Tui u n& n L & a L n a d n s d c s h c a h p 12A ntwerpwedstrijd 2006

8 juni 2006

12A

Tuin&Landschap uin&Landschap

ntwerpwedstrijd 2006

nt werpwedstrijd 2006

Inhoud Colofon Dit themanummer is een bijlage bij nummer 12 van Tuin&Landschap, een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en Reed Business Information. Secretariaat (geen abonnementen) Linda Laman en Alice Hoogenboom Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden T (071) 565 96 78 F (071) 565 96 66 E [email protected]

De wedstrijd: de opdracht / de jury / het oordeel

1

4

e prijs

6

Grenzeloos / Ronald Bakker

2

e prijs

Groen poldermodel / Frank Stegers Wendy Bakker Hoofdredacteur (071) 565 96 55

Jacqueline v. Wetten Angelique Bosman Redacteur Bureauredacteur (071) 565 96 55 (071) 565 96 51

3

e prijs

14

Hans en Grietje / Sofia Opfer

Dennis Boogerd Scanoperator (071) 565 96 50

Gerrie v. Adrichem Jack Glasbergen Vormgever Vormgever (071) 565 96 47 (071) 565 96 75

Exploitatie Reed Business Information Postbus 16500, 2500 BM Den Haag T (070) 441 56 90 Uitgever: Geert van Oosterhout Advertenties F (070) 441 56 91 Marc Klumper (commercieel manager) Dhierinder Ramcharan (account manager) T (070) 441 56 81 Les Weijenborg (verkoop) T (070) 441 56 65 Michael Schröder (verkoop) T (070) 441 56 42

S

t udentenaanmoedigingsprijs

Poldertuin / Jeroen Nouwens

18

Beïnvloeding / Erik Lens en Saskia Dusomos

20

Flirten met het landschap / Gerwin Lorkeers

24

Ecologisch genieten / Marion Ruigrok-Duijndam

28

Heldere contrasten / Erik van Gelder

32

Leeftuin / Jan Schutte

36

De natuur de tuin in! / Lilian Verhaak

40

Marketing manager abonnementen Jaap Smit, T (070) 441 56 48 Druk: Senefelder Misset BV, Doetinchem

© Reed Business Information, 2006 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Reed Business Information zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

10

Tuin&Landschap [ 12-thema ] 2006

3


De wedstrijd

D

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��


N

➤

��

4

e redactie van Tuin&Landschap heeft lezers gevraagd een ontwerp te maken voor een moderne, natuurvriendelijke tuin met aandacht voor afkoppeling en opvang van regenwater. De keuze voor het thema ’de ecologische siertuin’ komt voort uit een aantal gedachten. Zo speelt verantwoord en ecologisch groen nu nog vooral in het openbaar groen, maar ook in een particuliere tuin zou dit prima tot uitdrukking kunnen worden gebracht. Daarnaast verwacht de redactie dat het niet lang meer zal duren eer gemeenten bewoners van bestaande bouw vragen om oplossingen aan te dragen voor de opvang van regenwater in de tuin. Uit recent onderzoek blijkt bovendien dat milieu en natuur een thema is dat leeft bij jongeren. En ten slotte sluit de ontwerpopdracht aan bij het T&L-themanummer 25a (2005) Natuurlijk met planten.

De bewoners, het huis en de wensen

��

��

De opdracht

De familie Agterberg* bestaat uit man, vrouw (tweeverdieners) en drie kinderen: een dochter van zeventien en twee zoons van respectievelijk veertien en negen jaar. De dochter gaat volgend jaar studeren. Het huis dat de familie bewoont, een eenvoudige jarenzestigwoning, staat in een stadje in de kop van Noord-Holland grenzend aan het IJsselmeer. De familie houdt van watersport en tuinieren. De tuin grenst links aan die van de buren. Aan de rechterkant is een pad en een 25 jaar oude gemeentelijke groenstrook. De tuin komt uit op een sloot die tot 1 m uit de kant in eigendom is. Vanuit de achtertuin is zicht op een natuurgebied. In de tuin staat een fietsenschuurtje.

De jury De grondsoort bestaat uit zware, doch zeer vruchtbare, zeeklei. De tuineigenaren vragen om een onderhoudsvriendelijke, ecologische tuin met hergebruik van verhardingsmaterialen (52 grindtegels van 40 bij 60 cm en 28 m² gebakken klinkers) en afkoppeling en opvang van het regenwater. Ook moet er een mogelijkheid zijn om tuinafval te composteren. De voorkeur gaat uit naar een strakke, moderne vormgeving met sober materiaalgebruik. De beplanting daarentegen mag weelderig zijn. De tuin herbergt een Hamamelis en een klimhortensia, die beide moeten worden behouden maar wel mogen worden verplant. Een uitdrukkelijke wens is om geen gras toe te passen in de tuin. De afvalcontainers moeten een plek krijgen in de buurt van de keuken maar uit het zicht. De schutting aan de kant van de buren mag vervangen worden door een groene of natuurlijk ogende afscheiding. De waterkant vraagt om een creatieve oplossing. En zoals iedere tuinbezitter wil ook de familie Agterberg in de tuin kunnen zitten, liefst in de zon. Voor de kinderen moet er een plek komen waar ze zich kunnen terugtrekken. De tuineigenaren hebben een budget van €10.500.

De ligging De tuin ligt op het zuidwesten. De lengte van het perceel bedraagt 14 m, de breedte is 8 m. Het talud naar de sloot achter in de tuin is 2 m. De totale oppervlakte van de tuin is 104 m². Het peil van het huis staat op nul. De tuin ligt 10 cm lager en het peil van het grondwater ligt 70 cm lager. ■ * Naam en opdracht zijn fictief

Het oordeel Thijs van Hees (juryvoorzitter) is tuinen landschapsarchitect en eigenaar van bureau Van Hees Tuin- en Landschapsarchitectuur in Gouda. Van Hees maakte het ontwerp voor tuinarchitectuurpark Makeblijde in Houten.

Willem Verhoeven werkt als docent beplantingsleer aan de Hogeschool Van Hall Larenstein. Tevens is hij daar bezig met het opzetten van de afstudeerrichting tuinarchitectuur. Verhoeven is tuinen landschapsarchitect en runt onder zijn eigen naam een ontwerpbureau.

Harry Esselink is hovenier en eigenaar van hoveniersbedrijf Harry Esselink in De Heurne. In 2002 werd een tuin van zijn hand verkozen tot Tuin van het Jaar.

Ruurd van Donkelaar is hovenier en eigenaar van een Groenadvies- en Projectbureau dat zich richt op natuurtuinen. Van Donkelaar is tevens voorzitter van de Vereniging Wilde Weelde.

E

en tuin die én modern én ecologisch verantwoord is, met die schijnbare tegenstelling bleken niet alle inzenders even goed uit de voeten te kunnen. Veertig ontwerpers beten hun tanden stuk op de opgave van de tuinontwerpwedstrijd 2006. Een selectie uit de inzendingen staat in deze uitgave. De jury meent dat de opgave hoog is gegrepen. ,,De natuurrijke tuinen die op dit moment worden aangelegd, hebben vaak een romantische inslag met bijvoorbeeld organisch gevormde stapelmuurtjes’’, vertelt jurylid Ruurd van Donkelaar. ,,De kentering naar een meer moderne uitstraling (want stapelmuurtjes kunnen ook strak zijn) begint te komen, maar is op dit moment nog lang niet gangbaar.’’ Bij het bekijken van de inzendingen concludeerde de jury dat het voor veel inzenders moeilijk lijkt te zijn om de beplanting en het beeld van de tuin aan te laten sluiten bij de identiteit van de tuin. Waarom gebruikt iemand zink als oeverbekleding terwijl er zoveel andere, meer natuurvriendelijke materialen voorhanden zijn? Waarom blokhagen plaatsen als de beplanting zonder die toevoeging veel natuurlijker oogt? Een natuurrijke beplanting samenstellen bleek sowieso voor veel inzenders een valkuil. ,,Je moet weten wat dat plantje doet op die plek. Aan de inzendingen zie je dat veel mensen dat niet meer kunnen’’, meent jurylid Harry Esselink. De drie andere juryleden zijn het met hem eens en denken dat dit komt door de gebrekkige aandacht voor het vak beplantingsleer in het onderwijs. Ook het ontbreken van gevoel voor verhoudingen en ruimte – veel inzenders verkeken zich op de schaal – wijt de jury unaniem aan het feit dat Nederland een echte ontwerpopleiding voor parti-

culiere tuinen mist. ,,Tuinontwerp is een vak, een leuk en veelzijdig vak, een vak dat je moet leren’’, meent juryvoorzitter Thijs van Hees. Het beoordelen bleek een moeilijke klus die veel discussie opleverde. Stond bij het ene jurylid de natuurlijke uitstraling van de beplanting voorop, de ander bleek de vormgeving het belangrijkste te vinden. Voor weer een ander was juist de budgettering en of het ontwerp goed te realiseren was van hogere orde. Boven alles spreekt de jury haar waardering uit voor de tijd en moeite die de inzenders staken in het maken van een ontwerp.

Twee beoordelingsrondes Om tot een afgewogen oordeel te komen werd de beoordeling verdeeld in twee rondes. In de eerste ronde werden de drie hoogst scorende inzendingen per jurylid bekeken alsmede de inzendingen die in totaal goed scoorden. Voor ronde twee kozen de juryleden op basis van hun persoonlijke oordeel elk twee inzendingen uit de eerste ronde. De jury was van vier ontwerpen speciaal onder de indruk. Omdat geen enkele inzending boven alle kritiek verheven was, bleek de keuze voor plaats één, twee en drie niet makkelijk. Twee inzendingen blonken uit qua vormgeving, terwijl de andere twee juist budgettair in orde en goed te realiseren waren. Uiteindelijk waardeerde de jury het ontwerp Grenzeloos van Ronald Bakker het hoogst. Volgens de jury is dit een sterk ontwerp waarin de beplanting goed in elkaar zit, de omgeving bij de tuin betrokken wordt door de schutting weg te halen en de toepassing van cascades vernieuwend en slim is. ,,In één woord spectaculair’’, aldus de jury. ■ Tuin&Landschap [ 12-thema ] 2006

5


Grenzeloos L

Gebruik In de tuin komen twee terrassen, waarvan een grote van 3 bij 5 m dicht bij het huis. De forse maat is noodzakelijk om ook fietsbewegingen naar de schuur te kunnen maken. Achter de schuur komt een klein terras, georiënteerd op het water en de avondzon.

6


prijs

Aan de overzijde van de vijver komt een mijmerbankje in de bosrand. Het houthok wordt verplaatst naar de noordzijde van de schuur zodat hier niet de regen op staat. Hiernaast komt een composteervat. Grof tuinafval als takken en snoeihout worden in een takkenril in het bos verwerkt. Achter de keuken in de hoek komt de vuilcontainer. Door de schutting en de verplante toverhazelaar warmt de container niet op. Een regenton op de hoek onttrekt hem vanaf het grote terras aan het zicht.

