Meer verloskundigen op het platteland in Afghanistan
MAGAZINE VAN CORDAID MEMISA Jaargang 81 / september 2014 / nummer 3
Goed nieuws
voor zwangere vrouwen in Malawi
Stop tienerzwangerschappen
Geef meisjes in Sierra Leone een toekomst
column
inhoud
‘In Sierra Leone zijn tienermoeders doodnormaal’
Zij leeft nog En ze kan haar kind daardoor beschermen en opvoeden. Klinkt als de normaalste zaak van de wereld. En dat zou het ook moeten zijn. Daarom moet moedersterfte zo snel mogelijk teruggedrongen worden. In het tijdschrift MM laten we u zien hoe we daar als Cordaid Memisa aan bijdragen. Met slimme methodes. Via plaatselijke organisaties in ontwikkelingslanden. Dankzij uw donatie.
2 MM
04 06 08 10 12 13 14
Kort nieuws Hoe webshops, warme bakkers en een babyverkiezing moeders in ontwikkelingslanden helpen.
Onbetaalbare luxe Vaak leest u hier verhalen van vrouwen. Over hoe het is om moeder te zijn en goede zorg te krijgen rondom de bevalling. Dat soort ervaringen kan ik niet met u delen. Maar ik kan wél het belang omschrijven van goede zorg voor moeders en kinderen.
In Afghanistan leidt Cordaid Memisa 200 meisjes op tot verloskundige.
Verloskundigen in Afghanistan
Namens de rekeninghouders van ASN Jeugdsparen steunt de ASN Bank een project van Cordaid Memisa in de Centraal Afrikaanse Republiek. Dat project helpt moeders en kleine kinderen aan goede gezondheidszorg – zorg waarvan zij anders verstoken zijn. De omstandigheden zijn soms moeilijk. Zo laaide vorig jaar het geweld in de Centraal Afrikaanse Republiek weer op. Een aantal van de klinieken die wij steunen, werd beroofd. Deze klinieken moeten opnieuw worden voorzien van materialen. En de schade aan de gebouwen moet worden hersteld.
Wat gaat er goed in dit project van Cordaid Memisa? En wat gaan we voortaan anders doen?
Moeder hier, moeder daar Muweruzana’s baby kwam makkelijk ter wereld, Sandra overleefde haar bevalling ternauwernood.
Stop tienerzwangerschappen
Ondanks dit soort tegenslagen blijven wij geloven in de kracht van mensen. In mensen die de wereld een beetje beter maken. Elke stap vooruit is belangrijk, hoe klein ook. Cynisme brengt ons niet verder; waardering voor iemand die iets goeds wil doen wél.
Cordaid Memisa gaat de oorzaken van deze gevaarlijke gewoonte in Sierre Leone op meerdere manieren aanpakken.
Het verschil
Luxaflex® biedt zwangere vrouwen in Malawi bescherming tegen de malariamug.
Christina in Ethiopië
‘Uit de postnatale kamer kwam de geur van verse koffie. Marya vierde de geboorte van haar eerste kindje.’
5 vragen aan Simone Filippini Over haar eerste jaar als algemeen directeur van Cordaid.
Begin dit jaar werd ik opa. Mijn kleindochter kwam gezond ter wereld, mijn dochter maakt het goed. De goede zorg die zij kregen is niet vanzelfsprekend. Voor veel jonge mensen in deze wereld is het zelfs een onbetaalbare luxe. Wereldwijd groeien miljoenen kinderen op in armoede. Ze leven op straat en gaan niet naar school. Om wat geld te verdienen, moeten ze vaak ongezond en gevaarlijk werk verrichten. Niet zelden worden ze daarbij uitgebuit. Een zorgeloze jeugd zit er voor deze kinderen niet in. Laat staan dat ze kunnen opgroeien tot sterke en gezonde volwassenen.
Colofon Hoofdredactie: Cordaid Memisa Bladconcept, tekstredactie en productiebegeleiding: Schrijf-Schrijf Bladconcept en ontwerp: subsoda Fotografie: A. Backer, W. van Dijen, A. Kievit, Klijn Fotografie, Cordaid Drukkerij: Communisis Oplage: 100.000
Mijn kleindochter behoort tot een nieuwe generatie. Een generatie die zelf haar welzijn en welvaart tot stand moet brengen. En die dat alleen kan als er goede zorg is, voor mens en omgeving. Het is die basis voor duurzame ontwikkeling waarvoor de ASN Bank zich sterk maakt. En dat zal ze blijven doen, samen met Cordaid Memisa.
Jeroen Jansen
directeur ASN bank Cordaid Memisa Lutherse Burgwal 10 2512 CB Den Haag 070 31 36 500
[email protected] www.cordaidmemisa.nl IBAN: NL91INGB0000005657
MM
3
Komt u ook?
kort nieuws
Tanja Jess
Mamabrood
levert €25.000 op Bij zo’n 500 warme bakkers in Nederland ging Mamabrood afgelopen twee jaar regelmatig over de toonbank. Van elk verkocht Mamabrood ging € 0,20 naar Cordaid Memisa. Op 1 juli overhandigden de warme bakkers een prachtige cheque van maar liefst € 25.000 aan actrice Tanja Jess. Zij bezocht vorig jaar een project van Cordaid Memisa in Congo. Met het geld kan Cordaid Memisa 3300 vrouwen in ontwikkelingslanden een veilige bevalling geven. Bedankt, warme bakkers!
