Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
H
Jaén Spanje
Úbeda, Baeza en Sierra de Cazorla
Jaén Spanje
Úbeda, Baeza en Sierra de Cazorla
EUROPESE GEMEENSCHAP
Dublin
IERLAND
VERENIGD KONINKRIJK Londen
Parijs
FRANKRIJK
PORTUGAL
Atlantische Oceaan
Cantabrische Zee
Madrid
S PA N J E
Lissabon
Úbeda
3
Baeza
10
Natuurpark van de bergkammen van Cazorla, Segura en Las Villas 17
Middellandse Zee
Ceuta Melilla
MAROKKO
ALGERIJE
Excursies
24
Nuttige gegevens
30
De heuvels van Úbeda
● Baeza. Klooster van San Francisco
Úbeda en Baeza: Hoogtepunten uit de Renaissance Ten zuiden van de kloof van Despeñaperros beginnen de heuvels met eindeloze rijen olijfbomen, een teken dat we hier in Jaén zijn aangekomen. Midden in deze provincie, in het 2
gewest La Loma, bevinden zich de historische tot Werelderfgoed verklaarde steden Úbeda en Baeza die tezamen met Salamanca en Alcalá de Henares de mooiste monumenten in burgerlijke renaissancestijl van Spanje herbergen. Terwijl in Úbeda de paleizen voornamelijk particulier eigendom zijn, worden die van Baeza vrijwel allemaal voor openbare doeleinden gebruikt. In de omgeving staan paleisachtige kastelen zoals die van de families Sabiote en Canena. Dit alles omringd door olijfboomgaarden, zo prachtig beschreven door de dichter Antonio Machado die vaker het landschap dan de monumenten heeft bezongen.
“In deze heuvels, heer” antwoordde volgens de overlevering edelman Álvar Fáñez op de vraag van een geïrriteerde koning Alfons VIII waar hij zich toch bevond tijdens een veldslag met de Arabieren. Volgens dezelfde bronnen verkoos Álvar Fáñez - net als andere ridders trouwens - het gezelschap van jongedames boven het steunen van de koning in diens strijd. Inderdaad was de verhouding tussen de koning en de adel in die tijd niet optimaal en lieten de edelen hem in de steek voor de poorten van de stad Úbeda. We hebben het hier over de dertiende eeuw, een tijdperk van voortdurende strijd tussen Arabieren en christenen die heeft geleid tot het ontstaan van kastelen en van legendes. De steden Baeza en Úbeda - die verscheidene malen verloren en weer heroverd werden - kwamen definitief in handen van de christenen onder koning Ferdinand III de Heilige, die een betere relatie met de adel had en Baeza uiteindelijk veroverde in 1227 en Úbeda zeven jaar later. De moskeeën werden omgebouwd tot kerken en de civiele bouwwerken veranderden van eigenaar en van uiterlijk, hoewel enkele monumenten uit de kaliefperiode bewaard zijn gebleven, zoals bijvoorbeeld het Koninklijk Klooster van Santa Clara in Úbeda en de Toren van Aliatares in Baeza.
U ● Úbeda. Paleis van Las Cadenas
beda
en
irre
igu er ue la
.de lC arm
C. H
C. Ag u
C. H
dad C. So le
la C de C aja . B.
aj a de C. lS Al al ta va de do lS r al va do r
ruz la C de
Pl. Padre Antonio
3
1
C. B
C. S. J.
s
uev a
ro er Hi
oja .R
C. R
Ven t
R C. odadera
FE RN AN Ve D nta nas O
N
lle
SA
DE ED ER A
C. CO
RR
s rer o
Ca
ge l C. del
Án
án ist ac r
C. S
lde
19
Pl. de Sta. Lucía
ús
a
Co tri n
Ri
as
C Car . P. vaja l
ve ra
de
C. C.
Sol
a y
C. Ve n
N
os
C. S. C
Cartografía: GCAR S.L. Año 2002
C. D
n
Sa
to
tan
or al
M
C.
lle
Ca
r is to
C. Lu n
as
Grad
lle
Ca en
C. A. de
ual
Pas c
r
úja
s
va Ca
áv al
M
nd
Jes
es
on
es
C. J .
Ca
C.
s
C. A
e
g or
lle
J S. B. C.
Ca
to
re Pasto
gar
te
en
Fu
La C.
s no
Calle
iri
Ch
lle
ra m
o
ud
ag
bi C sp al o le C ob o
te on
O STR
14
6
rM
RA
13
Ca
os
r
5
7
r io
LE
12
15
lle
in
4
8
za
9
10
P C.
AL
26
Ca
ac
.d
M C.
cá
29
C
as
Min
C. S
REAL
Al
e
O
eM
C.
2
s ra
s ra
Call
11
CALLE
C. P. B
P
32
m
a
n oli
av ar ro
18
E T. C.
17
21
C. Al Pl. del Pl. de Vázquez m Ayuntamiento de Molina en Pl. de as Juan C. C. lan n Torres A. Iglesia de o J Sta D ua ca San Pedro Plaza de n e .M C. Mo Call a C. Andalucía ría B nti Ho C. lla Pl. San Real Monasterio . Mar me qu To Mª na Pedro de Santa Clara és rre So je C. s Je Calle Ac leda rq Narváez os d uí t a a Ba ja Pl. del o C. Padilla us eja C. Muro C. S. Doming Za Salud Marqués s Calle Casa de no C. Jura e oli l l los Morales do . M C a Ca h Gó Anc m Calle ez lle Ca Puerta de e Jorg Granada Casa del Regidor Pl. S. lle Lorenzo Iglesia de Ca San Lorenzo
Pa ra íso
C. Al a
Plaza del 1º de Mayo
C. N
ía
s
20
el
16
van te
Luc ta. Cuesta de S
nti
C. F. de los Cobos
Mo
n
Oratorio de San Juan de la Cruz
Losal
23
Millá
30
r Pa
C.
Calle
Palacio de los Porceles las Plaza Aguardenteria s va C. Ob ispo Cue
P
Úbeda: van paleis naar paleis S.
Calle
d
25
22
le al
a id
C.
o isp Ob
24
C.C er
C
in Tr
27
al
ndo
C.
d erce la M
d Na
le al
edo L. R C.
C. de
C.
C
28
C.
Pu
to er
C. Madroñal
Calle C. Campanario
C. C orco les C. Ca balleri zas
F. Barrios C. uz Cr C. Pl. Sta. Teresa
Plaza Iruelo C. G. Díaz
Nicolás
San
Plaza Olleros
Peraleda
Calle
o Gall
31
e Call
ti
ba
o C. C
Tr illo
a
llas
H
C.
