TV Stage)

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Vak:

/Elektronica/elektriciteit/ elektromechanica/toegepaste informatica/ (TV en PV/TV Stage)

15/15 lt/w

Specifiek gedeelte

Studierichting:

Industriële ICT

Studiegebied:

Mechanica-elektriciteit

Onderwijsvorm:

TSO

Graad:

derde graad

Leerjaar:

eerste en tweede leerjaar

Leerplannummer:

2014/046 (Nieuw)

Nummer inspectie:

2014/1090/1//

pedaGOgische begeleidingsdienst Willebroekkaai 36 1000 Brussel

TSO – 3de graad – Specifiek gedeelte Industriële ICT /Elektronica/elektriciteit/elektromechanica/toegepaste informatica/ (TV en PV/TV Stage) (15/15 lestijden/week)

1

INHOUD Visie....................................................................................................................................... 2 Beginsituatie......................................................................................................................... 3 Leerplandoelstellingen / leerinhouden ............................................................................... 4 Overschrijdende leerplandoelstellingen ...................................................................................................5 Onderdeel Elektronica + labo ...................................................................................................................7 Onderdeel Elektriciteit + labo .................................................................................................................10 Onderdeel Engineering + labo ................................................................................................................13 Onderdeel Computertechniek + labo .....................................................................................................16 Onderdeel Webdesign ............................................................................................................................18 Onderdeel Netwerken + labo ..................................................................................................................19 Onderdeel Projecten ...............................................................................................................................21

Pedagogisch-didactische wenken .................................................................................... 22 Algemene pedagogisch-didactische wenken .........................................................................................22

Minimale materiële vereisten ............................................................................................. 24 Evaluatie ............................................................................................................................. 25 Bibliografie ......................................................................................................................... 26


2

VISIE De opleiding Industriële ICT is een doorstromingsgerichte studierichting. De nadruk ligt er op de vormende waarde van de aangeboden leerplandoelstellingen en leerinhouden van zowel de algemene als de theoretisch-technische vakken. De studierichting streeft er vooral naar de leerlingen in staat te stellen om succesvol studies hoger onderwijs van het niveau professionele dan wel academische bachelor binnen het studiegebied hoger onderwijs Industriële wetenschappen en technologie. Het gestructureerd inzichtelijk en creatief denken en handelen, in het kader van het technologisch proces staat centraal in deze vorming. Er is voldoende aandacht voor concrete studie van realisaties, met zin voor kwaliteit en preventie. De leerplandoelstellingen zijn gericht op het verwerven van leercompetenties met een bijzondere aandacht voor vaardigheden en vakgebonden attitudes. Door het behalen van het diploma secundair onderwijs in de studierichting industriële ICT verwerven leerlingen voldoende inzichten, vaardigheden en attitudes 

om met succes studies aan te vatten van het niveau van professionele bachelor binnen het studiegebied hoger onderwijs Industriële wetenschappen en technologie.



om een praktische realisatie op een gestructureerde wijze te analyseren.


3

BEGINSITUATIE De leerplandoelstellingen sluiten aan bij deze die behandeld werden in de tweede graad TSO Elektriciteit-elektronica. Basisbegrippen van elektronische componenten en digitale technieken zijn reeds gekend. Leerlingen toegelaten tot het eerste leerjaar van de derde graad TSO studierichting industriële ICT kunnen echter uit verschillende studierichtingen komen. Hierdoor kan er – wat voorkennis betreft – een groot verschil zijn tussen de leerlingen. Door middel van goed gekozen oefeningen, zal de leraar bij het begin van het schooljaar meteen het niveau van de leerlingen nagaan. Mocht blijken dat er voor sommige leerlingen een individuele bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door zelfstudie of door inhaallessen buiten de normale lessenrooster. De leraar zal echter steeds zorgen voor een gestructureerde bijwerking en voor een degelijke begeleiding van de leerling. Coördinatie met de collega’s zal hierbij zeker noodzakelijk zijn. Door het behalen van het diploma secundair onderwijs in de studierichting Industriële ICT verwerven leerlingen voldoende inzichten, vaardigheden en attitudes 

om met succes studies van het niveau van professionele bachelor binnen het domein van de Elektriciteit, Elektronica en ICT aan te vatten;



om de studie van een elektrische en elektronische realisatie op een gestructureerde wijze te analyseren.


