB(A)

54,8 dB(A)

54,8 dB(A)

dag

60 dB(A)

59,5 dB(A)

63,5 dB(A)

63,5 dB(A)

avond

50 dB(A)

59,5 dB(A)

63,5 dB(A)

63,5 dB(A)

nacht

45 dB(A)

59,5 dB(A)

63,5 dB(A)

63,5 dB(A)

bij dichtstbijzijnde woning


113

10.7 Synthese van de milieu-effecten Hoofdstuk 12.6 geeft een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten die optreden op het gebied van de discipline geluid en trillingen. De effecten worden nog eens kort samengevat in Tabel 54. Tabel 54 Samenvatting effecten voor de discipline geluid en trillingen deelaspect

omschrijving

effectbeoordeling

geluidshinder

continue bronnen

matig negatief effect (score – 1) ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning in de avond en nachtperiode

incidentele bronnen

overschrijding van de norm tijdens ’ s avonds en ’s nachts ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning en overdag voor het laden en lossen van varkens overschrijding van de norm gedurende avond- en nachtperiode op 200 m van de perceelsgrenzen

10.8 Milderende maatregelen Voor de continue bronnen wordt het niet nodig geacht bijkomende milderende maatregelen voor te stellen. De ventilatoren zullen immers reeds geluidsarm uitgevoerd worden. Daarnaast wordt in de berekeningen geen rekening gehouden met het geluidsdempend effect van het waspakket. Om de geluidsoverlast van de incidentele bronnen voor omwonenden zoveel mogelijk te vermijden heeft de exploitant momenteel al een aantal maatregelen getroffen:  het vullen van de voedersilo’s vindt overdag plaats;  het laden en lossen van de varkens gebeurt zoveel mogelijk overdag of ’s avonds;  het laden en lossen van de varkens gebeurt tussen de stallen, die een afschermende werking hebben. Dit kan echter niet opgenomen worden in de vereenvoudigde berekening. Daarnaast wordt aangeraden om bij het laden en lossen van de varkens gebruik te maken van een elektrische lift en rubberen stootkussens. Hierdoor kan het geluidsvermogen van de laadklep teruggebracht worden op ongeveer 85 dB(A). Het maximale geluidsdrukniveau van deze bron ter hoogte van de dichtbijzijnde woning bedraagt dan 33,5 dB(A). Op 200 m van de perceelsgrens zal dit nog 24,8 dB(A) zijn. De normen voor incidenteel geluid worden hierbij niet meer overschreden. In samenspraak met de exploitant blijkt dit een haalbaar voorstel.


114

11 Discipline fauna en flora 11.1 Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie Emissies die landbouwbedrijven met zich meebrengen kunnen een belangrijke invloed gaan uitoefenen op de omliggende fauna en flora. De voornaamste effecten zullen afkomstig zijn van verzurende en vermestende deposities, rustverstoring en verdroging. Het beleid inzake verzuring is er op gericht om ecosystemen te beschermen. Op lange termijn wordt ernaar gestreefd dat alle bevolkingsgroepen, inclusief de meest gevoelige, niet meer blootgesteld worden aan concentratieniveaus die schadelijk zijn voor de gezondheid. Daarnaast wordt ernaar gestreefd dat geen enkel ecosysteem nog zou blootgesteld worden aan een verzurende depositie hoger dan zijn kritische last (KL). Dit is de maximaal toelaatbare depositie per oppervlakte-eenheid voor een bepaald ecosysteem zonder dat er volgens de huidige kennis schadelijke effecten optreden. Een belangrijke indicator voor verzuring is de som van de potentiële verzurende emissies: SO2, NOx en NH3, uitgedrukt in zuurequivalenten (Zeq). Modelberekeningen op basis van het Operationeel Prioritaire Stoffen model (OPS-model) geven aan dat de totale verzurende depositie daalde in Vlaanderen met 25 % tussen 2000 en 2010. NHx, grotendeels afkomstig uit de landbouw, levert de grootste bijdrage met 39 % van de totale verzurende depositie in 2010 (MIRA, 2012). Wanneer de bodem verzuurt, gaat ook de kwaliteit van het grondwater achteruit en wordt zo het drinkwater aangetast. Verzurende stoffen die stikstof bevatten (ammoniak en stikstofoxiden) worden omgezet in nitraten. Op zich zijn dit essentiële voedingsstoffen voor planten en dieren, zoals bacteriën, algen en insecten. Maar door een grote uitstoot van NO x en NH3, bijvoorbeeld door overbemesting en het lozen van afvalwater, krijgt grond– en oppervlaktewater een overschot aan deze voedingsstoffen te verwerken. Deze verzuring van water betreft aldus een vorm van vermesting. Het biotisch milieu in de nabijheid van de inrichting kan besproken worden op basis van de Biologische Waarderingskaart (BWK) en de habitatkaart, alsook op basis van kaartenmateriaal van volgende aandachtsgebieden:     

Natura 2000; Ramsar-gebieden; erkende/Vlaamse natuurreservaten en bosreservaten; VEN/IVON-netwerk; groene of ecologisch belangrijke gewestplanbestemmingen (natuurgebieden (met wetenschappelijke waarde), bosgebieden, valleigebieden en brongebieden en agrarische gebieden met ecologische waarde).

De biologische waarderingskaarten (BWK) geven een inventarisatie weer van de aanwezige vegetatie. Hierin worden eveneens de belangrijkste kleine landschapselementen mee opgenomen. Per vegetatieelement wordt een waardering uitgesproken over zijn biologische waarde. Een uittreksel uit de BWK voor de omgeving van de inrichting wordt gegeven in Bijlage 20. De habitatkaart geeft weer welke habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats voorkomen in het studiegebied en is gekoppeld aan de BWK-kaart. Een uittreksel van de habitatkaart wordt weergegeven in Bijlage 21. Een samenvatting van alle voorkomende habitattypen (HAB1), regionaal belangrijke biotopen (RBB) en potentiële habitats (HAB2) in de omgeving van het bedrijf (binnen een straal van 2 km) met de overeenkomstige BWK-


115

elementen, waardering en afstand, wordt in onderstaande tabel weergegeven, ongeacht de ligging ervan (binnen agrarisch gebied of aandachtsgebied). Tabel 55 (potentiële) habitattypen en regionaal belangrijke biotopen binnen een straal van 2 kilometer rondom de inrichting in Vlaanderen Element*

verklaring

BWKcode**

BWKwaardering

6510u,gh

Laaggelegen schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) of geen habitattype uit de Habitatrichtlijn

kd, hu-

w

rbbsf

regionaal belangrijk biotoop moerasbos van breedbladige wilgen

sf

z

gh,3150

van nature eutrofe meren met vegetaties van het type Magnopotamion of Hydrocharition' of geen habitattype uit de Habitatrichtlijn: misschien habitatwaardig, gebaseerd op Floraatlas

ae

z

rbbhc / rbbmr

regionaal belangrijk biotoop dotterbloemgrasland / regionaal belangrijk biotoop rietland en andere Phragmition-vegetaties

hc, mr

z

gh/rbbhc

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop/ regionaal belangrijk biotoop dotterbloemgrasland

hpr, hc, mr-

wz

9130

Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum, subtype Atlantisch neutrofiel beukenbos

fe

z

rbbmr

regionaal belangrijk biotoop rietland en andere Phragmitionvegetaties

mru

w

rbbsp

regionaal belangrijk biotoop doornstruwelen van leemhoudende gronden

ks, sp+, sz+

z

9130/9120

Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum, subtype Atlantisch neutrofiel beukenbos / Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de ondergroei (Quercion roboripetraeae of Ilici-Fagenion)

qe, qs

z

gh_ae

geen habitattype uit de Habitatrichtlijn (eutrofe plas, potentieel habitat)

ae

z

rbbmc/rbbmr

regionaal belangrijk biotoop grote zeggenvegetaties / regionaal belangrijk biotoop rietland en andere Phragmition-vegetaties

mc, mr

z

6510u,gh/rbbmr/rbbsf

glanshaverhooilanden (Arrhenaterion) / regionaal belangrijk biotoop rietland en andere Phragmition-vegetaties / regionaal belangrijk biotoop moerasbos van breedbladige wilgen

kd, hu-, mr, sf

wz

9120

Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de ondergroei (Quercion robori-petraeae of IliciFagenion)

fs

z

91E0_va

beekbegeleidend vogelkers-essenbos en essen-iepenbos (PrunoFraxinetum), zwak ontwikkeld

va

z

91E0

Bossen op alluviale grond met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae)

vn-

z

gh/6510

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop/ laaggelegen schraal hooiland (Alopercurus pratensis, Sanguisorba officinalis)

ks, ku, hu

wz

9130/91E0_vc

Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum, subtype Atlantisch neutrofiel beukenbos / goudveil-essenbos (Carici-Remotae fraxinetum)

fe, vc-

z


116

Element*

verklaring

BWKcode**

BWKwaardering

3150

Van nature eutrofe meren met vegetaties van het type Magnopotamion of Hydrocharition

aev+, kha

z

9120/9130

Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de ondergroei (Quercion robori-petraeae of IliciFagenion) / Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum, subtype Atlantisch neutrofiel beukenbos

fs, fe

z

gh/9130/9120

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop / Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum, subtype Atlantisch neutrofiel beukenbos / Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de ondergroei (Quercion roboripetraeae of Ilici-Fagenion)

un, qe, qs

mz

gh/rbbmr

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop / regionaal belangrijk biotoop rietland en andere Phragmitionvegetaties

hp, mr

mz

gh/rbbsp

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop / regionaal belangrijk biotoop doornstruwelen van leemhoudende gronden

ks, sz, sp

wz

gh/6510u,gh

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop / Laaggelegen schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) of geen habitattype uit de Habitatrichtlijn

ks, hu-

w

gh/9120

geen habitattype uit Habitatrichtlijn en geen regionaal biotoop / Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de ondergroei (Quercion robori-petraeae of IliciFagenion)

un, fs

mz

* eerste opgegeven element = HAB1, tweede opgegeven element = HAB2, derde opgegeven element = HAB3 ** Verklaring: zie Bijlage 22

Op 995 m ten ZO van het bedrijf is het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ (BE2300007) gelegen (zie Bijlage 23). Dit habitatrichtlijngebied, dat een totale oppervlakte van 5.548 ha omvat, is aangemeld voor volgende habitattypes:  2310: Psammofiele heide met Calluna- en Genista-soorten;  3140: Kalkhoudende oligo-mesotrofe wateren met benthische Characeeënvegetatie;  3150: Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition;  4030: Droge heide (alle subtypen);  6210: Gebieden waar zeldzame orchideeën groeien (Festuco-Brometalia), prioritair indien belangrijke orchideeënsites;  6430: Voedselrijke ruigten;  9110: Beukenbossen van het type Luzulo-Fagetum;  9120: Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (Ilici-Fagetum);  9130: Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum;  9160: Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum;  9190: Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten;  91E0: Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinose-incanae), prioritair. Binnen het studiegebied en richtlijngebied komen enkel de habitattypes 9120, 9130 en 91E0 voor. Daarnaast is het habitatrichtlijngebied aangemeld voor de Beekprik, Rivierdonderpad, Kamsalamander, Meervleermuis en Ingekorven vleermuis.


117

Op Waals grondgebied is op minimaal 360 m van het bedrijf het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ (BE32003) gelegen (zie Bijlage 23). Dit habitatrichtlijngebied, dat een oppervlakte van ongeveer 133 ha omvat, is aangemeld voor volgende habitattypes:  3150: Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition;  3260: Submontane en laagland rivieren met vegetaties behorend tot het Ranunculion fluitantis en het Callitricho-Batrachion;  6430: Voedselrijke ruigten;  9130: Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum;  91E0: Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinose-incanae), prioritair. Daarnaast is dit Natura 2000-gebied eveneens aangemeld voor Wespendief, Wintertaling, Watersnip, Bruine Kiekendief, Blauwe Kiekendief, Blauwborst, Visarend, IJsvogel, Zwarte Specht, Kamsalamander en Meervleermuis Nemen we de VEN- en IVON-gebieden in beschouwing, dan kan vastgesteld worden dat op een afstand van 330 m ten W het VEN-gebied ‘De West-Vlaamse Scheldevallei’ voorkomt. Daarnaast is op een afstand van 975 m ten ZO van de inrichting het VEN-gebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen gelegen. Dit gebied overlapt met het gelijknamige habitatrichtlijngebied. Het gewestplan (zie Bijlage 5) geeft aan dat op zo’n 330 m ten W van het perceel natuurgebied (code 701) voorkomt. Dit natuurgebied valt samen met het VEN-gebied. Binnen het VEN-gebied ‘West-Vlaamse Scheldevallei’ zijn eveneens enkele onderdelen van het natuurreservaat ‘West-Vlaamse Scheldemeersen gelegen. Binnen ditzelfde VEN-gebied zijn tevens onderdelen van de reservaten ‘Reytmeersen’ en ‘Avelgemse Scheldemeersen’ gelegen (zie Bijlage 23). In het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ is het bosreservaat ‘Kluisbos’ gelegen. Deze komt op een minimale afstand van 1,8 km ten O van de inrichting voor. In de omgeving van het bedrijf is geen Ramsar-gebied gelegen.

11.2 Afbakening studiegebied Verzuring, geluidshinder, vermesting en verontreiniging van oppervlaktewater worden beschouwd als de meest relevante invloeden ten gevolge van de inrichting op de fauna en de flora. Het studiegebied met betrekking tot fauna en flora wordt bepaald door de afbakening van het studiegebied bij de disciplines lucht, bodem en water. De afbakening van deze invloedssfeer is vooral afhankelijk van het aantal dieren en de infrastructuur en situeert zich veelal tot 400 à 1.000 meter rondom het centrum van de inrichting. In de referentiesituatie wordt echter steeds een iets ruimer beeld van de groenelementen in de omgeving weergegeven tot 2 km rondom het centrum. Moest blijken dat deze straal niet voldoende groot gekozen is, zal een groter gebied (afhankelijk van de hindereffecten) onderzocht worden.

11.3 Methodiek en significantiekader De verschillende emissies worden in de overige disciplines bepaald. In dit hoofdstuk is het enkel de bedoeling om de effecten op de omliggende fauna en flora te karakteriseren en evalueren.


118

Deze discipline is dus een integrerende discipline, waar effecten op de fauna en flora onderzocht en geëvalueerd worden op basis van gegevens die in de overige disciplines bepaald worden. Volgende effectgroepen kunnen onderscheiden worden:     

direct ecotoopverlies; verzurende depositie (op basis van discipline lucht); vermestende depositie (op basis van discipline lucht); verdroging (op basis van discipline grondwater); rustverstoring (op basis van discipline geluid).

11.3.1 Direct ecotoopverlies Direct ecotoopverlies is het gevolg van direct ruimtelijk beslag en is dus gemakkelijk te kwantificeren door de oppervlakte in combinatie met het al dan niet waardevol karakter van het verloren ecotoop. Het waardevol karakter van de ecotoop wordt weergegeven op de biologische waarderingskaart. Op basis van het waardevol karakter en de gevoeligheid voor verdwijnen worden kwetsbaarheidsgetallen voor de ecotopen toegekend. De zeldzaamheid van de ecotoop geeft een extra dimensie aan de toekenning van de kwetsbaarheden. De kwetsbaarheidsgetallen variëren van 1 (niet kwetsbaar) tot 4 (zeer kwetsbaar).

11.3.2 Verzurende depositie In de discipline lucht werden de verzurende emissies bepaald, en werd de berekeningswijze (IFDM) voor het bekomen van verzurende deposities weergegeven. Door de wind worden de verzurende emissies getransporteerd en verspreid, waardoor de concentratie door verdunning met andere lucht gaandeweg afneemt. Er zijn twee manieren waarop de verzurende emissies (voornamelijk ammoniak) via de atmosfeer op de bodem of op de vegetatie terecht kunnen komen: 



droge depositie: vooral vlakbij de bron, waar de concentratie in de lucht nog hoog is, wordt relatief veel gedeponeerd. Ammonium, NOx en SO2 slaan minder snel neer dan ammoniak. Hierdoor kan ammonium over grote afstanden worden getransporteerd; natte depositie: verzurende emissie komen in regen of sneeuw terecht en kunnen ook op die manier op bodem of vegetatie terecht komen.