Agu
Ca
e Call
C lle
igo
n nó
a .C
ito er
lle Ca
ic
n ar
de
do
C. V. Alegre
Ariza
e Call
a
de
limar
ha ac .M
C. Guada
A C. d Úbe
1. Kapel van El Salvador del Mundo
15. Paleis van La Rambla
2. Hospitaal van de Eerbiedwaardige Ouderen
17. Voormalig Gemeentehuis
16. Kerk van San Pablo
18. Paleis van Don Francisco de DE MONUMENTOS 3. Paleis van Deken LISTA Ortega los Cobos (Parador de Turismo) vanAyuntamiento Los Salvajes Antiguo Sacra Capilla de El Salvador del Mundo 19.17.Huis 4 1. 4. Voormalige graanopslagplaats 18. Palacio de Don Francisco de los Cobos 2. Hospital de los Honrados Viejos 20. Mudejarhuis 3. 5. Palacio Deán Ortega (Parador de Paleis van de Markies vanTurismo) 19. Casa de los Salvajes Casavan Mudéjar 4. Antiguo Pósito 21.20.Huis Los Manueles Mancera 5. Palacio del Marqués de Mancera 6. 6. Cárcel del Obispo van de Bisschop Gevangenis 7. Santa María de los Reales Alcázares Santa María de los Reales 8. 7. Palacio de las Cadenas 9. Palacio Vela de los Cobos Alcázares 10. Palacio de Orozco Paleisdelvan LasdeCadenas 11.8.Palacio Conde Guadiana 12. Palacio del Marqués de Contadero Paleisdevan Vela de los Cobos 13.9.Palacio Medinilla 14. Palacio Casa de Las Torres 10. Paleis van Orozco 15. Palacio de la Rambla 16. Iglesia de San Pablo 11. Paleis van de Graaf van
Guadiana 12. Paleis van de Markies van Contadero Información turística 13. Paleis van Medinilla
P Aparcamiento 14. Paleis van Casa de las Torres
21. Casa de los Manueles
Casavan del Bisschop Obispo Canastero 22.22.Huis Canastero 23. Palacio de la calle de Montiel
23.24.Paleis van de deCarmelitas familie Torrente Convento Descalzas 25. Iglesia de la Trinidad
24.26.Klooster Concepción Iglesia devan San La Isidoro Palacio de los Bussianos 25.27. La Trinidad 28.Kerk Casavan del Caballerizo Ortega Torrevan del Reloj 26.29.Kerk San Isidoro 30. Puerta del Losal
Iglesiavan de de Sanfamilie NicolásBussianos 27.31.Paleis 32. Hospital de Santiago
28. Huis van Stalmeester Ortega 29. Torre del Reloj 30. Losalpoort 31. Kerk van San Nicolás 32. Hospitaal van Santiago
In het door olijfboomgaarden omgeven Úbeda bevindt zich een van de meest omvangrijke monumentale erfgoederen van Spanje. Hier kan men overblijfselen uit de tijd van de Romeinen en de Arabieren bewonderen, maar ook Romaanse en gotische bouwwerken. Vooral bijzonder zijn echter de talrijke 16e-eeuwse kerken en paleizen in renaissancestijl die in 1975 aanleiding hebben gevormd tot de verklaring van dit stadje tot Kunsthistorisch Monument. Betwijfeld kan worden of Álvar Fáñez ooit in de heuvels van Úbeda te vinden zal zijn geweest, maar degene die hier duidelijk wel zijn sporen heeft achtergelaten is architect Andrés de Vandelvira, die het merendeel van de monumenten in renaissancestijl van deze stad en in de provincie heeft ontworpen en gebouwd. Als men het in Jaén over de Renaissance heeft bedoelt men eigenlijk Andrés de Vandelvira. In Úbeda staat het ene paleis naast het andere, de straten en het hele oude centrum staan er vol mee . De mooiste dateren uit de zestiende eeuw, want in de zeventiende eeuw was er sprake van een economische neergang en werd de constructie vereenvoudigd. Veel paleizen zijn ook nu nog particulier eigendom hoewel in enkele gebouwen openbare diensten zijn gevestigd. In totaal heeft de stad meer dan vijfhonderd bouwwerken die vanwege hun monumentaal of kunsthistorisch belang op de monumentenlijst staan. Aangeraden wordt de stadswandeling vroeg in de ochtend of tegen de avond te maken, want dan zijn de monumenten verlicht en heeft men het gevoel vier eeuwen in de tijd terug te reizen. De mooiste foto’s maakt men hier in de middag, wanneer de zon de gevels een gouden gloed verleent en voor een speels licht- en schaduweffect zorgt. Op warme dagen besproeien de inwoners vaak de straten en het verdampende water maakt de wandeling dan heel aangenaam. 5 ● Voormalig Gemeentehuis
Wandeling door Úbeda Alle wandelingen beginnen en eindigen op het Plaza de Vázquez de Molina. Hier bevinden zich de belangrijkste monumenten. Het fraaiste is ongetwijfeld de Kapel van El Salvador del Mundo naar een ontwerp van Diego de Siloé, uitgevoerd onder leiding van Andrés de Vandelvira. Eveneens van Vandelvira is de voorgevel van het Hospitaal van de Eerbiedwaardige en Eerzame Ouderen van El Salvador die zich naast het Paleis van Deken Ortega bevindt (tegenwoordig de Parador “Condestable Dávalos”). Aan hetzelfde plein staan de Voormalige Graanopslagplaats, het Paleis van de Markies van Mancera, de Gevangenis van de Bisschop (waar zondige nonnen opgesloten werden) en de Collegiale Kerk van Santa María de los Reales Alcázares met een interessante gotische kloostergang waar zich ooit de binnenplaats van een moskee bevond. Iets verderop ligt het Plaza del Ayuntamiento met het Paleis van Las Cadenas, eveneens een werk van Vandelvira.
● Hospitaal van Santiago
● Paleis van La Rambla
● Oude Graanopslagplaats
Op een wandeling door de straatjes links van het plein komt men langs talrijke paleizen, zoals bijvoorbeeld het Paleis van Vela de los Cobos (van Vandelvira), dat van de familie Orozco, van de Graaf van Guadiana, van de Markies van Contadero, van Medinilla, het Casa de los Morales, het Paleis Casa de las Torres en het Paleis van La Rambla. Rechts bevindt zich het Plaza 1 de Mayo dat altijd in gebruik geweest is als marktplein, met de Kerk van San Pablo, het Voormalig Gemeentehuis (waaraan een duidelijke Italiaanse ● Binnenplaats van het Casa de las Torres
6
invloed is af te lezen) en in de omgevende straten aan kleine pleintjes nog meer paleizen met tralievensters en wapenschilden, zoals het Paleis van Don Francisco de los Cobos, het spectaculaire Huis van Los Salvajes, het Mudejarhuis (dat het Archeologisch Museum herbergt), het Huis van Los Manueles, het Huis van Bisschop Canastero en het Paleis van de familie Torrente aan de Calle Montiel waar deze uitkomt op de Corredera de San Fernando met het Klooster van La Concepción van de Ongeschoeide Karmelietessen. Dichtbij bevindt zich het Plaza de Andalucía waar ook de Calle Real op uitkomt met op de hoek de paleisbalkons en daarnaast de Kerk en het Klooster van La Santísima Trinidad, de Kerk van San Isidoro (een ander werk van Vandelvira), het Paleis van de familie Bussianos, het Huis van Stalmeester Ortega en de Torre del Reloj die bovenop een van de ronde torens van de oude stadsmuur staat met een aan de Virgen de los Remedios gewijde nis waar naar oud gebruik de koningen onder ede beloofden de stadsrechten te zullen respecteren. Verder resteren nog de Kerk van San Nicolás, het enorme bouwwerk Hospitaal van Santiago, beide - hoe kan het anders een werk van Vandelvira, en de Losalpoort, een andere oude toegang tot de stad.
● Kerk van El Salvador en Parador de Turismo
Volkskunst ● Paleis van de familie Cobos
Úbeda is nog steeds beroemd vanwege de van de Arabieren geërfde keramiek die vroeger rood van kleur was en tegenwoordig bijna groen. Keramiek is de belangrijkste vorm van volkskunst in deze provincie hoewel de pottenbakkunst van Úbeda de bekendste is vanwege de karakteristieke kleur. Verscheidene families wijden zich al generaties lang aan deze kunst, zoals de families Tito, 9 Almarza en de gebroeders Alameda wiens pottenbakkerijen zich iets buiten de stad bevinden. In Úbeda worden ook matten van espartogras gemaakt en kunstzinnige lantaarns.
Ba rre ras
vila
r
áe z
C. N isco
Fra nc
C. O. Mengíba
Co za r
e Ca ll
Ca
lle
Pa rra la de
San
de
Ca lle
C. B .Á
st illo
ua yo
Ca
C.
C.
ón
Alc Ju ra do C.
s se te
Im ag en
la
ar v
del
o
Tornero
C.
as
lle
C. P.
C.
ia
xico
Av. M é
a
jor ad
Me
de
on
C. C
ra
10.
Sa n Cu
9.
REAL
8.
lle
co
7.