2,9 miljoen baby’s
overlijden binnen
28 dagen na de
geboorte. Dit aantal is in Afrika
4 x hoger
dan in Europa.
4 MM
38%
van alle vrouwen in ontwikkelingslande n bevalt zonder professionele hulp.
85%
van moedersterf te is relatief eenvoudig te voor komen.
H oe ra,
Baby van he t Ja ar!
Sky Radio organiseerde in juni voor de vierde keer de Baby van het Jaar verkiezing. Duizenden baby’s deden mee. En 43.130 stemmen werden uitgebracht. De opbrengst van alle stemmen per sms ging naar Cordaid Memisa. Hiermee kan Cordaid Memisa 4.370 zwangere vrouwen in ontwikkelingslanden helpen om veilig te bevallen. Baby Jordan uit Rotterdam ging er met de hoofdprijs vandoor. Gefeliciteerd, Jordan! En bedankt, stemmers!
Cordaid Memisa organiseert regelmatig bijeenkomsten voor donateurs. Daarin bespreken we onze plannen met u en laten we zien welke resultaten we hebben geboekt. Notarieel deskundige Mariëlle Lindeboom is aanwezig om alle vragen te beantwoorden over schenken en nalaten. Op maandag 3 november zijn we in het Kontakt der Kontinenten te Soesterberg. Deelname aan de dag is gratis en u mag iemand meenemen. U kunt zich aanmelden via onze website: www.cordaidmemisa.nl. Telefonisch opgeven kan ook. Bel daarvoor met Erika Frey: 070 3136292. Tot ziens in Soesterberg!
1438
Veilige bevallingen Dankzij de opbrengst van alle aankopen via HelpMama.nl konden al 1438 moeders in ontwikkelingslanden veilig bevallen. Op HelpMama.nl vindt u webwinkels voor kinderkleertjes, speelgoed en nog veel meer. Voor elke aankoop die u doet, geven de webwinkels een bedrag een Cordaid Memisa. Shoppen via HelpMama.nl kost u dus niets extra’s. Wel helpt u moeders in ontwikkelingslanden aan een veilige bevalling. En hun baby’s aan een gezonde start. Kijk op www.helpmama.nl.
CORDAID MEMISA EN UW NALATENSCHAP Jordan
Steeds meer donateurs nemen Cordaid Memisa op in hun testament. Daarvoor zijn we elke dag weer dankbaar, want we zijn in grote mate afhankelijk van giften in testamenten. Regelmatig bellen mensen om te vragen hoe zij dit het beste kunnen regelen. Maar ook om te vragen naar, bijvoorbeeld, de belastingvoordelen. De meest voorkomende vragen en antwoorden hebben we gebundeld in het boekje De toekomst delen werkt. U kunt dit boekje gratis aanvragen via de website www.delenwerkt.nl. Naast tips staat er ook informatie in over het werk van Cordaid Memisa en de toekomstdromen die we met uw steun kunnen verwezenlijken.
Mariëlle Lindeboom
Bestel het boekje via www.dele nwerkt.nl.
Heeft u liever persoonlijk contact? U kunt het boekje ook bestellen bij notarieel deskundige mr. Mariëlle Lindeboom. Daarnaast helpt zij u graag bij vragen over uw nalatenschap. U kunt haar telefonisch bereiken op de directe nummers: 070 313 6264 en 06 22 52 82 98. Een e-mail sturen is ook mogelijk:
[email protected].
MM
5
Dit is Bahar
andsve rZij is één van de plat tel die tan nis gha Af in losk undige n ele id. opg is a mis Me id rda door Co ders moe zij Wil t u we ten wa arom het kijk Be pt? in haar land hel
Afghanistan, 5 jaar later
‘Meer verloskundigen nodig op het platteland’
In Afghanistan leidt Cordaid Memisa meisjes op tot verloskundige. Zij gaan daarna als vroedvrouw werken in een kliniek op het platteland. Vijf jaar na de start van dit project maken we de balans op: wat gaat er goed en wat kan er beter? En hoe zorgen we dat meer zwangere vrouwen in dit kwetsbare land de hulp krijgen die ze nodig hebben? Zo’n 200 Afghaanse meisjes studeerden sinds 2008 af als verloskundige aan een van de vier scholen van Cordaid Memisa. De meisjes keerden daarna terug naar de dorpen waar ze vandaan komen. Arme en afgelegen gebieden in de provincies Uruzgan, Kandahar, Nangarhar en Balkh. In hun eigen gemeenschap helpen ze zwangere vrouwen bij een veilige zwangerschap en bevalling. Ze doen zwangerschapscontroles in de kliniek, gaan op huisbezoek en adviseren vrouwen over veilig moederschap. Als er complicaties zijn tijdens een bevalling, weten deze plattelandsverloskundigen precies wat ze moeten doen. En zo redden ze maar al te vaak het leven van een moeder en kind. ‘De afgelopen jaren is de zorg voor moeders en kinderen in Afghanistan enorm verbeterd’, constateert dokter Said Shams Islam, programmacoördinator van Cordaid Memisa in Afghanistan. ‘Dat komt mede doordat er veel meer verloskundigen zijn dan vroeger. Tien jaar geleden waren dat er 467, tegenwoordig
6 MM
ruim 3000. Meer moeders in Afghanistan bevallen onder medische begeleiding; dit percentage steeg zelfs van 9 naar 39 procent. Een positieve ontwikkeling, waaraan Cordaid Memisa heeft bijgedragen.’ Toch is Afghanistan er nog lang niet, benadrukt dokter Shams. ‘Nog altijd sterft er elke twee uur een moeder aan complicaties tijdens de bevalling. De meeste zwangere vrouwen hebben nog steeds géén toegang tot medische zorg.’