Klei Klei in combinatie met het criterium inheems stelt duidelijke beperkingen maar biedt ook kansen. De al aanwezige milieus van bos en bosrand worden de tuin in getrokken en bieden de mogelijkheid voor een aantrekkelijke (varen)begroeiing. Ook veel bloembolsoorten en stinsenvegetaties komen goed tot ontwikkeling op de klei. Verder bieden de vegetaties van de Zeeuwse dijken en het rivierengebied kansen voor zonnige vegetaties. Er zullen echter ook enige Europese, makkelijk verwilderende soorten worden ingebracht. Langs de vijverrand wordt een gevarieerde oevervegetatie aangebracht.

Stijgend water kan direct in de oever (boven het niveau van de folie) infiltreren. Ook kan een deel van het regenwater direct via drainleidingen in de tuin worden geïnfiltreerd. Om het waterpeil in de vijver in droge tijden op peil te houden, wordt een pomp aangebracht die op zonne-energie werkt.

Ronald Bakker uit Rozenburg werkt als landschapsontwerper bij de gemeente Rotterdam. Daarnaast is hij freelance tuinontwerper. De keuze voor de beplanting maakte hij samen met bioloog en milieukundige Ronald Flipphi.

Materialen Het grote terras zal worden gemaakt van hergebruikte en omgekeerde 40 x 60-tegels. De overige verharding bestaat uit hergebruikte klinkers. In overleg met de gemeente wordt het zijpad ook omgezet in klinkerverharding (er blijft buiten de tuin nog zo’n 10 m2 over). De kade en de overstortelementen worden gemaakt van houten damwand bekleed met zink. De pergola bestaat uit gegalvaniseerde vierkante kokerprofielen verankerd in beton. Voor het bospaadje wordt dennenschors gebruikt.

De bodemafdichting van de vijver en de cascade wordt vervaardigd van EPDM-folie. De folie wordt eenvoudig onder de zinkbeplating van damwand en overstorten weggewerkt. De schutting naar de buren is een horizontaal open lattenwerk. Ruimtelijk wordt zo de schuur gekoppeld aan het huis. Een aantal praktische elementen als de composteerbak en de vuilcontainer krijgen zo ook een zonbeschutte en afgeschermde plek.

▲

eidend thema bij de hoofdopzet van het tuinontwerp is grenzeloos. Deze tuin, aan twee zijden gesitueerd aan water en groen, biedt een uitgelezen kans om tot uitwisseling te komen met de aanliggende ruimte en de tuin veel groter te laten lijken dan hij is. Aan de westzijde zal daarvoor de schutting worden afgebroken. Dieren kunnen zo makkelijk de tuin in komen. Ter afbakening van de tuin zal alleen nog een eenvoudige pergola worden geplaatst. Het openbare pad, dat slechts voor de ontsluiting van deze tuin dient, wordt in het kader van de ontsnippering en de ontharding in overleg met de gemeente weggebroken. Het grote hoofdterras grenst zo direct aan de bosrand. Het water van de sloot wordt de tuin in getrokken zodat ook wateren oeverorganismen naar de tuin kunnen migreren. Via cascades wordt het waterniveau opgetild tot net onder het terras. Een pad met een strakke metalen kade leidt naar de schuur en een intiem terras aan het water. De grond die uit de vijver komt (ongeveer 8 m3) wordt gebruikt om een lage heuvel op te werpen, het weggebroken pad aan te vullen en de tuin nog deels 5 cm op te hogen.

1

e

Doorsnede van huis tot oever

Waterberging Door in de vijver 5 cm waterfluctuatie toe te staan, onstaat de mogelijkheid om een halve kuub water te bergen. Via kleine buisjes in de overstortwanden kan het overtollige regenwater vertraagd naar de sloot worden afgevoerd. Tuin&Landschap [ 12-thema ] 2006

7

Grenzeloos

Beplantingsplan

Materialen / peilen En verder in de beplanting

Osmunda regalis ’Purpurascens’ Salix viminalis

Ligustrum vulgare

Carex pendula

Convallaria majalis Corylus avellana

Molinia caerulea ’Moorhexe’ Crataegus monogyna Polystichum setiferum

Ligustrum vulgare

Waterplant Eriophorum angustifolium Hydrocharis morsus-ranae Sagittaria sagittifolia Sparganium erectum Stratiotes aloides

Pyrus ’Gieser Wildeman’ Viburnum opulus Crataegus monogyna Sedum spectabile

Hedera helix ’Arborescens’ Luzula sylvatica Athyrium filix-femina

Primula florindae Phyllitis scolopendrium Osmunda regalis ’Purpurascens’ Molinia caerulea ’Moorhexe’ Lysichiton americanus

Colchicum autumnale

Helleborus atrorubens

Lonicera japonica ’Halliana’ Carex pendula

Galium verum

Lamium orvala Sedum spectabile Polystichum setiferum

Corydalis cava

Ilex aquifolium

Lysichiton americanus Clematis viticella Hamamelis (verplant)

Luzula nivea

Deschampsia cespitosa

Ilex aquifolium

Grassen en biezen Molinia caerulea ’Moorhexe’ Deschampsia cespitosa Luzula sylvatica Luzula nivea Carex pendula


��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Varens Athyrium filix-femina Vaste planten - zon/halfschaduw Salvia pratensis Sedum spectabile Centaurea montana Ononis spinosa Campanula rapunculoides Scabiosa columbaria Thalictrum minus Veronica austriaca Knautia Origanum vulgare Geranium pratense Coronilla varia Lamium orvala Aquilegia vulgaris Digitalis Astrantia major Lilium martagon Vaste planten - schaduw/halfschaduw Polygonatum multiflorum Campanula persicifolia Campanula trachelium

8

��

Bodembedekkers (bosrand) Ajuga reptans Vinca minor

Geranium phaem

Sambucus nigra ’Purpurea’

Parthenocissus

Klimplanten Clematis viticella Lonicera ’Halliana’ Parthenocissus

Oeverbeplanting Caltha palustris Leucojum aestivum Thalictrum flavum ssp glaucum Lythrum salicaria ’Robert’ Mentha aquatica Myosotis palustris Scutellaria galericulata Ranunculus lingua ’Grandiflorus’ Typha minima Equisetum fluviatile Filipendula ulmaria Thelypteris palustris Onoclea sensibilis

Doronicum orientale

Helleborus atrorubens

Voorjaarsbloeiers door de hele tuin Pulmonaria angustifolia Viola odorata Primula vulgaris Primula veris Primula elatior Lathyrus vernus Anemone nemorosa Galanthus nivalis Leucojum vernum Ornithogalum nutans Narcissus ’Thalia’ Narcissus ’February Gold’ Scilla siberica Hyacinthoides non-scripta Fritillaria meleagris

ordeel van de jury Een spectaculair, gedurfd en slim ontwerp. Spectaculair vanwege de ruimtelijke indeling door de sloot de tuin in te trekken. Gedurfd is het om de schutting grenzend aan de gemeentelijke groenstrook af te breken. En slim zijn de cascades in de vijver waardoor het waterniveau tot net onder het terras komt te staan. De openzonevegetatie aan de rechterkant in combinatie met de 25 jaar oude beplanting van de gemeente is prachtig.

Maar er is ook kritiek, onder andere op de materiaalkeuze: zink en folie als vijverbekleding zijn ecologisch beslist niet onomstreden. En ook de budgettering klopt niet. Toch spreekt de ambitie die het ontwerp uitstraalt de jury aan. Soms moet je je opdrachtgevers overhalen om een ontwerp te realiseren dat verre van standaard is.


9


Groen poldermodel 2

e prijs

T

oen eind jaren negentig de milieubeweging zich ging mengen in de politieke besluitvorming sprak men van het groene poldermodel. Met inspraak in SER-commissies maken organisaties als de Vereniging voor Milieudefensie en de Stichting Natuur & Milieu zich hard voor onder andere ruimtelijke inrichting en duurzame ontwikkeling met als doel draagvlak te vormen voor een beleid ten behoeve van natuur en milieu.

Tuin voor morgen

10


De rangschikking is gebaseerd op in de natuur voorkomende plantengemeenschappen voor een vochtig en voedselrijk milieu. Ze bestaat merendeels uit soorten die vanuit ecologisch/ strategisch perspectief tot de groep concurrenten behoren. Het beplantingsplan zou de titel weidse borders kunnen dragen. De combinaties bestaan uit die algehele harmonie met op relatief kleine schaal kleurcontrasten. Er is wel meer vormen textuurcontrast. Zo is er een spanningsveld tussen de weelderige beplanting en de gesnoeide beukentorens die borg staan voor de continuïteit. Er is gekozen voor een minder regelmatige herhaling met een tussen-

Frank Stegers werkt bij hoveniersbedrijf Hans Verstraaten in Eindhoven waar hij het onderhoud van tuinen en het maken van ontwerpen voor zijn rekening neemt. Daarnaast heeft hij een eigen ontwerpbureau.

vorm van enerzijds groeperen en anderzijds mengen van plantensoorten. De knotwilgen (Salix alba ’Chermesina’) voorzien in ritme en dienen tevens als leverancier voor de wilgentenenwand en voor reservetakken bij uitval in de vlechtheg.

▲

De voorgestelde tuin is als het ware een schaalmodel met als doelstelling een tuin voor morgen, waarbij morgen in een breed perspectief gezien moet worden (dus ook over honderd jaar). Verbeter de natuur en begin bij jezelf is het thema en dus moet je nadenken over alles wat je wilt realiseren in je tuin. Uitvoerders, beheerders maar ook particulieren krijgen steeds meer te maken met restricties omtrent milieubepalingen. Het betreft materiaalgebruik, middelen maar ook irrigatie. En omdat de periode waarin we veel te kwistig met afval omspringen nog niet voorbij is, is het goed stil te staan bij de spullen die we kwijt willen, afkomstig uit onze welvaartsmaatschappij. Dat geldt ook voor het afvalwater. Het regenwater van deze achtertuin wordt voor het betreffende gebied behouden door middel van een gescheiden schoonwaterafvoer. Infiltratie vindt plaats vanuit het oppervlaktewater (sloot) waar het opgevangen water naartoe wordt gevoerd via de afwateringsgootjes langs het pad.

Uit budgettair oogpunt is niet gekozen voor voorzieningen voor opslag en hergebruik ten behoeve van huishoudelijke doeleinden. Het pad is een steiger van thermisch verduurzaamd grenenhout en vormt naar de sloot toe een flauwe oever, een belangrijk ecologisch aspect in de context van de biodiversiteit. Tevens is dit de plek voor de tieners, die zich iets kunnen afzonderen door de openstaande poort dicht te trekken. Staat deze open dan is dit een uitnodigend gebaar naar het achterliggende natuurgebied. Het zicht daarop wordt versterkt door het Hollandse laantje van knotwilgen. De tuin associeert zo met het landschap en maakt daar wellicht deel van uit. Er zijn geen optische trucjes toegepast om de toch kleine tuin groter te doen lijken. Er is diepte, dus deze hoeven we niet te suggereren. De schansmuurtjes gevuld met basaltkeien en in de kern (en fundering) met de aanwezige tegels zijn een metafoor voor elke soort Hollandse waterkering en doen dienst als zitmuurtjes.