Ca
ar
Ch
6.
aeza N
Vi
ce nte
Cartografía: GCAR S.L. Año 2002
17. Hoge Raadhuizen
LISTA DE MONUMENTOS Neri
4. Burgerlijke Audiëntie 2. Arco de Villalar (Casa del Pópulo) 3. Pósito 5.
l
lle
1. Puerta de Jaén
de
CAMINO
ruz
C C.
Ca
z
uño
3. Graanopslagplaats
Na rvá ez
or
s
oM
2. Boog van Villalar
icu ez a rdo ba
Gl
sia
bo
orn
1. Poort van Jaén
C. N
Có
la
Igle
és
Co
eH Call
C.
C. F.
lle
Ca
la
dr
s
a raz Ped
B
zan
Ca
n
Sa C.
Plaza C. Sta. Carolin a Cruz Verde
4
1 2
CALLE DEL AGUA ba órdo
de C.
A
6
Plaza de Arcediano
lta
5
n erá arc C. M. G
Plaza de la Constitución Plaza del Pópulo as laterí
15
16
ra Ata
C. O
Ag
Rojo
RA BR E NE
G.
DE
AL
AL C
L DE AV .
no
18
A P. C.
Cipria
Santa María
11
P.
20
17 Plaza
13
9
ntón
Plaza de Palacio
C.
Calle
na
.C C. P
anto
An
r
12 Plaza añía Santa Cruz
10
ca
8
.S C. E
n
Lo
Docto
to
las ral Mu
7
24 las
rba
lle Ca e r ta Call Pue Pl. de Don s alle n Bla a ia José León S e ll rac ino C C. alom de G Ca P a o rí a Palacio de los str Sta. M Pl. Miguel C. Mae Condes de Mejorada de Cervantes s so ino Re Iglesia del Convento de Jesús de los Descalzos lle ú Ca er .P Av
Juan
n C. Sa
Com p
3
Ba
P
de
e
Becerra
Calle
Alh o Iglesia ian del Salvador rio pana Cam
en
Cruz
Call
26
cra m
S. J. Bautista C.
ar
bra am
pr Ci
Cjón. Sta.
es
Calle
32
Gasp
Plaza de Sta. Clara
Sa
C.
d avi
Sa
O
Motilla a Ba ja
Convento de la Encarnación
lle
jeda
27
Pintad
n
ches C. Gral. Ma
le
a
25
s none oma C. R iga ónd n Alh ió uc tit ns Co s la ore did de Tun de
iej
Iglesia de Sta. Mª del Alcázar y San Andrés
ció
en
os
ep
19
is
l
Plaza de C. España
nc
B C.
aV
Calle Calle
Molin
An
Plaza de Requena
en
al C
ta .
rm
o se Pa seo Pa
Los
Co
lle Ca
C. S
blo Pa
C. N ueva del Rojo Ca lle Cu billo
C.
San
a dm
22
Ca
● Kathedraal
23
Plaza del Gral. Samaniego era Ca v r lle Co C.
e M agd alen a
le
10
Call
l Ca
Baeza ligt op slechts negen kilometer afstand van Úbeda, maar ondanks de nabijheid hebben deze plaatsen niet veel met elkaar gemeen en bestaat er een eeuwenoude onderlinge wedijver, zoals Antonio Macho zo treffend heeft opgetekend in zijn gedichten uit de tijd dat hij als docent op de middelbare school van Baeza werkte. Terwijl Úbeda voornamelijk gewijd is aan de industrie, leeft Baeza vooral van de landbouw. Maar de olijfboomgaarden omringen beide stadjes. Wat de inwoners van Úbeda nog het meest steekt is dat Baeza een kathedraal heeft en zij niet. In de hele provincie Jaén staan namelijk maar twee kathedralen, die van Baeza en die van de hoofdstad. Het mooiste werk van Vandelvira in Baeza is uitgesproken de kathedraal, die gebouwd is op de funderingen van een moskee. Van Vandelvira is ook de Kapel van de familie Benavides in het Klooster van San Francisco, niet ver van het Gemeentehuis. Laatstgenoemd gebouw in platereske stijl, dat op de Nationale Monumentenlijst staat, werd aanvankelijk gebruikt als gevangenis. Het dateert uit 1520, het jaar waarin keizer Karel V een vergunning ondertekende ter goedkeuring van de constructie. Het is een van de belangrijkste paleizen uit de platereske periode in Andalusië. Na een restauratie in 1867 werd het de zetel van het College van Burgemeester en Wethouders en Paleis van Justitie. Op de bovenverdieping zijn vier balkons te zien met de wapenschilden van Filips II, van de Rechter Don Juan de Borja - die in 1559 opdracht gaf tot een uitbreiding van het bouwwerk - en van de stad Baeza. Ook vertoont deze gevel een
21
28
B C.
“Tussen Úbeda en Baeza - heuvelrug van de twee zusters: Baeza, arm en dame; Úbeda, koningin en zigeunerin -.”
14 30 29
ie
Pl. Cándido Elorza
Ca
Bur re
o
31
de
Baeza, arm en dame
el
Juli o
se Pa
e Call o G C.
Parque de C. F. M Leocadio Marín oro C. de la s M in as
C. d
Ca lle s ye o d
18. Seminarium van San Felipe 19.17.Kerk het Hospitaal Casasvan Consistoriales Altas van 18.LaSeminario de San Felipe Neri Purísima
19. Iglesia del Hospital de la Purísima vande Rubín Caserón Rubínde de Ceballos Ceballos 4. Audiencia Civil (Casa del Pópulo) 20.20.Huis 11 Voormalig Slachthuis 21. Convento de la Magdalena 5. Antigua Carnicería 21. Klooster van La Magdalena 22. Casa de los Mendoza 6. Fuente de Los Leones Fontein van de Leeuwen Palacio de los Elorza 7. Alhóndiga 22.23. van 24.Huis Paseo dede las familie MurallasMendoza 8. Casas Consistoriales Bajas Graanbeurs Puertavan de Úbeda 9. Capilla del Cristo del Cambrón 23.25.Paleis de familie Elorza 26. Torre de los Aliatares 10. Antigua Universidad Lage Raadhuizen Convento Francisco 11. Arco del Barbudo 24.27.Paseo de de lasSan Murallas 28. Palacio de los Condes de Garcíez 12. Iglesia Cruz Kapel vandeElSanta Cristo 25.29.Poort Úbeda Palaciovan Cerón 13. Palacio de Jabalquinto del 30. Casa Acuña 14. Cambrón Iglesia de San Pablo 26. Toren van Aliatares 31. Casa Cabrera 15. Catedral Oude Universiteit 32. Ayuntamiento 16. Fuente de Santa María
11. Boog van El Barbudo
Información turística 12. Kerk van Santa Cruz Aparcamiento P van 13. Paleis Jabalquinto
27. Klooster van San Francisco 28. Paleis van de Graven van Garciez 29. Cerónpaleis
14. Kerk van San Pablo
30. Casa Acuña
15. Kathedraal
31. Casa Cabrera
16. Fontein van Santa María
32. Gemeentehuis
● Paleis van Jabalquinto
rijke versiering met guirlandes, armkandelaars, fantasiedieren, hoornen van overvloed en andere figuren. De Romeinse geschiedschrijver Plinius schreef reeds over deze stad, die in die tijd Vivatia genoemd werd en ook toen al de hoofdstad van de Viacenzen was. Met de komst van de Arabieren werd de stad omgedoopt tot Bayyasa en werd het de hoofdstad van een grondgebied dat zich uitstrekte van de Sierra Morena tot de Guadalquivir. Na de verovering door Ferdinand III de Heilige in de dertiende eeuw bereikte Baeza een hoogtepunt in de XVIe eeuw en het grootste deel van de monumenten dateert dan ook uit die periode. In de zestiende eeuw werd ook de universiteit opgericht, die nauwe betrekkingen onderhield met die van Salamanca, waar San Juan de la Cruz en San Juan de Ávila ooit college gaven. De stadswallen werden tezamen met enkele torens afgebroken in opdracht van Isabella van Castilië om, zoals de oudere inwoners hier plegen te beweren, “het volk beter te kunnen bekijken”. Na de laatste huizen beginnen de uitgestrekte olijfboomgaarden die door Machado zo mooi vereeuwigd werden:
Wandeling door Baeza De Poort van Jaén is van oudsher de belangrijkste toegang tot de stad en vormt nu het beginpunt van de wandeling. Direct daarnaast staat de Boog van Villalar die herinnert aan de keizerlijke zege op de 16e-eeuwse Castiliaanse volksopstand met de slag van Villalar. Het achterliggende Plaza de los Leones is het fraaiste plein van Baeza en rondom bevinden zich de belangrijkste monumenten. Naast de Boog staat de Burgerlijke Audiëntie, ook wel Casa del Pópulo genoemd, waar het Toeristenbureau is gevestigd. Direct daarnaast bevindt zich het Voormalige Slachthuis (met op de voorgevel een enorm keizerlijk wapenschild) en midden op het plein de Fontein van de Leeuwen met een stenen beeld dat naar zeggen Imilce voorstelt, de vrouw van Hannibal, die in het oude Cástulo (het tegenwoordige Linares) geboren was. Iets verderop, aan het begin van de Paseo de la Constitución, bevinden zich de oude gebouwen van de Graanbeurs, de Graanopslagplaats en de Lage Raadhuizen. Via de Calle Conde de Romanones en Beato Juan de Ávila, waar talrijke oude paleizen te zien zijn, bereiken wij de Oude Universiteit (met de aula waar de dichter Antonio Machado enkele jaren Franse les gegeven heeft), de zogenoemde Boog van El Barbudo, de baardman, en de Kapel van El Cristo del Cambrón. Vervolgens voert de route naar het pleintje van Santa Cruz met de Kerk van Santa Cruz en het Paleis van Jabalquinto, een prachtig voorbeeld van de gotische
“Niet ver van het grootse Úbeda, waarvan niemand de heuvels ziet, werd ik gevolgd door de maan boven de olijfboomgaard”. ● Plaza de los Leones
Isabellastijl, waar men beslist even de binnenplaats in renaissancestijl en de barokke monumentale trap dient te bewonderen. Aan de overkant staat het Seminarium van San Felipe Neri en iets verderop een ander fraai monumentaal geheel met als belangrijkste bouwwerk de Kathedraal (gebouwd op de plaats van de voormalige moskee) waar vooral de Deur van de Maan zeer de moeite waard is, in gotische mudejarstijl uit de dertiende eeuw met een 15e-eeuws roset; de hoofdgevel is het mooiste voorbeeld van de 16e-eeuwse renaissancestijl. Daarnaast bevinden zich de Fontein van Santa María en de Hoge Raadhuizen met de koninklijke wapenschilden van Doña Juana en Don Felipe, de ouders van keizer Karel V, boven de deur. Achter de Kathedraal staat het Huis van Rubín de Ceballos en verderop aan de Calle de San Juan Bautista andere paleizen, zoals dat van de Bisschoppen, het Huis van de familie Ávila en de Romaanse ruïnes van San Juan tot aan het einde van de straat waar deze uitkomt op de Paseo de las Murallas die een prachtig uitzicht op de olijfboomgaarden biedt. Via het Plaza de Requena bereikt men de Poort van Úbeda en vervolgens via de Calle Barreras het Plaza de España dat als het centrum van Baeza beschouwd kan worden. Vanaf dit plein is de Toren van Aliatares te zien, een van de schaarse overblijfselen uit de islamitische tijd die in Baeza nog te vinden zijn. Andere bezienswaardigheden zijn de ruïnes van het Klooster van San Francisco (tegenwoordig in gebruik als auditorium) en de oude paleizen aan de nabijgelegen Calle de San Pablo: het Paleis van de Graven van Garciez, het Cerónpaleis, Casa Acuña, Casa Cabrera, Paleis van de familie Elorza en de Kerk van San Pablo. Iets verder aan de Calle Magdalena staan het Huis van de familie Mendoza en het Klooster van La Magdalena.
14 ● Voormalig slachthuis
● Casa del Pópulo
Sabiote, Torreperogil, Canena en Ibros In het gewest La Loma ligt ook Sabiote (op acht kilometer afstand van Úbeda), dat tezamen met Úbeda en Baeza in deze provincie een trilogie van de Renaissance vormt. Deze plaats is tot Kunsthistorisch Monument verklaard; het kasteel-paleis en de muur vormen het belangrijkste militaire monument uit de hele zestiende eeuw in Jaén. De vesting die de vallei domineert en van waaruit men een weids panoramazicht heeft van de Sierra Morena tot aan de Sierra Mágina, was aanvankelijk Romeins en later Arabisch totdat in 1227 Ferdinand III de Heilige deze veroverde. De indrukwekkende buitenkant vormt een scherp contrast met het in ruïneuze staat verkerende interieur. Van de stadswallen zijn enkele bogen bewaard gebleven, zoals die van El Chiringote of El Pilarillo die een prachtig uitzicht bieden op de omliggende olijfboomgaarden. In de XVIe eeuw herbouwde Andrés de Vandelvira het kasteel en werd daarbij de platereske voorgevel aangebracht. Uit dezelfde eeuw dateren enkele herenhuizen, zoals dat van de familie Melgarejos (in de volksmond het Casa de las Manillas genoemd, verwijzend naar de enorme deurkloppers), het huis van de familie Messía, van de familie Leva en het Huis met de Zuilen. Slechts vier kilometer verderop bevindt zich Torreperogil. Van het oude kasteel zijn alleen enkele delen van de muur en twee torens bewaard gebleven, die de “Donkere Torens” genoemd worden en in het centrum van deze plaats staan. Hier vindt men ook de kerk van Santa María in renaissancestijl en een historische stadskern die uit de late Middeleeuwen dateert. Een ander belangrijk kasteel is dat van Canena (op acht kilometer afstand van Baeza gelegen) waaraan Vandelvira ook gewerkt heeft. Tegenwoordig is het particulier bezit en verkeert het in prima staat. Tenslotte ligt op drie kilometer afstand van Canena de plaats Ibros met een enorme indrukwekkende Iberische muur uit de vierde eeuw voor Christus die tot Kunsthistorisch Monument is verklaard en nog 15 maar voor een klein deel opgegraven is. ● Fontein van Santa María
a l r o az
C
Cazorla, Segura en Las Villas, het grootste natuurpark van Spanje
De bergkammen van Cazorla, Segura en Las Villas vormen een belangrijk hydrografisch knooppunt waar de rivieren de Guadalquivir en de Segura ontspringen. Dit gebied vormt een klimaatgrens tussen Atlantische en mediterrane weersinvloeden. Hier bevinden zich ook twee grote stuwmeren: Tranco de Beas (van de Guadalquivir) en Fuensanta (van de Segura). De bossen herbergen een belangrijke wildstand, waaronder steenbokken, herten, moeflons, damherten en wilde zwijnen en ook een van de rijkste flora’s van het hele mediterrane bekken met meer dan 1200 verschillende geregistreerde soorten. Met een oppervlakte van 214.300 hectare is het Natuurpark van Cazorla, Segura en Las Villas het meest uitgestrekte van alle Spaanse natuurparken en bovendien is het een Biosfeerreservaat en Bijzondere Beschermde Zone voor Vogels. Uit alle bronnen in dit berggebied komt steenkoud water met een dennensmaak. Het is overal te vinden, in de ravijnen, op de berghellingen, langs de paden... Vaak zijn de bronnen niet eens te bereiken via een pad en worden zij alleen bezocht door de dieren uit het bos. Sommige worden gebruikt door duiven, andere door herten of steenbokken en weer andere door wilde zwijnen. Er wordt beweerd dat de Guadalquivir ontspringt in de Cañada de las Fuentes, zoals bezongen in de dichtregels van Machado: “Ik zag je in Cazorla geboren worden... Een borreling van helder water, onder een groene den...”. Hier liepen ooit prehistorische mensen die hun sporen achterlieten in de vorm van tekeningen bij de bergpas van Tísar, de Iberiërs die dorpen stichtten als Toya bij Peal de Becerro en de Romeinen met het stadje Bruñel niet ver van Quesada. De herovering van dit gebied bracht naast kastelen ook legendes zoals die van de brug van Las Herrerías, bij de ingang van het park, waarvan gezegd wordt dat deze in een enkele nacht gebouwd werd opdat koningin Isabella van Castilië hier met haar leger op weg naar Granada kon oversteken. Een andere legende is die van
17