Aan de slag gaan Cordaid Memisa gaat het project in Afghanistan de komende tijd uitbreiden en verdiepen. Zodat de zorg ook de moeders in de meest afgelegen gebieden bereikt. Vijf jaar nadat de eerste lichting verloskundigen is afgestudeerd, blijkt namelijk dat niet álle meisjes daadwerkelijk aan de slag zijn. Sommigen werken helemaal niet meer. Andere werken wel, maar niet in hun eigen gemeenschap. Hiervoor zijn volgens dokter Shams
meerdere oorzaken. ‘De meisjes hebben hun dorp voor langere tijd verlaten om onze opleiding in de stad te volgen’, vertelt hij. ‘Dat heeft veel impact op hen. Sommige meisjes willen daarna niet meer terug naar het platteland. Ze zoeken liever een baan in de stad, omdat daar meer keuze is.’
werkers van Cordaid Memisa de dorpen in, om te praten met lokale en religieuze leiders. ‘Ook de gemeenschap moet zich realiseren hoe belangrijk medische zorg is tijdens de zwangerschap en bevalling. Pas dan krijgen zwangere vrouwen daadwerkelijk toestemming om naar de kliniek gaan.’
De meisjes die wél terugkeren, blijken voor grote uitdagingen te staan. Dokter Shams: ‘We ontdekten dat de gemeenschap hen soms te jong vindt om te helpen bij een bevalling. Zeker als zo’n meisje zelf nog geen moeder is. Ondanks het tekort aan verloskundigen, krijgen de meisjes hierdoor toch niet zo makkelijk een baan.’ Degenen die wél aan de slag gaan, hebben het volgens dokter Shams zwaar. ‘Meestal is zo’n meisje de enige verloskundige in de kliniek. Ze werkt dag en nacht, krijgt slecht betaald en raakt volledig uitgeput. Ze kan niet voor steun terecht bij vrouwelijke collega’s, want die zijn er niet. Sommige meisjes houden het werk niet vol en stoppen ermee. Anderen stoppen bijvoorbeeld zodra ze trouwen, omdat hun man hen verbiedt om te werken.’
'Ervaren vroedvrouwen gaan de meisjes helpen'
Aan de slag blijven Cordaid Memisa wil de plattelandsverloskundigen helpen om aan de slag te gaan én te blijven. Hiervoor is een mentorprogramma ontwikkeld, samen met de Afghan Midwife Association. Dokter Shams: ‘Dit is een nieuwe stap in het project. Ervaren vroedvrouwen gaan de net afgestudeerde verloskundigen begeleiden bij hun dagelijks werk. Zij gaan drie keer per jaar op bezoek in de klinieken op het platteland en draaien er zo’n drie weken mee. Tijdens die weken ondersteunen ze de meisjes bij alles waar ze tegenaanlopen, brengen hen nieuwe vaardigheden bij en geven advies. Op die manier willen we ervoor zorgen dat de meisjes gemotiveerd blijven om hun belangrijke werk te doen.’ Daarnaast gaan gezondheids-
Een ander aandachtspunt voor Cordaid Memisa zijn de opleidingen zelf. ‘We gaan de training aan plattelandsverloskundigen verdiepen, zodat zij nog meer praktische kennis opdoen’, zegt dokter Shams. ‘Daarom breiden we de duur van de opleiding uit van 18 naar 24 maanden. Daarnaast gaan we investeren in lesmateriaal. We hebben meer plastic oefenpoppen nodig. Maar bijvoorbeeld ook simulatieprogramma’s op de computer en beamers voor in het klaslokaal.’ Cordaid Memisa blijft zich komende jaren inzetten voor betere moeder- en kindzorg in Afghanistan. Door hen zo goed mogelijk op te leiden en hen te ondersteunen bij de uitvoering van hun werk. Op dit moment volgen 200 meisjes de opleiding van Cordaid Memisa. Hun kennis is hard nodig in Afghanistan. ‘We proberen zo veel mogelijk te leren van het verleden, zodat we onze aanpak waar nodig kunnen verbeteren’, zegt dokter Shams. ‘Alleen dan komt de zorg terecht bij de moeders die deze het hardst nodig hebben.’ Help de plattelandsverloskundigen in Afghanistan om hun werk te kunnen doen. Geef zwangere vrouwen, moeders en kinderen een gezonde toekomst. Steun Cordaid Memisa.