Wegens de relatief lage bronhoogten en de veel grotere depositiesnelheid levert NH 3, in tegenstelling tot bijvoorbeeld SO2 en NOx zijn bijdrage tot de zure depositie op relatief korte afstand van de bron, en dit voornamelijk onder de vorm van rechtstreekse droge depositie van ammoniak. Deze depositie is dan ook verreweg het meest bepalend voor de bijdrage van een individueel veeteeltbedrijf aan de totale ammoniakbelasting in gevoelige gebieden. Bij de droge depositie speelt het oppervlak waarop de depositie terecht komt een grote rol. Door hoge vegetaties (zoals bossen) wordt meer ammoniak uit de lucht ‘opgevangen’ dan door lage vegetaties (zoals heide). Bij de natte depositie speelt het oppervlak nauwelijks een rol. Algemeen gezien kan gesteld worden dat de verzurende en vermestende depositie in agrarisch gebied ten gevolgen van ammoniakemissie meestal verwaarloosbaar in vergelijking met de verzurende en vermestende invloed van bemesting van de akkers in de omgeving. Dit is niet het geval in gebieden met een hoge natuurwaarde, waar specifieke beperkingen gelden inzake bemesting. Om deze reden worden


119

enkel de verzurende en vermestende deposities aandachtsgebieden in het studiegebied.

uitvoerig

beschouwd

bij aanwezigheid van

Om te weten hoeveel terrestrische natuur (bos, heide en soortenrijk grasland) tegen verzuring door atmosferische depositie beschermd is, is het nodig de draagkracht tegen verzuring te kennen. Deze draagkracht wordt uitgedrukt als de KL verzuring. Deze KL verzuring wordt uitgedrukt als ‘zuurequivalenten per hectare en per jaar (Zeq/ha.j)’. Effectieve verzuring treedt pas op indien de zure depositie uitstijgt boven een bepaald niveau (men spreekt van critical load of duurzaam depositieniveau). Een overzicht van de berekende KL verzuring (mediaanwaarde) per onderscheiden bos-, heide-, en graslandecosysteem is weergegeven in Tabel 56 (naar Langouche et al., 2002; Janssen & Mensink, 2002; Meykens & Vereecken, 2001). Bijkomend wordt eveneens de KL voor rietland, bepaald in een buitenlandse studie (Albers et al., 2001), vermeld, alsook de MINA-plan 2000 grenswaarde voor oligotroof water. Voor heide op arme zandgronden wordt een waarde van 1.600 zeq/ha.j gehanteerd. Tabel 56 KL verzuring (Zeq/ha.j) voor een aantal ecosystemen type ecosysteem

BWK-type

mediaan (Zeq/ha.j)

zuur grasland

ha, hm, hn

2.288

neutraal – zuur- grasland

hc, hf, hj, hp*, hu

2.157

kalkgrasland

hd, hk

2.679

cultuurgrasland

hp, hpr, hr, hx

1.961

natte heide

ce

2.168

droge heide

cd, cg, cm, cp, cv

2.343

ven (oligotroof water)

aoo

400

rietland

mr

2.400

Staelens et al. (2006) bepaalde nieuwe kritische lasten voor verzuring voor bosecosystemen (Tabel 57). Hierbij werd een onderscheid gemaakt tussen de verschillende bodemtypes, en werden kritische lasten bepaald waarbij wel en geen rekening gehouden werd met denitrificatie. Omdat het niet zeker is in hoeverre denitrificatie al dan niet zal optreden (afhankelijk van diverse factoren), zal een toetsing gebeuren ten opzichte van de kritische lasten waarbij geen rekening gehouden werd met de denitrificatie. Tabel 57 KL verzuring (Zeq/ha.j) voor bosecosystemen (Staelens et al., 2006) bodemtype (code volgens bodemkaart)

loofhout

naaldhout

zandig (Z +S)

1.906

2.230

lemig (A + P + L)

2.712

2.835

kleiig (E + U)

2.417

3.113

veen

5.274

/

Hier kan aan toegevoegd worden dat in MINA-plan 4 wordt gestreefd naar een waarde van 1.400 Zeq/ha.j als maximale gemiddelde waarde tegen 2030. Voor de meest verzuringsgevoelige ecosystemen (vennen en heiden op kalkarme zandgronden) worden waarden tussen 300 en 700 Zeq/ha.j vermeld. Ook zijn een aantal plandoelstellingen opgenomen in dit MINA-plan 4, nl. totale NOx-emissie verminderen tot max. 52,3 kton, totale SO2-emissie verminderen tot max. 49,4 kton en de totale NH 3-emissie verminderen tot


120

max. 45 kton, die er zullen toe leiden dat in 2015 een berekende zuurdepositie van 1.800 Zeq/ha.j gehaald wordt. Voor speciale beschermingszones (o.a. habitat- en vogelrichtlijngebieden) zal onderzocht worden voor welke habitattypes het betreffende gebied aangemeld is of wat de beschermde biotopen zijn. Aan de hand van de overeenstemmende BWK-elementen (zie Sterckx & Paelinckx (2004)) kunnen vervolgens, via bovenstaande tabellen, de kritische lasten bepaald worden. Het volgende toetsingskader zal gebruikt worden:    

3 % < bedrijfsbijdrage ≤ 5 % van KL 5 % < bedrijfsbijdrage ≤ 10 % van KL 10 % < bedrijfsbijdrage < 50 % van KL 50 % van KL < bedrijfsbijdrage

beperkte bijdrage relevante bijdrage belangrijke bijdrage significant negatief effect

De keuze voor 10 % wordt gemaakt omdat ongeveer 50 % van de depositie afkomstig is van het buitenland en de rest van Vlaanderen. Dit geeft nog ruimte aan minimaal 4 andere bedrijven voordat de KL bereikt wordt. Indien meer dan 10 % van de KL door de inrichting zelf geleverd wordt, is het noodzakelijk dat milderende maatregelen voorgesteld worden. De keuze voor dit toetsingskader zorgt ervoor dat er eigenlijk cumulatief getoetst wordt. Er wordt namelijk rekening gehouden met de mogelijkheid dat er andere bedrijven in de omgeving aanwezig zijn die ook een verzurende depositiebijdrage zullen hebben.

11.3.3 Vermestende depositie Naast een verzurende depositie, zal een landbouwbedrijf ook een vermestende depositie op zijn omgeving veroorzaken. In de discipline lucht werden de vermestende emissies bepaald, en werd de berekeningswijze (IFDM) voor het bekomen van vermestende deposities weergegeven. Vermestende deposities beïnvloeden de natuur en de biodiversiteit. De vermestende invloed zal zich uiten in verschillende fases. Gedurende de eerste fase zal er een verhoogde biomassaproductie en bedekkingsgraad van bepaalde plantensoorten optreden. Indien de verhoogde input van stikstof aanhoudt zal er dominantie optreden van stikstofminnende plantensoorten, hierdoor zal de vegetatiestructuur wijzigen en zullen er andere soorten verdwijnen. Indirect hebben zulke vegetatiewijzigingen ook een invloed op de aanwezige fauna: wanneer waardplanten verdwijnen, zullen de daarvan afhankelijk zijnde insecten ook verdwijnen. Sommige soorten zullen baat hebben bij de dichtere vegetatie die ontstaat door de verhoogde biomassaproductie, andere soorten zullen er daarentegen niet meer in gedijen. Zoals hoger gesteld, zal de vermestende depositie in agrarisch gebied ten gevolgen van ammoniakemissie meestal verwaarloosbaar zijn in vergelijking met de vermestende invloed van bemesting van de akkers in de omgeving. Dit is niet het geval in gebieden met een hoge natuurwaarde, waar specifieke beperkingen gelden inzake bemesting. Om deze reden worden enkel de vermestende deposities op dit soort waardevolle gebieden binnen het studiegebied beschouwd. In de Vries (2008), Kros et al. (2008) en van Dobben en van Hinsberg (2008) werden de kritische lasten voor vermesting voor verschillende vegetatietypes beschreven alsook de mogelijke gevolgen van een


121

overschrijding van deze kritische last. De gegevens voor naaldbos werden overgenomen uit Albers et al. (2001). Een overzicht van de verschillende KL voor vermestende depositie worden gegeven in Tabel 58.

Tabel 58 KL vermesting (kg N/ha.j) en mogelijke gevolgen van een overschrijding voor een aantal vegetatietypes type vegetatie

kritische last (kg N/ha.j)

naaldbos

- achteruitgang terrestrische korstmossen en ectomycorrhiza, toename stikstofminnende soorten 14

loofbos: - bos van arme zandgronden - eiken- en zandgronden

effect bij overschrijding

beukenbos

18 van

lemige

- bos van voedselrijke, vochtige gronden

20 29

- verstoring nutriëntenbalans, verhoogde stress voor droogte, vorst ziekten en plagen

- achteruitgang terrestrische korstmossen en ectomycorrhiza, toename stikstofminnende soorten - verstoring nutriëntenbalans, verhoogde stress voor droogte, vorst ziekten en plagen

26

- bos van bron en beek - eiken-haagbeukenbos van zandgronden

20 34

- wilgenstruweel

35

- ooibos (rivierbegeleidende bossen)

34

- laagveenbos vennen:

- daling soortenrijkdom moslaag

- mesotrofe vennen – trilveen

16,8

- zuur ven

5,8

- zwak gebufferd ven

5,8

verdwijning van gevoelige overheersing van Knolrus

soorten,

moerassen: - galigaanmoerassen

15

heiden: - natte heide

18

- vergrassing door Pijpestrootje

- droge heide

15

- vergrassing door Bochtige smele

graslanden: - nat schraalgrasland

15

- droog schraalgrasland

14

- kalkgrasland

21,1

- bloemrijk grasland

20

- dotterbloemgrasland van beekdalen - dotterbloemgrasland van veen en klei - nat, matig voedselrijk grasland

20

- vergrassing en afname diversiteit - toename van Gevinde kortsteel - afname diversiteit - afname diversiteit - afname diversiteit

22

- heischraal grasland laaggelegen (glanshaververbond)

20

- vergrassing en afname diversiteit

11,6 schraal

eutrofe plas

hooiland

20 30

Voor speciale beschermingszones (habitatrichtlijngebieden) kan in het rapport van T’jollyn et. al (2009) een KL vermesting teruggevonden worden per habitatcode. Voor deze zones zal dan ook getoetst worden aan deze laatste KL.


122

Het volgende toetsingskader zal gebruikt worden, gelijkaardig zoals bij verzuring:    

3 % < bedrijfsbijdrage ≤ 5 % van KL 5 % < bedrijfsbijdrage ≤ 10 % van KL 10 % < bedrijfsbijdrage < 50 % van KL 50 % van KL < bedrijfsbijdrage

beperkte bijdrage relevante bijdrage belangrijke bijdrage significant negatief effect

11.3.4 Verdroging De verdrogende invloed van de inrichting op natuurwaarden in de omgeving van de inrichting werd reeds kort aangehaald bij de discipline water. Het verdrogingseffect kan beoordeeld worden op basis van een kwetsbaarheidsbenadering. Er bestaat een verdrogingskwetsbaarheidskaart voor Vlaanderen die werd opgesteld op basis van de gevoeligheid en de waardering van een ecotoop. De kwetsbaarheidsgetallen variëren van 1 (niet kwetsbaar) tot 4 (zeer kwetsbaar).

11.3.5 Rustverstoring Het voorspellen en beoordelen van de effecten door rustverstoring is niet eenduidig. Net zoals bij mensen is verstoring voor dieren een ‘subjectieve’ ervaring. Ook bij dieren kan gewenning optreden, en gegevens over schuwheid en aanpassingsvermogen van een diersoort zijn er nauwelijks. De drempelwaarde algemeen geldend voor bosvogels bedraagt 42 dB(A), voor weidevogels is de drempelwaarde 47 dB(A). Als gemiddelde waarde kan de 45 dB(A)-contour genomen worden. Dit wordt verder besproken onder de discipline geluid (hoofdstuk 12).

11.3.6 Significantiekader voor de discipline fauna en flora Tabel 59 Significantiekader voor de discipline fauna en flora deelaspect

onderdeel

beoordelingskader

direct ecotoopverlies

permanent of tijdelijk

directe aantasting negatief effect: permanent verlies zeer kwetsbaar ecotoop matig negatief effect: permanent verlies kwetsbaar ecotoop gering negatief effect: verlies weinig kwetsbaar ecotoop of tijdelijk verlies ecotoop geen of verwaarloosbaar effect: geen aantasting ecotoop of verlies niet kwetsbaar ecotoop

verzurende depositie

X > 50 % van de kritische last: significant negatief effect 50 % > X > 10 % van de kritische last: belangrijke bijdrage (negatief effect) 5 < X ≤ 10 % van de kritische last: relevante bijdrage (matig negatief effect) 3 < X ≤ 5 % van de kritische last: beperkte bijdrage (gering negatief effect) X ≤ 3 % van de kritische last: verwaarloosbare bijdrage (geen of verwaarloosbaar effect)


X > 50 % van de kritische last: significant negatief effect 50 % > X > 10 % van de kritische last: belangrijke bijdrage (negatief effect) 5 < X ≤ 10 % van de kritische last: relevante bijdrage (matig negatief effect) 3 < X ≤ 5 % van de kritische last: beperkte bijdrage (gering negatief


123

deelaspect

onderdeel

beoordelingskader effect) X ≤ 3 % van de kritische last: verwaarloosbare bijdrage (geen of verwaarloosbaar effect)

verdroging

door bemaling en/of grondwaterwinning

negatief effect: > 5 cm grondwatertafeldaling t.h.v. zeer verdrogingskwetsbare eenheid matig negatief effect: > 5 cm grondwatertafeldaling t.h.v. verdrogingskwetsbare eenheid gering negatief effect: > 5 cm grondwatertafeldaling t.h.v. weinig verdrogingskwetsbare eenheid geen of verwaarloosbaar effect: grondwatertafeldaling ≤ 5 cm

rustverstoring

zie discipline geluid

11.4 Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten 11.4.1 Direct ecotoopverlies Het plaatsen van de regenwaterkelder en spuiopslag zal in de onmiddellijke omgeving van het bedrijf gebeuren. De onmiddellijke omgeving van het bedrijf wordt aanschouwd als biologisch minder waardevol en niet tot weinig kwetsbaar voor ecotoopverlies. Er is bijgevolg een gering negatief effect.

11.4.2 Verzurende depositie De deposities worden hoofdzakelijk in beschouwing genomen voor de aanwezige aandachtsgebieden in het studiegebied. Dit betreft de habitattypen volgens de habitatkaart, de regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats binnen het studiegebied (2 km), alsook specifiek voor voorliggend project het habitatrichtlijngebied, VEN, Vlaams / niet-erkend reservaat en natuurgebied volgens gewestplan. Voor de aftoetsing van de verzurende depositie ter hoogte van de habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats wordt een onderscheid gemaakt tussen elementen gelegen in habitatrichtlijngebied, VEN-gebied, reservaat, natuurgebied volgens gewestplan en elementen gelegen buiten deze speciale beschermingszones. In Tabel 53 wordt een overzicht gegeven van de habitattypes die in het studiegebied gelegen zijn maar niet in de aandachtsgebieden. De verzurende deposities worden weergegeven in Bijlage 26. De weergave van de verzurende depositie in de bijlage gebeurt op basis van de depositiesnelheid van gras, omdat dit het meest voorkomende element is. Voor de berekeningen in onderstaande tabellen werd, naargelang het type element, rekening gehouden met de depositiesnelheid van gras, loof- of naaldbos.