4

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN Bij alle leerinhouden – waar mogelijk – zal de nodige aandacht besteed worden aan het bijbrengen van de genormaliseerde eenheden bij de verschillende nieuwe begrippen en aan de voorschriften van ARAB en AREI. Het vak wordt ingedeeld in onderstaande onderdelen. 

Elektronica + labo



Elektriciteit + labo



Engineering + labo



Microcontroller + labo



Computertechniek + labo



Webdesign



Netwerken + labo



Projecten (hier worden verschillende leerplandoelstellingen gebundeld en er wordt een praktische realisatie gemaakt)

Op welke wijze men de lestijden over de verschillende onderdelen verdeeld, behoort tot de vrijheid van de onderwijsinstelling en wordt best bepaald in de vakgroep. De leerinhouden worden voldoende wiskundig en wetenschappelijk onderbouwd om het doorstromingskarakter van deze studierichting mogelijk te maken. Uitbreidingsdoelstellingen worden aangeduid met een U. Deze zijn niet verplicht, maar bedoeld voor de meer gevorderde klassen en/of leerlingen. Labodoelstellingen zijn vetjes gedrukt. Deze worden gerealiseerd tijdens het realiseren van de overige leerplandoelstellingen. De leerlingen maken van elke labo-opdracht een individueel laboverslag.


5

LEERPLANDOELSTELLINGEN OVER DE VERSCHILLENDE ONDERDELEN HEEN

DECR. NR.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN 1

Intern laboreglement – algemene aandachtspunten

1.1

de gemaakte afspraken toepassen om doeltreffend en veilig te werken.



Een eigen planning maken



Geschikte werkmethode en werkvolgorde bepalen

1.2

meetprocedures toepassen.



Inrichting eigen werkruimte



Zorg voor meetapparatuur



Welzijn (veiligheid, gezondheid, hygiëne) en milieu

2.1

elektrische schema’s tekenen, lezen en uitleggen.

2.2

de verschillende elektrische symbolen herkennen en gebruiken.

2.3

de verschillende schema’s kunnen tekenen met een eenvoudig CAD programma.

3.1

zich situeren in de leer- en loopbaanmogelijkheden van de studierichting.

3.2

de activiteiten van de verschillende relevante bedrijven in de buurt van de school aangeven.

4.1

communiceren met de klant of opdrachtgever zowel mondeling als schriftelijk met de juiste technische terminologie.

2

Elektrische schema’s

3

De link naar het beroepsleven

4

Communicatie


SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Meetprocedures Dergelijke procedure kan bestaan uit meetpennen controleren, spanning meten, spanningsloze zones meten. Communicatie Beklemtoon het belang van planning, rapportering en evaluatie. Ook de commerciële vaardigheden en omgaan met klanten van de leerlingen kunnen aan bod komen.

6


7

ONDERDEEL ELEKTRONICA + LABO DECR. NR.


LEERINHOUDEN 5

5.1

talstelsel omzetten en toepassen.

5.2

een logische vergelijking vereenvoudigen.

5.3

een eenvoudig schema tekenen, vertrekkend van een logische vergelijking.

5.4

de theoretische ontworpen schakelingen praktisch uitvoeren.

5.5

fouten in de ontworpen schakelingen systematisch opsporen.

5.6

die eigenschappen vaststellen uit metingen op didactische opstellingen.

Herhaling digitale techniek

Combinatorische logica

Sequentiële logica 5.7

de werking van de verschillende schakelingen uitleggen en die gebruiken in eenvoudige toepassingen.



RS-flipflop, JK-flipflop



Register

5.8

eenvoudige schakelingen ontwerpen en metingen op die schakelingen uitvoeren.



Teller 6

Componenten

de specifieke eigenschappen van de componenten in elektronische schakelingen toelichten.



Weerstand



Condensator

6.2

de componenten gebruiken in de toepassing en de karakteristieke gegevens opzoeken (CD-ROM, internet …).