Schets van het talud

Beplanting De beplanting van de tuin is een min of meer decoratieve versie van een weidehabitat met polvormende grassen als basis waarbij bondgenoten zijn gezocht van soorten die in het wild voorkomen of hier dichtbij staan. De planten hebben een natuurlijk karakter en zijn geschikt voor kleigrond. Wel wordt voorgesteld om de toplaag te draineren met behulp van grof zand (al dan niet met een organische bodemverbeteraar). Tuin&Landschap [ 12-thema ] 2006

11

Groen poldermodel

Beplantingsplan

Beplantingslijst Code in tek. Aantal Sal 5 Aro 1 2 An 2 Mis 2 Ep 3 Eu 3 Ly 6 P 5 Aru 1 Ir 5 num 8 T 3 Cm 4 Br 5 Pa 6 Ra 5 As 12 Mi 2 Ac 6 Ca 4 Era 7 Ech 3 Big 8 Se 4 Ch 5 Ec 3 Sa 7 mi 5 S 9 N 8 Or 4 So 6 St 8 Al 10 Pu 8 He 6 G 6 Sca 6

Naam Salix alba ’Chermesina’ Aronia melanocarpa ’Aron’ Fagus sylvatica Angelica gigas Miscanthus sinensis ’Malepartus’ Euphorbia palustris ’Walenburg’s Glorie’ Eupatroium maculatum ’Atropurpureum’ Lythrum salicaria ’Robert’ Persicaria bistorta Aruncus ’Horatio’ Iris pseudacorus Lysimachia nummularia Thalictrum rochebrunianum Carex muskingumensis Brunnera macrophylla ’Jack Frost’ Persicaria amplexicaulis ’Firedance’ Anthriscus sylvestris ’Ravenswing’ Astrantia major ’Lars’ Miscanthus sinensis ’Kleine Fontäne’ Achnatherum (Stipa) calamagrostis Calamagrostis brachytricha Eragrostis curvula Euphorbia characias ssp. wulfenii Stachys byzantina ’Big Ears’ Selinum wallichianum Chaerophyllum hirsutum ’Roseum’ Echinops ritro ’Veitch’s Blue’ Sanguisorba menziesii Hemerocallis middendorfii Sedum ’Matrona’ Nepeta clarkei Origanum ’Rosenkuppel’ Solidago ’Golden Mosa’ Stachys monieri (officinalis) ’Rosea’ Allium ’Purple Sensation’ Astilbe chin. var. taquetii ’Purpurlanze’ Helenium hoopesii Geum chiloense ’Mrs. Bradshaw’ Scabiosa ochroleuca

Type Toonzetter Heester Constante Solitair Structuur Solitair Structuur Structuur Vul Structuur Structuur Vul Vul Structuur Vul Structuur Structuur Vul Structuur Structuur Solitair Solitair Solitair Bodembedekker Structuur Structuur Structuur Vul Structuur Structuur Vul Bodembedekker Vul Vul Strooiplant Structuur Structuur Bodembedekker Vul

Hoogte (cm) 200 (stam) 150 200 140 200 100 180 70 70 120 80 10 180 70 40 120 100 50 180 80 120 80 100 40 100 80 80 80 70 40 50 50 70 35 80 100 60 50 60

Bloemkleur

Bloeimaand

Wit

4

Dieppaars Purperrood Geel

7- 8 9-10 5- 6 8- 9 6- 8 5- 6 6- 7 5- 6 6- 8 7- 8 7- 8 4- 5 7-10 6- 7 6- 9 7- 8

Roze Roze Wit Geel Geel Lilapaars Geelgroen Blauw Rood Wit Wijnrood Roodbruin Geelgroen Zilver Goudgeel Geel Zilvergrijs Wit Roze Staalblauw Rood Geel Rozerood Paarsblauw Roze Geel Roze Purper Purperrood Oranjegeel Rood Geel

8-10 7- 9 3- 5 8-10 6- 5 7- 9 5- 6 6- 7 8-10 6- 7 7- 9 8- 9 7- 8 5- 6 7- 8 5- 6 5- 6 7- 9

Bijzonderheden Oranje takken Vruchten (juli) Vorm

Waardplant Bladplant Roodbruin blad Doorbloeier Zilverkleurig

Waardplant Ook bladplant Bladplant

Zaad Waardplant Bruin blad Herbloei

Herbloei

ordeel van de jury Een ontwerp met een eenvoudige, sterk ruimtelijke indeling door de centrale as. De helling van verduurzaamd grenenhout naar de sloot is minder praktisch; het kan glad en glibberig worden waardoor de toegankelijkheid vermindert. De jury waardeert het dat er nu eens geen vlonder bij de sloot is geplaatst. De afwateringsgoot is eenvoudig maar effectief. De beplantingskeuze refereert aan de weidehabitat in de buurt. De beplanting bestaat uit een gering aantal inheemse soorten en veel Amerikaans sortiment, maar de gebruikte soorten ogen natuurlijk en vormen een duurzame combinatie. De jury vermoedt hier te maken te hebben met een Piet Oudolf-adept. De keuze voor solitaire, lagere bodembedekkers en polvormige planten is afgewogen gemaakt. De blokhaagjes zijn onnodig, evenals de dwarsmuurtjes.

12



13


Tuin voor Hans en Grietje 3

e prijs

D

Nederlandse Plantengemeenschappen van J.J. den Held (wetenschappelijke mededeling KNNV nr. 134). De tuin bevat drie verschillende ecotopen: de greppel, de ruigte en de bosrand.

De greppel Omdat de grond uit zware klei bestaat zal ondergrondse berging van regenwater moeilijk zijn. Daarom is gekozen voor een greppel van 40 cm diep waar overtollig water in opgevangen kan worden. Onder in de greppel ligt een laagje witte stenen waar het water makkelijk tussen kan stromen. Wanneer de greppel halfvol is, is er een overstort naar de sloot. De greppel heeft naast een hydrologische ook een structurerende functie. Het is een spoor dat de verschillende delen van de tuin met elkaar verbindt. De geul valt op door de witte stenen op de bodem en de afwijkende beplanting op de taluds. Doordat de om-

standigheden er vochtig tot nat zijn, zou zich van nature een oevervegetatie kunnen ontwikkelen van het moerasspirea-verbond met soorten als kattenstaart, oeverzegge en watermunt. De beplanting langs de greppel is op deze plantengemeenschap gebaseerd. In deze beplanting overheersen roze bloemen die in de zomer het meest uitbundig bloeien.

De ruigte Het centrale deel van de tuin bestaat uit een gecomponeerde ruigte. Op de vochtige, voedselrijke kleibodem zou een vegetatie kunnen ontstaan van het klissen-verbond met soorten als grote klis, duizendblad en scherpe boterbloem. Voor deze beplanting wordt een graslandzaadmengsel gebruikt met twintig verschillende soorten. Op deze manier ontstaat een natuurlijke, transparante compositie waardoor het landschap achter de tuin zichtbaar blijft.

De toverhazelaar krijgt een plek dicht bij het terras, zodat de mooie vormen en de bijzondere bloei ook vanuit de woonkamer goed te beleven zijn. De nadruk ligt in deze beplanting op gele bloemen die in het najaar bloeien. In de winter zorgen grote klis, duizendblad en pijpenstrootje voor structuur in de tuin.

De bosrand Tussen de schuur en de keuken ligt een beschaduwde strook die je zou kunnen vergelijken met een bosrand. Op vochtige, voedselrijke grond kan zich een elzen-vogelkers-verbond ontwikkelen waarin mannetjesvaren, sneeuwklokje en gele dovenetel te vinden zijn. De klimhortensia krijgt een plek in de hoek bij het keukenraam. De bloemen in de bosrand zijn wit of lichtgekleurd en bloeien voornamelijk in het voorjaar.

▲

e tuin van de familie Agterberg is een veilige thuishaven in het weidse landschap van de zeekleipolder. Door de unieke ligging aan de rand van een natuurgebied biedt de tuin tegelijkertijd beschutting en een prachtig uitzicht. Er zijn dan ook twee verschillende zitplekken gecreëerd. Grenzend aan de woonkamer is een ruim terras aangelegd, uit de wind en in de zon. Aan het water ligt een steiger in nauw contact met de natuur en het landschap. De randen van de tuin worden gevormd door de oude schutting begroeid met klimop. De vuilcontainers en de compostbak krijgen een plekje achter coulissen die met klimop en kamperfoelie begroeid zijn. De tuin heeft rechte paden die de verschillende onderdelen op een directe manier met elkaar verbinden. Deze paden vormen rechthoekige vakken met weelderige, natuurlijke beplanting. De beplanting is geïnspireerd op het boek

Sofia Opfer uit Bilthoven werkt aan het opzetten van een eigen bedrijf. Daarvoor deed ze een jaar werkervaring op bij een adviesbureau. Sofia Opfer studeerde landschapsarchitectuur aan Wageningen Universiteit.

14



15

Tuin voor Hans en Grietje

Beplantingsplan

Beplantingslijst Nummer in tek.

11 12

11

11

26

De greppel (vrij naar het moerasspirea-verbond) 11 Salix alba 12 Petasites hybridus 13 Lythrum salicaria 14 Eupatorium cannabinum 15 Carex riparia 16 Filipendula ulmaria 17 Iris pseudacorus 18 Fritillaria meleagris 19 Mentha aquatica 20 Myosotis palustris 21 Lysimachia nummularia

15

26 20

13 23 18

21

2

24

De ruigte (vrij naar het klissen-verbond) 22 Hamamelis virginiana 23 Molinia caerulea ’Heidebraut’ 24 Pennisetum alopecuroides Glechoma hederacea 25 26 Graslandmengsel met de volgende soorten: Arctium lappa Achillea millefolium Anthriscus sylvestris Barbarea vulgaris Cardamine pratensis Daucus carota Galium mollugo Heracleum sphondylium Leontodon autumnalis Leucanthemum vulgare Malva sylvestris Melilotus albus Melilotus altissimus Pastinaca sativa Pulicaria dysenterica Ranunculus acris Silene latifolia subsp. alba Tanacetum vulgare Tragopogon pratensis Vicia cracca

13

19 26

14

1

16

17

5

22 8

9

10

6

16 20

15

25

18

16

17

21

20

4

2 19

3

2

16


Bloeikleur

Bloeimaand

Bijzonderheden

500

Lichtroze Vaalgeel Roze/wit Wit

4- 5 9-10 6- 7 7- 8

Donkere vruchten, vogels, herfstkleur, wortelopslag Wintergroen, zwarte bessen, vogels, bijen Rode bessen, vogels, vlinders

tot 150 tot 40 60 tot 30 10-15 10-20

Geel Wit Lichtblauw Wit Wit

4524 1-

2

300-900 100-150 60-200 30-170 60-120 30- 60 80 10- 50 25- 70 15- 40 10- 50

Geel Roze Paars-rood Roze Bruin Wit-roze Geel Donkerroze Roze Blauw Geel

33675654756-

4 4 9 9 6 8 6 5 9 8 8

200-400 120 100 15- 50

Geel Geel Bruin Blauw

9-10 7-10 8-10 4- 5

Purper Wit Wit Geel Roze Wit Wit Wit Geel Wit met geel Roze Wit Geel Geel Geel Geel Wit Geel Geel Paars