124

Tabel 60 Te onderzoeken elementen in de omgeving, die niet in aandachtsgebieden gelegen zijn (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

6510u,gh

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

laaggelegen schraal hooiland

2.157

1.002

46

577

27

349

16

86

4

gh,3150

van nature eutrofe meren

/

197

/

129

/

68

/

26

/

rbbsp


1.906

138

7

90

5

52

3

22

1

rbbhc

regionaal belangrijk biotoop dotterbloemgrasland

2.157

23

1

15

1

8

0

4

0

rbbmr


2.400

23

1

15

1

8

0

4

0

gh_ae


/

19

/

12

/

7

/

3

/

91E0

Bossen op alluviale grond

1.906

31

2

20

1

12

1

6

0

rbbsf


1.906

29

2

19

1

11

1

5

0

6510


2.157

8

0

5

0

3

0

1

0

*mbb = maximale bijdragen bedrijf (Zeq/ha.j) ** > 3 % (beperkte bijdrage); > 5 % (relevante bijdrage); > 10 % (belangrijke bijdrage); > 50 % (sterk negatief effect); > KL (significant negatief effect)


125

Er kan vastgesteld worden dat de bijdrage aan de kritische last zal dalen gedurende de verschillende fasen. In de huidige situatie geldt ter hoogte van het habitattype 6510u,gh een belangrijke bijdrage (negatief effect) en ter hoogte van het regionaal belangrijk biotoop rbbsp relevante bijdrage (matig negatief effect). De bijdrage neemt af gedurende de verschillende fasen en in de gewenste situatie fase 2 geldt er uiteindelijk nog een beperkte bijdrage (gering negatief effect) ter hoogte van 6510u,gh en een verwaarloosbare bijdrage ter hoogte van rbbsp. Ter hoogte van alle andere habitattypes in Vlaanderen geldt een verwaarloosbaar effect in alle situaties. Voor het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ worden de habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats in beschouwing genomen, zoals besproken onder 11.1. De voorkomende te onderzoeken elementen, de bijhorende kritische lasten, de verzurende depositie en de bijdrage aan de KL worden in onderstaande tabel samengevat:


126

Tabel 61 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

9120

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

Atlantische zuurminnende beukenbossen

2.712

54

2

34

1

21

1

10

0

9130

Beukenbossen

2.712

54

2

34

1

20

1

10

0

91E0_va

beekbegeleidend vogelkers-essenbos en essen-iepenbos

2.712

28

1

18

1

11

0

5

0

91E0_vc

goudveil-essenbos

2.712

22

1

14

1

8

0

4

0

rbbhc


2.157

11

1

7

0

4

0

2

0



127

Er kan vastgesteld worden dat de bijdrage aan de kritische last in alle situaties (dus ook in de huidige) en ter hoogte van alle habitattypes en regionale belangrijk biotoop in het richtlijngebied verwaarloosbaar zal zijn. Er geldt bijgevolg een verwaarloosbaar effect. De bijdrage zal in de verschillende fases telkens dalen. Nemen we het VEN-gebied in beschouwing en de aangemelde habitattypes en regionaal belangrijke biotopen voor dit gebied, dan worden de verzurende effecten in onderstaande tabel samengevat:


128

Tabel 62 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het VEN-gebied en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

6510u,gh

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**


2.157

107

5

69

3

40

2

17

1

rbbmr


2.400

107

4

69

3

40

2

17

1

rbbsf


1.906

234

12

153

8

91

5

42

2

gh,3150


/

76

/

49

/

27

/

11

/

rbbsp


1.906

46

2

28

1

16

1

7

0

3150

Van nature eutrofe meren

/

40

/

25

/

14

/

6

/

rbbhc


2.157

22

1

14

1

8

0

4

0

gh_ae


/

11

/

7

/

4

/

2

/



129

Er kan vastgesteld worden dat de bijdrage aan de kritische last verzuring daalt in de verschillende fasen. In de huidige situatie geldt ter hoogte van rbbsf een belangrijke bijdrage (negatief effect). In de vergunde situatie is dit nog een relevante bedrage (matig negatief effect), in de gewenste situatie fase 1 een beperkte bijdrage (gering negatief effect) en in de gewenste situatie fase 2 een verwaarloosbare bijdrage. In de huidige situatie geldt er daarnaast ter hoogte van 6510u,gh en rbbmr een beperkte bijdrage (gering negatief effect). Ter hoogte van de andere elementen geldt in alle situaties een verwaarloosbare bijdrage. Gezien het natuurgebied volgens gewestplan en de natuurreservaten in het VEN -gebied gelegen zijn, worden deze niet meer apart in beschouwing genomen. Ook het bosreservaat Kluisbos wordt niet meer apart in beschouwing genomen, gezien dit reservaat volledig in het habitatrichtlijngebied ‘ Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ gelegen is. In Wallonië zijn binnen het studiegebied drie onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ gelegen. De verzurende depositie ter hoogte van de grens van deze onderdelen wijzigt als volgt: Tabel 63 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (Zeq/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

143

92

49

18

ten Z van bedrijf

17

11

6

3

ten O van bedrijf

10

6

3

2

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de verzurende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 64 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’.


130

Tabel 64 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

ae

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

eutrofe plas

/

78

/

50

/

27

/

11

/

hp

soortenarm permanent cultuurgrasland

1.961

17

1

10

1

6

0

3

0

kbs

bomenrij met dominantie van (al dan niet geknotte) wilg

2.712

34

1

21

1

12

0

6

0

kbp

bomenrij met dominantie van populier

2.712

34

1

21

1

12

0

6

0



131

De bijdrage tot de kritische last is in alle situaties (dus ook in de huidige) verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases. Algemeen kan vastgesteld worden dat de verzurende depositie overal zal afnemen gedurende de uitvoering van het project. In de gewenste situatie fase 2 wordt maximaal een beperkte bijdrage verwacht ter hoogte van één element. In de onmiddellijke omgeving van het bedrijf kunnen een aantal bomenrijen, houtkanten, … gelegen in agrarisch gebied bepaalde effecten ondervinden door het project. Gezien hun ligging in agrarisch gebied kan er echter vanuit gegaan worden dat de verzurende depositie ten gevolge van de ammoniakuitstoot meestal verwaarloosbaar is in vergelijking met de invloed van bemesting van de akkers in de omgeving. Hierbij kan nog vermeld worden dat de gemeentelijke achtergrondconcentratie aan v erzurende depositie in de gemeente 2.047 Zeq/ha/j bedraagt. De verzurende depositie, afkomstig van ammoniakemissie, bedraagt 1.053 Zeq/ha/j in deze gemeente.

11.4.3 Vermestende depositie De deposities worden hoofdzakelijk in beschouwing genomen voor de aanwezige aandachtsgebieden in het studiegebied. Er wordt in eerste instantie gekeken naar alle habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats in de bedrijfsomgeving (binnen het studiegebied, straal van 2 km), zowel in agrarisch gebied als in aandachtsgebieden zoals groene gewestplanbestemmingen, speciale beschermingszones, …. Voor de aftoetsing van de vermestende depositie ter hoogte van de habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats wordt eveneens een onderscheid gemaakt tussen elementen gelegen in habitatrichtlijngebied, VEN-gebied en elementen gelegen buiten deze speciale beschermingszones. In Tabel 65 wordt een overzicht gegeven van de habitattypes die in het studiegebied gelegen zijn maar niet in de beschermingszones. De vermestende deposities worden weergegeven in Bijlage 27. De weergave van de vermestende depositie in de bijlage gebeurt op basis van de depositiesnelheid van gras, omdat dit het meest voorkomende element is. Voor de berekeningen in onderstaande tabellen werd, naargelang het type element, rekening gehouden met de depositiesnelheid van gras, loof- of naaldbos.


132

Tabel 65 Te onderzoeken elementen in de omgeving, die niet in beschermingszones gelegen zijn (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) en de maximale vermestende depositie Element

verklaring

6510u,gh

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**


20

14,03

70

8,08

40

4,88

24

1,21

6

gh,3150


30

2,76

9

1,81

6

0,95

3

0,36

1

rbbsp


/

1,94

/

1,26

/

0,73

/

0,31

/

rbbhc


20

0,32

2

0,21

1

0,12

1

0,05

0

rbbmr


> 34

0,32

<1

0,21

<1

0,12

0

0,05

0

gh_ae


30

0,26

1

0,17

1

0,09

0

0,04

0

91E0

Bossen op alluviale grond

26,1

0,44

2

0,28

1

0,17

1

0,08

0

rbbsf


26,1

0,41

2

0,19

1

0,15

1

0,08

0

6510


20

0,11

1

0,07

0

0,04

0

0,02

0

*mbb = maximale bijdragen bedrijf (kg N/ha.j) ** > 3 % (beperkte bijdrage); > 5 % (relevante bijdrage); > 10 % (belangrijke bijdrage); > 50 % (sterk negatief effect); > KL (significant negatief effect)


133

Net zoals bij de verzurende depositie kan vastgesteld worden dat de bijdrage aan de kritische last vermesting daalt doorheen de verschillende fasen. Voor het habitattype 6510u,gh geldt in de huidige situatie een sterk negatief effect. In de vergunde situatie en gewenste situatie fase 1 is dit nog een belangrijke bijdrage (negatief effect). In de gewenste situatie fase 2 geldt nog een relevante bijdrage ter hoogte van dit element (matig negatief effect). Verder geldt ter hoogte van het element gh,3150 een relevante bijdrage in de huidige en vergunde situatie (matig negatief effect). Vanaf de gewenste situatie fase 1 geldt een verwaarloosbaar effect ter hoogte van dit element. Voor de overige elementen geldt in alle situaties een verwaarloosbaar effect. Voor het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ worden de habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats in beschouwing genomen, zoals besproken onder 11.1. De voorkomende te onderzoeken elementen, de bijhorende kritische lasten, de vermestende depositie en de bijdrage aan de KL worden in onderstaande tabel samengevat:


134

Tabel 66 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale vermestende depositie Element

verklaring

9120

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**


20

0,76

4

0,48

2

0,29

1

0,14

1

9130

Beukenbossen

20

0,75

4

0,48

2

0,28

1

0,14

1

91E0_va


26,1

0,39

2

0,25

1

0,15

1

0,07

0

91E0_vc

goudveil-essenbos

26,1

0,31

1

0,19

1

0,12

0

0,06

0

rbbhc


20

0,16

1

0,10

1

0,06

0

0,03

0



135

Er kan vastgesteld worden dat er een beperkte bijdrage geldt in de huidige situatie ter hoogte van de elementen 9120 en 9130 (gering negatief effect). In de overige situaties zal de bijdrage verwaarloosbaar zijn. Ter hoogte van de overige habitattypes en regionaal belangrijke biotopen geldt in alle situaties een verwaarloosbare bedrage. De bijdrage tot de kritische last zal ter hoogte van alle elementen dalen gedurende de verschillende fasen. Nemen we het VEN-gebied in beschouwing en de habitattypes en regionaal belangrijke biotopen voor dit gebied, dan worden de vermestende effecten in onderstaande tabel samengevat:


136

Tabel 67 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het VEN-gebied en de maximale vermestende depositie Element

verklaring

6510u,gh

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**


20

1,49

7

0,97

5

0,56

3

0,24

1

rbbmr


> 34

1,49

<4

0,97

<3

0,56

<2

0,24

<1

rbbsf


26,1

3,27

13

2,15

8

1,27

5

0,59

2

gh,3150


30

1,06

4

0,68

2

0,38

1

0,16

1

rbbsp


/

0,64

/

0,39

/

0,22

/

0,10

/

3150

Van nature eutrofe meren

30

0,56

2

0,35

1

0,19

1

0,08

0

rbbhc


20

0,31

2

0,20

1

0,11

1

0,05

0

gh_ae


30

0,16

1

0,10

0

0,06

0

0,03

0



137

We kunnen vaststellen dat de bijdrage aan de kritische last vermesting afneemt. In de huidige situatie geldt ter hoogte van rbbsf een belangrijke bijdrage (negatief effect). In de vergunde situatie is dit nog een relevante bedrage (matig negatief effect), in de gewenste situatie fase 1 een beperkte bijdrage (gering negatief effect) en in de gewenste situatie fase 2 een verwaarloosbare bijdrage. In de huidige situatie geldt er daarnaast ter hoogte van 6510u,gh een relevante bijdrage (matig negatief effect). Ter hoogte van rbbmr geldt in deze situatie een beperkte bijdrage (gering negatief effect). In de andere situaties en ter hoogte van de andere elementen geldt een verwaarloosbare bijdrage. Gezien het natuurgebied volgens gewestplan en de natuurreservaten in het VEN -gebied gelegen zijn, worden deze niet meer apart in beschouwing genomen. Ook het bosreservaat Kluisbos wordt niet meer apart in beschouwing genomen, gezien dit reservaat volledig in het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ gelegen is. In Wallonië zijn binnen het studiegebied drie onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ gelegen. De vermestende depositie ter hoogte van de grens van deze onderdelen wijzigt als volgt: Tabel 68 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

2,00

1,29

0,69

0,25

ten Z van bedrijf

0,24

0,15

0,08

0,04

ten O van bedrijf

0,14

0,08

0,04

0,03

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de vermestende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 69 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’.


138

Tabel 69 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie Element

verklaring

ae

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

eutrofe plas

30

1,09

4

0,71

2

0,38

1

0,15

1

hp


22

0,24

1

0,14

1

0,08

0

0,04

0

kbs


20

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

kbp


20

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0



139

In de huidige situatie geldt een beperkte bijdrage aan de kritische last vermesting ter hoogte van het element ae (gelegen in de oude Scheldearm). In de overige situaties is bijdrage tot de kritische last verwaarloosbaar. Wat de andere elementen betreft is de bijdrage tot de kritische last in alle situaties verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases. Algemeen kan vastgesteld worden dat de vermestende depositie overal zal afnemen gedurende de uitvoering van het project. In de gewenste situatie fase 2 wordt maximaal een relevante bijdrage verwacht ter hoogte van één element. In de onmiddellijke omgeving van het bedrijf kunnen een aantal bomenrijen, houtkanten, … gelegen in agrarisch gebied bepaalde effecten ondervinden door het project. Gezien hun ligging in agrarisch gebied kan er echter vanuit gegaan worden dat de vermestende depositie ten gevolge van de ammoniakuitstoot meestal verwaarloosbaar is in vergelijking met de vermestende invloed van bemesting van de akkers in de omgeving.

11.4.4 Verdroging In het hoofdstuk met betrekking tot de discipline Water (hoofdstuk 9.1.4.1) werd bepaald dat de invloedstraal door de bronbemaling zich zou uitstrekken over niet tot weinig kwetsbare gebieden voor verdroging. Er geldt bijgevolg een gering negatief effect tijdens de aanlegfase van de regenwaterkelder en spuiopslag. Dit is echter van korte duur. Momenteel is het bedrijf vergund voor het oppompen van 7.448 m³/j. De straal waarbinnen de grondwatertafel met 5 cm zal dalen bedraagt maximaal 95 m in deze situatie. In de gewenste situatie wordt een vergunning aangevraagd voor het oppompen van 11.000 m³/j. De invloedstraal waarbinnen de grondwatertafel met 5 cm zal dalen bedraagt dan maximaal 123 m. De grondwaterwinning zelf is gelegen in gebied dat aangeduid wordt als niet kwetsbaar voor verdroging. Op een minimale afstand van 48 m ten O van de grondwaterwinning komt gebied voor dat aangeduid wordt als ‘kwetsbaar’ voor verdroging. Er geldt bijgevolg een matig negatief effect in de gewenste situatie. Hierbij kan opgemerkt worden dat de berekeningen een worst-case scenario schetsen, gezien de berekende invloedstraal de worst-case invloedstraal is (zie Discipline Oppervlaktewater).

11.4.5 Rustverstoring Het dichtstbijgelegen habitatrichtlijngebied, “Pays Des Collines” is op 360 m ten NW van de inrichting gelegen (Bijlage 23). Tussen de inrichting en deze gebieden bevindt zich een agrarisch gebied. Er wordt niet verwacht dat het geluidsklimaat ter hoogte van dit gebied bepaald zal worden door de geluidsemissie van het bedrijf. Wordt gekeken naar de geluidskwetsbaarheidskaart dan kan vastgesteld worden dat de inrichting deels gelegen is in een zone die niet tot weinig kwetsbaar is voor geluidsverstoring en deels in een zone die kwetsbaar is voor geluidsverstoring. De zone onmiddellijk rondom het bedrijf wordt aangeduid als zeer kwetsbaar voor geluidsverstoring. In de huidige situatie zijn er geen continue geluidsbronnen aanwezig op het bedrijf. In de gewenste situatie zullen de ventilatoren in de luchtwasssystemen als continue geluidsbronnen aanschouwd worden. Hierbij kan opgemerkt worden dat het geluid van deze ventilatoren zal gedempt worden door het waspakket. Er wordt bijgevolg niet verwacht dat er significante rustverstoring voor avifauna ten gevolge van de bedrijfsactiviteiten zal optreden. Voor de inrichting zelf is het ook van belang dat de dieren zo weinig mogelijk gestoord worden waardoor geluid op de inrichting beperkt wordt.


140

11.5 Synthese van de milieu-effecten Hoofdstuk 10.6 geeft een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten die optreden op het gebied van de discipline fauna en flora. De effectbeoordeling wordt nog eens samengevat in Tabel 70. Tabel 70 Samenvatting effecten voor de discipline fauna en flora deelaspect

onderdeel

effectbeoordeling

direct ecotoopverlies

permanent of tijdelijk


verzurende depositie

huidige situatie: negatief effect gewenste situatie (fase 2): gering negatief effect


verdroging

huidige situatie: sterk negatief effect gewenste situatie (fase 2): matig negatief effect

door bemaling en/of grondwaterwinning

gering negatief effect door aanlegfase matig negatief effect door exploitatie

rustverstoring

verwaarloosbaar effect

11.6 Milderende maatregelen Door het plaatsen van de luchtwassers zal de verzurende en vermestende depositie ter hoogte van natuurelementen verder afnemen tot een verwaarloosbaar bijdrage. Het wordt niet nodig geacht om bijkomende milderende maatregelen voorstellen.


