- concept -
Tussenevaluatie nieuw rooster op de Jan Vermeerschool Onderzoeksrapportage ouders, leerkrachten en kinderen
HCO, drs. Désirée van der Heijden-Herber Februari 2011
Inhoud
1. Aanleiding en opdracht
p. 3
2. Conclusies ouderenquête
p. 5
3. Conclusies leerkrachtenquête
p. 7
4. Conclusies kinderinterviews
p. 9
5. Ten slotte
p. 10
Bijlagen Overzicht uitkomsten ouderenquête Overzicht uitkomsten leerkrachtenquête Overzicht uitkomsten kinderinterviews
2
1. Aanleiding en opdracht
Het afgelopen schooljaar heeft montessorischool Jan Vermeer gewerkt aan het invoeren van een nieuw schoolrooster: een continurooster verspreid over vijf gelijke dagen. Hiermee is in maart van dit jaar geëxperimenteerd in een pilot, die geëvalueerd is met behulp van de WMKMO van Cees Bos. Gedurende het hele proces heeft een aantal ouders zorgen geuit. De bezorgdheid betreft de uitvoering en evaluatie van de pilot, maar ook het proces van het komen tot het nieuwe rooster als geheel. Op basis van de resultaten van de pilot heeft de MR mei van dit jaar ingestemd met de invoering van het continurooster over vijf gelijke dagen. Bij een gedeelte van de ouders bestaat hiervoor geen draagvlak. Met de MR is een onafhankelijk evaluatieonderzoek afgesproken. De implementatie van het nieuwe rooster en daarmee ook de begeleiding van het evaluatieonderzoek is in handen van de Implementatie Begeleiding Groep (IBG), een groep van ouders en directie van de Jan Vermeerschool. Het evaluatieonderzoek is uitgevoerd door het HCO, het Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding, met behulp van het instrument VO-Spiegel, voor digitale enquêtes.
Doel van de evaluatie 1. Inzicht krijgen in de tevredenheid bij leerkrachten, ouders en kinderen over het recent ingevoerde rooster op de Jan Vermeerschool. 2. Inzicht krijgen in de mate waarin het nieuwe rooster bijdraagt aan de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs op de Jan Vermeerschool. 3. Inzicht krijgen in eventuele knelpunten rondom het nieuwe rooster en ideeën opdoen voor verdere verbetering van het nieuwe rooster. De informatie, gebundeld in een beknopt en goed leesbaar onderzoeksrapport, geeft de Implementatie Begeleiding Groep van de Jan Vermeerschool input om de invoering te bevestigen of het beleid waar nodig bij te stellen.
Opzet en werkwijze De evaluatie bestaat uit twee fases: een tussenevaluatie (januari 2011) en een eindevaluatie (juni 2011). Het onderzoek bestaat uit een digitale enquête voor ouders, een digitale enquête voor leerkrachten en groepsinterviews met leerlingen van beide locaties. Na een voorbereidend gesprek met de IBG-groep heeft de onderzoeker concept-vragenlijsten opgesteld. Deze zijn uitgebreid van commentaar voorzien door de leden van de IBG-groep. Unaniem is vervolgens ingestemd met de tweede versie van de vragenlijsten. De vragenlijsten konden gedurende drie weken worden ingevuld, ingaande op maandag 10 januari. Helaas is de digitale enquête op 31 januari al gesloten terwijl dit op 1 februari had moeten gebeuren. Vier personen gaven aan op 31 januari dat zij de enquête nog wilden invullen. Zij hebben een papieren enquête ontvangen op hun huisadres. Drie van de vier vragenlijsten zijn ingevuld teruggestuurd (hiervoor konden de respondenten kosteloos gebruik maken van een antwoordnummer; een antwoordenvelop was bijgesloten). De resultaten zijn in de rapportage verwerkt.
3
Voor de kinderinterviews werden at random door de onderzoeker zes kinderen per locatie per bouw geselecteerd. Er waren twee zieken, dus in totaal hebben 34 kinderen deelgenomen aan de gesprekken. Deze werden op basis van een vragenlijst gevoerd, uitkomsten werden verwerkt in een vast format. Voor de bovenbouw is aanvullend gebruik gemaakt van een schriftelijke vragenlijst. In deze rapportage trekken we de conclusies uit de drie onderzoeken. We sluiten af met enkele overall conclusies. In de bijlagen zijn de gegevens van de verschillende onderzoeken te vinden. Na de meivakantie zullen we dezelfde vragenlijst nog een keer uitzetten onder alle ouders en leerkrachten, en zonodig nog een ronde leerlinggesprekken voeren. De resultaten van de eindevaluatie komen in juni beschikbaar.