7- 8 7-10 5- 6 4- 6 4- 6 7- 9 5- 9 7- 9 7- 9 5- 8 6-10 7- 9 6- 9 7- 9 7- 9 4-10 5-10 7- 9 5- 6 6- 9

80-150 15- 70 60-170 30- 80 20- 50 30-150 10- 80 90-180 15- 80 30- 60 50-140 50-200 50-200 80-150 60- 80 10- 50 30- 70 60-150 30-100 50-150

6 6 6

Donkerblauwe bessen, vogels Wintergroen

Bijen Vlinders, bijen, hommels Vlinders, bijen, hommels Vlinders, hommels Bijen Bijen, hommels Vlinders, bijen, hommels Bijen

Winterbeeld Winterbeeld Bijen, hommels Winterbeeld, vlinders, bijen, hommels Winterbeeld, vlinders Vlinders, bijen, hommels Vlinders Vlinder, bijen Vlinders, bijen, hommels Vlinders Vlinders, bijen, hommels Bijen Bijen, hommels Bijen, hommels Bijen, hommels Vlinders Vlinders, bijen Bijen Vlinders Vlinders, bijen, hommels Vlinders, bijen, hommels Vlinders, bijen, hommels

ordeel van de jury 21

13

Hoogte (cm)

12

19

17 7

Latijnse naam

De bosrand (vrij naar het elzen-vogelkers-verbond) 1 Prunus padus ’Pandora’ 2 Hedera helix 3 Lonicera periclymenum ’Serotina’ 4 Hydrangea anomala ’Petiolaris’ 5 Dryopteris filix-mas 6 Lamiastrum galeobdolon ’Herman’s Pride’ 7 Polygonatum odoratum ’Flore Pleno’ 8 Vinca major ’Horning Blue’ 9 Anemone nemorosa ’Grandiflora’ 10 Galanthus nivalis

Een échte ecologische tuin voor de diehard. Het ontwerp is sober en rustig. De waterafvoer via een greppel met witte keitjes is eenvoudig en fascinerend. Ook de steiger wordt gewaardeerd omdat die terughoudend in het ontwerp is toegepast. Over de beplantingskeuze wordt heftig gediscussieerd. Het is een origineel idee om de samenstelling te inspireren op het boek Plantengemeenschappen in Nederland. Voor elke soort is een plaats ingetekend in het beplantingsplan, maar in werkelijkheid zal zich dat nooit handhaven. Binnen een jaar ontstaat een

hooiland, voorspelt de jury, waar je een keer per jaar met de bosmaaier of zeis overheen moet. De ene opdrachtgever vindt een dergelijke beplanting een ramp maar de ecologische diehard zal het fantastisch vinden, is de verwachting van de jury. Het is daarom zaak om zulke plannen goed door te spreken met de eigenaren. De beplanting zou meer in de hand te houden zijn als wat minder sterk woekerende soorten (hoefblad en oeverzegge) zouden zijn gebruikt.


17


Poldertuin S D

e opdrachtgevers uit de polder willen veel, maar beschikken maar over een relatief kleine tuin. De ontwerper moet dus noodzakelijke keuzes maken en deze verantwoorden, en een visie kenbaar te maken. Een eerste vereiste was om orde te scheppen en niet te veel te willen realiseren, tenzij een kaboutertuin gewenst is. De nadrukkelijke wens van de opdrachtgevers was al een moderne tuin met rechte vakken. Die wens sluit hier goed op aan. Wat op papier kwam te staan is dan ook onmiskenbaar modern. De opbouw is gestructureerd en helder. Er zijn duidelijke plantvakken en geen slingerende foefjes die de indruk willen wekken dat het hier een imposante tuin betreft. De beplanting daarentegen is gelaagd en van rijkelijke omvang – weelderigheid was een wens van de opdrachtgevers.

B A

Salix alba

Salix alba

3x Salix viminalis

C

D

E

F

G

H

10 x Ilex aquifolium L

Twee delen

3x Alnus glutinosa

J

I M 5x Amelanchier lamarckii 3x Salix alba

Ilex aquifolium

18


K

De tuin vormt een geheel, met als omsluiting aan de oostzijde de hulsthaag (stevig en geborgenheid scheppend: geen inkijk) en aan de westzijde krentenboompjes met als achtergrond een donkergroene schutting. Vanuit deze basis verdeelt een centraal gelegen en recht pad de tuin in tweeën. De delen sluiten op elkaar aan door een rijke beplanting en de vijver die het oog als het ware meeneemt. Het terras voorbij het bruggetje is ruim en biedt een mooi uitzicht op het natuurgebied. Omdat de twee wilgen hier binnen de perken worden gehouden (knotten), krijgt de zon genoeg ruimte. Een oer-Hollands gezicht waardoor deze poldertuin goed in het landschap past. Drie andere wilgen dichter bij

tudentenaanmoedigingsprijs

het huis maken de verbinding tussen het voor- en achterstuk van de tuin sterker. Verbinding komt ook tot stand door het pad en het bruggetje. Vanuit het huis is het zicht op het natuurgebied behouden; er wordt onder de hoofden van de knotwilgen door gekeken en over het pad. Het openhaardhout en de afval- en compostbakken hebben een plaats gekregen die vanuit het huis en de tuin niet direct zichtbaar is. De afval- en compostbakken zijn snel en direct te bereiken vanaf de bijkeuken. Het is trouwens aan te raden om te kiezen voor natuurlijk ogende bakken.

Onmisbaar Zelfs al wilden de opdrachtgevers niet zo heel graag een vijver, een tuin ontworpen vanuit ecologische principes dient er een te hebben. Water is onmisbaar: het geeft rust en is van groot belang voor veel (inheemse) dieren en planten die anders de tuin zelden of nooit zouden bezoeken. In zo’n kleine tuinvijver met stilstaand water dat niet in verbinding staat met groot, open water leven geen snoeken en andere grote roofvissen die kleine beesten het leven zuur maken. Een vijver zoals in dit ontwerp functioneert als toevluchtsoord en is bovendien leerzaam voor jong en oud. De vijver vangt regenwater op (berging), en ook het water dat op het dak van de schuur valt, wordt via een regenpijp onopvallend naar de vijver geleid. Een regenton is ook ecologisch verantwoord. De beplanting zorgt voor belevenissen het hele jaar door. Bovendien is de beplanting

inheems en daarom onmisbaar voor inheemse dieren. De Hamamelis, afkomstig uit China, is dan ook met inachtneming van ecologische principes verwijderd. De klimhortensia heeft nog nut als broedplaats voor vogels en is daarom behouden. ■

Jeroen Nouwens uit Eindhoven is tweedejaars student aan de HAS Den Bosch. Daar volgt hij de studierichting Tuin- en landschapsmanagement.

Beplantingslijst Code in tek. A B C D E

Aantal 10 10 10 10 20 1

F

6

G H I J

8 12 18 30 10 6

K

Latijnse naam Lythrum salicaria Lythrum salicaria Polygonum bistorta Butomus umbellatus Tussilago farfare Hydrangea anomala ssp. petiolaris Dryopteris filix-mas

Hoogte (cm) 50-120 50-120 30- 60 50-150 10- 30

Alchemilla mollis Alchemilla mollis Alchemilla mollis Ranunculus ficaria Caltha palustris Tussilago farfara

20- 40 20- 40 20- 40

Bloeikleur Paars Paars Roze Roze Geel Wit

Bloeimaand 6- 9 6- 9 6- 9 6- 8 2- 4 6- 7

Bijzonderheden Bijen, blad verkleurt Bijen, blad verkleurt Geneeskrachtig Graafwespen Kleine vos (dagvlinder) Merels, lijsters, decoratief in winter

Geel Geel Geel Geel Geel Geel

5-10 5-10 5-10 2- 5 3- 6 2- 4

Gewone pad, bruine kikker, salamander, slakken Geneeskrachtig, lichtgroen blad Geneeskrachtig, lichtgroen blad Geneeskrachtig, lichtgroen blad Voorjaarsbode Vroegbloeiend Kleine vos (dagvlinder)

Wit Wit

6- 8 4- 6 7- 8

Drijfplant Geel hart Zweefvliegen

9-11

Groenblijvend, insecten, bessen aantrekkelijk voor vogels Katjes Bessen, vogels, oranjerood blad in winter Vogels, karakteristiek blad Knotten Groenblijvend, bessen, vogels, nestplaats

30-120

20- 50 10- 30

Waterplanten Hydrocharis morsus-ranae L 25 4 Ranunculus peltatus 10- 50 8 Alisma plantago-aquatica 30-100 Bomen en struiken M 10 Hedera helix ’Arborescens’ 100-500 3 5 3 5 11

Salix viminalis Amelanchier lamarckii Alnus glutinosa Salix alba Ilex aquifolium

tot 10 m tot 20 m

Wit

24245-

4 5 3 5 6

ordeel van de jury Het getuigt van moed om als student deel te nemen aan een ontwerpwedstrijd met de lastige en complexe opdracht voor het aanleggen van een moderne, natuurrijke tuin. De studentenaanmoedigingsprijs is een beloning voor die moed en dient als aansporing om meer kennis en inzicht te verwerven op het gebied van tuinontwerp, vooral op ecologisch vlak. Het winnende studentenontwerp toont een tuin met een eenvoudige en heldere ruimtelijke indeling. De beplantingskeuze is ecologisch in orde, maar met meer zomersoorten erin zou de tuin aantrekkelijker voor vlinders en andere insecten zijn. De technische uitwerking en de materiaalkeuze zijn onduidelijk. Ook vraagt de jury zich af waarom er tegen de wens in van de bewoners toch een vijver is aangelegd.