141

12 Discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie 12.1 Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie Een veeteeltbedrijf is meestal gelegen in een agrarisch landschap, gekenmerkt door min of meer weidse zichten. Gezien de grootschaligheid van een intensief veeteeltbedrijf kan deze een sterke impact hebben op de omgeving. Een drietal effectgroepen kunnen afgelijnd worden vanuit het richtlijnenboek “landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie” (Schute et al., 2006):   

het landschap als relatiesysteem; erfgoedaspecten; perceptieve aspecten.

De referentiesituatie voor het landschap wordt besproken op basis van het terreinbezoek, foto’s van de omgeving (zicht naar de inrichting en van de inrichting weg vanuit de verschillende relevante richtingen), de Landschapsatlas en de algemene literatuur, zoals onder andere: Traditionele Landschappen in Vlaanderen (Antrop et al., 2002), … Hierbij wordt een algemeen beeld van het landschap geschetst. Tevens wordt dieper ingegaan op eventuele ankerplaatsen, relictplaatsen, lijnelementen, ... typerend voor de bedrijfsomgeving. De voornaamste gegevensbronnen die hiervoor gebruikt worden, zijn:      

Eigen terreinwaarnemingen + foto’s; Lijst van beschermde monumenten en landschappen; Landschapsatlas (GIS-Vlaanderen); Traditionele landschappen Vlaanderen (Antrop et al., 2002); Centraal Archeologische Inventaris; Topografische kaart.

Het bedrijf is gelegen in het traditionele landschap ‘Scheldevallei van Gent tot Doornik’ (code 921020, Antrop et al., 2002). Structureel kenmerkend voor deze regio is de vallei met gekanaliseerde rivier. Het reliëf van de valleiranden is sterk uitgesproken en structuurbepalend voor de skyline en perceptief ruimtelijke begrenzing van de eenheid. Het landschap wordt gekenmerkt door sterk afwisselende, meestal gerichte zichten met wisselende kijkdiepte. Bebouwing komt zowel gegroepeerd als verspreid voor en is plaatselijk ruimte-begrenzend. De afgesneden meanders met lineair groen zijn sterk structurerend. Daarnaast zijn talrijke geïsoleerde elementen aanwezig met monumentwaarde. In het kader van de versterking van de traditionele landschappen in Vlaanderen werden een aantal wenselijkheden voor de toekomstige ontwikkeling gedefinieerd (Antrop et al., 2002) voor het traditionele landschap, namelijk:    

vrijwaren van bebouwing van om het even welke aard in de valleigebieden; bijzondere aandacht voor de gradiënten en toposequenties in het landschap; accentueren van de waardevolle sites (kastelen, meanders, donken) in hun omgeving; gedifferentieerde aanpak voor de verschillende riviersegmenten.

Met zijn aanduiding van de verschillende relictzones kan de landschapsatlas beschouwd worden als een landschappelijk referentiekader voor Vlaanderen. Voor het gehele Vlaamse grondgebied werden relicten gekarteerd en beoordeeld op basis van hun gaafheid, samenhang en herkenbaarheid. Een relict dient hierbij beschouwd te worden als een overblijfsel uit vroegere tijd dat nog getuigt van de toestand die er vroeger was.


142

Bijlage 7 toont de elementen van de landschapsatlas in de omgeving van de inrichting. Het bedrijf zelf is gelegen op 380 m van de relictzone ‘Scheldevallei van Berchem tot Oudenaarde’ (R34001) die zich uitstrekt van het zuidwesten tot noordoosten van het studiegebied. Op 170 m bevindt zich de landschappelijke ankerplaats ‘Scheldemeanders Avelgem’ (A34002). Tenslotte bevinden zich twee lijnrelicten binnen het projectgebied, nl. ‘Schelde’ (L13401) en ‘Spoorlijn 85 Avelgem-Herseaux’ (L30055), respectievelijk op 350 m en 790 m gelegen van het bedrijfscentrum. Daarnaast bevinden zich binnen een straal van 1 km rondom de inrichting ook nog enkele gebouwen die op de lijst van bouwkundig erfgoed opgenomen zijn:  Gebouw, gemeentehuis (765 m NO);  “Cabaret De Roocatte”, hoevegebouwen (360 m N);  Boerenhuis en stallen (755 m O);  Hoevegebouwen (825 m O);  Gebouwen, “Hoeve Den Doove” (920 m O);  Woonhuis (310 m N);  Gebouwen, semi-gesloten hoeve (255 m N);  Voormalige semi-gesloten hoeve (810 m NO). De ligging van deze gebouwen is terug te vinden in Bijlage 24.

12.2 Afbakening studiegebied Het studiegebied omvat vooreerst het projectgebied (= de locatie van het project). Het wordt daarna lateraal uitgebreid om de eventuele zichtbaarheidszone rond het project te vatten. Die wordt bepaald door de afstand van waarop het project als dominante beelddrager in het landschapsbeeld nog zichtbaar is. Mocht deze zone kleiner zijn dan de invloedssfeer voor andere disciplines zoals bodem en water, dan wordt het studiegebied verder uitgebreid om ook deze invloedssferen te omvatten. Tenslotte wordt het uitgebreid totdat alle landschappelijke structuren die gedeeltelijk binnen de effectenzone vallen, volledig in het studiegebied opgenomen zijn. In praktijk wordt meestal een straal van 1 km beschouwd. Het landschap wordt in eerste instantie gesitueerd in een ruime omgeving (macro-landschap). Vervolgens worden de voornaamste landschappelijke eenheden (relicten, ankerplaatsen, punten lijnrelicten) in de nabijheid van de projectlocatie beschreven (± 1 km). Hierbij wordt eveneens aandacht besteed aan aanwezige monumenten, stads- en dorpsgezichten van cultuurhistorische waarde. Moest blijken dat deze straal niet voldoende groot gekozen is, zal een groter gebied (afhankelijk van de hindereffecten) onderzocht worden. De visuele waarnemingsaspecten, waaronder het uitzicht van de inrichting alsook de waarneming van de inrichting vanuit nabijgelegen woningen, worden mee opgenomen in de effectbeschrijving. Verder wordt eveneens indien relevant aandacht besteed aan het bouwkundig erfgoed en archeologie. Als studiegebied wordt de omgeving binnen een straal van 1 km rondom het bedrijfscentrum beschouwd.

12.3 Methodiek en significantiekader De impact die een intensief veeteeltbedrijf heeft op het landschap is niet kwantitatief in te schatten. Effectvoorspelling dient bijgevolg kwalitatief te gebeuren.


143

12.3.1 Het landschap als relatiesysteem Er zal worden nagegaan of het project relatie- of structuurwijzigingen met zich mee brengt. Hierbij wordt zowel rekening gehouden met zowel de horizontale als verticale relaties. Dergelijke impact zal voornamelijk een rol spelen bij de inplanting van een nieuwe inrichting.

12.3.2 Erfgoedaspecten Hierbij wordt onderzocht of het project aanleiding geeft tot een verlies van erfgoedwaarde. Er dient rekening gehouden te worden met drie soorten ‘erfgoedwaarden’:  landschap;  bouwkundig erfgoed;  archeologie. Tot het bouwkundig erfgoed behoren de historische gebouwen. Een bijzondere categorie binnen het bouwkundig erfgoed vormen de monumenten. Onder landschap worden de beschermde landschappen, beschermde archeologische monumenten en zones, beschermde monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten gerekend. Als archeologisch erfgoed worden alle overblijfselen, voorwerpen en andere sporen van de mens uit het verleden beschouwd. Voorts worden de ankerplaatsen vermeld. Voorspelling van de effecten op gekende erfgoedelementen en voor archeologische erfgoed verborgen erfgoedelementen (monumenten, relicten, zichten, ensembles, …) impliceert het inschatten van het mogelijk waardeverlies.

12.3.3 Perceptieve aspecten Het wijzigen van de visuele kenmerken van zijn omgeving is evenwel de belangrijkste effectgroep binnen de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie. Het is belangrijk om na te gaan in welke mate de inrichting een invloed zal hebben op zijn omgeving. De impact van een landbouwinrichting (met loodsen, stallen, voedersilo’s, ...) op het landschap kan immers groot zijn, aangezien het platteland niet alleen door landen tuinbouwers wordt gebruikt, maar ook door plattelandsbewoners en recreanten. Hierbij is een goede integratie van de landbouwconstructies ten zeerste aangewezen, rekening houdend met een goede ruimtelijke bundeling, aangepaste volumewerking, vormgeving, materiaalgebruik en kleurstelling van de bedrijfsgebouwen en een integraal landschapsplan met streekeigen beplantingen.

12.3.4 Significantiekader voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie Tabel 71 Significantiekader voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

het landschap als relatiesysteem

inschatting van effecten veroorzaakt door aanwezigheid stallen (bedrijf)

negatief effect: grote verstoring landschappelijke erfgoedwaarde en/of beschermde entiteit matig negatief effect: matige verstoring landschappelijke erfgoedwaarde en/of beschermde entiteit gering negatief effect: geringe verstoring landschappelijke erfgoedwaarde en/of beschermde entiteit geen of verwaarloosbaar effect: geen verstoring landschappelijke erfgoedwaarde en/of beschermde entiteit

erfgoedaspecten

bouwkundig erfgoed

negatief effect: aantasting bouwkundig erfgoed geen of verwaarloosbaar effect: geen aantasting bouwkundig erfgoed


144

deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

archeologie

negatief effect: grondwerkzaamheden t.h.v. gekende archeologische site matig negatief effect: grondwerkzaamheden of werkzaamheden t.h.v. gekende historische elementen gering negatief effect: grondwerkzaamheden beperkt in omvang en in diepte geen of verwaarloosbaar effect: geen grondwerkzaamheden of grondwerkzaamheden t.h.v. reeds verstoorde bodemzones

perceptieve aspecten

inschatting effect groenscherm

negatief effect: geen groenscherm matig negatief effect: gedeeltelijk groenscherm (< 50 %) gering negatief effect: gedeeltelijk groenscherm (≥ 50 %) geen of verwaarloosbaar effect: volledig groenscherm gering negatief effect: groenscherm bestaande uit niet-streekeigen beplanting geen of verwaarloosbaar effect: groenscherm bestaande uit streekeigen beplanting

12.4 Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten 12.4.1 Het landschap als relatiesysteem Het bedrijf bestaat in totaal uit zes stallen. Er bevinden zich vier stallen parallel aan elkaar, die NOZW georiënteerd zijn. De twee overige stallen zijn in de lengte na elkaar gebouw en NW-ZO georiënteerd. Deze stallen staan dus loodrecht op de andere stallen. De NW-georiënteerde stallen (stal 1 en 2) zijn volledig opgebouwd uit lichtgrijze materialen met grijze staldaken, evenals twee van de NO-georiënteerde stallen (stal 3 en 4). De andere NO-georiënteerde stallen (stal 5 en 6) bestaan uit rode baksteen muren en grijze staldaken. Gezien er geen bijkomende gebouwen voorzien worden, wordt er uitgegaan van geen of een verwaarloosbaar effect.

12.4.2 Erfgoedaspecten 12.4.2.1 Landschap De inrichting is gelegen in het traditionele landschap “Scheldevallei van Gent tot Doornik”. In het kader van de versterking van de traditionele landschappen in Vlaanderen werden een aantal wenselijkheden voor de toekomstige ontwikkeling gedefinieerd (Antrop et al., 2002) voor dit traditionele landschap, namelijk:  vrijwaren van bebouwing van om het even welke aard in de valleigebieden;  bijzondere aandacht voor de gradiënten en toposequenties in het landschap;  accentueren van de waardevolle sites (kastelen, meanders, donken) in hun omgeving;  gedifferentieerde aanpak voor de verschillende riviersegmenten. Bijlage 7 toont de relictzones, ankerplaatsen, puntrelicten, lijnrelicten en beschermingen in de omgeving van de inrichting. In de onmiddellijke omgeving van de inrichting zijn verder geen dergelijke onderdelen van de landschapsatlas gelegen. Aangezien de gewenste uitbreiding binnen de bestaande stallen zal gebeuren, zal er weinig verstoring van de landschappelijke erfgoedwaarde en/of de beschermde entiteiten optreden door de uitbreiding van de inrichting.


145

12.4.2.2 Bouwkundig erfgoed In de ruime omgeving van de inrichting (binnen een straal van 1 km vanuit het bedrijfscentrum) bevinden zich 9 elementen die op de lijst van bouwkundig erfgoed opgenomen zijn. Het project zal hierop geen invloed uitoefenen.

12.4.2.3 Archeologie Voor de aanleg van de regenwaterkelder en spuiopslag zullen graafwerken uitgevoerd moeten worden. In Kluisbergen werden in het verleden reeds een grafheuvel en crematie-urnes uit de Romeinse tijd opgegraven. In de onmiddellijke omgeving van het bedrijf werden nog geen archeologische vondsten gedaan. Echter, het gekende archeologisch erfgoed is slechts een fractie van het bestaande archeologisch erfgoed. Het ongekende erfgoed is vele malen groter. Opdat geen archeologisch erfgoed verloren zou gaan, biedt het archeologiedereet en bijhorende uitvoeringsbesluiten enige garantie. Het melden van archeologische vondsten is namelijk verplicht via artikel 8 van het decreet houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium. Dit artikel bepaalt dat archeologische vondsten moeten gemeld worden binnen de drie dagen nadat ze zijn aangetroffen; en dat ze tot 10 dagen na het vinden moeten bewaard, beschermd en toegankelijk gesteld worden voor onderzoek. Archeologische vondsten dienen gemeld te worden bij het agentschap Onroerend Erfgoed.

12.4.3 Perceptieve aspecten Belangrijk is om ook na te gaan in welke mate de inrichting een invloed heeft en zal hebben op zijn omgeving. De impact van een landbouwinrichting (met loodsen, stallen, voedersilo’s, ...) op het landschap kan immers groot zijn. De locatie van de inrichting in zijn ruimere omgeving wordt geïllustreerd aan de hand van foto’s (Bijlage 9). In de huidige situatie staan alle stallen van Lauwers nv vrij geordend opgesteld. Er is een volledig groenscherm aanwezig rond het bedrijf. Deze bestaat uit een haag met inheemse soorten als hazelaar, zwarte els en haagbeuk. Het bedrijfsterrein wordt aan de noordoostelijke zijde d.m.v. een gracht gescheiden van het langsliggende perceel. Tussen de gracht en de stal bevindt zich een haag van haagbeuk met hiertegen een haag van hazelaar afgewisseld met zwarte els. Ten zuidoosten staat een haagbeuken haag, aangevuld met een haag van hazelaar afgewisseld met zwarte els. Aan de zuidwestelijke kant van de stallen en aan de voorkant van het bedrijf bevindt zich een beukenhaag over de volledige lengte van het terrein. Gezien de uitbreiding binnen de bestaande stallen gebeurt, kan het bestaande groenscherm behouden blijven (Bijlage 25). De bestaande gebouwen werden geconstrueerd volgens een aantal tips zoals beschreven in de brochure ‘Agrarische architectuur, technisch bekeken’ (Boussery et al., 2006):  streven naar gesloten, compact geheel: de stallen zijn vrij compact en als gesloten geheel opgesteld;  geordende plaatsing van de gebouwen: dit zorgt voor rust en evenwicht in het ontwerp. Bovendien zorgt een overzichtelijke inplanting voor samenhorigheid van de gebouwen op de inrichting;  torensilo’s binnen bebouwing houden: de silo’s bevinden zich allen binnen de bebouwing. Naast de inplantingsplaats kunnen ook de vormgeving en materialen van de gebouwen een voorname rol spelen in het visuele aspect. Op de inrichting worden een aantal ‘tips’ (Boussery et al., 2006) gebruikt:  gelijke dakhelling gebruiken: alle stallen hebben min of meer een gelijke dakhelling;  donkere dakstructuur: de staldaken zijn allen grijs uitgevoerd;  neutraal kleurgebruik torensilo’s: de silo’s zijn uitgevoerd met een neutrale kleur;  versieringen vermijden: er zijn geen onnodige versieringen aanwezig op de stallen.


146

Bovenstaande zorgt ervoor dat het bedrijf goed geïntegreerd is in het landschap.