4
2. Conclusies ouderenquête
Respons 172 ouders hebben de ouderenquête ingevuld: 123 voor 1 kind 41 voor 2 kinderen 8 voor 3 of meer kinderen In totaal is er dus gerespondeerd voor 229 van de 350 kinderen, dat is een totale respons van 65%. Respons bij oudertevredenheidsmetingen in het basisonderwijs ligt tussen de 50 en 70%. Een respons van 65% is dus een uitstekende score. Volledig betrouwbare conclusies kunnen we trekken bij een respons van 70% (als sprake is van een representatieve verdeling). Een respons van 65% geeft dus voldoende basis voor conclusies. We zien dat 69% van de respons afkomstig is van de locatie Raam, 31% komt van de Maria Duystslaan (MD). Dit is een verdeling die niet helemaal representatief is: van de 350 leerlingen gaat 61% naar Raam en 39% naar MD. Gecorrigeerd voor de verdeling ouders met 1, 2 of 3 kinderen komen we op een respons van 70% voor Raam (150 van de 214 ouders) en 50% voor MD (68 van de 136 ouders). Voor wat betreft de bouwen en het geslacht van de kinderen zien we een representatieve verdeling. Basis van de enquête is de mogelijkheid een formulier in te vullen per kind. Sommige ouders hebben ervoor gekozen het formulier voor meerdere kinderen in te vullen. De verdeling van de in deze rapportage genoemde percentages is gebaseerd op de de uitkomsten per ingevulde enquête.
Conclusies Tevredenheid Ouders zijn tevreden over het nieuwe rooster: 67% van de respondenten antwoordt positief, 27% negatief. Kinderen gaan voor het overgrote deel met evenveel plezier naar school als voor de introductie van het rooster: 77% van de ouders geeft dit aan. Als we de tevredenheid per bouw bekijken zien we het volgende: tevreden
niet tevreden
geen mening
onderbouw
85%
15%
0%
middenbouw
67%
27%
6%
bovenbouw
56%
34%
10%
Er is dus sprake van een ‘neergaande’ lijn in de tevredenheid die loopt van onderbouw naar bovenbouw. We zien ook verschil tussen de beide locaties:
5
tevreden
niet tevreden
geen mening
Raam
60%
32%
7%
MD
84%
14%
2%
De locatie MD is dus beduidend positiever over het nieuwe rooster dan de locatie Raam. De verdeling per locatie per bouw ten slotte laat het volgende beeld zien. tevreden
niet tevreden
geen mening
onderbouw MD
89%
11%
0%
middenbouw MD
86%
9%
5%
bovenbouw MD
80%
20%
0%
onderbouw Raam
83%
17%
0%
middenbouw Raam
56%
37%
7%
bovenbouw Raam
50%
38%
13%
We zien hetzelfde beeld en dezelfde lijn als het gaat om de antwoorden op de vraag: ik heb de indruk dat mijn kind de langere lesmiddagen op woensdag en vrijdag prettig vindt. ja
nee
geen mening
totaal
27%
37%
36%
ja
nee
geen mening
onderbouw
34%
15%
51%
middenbouw
29%
41%
30%
bovenbouw
20%
52%
28%
ja
nee
geen mening
Raam
22%
42%
36%
MD
39%
25%
35%
Omdat er zo’n groot gedeelte van de respondenten heeft aangegeven ‘geen mening’ te hebben, moeten we voorzichtig zijn met het trekken van conclusies op basis van de antwoorden op deze vraag. We zien een grote ‘tweedeling’ als het gaat om de antwoorden op de vraag: ‘bent u tevreden over de wijze waarop het nieuwe rooster is ingevoerd’. We zien hier dat de helft tevreden is en bijna de helft ontevreden. In de antwoorden op de open vragen komt naar voren dat met name de communicatie rond de invoering verschillend wordt beoordeeld. Aan de ene kant zien we grote tevredenheid hierover, aan de andere kant juist grote ontevredenheid. Omdat de introductie en communicatie geen deel uitmaakt van de gestelde onderzoeksvragen, gaan we hier op deze uitkomsten niet verder in. Kwaliteitsverbetering Of het nieuwe rooster leidt tot de gewenste kwaliteitsverbetering van het onderwijs, is uit de ouderenquête niet goed af te leiden: 53% van de respondenten heeft hierover geen mening 29% denkt dat de onderwijskwaliteit niet verbeterd is ten opzichte van de vorige situatie 18% vindt dat dit wel het geval is