MM
7
hier daar Zwangerschap, bevalling, kraamtijd. Ze duren min of meer een jaar. Hoe houd je in die periode je baby én jezelf gezond? Op deze vragen zoeken moeders overal ter wereld het antwoord. Zoals Muweruzana (20) uit Malawi, die net is bevallen van een dochtertje. En Sandra (31) uit Eindhoven; zij kreeg vier jaar geleden een dochter, maar overleefde die bevalling ternauwernood. Muweruzana, jij bent gisteren bevallen van je eerste kindje. Hoe is het gegaan?
‘Ik hoop dat er veel mensen naar mijn baby komen kijken’
‘Heel goed. Mijn dochtertje is zonder complicaties geboren. Ik ben heel gelukkig. Drie weken geleden kwam ik naar de kliniek, samen met mijn oma. Ik wilde er ruim op tijd voor de bevalling zijn. Liever wachtte ik hier op de baby, dan dat ik op het laatste moment nog drie uur moest lopen. Ik had zelf kraamspullen meegenomen: een teiltje, plastic voor de bevalling, draad om de navelstreng mee af te binden en doeken voor de baby. Ook pannen hadden we bij ons, want we moeten hier zelf koken. In de speciale wachtruimte voor zwangere vrouwen bij de kliniek was niet elke nacht plek. Soms moesten we buiten op een bankje slapen. Dat vond ik niet erg; ik ben gewend om op straat te leven.’
Sandra, jouw dochter Indy is vier jaar geleden geboren. Hoe kijk jij terug op de bevalling? ‘Ik heb een zware tijd doorgemaakt. Het scheelde niet veel of ik had niet meer geleefd. Indy moest worden ingeleid en kwam ter wereld via een keizersnee. Daarbij verloor ik ontzettend veel bloed. Indy werd meteen meegenomen voor controle. De artsen ontfermden zich over mij. Eenmaal in de uitslaapkamer ging het steeds slechter. Het lukte de artsen maar niet om het bloeden te stoppen. Er ontstond zelfs paniek. Diezelfde nacht nog belandde ik op de OK. Ik heb nog drie weken in het ziekenhuis gelegen. De complicaties stapelden zich op. Al die weken kon ik niet voor Indy zorgen, dat deden mijn man en mijn ouders. De eerste dagen brachten de verpleegsters haar wel telkens bij mij. Het is belangrijk om een moeder-kindband op te bouwen. Maar ik was zo verzwakt; ik kon haar amper vasthouden.’
8 MM
Muweruzana uit Mala wi met haar pasgeboren dochtertje en haar om a.
Sandra met Indy, vlak na haar bevalling in 2010.
Muweruzana, hoe gaat het nu met jou en je baby? Wanneer mag je weer naar huis? ‘Het gaat heel goed met ons. Morgen mogen we weer terug naar ons dorp. Geld voor een fietstaxi heb ik niet, dus moeten we weer drie uur lopen. Dat is best zwaar, want het is heel warm. Maar het is niet anders. Mijn man en ik zijn erg arm. We hebben amper genoeg geld om eten te kopen. Bij de laatste zwangerschapscontrole zeiden de artsen dat ik ondervoed was. De zusters hebben me toen wat extra mais gegeven. Als ik straks weer thuis ben, hoop ik dat er veel mensen naar mijn baby komen kijken. En dat iedereen wat eten meebrengt, maismeel bijvoorbeeld. Maar met een stukje zeep ben ik ook heel blij, want dat is erg duur.’
Sandra, je bent nu vier jaar verder. Hoe gaat het nu met jou?
‘Het eerste jaar kon ik er niet voor Indy zijn’
‘Het gaat weer wat beter met mij, maar dat heeft lang geduurd. Door die traumatische bevalling kreeg ik een posttraumatische stress- en angststoornis. Toen ik eenmaal naar huis mocht, volgde een zwaar jaar waarin ik er amper voor Indy kon zijn. Daarover voelde ik me lang schuldig. Maar ik had al mijn energie nodig om zelf overeind te blijven. Gelukkig kreeg ik veel steun van mijn man, ouders en zusje. Zij zorgden voor Indy en voor mijn oudste zoontje Kay. Eigenlijk kom ik nu pas toe aan verwerken, mede door therapie. Ik heb een groot trauma. Geen moeder zou moeten doorstaan wat ik heb meegemaakt. Ik besef dat ik mijn leven te danken heb aan de artsen in het ziekenhuis. Zonder hen was ik er waarschijnlijk niet meer geweest. Dat moeders in Afrika het zonder die medische hulp moeten stellen, vind ik verschrikkelijk. Zij hadden het niet overleefd.’
Muweruzana, hoe ga jij voor je baby zorgen als je weer thuis bent? ‘Mijn oma blijft bij mij totdat de navelstreng eraf valt. Daarna gaat ze terug naar haar eigen hut. Ik ben blij dat mij oma mij helpt. Mijn moeder kan dat helaas niet doen: zij is gestorven toen ik nog heel jong was. Ik hoop dat ik er altijd voor mijn dochtertje kan zijn. Ik zal er alles aan doen om goed voor haar te zorgen. Als ik weer zwanger ben, ga ik opnieuw naar de kliniek om te bevallen. Daar weet ik zeker dat ik in goede handen ben.’