Spoel



Diode (junctiediode, zenerdiode, led,…)

6.3

de vermogendissipatie uitleggen en kunnen berekenen.



Transistor (junctietransistor, MOSFET, IGBT,…)

6.4

de werking van eenvoudige schakelingen met deze componenten uitleggen.



Componenten voor de vermogenelektronica (diac, triac,Thyristor…)

6.5

controleren of een component al dan niet defect is.

6.6

de werking van de componenten proefondervindelijk

6.1


DECR. NR.


8

LEERINHOUDEN

vaststellen. 6.7

een diode als veiligheidselement gebruiken. (vrijloopdiode en tegen ompoling).

6.8

de transistor als actieve schakelaar gebruiken. 7

Interfacetechnieken

7.1

deze componenten gebruiken om de juiste omzettingen te verwezenlijken.



Relais



Opto-coupler

7.2

de juiste interface kiezen afhankelijk van de toepassing.



Opamp

7.3

de werking van de componenten als interface proefondervindelijk vaststellen.



Transistor



Driver-IC



Anti-dender 8

Gelijkspanningsvoeding

8.1

de componenten voor een eenvoudige voeding berekenen.



Transformator

8.2

een eenvoudige voeding realiseren.



Gelijkrichting

8.3

elke uitgangsspanning van de onderdelen van een voeding uitmeten met een osciloscoop.



Afvlakking



Stabilisatie



Beveiliging

9.1

verklaren hoe de omzetting gebeurt.

9.2

het belang van de samplefrequentie en de resolutie noemen.

9.3

de componenten gebruiken als interface.

10.1 het principe van modulatie uitleggen.

9

DAC en ADC

10

Modulatietechnieken


9

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Componenten 

Zorg voor voldoende oefeningen.



Deze componenten worden bestudeerd i.f.v. het aansturen van microcontrollers en PLC.



Bij interfaces is het aangewezen zich te beperken tot de praktische uitwerking van de projecten, in toepassingen van het aansturen van microcontrollers en PLC.



Met beveiliging wordt bedoeld overstroombeveiliging, overspanningsbeveiliging, EMC …



Zorg dat de leerlingen een datasheet kunnen lezen en gebruiken.

Voeding Laat de leerlingen elk afzonderlijk enkele van die componenten solderen en uitmeten en wijs daarbij op de tolerantie bij weerstanden – laat de leerlingen dit proefondervindelijk vaststellen. Behandel zo praktisch mogelijk. DAC en ADC Het algemeen werkingsprincipe (bemonsteren, coderen …) wordt hier uitgelegd en tijdens de andere onderdelen komen de specifieke eigenschappen aan bod. Modulatietechnieken Een overzicht van de verschillende technieken wordt gegeven maar vooral Phase Shift Keying, Puls Breedte Modulatie dient te worden uitgelegd.


10

ONDERDEEL ELEKTRICITEIT + LABO DECR. NR.


LEERINHOUDEN 11

11.1 de eigenschappen van de wisselstroomkringen aangeven.



Wisselstroomkringen met weerstand, spoel en condensator :

11.2 kennen het verschil tussen hoogdoorlaatfilter en laagdoorlaatfilter.

serieschakeling, parallelschakeling, gemengde schakeling

11.3 een RC-kring en RL-kring realiseren en uitmeten. 11.4 de verschillende grootheden in een vectordiagram voorstellen. 11.5 alle eigenschappen van een sinusoïdale spanning afleiden uit een meting met een oscilloscoop.

Wisselstroomkring



Vectoriële voorstelling,



Complexe schrijfwijze (U) 12

Elektrische netten

12.1 de begrippen hanteren in de juiste context.



12.2 de soorten netstelsels en de bijhorende veiligheidsaspecten toelichten.

Opwekking van driefasige spanning en faseaanduiding



Ster – en driehoekschakeling



Soorten distributienetten



Netstoringen en netfilters

12.3 schema’s van driefasige aansluitingen uitleggen en tekenen. 12.4 de verschillende netten herkennen. 12.5 een verbruiker correct aansluiten op een 3-fasen net.