La Tragantía waarbij een moorse vrouw voor straf omgetoverd werd in een slang die in de nacht van Sint Jan verschijnt: “Ik ben La Tragantía / dochter van een moorse koning / hij die mij hoort zingen / zal het daglicht niet meer zien / noch de nacht van Sint Jan”. Of het verhaal van de verborgen schatten die de moren hier achterlieten en die bewaakt worden door bevallige meisjes die slechts verschijnen aan enkele uitverkorenen. Na de nederlaag van de Arabieren werd dit grondgebied overgedragen aan de Militaire Orde van Santiago en tot aan de achttiende eeuw waren de natuurlijke hulpbronnen uit de bergen volgens een bepaald systeem voor gemeenschappelijk gebruik bestemd. Later viel dit gebied onder het Ministerie van Financiën en in de negentiende eeuw werden de bosgebieden rijkseigendom. Dankzij de vruchtbare weidegronden vormt dit berggebied van oudsher een van de belangrijkste veeteeltzones van Andalusië. Hier bevinden zich ook enkele van de fraaiste Andalusische dorpen, zoals bijvoorbeeld Cazorla, La Iruela, Hornos en Segura de la Sierra. ● Cazorla. Tranco de Beas
De Sierra de Segura, het bewoonde park Door de loop van het water te volgen, in de richting van het stuwmeer van Tranco de Beas, bereikt men de Sierra de Segura die twaalf dorpen omvat. In tegenstelling tot Cazorla liggen deze vrijwel allemaal - op drie na - binnen de grenzen van het park. De eerste plaats is Hornos, tegen de berghelling aan hangend boven de Tranco, met talrijke uitkijkpunten. De oude Arabische stadsmuur omringt het dorp vrijwel geheel. Op het hoogste punt bevindt zich een kasteel waar de hoofdtoren bewaard is gebleven. Hornos is ook befaamd vanwege de mistelawijn en verschillende soorten worst. De weg voert vervolgens naar Segura de la Sierra. Omringd door olijfboomgaarden en uitstekend boven de omgeving werd deze plaats altijd beschouwd als een onneembare vesting. Hier huisden ooit Feniciërs, Grieken en Romeinen die het stadje namen gaven die refereerden aan de hoge ligging: Tavara (hooggelegen plaats), Orospeda (slechts te voet te bereiken), Castrum alto. De Arabieren noemden het Schakura,waarvan de huidige naam Segura is afgeleid. Dankzij de strijd tussen de Almohaden onderling konden de christenen Segura gemakkelijk veroveren en zorgden zij voor een uitbreiding van de plaats. Uit deze tijd stammen de herenhuizen zoals dat van de dichter Jorge Manrique (wiens vader commandeur van Segura was). Een schitterend hoogtepunt werd bereikt in de XVIe en XVIIe eeuw. Uit dit tijdperk dateren de Keizerlijke Fontein (met het wapen van Karel V), het Raadhuis en de 19 paleizen, de meeste daarvan aan de Calle de los Caballeros Santiaguistas. Ondanks de verwoestingen die aangericht werden tijdens de oorlog tegen de Fransen is het stadje tot Kunsthistorisch Monument verklaard. In de richting van Castilië liggen temidden van een schilderachtig landschap de andere dorpen van het Natuurpark: Benatae, Génave, Puente de Génave, Orcera, Torres de Albánchez, Siles en, iets verder in de bergen, Santiago-Pontones.
Van Cazorla naar Quesada Cazorla is van oudsher de natuurlijke toegangspoort tot het natuurpark. De plaats met de naam Carcesa was al heel vroeg bewoond maar een hoogtepunt werd pas bereikt onder de Arabieren, die voor de moorse sfeer van het stadje gezorgd hebben. Men vindt hier een opeenvolging van stenen huizen, smalle steile straatjes waar men beter niet met de auto door kan rijden, en balkons vol bloemen en planten. Cazorla is tot Kunsthistorisch Monument verklaard. Vanaf het kleine plein van de schilder Zabaleta heeft men een van de beste uitzichten op de omgeving. In Cazorla staan nog twee kastelen: het kasteel van La Yedra en dat van Las Cinco Esquinas, respectievelijk Arabisch en middeleeuws van oorsprong zoals te verwachten is van een enclave die een belangrijke rol heeft gespeeld tijdens de Herovering. De christenen hebben deze plaats daarna volgebouwd met kloosters en kerken, waaronder met name de indrukwekkende ruïne van de kerk van Santa María een vermelding waard is. De Sierra de Cazorla omvat negen dorpen (alle op de grens van het park gelegen): Cazorla, Chilluévar, Hinojares, Huesa, La Iruela, Peal de Becerro, Pozo 20 Alcón, Quesada en Santo Tomé. Op nog geen twee kilometer afstand van Cazorla ligt La Iruela, dat voornamelijk uit een lange straat bestaat die La Corredera ● Cazorla. Natuurpark genoemd wordt, geflankeerd door van Cazorla, Segura en kleine tuinen en stenen witgekalkte Las Villas huizen waarvan de balkons volstaan met bloemen zodra de lente aangebroken is. Halverwege de straat bevindt zich de kerk van Santo Domingo de Silos die naar zeggen een werk van Vandelvira is. Vervolgens loopt de weg steil omhoog naar het kasteel en het moderne auditorium dat midden tussen de ruïne staat, waar concerten worden gegeven. La Iruela was jarenlang verwikkeld in een vete met het nabijgelegen Cazorla, waarop het “neerkijkt” vanuit de uitzichtpunten van La Virgen de la Cabeza. De ingang van het park ligt slechts zeven kilometer verderop.
Op de westelijke flank van de Sierra de Cazorla ligt Quesada, waar zich ook een toegang tot het park bevindt. Hier hebben allerlei verschillende beschavingen hun sporen nagelaten. De heuvel van La Magdalena ligt iets boven de stad verheven; hier zijn overblijfselen uit het bronstijdperk van de cultuur van El Argar gevonden en in het nabije Bruñel een Romeinse villa met mozaïeken. Daarnaast bevinden zich de overblijfselen van een vroegchristelijke basiliek uit eind IVe eeuw, de grootste en meest complete van Spanje. Ook is hier een gedenkteken uit de Westgotische tijd gevonden. Uit de Arabische periode dateren de ruïne van het kasteel van Majuela, de muren van het kasteel van Tíscar en het onderste deel van de stadswallen van Quesada. Het stadje werd in het jaar 1232 heroverd op de Arabieren door de aartsbisschop van Toledo, Don Rodrigo Ximenez de Rada. Vervolgens herkregen de mohammedanen de plaats weer en kwam deze pas definitief onder de Kroon van Castilië in 1309 onder Ferdinand IV. De poort van het ommuurde stadsgedeelte, waar in een van de stijlen een Romeinse grafzerk is verwerkt, dateert uit de veertiende eeuw.Er zijn enkele adellijke huizen met wapenschilden behouden gebleven en aanbevolen wordt 21 een bezoek te brengen aan het museum van de schilder Zabaleta met werken van deze kunstenaar. Op 14 kilometer afstand van Quesada bevindt zich - nog binnen de grenzen van het Park - het Sanctuarium van Tíscar aan de voet van de Zwarte Rots en bovenop de Grot van het Water. Op deze plek - ooit een belangrijk Arabisch bolwerk - wordt de Maagd van Tíscar aanbeden, patrones van de stad, die in dit hele gewest en in de provincies Granada en Almería vereerd wordt. Naast het heiligdom staat een middeleeuws kasteel waarvan de verdedigingstoren en een deel van de Arabische vesting overgebleven is. Iets verderop werden in 1984 rotstekeningen ontdekt op een plek die de Grot van El Encajero genoemd wordt en in 1990 de dierenfiguren van El Barranco de la Tinaja.
