Interview met Yoram Ish-Hurwitz
Uit de comfort zone tekst: Anita Verheggen fotografie: Minke Faber
Volgens pianist Yoram Ish-Hurwitz heeft de klassieke muziek een hardnekkig imagoprobleem waardoor er te weinig aanwas is van nieuw, jong publiek. Musici kunnen daar zelf verandering in brengen door hun concerten in een andere vorm te gieten.
Terwijl een forse hagelbui de kleine raampjes van concertzaal Splendor geselt, luisteren de ‘Vrienden van Oranjewoud Festival’ aandachtig naar het enthousiaste verhaal van pianist Yoram Ish-Hurwitz. Hij vertelt hoe het programma van het Oranjewoud Festival (28 t/m 31 mei) er in grote lijnen uit zal zien. Veel concerten spelen zich buiten de traditionele setting van de concertzaal af. Baritonzanger Maarten Koningsberger treedt op in een tipi (een grote indianentent) als onderdeel van het programma ‘Tipi’s Klassiek’ en zingt je ’s avonds op je hotelkamer in slaap als je behoefte
pagina 6
hebt aan een muzikale slaapmuts. Of je zakt door en bezoekt ’s avonds laat een ‘Silent Concert’ van Ish-Hurwitz’ eigen Fresco Trio in een vierdubbele tipi in het park. De traditionele akoestische instrumenten zijn vervangen door elektrisch versterkt instrumentarium waarvan het geluid alleen met een koptelefoon te horen is. ‘Dan hebben de dieren ’s nachts geen last van onze muziek’, vertelt Ish-Hurwitz lachend. ‘En de wandelroute naar onze bijzondere concertzaal is met fakkels verlicht.’ In het Festivalhart, eveneens in het park, krijgen bezoekers overdag korte concerten voorgeschoteld en
Ntb – Muziekwereld
nummer 1 – 2015
pagina 7
Interview met Yoram Ish-Hurwitz
kunnen ze zich laven aan het voedsel van de talloze eetkraampjes die op het terrein te vinden zijn. Het heeft de setting van een popconcert maar dan met klassieke en modern gecomponeerde muziek. Al sinds 2004 begeeft Ish-Hurwitz zich, als pianist en vanaf 2010 ook als pagina 8
artistiek directeur en oprichter van het festival, buiten de platgetreden paden van de gangbare klassieke concertpraktijk. Je bent een drukbezet pianist, waarom ben je ooit aan dit festival begonnen?
Ik woon in Oranjewoud en als je hier woont zie je het meteen. Het was een slapend landgoed met heel veel potentie, een soort Doornroosje die wakker gekust moest worden met de muziek als prins. Het heeft een museumwaarde en een lange geschiedenis maar ook een actuele waarde. Een Ntb – Muziekwereld
al intensief met het festival bezig en realiseerde me dat er bij ons als musici een hele belangrijke verantwoordelijkheid ligt om de negatieve trend om te buigen. De bezuinigingen zijn een symptoom van een dieper probleem. Blijkbaar wordt het belang van kunst en cultuur door de mensen niet zo hoog ingeschat. Het grote belang dat kunstenaars daaraan toekennen wordt niet zo gevoeld en gedeeld door de mensen. Zelfs zo weinig gevoeld dat er gemakkelijk dergelijke grote bezuinigingen konden worden doorgevoerd. Er is een te grote kloof ontstaan tussen makers en publiek en ik wil me met het festival inzetten om die kloof te overbruggen. Daarmee heb ik ook meteen een mooie missie voor mijn festival.