6
Bijna de helft van de respondenten heeft geen mening over het effect van de werktijd op de leerprestaties van het kind in de ochtend (43%) respectievelijk de middag (48%). Uit deelvragen over de tevredenheid op dit moment komt een positief beeld naar voren: - 80% van de respondenten denkt dat hun kind tevreden is over de rust in de groep - 73% denkt dat hun kind tevreden is over de rust in de school - 72% denkt dat hun kind zich goed kan concentreren in de groep Als de vergelijking met vorig schooljaar, voor de introductie van het continurooster, wordt gevraagd, geven veel respondenten aan geen mening te hebben: - 35% heeft geen mening over de door hun kind ervaren rust in de groep t.o.v. vorig schooljaar - 41% heeft geen mening over de door hun kind beleefde rust op school t.o.v. vorig schooljaar - 42% heeft geen mening over de concentratie van hun kind t.o.v. vorig schooljaar Middagpauze Een aantal vragen is gesteld over de middagpauze. 53% van de respondenten heeft de indruk dat de lengte van de middagpauze voldoende is voor hun kind, 40% heeft het idee dat deze lengte onvoldoende is. Dit geldt zowel voor de tijd voor eten als voor ontspannen: 54% heeft de indruk dat de kinderen voldoende tijd hebben om te eten, 38% die de indruk heeft dat dit onvoldoende is. Bij de tijd voor ontspanning is de verhouding 52% voldoende, 34% onvoldoende. 38% van de respondenten vindt dat er tijdens de middagpauze zowel te weinig tijd is om te eten als om te ontspannen. We kunnen dus concluderen dat er sprake is van een duidelijke tweedeling: iets meer dan de helft van de respondenten is tevreden over de lunchpauze, iets minder dan de helft van de respondenten vindt de lunchpauze te kort voor hun kind. Als we de tevredenheid over de lunchpauze per bouw bekijken zien we het volgende: lengte pauze
lengte pauze
geen mening
voldoende
niet voldoende
onderbouw
68%
28%
4%
middenbouw
46%
44%
10%
bovenbouw
52%
44%
4%
Hier zien we een verschil tussen de onderbouw en de rest van de school. Ouders van onderbouwleerlingen zijn aanzienlijk positiever over de lengste van de lunchpauze dan de midden- en bovenbouwouders. We zien ook verschil tussen de beide locaties: lengte pauze
lengte pauze
geen mening
voldoende
niet voldoende
Raam
50%
44%
6%
MD
63%
31%
6%
De locatie MD is dus wat positiever over de lengte van de lunchpauze dan de locatie Raam.
7
Introductie van het nieuwe rooster Ouders geven ook gevarieerd antwoord als het gaat om de wijze waarop het nieuwe rooster is ingevoerd: 50% van de respondenten is hierover niet tevreden, 40% is wel tevreden en 10% heeft geen mening. Uit de antwoorden op de open vraag ‘waarover bent u vooral tevreden of ontevreden’ blijkt dat er een tweedeling bestaat: veel ouders geven aan ontevreden te zijn over de wijze van communiceren, terwijl een ander deel van de ouders aangeeft daarover juist wel tevreden te zijn.
Knelpunten en ideeën Sommige ouders krijgen ervaren knelpunten als gevolg van het nieuwe rooster. De volgende punten worden als antwoord op de open vraag vaak genoemd: - vaker dan vroeger brood mee terug naar huis: de brooddoos is niet altijd leeggegeten vanwege tijdgebrek - andere activiteiten op de woensdagmiddag (sportclub, verjaardagen vriendjes van andere scholen) - werkuren moeten aanpassen aan het nieuwe rooster Tips en aanbevelingen die door de ouders worden genoemd, bevatten een aantal verschillende opties om uren te wijzigen. Vaak genoemd worden één korte middag als oplaadmoment in de week en de lunchpauze iets verlengen, zodat kinderen meer tijd hebben hun boterhammen te eten.