De vier Villas In de Sierra de las Villas verlaat de rivier de Guadalquivir het Natuurpark in de samenloop met de Corenciabeek. Dit is de kleinste van de drie bergkammen van het Park, tevens de meest onbevolkte en minst bekende. De vier Villas waarnaar dit berggebied vernoemd is: Iznatoraf, Villacarrillo, Sorihuela de Guadalimar en Villanueva del Arzobispo bevinden zich allevier buiten het Park. De oudste daarvan is Iznatoraf die Julius Caesar al kende en het stadje in diens toelichtingen “Promontorius” noemde. Maar een hoogtepunt werd onder de Arabieren bereikt toen de grenzen zich uitstrekten tot aan de Guadalquivir. De benaming Hizna-Toraf verwees naar de ligging bovenop een hoge heuvel en het stadje werd in die tijd als onoverwinnelijk beschouwd. Ferdinand de Heilige veroverde Iznatoraf in 1226. Toen deze plaats na de overwinning op de Arabieren in 1492 niet langer op de grens van het christelijke rijk lag begon een periode van neergang. Van het belangrijke ommuurde stadsdeel zijn vijf toegangspoorten en een gedeeltelijk afgebroken toren behouden gebleven. Een van de huizen wordt het Huis van Sint Ferdinand genoemd, aangezien beweerd wordt dat deze koning hier woonde gedurende zijn verblijf in deze plaats. Door de ligging hoog op een heuvel vormt dit stadje een natuurlijk uitkijkpunt op de valleien van de Guadalquivir en de Guadalimar. Slechts zeven kilometer verderop bevindt zich Villanueva del Arzobispo (vroeger La Moraleja genoemd) met het Heiligdom van
La Virgen de la Fuensanta, patroonheilige van het gewest Las Villas, Koningin van de Olijfboomgaard. Hier bevindt zich ook een toegang tot het Park. De verering van deze Maagd stamt nog uit de Arabische periode toen Alimenón, een moorse koning van Iznatoraf, zijn vrouw gemarteld had omdat zij zich tot het christendom had bekeerd en de Maagd Maria haar toen genezen had. Op de plaats van het wonder werd een kapel gesticht die een belangrijk sanctuarium werd; er wordt een beeld aanbeden dat volgens de overlevering hiernaartoe gebracht was door San Isicio, bisschop van Cazorla, tezamen met dat van de Maagd van Tíscar, een andere geliefde heilige van de Sierra de Cazorla. Oude versregels verhaalden het al: “Maagd van Fuensanta / wie is je zuster? / De Maagd van Tíscar / die zich bevindt in Quesada “. Villanueva del Arzobispo zelf was het recreatieoord van het Arabische Iznatoraf; de parochiekerk van San Andrés is gebouwd op de fundering van de voormalige vesting. De heilige San Juan de la Cruz heeft enige tijd doorgebracht in de nabijgelegen plaats El Calvario en Miguel de Cervantes is hier in 1592 geweest als belastinginner. De andere dorpen zijn Sorihuela, waaraan Filips II in 1565 stadsrechten verleende, met een kasteel in prima staat en Villacarrillo,ooit een kasteel en uitkijkpunt met de naam Mingo Priego. Hier bevindt zich de kerk van Nuestra Señora de la Asunción, gebouwd door Vandelvira, dat op de Monumentenlijst staat. ● Tíscar. Kasteel
Excursies door het Park
2. Wildpark (22 kilometer). Wandel-, fiets- of autoroute.
De route begint bij La Torre de Vinagre (km. 17 op de weg van Cazorla naar Tranco). Van daaruit bereikt U het Wildpark Collado del Almendral (km. 28). Vervolgens wandelt U naar de uitkijkpunten van El Castillo en Las Ánimas waar - met een beetje geluk en nooit in het weekend want dan is het heel druk steenbokken en herten te zien zijn die laat in de middag de drinkplaats Mirador de bezoeken. Dichtbij bevindt Rodríguez Isla de la Fuente zich het uitkijkpunt van Cabeza de la Viña Rodríguez de la Fuente, Mirador de las Ánimas y een prima plek om de del Castillo herten op het eiland Parque Isla de Bujaraiza te bekijken. Cinegético Bujaraiza
Tranco r
ua R da ío lq ui vi
G
Cazorla
Nacimiento del Río Borosa Laguna de Valdeazores
r uivi Gua
dalq
la
Central eléctrica Laguna de Aguas Negras
u am
CERRADA DE ELIAS
gu
a
oA
Bo ro s
● Steenbok
EMBALSE DEL TRANCO
Rí
Dit is ongetwijfeld de mooiste route van het hele Natuurpark. Ter hoogte van km. 17 op de weg van Cazorla naar het stuwmeer van Tranco bevindt zich het Bezoekerscentrum, La Torre del Vinagre. Van hieruit loopt rechts een weg naar de forellenkwekerij waar U de auto achter dient te laten. Hier begint de tien kilometer 24 lange wandeling langs de rivier de Borosa. Halverwege deze route bevindt zich zogenoemde Cerrada de Elias, een smal ravijn dat dwars door een steeneikenbos loopt. Vervolgens komt U langs een electriciteitscentrale en iets verderop is een spectaculaire waterval te bewonderen: El Salto de los Órganos met een aantal Piscifactoría tunnels die naar de bron Torre del van de Borosarivier en Vinagre Puente de los de Lagune van Caracolillos Rí Valdeazores voeren. o
“Collado del Almendral”
Río
1. Cerrada de Elías (10 kilometer). Wandelroute.
Torre del Vinagr
e • Cazorla
Ho
rn
os
-S
eg u
ra
In het Natuurpark van Cazorla, Segura en Las Villas kunnen allerlei excursies gemaakt worden: wandelend, per paard, met de auto of op de fiets. Onder de talrijke routes zijn vooral de volgende aanbevelenswaardig:
3. Bron van de Guadalquivir (20 kilometer). Auto- en wandelroute.
De oorsprong van de Guadalquivir is te bereiken vanaf de brug van Las Herrerías waar U kunt besluiten de auto te parkeren of nog verder door te rijden. Als U stroomafwaarts iets terugloopt op de weg bereikt U de boerenhoeve Cortijo de Calerón met verwilderde tuinen. Daarna is er een kleine tunnel en steekt U de Arroyo de los Cierzos over. Iets verderop bevindt zich het Kamp van Los Rasos met een blokhut en dichtbij een waterplaats. Een kilometer verder ligt een brug die naar de overkant van de rivier voert. De weg volgend bereikt U de volgende brug met net daarvoor links een onverharde weg die naar de Oorsprong van de Guadalquivir voert. Puente de las Herrerías
r
CORTIJO DE CALERÓN
v d a l q u i
G u a
CORTIJO LOS RANCHALES
í o
Campamento Los Rasos
R
26
i
Ar los royo Cie de rzo s
Cerro Navahonda
Campamento Cañada de las Fuentes
Natuurpark ● Río Guadalquivir
6. Kasteelroute (12 kilometer). Wandelroute. Río Guadalquivir
4. Cerrada del Utrero (2 kilometer). Wandelroute.
U rijdt naar de kruising van Vadillo (dichtbij de brug van Las Herrerías) en parkeert daar de auto. Vervolgens loopt U naar een kleine brug met net daarvoor een pad naar links, evenwijdig aan de rivier. Het eindigt bij een indrukwekkend ravijn: La Cerrada del Utrero, afgesloten met een stuwdam. Vanaf de muur loopt men via de trap naar beneden waar verscheidene Vadillo watervallen te zien zijn; de mooiste is de Chorreadero de Linarejos.