13

Sensoren


DECR. NR.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 13.1 de principiële werking van de sensoren uitleggen. 13.2 de componenten gebruiken in de toepassing en de karakteristieke gegevens opzoeken (CD-ROM, internet…). 13.3 open-collector uitgang, PNP-uitgang, NPN-uitgang,… toepassen.

11

LEERINHOUDEN 

Optische sensoren



Naderingssensoren (inductief, capacitief, magnetisch)



Ultrasoon sensor



Analoge sensoren (temperatuur, licht …)

13.4 de juiste schemasymbolen van de sensoren toepassen. 13.5 de gebruikte sensoren uitmeten op tolerantie en meetfouten. 13.6 kunnen de sensoren gebruiken bij PLC- en/of microcontrollertoepassingen. 14

Industriële apparatuur

14.1 de samenstelling en het werkingsprincipe van deze machines toelichten.

Motoren 

3-fasge motor (synchroon en asynchroon)

14.2 een juiste keuze maken van machine afhankelijk van de toepassing.



14.3 de werking van een frequentieregelaar uitleggen aan de hand van een blokschema…

Speciale motor (dahlander, universele motor, stappenmotor, servomotor…)



1-fasig asynchroon

14.4 een frequentieregelelaar aansluiten en parametreren.

 Gelijkstroommotor (seriemotor, shuntmotor…) Generatoren 

Enkelfasig

 Driefasig Transformatoren 

Enkelfasig



Driefasig

 Scheidingstransformator Aansturing 15 15.1 een eenvoudig regelproces realiseren.

Regeltechniek



Regelen/sturen



Blokschema


12

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 

Zorg voor voldoende oefeningen.

Wisselstroomkring: 

Leg een link naar HDF en LDF tijdens de realisatie van de RC-kring.



Met eigenschappen van een sinusoïdale spanning wordt bedoeld: amplitude, frequentie, fase, faseverschuiving.

Sensoren: 

Met uitgangssignalen van een analoge sensor wordt bedoeld: uitgangsspanning 0-10V, uitgangsstroom 0-20mA of 4-20mA, digitaal,…

Industriële apparatuur: 

Er wordt geen theoretische uiteenzetting verwacht van de verschillende motoren.

Regeltechniek: 

Hier kan er voldoende aandacht besteed worden aan de technologie van de terugkoppeling en de eigenschappen van absolute en relatieve opnemers.


13

ONDERDEEL ENGINEERING + LABO DECR. NR.


LEERINHOUDEN 16

16.1

de werking van een schema aangeven, vertrekkend van de door de fabrikant geleverde gegevens.

16.2

een systeem programmeren.

16.3

de nodige verbindingen realiseren in een didactische opstelling.



Combinatorische schakelingen



Tijdschakelingen

17 17.1

het blokschema van een PLC uitleggen.

17.2

het onderscheid maken tussen de stuurkring en de vermogenskring.

17.3

het principe van het aansluiten van een PLC kunnen toelichten.

17.4

het begrip cyclische verwerking verklaren.

17.5

de verschillende soorten adresseringen toepassen.

17.6

de verschillende programmeertalen onderscheiden.

17.7

een programma structureren.

17.8

de voorrangsregels tussen EN -en OF-functie toepassen.

17.9

het toepassingsgebied noemen van remanente en niet-remanente merkers.

Logische stuurmodules

PLC



Blokschema van een PLC



Programmatie (CPU, adressering, programmeertalen, programmeerblokken)



Besturingsfuncties( basisfuncties, voorrangsregels, geheugenfuncties, flankdetectie, …)



Tijd- en telfuncties



Hardware configuratie van een PLC

17.10 de functie van flankdetectie verklaren. 17.11 een stuurschakeling ontwerpen vanuit een praktische opdracht. 17.12 de nodige schema’s tekenen. 17.13 de verschillende tijdfuncties en telfuncties toepassen. 17.14 een overzicht geven van de soorten kaarten. 17.15 een veiligheidsrelais gebruiken.(U)


DECR. NR.