MM
9
LEONE TIENERMOEDERS IN SIERRA
Geef meisjes een
toekomst
Yaeme uit Sierra Leone is pas 17 jaar. Toch is ze al moeder van twee kinderen. Yaeme is helaas geen uitzondering; in Sierra Leone is het doodnormaal dat tieners moeder worden. Een gevaarlijke gewoonte, want op die leeftijd brengen zwangerschappen grote risico’s met zich mee. Cordaid Memisa wil het aantal tienerzwangerschappen een halt toeroepen. En meisjes weer een gezonde toekomst bieden. 5 9 2 0.
Deze vier cijfers vormen de slogan van Cordaid Memisa die in heel Sierra Leone te horen is. De getallen lijken onschuldig, maar hebben een keiharde betekenis. Vijf minuten plezier, negen maanden zwanger, twee jaar zorgen en nul toekomst. Met de slogan vraagt Cordaid Memisa aandacht voor het hoge aantal tienerzwangerschappen in het land: 26 procent van de meisjes onder de achttien jaar wordt zwanger. Daarmee heeft Sierra Leone één van de hoogste percentages tienerzwangerschappen ter wereld. ‘Een zwangerschap op die leeftijd is levensgevaarlijk’, zegt Marjan Kruijzen van Cordaid Memisa. ‘Het lichaam van een jong meisje is nog niet klaar voor een bevalling. Meisjes lopen grote kans op complicaties. Velen overleven de bevalling niet. Van alle moeders die in Sierra Leone sterven tijdens de bevalling, is maar liefst 40 procent tiener.’
10 MM
Gevaarlijke tradities en sugar daddy’s Cordaid Memisa zet zich al jaren in om de vele tienerzwangerschappen in Sierra Leone terug te dringen. Met name in de drie afgelegen districten Bombali, Kenema en Punjehun, waar het aantal tienerzwangerschappen extreem hoog is. Volgens Marjan Kruijzen zijn hiervoor verschillende oorzaken. ‘Deze districten zijn zeer traditioneel. Zo komt initiatie er nog veel voor. Daarbij bereiden oudere vrouwen meisjes van een jaar of 11 voor op hun leven als volwassene. Vrijwel alle meisjes worden tijdens die initiatie besneden in de meest heftige vorm. Zodra ze menstrueren, beschouwt hun omgeving hen definitief als volwassenen. Er ontstaat dan meteen sociale druk om seksueel actief te worden. Die druk komt niet alleen van ouderen, maar veelal ook van leeftijdsgenootjes. Meisjes sporen elkaar onderling aan
om een vriendje te zoeken. En seks hebben hoort daarbij.’ Marjan Kruijzen noemt nog een andere oorzaak voor de vele tienerzwangerschappen in dit deel van Sierra Leone: de grote armoede. ‘De meeste ouders kunnen geen schoolgeld betalen. Dus hangen hun kinderen maar wat rond in het dorp. Uit pure verveling nemen sommige meisjes dan maar een kind. Als een soort pop.’ Armoede maakt deze meisjes ook een makkelijke prooi voor zogenaamde ‘sugar daddy’s’: oudere mannen die hen in ruil voor seks wat geld of een klein cadeautje geven. ‘Zodra zo’n meisje zwanger wordt, is die man gevlogen. Als ze de bevalling overleeft, wordt het meisje een alleenstaande moeder. En om voor de baby te zorgen, stopt ze met school – áls ze daar al naartoe ging. Zo vervliegt haar kans op een goede toekomst.’