12.5 Synthese van de milieu-effecten Hoofdstuk 11.6 geeft een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten die optreden op het gebied van de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie. De effecten worden nog eens kort samengevat in Tabel 72. Tabel 72 Samenvatting effecten voor de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie deelaspect

omschrijving

effectbeoordeling

het landschap als relatiesysteem

inschatting van effecten veroorzaakt door aanwezigheid stallen (bedrijf)


erfgoedaspecten

bouwkundig erfgoed


archeologie


inschatting effect groenscherm


perceptieve aspecten

12.6 Milderende maatregelen Het bedrijf is zo goed mogelijk geïntegreerd in het landschap. Het wordt dan ook niet nodig geacht bijkomende milderende maatregelen voor te stellen.


147

13 Discipline mens 13.1 Problematiek, toelichting gegevensgebruik en beschrijving referentiesituatie Landbouwbedrijven kunnen een grote invloed uitoefenen op hun omgeving. Dit kan leiden tot hinder voor de omwonenden, zoals stofhinder, geluidshinder en transport. Op basis van kaartmateriaal (topokaart, gewestplan, orthofoto, …), terreinbezoek en algemeen bekomen informatie wordt het antropogeen milieu in de nabijheid van het bedrijf beschreven. Hierbij wordt het bedrijf beschreven in de omgeving waarbij rekening gehouden wordt met de woonfunctie, recreatie, landbouw, overige bedrijven, voorname verkeersverbindingen en industrie. De voornaamste gegevensbronnen die hiervoor gebruikt zullen worden zijn:  Eigen terreinbezoek + informatie opgevraagd bij de gemeente en milieudienst;  Gewestplan;  Wegenatlas;  Orthofoto;  Topografische kaart.

13.2 Afbakening studiegebied Het studiegebied wordt voornamelijk bepaald door de grens waar relevante geurwaarneming voorkomt. Effecten zoals geluids- of stofhinder reiken veelal minder ver. De effecten naar verkeer kunnen zich echter verder uitstrekken, zodat de voornaamste antropogene elementen in de ruimere omgeving (circa 1 km) worden beschreven (meest nabijgelegen woonkernen, recreatieve locaties en elementen, landbouwactiviteiten, verkeer en industriële activiteiten).

13.3 Toelichting referentiesituatie Hierbij wordt voornamelijk de ligging van het bedrijf ten opzichte van zijn omgeving beschreven.

13.3.1 Woonfunctie Volgens het gewestplan is het bedrijf volledig gelegen in landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Het dichtste woongebied (met landelijk karakter) bevindt zich op 250 m ten ZO van de inrichting.

13.3.2 Recreatie In de onmiddellijke omgeving van het bedrijf bevinden zich geen recreatiegebieden.

13.3.3 Landbouw De omgeving van het landbouwbedrijf wordt gekenmerkt door een agrarisch grondgebruik, voornamelijk akkers en weilanden.


148

13.3.4 Industrie Op 740 m ten ZW van het bedrijf is een zone voor milieubelastende industrieën gelegen.

13.3.5 Verkeer De verkeersbewegingen gerelateerd aan activiteiten op de inrichting zelf zullen in detail bij de effectbespreking besproken worden.

13.4 Methodiek en significantiekader De discipline mens is meer een integrerende discipline. Omdat de effecten inzake geluidshi nder, stofhinder en geurhinder al in de andere disciplines besproken worden, wordt hier niet meer dieper op ingegaan. De geluidshinder inzake leveren en lossen van goederen wordt in de discipline geluid en trillingen (hoofdstuk 10) onderzocht. Stof- en geurhinder werden reeds in de discipline lucht beschreven (hoofdstuk 7). In deze discipline zullen echter wel eventuele klachten, die ooit tegen het bedrijf geuit zijn, besproken worden. Bij eventuele klachtenhistoriek, zal vermeld worden welke maatregelen er eventueel in het verleden getroffen zijn om deze op te lossen of te voorkomen. Deze historiek wordt opgevraagd bij het gemeentebestuur en eventueel bij milieu-inspectie. Naast de beoordeling van de klachtenregistratie, zal ingezoomd worden op de verkeershinder. De belangrijkste transporten op een landbouwbedrijf worden veroorzaakt door:  aan- en afvoer dieren;  aanvoer grondstoffen;  afvoer eindproducten;  afvoer afvalstoffen (mest, kadavers, ...). Er zal een inschatting en evaluatie gemaakt worden van het aantal transporten dat noodzakelijk is in het productieproces van het bedrijf. De transportafstanden kunnen heel sterk variëren. Het is bijgevolg onmogelijk om alle aan- en afvoerroutes volledig te beschrijven. De nadruk ligt bijgevolg voornamelijk op de afstand tussen het bedrijf en de meest nabij gelegen grote afvoerroute (autostrade, gewestweg). Bij de bespreking van de weginfrastructuur van de voornaamste aan- en afvoerroute(s) wordt ook het wegtype (autosnelweg, gewestweg, ringweg, lokale ontsluitingsweg voor (niet-) doorgaand verkeer, etc.) vermeld. Bij de bepaling van de invloed van de transportstromen op de verkeersleefbaarheid is de ligging van de inrichting ten opzichte van de omgeving (nabijheid woonwijken, nabijheid ontsluitingswegen, kanal en, …), alsook de staat van de gebruikte wegen en de capaciteit en geschiktheid van de gebruikte wegen bepalend. Ook worden eventuele bewegwijzerde wandel- en fietsroutes die langs het bedrijf of de voornaamste aan- en afvoerroutes liggen aangegeven. Bijgevolg wordt voor de beoordeling van de verkeershinder/verkeersleefbaarheid de ontsluitingsinfrastructuur in de nabijheid van de inrichting onder de loep genomen.


149

Tabel 73 Significantiekader voor de discipline mens deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

klachten

klachtenregistratie gemeente

negatief effect: gegronde klachten met betrekking tot hinder verwaarloosbaar effect: geen of ongegronde klachten met betrekking tot hinder

transport

verkeerssituatie grote weg)

(tot

eerste

negatief effect: transporten langsheen lokale, niet-aangepaste wegen en doorheen gevoelig gebied (woongebied, ...) matig negatief effect: transporten langsheen lokale, niet-aangepaste wegen en niet doorheen gevoelig gebied gering negatief effect: transporten op grote wegen en doorheen gevoelig gebied geen of verwaarloosbaar effect: transporten op grote wegen en niet doorheen gevoelig gebied

13.5 Beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten 13.5.1 Klachtenregistratie Uit navraag bij milieu-inspectie Oost-Vlaanderen blijkt dat in het verleden af en toe klachten werden ingediend voor geurhinder. Sinds 2009 zijn er echter geen klachten inzake dit bedrijf genoteerd bij milieu-inspectie. Ook bij de gemeente Kluisbergen waren anno 2011 geen klachten opgenomen in het register over het bedrijf Lauwers nv. Anno 2014 geeft de gemeente aan dat er voornamelijk bezwaarschriften en inspraakreacties werden opgetekend in kader van respectievelijk de milieuvergunningsaanvraag en MER-procedures. De laatste maanden (dd. juni 2014) werden geen klachten tegen het bedrijf opgetekend bij de gemeente. Zowel bij milieu-inspectie West-Vlaanderen als bij milieu-inspectie Oost-Vlaanderen werden de voorbije 3 jaar (2011 – 2014) geen klachten opgetekend. Navraag bij Mons leert dat ook daar geen klachten gekend zijn omtrent dit bedrijf. In de vergunningsprocedures werden evenwel wel bezwaarschriften opgetekend. Bij de laatste vergunningsaanvraag (volgend op het MER PRMER 448) werden 22 bezwaarschriften ingediend. In de bezwaarschriften werden ondermeer volgende argumenten aangehaald:  invloed van het bedrijf op de landschappelijke waarde; o Het groenscherm werd in januari 2010 aangepast, waardoor het bedrijf beter geïntegreerd is in het landschap.  het effect van de verzurende en vermestende deposities op het nabijgelegen habitatrichtlijngebied; o In de huidige aanvraag zullen de verzurende en vermestende deposities dalen doorheen de verschillende fasen. Ter hoogte van het habitatrichtlijngebied geldt nu maximaal een beperkte bijdrage door het bedrijf. In de gewenste situatie zal deze bijdrage verwaarloosbaar zijn.  geurhinder door het bedrijf; o Door het plaatsen van de combiwassers in de verschillende fasen zal de geurimmissie ter hoogte van de omliggende woningen sterk gereduceerd worden.  bodemvervuiling door het bedrijf (lekken in mestkelder?); o De lekdichtheid van de mestkelders wordt momenteel nagegaan. Reeds vier van de zes stallen werden gecontroleerd en lekdicht bevonden. De resultaten van de lekdichtheid van de overige twee stallen zullen opgenomen worden in het definitief MER. Indien blijkt dat deze mestkelders niet lekdicht zijn, zullen de nodige maatregelen getroffen worden.  overlast van ratten voor omwonenden; o Het bedrijf werkt samen met een externe firma ter bestrijding van ongedierte.


150



stofemissies. o Door het toepassen van de luchtwassers zal de stofemissie ook gereduceerd worden. In de uiteindelijk gewenste situatie zal geen enkele woning in een zone gelegen zijn die effect-geklasseerd is.

13.5.2 Verkeershinder

Op het bedrijf worden allerhande producten aan- en afgevoerd. Meestal gebeurt dit met vrachtwagens. Voor de afvoer van mest wordt tevens gebruik gemaakt van tractoren. Voor transport op lange afstand wordt gebruik gemaakt van de Scheldestraat en de Ruggestraat om vervolgens via de N8 en de N36 de E17 op te rijden. Dit is de meest aangewezen route. De Scheldestraat betreft een lokale (smalle) weg zonder wegmarkeringen. Er zijn geen aparte fiets - of voetpaden. De Ruggestraat bestaat uit een tweevaksbaan, die buiten de bebouwde kom voorzien van wegvakscheidende markeringen. Er wordt tevens aan beide zijden een fietspad afgescheiden door dubbele onderbroken witte markeringen. Deze weg gaat doorheen de bebouwde kom van Rugge. De Ruggestraat valt volledig samen met een onderdeel van het fietsknooppuntnetwerk. Daarnaast valt ook een klein onderdeel van de Scheldestraat en de N8 samen met het fietsknooppuntnetwerk. Bijgevolg geldt een matig negatief effect. Tabel 74 geeft een inschatting van de jaarlijkse transportbewegingen die noodzakelijk zullen zijn ten behoeve van het bedrijf. Tabel 74 Aantal verkeersbewegingen per jaar ten gevolge van de bedrijfsexploitatie huidige situatie



aanvoer biggen

40

44

48

aanvoer voeder vleesvarkens

200

224

247

aanvoer stookolie

4

4

4

afvoer vleesvarkens

46

51

56

afvoer kadavers

104

104

104

afvoer mest

207

230

300

totaal

601

657

759

12 per week

13 per week

15 per week

Wordt gekeken naar het aantal vrachttransporten, dan kan vastgesteld worden dat het aantal wekelijkse transporten toeneemt van 12 naar 15.

13.6 Synthese van de milieu-effecten Hoofdstuk 13.4 geeft een uitgebreide beschrijving en beoordeling van de milieu-effecten die optreden op het gebied van de discipline Mens. Tabel 75 geeft een samenvattend overzicht van deze effecten.

Tabel 75 Samenvatting van de effecten voor de discipline mens


151

deelaspect

omschrijving

beoordelingskader

Klachten

klachtenregistratie

negatief effect

transport

verkeerssituatie


13.7 Milderende maatregelen In het verleden werden reeds klachten opgetekend tegen het bedrijf. Deze betroffen meestal aspecten gekoppeld aan geurhinder. Door een goede bedrijfsvoering en het toepassen van basismaatregelen zoals het zoveel mogelijk binnen of overdekt opstellen van mogelijke geurbronnen, kan al heel wat geurhinder vermeden worden. De exploitant neemt in de gewenste situatie maatregelen om de geurhinder in te perken. In verschillende fasen zal de stallucht van alle stallen behandeld worden met een luchtwassysteem. Hierdoor zullen ook de ammoniak- en stofemissie ingeperkt worden. Bijgevolg zal de verzurende en vermestende depositie door het bedrijf eveneens dalen. Inzake het aantal transporten worden zoveel mogelijk nodeloze transporten vermeden. Inzake de gebruikte transportroute is er sprake van een matig negatief effect. Hiervoor zijn geen alternatieven voorhanden.


152

14 Bedrijfsspecifieke toelichting in het kader van de Watertoets 14.1 Algemene toelichting Watertoets Telkens wanneer er op beleidsterreinen andere dan water een beslissing wordt genomen, moet deze beslissing in het kader van het decreet ‘integraal waterbeheer’ aan een Watertoets worden onderworpen. De Watertoets omvat door de koppeling aan het begrip “schadelijke effecten” een reeks evaluatie-items, zoals veiligheid tegen overstromingen, (grond)wateroverlast, riolering, watervoorziening voor huishoudens en economische actoren, bodemdaling, volksgezondheid, oppervlakte– en grondwaterkwaliteit, verdroging en (natte) natuur. Enkel betekenisvolle nadelige effecten worden beoogd, om te vermijden dat de Watertoets wordt misbruikt als vrijgeleide om vergunningen te weigeren of de goedkeuring van plannen te obstrueren. Deze Watertoets kan in het algemeen opgevat worden als het proces van vroegtijdig informeren, adviseren en uiteindelijk beoordelen van mogelijke schadelijke effecten van plannen op het watersysteem. Daarmee fungeert de Watertoets als een belangrijk preventief instrument. De uitvoering van de Watertoets wordt geregeld in het besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van nadere regels voor de toepassing van de Watertoets, tot aanwijzing van de adviesinstantie en tot vaststelling van nadere regels voor de adviesprocedure bij de Watertoets, vermeld in artikel 8 van het decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid (besluit van de Vlaamse Regering van 20 juli 2006 (B.S. 31/10/2006), in werking vanaf 1/11/06). Op 14 oktober 2011 werd een wijzigingsbesluit inzake de watertoets goedgekeurd. Deze trad in werking op 1 maart 2012. In het wijzigingsbesluit werd de aanbeveling om advies te vragen aan een waterbeheerder omgezet in adviesvraagplicht. Verder werd met een samenvattend artikel in het besluit zelf de beoordelingsschema’s sterk vereenvoudigd en werd de kaart van de overstromingsgevoelige gebieden geactualiseerd en uitgebreid. Er werd een aanvullende lijst met vergunningen en plannen die aan de watertoets moeten onderworpen worden opgenomen. De inhoud van de waterparagraaf en het wateradvies werden afgestemd op de wijzigingen aan het decreet Integraal Waterbeleid van 2007.

14.2 Bedrijfsspecifieke aandachtspunten met betrekking tot de Watertoets Onderstaand worden de voornaamste bedrijfsspecifieke aandachtspunten aangegeven met betrekking tot de milieudoelstellingen zoals weergegeven in artikel 4 van de Kaderrichtlijn water. Deze aandachtspunten dienen door de vergunningverlenende overheid in rekening gebracht te worden bij de uitvoering van de Watertoets. Bijlage I: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op het verkavelen van een stuk grond, het oprichten van een constructie, al dan niet gedeeltelijk of volledig ondergronds, of het aanleggen van een verharding. In de gewenste situatie zal een nieuwe regenwaterkelder aangelegd worden.  gewijzigd overstromingsregime: volgens de overstromingskaarten (www.gisvlaanderen.be) ligt het bedrijf op mogelijk overstromingsgevoelig gebied.  gewijzigde afstromingshoeveelheid: alle regenwater dat op de staldaken terecht komt, wordt opgevangen in de voorziene regenwateropvang van in totaal 629 m³  gewijzigde infiltratie naar het grondwater: het bedrijf is gelegen in niet infiltratiegevoelig gebied (kaart met infiltratiegevoelige gronden: www.gisvlaanderen.be).  gewijzigd grondwaterstromingspatroon: het bedrijf is gelegen in gebied die aangeduid wordt als matig tot zeer gevoelig aan grondwaterstroming (type 2 tot type 1) (gevoeligheidskaart voor grondwaterstroming: www.gisvlaanderen.be).