14

LEERINHOUDEN

17.16 een overzicht geven van de verschillende bussystemen. 17.17 een PLC gebruiken in een netwerk. 17.18 een elektrisch schema uitschrijven in een programma. 17.19 een PLC programmeren en aansluiten. 18 18.1

de functie van de onderdelen van een pneumatische installatie verklaren en de verschillende elementen grafisch voorstellen.

18.2

een elektropneumatisch schema lezen en tekenen.

18.3

de werking van een eenvoudig schema uitleggen.

18.4

elektropneumatische schakelingen gestuurd via een PLC uitvoeren.

18.5

storingen opsporen in elektropneumatische schakelingen.

Elektropneumatica

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN PLC 

Voorzie enkele eenvoudige oefeningen met 2-, 3- en 4-draadssensoren (bijv. winkelbel, detectie positie cilinder ...) als inleiding naar de PLC toe.



Maak de vergelijking met een klassiek relaisschema om het verschil te duiden met een PLC-gestuurd project.



Streef naar boeiende opgaven uit de bedrijfswereld.

 Benader zo praktisch mogelijk stimuleer het gestructureerd werken. Elektropneumatica 

Blijf niet te lang stilstaan bij pneumatische opgaves en schakel vrij snel over naar (PLC-gestuurde) elektropneumatische opstellingen.



Zorg voor voldoende soorten sensoren, reedcontacten, fotocellen …


DECR. NR.


15

LEERINHOUDEN 19

19.1

het probleem formuleren en een oplossingsscenario voorstellen.

19.2

de controlestructuur (opdrachten, deelproblemen, sequenties, selecties en iteraties) voorstellen.

19.3

de methode van de stapsgewijze verfijning (top-down methode) gebruiken door een probleem opsplitsen in deelproblemen.

19.4

de programmeeromgeving gebruiken en de coderingsafspraken toepassen.

19.5

operaties (hoofdbewerkingen) en enkele standaardfuncties toepassen.

19.6

de code voldoende documenteren.

19.7

microcontrollers in een netwerk gebruiken.(U)

19.8

gebruik maken van een versiecontrolesysteem (Bijv. Git)(U)

Een microcontroller programmeren met een hogere programmeertaal



Ontwerpmethode



Hogere programmeertaal (Syntax, Datatypes, Arrays, Programmeerstructuren,…)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Machinetaal 

Alleen de basisprincipes van machinetaal worden uitgelegd en toegepast.



Een microcontroller programmeren met een hogere programmeertaal:



Met een hogere programmeertaal wordt bedoeld: een taal die, in tegenstelling met assembler, de nodige abstractie kan bevatten en dus gemakkelijk te lezen en te begrijpen, bijvoorbeeld de taal C.



Met ontwerpmethode kan bijv. PST of flowcode bedoeld worden.



Als hier een omzetting gebeurt van digitaal naar analoog of omgekeerd, moeten de specifieke eigenschappen van de gebruikte ADC of DAC gekend zijn.



Tegenwoordig wordt ook object georiënteerd programmeren veel toegepast. Maar dit heeft een enorme impact op de moeilijkheidsgraad van de richting. Eventueel enkel het principe.



Een microcontroller in een netwerk gebruiken: Bijv. RS232, bluetooth,…


16

ONDERDEEL COMPUTERTECHNIEK + LABO DECR. NR.


LEERINHOUDEN 20

20.1

de onderdelen van het moederbord ordenen.

20.2

de functie van de verschillende poorttypes en uitbreidingspoorten beschrijven.

20.3

de interne hardwareonderdelen en PC-sleuven herkennen en de werking ervan verklaren.

20.4

de hardwareonderdelen van een computersysteem installeren.

20.5

de verschillende interne kaarten onderscheiden en het doel ervan weergeven.

20.6

de verschillende externe geheugens en opslagmedia (met hun kenmerken) onderscheiden.

20.7

de types kabelaansluitingen voor de hardwarecomponenten onderscheiden en de verbindingen maken.

PC-hardware



Moederbord



Poorten



Hardwareonderdelen: de processor-slot, de BIOS, de batterij, de voeding



Kaarten: videokaart, geluidskaart, modem, netwerkkaart



Externe geheugens en opslagmedia

 Kabelaansluitingen 21

PC-software

21.1

de belangrijkste soorten en kenmerken van een besturingssysteem toelichten.