19


Beïnvloeding D

20


Water Een langgerekte waterpartij, in open verbinding met de achterliggende sloot, is een centraal element in de tuin. Het vormt een fraaie zichtas naar het landschap en maakt de afkoppeling van het water voelbaar in de hele tuin. Daarnaast verdeelt het de tuin in twee delen. Een bosachtig deel met een zompige bodem herbergt een intiem schaduwterras. Het zonnige, open deel bevat oevervegetaties, een vlonderpad en een bijzonder steigerterras. Het regenwater van het dak van de woning wordt verzameld in een open goot boven op de stalen beschoeiing en afgevoerd naar het retentiegebiedje rond het schaduwterras. Hier creëert het water een uniek patroon van uitspoelingssporen in de zachte natuurstenen tegels en het zorgt voor een natte biotoop. Ook het regenwater van de bestaande berging wordt hier verzameld. Het overtollige water stroomt terug de goot in om via uitlopen aan het eind in de waterpartij te stromen. In het noordelijke tuindeel wordt het dakwater van de overkapping afgevoerd via een goot langs de tuinschutting. Ter hoogte van het terras druppelt het water door vernuftige gaatjes op regelmatige afstand langs de wand waardoor een bijzondere tekening van groene algenaanslag ontstaat. Ten slotte wordt dit water, samen met het water dat op het terras valt, verzameld en komt het weer in de centrale goot terecht.

meer thuishoren in een open gebied zijn milieus gecreëerd. Beide tuindelen worden aangeplant met passende soorten waarbij nadrukkelijk ook ruimtelijke en esthetische overwegingen zijn betrokken. Op het bosrijke deel ontstaat een nat, schaduwrijk milieu waar amfibieën en vogelsoorten hun onderkomen vinden. De gemengde haag als erfafscheiding, de elzen, die door hakhoutbeheer meerstammig en laag worden gehouden, en de verschillende soorten bodembegroeiing van stinsenplanten, ruigtekruiden en bosplanten dragen hieraan bij. Op het noordelijke open tuindeel wordt de zonrijke overgang van water naar land benut voor de ontwikkeling van een soortenrijke oevervegetatie. De afwisseling van steilere en flauwere oeverdelen en het extensieve beheer scheppen hiervoor de juiste omstandigheden. Vissen zullen de watergang gebruiken als paaiplaats en ook libellen en vlinders zullen zich

Erik Lens en Saskia Dusomos werken beide als tuinontwerper bij BTL Planburo in Oisterwijk. Dit bedrijf voert opdrachten uit voor overheidsorganisaties, bedrijven en instelllingen.

aangetrokken voelen. De beplanting wordt ruim aangeplant en zal fungeren als zaadbron voor verdere verspreiding. Tussen de aanplant kan ook spontane vegetatie zich ontwikkelen.

Leefomgeving Behalve voor de inheemse flora en fauna zal de tuin ook een uitstekend leefmilieu vormen voor de bewoners van het huis. Naast een ruim en praktisch terras bij het huis zijn een klein steigerterras met avondzon en uitzicht over het landschap en

een schaduwplek met bomen voor hangmatten ingepast. Ouders, tieners en hun bezoekers vinden elk een eigen favoriete plek. Het ontwerp biedt een fraaie tuin door de strak vormgegeven elementen, ruimtelijke werking van de zichtas en functionele indeling. Het watersysteem en de natuurlijke processen beïnvloeden de ontwikkeling en de groei van de tuin in de loop der jaren. Het volgen van dit proces zal voor de liefhebber interessant en spannend zijn en veel tuinplezier geven.

▲

e natuurlijke dynamiek van een landschap wordt veroorzaakt door abiotische processen (erosie, uitspoeling en sedimentafzetting door water, bodemrijping en andere chemische processen) en door biotische processen (vegetatieontwikkeling, verlanding en fauna-activiteit). Dit samenspel van processen leidt op elke locatie tot unieke natuurlijke landschappen. Deze tuin is gelegen in een open, uitgestrekt landschap waarbij water een grote invloed heeft. Anders dan bij de ontwikkeling van een natuurlijk landschap zijn op deze kleine schaal de oppervlakte en tijd voor ontwikkeling beperkt. Ook worden aan de inrichting functionele en esthetische eisen gesteld die direct na aanleg verwezenlijkt moeten zijn. Slechts enkele van de processen die van nature in het landschap plaatsvinden, kunnen in deze tuin tot uitdrukking komen. Door de aanwezigheid van water in de directe omgeving is vooral gestreefd naar het inzichtelijk maken van de invloed van regen op de gecreëerde milieus. Drie belangrijke ontwerpprincipes daarbij zijn: ■ Het regenwater wordt afgekoppeld en ingezet als vormgevingsmiddel alvorens het bij het oppervlaktewater stroomt. ■ Door het bieden van verschillende milieus en het aanplanten van passende beplanting wordt de vorming van natuurlijke en streekeigen vegetatie gestimuleerd. ■ Behalve het functionele gebruik is de tuin ook gericht op het zoveel mogelijk afwisselend waarnemen van de natuurlijke processen.

Doorsnede waterpartij

Bos- en oeverzone Het tuinplan biedt aantrekkelijke biotopen voor flora en fauna. Zowel voor schaduwminnende soorten als voor soorten die

Boszone

Oeverzone Tuin&Landschap [ 12-thema ] 2006

21

Beïnvloeding

Beplantingsplan

Beplantingslijst Code in tek.

Latijnse naam

Hoogte (cm)

Bloeikleur

Bloeimaand

Bijzonderheden

Alnus glutinosa 2xv 10-12

100-200

Bruin/geel

3- 4

Elzenproppen, katjes

Solitaire heester SACINERE 1

Salix cinerea 100-125

300

Witte knoppen

3

Katjes

Gemengde haag A 16 A 16 A 16

Sambucus racemosa 80/100 Crataegus monogyna 80/100 Ligustrum vulgare 80/100

300 300 300

Geelgroen Wit Wit

4- 5 5 6- 7

Bes Bes Bes

Vak in tek. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42

Latijnse naam Petasites hybridus Anthriscus sylvestris Hedera helix Carex pendula Melandrium rubrum Geranium phaeum Glechoma hederacea Carex pendula Rodgersia podophylla Lysimachia nummularia Galanthus nivalis Hedera helix Arum italicum Ranunculus ficaria Narcissus Carex pendula Arum italicum Glechoma hederacea Narcissus Geranium phaeum Melandrium rubrum Hedera helix Carex pendula Equisetum japonicum Caltha palustris Petasites hybridus Typha angustifolia Iris pseudacorus Glechoma hederacea Typha angustifolia Sanguisorba minor Salvia pratensis Alisma plantago-aquatica Heracleum mantegazzianum Equisetum japonicum Ribes nigrum Primula veris Sanguisorba minor Typha angustifolia Alisma plantago-aquatica Sparganium emersum Ranunculus lingua

Hoogte (cm) 80 100 30 100 30 70 15 100 100 5 15 30 30 5 30 100 30 15 30 70 30 30 100 40 30 80 70 70 15 70 40 60 40 250 40 120 30 40 70 40 70 90

Bloeikleur Roze Wit Groen Groen Rozerood Roodbruin Blauw Groen Wit Geel Wit Groen Groen Geel Geel Groen Groen Blauw Geel Roodbruin Rozerood Groen Groen Groen Geel Roze Geel Geel Blauw Geel Donkerrood Blauw Wit Wit Groen Groen Geel Donkerrood Geel Wit Groen Geel

Bloeimaand 3- 4 6 9-10 6- 7 4 5- 7 4- 5 6- 7 5- 6 5- 7 2- 3 9-10 7- 8 3- 4 3- 4 6- 7 7- 8 4- 5 3- 4 5- 7 4 9-10 6- 7

Bijzonderheden

Bomen ALGLUTIN

1

A

39

ALGLUTIN 2

3

37

40 4 ALGLUTIN

36

35

41

38

34

42

33

32 5

7

31 ALGLUTIN 6

ALGLUTIN 30 8 A 28

10

SACINERE 29

ALGLUTIN 11

9

13

22

23

A


12

7

Aantal/m2 2 2 3 4 2 5 5 4 1 5 6 3 3 4 4 4 3 5 4 5 4 3 4 3 5 2 3 3 5 3 5 5 4 1 3 1 4 5 3 4 4 3

435545565 744555 64-

5 4 7 6 5 7 6 8 9 5 5 6 7

Groenblijvend

Groenblijvend

Wintergroen Groenblijvend Wintergroen

Groenblijvend Groenblijvend

Eenjarig

Groenblijvend Zwarte bes juli-augustus Eenjarig

7 5

26

14

A

22

ALGLUTIN

27

Aantal

ALGLUTIN 21 20

15 16 17 18 19

25

24

ordeel van de jury Een origineel, creatief en gedurfd ontwerp. Aan het plan zitten echter een aantal haken en ogen. Zo worden veel nieuwe materialen gebruikt. Het ontwerp wordt daardoor ecologisch minder duurzaam en het budget is te krap. Ook kloppen de verhoudingen niet: het schuurtje is niet te bereiken en het terras is te klein. De overkapping bij het water is te nadrukkelijk aanwezig.

Het belangrijkste punt van kritiek vormt echter de lage waterstand: de oevervegetatie is nauwelijks zichtbaar omdat de waterstand 70 cm onder het peil van het huis staat. De beplanting in de oeverzone zal bovendien snel een te grote wildernis vormen door de sterke concurrentie. De beplanting in het bosrijke milieu is prachtig.


23


Flirten met het landschap E

Drie ruimtes De tuin is heel basic en overzichtelijk verdeeld in drie ruimtes, elk met een eigen functie. Het terras bij de tuindeuren biedt voldoende ruimte

24


aan het gezin om van de tuin en het uitzicht te genieten. De omgekeerde grindtegels worden aangevuld met nieuwe en gecombineerd met de gebakken klinkers. Het middelste gedeelte is de bloementuin. Soorten die van nature op kleigrond voorkomen, een weelderige uitstraling hebben en refereren aan het natuurpark achter de woning hebben de voorkeur gekregen. De bovenste 10-15 cm van de tuin wordt afgegraven voor de aanleg van de terrassen enerzijds en het verschralen van de tuin anderzijds. De afgegraven grond wordt verwerkt in de drie gestapelde bloembakken. De afgegraven delen van de tuin worden aangevuld met grond die vrijkomt door de aanleg van het flauwe talud. De hagen aan weerszijden van de tuin (Crataegus en Acer) hebben een grote aantrekkingskracht op tal van vogels. Verder zorgt het kruidenveld (met Achillea, Campanula en Luzula) in het midden van de tuin behalve voor veel insecten en vogels ook voor de nodige kleur en variatie gedurende het jaar. Van de gebakken klinkers worden 80 cm hoge, trapeziumvormige plantenbakken gestapeld met daarin siergrassen (Carex en Pennisetum) als verwijzing naar het wuivende riet langs de slootkanten in de achterliggende polder. De gelaagde beplanting van bodembedekkers, kruiden en vaste planten geven insecten, vogels en kleine zoogdieren mogelijkheden om voedsel en beschutting te vinden.

Dejo-roosters die voor het kruidenveld ligt. Door het bijzondere materiaal en de opvallende kleur vormt de brug een aardig contrast met de natuurlijke beplanting. Onder de brug ligt een brede sleuf met grind die dienst doet als waterbuffer voor het afgekoppelde hemelwater. De verhardingsvlakken wateren af op deze sleuf. Teveel aan water wordt door een overstort onder de vlonder op het oppervlaktewater geloosd. Het achterste deel van de tuin ligt 15 cm lager dan de rest van de tuin en loopt geleidelijk over in het flauwe natuurvriendelijke talud. Het wandje van wilgentenen wordt aan de slootzijde een stukje

Gerwin Lorkeers uit Schalkhaar werkt als landschapsontwerper bij een ingenieursbureau. Daarnaast is hij sinds 2000 eigenaar van Lorkeers Groen-Ontwerpen, een freelance tuinontwerpen groenadviesburo voor particulieren en bedrijven.

hoger. Dit geeft de plek aan het water nog meer een beschut karakter. Plaatsnemend in een van de relaxkussens op de vlonder lijkt het alsof je je midden in de natuur waant. Kortom: verrekijker in de aanslag, voetjes in het water en genieten maar.

