U bedoelt dat u de enkel kunt vervangen, net als bij de heup en knie?

U bedoelt dat u de enkel kunt vervangen, net als bij de heup en knie? Elk jaar krijgen ca. 35.000 mensen in Nederland een nieuwe heup of nieuwe knie Het is één van de meest succesvolle chirurgische ingrepen en veel patiënten kunnen na de operatie weer terug naar hun normale leefpatroon. Hoewel het veel minder voorkomt dan slijtage aan heup en knie is enkelslijtage wel degelijk een probleem waarvoor oplossingen gezocht moeten worden. Op de enkel-en voetpolikliniek van het Slotervaart Ziekenhuis in Amsterdam hebben de twee orthopedisch chirurgen die zich in deze problematiek gespecialiseerd hebben, Dr. Daniel Haverkamp en Dr. Daniel Hoornenborg het razend druk. Vraag: wat is de oorzaak van enkelslijtage Dr. Haverkamp: Niet alleen door reuma en ouderdomsslijtage (artrose) maar ook door sportletsels (herhaaldelijk verzwikken), als gevolg van een ongeval waarbij een enkelfractuur niet correct is geopereerd of niet goed is geheeld is er een redelijk grote groep patiënten met chronische pijn- en instabiliteitsklachten van de enkel. Maar ook door het toenemend overgewicht van de bevolking van Nederland zal het aantal mensen met enkel- en voetklachten stijgen. Vraag: Hoe wordt de diagnose gesteld? Dr. Haverkamp: De diagnose is meestal niet moeilijk te stellen: De klachten, de voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek kunnen de diagnose al aangeven en een gewone Röntgenfoto kan dan deze diagnose al bevestigen. Een MRI-scan, waarop niet alleen de botten maar ook de "weke delen" (kapsel, banden) te zien zijn, is bij de enkel meestal niet nodig. Vraag: En is een enkelprothese de enige oplossing? Dr. Haverkamp: In tegendeel zou ik zeggen. Er zal altijd eerst gekeken worden of de klachten nietchirurgisch behandeld kunnen worden. Pijnstillers, gewichtsbeperking, injecties in de enkel, fysiotherapie, aangepast schoeisel en loophulpen kunnen vaak goede verlicht8ng van de klachten bieden. Wij werken nauw samen met orthopedische instrumentmakers om deze opties te bieden. Vraag: En Kijkoperaties? . Dr. Hoornenborg: Kijkoperatie is misschien niet de juiste benaming, we doen bij een arthroscopie meer dan alleen maar kijken. We kunnen afwijkend kraakbeen en eventuele benige uitsteeksels in en rondom het gewricht verwijderen en het gewricht schoonmaken. Het is een relatief kleine ingreep die goede resultaten kan bieden Maar ook de artrodese ( het vastzetten van het enkelgewricht) doen we als het maar even kan door middel van een kijkoperatie. Vraag: Vastzetten van het gewricht, is dat nog een optie als er enkelprothesen zijn? Dr. Hoornenborg: Na de eerste schrik als wij de patiënt dit adviseren komt de onzekerheid over wat

het betekent om een vastgezet gewricht te hebben. De patiënt denkt misschien invalide te worden. Dat is niet juist. Door een artrodese wordt de pijn weggenomen en kan de voet/been beter gebruikt worden Het gewricht bewoog immers al niet goed meer en was ook nog pijnlijk bij gebruik. Vraag: En hoe wordt de keuze gemaakt tussen artrodese of prothese Dr. Haverkamp: Tot voor enkele jaren werd de artrodese beschouwd als de "gouden standaard" voor de behandeling van vergevorderde artrose van het enkelgewricht. De enkelprothesen van de 1ste en 2de generatie vertoonden nog al wat complicaties zodat een artrodese meer zekerheid bood. Door de technische ontwikkelingen zijn er prothesen ontwikkeld van de derde generatie die voor een geselecteerd groep patiënten een alternatief kunnen zijn voor de artrodese. Het enkelgewricht heeft maar 1/5 van het oppervlak van het kniegewricht, maar moet wel ook het hele gewicht van het lichaam dragen. Bij elke stap die wandelend genomen wordt draagt de enkel 3 à 4 maal het lichaamsgewicht, Bij hardlopen kan dat oplopen tot 7 x het lichaamsgewicht. Dat wil dan ook zeggen dat patiënten die na de operatie zwaar lichamelijk werk gaan doen of (weer) intensief sport willen beoefenen of veel bewegen waarschijnlijk beter af zullen zijn met een artrodese. Het bezwaar van een artrodese is dat in een klein percentage van de gevallen de botdelen niet goed vastgroeien. Een ander bezwaar is dat door overbelasting na jaren ook artrose kan ontstaan in andere gewrichten van de voet of zelfs in de knie of heup. Vraag: Dus wanneer dan wel een enkelprothese? Dr. Hoornenborg: Over het algemeen kan gesteld worden dat jonge mensen doorgaans minder snel in aanmerking voor een prothese. Bij hen is de kans groter dat de prothese na enige tijd verwijderd of vervangen moet worden, omdat er meer van de prothese verlangd wordt. De prothese slijt sneller en kan los gaan zitten. Maar als meerdere gewrichten zoals heup en knie in hetzelfde been artrose hebben ( of al vervangen zijn door een prothese) of als beide enkel geopereerd moeten worden, is een artrodese een minder goede keuze. In zo'n geval zou een prothese te overwegen zijn. Wij doen dat in nauw overleg met de patiënt