Besturingssystemen

21.2

de belangrijkste opdrachten van een besturingssysteem uitvoeren. (bijv gebruikersrechten/beheer, back-up, UPS,…)



Installatie van besturingssysteem

21.3

een besturingssysteem installeren en updaten op een nieuwe of  bestaande PC-configuratie.

Installatie van applicatiesoftware



Patches en plug-ins



BIOS-onderdelen: betekenis en functies, optimalisatie en instellingen


DECR. NR.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 21.4

een softwarepakketten zoals antivirussoftware, buroticapakket … up-to-date houden, patches, plug-ins … downloaden en installeren in programmatuur.

21.5

de belangrijkste onderdelen van de BIOS verklaren en de BIOSinstellingen optimaliseren en aanpassen.

21.6

via Internet of andere kanalen stuurprogramma’s terugvinden en downloaden.

21.7

de meest voorkomende foutmeldingen herkennen.

21.8

de verschillende modi waarin het besturingssysteem kan functioneren, onderscheiden en hun werking begrijpen.

17

LEERINHOUDEN

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN PC-hardware 

De voorkennis van de leerlingen kan hier nogal verschillend zijn. Voorzie daarom enkele opgaven om het niveau van de leerlingen te testen.



Begin met een algemeen blokschema dat verder verfijnd wordt om uiteindelijk de verschillende elementen afzonderlijk te behandelen.

PC-software 

Maak gebruik van open source applicaties.



UPS: uninterrupted power supply.


18

ONDERDEEL WEBDESIGN DECR. NR.


LEERINHOUDEN 22

Ontwerp van een website

22.1

een website organiseren en de informatie over de verschillende schermen verdelen.



Kenmerken van een webpagina



Kenmerken van hyperlinks

22.2

pagina’s ontwerpen met behulp van een standaardpakket



Architectuur: structuur, verbanden, lay-out, navigatie

22.3

de verschillende onderdelen en karakteristieken van een webpagina herkennen en ordenen.

22.4

een hyperlink omschrijven en gebruiken.

22.5

een volledige website organiseren en de informatie over de verschillende schermen verdelen. 23

Implementatie

23.1

pagina’s opmaken met behulp van de geschikte kleuren, lettertype, tekst en links.



Basisopmaak



Lijsten en tabellen

23.2

lijsten en tabellen integreren.



Formulieren

23.3

formulieren implementeren.



Integratie van afbeeldingen, geluid en film

23.4

afbeeldingen, geluiden en filmfragmenten integreren.


19

ONDERDEEL NETWERKEN + LABO DECR. NR.


LEERINHOUDEN 24

Algemene begrippen

24.1

de begrippen in de juiste context gebruiken.



Transmissiesnelheden

24.2

de begrippen uitleggen.



Bandbreedte



Modulatie



Seriële/ parallelle overdracht



Asynchroon/synchroon



Simplex/duplex



Broadcast



Tunneling/VPN



Transmissiemedia



Internet (IP-routering, IP-adres, DNS, …)



Datatransport

25.1

25

Netwerktopologieën

26

Communicatieprotocollen

27

Hardware

herkennen de verschillende netwerktopologieën.

26.1

het principe van een protocol toelichten.

26.2

het OSI-model opstellen.

26.3

CSMA/CD uitleggen.(U)

27.1

de componenten toelichten en aansluiten.



Transmissiemedia

27.2

de werking van UTP en coax verklaren.



Switch, hub, router, accesspoint



Server


DECR. NR.


20

LEERINHOUDEN 28

Beveiliging

de beveiligde netwerkverbinding toelichten.



Firewall

28.2

een netwerk installeren en configureren.



Proxyserver

28.3

een netwerk instellen( voor het delen van bronnen, internet…)



Beveiliging van draadloze netwerken

28.4

een netwerk beheren.



Data-integriteit



EMC

28.1

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Gebruik een protocol als voorbeeld. 

Met data integriteit wordt bedoeld: de hardware en software technologie die toelaat gegevensfouten de detecteren en/of corrigeren.