CERRADA DEL UTRERO Linarejos
al Nacimiento del Guadalquivir
5. Grot van El Peinero (66 kilometer). Autoroute (bij voorkeur four wheel drive).
Hornos
De route start waar het Stuwmeer van Tranco eindigt en vijf kilometer verderop slaat U linksaf (het is mogelijk hier te voet verder te gaan naar de Charco de la Pringue waar gezwommen kan worden) en bereikt zo de recreatiezone Los Cerezos (met een zomerkamp voor jongeren). Een kilometer verderop bevindt zich een uitkijkpunt waar men tegen de avond gieren kan zien rondcirkelen. Vervolgens Tranco doorkruist U de Collado de los Perros en Embalse loopt de weg weer bergafwaarts del Tranco naar de beek Raso de la ir 28 Honguera (die uitstroomt lquiv Guada Ca o í R zor in de rivier Aguascebas zos la Los Cere Cueva Grande) en de Grot van El r o del Peinero Mirad Peinero die ongeveer halverwege R ío A de route ligt. Daarna wandelt U guas ceba verder over de Collado de Gil s Gra nde Cobos en de Collado del Pocico en bereikt dan de blokhut Fresnedilla. Drie Embalse de kilometer verderop ligt het Aguascebas Stuwmeer van Aguascebas (met dichtbij een weg naar Chorro Gil met een Mogón spectaculaire waterval) en vervolgens verlaat U het Park weer via de controlepost in de richting van Mogón.
Vanuit Cazorla bereikt U - nog geen twee kilometer verder La Iruela met het Kasteel van de Tempelridders bovenop een kalksteenrots waar U kunt genieten van een schitterend panoramazicht op de omgeving. Vervolgens loopt U naar het Sanctuarium van La Virgen de la Cabeza met uitzicht op verscheidene dorpen in de omgeving. Daarna daalt U via de Castillo Camino de la Virgen af in de Templario La Iruela richting van El Chorro. Na de controlepost van Riogazas Cazorla slaat U rechtsaf en volgt het pad dat bergopwaarts naar het Kasteel van Las Cinco Ermita de Esquinas voert. Weer terug la Virgen de la Cabeza op de weg vervolgt U de Castillo de la Yedra wandeling naar Cazorla waar het derde Castillo de las kasteel staat: dat Cinco Esquinas van La Yedra.
de o e rc gu ha rin C P la
A de rro la yo d Ho e gu Ra er so a
Control de Riogazas
● Vale gier
Cazorla Chilluevas
Nuttige gegevens Accommodatie Naast de twee Paradores de Turismo - Condestable Dávalos in Úbeda en El Adelantado binnen het Natuurpark - zijn de beste plaatsen voor het vinden van accommodatie Baeza, Cazorla en Úbeda met elk tien en La Iruela en Villanueva del Arzobispo met elk vijf overnachtingsgelegenheden. Naast het toeristische stadje Cazorla zijn er binnen het Natuurpark ook appartementenhotels, herbergen, hotels, toeristische complexen en overnachtingsgelegenheden voor plattelandstoerisme te vinden, met name 17 boerenhoeves en 5 campings.
● Baeza ● Parador van Cazorla
Gastronomie
30
Over het algemeen is de keuken van Jaén vrij zwaar en wordt er rijkelijk gebruikgemaakt van olijfolie. Karakteristieke streekgerechten zijn die van de zogenoemde comida serrana, zeer rijk aan calorieën, waaronder lomo de orza, carne de monte, het spinaziegerecht espinacas jienenses, pipirrana, gazpachos, omelet met groene asperges of paddestoelen, ajo blanco, migas, groentensoepen en wildgerechten. Op het gebied van vis wordt hier vooral kabeljauw geserveerd; befaamd zijn de bacalao al estilo de Baeza, andrajos en ajoharina. De wijn van Torreperogil en Úbeda zijn heel geliefd en niet te vergeten ook de mistelawijn van Hornos.
● Olijfolie
31
Feesten Baeza Paasweek. Van Landelijk Toeristisch Belang verklaard. Día de la Cruz. Geen vaste datum. Corpus Christi. Geen vaste datum. Patroonfeesten van de Maagd van El Alcázar. 12 t/m 15 augustus. Bedevaart ter ere van El Santísimo Cristo de la Yedra en La Santa Virgen del Rosel. 7 september. Canena San Marcos. 25 april. Corpus Christi. Geen vaste datum. Patroonfeesten van La Virgen de los Remedios. Half augustus. Iznatoraf San Isidro. 15 mei. Patroonfeesten ter ere van El Cristo de la Veracruz. 3 t/m 7 september. Sabiote 32 Patroonfeesten van Santa María de la Estrella. Mei. San Isidro. 15 mei. Santa Rita. 22 mei. Patroonfeesten van San Ginés de la Jara. 22 t/m 26 augustus. Torreperogil Bedevaart van de Heilige ter ere van Sint Jakob de Apostel. Corpus Christi. Geen vaste datum. San Isidro. 15 mei. Patroonfeesten Virgen de la Misericordia. Rond 8 september.
Natuurgebieden en andere bezienswaardigheden Úbeda Vreugdevuren van Sint Antonius. 16 januari. Candelaria. 2 februari. Paasweek. Van Landelijk Toeristisch Belang verklaard. Bedevaart van de Maagd van Guadalupe. Mei. Bedevaart van San Isidro. Mei. San Isidro. Mei. Internationaal Muziek- en Dansfestival. Mei en juni. Corpus Christi. Geen vaste datum. Jaarmarkt en Patroonfeesten van San Miguel. 28 september t/m 4 oktober. Villacarrillo San Isidro. 15 mei. Santa Rita. 22 mei. Patroonfeesten van El Cristo de la Veracruz. 15 september. Nuestra Señora del Rosario. 7 oktober. Villanueva del Arzobispo Cristo de la Veracruz. 3 mei. San Isidro. 15 mei. Corpus Christi. Geen vaste datum. Patroonfeesten van La Virgen de la Fuensanta. 8 september. Bedevaart van San Miguel. 29 september.