peer educators Tip! Lees de ervaringen van aidmemisa.nl ord w.c ww in Sierra Leone op na. agi okp ebo en onze Fac
Peer educators en mama queens Cordaid Memisa gaat de problemen in Bombali, Kenema en Punjehun op verschillende manieren aanpakken. Marjan Kruijzen: ‘Sinds kort trekken we gezamenlijk op met andere organisaties. Samen hebben we meer kennis van het probleem, kunnen we meer tieners bereiken en hebben we meer geld tot onze beschikking. We werken nauw samen met de overheid, want die voert nationaal campagne om het hoge aantal tienerzwangerschappen terug te dringen.’ Cordaid Memisa richt zich allereerst op de tieners zelf. ‘Het is belangrijk dat zij hun gedrag veranderen. Daarom gaan we op de middelbare scholen ‘peer educators’ opleiden: tieners die willen helpen voorkomen dat leeftijdsgenoten zwanger worden. Zij spreken andere jongens en meisjes aan op hun gedrag, ontmoedigen hen om onbeschermde seks te hebben, promoten voorbehoedsmiddelen en vertellen over de gevaren van zwangerschap op jonge leeftijd. Omdat jongeren beter luisteren naar leeftijdsgenoten dan naar volwassenen, zijn deze peer educators erg belangrijk.’ Daarnaast gaat Cordaid Memisa in gesprek met lokale leiders, zoals dorpsoudsten, priesters en imams. ‘Die houden de tradities in ere en staan dus
meestal niet open voor vernieuwing. Maar een cultuuromslag is nodig om tienerzwangerschappen te voorkomen. In dat proces willen we hen stapje voor stapje meenemen.’ Een speciale rol is daarbij weggelegd voor de ‘mama queens’: invloedrijke vrouwen in het dorp die een rolmodel willen zijn voor jonge meisjes. ‘Bijvoorbeeld de echtgenote van het dorpshoofd. Die heeft veel invloed op de traditie van initiatie. Als zo’n vrouw beseft wat de negatieve gevolgen van initiatie zijn, kan ze haar invloed aanwenden in het dorp. En mensen hopelijk op andere gedachten brengen.’ Jeugdvriendelijke hoeken en service Tot slot richt Cordaid Memisa zich op de ziekenhuizen en klinieken in Bombali, Kenema en Punjehun. ‘Die zijn meestal niet ingesteld op jongeren. Daarom gaan tieners er ook niet zo snel naartoe voor advies of hulp. In alle ziekenhuizen en gezondheidsposten komen nu jeugdvriendelijke hoeken. Daar kunnen tieners zonder hun ouders terecht, bijvoorbeeld voor anticonceptie. Het ziekenhuispersoneel krijgt een training in jeugdvriendelijke dienstverlening en bijscholing in anti-conceptiemethodes. Met deze brede aanpak hoopt Cordaid Memisa het hoge aantal tienerzwangerschappen in Sierra Leone terug te dringen. En de meisjes weer een toekomst te geven.’
MM
11
Christina in… Ethiopië
het verschil Het verschil maken voor moeders en kinderen in ontwikkelingslanden. Daaraan wil Luxaflex Nederland haar steentje bijdragen. Silvia Jagtenberg, projectcoördinator PR, Communicatie & Media, vertelt hoe het bedrijf dat doet. Silvia
De rede n
‘Een horraam of -d eur is bij ons in Nederland een lu xeproduc t. Maar voor moeders en kinderen in Malawi zijn ze pure nood zaak . Een hor kan daar het verschil betekenen tussen leven en dood. In Malawi komt de malariamug veel voor. Zwangere vrouwen die door deze mug worden geprikt en malaria krijgen, hebben ex tra kans op een miskraam of vroeggeboorte. In de klinieken wane n moeders zich veilig , maar zelfs daar lopen ze het risico te worden geprikt . Veelal zit ten er ge en horren voor de ramen. Of ze zijn stuk . Soms zijn er wel muskietenne tten, maar daaron der kunnen moeders niet bevallen.’
De bijdrage
en om ‘Luxaflex® wil Cordaid Memisa help hermen besc te wi moeders en kinderen in Mala een voor wij gaan tegen malaria. Daarom We kliniek in Malingunde horren maken. die vlak at omd ek, klini deze met n inne beg zijn. In juni bij een dam ligt waar veel muggen van der Eric ga colle mijn met ben ik samen ek geweest bezo op isa Mem aid Cord en de Wen n ogen eige Met . in deze en andere klinieken ig zijn. nod daar en horr de zagen we hoezeer ramen de van en mat de ke plek ter ben We heb r doo nu en opgenomen. De horren word jaar – Luxaflex® gemaakt. Begin volgend in Malawi en horr de we gaan – ntijd na de rege installeren.’
H e t doe l De aanpak
‘Het marketingbudget van Luxaflex® besteden we komende tijd grotendeels aan onze campagne voor Malawi. We investeren niet alleen in de productie, verzending en installatie van de horren voor de kliniek, maar vragen ook aandacht voor het werk van Cordaid Memisa. Bij alle 1200 Luxaflex® -dealers in Nederland hangen grote posters met de campagne. En tegenover ons hoofdkantoor aan de A15 staat een enorm billboard. Zo willen we iede reen motiveren om Cordaid Memisa en onze horrenac tie te steunen.’
12 MM
in Nederland ver‘Hoe meer horren we nieken in Malawi kopen, hoe meer kli en voor zien. Onze wij van horren kunn t bij één kliniek te ambitie is om het nie id Memisa helpen laten. We willen Corda ers en kinderen te om nog meer moed malariamug. beschermen tegen de dster fte kunkin en erZodat we moed nen terugdringen.’ Meer weten? er haar reis naar Lees Silvia’s blog ov aidmemisa.nl. Malawi op ww w.cord
Jebena
Christina CHRISTINA DE VRIES (54) is moeder, voormalig tropenarts, en werkt als Women’s Health-expert op het hoofdkantoor van Cordaid Memisa in Den Haag. Regelmatig reist zij af naar ontwikkelingslanden om projecten te bezoeken. In MM vertelt ze over haar ervaringen en ontmoetingen.