153

Bijlage II: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op de opslag van, het storten van bodemvreemd materiaal of de wijziging van de vegetatie.  Niet van toepassing. Bijlage III: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op een reliëfwijziging.  Niet van toepassing. Bijlage IV: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op het aanleggen van een buffer- of infiltratievoorziening voor de opvang van oppervlakte- of hemelwater.  buffering en infiltratie van oppervlakte- en hemelwater: op het bedrijf zal in totaal 629 m³ aan regenwateropvang voorzien worden. Bijlage V: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op een lozing op een rioleringsstelsel, het oppervlaktewater of het grondwater.  niet van toepassing. Bijlage VI: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op een grondwaterwinning.  wijzigen van de grondwaterwinning: men wenst de grondwaterwinning uit te breiden. Deze winning is een ingedeelde ingreep. Bijlage VII: De vergunningsaanvraag heeft betrekking op een wijziging van de bedding en de structuurkwaliteit van de waterloop.  Niet van toepassing.


154

15 Natura 2000-toets Op 995 m ten ZO van het bedrijf is het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ gelegen (zie Bijlage 23). Dit habitatrichtlijngebied, dat een totale oppervlakte van 5.548 ha omvat, is aangemeld voor volgende habitattypes:  2310: Psammofiele heide met Calluna- en Genista-soorten;  3140: Kalkhoudende oligo-mesotrofe wateren met benthische Characeeënvegetatie;  3150: Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition;  4030: Droge heide (alle subtypen);  6210: Gebieden waar zeldzame orchideeën groeien (Festuco-Bromertalia), prioritair indien belangrijke orchideeënsites;  6430: Voedselrijke ruigten;  9110: Beukenbossen van het type Luzulo-Fagetum;  9120: Beukenbossen van het type met Ilex- en Taxus-soorten, rijk aan epifyten (Ilici-Fagetum);  9130: Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum;  9160: Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum;  9190: Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten;  91E0: Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinose-incanae), prioritair. Binnen het studiegebied en richtlijngebied komen enkel de habitattypes 9120, 9130 en 91E0 voor. Daarnaast is het habitatrichtlijngebied aangemeld voor de Beekprik, Rivierdonderpad, Kamsalamander, Meervleermuis en Ingekorven vleermuis. Op Waals grondgebied is op minimaal 360 m van het bedrijf het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ (BE32003) gelegen (zie Bijlage 23). Dit habitatrichtlijngebied, dat een oppervlakte van ongeveer 133 ha omvat, is aangemeld voor volgende habitattypes:  3150: Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition;  3260: Submontane en laagland rivieren met vegetaties behorend tot het Ranunculion fluitantis en het Callitricho-Batrachion;  6430: Voedselrijke ruigten;  9130: Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum;  91E0: Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinose-incanae), prioritair. Daarnaast is dit habitatrichtlijngebied eveneens aangemeld voor Wespendief, Wintertaling, Watersnip, Bruine Kiekendief, Blauwe Kiekendief, Blauwborst, Visarend, IJsvogel, Zwarte Specht, Kamsalamander en Meervleermuis Voor het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ worden de habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats in beschouwing genomen. De voorkomende te onderzoeken elementen, de bijhorende kritische lasten, de verzurende depositie en de bijdrage aan de KL worden in onderstaande tabel samengevat:


155

Tabel 76 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

9120

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**


2.712

54

2

34

1

21

1

10

0

9130

Beukenbossen

2.712

54

2

34

1

20

1

10

0

91E0_va


2.712

28

1

18

1

11

0

5

0

91E0_vc

goudveil-essenbos

2.712

22

1

14

1

8

0

4

0

rbbhc


2.157

11

1

7

0

4

0

2

0


Er kan vastgesteld worden dat de bijdrage aan de kritische last in alle situaties en ter hoogte van alle habitattypes en regionale beschermingszones in het richtlijngebied verwaarloosbaar zal zijn. Er geldt bijgevolg een verwaarloosbaar effect. De bijdrage zal in de verschillende fases telkens dalen. In Wallonië zijn binnen het studiegebied drie onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ gelegen. De verzurende depositie ter hoogte van de grens van deze onderdelen wijzigt als volgt: Tabel 77 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (Zeq/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

143

92

49

18

ten Z van bedrijf

17

11

6

3

ten O van bedrijf

10

6

3

2

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de verzurende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 64 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’.


156

Tabel 78 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

ae

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

eutrofe plas

/

78

/

50

/

27

/

11

/

hp


1.961

17

1

10

1

6

0

3

0

kbs


2.712

34

1

21

1

12

0

6

0

kbp


2.712

34

1

21

1

12

0

6

0


De bijdrage tot de kritische last is in alle situaties (dus ook in de huidige situatie) verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases. Voor het habitatrichtlijngebied ‘Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuidvlaamse bossen’ worden de habitats, regionaal belangrijke biotopen en potentiële habitats in beschouwing genomen. De voorkomende te onderzoeken elementen, de bijhorende kritische lasten, de vermestende depositie en de bijdrage aan de KL worden in onderstaande tabel samengevat: Tabel 79 Te onderzoeken elementen in de omgeving (straal van 2 km vanuit het centrum van de inrichting) binnen het habitatrichtlijngebied en de maximale vermestende depositie KL Element

verklaring

9120

huidig

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**


20

0,76

4

0,48

2

0,29

1

0,14

1

9130

Beukenbossen

20

0,75

4

0,48

2

0,28

1

0,14

1

91E0_va


26,1

0,39

2

0,25

1

0,15

1

0,07

0

91E0_vc

goudveil-essenbos

26,1

0,31

1

0,19

1

0,12

0

0,06

0

rbbhc


20

0,16

1

0,10

1

0,06

0

0,03

0



157

Er kan vastgesteld worden dat er een beperkte bijdrage geldt in de huidige situatie ter hoogte van de elementen 9120 en 9130 (gering negatief effect). In de overige situaties zal de bijdrage verwaarloosbaar zijn. Ter hoogte van de overige habitattypes en regionaal belangrijke biotopen geldt in alle situaties een verwaarloosbare bedrage. De bijdrage tot de kritische last zal ter hoogte van alle elementen dalen gedurende de verschillende fasen. In Wallonië zijn binnen het studiegebied drie onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ gelegen. De vermestende depositie ter hoogte van de grens van deze onderdelen wijzigt als volgt: Tabel 80 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

2,00

1,29

0,69

0,25

ten Z van bedrijf

0,24

0,15

0,08

0,04

ten O van bedrijf

0,14

0,08

0,04

0,03

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de vermestende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 69 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’. Tabel 81 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie KL

huidig

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

0,71

2

0,38

1

0,15

1

1

0,14

1

0,08

0

0,04

0

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

Element

verklaring

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

ae

eutrofe plas

30

1,09

4

hp


22

0,24

kbs


20

kbp


20



158

In de huidige situatie geldt een beperkte bijdrage aan de kritische last vermesting ter hoogte van het element ae (gelegen in de oude Scheldearm). In de overige situaties is bijdrage tot de kritische last verwaarloosbaar. Wat de andere elementen betreft is de bijdrage tot de kritische last in alle situaties verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases. De vermestende depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van Pays Des Collines wijzigt als volgt: Tabel 82 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

2,00

1,29

0,69

0,25

ten Z van bedrijf

0,24

0,15

0,08

0,04

ten O van bedrijf

0,14

0,08

0,04

0,03

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de vermestende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 69 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pay Des Collines’. Tabel 83 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie KL

huidig

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

0,71

2

0,38

1

0,15

1

1

0,14

1

0,08

0

0,04

0

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

Element

verklaring

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

ae

eutrofe plas

30

1,09

4

hp


22

0,24

kbs


20

kbp


20


In de huidige situatie geldt een beperkte bijdrage aan de kritische last vermesting ter hoogte van het element ae (gelegen in de oude Scheldearm). In de overige situaties is bijdrage tot de kritische last verwaarloosbaar. Wat de andere elementen betreft is de bijdrage tot de kritische last in alle situaties verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases.


159

16 Overzicht en toetsing van de Best Beschikbare Technieken Strikt genomen dienen op voorliggend bedrijf de relevante BBT’s toegepast te worden (want GPBVinrichting). In Tabel 84 wordt een overzicht gegeven van de mogelijke BBT die voor de veeteeltsector gekend zijn. Ook wordt getoetst of het al dan niet op het voorliggend bedrijf gebruikt zal worden. Tabel 84 Overzicht Best Beschikbare technieken voor de veeteeltsector en de mestverwerking discipline

omschrijving

wanneer BBT

op bedrijf toegepast?

opstellen van een waterbalansschema

nieuwe en bestaande installaties

ja, zie figuur 1

grof vuil verwijderen door droog reinigen


ja, wordt toegepast

goed gebruik van de drinkwatervoorziening


ja, past in een goede bedrijfsvoering

optimaliseren van de spoelwaterhuishouding van de melkinstallatie

melkveebedrijven

niet van toepassing

gebruik maken van alternatieve waterbronnen


er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van regenwater

beperken van sapverliezen

nieuw en bestaand, veeteeltbedrijven die gebruik maken van kuilvoeder

niet van toepassing

vervuiling van de run-off van de kuilplaat beperken

BBT voor alle veeteeltbedrijven die een nieuwe kuilplaat aanleggen

niet van toepassing

sector: veeteelt water

afvalwater

het proper houden van de kuilplaat door schoonvegen en het goed afsluiten van de kuil na gebruik is BBT voor alle veeteeltbedrijven met een kuilplaat perssappen en first flush van de kuilplaat opvangen en uitrijden op het land

BBT bij nieuwbouw kuilplaten

afvalwater dat mestdeeltjes bevat opvangen en uitrijden op het land


reinigingswater van de stallen wordt opgevangen en mee met de mest mee uitgereden op het land of afgevoerd naar de mestverwerking

melkspoelwater opvangen in de mestkelder

nieuwe en bestaande installaties bij melkveebedrijven

niet van toepassing

afvalwater dat geen mestdeeltjes bevat, lozen op riool

BBT indien aansluiting op riool technisch haalbaar is en toegestaan is door de bevoegde overheid

er wordt geen bedrijfsafvalwater geloosd

verdunde fractie van de run-off

nieuwe en bestaande

niet van toepassing


niet van toepassing

BBT bij bestaande kuilplaten, tenzij kan worden aangetoond dat het scheidingssysteem in het concrete geval niet economisch haalbaar is

160

discipline

omschrijving

wanneer BBT

van de kuilplaat en run-off van niet met mest bevuilde materialen beregenen op de weide

installaties

verdunde fractie van de run-off van de kuilplaat en run-off van niet met mest bevuilde materialen vertraagd afvoeren naar het oppervlaktewater



niet van toepassing

emissie van nutriënten naar water, bodem en lucht opstellen van een nutriëntenbalans


er wordt een nutriëntenbalans opgesteld bij de mestbankaangifte

toepassen van precisievoeding


het bedrijf maakt gebruik van meerfasenvoeding en van voeders die fosforarm zijn en met een laag eiwitgehalte

vloerbevuiling zoveel mogelijk voorkomen


mestresten worden zo veel mogelijk opgeruimd, na iedere ronde wordt gereinigd

toepassen van ammoniakemissiearme stalsystemen varkens/pluimvee

BBT bij nieuwbouwstallen, volgens de specificaties gegeven in bijlage I van het Ministerieel Besluit van 19/03/2004

alle stallen worden uiteindelijk voorzien van een luchtwassysteem

voldoende mestopslagcapaciteit voorzien


in de huidige situatie en gewenste situatie fase 1 is er voldoende mestopslagcapaciteit om 9 maanden mest op te slaan. In de gewenste situatie fase 2 zal een contract afgesloten worden met een externe mestverwerking om regelmatig mest af te voeren

afvloeiing van mest en/of mestsappen voorkomen bij externe mestopslag – optimalisatie van de mestopslag


er is geen externe mestopslag

mestaanwending afstemmen op de betrokken landbouwgrond, gewasbehoefte en klimatologische omstandigheden


ja

mest emissiearm aanwenden, nauwkeurig doseren en gelijkmatig verspreiden


ja

optimaliseren van stallen en/of mestopslagplaatsen binnen de bedrijfslocatie

BBT voor nieuwe stallen en/of nieuwe opslagplaatsen

niet van toepassing

stallucht afzuigen en behandelen met een gaswasser

BBT bij mechanisch geventileerde nieuwbouwstallen voor diercategorieën waarvoor nog geen AEA-stalsystemen in bijlage I van het Ministerieel Besluit van 19/03/2004 zijn opgenomen en indien naast de emissie vanuit de stal nog bijkomende emissiebronnen

ja, er worden combiwassers voorzien op alle stallen

stof


161

discipline

omschrijving

wanneer BBT


aangepakt worden energie opstellen van energiebalans/uitvoeren van een energieaudit


het uitvoeren van een energieaudit wordt aangeraden

optimaliseren van het ontwerp van het ventilatiesysteem in mechanisch geventileerde stallen

bij nieuwbouwstallen

ja

regelmatige controle en reiniging van leidingen en ventilatoren in mechanisch geventileerde stallen


ja, periodieke controles zullen uitgevoerd worden

gebruik maken van een melkpomp/vacuümpomp met een toerentalregeling

melkbedrijven met een nieuwe melkinstallatie

niet van toepassing

gebruik maken van een voorkoeler

melkbedrijven met een nieuwe melkinstallatie

niet van toepassing

warmte recupereren uit de melkkoeler

nieuwe en bestaande installaties bij melkveebedrijven

niet van toepassing

afval afvalstromen minimaliseren en volgens de meest aangewezen opties afvoeren


ja, het is in ieders voordeel dat de afvalstroom zo minimaal mogelijk gehouden wordt, en zo optimaal mogelijk afgevoerd wordt

Momenteel gebeurt de exploitatie van het bedrijf energie-arm, gezien er geen ventilatoren aanwezig zijn. In de gewenste situatie zullen echter luchtwassers geplaatst worden. Om de lucht door het waspakket te sturen zijn ventilatoren nodig. Dit zal zorgen voor een groter energieverbruik. Er zal zo energie-efficiënt mogelijk gewerkt worden met onder meer frequentiegestuurde ventilatoren.


162

17 Monitoring en evaluatie 17.1 Controle Door de overheid en door de geldende wetgevingen zijn er verschillende maatregelen opgelegd en gegevens opgemeten en/of gerapporteerd, die het (gedeeltelijk) mogelijk maken om op te volgen hoe het bedrijf ten opzichte van bepaalde milieu-effecten evolueert. Hier worden verschillende relevante elementen aangehaald en bondig toegelicht.

17.2 Geurhinder – klachtenopvolging op gemeentelijk niveau Met betrekking tot geurhinder worden eventuele klachten geregistreerd op de gemeentelijke milieudienst te Kluisbergen. Indien noodzakelijk worden de klachten doorgegeven aan de milieu-inspectie, die deze klachten verder onderzoekt.

17.3 Verzuring – sectorale opvolging op gewestelijk niveau Voor de opvolging van de verzuringsproblematiek wordt er specifiek op bedrijfsniveau geen monitoring voorgesteld. De verzuringsproblematiek dient eerder sectoraal en op gewestelijk niveau opgevolgd te worden (MINA-plan 2011-2015).

17.4 Verstoring van de waterhuishouding – debietsmeter grondwater Sinds 1 juli 1997 moet iedere heffingsplichtige grondwaterwinning uitgerust zijn met een debietsmeter, die het opgepompte volume grondwater bepaalt. De teller moet geplaatst worden vóór het eerste aftappunt van het gewonnen grondwater. Vlarem II bepaalt de voorwaarden waaraan deze meetinrichting moet voldoen (afd. 5.53.3). Deze maatregel en de vergunningsplicht hebben tot doel de kwaliteit en de kwantiteit van de grondwaterreserves en de omgeving van de waterwinning (waterpomp) voor schade te behoeden.

17.5 Bodemverontreiniging – controle petroleum- en stookolietanks Momenteel is het bedrijf vergund voor de opslag van 3.600 l petroleum. Dit blijft zo in de gewenste situatie. De opslagtanks dienen periodiek gecontroleerd worden.

17.6 Vermesting en oppervlaktewaterverontreiniging – MAP-meetpunten Dit meetnet laat toe de nitraatconcentratie in het oppervlaktewater te monitoren. Voor ieder deelbekken waarvoor een representatief meetpunt bestaat kan globaal een conclusie gesteld worden met betrekking tot de gemeten concentraties. Deze conclusie geldt echter voor het gehele deelbekken. Enerzijds kan bij een eventuele overschrijding van de nitraatnorm (50 mg NO 3-/l) niet specifiek aangegeven worden welke percelen of bedrijven verantwoordelijk zijn, anderzijds wil het niet overschrijden van de norm in het meetpunt ook niet zeggen dat de bemesting op al de percelen reglementair is verlopen. Ze geven echter een richtinggevend beeld voor het gehele deelbekken. In de omgeving van het bedrijf zijn geen representatieve MAP-meetpunten gelegen.