Baeza Landelijk Toeristisch Complex Hacienda La Laguna, met recreatiezone en olijfoliemuseum (op 9 km afstand). Natuurgebied Laguna Grande (op 10 km afstand). Iberische nederzetting van Gil de Olid (op 9 km afstand). Canena Romeins aquaduct (op 1 km afstand). Stuwmeer van Giribaile (op 5 km afstand). Cazorla Peña de Los Halcones (naast het stadje) waar men vale gieren kan zien rondcirkelen. Toegang tot het Natuurpark (op 9 km afstand). Hornos de Segura Bujaraiza (op 26 km afstand) met de ruïnes van een Arabisch kasteel en het uitkijkpunt van Rodríguez de la Fuente. La Iruela Fuente de las Zarzas (op 12 km afstand) en Mirador del Valle (op 13 km afstand). Orcera Arabische ruïnes en fontein Fuente de los Chorros. Sabiote Waterval Fuente de la Corregidora (op 1 km afstand)
met grotten. Oever van de Guadalimar (op 10 km afstand). Stuwmeer van Olvera (op 10 km afstand). Segura de la Sierra Bron van de rivier de Segura met recreatiezone en Maderarivier (befaamd vanwege de forel). Torreperogil Cañada Real El Paso met recreatiezone (op 2 km afstand). Natuurgebied Puente de la Cerrada (op 13 km afstand). Fietsroute over voormalige spoorlijn tussen Baeza en Utiel (op 3 km afstand). Úbeda Natuurgebied Alto Guadalquivir (op 14 km afstand). Brug in renaissancestijl van Ariza (op 15 km afstand). Romeinse vindplaats van Úbeda la Vieja (op 15 km afstand). Dolmen van Úbeda (op 3,5 km afstand). Villacarrillo Oever van de Guadalquivir (op 8 km afstand). La Osera met een kolonie vale gieren (op 16 km afstand). Villanueva del Arzobispo Rivier de Guadalimar (op 6 km afstand). ● Hornos de Segura
33
Belangrijke adressen en telefoonnummers Internationaal netnummer % 34 Toeristische Informatie TURESPAÑA % 901 300 600 www.spain.info Consejería de Turismo y Deportes de la Junta de Andalucía (Raad voor Toerisme en Sport van de Andalusische Deelregering) Paseo de la Estación, 19. Jaén % 953 013 271 ) 953 013 293 www.andalucia.org Patronaat voor Toerisme Plaza de San Francisco, 2. Provinciehuis. Jaén % 953 248 000 ) 953 248 023 www.promojaen.es
TOERISTENBUREAUS Jaén. Maestra, 13 % 953 242 624 Baeza. Plaza del Pópulo % 953 740 444 Cazorla. Paseo del Santo Cristo, 17 % 953 710 102 Orcera. Joaquín Paya % 953 480 154 Segura de la Sierra. Paseo Genaro Navarro % 953 480 280 Úbeda. Paleis van de Markies van Contadero Baja del Marqués, 4 % 953 750 897 Natuurpark van Cazorla, Segura en Las Villas Martínez Falero, 11. Cazorla % 953 720 125 RAAR. Red de Alojamientos Rurales de Andalucía (plattelandsaccommodatie) % 950 265 018 ) 950 270 431
PARADORES DE TURISMO Reserveringscentrale: Calle Requena, 3. 28013 Madrid % 915 166 666 ) 915 166 657 www.parador.es Parador van Cazorla. Sierra de Cazorla % 953 727 075 ) 953 727 077 Parador van Jaén. Kasteel van Santa Catalina % 953 230 000 ) 953 230 930 Parador van Úbeda. Plaza de Vázquez Molina % 953 750 345 ) 953 751 259
35
VERVOER RENFE % 902 240 202
AMBASSADES IN MADRID
www.renfe.es
Busstation ÚBEDA % 953 752 157 BAEZA % 953 740 468
België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166 Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565
Verkeersinformatie % 900 123 505 www.dgt.es ● Úbeda. Plaza del Ayuntamiento
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Alarmnummer % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091 Gemeentepolitie % 092 Gemeentelijk informatienummer % 010 Postkantoor % 902 197 197 www.correos.es
SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË. Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 36 1000 – BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.tourspain.be www.tourspain.lu e-mail:
[email protected] NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau voor Vreemdelingenverkeer Laan van Meerdervoort, 8ª 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spaansverkeersbureau.nl e-mail:
[email protected]
Tekst: Vertaling: Foto’s: Grafisch ontwerp: Maquette:
César Justel Marianne Moester Blom Archief Turespaña Koldo Fuentes OPCIÓN K. Comunicación Visual, S.L.
Uitgegeven door:
© Turespaña Secretaría de Estado de Turismo y Comercio Ministerio de Industria, Turismo y Comercio
Druk:
EGRAF, S.A.
D.L.: M. 27944-2004 NIPO: 704-04-012-0 Gedrukt in Spanje 1e editie
ALCARAZ 35 km
Rí
ra
Río
Río
m et a
Zu Rí o
Ay o.
a gr
er
ra
de
la
Puebla de Don Fabrique
Sa
la
Si
ra
va
A
de
tas
S
San Clemente
PARQUE NATURAL SIERRA DE CASTRIL
R
I
Castril
Almontarás
G R A N A D A Galera
Campocámara
N
Carramaiza
Dehesa de Guadix
Cuevas de Luna BAZA 19 km
Fuente Nueva
Los Carriones
Ayo.
Benamaurel
Embalse de Negretín
Orce
Castilléjar
del
Salar 0
5
10
15
20 Km
CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 Tel. 91 4167341 - 28002 MADRID - AÑO 2002
[email protected] BAZA 21 km
VÉLEZ RUBIO 28 km
iana
Cortijo Nuevo
Cortes de Baza
Guad
926
Huéscar
1058 Rey 1088
Los Laneros
959
ie R ío
M ad er a
de
S
Pozo Alcón
Alicún de Ortega Alamedilla
S
R O C
U
e
S
o
Hinojares
Peña 1191
r
rr
a
Huesa
1222
B B
a ill
Embalse de San Clemente
a
y To
Si Embalse de la Bolera
Larva
T É
E
e
Quesada
Río
d
650
del
ale
mí n
A RÍO
SIERR
ra
"Puente Herrerías" "Nacimiento del Guadalquivir"
C I
Embalse de los Órganos
Vadillo-Castril
r
GUADAHORTUNA 1 km
er
o en
Autoweg Nationale weg Eersterangsweg Tweederangsweg Bélmez B-weg Spoorlijn Parador Sanctuarium-Klooster Natuurpark Jachthaven Kuuroord Camping Grotten Bezienswaardigheid
Si
M
762
Bruñel
684
Rollo
Jódar
Cazorla
El Patronato
MARÍA 28 km
Nando 935
La Iruela
Peal de Becerro
Arroy o
JAÉN 26 km
Embalse de Pedro Martín
na Guadina
MANCHA REAL 3 km
Río
JAÉN 22 km
571
Embalse de Doña Aldonza
S A
PARQUE NATURAL DE SIERRAS DE CAZORLA, SEGURA Y LAS VILLAS
"Cerrada de Utrero"
782
l de
bra Hue
de
til
Embalse de Puente La Cerrada Tumbal
s
e Vall
on
Chilluevar
BAEZA
Gu ad
ÚBEDA
Santiago de la Espada
RÍO 983
Coto-Ríos
Embalse de Aguascebas "Torre del Vinagre"
Santo Tomé
Marchena Vites
Embalse de Tranco de Beas
CARAVACA DE LA CRUZ 50 km
Torreperogil
Ibros
Crontar Miller
El Cerezo
DE
Sabiote
Canena
"Charco de la Pringue" "Zona Recreativa "Mirador de Los Cerezos" Rodríguez de la Fuente" "Mirador de las Ánimas "Cueva del y del Castillo" Peinero" "Parque Cinegético Collado del Almendral"
SEGURA
er
Mogón
Villanueva del Arzobispo
ab
N
322
El Arguellite
R
É
Tus
La Garganta
C
A
Tus
Siles
Hornos de Segura
ra
J
Villacarrillo
Villaverde de Guadalimar
ALBACETE
Si
Herrera
Emb. de Vado de las Hoyas
n
Riopar
Benatae
os
er
alimar Guad
Río
ró
a
Cotillas
rn
Z
Iznatoraf
de
Ho
Si
Arquillos
al
Segura de la Sierra
A
Llano de La Mata
G UA DA LQ UI VI R
LINARES 13 km
Beas de Segura
Sorihuela de Guadalimar
Navas de San Juan
a
de
C
lc
Orcera
L
Castellar
rr
Fuente Buena
Rí o
Santisteban del Puerto Río
Arroyo del Ojanco
Chiclana de Segura
Ca
Ayo .
tizón Mon
La Puerta de Segura Puente de Génave
A
Muela de Chiclana 988
911
Guadalén
Torres de Albánchez
sa
Los Pascuales
l
s
Embalse de Guadalén
Embalse de Guadalmena
Montizón
El Porrosillo
BAILÉN 29 km
Venta de los Santos
stri
ada Gu
Ayo. de la Hoz
Peñas Blancas 843
Río
illo
Vilches
On
Génave Berjada
qu Ar
Embalse de Fernandina
Río
903
res
A
YESTE 13 km
Santa Elena
877
Embalse del Dañador
e
Carrascosa
ros
La Borrucosa 940
Si
de
rra
o Rí
LA CAROLINA 4 km
PARQUE NATURAL DESPEÑAPERROS
Villarrodrigo
Gu
lén
Aldeaquemada
r
do ña Da
re Her
Ayo.
More na
na
e alm ad
M
de
Cerro Gordo 991
Bra
anta la M
Río
1057
R E A L
C I U D A D
E5
993
873
Río
Peralosa
de
Rambla
924
Sierra
867
de
Viso del Almuradiel Marqués 944
ELCHE DE LA SIERRA 41 km
la
z
VALDEPEÑAS 59 km