Koffietijd Als ik door Afrika reis, moet ik het regelmatig zonder een lekker kopje koffie stellen. Een uitzondering is Ethiopië. Daar is de koffieceremonie een belangrijk onderdeel van de cultuur. Mensen nemen er de tijd voor, het is een moment van saamhorigheid en delen. Onlangs bezocht ik een klein plattelandsziekenhuis in het westen van het land. Daar rook ik tot mijn verrassing de geur van verse koffie. De geur kwam uit de uitslaapkamer. Daar lag de 18-jarige Marya - net bevallen van haar eerste kindje, een meisje. De kersverse moeder was omringd door haar moeder, tante, zus en grootmoeder. De eerste ronde sterke koffie was net klaar en de ‘jebena’ – de traditionele Ethiopische koffiepot – ging rond. Samen vierden ze de komst van de baby. Het was bijzonder om deze vier generaties gezonde vrouwen bij elkaar te zien. ‘Want vrouwen in Ethiopië worden gemiddeld niet ouder dan 54 jaar. Volgens de nieuwe wereldgezondheidsnormen moesten Marya en haar baby nog tot 48 uur na de bevalling in het ziekenhuis blijven. Daardoor kon zij herstellen en haar kindje tot rust komen.
Vooral voor vrouwen met een armoedige thuissituatie is deze nazorg van belang. Toen ik Marya ontmoette, had haar dochtertje nog geen naam. De traditie bepaalt namelijk dat de vader die geeft en die was niet bij de bevalling aanwezig. Ook dat was geheel volgens de traditie. Marya had al wel een naam bedacht, samen met haar man. Maar ze wilde het lokale gebruik toch zo veel mogelijk in ere houden: pas als ze weer thuis waren, zou haar man de naam officieel bekendmaken. Cultuur bestaat uit mooie en minder mooie tradities – ook in Ethiopië. Maar cultuur is niet statisch: ze wordt bevestigd én aangepast door nieuwe generaties. Het is maar ten dele de cultuur in een land die bepaalt dat vrouwen thuis bevallen. Of dat ze veel en snel opeenvolgende zwangerschappen hebben. Cultuur alleen veroorzaakt geen sterfte tijdens de zwangerschap of bevalling. De oorzaak is veeleer gebrek aan voorlichting, voorbehoedsmiddelen en keuzevrijheid. Daarin wil Cordaid Memisa verandering brengen. Wanneer gezondheid wél door culturele
tradities wordt bepaald, heeft dat vaak te maken met man-vrouwverhoudingen. Mag een vrouw bijvoorbeeld zelfstandig besluiten om naar de dokter te gaan? Krijgen meisjes in een gezin evenveel te eten als jongens? Mag een dochter wachten met trouwen en zwanger raken tot haar achttiende? Is besnijdenis van meisjes onderdeel van de cultuur? De antwoorden op deze vragen veranderen in rap tempo, gelukkig. Zo is de besnijdenis van meisjes in Ethiopië de laatste tien jaar met 40 procent afgenomen. Mede dankzij de voorlichting van Cordaid Memisa aan rondtrekkende herdersvolkeren. En in het Sint Lucas Ziekenhuis in Wolisso, West-Ethiopië, komen elk jaar méér vrouwen om te bevallen. Ook dat komt door de voorlichting over veilig bevallen en veilig moederschap. Al met al worden de tradities minder verplichtend. En realiseren steeds meer mensen zich dat de samenleving niet afhankelijk is van het voortbestaan van schadelijke rituelen en gebruiken. Cultuur heeft ook een samenbindende functie. Daarvan is het koffiedrinken rondom Marya’s kraambed een mooi voorbeeld.
MM
13
5 vragen aan
Simone Filippini 1. Wat heeft u in uw eerste jaar als algemeen directeur zoal gedaan? ‘Ik heb de organisatie heel goed leren kennen. Niet alleen de activiteiten van Cordaid zelf, maar ook die van onze fondsen Cordaid Memisa, Cordaid Kinderstem, Cordaid Bond Zonder Naam, Cordaid Mensen in Nood en Cordaid Microkrediet. Samen bieden we een complete bundel aan projecten op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en armoedebestrijding. Het afgelopen jaar bezocht ik een aantal van deze projecten in het buitenland, onder andere in Afghanistan, Zimbabwe, Congo en Zuid-Soedan. Daarnaast heb ik vele gesprekken gevoerd met onze katholieke en andere partners over de hele wereld. Dat was allemaal nodig om te onderzoeken hoe onze aanpak aansluit bij de praktijk. En hoe wij het leven kunnen verbeteren voor mensen in de meest kwetsbare en arme landen ter wereld.’
Simone Filippini in Zuid-Soedan.