Vraag: Hoe gaat zo’n operatie in zijn werk? Dr. Haverkamp: Wij gebruiken een prothese van de “derde generatie” die vanaf de 90’er jaren ontwikkeld werden en waarmee zeer goede resultaten zijn bereikt. Bijzonderheid van de prothese die wij plaatsten is de toegepaste operatie techniek. We plaatsen de prothese onder Röntgencontrole zodat we heel precies de prothese in de juiste positie kunnen plaatsen en gelijktijdig proberen zo min mogelijk bot te verwijderden. Dit laatste is belangrijk om in de toekomst nog andere mogelijkheden open te houden. De enkelprothese bestaat uit drie delen: Een tibia component die in de tibia (scheenbeen) een talus component die in de talus ( sprongbeen) wordt geplaats. Beide componenten zijn gemaakt van een chromium-kobalt legering, een materiaal dat sinds de 50-er jaren gebruik is voor heup- en knieprothese, Het materiaal wordt goed verdragen door het lichaam en heeft een grote sterkte en mate van slijtvastheid. Tussen beide metalen delen bevindt zich een kunststof (polyethyleen) lager

dat vrij tussen de componenten kan bewegen. Daar waar deze componenten contact maken met bot zijn ze voorzien van een poreuze structuur van zuiver Titanium met daarop een bio-keramiek voor snelle en hechte ingroei van het bot. Vraag: Hoelang duurt de operatie en hoe snel is de patiënt weer “op de been”? Dr. Hoornenborg: Omdat we de prothese plaatsen onder doorlichting duurt de operatie ietsje langer dan bv een knieprothese, zo’n 60 minuten. Na de operatie wordt de enkel ingegipst zodat de geplaatste prothese netjes op zijn plaats blijft zitten en het bot kan ingroeien. Over het algemeen mag de patiënt na 1 dag al weer naar huis en moet dan ca. 2 maanden met krukken lopen. De hechtingen worden na 2 weken al verwijderd. De toepassing van de door ons toegepaste enkelprothese is geprotocolleerd en is opgenomen in een internationaal onderzoeksprogramma zodat wij de patiënt graag terugzien voor een jaarlijkse controle voor een correcte follow-up van de enkelprothese

Dr. Haverkamp: ·We hebben een aparte website ontwikkeld waarin alle vragen over enkelslijtage en de mogelijke behandelingen aan bod komen: www.mijnnieuweenkel.nl Daar vinden patiënten ook een formulier waarmee ze ons beiden rechtstreeks een vraag kunnen voorleggen, maar patiënten die denken baat te hebben bij hun enkelproblematiek kunnen ook een afspraak maken op de enkel-en voetpolikliniek van het Slotervaart ziekenhuis Amsterdam

Dr. Daniel Haverkamp, orthopedisch chirurg Dr. Daniel Hoornenborg, orthopedisch chirurg Slotervaart Ziekenhuis. Louwesweg 6 1066 EC Amsterdam Telefoonnummer algemeen: 020 - 512 93 33 Telefoonnummer orthopedie: 020 - 512 5116 email: [email protected] of [email protected]

Mee te sturen afbeeldingen met een webadres waarop het origineel gedownload kan worden: www.mijnnieuweenkel.nl/pers

Afbeelding 1: De Enkelcomponenten

Afbeelding 2 : Enkelprothese geassembleerd

Afbeelding 3 Pijnlijlke Enk el

Afb 4 Enkelprothese op röntgenfoto geprojecteerd