163

17.7 Luchtverontreiniging – luchtwassers Om de goede werking van de luchtwassers te verzekeren dient een logboek bijgehouden te worden waarin metingen, onderhoud, analyseresultaten van waswater en storingen bijgehouden worden.

17.8 Vermesting en bodemverontreiniging - peilbuizen Gezien er op het bedrijf meer dan 2.500 varkens gehouden worden dienen er peilbuizen aanwezig te zijn. Deze dienen om de 3 jaar geanalyseerd te worden. In het verleden werden reeds verhoogde concentratie in het grondwater aangetroffen, wat aanleiding gaf tot het opleggen van lekdichtheidstesten voor de mestkelders. Uit deze lekdichtheidstesten werd geconcludeerd dat alle mestkelders lekdicht zijn. De verhoogde concentraties in het grondwater dienen verder opgevolgd te worden. Een 6-maandelijkse opvolging zou hiertoe voldoende zijn om de situatie te controleren en op te volgen.


164

18 Grensoverschrijdende effecten Het bedrijf is onmiddellijk aan de grens met het Waals gewest gelegen. De mogelijke grensoverschrijdende effecten werden doorheen het MER aangehaald en worden hier kort samengevat.

18.1 Geur Tabel 85 Aantal woningen dat zich in de verschillende geurconcentratiezones bevindt in Wallonië (a.d.h.v. luchtfoto) effectbeoordeling

huidig

vergund

fase 1

fase 2

verschil*

negatief effect

0

0

0

0

0

woongebied met landelijk karakter 3 – 5 ouE/m³ matig negatief effect > 5 ouE/m³ negatief effect

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

gering negatief effect matig negatief

5

6

5

4

- 1/- 1/- 2/- 1

9

5

0

0

- 5/0/- 5/- 9

effect negatief effect

5

4

4

0

0/- 4/- 4/- 5


overige gewestplanbestemmingen 3 - 5 ouE/m³ 5 - 10 ou E/m³ > 10 ouE/m³


Tabel 86 Geurconcentratie ter hoogte omliggende woningen in Wallonië (in een straal van 300 m rondom het bedrijf) nr, (zie Bijlage 14)

concentratie huidige situatie (ouE/m³)




individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

individueel

cumulatief

2

9,4

9,4

6,7

6,7

4,2

4,2

2,4

2,5

3

9,4

9,4

6,7

6,7

4,2

4,2

2,4

2,5

4

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

5

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

6

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

7

24,8

24,8

16,8

16,8

10,3

10,3

4,4

4,4

8

7,2

7,3

5,0

5,1

3,2

3,2

1,8

1,9

9

7,2

7,3

5,0

5,1

3,2

3,2

1,8

1,9

10

4,6

4,7

3,2

3,4

2,2

2,2

1,2

1,3

11

5,1

5,2

3,7

3,8

2,5

2,6

1,4

1,5

16

11,1

11,3

7,2

7,4

4,5

4,5

2,6

2,7


Er zal zowel op vlak van aantal negatief beoordeelde woningen als op vlak van geurconcentratie ter hoogte van de omliggende woningen een verbetering optreden in de gewenste situaties.

18.2 Stof Wat betreft stof zullen binnen de verschillende effectzones geen woningen gelegen zijn in Wallonië. Er geldt dus ter hoogte van de woningen in alle situaties een verwaarloosbaar effect.


165

18.3 Verzuring en vermesting In Wallonië zijn binnen het studiegebied drie onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’ gelegen. De verzurende depositie ter hoogte van de grens van deze onderdelen wijzigt als volgt: Tabel 87 Maximale verzurende depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (Zeq/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

143

92

49

18

ten Z van bedrijf

17

11

6

3

ten O van bedrijf

10

6

3

2

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de verzurende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 64 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’. Tabel 88 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale verzurende depositie Element

verklaring

ae

huidig

KL

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

(Zeq/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

eutrofe plas

/

78

/

50

/

27

/

11

/

hp


1.961

17

1

10

1

6

0

3

0

kbs


2.712

34

1

21

1

12

0

6

0

kbp


2.712

34

1

21

1

12

0

6

0


De bijdrage tot de kritische last verzuring is in alle situaties verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases. De vermestende depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van ‘Pays des Collines’ wijzigt als volgt:


166

Tabel 89 Maximale depositie ter hoogte van de grens van de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines in Wallonië (kg N/ha.j) ligging

huidig vergund

huidig

gewenst fase 1

gewenst fase 2

ten NW van bedrijf

2,00

1,29

0,69

0,25

ten Z van bedrijf

0,24

0,15

0,08

0,04

ten O van bedrijf

0,14

0,08

0,04

0,03

Er kan algemeen gezien vastgesteld worden dat de vermestende depositie afneemt ter hoogte van het habitatrichtlijngebied. In Tabel 69 wordt een aftoetsing weergegeven van de verzurende depositie ten opzichte van de kritische last ter hoogte van de waardevolle tot zeer waardevolle BWK-eenheden gelegen in de verschillende onderdelen van het habitatrichtlijngebied ‘Pays Des Collines’. Tabel 90 Te onderzoeken elementen binnen het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines (binnen een straal van 1,5 km rondom het bedrijf) en de maximale vermestende depositie KL

huidig

vergund

gewenst fase 1

gewenst fase 2

%KL**

mbb*

%KL**

mbb*

%KL**

0,71

2

0,38

1

0,15

1

1

0,14

1

0,08

0

0,04

0

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

0,47

2

0,29

1

0,17

1

0,09

0

Element

verklaring

(kg N/ha.j)

mbb*

%KL**

mbb*

ae

eutrofe plas

30

1,09

4

hp


22

0,24

kbs


20

kbp


20


In de huidige situatie geldt een beperkte bijdrage aan de kritische last vermesting ter hoogte van het element ae (gelegen in de oude Scheldearm). In de overige situaties is bijdrage tot de kritische last verwaarloosbaar. Wat de andere elementen betreft is de bijdrage tot de kritische last in alle situaties verwaarloosbaar ter hoogte van het habitatrichtlijngebied Pays Des Collines. De bijdrage daalt gedurende de verschillende fases.

18.4 Bodem en grondwater Na analyse van de peilbuizen op de inrichting, werden verhoogde waarden aan stikstof vastgesteld in het grondwater. Er werd opgelegd dat de lekdichtheid van de mestkelders moest gecontrolleerd worden. Uit onderzoek blijkt dat allemestkelders lekdicht zijn.

18.5 Overige aspecten Wat betreft de overige aspecten worden geen grensoverschrijdende effecten verwacht.


167

19 Leemten in de kennis Over de gehanteerde emissiecoëfficiënten van zowel geur, ammoniak als stof bestaat nog wetenschappelijke onzekerheid. De emissiefactoren die gebruikt worden om de situatie op het bedrijf te bepalen zijn algemene waarden. Bedrijfsspecifieke metingen zijn niet beschikbaar. Ook inzake kadaveropslag zijn geen kwantitatieve geuremissiecijfers bekend. Daarnaast is er nog onzekerheid over het werkelijk rendement van de wassystemen. Kwantitatieve inschatting van cumulatieve (geur)effecten is moeilijk wegens de betrokkenheid van veel verschillende elementen (met verschillende onbekende parameters) in eenzelfde bronnencluster. Bij omliggende bedrijven is de exacte bedrijfssituatie namelijk niet gekend. Daarom wordt er voor deze bedrijven steeds vertrokken van traditionele stalsystemen. De gemaakte cumulatieve inschattingen zullen dan ook eerder beschouwd worden als ruwe aanwijzingen. Op het bedrijf is geen bodemonderzoek uitgevoerd. Dit is ook niet verplicht. Hierdoor is het evenwel niet mogelijk om een uitspraak te doen over het al dan niet voorkomen van verontreinigingen (afkomstig van het bedrijf) op de bodem. De geluidsniveaus van de geluidsbronnen op het bedrijf zelf zijn niet gemeten, maar zijn gebaseerd op literatuurgegevens, technische brochures en eerdere metingen (op gelijkaardige bedrijven). In combinatie met de mathematische wetmatigheden zal zo een vrij realistisch beeld van de geluidsniveaus bekomen worden. Om de mogelijke effecten te kunnen voorspellen, wordt gebruik gemaakt van het verspreidingsmodel IFDM. De resultaten die dit model genereert, kunnen als indicatie gebruikt worden om aan te duiden of er al dan niet (bijkomende) hindereffecten zullen optreden, maar kunnen niet als absoluut geïnterpreteerd worden. Het betreft hier namelijk een model, waarbij diverse aannames gehanteerd worden om tot een zo correct mogelijke inschatting te komen van de te verwachten effecten, maar waarbij de nodige voorzichtigheid gehanteerd moet worden bij de interpretatie van de bekomen resultaten. Samenvattend kan echter gesteld worden dat, hoewel er een aantal leemten en onzekerheden zijn, deze geen wezenlijke invloed hebben gespeeld op de besluitvorming van de verschillende milieu-effecten.


168

20 Tewerkstelling- en investeringsrapport 20.1 Tewerkstelling Momenteel wordt het bedrijf uitgebaat door één persoon. In de gewenste situatie zal dit zo blijven.

20.2 Investeringen Doordat er drie luchtwassystemen, een regenwaterkelder en een spuiopslag gebouwd zullen worden, zal een aanzienlijke investering noodzakelijk zijn.

20.3 Duurzaam gebruik van grondstoffen en goederen Het bedrijf evalueert zelf de productie en de hiervoor gebruikte methodes aan de hand van een technische boekhouding en op basis van ervaring. De resultaten hiervan laten de bedrijfsleider toe om zijn productiemethode en de keuze van de grondstoffen (dieren en voeders) te evalueren.


169

21 Conclusie Het bedrijf Lauwers nv beschikt momenteel over een proefvergunning voor het houden van 3.448 vleesvarkens. Deze vleesvarkens worden gehuisvest in zes stallen. In de proefvergunning werd opgenomen dat twee stallen dienen aangesloten te worden op één luchtwasser. Omdat hiervoor een bouwvergunning noodzakelijk is, en deze niet verleend kan worden aan de hand van de proefvergunning, is dit momenteel nog niet gerealiseerd. Momenteel worden 3.000 vleesvarkens gehuisvest in zes traditionele stallen. Zolang er namelijk geen luchtwasser op de stal voorzien is, wordt deze ook niet volledig opgevuld. Het bedrijf wenst de proefvergunning om te zetten in een vergunning voor 20 jaar voor het houden van 4.228 mestvarkens. Hiertoe werd een masterplan opgesteld over een periode van 10 jaar. Onmiddellijk na het verkrijgen van een ‘vaste’ vergunning zal het bedrijf een luchtwasser voorzien, waarop twee stallen (stal 3 en 4) aangesloten zijn. In totaal zouden dan 3.448 dieren gehouden worden. Dit is dus de situatie zoals ze nu vergund is in de proefvergunning. Binnen een periode van 5 jaar zou het bedrijf een tweede luchtwasser voorzien op twee stallen (stal 5 en 6). Na het realiseren van deze tweede luchtwasser wenst het bedrijf 3.840 mestvarkens te houden in de zes stallen. De laatste stap is gesitueerd binnen een periode van 10 jaar. In deze laatste stap wordt tevens een luchtwasser voorzien op de twee laatste traditionele stallen (stal 1 en 2). Na de realisatie van deze laatste luchtwasser zouden 4.228 mestvarkens worden gehouden op het bedrijf. De gebruikte luchtwassers zulle n de geuremissie met minimaal 75 % reduceren, de ammoniakemissie met minimaal 85 % en de stofemissie met minimaal 80 %. Gezien de gewenste situatie in verschillende stappen zal verlopen, zal voor elke stap geëvalueerd worden of er intussen nieuwe, minstens evenwaardige, technieken voorhanden zijn die kunnen toegepast worden op het bedrijf. In het MER zal een evaluatie gemaakt worden tussen de huidige (werkelijke) situatie en de gewenste situaties van dit project. Omdat het een hernieuwing betreft, dient ook het nulalternatief in overweging genomen te worden. Het bedrijf is momenteel vergund tot 2015. Indien de vergunning niet verleend wordt, dan kan het bedrijf niet verder exploiteren. Het nulalternatief betreft aldus de situatie zonder bedrijf. Bij uitbreiding van het bedrijf dient er met de volgende effecten rekening gehouden te worden: 

door de gewenste omvorming zal de geuremissie wijzigen van 87.600 ouE/s (huidige situatie) tot 30.864 ouE/s (gewenste situatie fase II). In de vergunde situatie bedraagt de geuremissie 61.028 ouE/s;



door de exploitatie van het bedrijf is geen enkele woning binnen woongebied of woongebied met landelijk karakter binnen een zone van de ingedeelde effectklassen gelegen. Binnen de overige gewestplanbestemmingen (agrarisch gebied) neemt het aantal woningen dat in de gewenste situatie fase II een matig of negatief effect ondervindt, af met respectievelijk 5 en 13 woningen ten opzichte van de vergunde situatie. Het aantal woningen dat een gering negatief effect ondervindt blijft gelijk. Nemen we het nulalternatief in beschouwing, dan kunnen we vaststellen dat enkel de woning gerelateerd aan het andere veeteeltbedrijf in de bronnencluster in de effectzone gelegen is;



door de gewenste omvorming zal de ammoniakemissie uit de stallen wijzigen van 9.120 kg/jaar (huidige situatie) naar 1.586 kg/jaar (gewenste situatie fase II);



Nemen we de verzurende en vermestende effecten in beschouwing door de emissie van NH 3, dan kan vastgesteld worden dat de bijdrage aan de kritische lasten verzuring overal afneemt in de gewenste situatie. Deze afname wordt verklaard door de aanzienlijke daling inzake ammoniakemissie. Er is aldus sprake van een positieve evolutie. In de gewenste situatie fase II zal de bijdrage zich beperken tot een beperkte bijdrage tot de kritische last verzuring ter hoogte van één element. Inzake vermesting zal de bijdrage tot kritische last zich beperking tot maximaal een relevante bijdrage ter hoogte van één element;


170



tijdens de aanlegfase zal bronbemalig nodig zijn. Dit is een tijdelijk effect. De invloedsstraal van de bemaling ingeschat kan worden op 6 m. Binnen deze zone zijn geen bedrijfsvreemde grondwaterwinningen gelegen. De gronden waarover de bemalingskegel zich uitstrekt worden omschreven als niet kwetsbaar tot weinig kwetsbaar voor verdroging. Uit de berekening kan vastgesteld worden dat de uitbreiding van de grondwaterwinning (11.000 m³/j) aanvaardbaar is. Gezien er bij tekort aan regenwater in de gewenste situaties grondwater gebruikt wordt voor laagwaardige toepassingen, is er sprake van een negatief effect. Momenteel is er één regenwaterkelder aanwezig van 75 m³. Dit regenwater wordt aangewend als kuiswater. In de toekomst zal het regenwater van alle staldaken opgevangen worden. In de toekomst zal regenwater aangewend worden de stallen te reinigen en voor de luchtwassers. Er kan echter onvoldoende regenwater opgevangen worden om in alle waterbehoefte te voorzien. Gezien er dan nog steeds grondwater zal aangewend worden, blijft er sprake van een negatief effect;



op het bedrijf zijn reeds peilbuizen geïnstalleerd om het grondwater te analyseren. Uit de analyseresultaten blijkt dat er een duidelijke verontreiniging van het grondwater is. De lekdichtheid van de mestkelders werd gecontroleerd en de mestkelders werden lekdicht bevonden;



het bedrijf is niet gelegen binnen een relictzone of ankerplaats. Het project zal aldus geen invloed hebben op dergelijke zones. Ook zal geen bouwkundig erfgoed aangetast worden;



uit de toetsing van de bijkomende continue geluidsbronnen, zijnde de ventilatoren, blijkt dat de score in de vergunde en gewenste situaties ter hoogte van de dichtstbijgelegen woning maximaal – 1 is (matig negatief effect). Hierbij werd geen rekening gehouden met demping door het waspakket;



uit de toetsing van de incidentele bronnen blijkt dat de richtwaarde op 200 m van de perceelsgrenzen overschreden wordt gedurende de avond- en nachtperiode voor het leveren van voeders, door het geluid van de dieren en door het geluid van de laadklep. Ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning wordt ook tijdens de dagperiode de normen overschreden door het geluid van de dieren en door het geluid van de laadklep;



door de gewenste omvorming zal de stofemissie wijzigen, waarbij de PM 10-emissie zal wijzigen van 459 kg/jaar (huidige situatie) naar 132 kg/jaar (gewenste situatie fase II);



de maximale PM10-stofconcentratie door het bedrijf zelf bedraagt respectievelijk 8,4 µg/m³ in de huidige en 0,2 µg/m³ in de gewenste situatie fase II. Voor PM2,5 is dit 1,5 µg/m³ in de huidige situatie en 0,04 µg/m³ in de gewenste situatie fase II;



uit de toetsing blijkt dat er inzake PM 10 enkel in de huidige en de vergunde situatie negatieve effecten (zullen) optreden en dit ter hoogte van de bedrijfswoning. In de huidige situatie bevinden zich 6 woningen in de zone waar een gering negatief effect geldt. In de gewenste situatie fase II zijn geen zones meer aanwezig die ingedeeld worden in effectklassen. Cumulatief gezien, rekening houdend met de gemeentelijke achtergrondconcentratie, zullen geen overschrijdingen van de normen optreden; wordt gekeken naar het aantal transporten, dan kan vastgesteld worden dat het aantal wekelijkse transporten toeneemt van 12 naar 15; de transporten voor Lauwers maken gebruik van de meest aangewezen route en vermijden gevoelig gebied zoveel als mogelijk. De transportroute valt evenwel gedeeltelijk samen met een fietsroute. Dit wordt beoordeeld als matig negatief effect;

 

Door toepassing van een aantal milderende maatregelen worden de mogelijke effecten gekoppeld aan de gewenste situatie te Kluisbergen zo goed als mogelijk volgens de best beschikbare technieken beperkt tot de aanvaardbare hinder door zulke inrichtingen teweeg gebracht.