Je kan gebruik maken van open source. Geen licentiekost, mogelijkheid om code te bekijken en te analyseren.



Stuur in functie van de markt de inhouden continu bij.


21

ONDERDEEL PROJECTEN DECR. NR.


LEERINHOUDEN 29

29.1

een toepassing aansturen met behulp van een microcontroller.

29.2

een toepassing aansturen met behulp van een logo.

29.3

een toepassing aansturen met behulp van een PLC.



Projecten Projectmatig werken

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Hier worden verschillende leerplandoelstellingen over de onderdelen heen gebundeld en er wordt een praktische realisatie gemaakt. Als realisatie kunnen onderstaande onderwerpen aanzien worden. 

Positioneringssysteem



Temperatuursregeling



Domoticasysteem



Automatisatie-proces



Hernieuwbare energie

Een project bestaat uit verschillende onderstaande fasen. 

Toelichten van de opdracht



Plan van aanpak



Uitvoeren volgens plan van aanpak



Tonen van het resultaat



Evaluatie


22

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Algemene aandachtspunten 

De geïntegreerde (theorie en labo) en projectmatige aanpak zal worden aangewend waarbij de formele scheiding tussen theorie en lab komt te vervallen. Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof systematisch te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden, wordt het gebruik van een goed handboek of van een zelf gemaakte cursus expliciet aanbevolen. 

In het TSO mag verwacht worden dat de theorie gegeven wordt in functie van datgene wat van de leerling verwacht wordt bij het uitvoeren van de diverse labo-opdrachten.



De nodige aandacht zal besteed worden aan het gebruik van de correcte notaties en aan het gebruik van de correcte eenheden.



Bij alle onderdelen - waar mogelijk - zal de nodige aandacht besteed worden aan veiligheid, gezondheid, hygiëne en zorg voor het milieu.

Geïntegreerde aanpak Door de grotere nood aan ervaringsgericht onderwijs is het belang van de relatie tussen theorie en praktische vaardigheden toegenomen. Het leren wordt opgevat als een proces waarbij er een afwisseling is tussen het opdoen van ervaringen en het ontwikkelen van competenties. De lessen sluiten zou nauw mogelijk aan bij de leefwereld van de leerlingen zodat de theorie niet abstract overkomt, maar een concrete betekenis krijgt. Theorie en labo zijn geen eilanden en kunnen dus moeilijk gescheiden aangeboden worden omwille van: 

didactisch meerwaarde: het geïntegreerd werken zal het leer- en probleemoplossend denken optimaal ondersteunen;



grotere motivatie van de leerlingen;



leerlingen krijgen de mogelijkheid een eigen inbreng te doen.

In het leerplan wordt geen onderscheid gemaakt tussen theorie en labo. Hoe en wanneer de leerplandoelstellingen gerealiseerd worden, kan uitgestippeld worden door de vakgroep: Dit leerplan wil hoofdzakelijk een leidraad zijn. De erin opgenomen doelstellingen en leerinhouden zijn een referentiekader waarmee het lerarenteam vrij kan omgaan. Het is zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop deze doelstellingen door de leerlingen kunnen worden verworven. De pedagogisch‘didactische wenken zijn dan ook bedoeld als suggesties, als tips. Projectmatig werken Zowel cognitieve als meer uitvoeringsgerichte doelstellingen komen bij het projectmatig werken aan bod. Elk deelproject start vanuit een duidelijke probleemomschrijving en verloopt volgens het technologisch proces waardoor de leerlingen regelmatig zichzelf en hun realisaties dienen te evalueren. Geschikte deelprojecten voldoen aan volgende criteria 

ze realiseren de leerplandoelstellingen



ze zijn zinvol, vermijd in ieder geval opdrachten waar enkel de “vaardigheid op zich” centraal staat;



ze vertrekken steeds vanuit een duidelijke probleemomschrijving en er wordt ruime aandacht besteed aan de voorbereiding en planning;



de moeilijkheidsgraad neemt geleidelijk toe;


23



elk nieuw project refereert enerzijds naar kennis en vaardigheden uit vorige projecten maar biedt anderzijds ook telkens iets nieuws aan;



ze zijn beperkt in de tijd


24

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN1 Er dient voldoende didactisch materiaal beschikbaar te zijn voor het bereiken van de doelstellingen. Per klas: 

1 multimedia PC met (liefst vaste) beamer en internetaansluiting.