fantastische locatie voor culturele activiteiten zoals klassieke muziek. Maar ik heb ook goed nagedacht over ons bestaansrecht en me afgevraagd wat we toevoegen aan het huidige aanbod. Dat was in 2010, precies in de tijd van de maatschappelijke onrust rond de cultuurbezuinigingen. Toen was ik nummer 1 – 2015
Hoe denk je die missie te kunnen realiseren? Een missie bedenken is al heel wat, maar om haar ook te realiseren is niet zo gemakkelijk. Eén van de oorzaken van die te grote kloof is dat de kunsteducatie erg achteruitgegaan is. Daardoor is de voedingsbodem voor kunstbeoefening en -waardering verdwenen. Als je niet al jong met de klassieke muziek in aanraking komt, ervaar je ook niet hoe waardevol het is. Je kunt de mensen of de maatschappij dus niets verwijten; het is meer een constatering: ‘Oei, hier moet wat aan gedaan worden want het gaat niet goed.’ Maar je kunt ook best kritisch zijn op jezelf. De musici van mijn generatie zijn over het algemeen toch behoorlijk conservatief opgeleid. Gelukkig is dat enorm aan het veranderen, steeds meer musici zijn zich ervan bewust hoe belangrijk het is om met het publiek te communiceren. Iemand als Janine Jansen kan dat heel goed en weet haar publiek te grijpen, maar dat is niet iedereen gegeven. Ook de vorm waarin je een concert aanbiedt is belangrijk. Er is consensus in de klassieke muziekwereld dat de
Een missie bedenken is al heel wat, maar om haar ook te realiseren is niet zo gemakkelijk vorm wel eens de reden zou kunnen zijn dat er onbegrip en desinteresse is. De oude vorm past niet meer bij de huidige tijd. Wat bedoel je met de oude vorm? Het stramien waarin bijna alle klassieke concerten ook tegenwoordig nog worden gevat: het avondvullende programma met een pauze in een concertzaal, het begint om acht uur ’s avonds en je moet vooral erg stil zijn en genieten. Die vorm heeft heel lang goed gewerkt voor de traditionele bezoekers van klassieke muziekconcerten. Maar die groep wordt kleiner omdat de jongere generatie het helemaal niet zo prima vindt. Ze vinden het saai omdat er niets te zien is en voelen zich minder aangetrokken. Zij hebben niet genoeg aan de muziek alleen. Ze willen een belevenis, alleen daar zijn ze nog voor te mobiliseren. Klassieke muziek heeft een imagoprobleem en dat kunnen we niet eentwee-drie opheffen. Aan ons om te zorgen dat we mooie muziek presenteren in een bijzondere vorm. De inhoud kan ook lijden onder de vorm, ben je daar niet bang voor? Nee, want de kunst wordt er echt niet minder om. Ik ben zelf traditioneel opgeleid en heb een sterk ontwikkeld artistiek geweten. Het gaat om een goede balans tussen vorm en inhoud. Het moet niet doorschieten naar de andere kant, waardoor de inhoud ondergeschikt wordt. Ik ben daar voortdurend mee bezig. Als ik musici voor het festival vraag, zal ik altijd benadrukken dat ze vooral mooi moeten musiceren maar ik vraag ze ook om dat pagina 9
Interview met Yoram Ish-Hurwitz
Fresco Trio met Yoram Ish-Hurwitz (piano), Maria Milstein (viool) en Katharina Gross (cello)
Het is leuk om te merken dat alle leden van het trio avontuurlijk zijn ingesteld want het inslaan van nieuwe wegen kost best veel tijd en energie te doen in een andere setting of presentatievorm, zoals een zwembadconcert door het Kobra Ensemble. Als het lukt om die twee dingen samen te voegen, kunnen we hopelijk een heleboel pagina 10
nieuw publiek bereiken. Want mensen staan echt wel open voor nieuwe ervaringen, mits op een leuke manier gepresenteerd. Het Festivalhart is een nieuw programmaonderdeel waarmee