171

De belangrijkste maatregelen zijn: 

op termijn worden alle stallen voorzien van een combiwasser of evenwaardige technologie. Een combiwasser brengt in principe een geurreductie van minimaal 75 % met zich mee en een ammoniakreductie van minimaal 85 %, alsook een stofreductie van minimaal 80 %;



in de gewenste situatie zal zoveel mogelijk regenwater opgevangen en toegepast worden;



de lekdichtheid van de mestkelders wordt opgevolgd. Voorgesteld wordt om zesmaandelijks de peilputten op te volgen. Indien nodig zullen maatregelen getroffen worden;



eventuele geluidsemissie wordt zoveel mogelijk beperkt. Activiteiten die incidentele geluidsemissie met zich meebrengen worden zoveel mogelijk overdag uitgevoerd;

Met de volledige uitwerking van dit dossier werd getracht om voldoende en volledige informatie aan te reiken om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming.


172

Literatuurlijst Albers, R., Beck, J., Bleeker, A., van Bree, L., van Dam, J., van den Eerden, L., Freijer, J., van Hinsberg, A., Marra, M., Van de Salm, C., Tonneijck, A., de Vries, W., Wesselink, L. & Wortelboer, F. (2001). Evaluatie van de verzuringsdoelstellingen: de onderbouwing. RIVM Rapport 725501001. Antrop M., Van Eetvelde V., Janssens J., Martens I. & Van Damme S. (2002). Traditionele landschappen van het Vlaamse Gewest, Universiteit Gent, Vakgroep Geografie. Bongers, M., Vossen, F., van Harreveld, T. (2001). Geurhinderonderzoek stallen intensieve veehouderij. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van het ministerie VROM. Eindrapport, maart 2001. Boussery, K., Calus, A., Cocquyt, M., Degloire, T., Demeulemeester, M., Desmet, K., Desmyter, L., Mahieu, J., Martens, I., Masquelin, B., Storme, K., Vanbecelaere, D., Van Winghem, J., Verhoest, K., & Wauters, E. (2006). Agrarische architectuur, technisch bekeken. Provincie West-Vlaanderen. 71 pp. De Bruyn, G., Hendriks, J., Baron, M., Van Langenhove, H. Andries, A., Saevels, P., Leribaux, C., Vranken, E., Vinckier, C. & Berckmans, D. (2001). Ontwikkeling van een eenvoudige procedure voor de bepaling van stof- en ammoniakemissies van agrarische constructies ten behoeve van een aangepaste milieureglementering in Vlaanderen. Onderzoeksproject uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. de Vries, W. (2008). Verzuring: oorzaken, effecten en kritische belastingen en monitoring van de gevolgen van ingezet beleid. Alterra-rapport 1699, Wageningen. 89 pp. Derden, A., Meynaerts, E., Vercaemst, P. & Vrancken K. (2006). Beste Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector. Gent, Academia Press. 289 pp. Dermaux, D., Vervaet, C., Arts, P., Lefebre, F. (2012). Geactualiseerd richtlijnenboek Lucht. 212 pp. Janssen, L. & Mensink, C. (2002). Aanpassing van de GIS User Interface voor het berekenen van de overschrijdingen van kritische lasten op basis van gevoeligheidskaarten en OPS-depositieberekeningen, Rapport 2002/TAP/R044. VITO Mol. Kros, J., de Haan, B.J., Bobbink, R., van Jaarsveld, J.A., Roelofs, J.G.M., & de Vries, W. (2008). Effecten van ammoniak op de Nederlandse natuur: achtergrondrapport. Alterra-rapport 1698, Wageningen. 134 pp. Langouche, D., Wiedemann, T., Van Ranst, E., Neirynck, J. & Langohr, R. (2002). Berekening en kartering van kritische lasten en overschrijdingen voor verzuring en eutrofiëring in bosecosystemen in Vlaanderen. In: Neirynck, J. et al. Bepaling van de verzuring- en vermestingsgevoeligheid van Vlaamse bossen met gemodelleerde depositiefluxen, eindverslag van project VLINA 98/01, INBO, Geraardsbergen, Studie uitgevoerd voor rekening van de Vlaamse Gemeenschap binnen het kader van het Vlaams Impulsprogramma Natuurontwikkeling.


173

LNE (2008). Visiedocument voor administratief overleg “De weg naar een duurzaam geurbeleid”, versie 6.7. Mackie, R.I., Stroort, P.G. & Varel, V.H. (1998). Biochemical identification and biological origin of key odor components in livestock waste. Journal of Animal Science, 76(5), 1.331-1.342. Meykens, J. & Vereecken, H. (2001). Ontwikkeling en integratie van gevoeligheidskaarten voor verzuring en vermesting van ecosystemen in Vlaanderen, BDB, KULeuven, VMM. Meyus, Y., Woldeamlak, S., Batelaan, O. & De Smedt, F. (2004). Opbouw van een Vlaams Grondwatervoedingsmodel. Deelrapport 1: Centraal Vlaams Grondwatersysteem. Onderzoeksopdracht voor het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer, AMINAL, Afdeling Water. 51 pp. Milieubeleidsplan 2011-2015 (2011), 167 pp. MIRA (2006). Milieurapport Vlaanderen, Achtergronddocument 2006, Verzuring, Van Avermaet, P., Van Hooste H. & Overloop, S. Vlaamse Milieumaatschappij, www.milieurapport.be. 74 pp. MIRA (2008) Milieurapport Vlaanderen, Achtergronddocument Klimaatverandering 2007. Brouwers J., De Nocker L., Schoeters K., Moorkens I., Jespers K., Aernouts K., Beheydt D., Vanneuville W.. Vlaamse Milieumaatschappij, april 2008. www.milieurapport.be. 224 pp. MIRA (2010) Milieurapport Vlaanderen, MIRA Achtergronddocument 2010, Kwaliteit oppervlaktewater, Peeters B., De Cooman W., Theuns I., Vos G., Lammens S., Pelicaen J., Maeckelberghe H., Gabriels W., Kestens S., Debbaudt W., Timmermans G., Barrez I., Van den Broeck S., D’Heygere T., Soetaert H., Martens K., Baten I., Haustraete K., Breine J., Van Thuyne G., Smis A., Vlaamse Milieumaatschappij, http://www.milieurapport.be. 121 pp MIRA (2011) Milieu- en natuurrapport Vlaanderen, Achtergronddocument 2011 Vermesting. Overloop S., Bossuyt M., , Claeys D., Elsen A., Eppinger R., Wustenberghs H., D’hooghe J., Vlaamse Milieumaatschappij, www.milieurapport.be. 111 pp. MIRA (2012). Milieurapport Vlaanderen, Indicatorrapport 2011. Marleen Van Steertegem (eindred.), , Vlaamse Milieumaatschappij, 171 pp. MIRA-T (2004). Milieu- en Natuurrapport Vlaanderen. 456 pp. MIRA-T (2006). Milieu- en Natuurrapport Vlaanderen. 271 pp. MIRA-T (2007). Milieu- en Natuurrapport Vlaanderen. 274 pp. Ogink, N.W.M. & Groot Koerkamp, P.W.G. (2001. Comparison of odour emissions from animal housing systems with low ammonia emissions. Water Science and technology, 9, 245-252.


174

O’Neill, D.H. & Phillips, V.R. (1991). A review of the Odour Nuisance from Livestock buildings: Part 1, Influence of the techniques for Managing Waste Within the Building. Journal of Agricultural Engineering and Research, 50, 1-10. PRG Odournet nv, Universiteit Gent, PRA Odournet nv (2004). Voorstellen van een aanpak om beschermingsniveaus voor stofhinder vast te stellen rondom bronnencomplexen en bronnenclusters. Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. Eindrapport mei 2004. 93 pp. Saxton, K.E., W.J. Rawls, J.S. Romberger & Papendick, R.I. (1986). Estimating generalized soil-water characteristics from texture. Soil Sci. Soc. Amer. J., 50(4): 1031-1036. Schute et al., 2006 Schute, I., Vansina, F. & Wauters, E. (2006). Geactualiseerd project-MERrichtlijnenboek Landschap, Bouwkundig Erfgoed en Archeologie. 188 pp. Staelens, J., Neirynck, J., Genouw, G., Roskams, P. (2006). Dynamische modellering van streeflasten voor bossen in Vlaanderen. [INBO.R.2006.12]. Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, 2006 (12). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. 156 pp. Sterckx, G. & Paelinckx, D. (2004). Beschrijving van de habitattypes van Bijlage I van de Europese Habitatrichtlijn. 108 pp. T’jollyn, F., Bosch, H., Demolder, H., De Saeger, S., Leyssen, A., Thomaes, A., Wouters, J., Palinck, D.& Hoffman, M. (2009). Criteria voor de beoordeling van de lokale staat van instanthouding van de NATURA2000-habitattypen, versie 2.0. Rapport van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2009 (46). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel. Universiteit Gent, Project Research Gent nv, PRA Odournet bv, Eco2 bvba (2002a). Voorstellen van een geschikte methode om nuleffectniveaus van stofhinder te vertalen naar normen en toepassing op 5 pilootsectoren. Deel I: Evaluatie van het Nederlandse normeringsstelsel. Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. Eindrapport november 2001. Universiteit Gent, Project Research Gent nv, PRA Odournet bv, Eco2 bvba (2002b). Voorstellen van een geschikte methode om nuleffectniveaus van stofhinder te vertalen naar normen en toepassing op 5 pilootsectoren. Deel II: Uitwerken methode toepasbaar op de Vlaamse situatie. Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. Eindrapport juni 2002. Universiteit Gent, Project Research Gent nv, PRA Odournet bv, Eco2 bvba (2002c). Voorstellen van een geschikte methode om nuleffectniveaus van stofhinder te vertalen naar normen en toepassing op 5 pilootsectoren. Deel III: Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren. Studie uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. Eindrapport juni 2002. Van den Broeck, S., Heirman, S., Van Haecke, K., Goessens, X., Antierens, A. (2011). Geacualiseerd richtlijnenboek voor de discipline water. 175 pp.


175

van Dobben, H.F., & van Hinsberg, A. (2008). Overzicht van de kritische depositiewaarden voor stikstof, toegepast op habitattypen en Natura 2000-gebieden. Alterra-rapport 1654, Wageningen. 79 pp. Van Hooydonk, D., De Winter, S., Claes, S., Putzeys, G. & Busschots, C. (2011). Richtlijnenboek discipline geluid en trillingen. 118 pp. Van Langenhove, H. & Defoer, N. (2002). Valideren van de meetprocedure voor de bepaling van stof-en ammoniakemissies van referentieveestallen als voorbereiding op de implementatie van de beoordelingsrichtlijn voor emissiearme stalsystemen. VMM (2004). Water. Elke druppel telt. Varkenshouderij, 25 pp. VMM (2008). Grondwater in Vlaanderen: het Centraal Vlaams Systeem. Vlaamse Milieumaatschappij, Aalst. 111 p. VMM (2010). Zwevend stof in Vlaanderen, periode 2007 en 2008. Vlaamse Milieumaatschappij. 176 pp. + bijlagen. VMM (2012a). Lozingen in de lucht 1990-2011 (+ bijlagen). Vlaamse Milieumaatschappij, Aalst. VMM (2012b). Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest 2011. Vlaamse Milieumaatschappij, Aalst. VMM (2013), ‘Zure regen’ in Vlaanderen, Depositiemeetnet verzuring 2011 VROM (2002a). Regeling ammoniak en veehouderij. VROM (2002b). Wet ammoniak en veehouderij. VROM (2006a). Regeling geurhinder en veehouderij. VROM (2006b). Wet geurhinder en veehouderij. Willems, E., Monseré, T., Dierckx, J. (2011). Geactualiseerd richtlijnenboek milieueffectrapportage ‘Basisrichtlijnen per activiteitengroep – Landbouwdieren’. Uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Dienst Mer. Eindrapport juni 2011, 162 pp.


176

Bijlagen Bijlage 1

Kadasterplan

Bijlage 2

Topografische kaart

Bijlage 3

Stratenplan

Bijlage 4a

Luchtfoto bedrijf

Bijlage 4b

Luchtfoto omgeving

Bijlage 5a

Gewestplan Vlaanderen

Bijlage 5b

Gewestplan Wallonië

Bijlage 6

Ligging waterlopen in studiegebied + VMM-meetpunten

Bijlage 7

Landschapsatlas

Bijlage 8

Beschrijving luchtwassysteem

Bijlage 9

Foto’s omgeving van de inrichting

Bijlage 10a

Grondplan huidige situatie

Bijlage 10b

Grondplan gewenste situatie

Bijlage 11a

IFDM in- en outputparameters huidige situatie

Bijlage 11b

IFDM in- en outputparameters vergunde situatie

Bijlage 11c

IFDM in- en outputparameters gewenste situatie fase 1

Bijlage 11d

IFDM in- en outputparameters gewenste situatie fase 2

Bijlage 12

Stalwaarderingspunten

Bijlage 13a

Cumulatieve geurimmissie huidige situatie

Bijlage 13b

Cumulatieve geurimmissie vergunde situatie

Bijlage 13c

Cumulatieve geurimmissie gewenste situatie fase 1

Bijlage 13d

Cumulatieve geurimmissie gewenste situatie fase 2

Bijlage 13e

Geurimmissie zonder Lauwers nv

Bijlage 14

Detailstudie geur

Bijlage 15a

PM10-immissie huidige situatie

Bijlage 15b

PM10-immissie vergunde situatie

Bijlage 15c

PM10-immissie gewenste situatie fase 1

Bijlage 16a

PM2,5-immissie huidige situatie

Bijlage 16b

PM2,5-immissie vergunde situatie

Bijlage 16c

PM2,5-immissie gewenste situatie fase 1

Bijlage 17

Uittreksel bodemkaart

Bijlage 18

Ligging omliggende GWW

Bijlage 19

Gegevens met betrekking tot lekdichtheid mestkelders

Bijlage 20

Uittreksel BWK-kaart

Bijlage 21

Uittreksel habitatkaart

Bijlage 22

Verklaring BWK-codes

Bijlage 23

Aanduiding speciale beschermingszones

Bijlage 24

Bouwkundig erfgoed


177

Bijlage 25

Aanduiding groenscherm

Bijlage 26a

Verzurende depositie huidige situatie

Bijlage 26b

Verzurende depositie vergunde situatie

Bijlage 26c

Verzurende depositie gewenste situatie fase 1

Bijlage 26d

Verzurende depositie gewenste situatie fase 2

Bijlage 27a

Vermestende depositie huidige situatie

Bijlage 27b

Vermestende depositie vergunde situatie

Bijlage 27c

Vermestende depositie gewenste situatie fase 1

Bijlage 27d

Vermestende depositie gewenste situatie fase 2

Bijlage 28

Aanduiding locatie peilbuizen

Bijlage 29

Overzicht geanalyseerde parameters in peilbuizen

Bijlage 30

Rapport landmeter


178

Uitbreiding en hernieuwing van een bestaande varkenshouderij te Kluisbergen TEKSTGEDEELTE

Recommend Documents