Per leerling: 

een PC met de nodige software.

Per groep leerlingen: 

set didactische componenten elektriciteit bestaande uit weerstanden, spoelen, condensatoren;



set didactische componenten elektronica bestaande uit dioden, transistors, opamp,…



set IC’s digitale techniek;



set sensoren;



multimeters;



2 labovoedingen (gelijkspanning);



functiegenerator;



1 oscilloscoop;



1 (didactische) transformator;



1 motor + bijhorende elementen;



1 frequentieregelaar;



1 driefasige spanningsbron;



een voorbeeld van de besproken sensoren;



een programmeerbare logische stuurmodules;



een PLC met programmeermogelijkheden



een microcontroller met programmeermogelijkheden;



basisset elektropneumatica + persluchtinstallatie;



de nodige uitrusting voor het onderdeel PC-technieken: aantal computers voor montage en



demontage, netwerkkaarten, schermkaarten …



onderdelen om een netwerk uit te bouwen: router, switch, netwerkkabels…

1

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: -

Codex ARAB AREI Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: -

de uitrusting en inrichting van de lokalen; de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: -

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;

-

de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


25

EVALUATIE Doelstelling van evalueren Evaluatie wordt beschouwd als de waardering van het werk waarmee leraar en leerlingen samen bezig zijn. Het is de bedoeling dat zowel de leraar als de leerling informatie krijgen over het bereiken van de leerplandoelstellingen en over het leerproces. Daarenboven is evaluatie – de evaluatie- en rapporteringspraktijk - een belangrijke pijler binnen de kwaliteitszorg van de school en als dusdanig spoort de evaluatie met de schoolvisie op leren. Omdat evaluatie naar de leerlingen toe eenvormigheid moet vertonen over de vakken en de leerjaren heen, is het logisch dat: 

de school hierover haar visie ontwikkelt;



de betrokken leerkrachten deze visie concretiseren voor hun vak in de vakgroepwerking.

Procesevaluatie Dit luik van evaluatie heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering van de realisatie van de kennis, de verschillende vaardigheden, de vakgebonden - en de leerattitudes om hun leertraject bij te sturen. In deze evaluatie staat het leerproces dat de leerlingen doorlopen centraal. De evaluatie moet aan de leerkracht de nodige feedback geven over zijn gehanteerde methode. De leerkracht beschikt daarvoor over de volgende middelen: 

observatie in de klas,



reflectiegesprekken,



zelf-, peer-, co-evaluatie,



oefeningen en opdrachten die in de klas worden uitgevoerd, individueel of in groep,



mondelinge en schriftelijke overhoringen,



huistaken,

 … Het opvolgen van de attitudes hoort ook onder dit aspect van de evaluatie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vak- en leerattitudes. De vakattitudes staan expliciet in de leerplannen vermeld. De leerattitudes worden op schoolniveau bepaald en vormen de randvoorwaarden om te leren. Attitudes kunnen nauwelijks in cijfers worden uitgedrukt. Er kan best gewerkt worden met rubrieken (SAM-schalen) die de attitudes omzetten in waarneembaar gedrag. Bij de weging wordt dan niet zozeer het gedrag dan wel de evolutie in rekening gebracht. Productevaluatie Producten, zoals herhalingstoetsen en examens, beogen de evaluatie van het realiseren van de leerplandoelen. De verschillende vaardigheden en de onderliggende kenniselementen komen aan bod. Rapporteren De geregelde rapportering heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering in het realiseren van de doelstellingen. De rapportering moet ook aandacht schenken aan remediëren. De school bepaalt de vorm en de frequentie van rapporteren.


BIBLIOGRAFIE U kunt informatie over leerboeken en andere naslagwerken terugvinden in de virtuele klas elektronica/elektriciteit op Smartschool GO!

26

TV Stage)

Recommend Documents