▲

en moderne tuin, negen ecologische vuistregels en hergebruik van grindtegels: op het eerste gezicht een aantal tegenstrijdige eisen voor een tuin bij een jarenzestigwoning. Gelukkig zorgt de natuurrijke omgeving voor voldoende uitgangspunten om deze tuin geheel aan de wensen van de bewoners te laten voldoen. In het ontwerp vormen rust, ruimte en riet de sleutelwoorden. Door de natuur een hoofdrol te laten spelen zal deze tuin een rustgevende werking hebben op de bewoners en tegelijk voor de kinderen een ideale verblijfplaats zijn. Het aspect ruimte komt terug in de eenvoudige indeling van de tuin: een ruim terras, grote plantvakken, een simpel lijnenspel en uiteraard het behoud van het fantastische uitzicht op het achtergelegen natuurpark. De belangrijkste zichtlijn naar het achterland wordt versterkt door het toepassen van een opvallende loopbrug van blauwgecoate Dejo-roosters. De lage wandjes van wilgentenen zorgen voor een spanningsveld tussen net wel en net geen zicht op het achterste deel van de tuin. Riet, tot slot, is de verpersoonlijking van de natuur en komt in ruime mate voor in de tuin en de directe omgeving. In het beplantingsplan is gezocht naar rust en eenvoud en uiteraard de relatie met het karakteristieke van het omliggende gebied.

Doorzicht naar de sloot

Opvallende brug Blikvanger in het midden van de tuin is de strakke brug van Tuin&Landschap [ 12-thema ] 2006

25

Flirten met het landschap

Beplantingsplan

Beplantingslijst

7

7

3c

6

2b

5

3a

6

Crataegus monogyna Acer campestre

Heesters 2b 2a 2f 2d 2c 2e

Euonymus alatus Hamamelis Hypericum hirsutum Ilex aquifolium ’J.C. van Tol’ Rosa nitida Stipa gigantea

Kruiden 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

2a 4

Latijnse naam

Haag 1 1

Hoogte (cm)

Vaste planten 3a Artemisia lactiflora 3a Astrantia major ’Rubra’ 3a Campanula glomerata 3a Fritillaria meleagris 3b Asarum europaeum 3b Campanula glomerata 3b Fritillaria meleagris 3b Persicaria bistorta 3c Astrantia major ’Rubra’ 3c Fritillaria meleagris 3c Phlox subulata ’Benita’ 3d Fritillaria meleagris 3d Pulmonaria officinalis ’Sissinghurst White’ 3d Symphytum officinale 4 Acaena microphylla 4 Allium ursinum 5 Arum italicum 5 Carex pendula 5 Pennisetum villosum

3d

1

Nummer in tek.

Achillea ptarmica ’Perry’s White’ Ajuga reptans Campanula persicifolia Campanula rotundifolia Eupatorium cannabinum Filipendula ulmaria Geranium pratense Geranium pyrenaicum Geum rivale Luzula nivea Thalictrum flavum Veronica austriaca ssp teucrium

Water(rand)planten 7 Iris pseudacorus 7 Lychnis flos-cuculi 7 Lythrum salicaria 7 Phragmites australis 7 Typha angustifolia

2c 3b 2d

Bloemkleur

Bloeimaand

Bijzonderheden

Wit

5- 6

Inheems, bladverliezend, oranje vrucht geliefd bij vogels Inheems, bladverliezend, zeer geliefd bij vogels

200 230 40-80 150 (d.m.v. snoei) 50 200

Onopvallend Geel Geel Wit Helderroze

517567-

Kurklijsten, herfstkleur Bestaand Bodembedekker, inheems Talrijke oranje vruchten, wintergroen, vogels Rode stekeltjes, geur, bottels Solitair

125 70 30-60 20-40 10 30-60 20-40 50 70 20-40 15 20-40 25-30 50-60 10 15-30 25-40

Wit Purperrood Paarsblauw Purper-wit Purper Paarsblauw Purper-wit Roze Purperrood Purper-wit Lavendelblauw Purper-wit Wit Wit/roze Wit Wit Crème

8-10 6-10 6- 7

50-70

6 3 9 6 7 9

3- 4 6- 7 5- 7 6-10 5- 6 35645-

4 8 7 6 6

Borderplant/snijbloem Inheems Bol, inheems, bodembedekker Wintergroen, schaduw Inheems Bol, inheems, bodembedekker Solitair Borderplant/snijbloem Bol, inheems, bodembedekker Bodembedekker, wintergroen Bol, inheems, bodembedekker Bodembedekker Bodembedekker Wintergroen Vulplant, inheems Solitair Gras

Rozerood

8-10

60-90 15 100

Wit Blauw Helderblauw

7- 9 4- 5 6- 7

Inheems Schaduw, wintergroen

120 75 50 30-60 50-60 60-90 45-90 15-50

Rozerood Roomwit Blauwviolet Lila Rozerood

8- 9

Inheems, vlinderplant Inheems Inheems Inheems, bijenplant Inheems Wintergroen, inheems, gras Inheems, blauw blad Inheems, blauw blad

100 30-80 100 200 150

Geelgroen Diepblauw

655565-

8 9 6 7 7 7

Geel Rood Purper

6- 7 5- 7 5- 7

Waterplant, inheems Waterrand, inheems Waterrand, inheems, vlinders Violet/bruine pluimen Bruine sigaren

2e 4 3a

5

2f

2f

1

ordeel van de jury

5

1

26


Een speels ontwerp waarvan de brug van Dejo-roosters met daaronder het bloemenweitje het meest in de smaak valt bij de jury. Het weitje bestaat uit een mix van redelijk forse soorten die stuk voor stuk toch ruimte bieden aan andere. Een enkel onkruidje ertussen valt niet op, waardoor het onderhoud beperkt kan blijven tot een keer maaien in de zomer.

In de tuin worden vrij veel materialen toegepast, soms hinkend op twee gedachten. Zo contrasteert het gebruik van wilgentenen voor de lage wandjes met het moderne materiaal voor de brug. De afkoppeling van het water wordt matig gewaardeerd. Het betrekken van de slootkant bij de tuin is niet bijzonder.


27


Ecologisch genieten E

-0,90

-0,30 +0,50

-0,20

-0,18

-1,00

-0,30

-0,15 +0,50

+0,50 -0,10

-0,02

28


Vertaling wensen Hieronder staan de wensen van de bewoners en de manier waarop ze in het ontwerp − op ecologische basis − vertaald zijn. Genieten van de zon. Een groot terras van aanwezige tegels en gebakken klinkers. Genieten van het uitzicht. Vanonder de kastanjehouten pergola is vanaf het terras uitzicht op eigen binnenwater en op de omgeving. Water in de tuin. Het water waar de tuin aan grenst, wordt naar binnen getrokken, zodat een binnenwater ontstaat. Op deze manier beleef je het water beter, met alles wat er in zwemt, groeit en erom en overheen vliegt. Afkoppeling van regenwater. Het water van het dak komt via de regenpijpen in een goot met een rooster. De goot loopt

(Citaat uit ’Project Aarde’ van Hans Carlier)

langs het huis, via de achterdeur naar achteren, naar het moeras, dat bedekt wordt door metalen roosters om op te lopen. Het water stroomt door het moeras, waarin het langzaam kan wegzakken. Via het talud loopt het overtollig water uit het moeras het binnenwater in. Plek voor de kinderen. Het binnenwater wordt aan de rechterzijde begrensd door schanskorven. Deze schanskorven zijn gevuld met oude bakstenen en puin, met daartussen aarde. In, op en tussen de schanskorven gaat van alles groeien. Op de schanskorf met peil = -0,20 kun je zitten op drie zitvlonders van douglas planken, eventueel met zitkussens erop, met als rugleuning de schanskorf met peil = +50. De kinderen kunnen luieren, kletsen en vissen. Zachte linkeroever. Deze oever loopt af naar de lage kastanjehouten beschoeiing die daar is gemaakt. De planten groeien over deze beschoeiing heen. Voor de beschoeiing komen in het water zwarte Veenman-kisten te staan, met daarin lisdodde, gele lis en andere waterplanten. Zo krijg je een plantrijke oever, waarop dieren uit het water het land op kunnen komen en andersom. Plek achter de schuur. Er loopt een talud naar de aanlegsteiger met daarin een trapje. Op het bankje kun je genieten van het uitzicht. Voor de aanlegsteiger en het trapje zijn kastanjehouten palen en douglas profielplanken gebruikt. De grond die ontgraven wordt voor het binnenwater kan gedeeltelijk worden hergebruikt in de verhoogde plantvakken, gemaakt van kastanjehout en schanskorven. De grond die

overblijft zal moeten worden afgevoerd. Natuurlijke erfafscheidingen. De linkerafscheiding tussen buren en bewoners wordt gevormd door een heidemat met Engels kastanjehouten lattenhekwerk ertegenaan van circa 200 cm hoog. Langs dit lattenwerk groeien frambozen en kiwi’s. De rechterafscheiding bestaat uit een vlechtheg, waarin vogels, slakken, insecten, vlinders en zoogdieren zich thuis voelen. Opslag voor schuur. Voor de schuur komt een plaatsje voor de containers, de compostton en het openhaardhout. Het dak boven het openhaardhout komt aan de schuur en wordt gemaakt van douglas schaaldelen en kastanjehouten staanders. Over het plaatsje komt een pergola van kastanjehout. Hierover kan mooi de aanwezige klimhortensia groeien. De pergola loopt ook langs het ter-

Marion Ruigrok-Duijndam heeft sinds februari 2001 haar eigen ontwerpbureau MQM Tuinontwerpen in Naaldwijk dat opdrachten uitvoert voor hoveniers, particulieren en bedrijven. In 1988 zette ze haar eerste schreden in het ontwerpvak.

ras en geeft er een intiemere sfeer aan. Bovendien zorgt de pergola voor diepte. Verhoogde bakken. De bakken zijn gemaakt van kastanjehouten balken en schanskorven, gevuld met baksteen en aarde. Op de schanskorven zijn zitplanken van douglashout gemaakt. Zo krijg je een terras met veel zitruimte. Weelderige beplanting. Eetbaar voor dieren en mensen; klimt, groeit, bloeit overal tegenaan.

▲

-0,18

en ecologische tuin is een tuin waarin het milieu schoon is. De materialen die gebruikt worden zijn niet belastend voor het milieu. Er zit geen gif in. Ze zijn niet over grote afstand vervoerd en kunnen hergebruikt worden. De planten in de tuin zijn bruikbaar voor vogels, vlinders en insecten; de mens eet ze of gebruikt ze medicinaal. De planten horen thuis op de aanwezige grond. Wel kunnen we door middel van organische mest de bodem verbeteren. Water in de tuin is onmisbaar voor mens en dier. Hoogte en diepte van de tuin worden benut. De ecologische tuin zal in de wijk deel uit kunnen maken van een veel groter natuurreservaat, waar bedreigde planten en diersoorten kunnen overleven.

’Begin nu alvast te leven zoals je dat in de toekomst graag zou doen’

Dwarsdoorsnede


29

Ecologisch genieten

Beplantingsplan

Beplantingslijst Vak in tekening

Steiger van kastanjeen douglashout

5

Talud

Zacht glooiende oever met waterplanten in oeverzone.