Alle mensen ter wereld moeten hun leven op een waardige manier kunnen vormgeven. Of ze nu in een welvarend land wonen of in een ontwikkelingsland. Dat vindt Simone Filippini, sinds één jaar algemeen directeur van Cordaid, de moederorganisatie van Cordaid Memisa. In deze MM vertelt ze over het afgelopen jaar, haar persoonlijke drijfveren en het belang van donateurs. 14 MM
2. Welke projecten maakten het meeste indruk op u? ‘Elk werkbezoek vind ik bijzonder. In Afghanistan bezocht ik bijvoorbeeld de scholen waar Cordaid Memisa meisjes opleidt tot verloskundige. Het enthousiasme en de vastbeslotenheid van deze meisjes maakten op mij veel indruk. Zij willen echt iets betekenen voor de aanstaande moeders in hun land. Na de opleiding keren ze terug naar het platteland waar ze vandaan komen en gaan daar aan het werk in een eenvoudige kliniek. Vaak zijn zij daar dan degenen met de beste opleiding. Deze meisjes zijn een rolmodel. Ze krijgen respect, ook van mannen, en durven daardoor hun stem te laten horen. Zo gaat niet alleen de verloskunde, maar ook de emancipatie in Afghanistan vooruit. We investeren in betere zorg, maar de impact daarvan is vaak groter.’ (Lees meer over Afghanistan op pagina 6.) 3. Hoe kunnen Cordaid en Cordaid Memisa het verschil maken voor moeders en kinderen in ontwikkelingslanden? ‘Moeder- en kindzorg begint bij een veilige zwangerschap en bevalling. Daarvoor zet Cordaid Memisa zich nadrukkelijk in. Met projecten waarin ze extra verloskundigen opleidt,
toegang tot klinieken vergroot en gezondheidszorg verbetert. Allemaal noodzakelijk. Maar de inzet voor moeder en kind houdt niet op na de bevalling. Hun welzijn hangt ook af van andere dingen. Hebben zij bijvoorbeeld genoeg te eten? Hoe komen ze aan geld? Kan het kind naar school? Die uitdagingen vereisen een bredere aanpak dan gezondheidszorg alleen. Dat is waar de projecten van andere Cordaid-fondsen nodig zijn. Met zorg, onderwijs en armoedebestrijding helpen we mensen echt om een toekomst op te bouwen.’ 4. Wat is uw persoonlijke drijfveer in uw werk? ‘Je zult er maar wonen, denk ik vaak. Je zult maar de pech hebben gehad om in een arm land of oorlogsgebied te zijn geboren. Niemand kiest daarvoor. Wij hebben het geluk dat we in een welvarend land leven. Maar we mogen ons niet verstoppen achter onze dijken. Het is onze plicht en ons voorrecht om mensen te helpen die het minder goed getroffen hebben dan wij. Zodat ook zij hun leven op een waardige manier kunnen vormgeven. Dat hoeft niet op dezelfde manier te zijn zoals wij dat doen. Maar er zijn wel duidelijke voorwaarden: vrij zijn van honger en ellende én toegang hebben tot goede dienstverlening, zoals gezondheidszorg. Cordaid wil ook in de meest fragiele landen ter wereld bloeiende gemeenschappen tot stand brengen. Daar ben ik echt gepassioneerd over.’ 5. Hoe belangrijk zijn donateurs voor Cordaid? ‘Donateurs zijn cruciaal, hun steun is en blijft keihard nodig. Als hulporganisatie krijgen wij steeds minder geld van de Nederlandse overheid. Dat raakt ook Cordaid Memisa. Tegelijkertijd wordt het steeds moeilijker om andere, grote donoren te vinden. En áls we ze vinden, hebben ze vaak als eis dat wij eigen geld inbrengen in het project. Dat geld hebben wij dankzij onze donateurs. Hoe meer eigen geld wij kunnen besteden, hoe meer grote donoren bereid zijn ons te steunen. Donateurs helpen ons dus om extra financiële middelen te krijgen en zo onze slagkracht te vergroten. Daarmee leveren zij een essentiele bijdrage aan ons werk in ontwikkelingslanden.’
MM
15
Advertorial
Steun kinderen met ASN Jeugdsparen Kinderen zijn onze toekomst. Maar wereldwijd groeien miljoenen kinderen op in moeilijke omstandigheden. Ze doen ongezond of gevaarlijk werk, gaan niet naar school, worden uitgebuit en lopen ernstige risico’s op ziektes en gebreken. Samenwerking ASN Bank en Cordaid
vijfde levensjaar aan ziektes of ondervoeding. Door
De ASN Bank en Cordaid werken al sinds 2002 op een
goede zorg is dat eenvoudig te voorkomen.
unieke manier samen om kinderen een betere toekomst te geven. Want net als Cordaid streeft de ASN Bank
ASN Jeugdsparen
naar een eerlijke, sociale samenleving zonder armoede.
Namens alle ASN-jeugdspaarders doneert de ASN Bank
Waarin iedereen onderwijs kan volgen en beschikt over
jaarlijks een bedrag. In 2013 was dat ruim € 410.000.
voldoende voeding, huisvesting en gezondheidszorg.
Dat kost de spaarders niets extra. Door voor hun (klein) kinderen te sparen steunen (groot)ouders kinderen in
Centraal-Afrikaanse Republiek
Afrika. In 2013 zijn hierdoor maar liefst 20.000 kinderen
De ASN Bank ondersteunt een project van Cordaid in de
op doktersconsult geweest. Bovendien hebben 3.253
Centraal-Afrikaanse Republiek. Door politieke en militaire
kinderen het hele vaccinatie programma voltooid en
onrust zijn daar nauwelijks ziekenhuizen en gezondheids-
zijn hiermee beschermd tegen ziektes als polio, difterie
centra. Hierdoor sterft 22% van de kinderen voor het
en tetanus.
Wilt u voor uw (klein)kind een rekening ASN Jeugdsparen openen met een goede variabele spaarrente en steun voor kinderen in Afrika? Kijk dan op www.asnbank.nl/jeugdsparen.