we dat willen bereiken: het lijkt op een popfestival met leuke eettentjes en korte concerten maar toevallig wordt er geen pop maar klassieke muziek gespeeld. Het is bedoeld voor zowel de traditionele concertbezoeker als de jongere generatie nieuwsgierige muziekliefhebbers. Ish-Hurwitz treedt zelf ook op tijdens het festival. Samen met zijn nichtje Ntb – Muziekwereld
cv Yoram Ish-Hurwitz Geboren in 1968 in Amsterdam 1985
Atheneumdiploma Sweelinck Conservatorium Amsterdam (UM-studie bij Danièle Dechenne en Jan Wijn) 1991-1993 Masteropleiding Juilliard School (New York) bij György Sándor 1993-1995 Solistenklas in Hannover bij Karl-Heinz Kämmerling 2004-2005 Pelgrimsjaren (Années de Pèlerinage van Liszt met twee vertellers) 2008-2009 De Pianist (duovoorstelling met acteur Edwin de Vries) 2009-2010 Iberia (gelijknamige pianocylcus Albéniz met film) 2010-heden Artistiek directeur van Oranjewoud Festival 1984-1991
Won in 1988 het Eduard Flipse Pianoconcours en in 1991 de Jacques Vonkprijs. www.oranjewoudfestival.nl
Noa Wildschut, een veertienjarig viooltalent, verzorgt hij een traditioneel concert. Maar met zijn Fresco Trio waagt hij zich aan het eerdergenoemde ‘Silent Concert’ met geëlektrificeerde instrumenten. Ish-Hurwitz speelt al jarenlang samen met celliste Katharina Gross. Violiste Quirine Scheffers completeert sinds kort het intens musicerende trio.
nummer 1 – 2015
Hoe houd je zo’n muzikale relatie in stand? Hoe blijft het interessant? Net als bij een gewone relatie moet je elkaar liggen en naar elkaar toe groeien. Je moet elkaar bewonderen en respecteren, elkaar de ruimte laten. In het trio is er een heel bijzondere balans tussen de klankkleuren. Piano en strijkinstrumenten hebben een heel verschillend karakter. Je wilt je eigenheid bewaren maar je moet je soms ook dienstbaar opstellen. Je vormt een eenheid door de ander op die momenten leidend te maken. Met Katharina speel ik al een aantal jaren samen en daardoor leer je die ander goed kennen. We weten van elkaar hoe we muzikaal denken. Het is leuk om te merken dat alle leden van het trio avontuurlijk zijn ingesteld want het inslaan van nieuwe wegen kost best veel tijd en energie. Culturele Hoofdstad
Ish-Hurwitz werkt graag samen met andere organisatoren die nieuwe concertvormen uitproberen, zoals Opera Spanga, die tijdens en na het Oranjewoud Festival een eigenzinnige bewerking van Die Zauberflöte brengt op het landgoed. Met het popfestival Welcome to the Village uit Leeuwarden wisselt hij expertise uit. De samenwer-
king met andere culturele organisaties in Friesland zal de komende jaren alleen maar toenemen en verbeteren nu Leeuwarden in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa wordt. Het Oranjewoud Festival is één van de eenenveertig officiële projecten van het programma dat Leeuwarden gaat presenteren. Ish-Hurwitz: ‘Leeuwarden is een belangrijk vliegwiel en een inspiratiebron om het festival verder te ontwikkelen en de vernieuwingen door te voeren. Ik ben er trots op dat wij met het festival deel uitmaken van het programma in 2018. Daardoor kom ik in contact met andere cultural operators in Friesland. Het mooiste zou zijn als er straks een hecht netwerk ontstaat van mensen die elkaar vinden in het proces. We ontmoeten elkaar nu al regelmatig bij speciale meetings en ik zie langzamerhand een netwerk ontstaan dat er voorheen niet was. Er is veel enthousiasme en positieve energie om dit tot een goed einde te brengen. Er liggen absoluut gevaren op de loer maar ik geloof dat het iets wordt wat blijvend is, dat er een proces in gang wordt gezet dat niet eindigt in 2018 maar het begin is van een duurzame ontwikkeling en een nieuwe plek voor cultuur in de huidige maatschappij.’ pagina 11