Zitbank

7

6 Schuur

5

Gegalvaniseerde looproosters

Harde oever van schanskorven gevuld met keien, grind, puin en aarde (zodat er planten uit gaan groeien) met drie zitvlonders erop.

Binnenwater

7

Afdak openhaardhout

5

5

4

Pergola van kastanjehout

Haag

Poort/veldhek van kastanjehout

2 3

Verhoogde bak van schanskorven, 50 cm hoog, met daarop zitplanken van douglashout.

1 Kruiden- en sierplantenvak dicht bij keuken Solitaire boomheester Hamamelis Solitaire heesters Ribes rubrum ’Jonkheer van Tets’ Laurus nobilis Buxus sempervirens Solitaire kruiden Valleriana officinalis Tanacetum vulgare Levisticum officinale Bodembedekkende kruiden Prunella vulgaris Fragaria vesca Glechoma hederacea Thymus vulgaris Vulplanten Salvia officinalis Rosamarinus officinalis Origanum majorana Melissa officinalis Sedum spectabile ’Carl’ Nepeta x faassenii Klimplanten tegen het kastanjehekwerk Frambozen Kiwi’s Klimplant tegen pergola Hydrangea petiolaris

3 Ecologische sierplantenvak dichtbij terras Solitaire boom Cornus mas Solitaire heesters Ilex ✕ meserveae ’Blue Angel’ Buddleja davidii Bodembedekkers Alchemilla mollis Galium odoratum Viola odorata Echinacea purpurea Vulplanten Athyrium filix-femina Klimplant pergola Lonicera periclymenum

4

1 Vullende planten

Terras van gebakken klinkers en hergebruikte tegels. De tegels geven de looprichting aan bij binnenkomst van de tuin via de poort.

Bodembedekkers Moerasplanten

Bollen 6 Moeras onder de roosters Bodembedekkers

7 Waterplanten in ondiepe zone Waterplanten

Vlechtheg


Bloeikleur, bijzonderheden Aanwezig Rode aalbes Groenblijvend, voor in de keuken Groenblijvend, bolvorm, voor de sier Roze, mei-juni Geel, zomer Wit, voorjaar Paars, voorjaar Wit, voorjaar Wit, voorjaar Roze, zomer Paars, zomer Paars, zomer Roze, zomer Sterk geurend Roodroze, nazomer Paars, zomer Fruit Fruit Aanwezige klimhortensia Past in ecologische tuin, halfwintergroen

150

Geel, voorjaar, rode bessen, najaar, vogels Groenblijvend, vogels Paarsrood, nazomer, vlinders Geel, mei-juni, vlinders, bijen Wit, voorjaar, goed uitstoelend, insecten Blauw, voorjaar, insecten Roze, zomer, vlinders Onder de Cornus Geelwit, zomer, geurend, insecten

Acer campestre Insecten, vogels, vlinders, zoogdieren Carpinus betulus Cornus sanguinea Corylus avellana Crataegus monogyna Ilex aquifolium Prunus spinosa Rosa rubiginosa Rosa rugosa Staken van kastanjehout om de 50 cm in de grond steken. Boven in de heg strengen van wilgentenen tussen de staken doorvlechten 5 Sloottalud Solitaire bomen Solitairen

Afscheiding van Engels kastanjehouten lattenhekwerk en heidemat met klimplanten.

30

150 150 30 150 100 170 30 10 10 15 25 35 30 30 40 35

2 Haag om de containers te verbloemen Haag Ligustrum vulgare

1

Afwateringsgoot

Hoogte (cm)

4 Vlechtheg Sortiment

6 Containers en compostton

Latijnse naam

Salix alba Eupatorium cannabinum Hoog Angelica gigas Hoog Euphorbia palustris 100 Persicaria bistorta 60 Symphytum officinale 50 Carex muskingumensis Iris laevigata 80 Lythrum salicaria 80 Petasites albus Myosotis palustris 25 Mimulus luteus 25 Lysimachia nummularia Iris pseudacorus 80 Butomus umbellatus 80 Alisma plantago-aquatica 40 Ranunculus lingua 150 Leucojum aestivum ’Gravetye Giant’ Caltha palustris Mimulus luteus Carex flacca Mentha aquatica Ranunculus flammula Scutellaria galericulata Myosotis palustris Lysimachia nummularia Typha angustifolia Sagittaria sagittifolia Pontederia cordata Nuphar lutea Myosotis palustris Iris pseudacorus Butomus umbellatus Acorus calamus ’Variegatus’

25 20 20 20 20 25

150 80 60 25 60 80 60

Past mooi in het landschap Roodbruin Wit, voorjaar Groengeel Roze aren Wit, voorjaar Grasachtige Blauw, voorjaar-zomer Roze, zomer Wit, groot blad Blauw, voorjaar Oranjegeel, zomer Geel, zomer, kruipend Geel, voorjaar Roze schermen, voorjaar Pluimvormig, roze Geel, voorjaar Wit

ordeel van de jury Een rustig ontwerp met een heldere, ruimtelijke indeling. Vindingrijk is het doortrekken van de pergola over het plaatsje bij de schuur en langs het terras. Gedurfd is het om de sloot de tuin in te leiden. De toegepaste materialen zijn ecologisch duurzaam. Ook de linkeroever waar de Veenmankisten met waterplanten een lage instap naar het water vormen voor amfibieën wordt positief beoordeeld. Bovendien staan de woekeraars aan de slootkant op deze manier geïsoleerd van elkaar. De plantcombinatie is goed, veel inheemse soorten zijn toegepast en de gebruikte niet-inheemse soorten zijn goed voor de dieren. Minder is de jury te spreken over het terras. De maatvoering is weliswaar realistisch maar het is een kale plek. De relatie met de omgeving ontbreekt en het zicht vanuit de woning op het terras is leeg. Beter was het als ook op het terras wat meer planten (in potten) toegepast waren.

Geel Oranjegeel Grasachtige Geel Crèmegeel Blauw, voorjaar Geel, zomer, kruipend Bruine kolven Pijlvormig blad Lichtblauw Geel, drijvend Blauw Geel Roze bloemscherm Bonte vorm


31


Heldere contrasten T

Wadi Naast het riante terras van grote betontegels ligt een zogenoemde wadi. Dit woord komt uit het Arabisch en betekent droog dal. In het waterbeheer staat de term voor Water Afvoer Drainage en Infiltratie (WADI). Het regenwater komt erin samen en kan in een goed doorlatende bodem infiltreren. Het gebruikte platte grind en de sierkeien zorgen voor stevigheid en een natuurlijk geheel. Deels over de wadi ligt een gegalvaniseerd rooster dat erboven lijkt te zweven. Door de uitsparingen in de moderne constructie groeien moeras- en waterplanten zoals lis en mattenbies. De verlichting eronder zorgt in de avond voor een aparte sfeer. Rechts achter het strakke rooster ligt een natuurlijke buxuswolk tegen de antraciet geverfde, bestaande tuinaf-

32


scheiding aan. Als tuinafscheiding aan de linkerzijde is gekozen voor gegalvaniseerde betonmatten waar klimop tegenaan groeit. Bij de keuken achter de haagbeuk zijn de afvalcontainers aan het zicht onttrokken. De transparante groeiwijze van de valse christusdoorn zorgt ervoor dat er niet te veel licht in huis wordt weggenomen. Tussen de plek van de afvalcontainers en de loungebank is de al aanwezige Hamamelis herplant. De aanwezige grindtegels worden op de kop hergebruikt. De klinkers die nu in de tuin liggen krijgen geen plek meer in dit ontwerp omdat zij de rust zouden verstoren in het geheel. De halfverharding van het warme dolomietzand zorgt ervoor dat het water ook hier kan infiltreren in de bodem.

een plek tegen de subtiele, zwart stalen pergola bij de vlonder. De drie klimopzuilen, die van binnenuit verlicht zijn, zorgen voor een verticaal accent zonder het zicht op het natuurgebied en de sloot weg te nemen.

Erik van Gelder uit Nieuwerkerk a/d IJssel heeft sinds twee jaar een eigen bedrijf met de naam VG Design. Hij studeerde Tuinen landschapsinrichting aan Hogeschool Larenstein.

Uitzicht De hardhouten vlonder waar je teruggetrokken in de zon van het mooie uitzicht kunt genieten, ligt ongeveer 45 cm onder het peil van de tuin. De grond die hierdoor vrijkomt wordt gebruikt om de waterkant met 30 cm te verhogen en een flauwer talud te creëren. Onder de vaste zitbank is de opslag voor het haardhout

gepland. In de drie ronde potten op de vlonder zijn hemelsblauw bloeiende liefdesbloemen geplant. De kuipplanten geven een exotisch tintje aan de tuin. Mede door de toepassing van groenblijvende planten is de tuin het hele jaar interessant.

▲

ijdens het ontwerpproces van deze tuin is steeds gestreefd naar een goede combinatie tussen modern/strak en natuurlijk/ecologisch. In eerste instantie leek dit een moeilijke opgave, maar door de contrasten op een heldere manier met elkaar te combineren versterken deze tegenstellingen elkaar juist. Het totaalplan straalt rust uit en biedt ruimte aan de diverse wensen van de tuineigenaren. De beplantingslijst bevat planten die onderhoudsvriendelijk zijn en die door de vruchten of bloemen voor veel organismen aantrekkelijk zijn. De afkoppeling en tijdelijke opvang van het regenwater is in de tuin als belangrijk uitgangspunt genomen.

Taludschets

Verkoeling Het groene dak van de platanen zal op een hete zomerdag voor de nodige verkoeling zorgen. ’s Avonds worden de bomen van onderen verlicht met spots. Op het dak van de schuur worden sedummatten aangebracht welke een vertragend effect op de waterafvoer geven. Een ronde compostbak heeft achter in de tuin een plek gekregen achter een scherm van klimop. Rechts achterin op het talud is gekozen voor een boom die aansluiting vindt bij de natuurlijke omgeving. De Prunus sargentii valt op door zijn schitterende herfstkleur. De vruchten van deze boom worden graag gegeten door vogels. De klimhortensia, die de bewoners graag wilden behouden, krijgt

��

��

��

��

��

��

��

��


33

Heldere contrasten

Beplantingsplan

Beplantingslijst 11

34

31

34 8

22

22 8

8

22

34

24

21

21

4

8

17

8

32 Op schuurdak

2

2

7

5 Kunst op sokkel 8

2

2

26

18

10

16

12 15

16

9

27

15

20

15

16 8

13

14

28

29

23

25

Latijnse naam

Hoogte (cm)

Bomen 1 1 2 4

Gleditsia triacanthos ’Sunburst’ Platanus ✕ acerifolia

60-100

3

Prunus sargentii

80-120

Buddleja davidii ’Nanho Blue’ Buxus sempervirens Carpinus betulus Caryopteris ✕ clandonensis ’Heavenly Blue’ Hedera helix ’Baltica’ Viburnum opulus ’Compactum’ Hamamelis Hydrangea