8
3. Leerkrachtenquête
Respons 27 van de 33 leerkrachten hebben de enquête ingevuld, dat wil zeggen een responspercentage van 81%. Dit is een uitstekende respons, op basis waarvan we duidelijke conclusies kunnen trekken. Van de respondenten is 59% afkomstig van de locatie Raam, 41% van de locatie MD. Dit is representatief voor de omvang van de locaties. Ook de verdeling over de verschillende leeftijdsgroepen en bouwen is representatief.
Conclusies Tevredenheid Leerkrachten zijn erg tevreden over het nieuwe rooster, voor de leerlingen en ook voor zichzelf. 81% van de leerkrachten geeft aan tevreden te zijn over het nieuwe rooster. Per bouw uitgesplitst zijn de scores als volgt. tevreden
niet tevreden
geen mening
onderbouw
80%
20%
10%
middenbouw
71%
29%
0%
bovenbouw
89%
0%
11%
Kwaliteitsverbetering Als we kijken naar hun beeld van de invloed van het nieuwe rooster op de leerprestaties van de leerlingen, zien we de volgende resultaten: 1. 85% van de respondenten is tevreden over de rust in eigen groep, in vergelijking met voor de introductie van het nieuwe rooster 2. 85% is tevreden over de rust in de school, in vergelijking met vorig schooljaar 3. 59% is tevreden over het werktempo in de eigen groep, in vergelijking met vorig schooljaar (26% heeft geen mening) 4. 63% is tevreden over de diepere concentratie van de kinderen vergeleken met vorig schooljaar (30% heeft geen mening) 5. 52% is tevreden over de interesse van de kinderen vergeleken met vorig schooljaar (44% heeft geen mening) 6. 67% is tevreden over de kwaliteit van het werk van de kinderen, vergeleken met vorig schooljaar (26% heeft geen mening) 7. 56% vindt dat de langere werktijd in de ochtend een gunstig effect heeft op de leerprestaties van de kinderen (30% heeft geen mening) 8. 41% vindt dat de kortere werktijd in de middag niet ten koste gaat van de leerprestaties van de kinderen (30% vindt dat wel, 30% heeft geen mening) 9. 74% vindt dat de kinderen na de pauze snel weer aan het werk gaan, vergeleken met vorig schooljaar 10. 70% hoeft minder tijd te besteden aan het oplossen van conflicten vergeleken met vorig schooljaar (19% besteedt niet minder tijd hieraan, 11% heeft geen mening)
9
11. 59% kan in het nieuwe rooster alle leerstof behandelen die voorheen ook werd behandeld (22% behandelt meer, 19% behandelt minder) 12. 81% kan de kinderen in het nieuwe rooster net zo goed voorbereiden op de volgende stap in hun schoolloopbaan 13. 52% heeft de indruk dat het nieuwe rooster een gunstig effect heeft op de leerprestaties van de kinderen (33% heeft geen mening, 15% denkt dat het geen gunstig effect heeft) Hiermee tekent de trend zich af dat leerkrachten de indruk hebben dat de onderwijskwaliteit is verbeterd als gevolg van de introductie van het nieuwe rooster. Middagpauze In praktische zin zijn leerkrachten van mening dat kinderen voldoende tijd hebben om te eten (74%), zich te ontspannen (89%) en zich op te laden voor de middag (81%). Uitgesplitst per bouw keken we naar het oordeel van de leerkrachten over de lengte van de middagpauze. lengte pauze
lengte pauze
geen mening
voldoende
niet voldoende
onderbouw
70%
20%
10%
middenbouw
86%
14%
0%
bovenbouw
89%
11%
0%
Het rooster voor de leerkracht Als het gaat om de uitwerking van het rooster op de leerkrachten zelf, zien we de volgende uitkomsten: 1. 67% van de respondenten heeft voldoende voorbereidingstijd in vergelijking tot vorig schooljaar (26% heeft dat niet) 2. 70% is tevreden over de kwaliteit van het eigen werk, vergeleken met vorig schooljaar (11% is dat niet, 19% heeft geen mening) 3. 52% is tevreden over het tijdstip van de eigen pauze, 33% is dat niet, 15% heeft geen mening 4. 44% is tevreden over de mogelijkheid collega’s te spreken, 44% is dat niet, 11% heeft geen mening 5. 78% vindt het rooster met vijf gelijke lesdagen prettig (15% vindt dat niet, 7% heeft geen mening) 6. 59% heeft aan het einde van de week nog voldoende energie (26% heeft dat niet, 15% heeft geen mening) 7. 67% vindt dat de schoolweek net zo druk is als voor de introductie van het nieuwe rooster (22% vindt de week drukker geworden, 11% vindt de week nu minder druk) 8. 78% ervaart evenveel werkdruk als voor de introductie van het nieuwe rooster (19% meer, 4% minder werkdruk)
Knelpunten en ideeën Leerkrachten geven in de open vragen aan dat zij het nieuwe rooster voor leerlingen uitstekend vinden. Alleen bij de lengte van de middagpauze, met name voor de onderbouwleerlingen, worden enkele kanttekeningen gemaakt. Als het gaat om de effecten van het rooster voor henzelf, ervaren de leerkrachten met name het uitgestelde tijdstip van hun eigen pauze als een knelpunt. Een aantal respondenten geeft aan dat zij
10
het tijdstip van hun eigen pauze erg laat vinden. Ook zijn er respondenten die melden dat zij, vanwege het late tijdstip, de pauze vaak maar helemaal overslaan, met als gevolg dat zij ’s avonds meer vermoeid zijn dan voor de introductie van het nieuwe rooster. Een ander ervaren knelpunt is de mogelijkheid met collega’s te spreken. Dit schiet er door de late middagpauze toch vaak bij in. Ondanks de positieve houding van het grootste gedeelte van de leerkrachten, valt op dat er enkele leerkrachten zijn die veel moeite hebben met het nieuwe rooster, die aangeven zich opgejaagd te voelen en niet gelukkig met dit nieuwe rooster.
11
4. Kinderinterviews
Conclusies De meeste informatie leveren de gesprekken met de bovenbouwleerlingen op. Deze leerlingen vulden eerst een vragenlijst in. Op basis hiervan kunnen we de volgende conclusies trekken: De bovenbouwleerlingen zijn positief over het rooster. De leerlingen van de Maria Duystslaan zijn erg positief, de leerlingen van Raam neutraal tot licht positief. De geïnterviewde bovenbouwleerlingen van de locatie MD zijn vooral erg positief over het overblijven bij de eigen leerkracht, dit komt de rust in de klas ten goede en er is veel minder ruzie en ‘gedoe’. Raam vindt juist het ‘schoolse’ karakter van de middagpauze iets minder prettig. Voornaamste kritiekpunt bij het nieuwe rooster is de lengte van de middagpauze. Op beide locaties wordt aangegeven dat er niet altijd voldoende tijd is om de boterhammen te eten. Met name de jongens geven aan dat ze te weinig tijd hebben om buiten te spelen, tussen de middag. Ook de middenbouwleerlingen geven aan dat ze graag wat meer tijd zouden hebben tussen de middag, om te eten maar vooral om te spelen. Alleen de middenbouw van de locatie MD geeft aan dat buitenspelen ‘saai’ is en dus niet langer hoeft. De onderbouwleerlingen zijn vanzelfsprekend iets minder in staat tot reflectie. Zij kunnen voornamelijk aangeven of zij graag naar school gaan. Voor beide locaties levert dit een duidelijk, positief beeld op.
12
5. Ten slotte
Op basis van de drie onderzoeken kunnen we de volgende overall conclusies trekken: 1.
Een ruime meerderheid van ouders, leerkrachten en leerlingen is tevreden over het nieuwe rooster. Per bouw en per locatie zien we daarin verschillen.
2.
Of het nieuwe rooster bijdraagt aan het verbeteren van de leerprestaties van de kinderen, is nog niet helemaal duidelijk. Ouders geven aan daar niet volledig zicht op te hebben. Signalen van leerkrachten geven een positief beeld.
3.
Voornaamste knelpunt voor de leerlingen en ouders is gelegen in de lengte van de middagpauze. Opmerkelijk is het verschil in beleving tussen ouders en leerkrachten: het overgrote deel van de leerkrachten heeft het idee dat de totale lengte van de middagpauze voldoende is voor de kinderen. Afhankelijk van bouw en locatie kijkt een grote minderheid van de ouders hier heel anders naar.
4.
Voornaamste knelpunt voor leerkrachten is gelegen in het tijdstip van de eigen middagpauze en de verminderde mogelijkheid contact met collega’s te hebben.
Bijlagen -
Onderzoeksgegevens ouderevaluatie
-
Onderzoeksgegevens leerkrachtevaluatie
-
Onderzoeksgegevens kinderevaluatie
13