100 n.v.t. 100 300 120 260

1

Heesters 4 1 5 7 6 12 7 1 8 74 9 1 10 1 11 1

21

3

Nummer in tek. Aantal

Siergras en bamboe 12 1 Fargesia murieliae ’Jumbo’ 13 32 Festuca gautieri 14 1 Molinia arundinacea ’Transparent’ 15 3 Molinia caerulea ’Moorhexe’ 16 3 Stipa pennata Vaste planten, bodembedekkers en waterplanten 17 18 Asarum europaeum 18 16 Astilbe chinensis ’Pumila’ 19 1 Astilbe chinensis ’Superba’ 20 15 Bergenia cordifolia 21 3 Digitalis purpurea 22 3 Iris ✕ germanica ’Helga’ 23 1 Iris laevigata ’Snowdrift’ 24 26 Lavandula angustifolia ’Hidcote’ 25 1 Lythrum salicaria 26 18 Pachysandra terminalis 27 14 Salvia nemorosa ’Ostfriesland’ 28 1 Scirpus lacustris ’Albescens’ 29 1 Thypha gracilis 30 38 Vinca minor 31 45 Waldsteinia ternata Sedum diverse soorten 32 Mat

Bloeikleur

Bloeimaand

Bijzonderheden Goudgele scheuten in het voorjaar Als dakvorm gesnoeid, van onder belicht met spots Oranjerode herfstkleur

Langzaam groeiend en wintergroen Houdt zeer lang blad vast Geurend naar kruiden Donkerblauwgroen blad Felrode vruchten in het najaar Al aanwezig Aanwezige klimhortensia

Donkerblauw

8- 9

Wit Geel Wit

5- 6 1- 3 6- 7

150-200 20 150 60 80-125

Frisgroen Helgroen Lichtgroen Groen Groen

6- 7 7- 9 8-10 5- 6

Vormt kussentjes Transparante aren Donkere bloeiaren

15 40 100 30 120 50 50 60 100 20 50 120 75 15 10

Purperbruin Lilaroze Lilaroze Purperroze Gemengd Geel Wit Paars Roze-paars Wit Paars

4- 5 8- 9 7- 9 4- 5 6- 7 5- 6 6- 7 5- 8 7-11 4 6- 8 7- 8

Mooi glimmend blad

Blauw Geel

4- 5 5- 6

Varens 33 3

Polystichum setiferum

60

Kuipplanten 34 3 35 1

Agapanthus africanus Strelitzia reginae

60 160

Mooie bloeiaren Insecten

Zeer welriekend Wintergroen en zeer dicht groeiend Insecten Geel-groen gestreept in de lengte Sigaren Wintergroen en zeer dicht groeiend Wintergroen en zeer dicht groeiend

Mosgroen blad

Blauw Oranje

7- 8 5- 6

In pot In pot, zeer aparte bloem

6 19

33

8

1

33

ordeel van de jury

33 30

5

35

34


Een tuin die scoort wat betreft architectuur maar waar de ecologie in de verdrukking komt. In de tuin zijn veel nieuwe harde materialen toegepast. Door de transportkosten van grind en natuursteen is dit materiaal ecologisch niet-duurzaam. Ook wordt hardhout gebruikt maar het is niet bekend of dit wel het FSC-keurmerk heeft. De jury vindt de toepassing van het rooster boven de wadi creatief, maar heeft grote moeite met de hoeveelheid tuinverlichting.

De beplanting is architectonisch gevarieerd maar niet erg ecologisch. Aan de waterkant zijn er geen mogelijkheden gecreëerd voor oevervegetatie. Door de waterkant te verhogen en daar klimopzuilen te plaatsen wordt de relatie tussen de tuin en het water verstoord. Ook kloppen de verhoudingen niet: de vier platanen staan te dicht op elkaar; een was genoeg geweest.


35


Leeftuin D

e toekomstige tuin van de familie Agterberg is vooral een leeftuin. De tuin biedt verschillende gebruiksmogelijkheden voor de familie. Een ruim, zonrijk terras grenst aan de woonkamer en de keuken. Ook is er een met klimplanten overdekte schaduwrijke zit- en eethoek en een vlonderterras waar in de namiddag en avond genoten kan worden van de sfeer van het natuurgebied en de ondergaande zon. Deze verscholen plek achter in de tuin zal ook favoriet zijn bij de kinderen. De tuin is niet alleen een leeftuin voor de mens maar ook een leeftuin voor plant en dier. Door de aanleg van verschillende vestigingsmilieus en gradiënten heeft de tuin optimale groeimogelijkheden voor een grote variëteit aan plantensoorten. Deze bloeiende en vruchtdragende planten trekken veel insecten, vlinders en vogels aan. De lage oever en de moeraszone langs de sloot zijn zeer aantrekkelijk voor amfibieën.

De tuin heeft een duidelijke, eenvoudige en ingetogen basisvorm. De heldere rechte lijnen van de harde elementen (paden, terrassen, stapelmuurtjes en erfscheidingen) contrasteren met de losse vormen van de beplanting. De diagonale lijnen verkleinen het pijpenla-effect, de tuin lijkt breder. Centraal loopt een zichtlijn vanaf het huis over het vlonderterras naar het achterliggende natuurgebied. De pergola vergroot de dieptewerking.

Milieus en gradiënten Een grote variëteit aan planten en andere organismen wordt bereikt door het maken van ver-

36


Materiaal Uitgangspunten bij de materiaalkeuze voor de tuin zijn: zoveel mogelijk hergebruik van al aanwezige materialen, passend bij de karakteristieken van de omgeving en het natuurlijk milieu ter plaatse, en een zo gering mogelijke milieubelasting, dus bijvoorbeeld geen geïmpregneerd hout of

tropisch hardhout maar duurzame Europese houtsoorten. Deze uitgangspunten zijn in het ontwerp verwerkt. De bestrating bestaat uit gebakken klinkers: 28 m2 wordt hergebruikt, 16 m2 wordt bijgekocht. De muur rondom plantvak A wordt gestapeld van aanwezige grindtegels (hiervan zijn er precies voldoende, gehalveerd en met de breukzijde naar buiten gericht). Aan de pergolazijde wordt de grond in het plantvak gekeerd (30 cm hoog). Omdat het plantvak richting sloot afloopt wordt aan de slootzijde de grond buiten het plantvak gekeerd. Erfafscheidingen zijn gemaakt van wilgentenen. Dit materiaal hoort thuis in het waterrijke natuurgebied achter het huis. De wilgentenen worden gevlochten rond tammekastanjepalen die 0,5 m van elkaar en 1 m diep geplaatst worden. De erfscheiding met de buren, de erfscheiding ter hoogte van de pergola en de afscheiding rondom de afvalcontainers zijn 1,8 m hoog. Het vlechtwerk langs de plantvakken A en C is 0,8 m hoog (ze zorgen voor een visuele vergroting van de tuin; de groenstrook biedt voldoende privacy). De pergola wordt gebouwd van tammekastanjepalen, verbonden door middel van draadeind en moer. Om de pergola niet te massief te maken worden in het dak staaldraden gespannen, waaraan, zolang de klimplanten nog niet volgroeid zijn, eenvoudig een (wit) zeildoek kan worden gespannen. Het vlonderterras wordt bevestigd aan dikke kastanjepalen staanders die in de bodem worden geheid. Aan de kas-

Jan Schutte uit Amerongen runt een eenmanszaak onder de naam Natuurrijk. Hij werkt ecologisch. Naast het maken van ontwerpen voor tuinen en buitenruimten voert hij ook de aanleg en het beheer uit. Jan Schutte studeerde Tuin- en landschapsarchitectuur aan Wageningen Universiteit.

tanjepalen worden met draadeind en moer robiniahouten langslatten bevestigd. Daar bovenop komen robiniahouten dwarslatten waaraan met rvsschroeven robiniahouten planken worden bevestigd. De compostbak is gemaakt van restanten zaaghout en krijgt een plaats naast de schuur, verscholen achter een vlechtscherm.

wateroppervlak maakt dit bassin geschikt als badplaats voor vogels. Het bassin heeft een overstort naar een filter- en infiltratiezone. Deze zone heeft een noodvoorziening: als bij zeer zware regenval de infiltratiecapaciteit onvoldoende is, wordt overtollig water via een drainagesysteem en afvoerleiding naar de sloot geleid. De toegang naar het zijpad langs de tuin is verplaatst. Wellicht kan het ongebruikte pad worden aangekocht en de tuin een meter verbreed worden. De af te voeren grond kan dan gebruikt worden om een aarden wal op te werpen.

Water Het regenwater wordt door een afvoergoot in een betonnen bassin geleid. Een schuin geplaatste tegel net onder het

▲

Vormgeving

schillende vestigingsmilieus. Deze variëteit wordt nog versterkt door het maken van geleidelijke overgangen tussen de milieus (gradiënten) in plaats van plotselinge overgangen. In de plantvakken A en B wordt dit toegepast. Het karakter van plantvak A sluit aan bij het natuurgebied. Het beheer is extensief. Door fluctuatie van de grondwaterstand ontstaat langs de sloot een grote milieudynamiek. De steile oever is veranderd in een oever die langzaam afloopt vanaf de pergola tot aan de sloot. Er is een geleidelijke overgang van de grondwaterstand 1 m onder het maaiveld tot 0. Gradiënt: diep water - ondiep water - moeraszone - droge oever - land. Het karakter van plantvak B wordt bepaald door de infiltratiezone van het regenwater (diepste punt ligt 0,2 m lager dan de omgeving). De bodem wijkt plaatselijk zeer af van de omgeving (zandbed). De milieudynamiek is groot (soms zeer nat, soms zeer droog). Het karakter van het achterste gedeelte van de tuin, grenzend aan het natuurgebied, is zeer natuurlijk. Naar het huis toe wordt cultuur meer bepalend. In het beplantingsplan worden de gevolgen voor de plantkeuze toegelicht.

ordeel van de jury Een écht hovenierstuintje met gezellige hoekjes én een goede maatvoering. Dat laatste is het vermelden waard want veel ontwerpen gingen met de verhoudingen de mist in. In het traditionele ontwerp voegt de diagonale lijn niet veel toe. Het ontwerp is eenvoudig, maar als je wat langer kijkt valt je oog steeds op weer een ander aardig plekje. De keuze voor de beplanting is goed, alleen de bollen worden gemist. Jammer is dat het vlonderterras op kastanjepalen in de klei staan; binnen vier jaar zijn die verrot, meent de jury. Ook is het zicht op het water wat minder door de begroeiing van de pergola. De ontwerper heeft als een van de weinigen de toegang via het zijpad naar de tuin verplaatst. Dat was toegestaan. Jammer is dat de afvalcontainers direct bij de ingang een plek hebben gekregen. Dat is geen leuke binnenkomer.


37

Leeftuin Beplantingsplan

Beplantingslijst Latijnse naam

BloeiBloemkleur maand

A Boom Crataegus monogyna Wit Heester Rosa glutinosa Roze Zaadmengsel voedselrijke kleigrond Silene latifolia Wit Prunella vulgaris Purperviolet Tragopogon pratensis Geel Barbarea vulgaris Geel Achillea millefolium Wit Leontodon autumnalis Geel Centaurea jacea Paars Leucanthemum vulgare Wit/geel Pastinaca sativa Geel Trifolium pratense Rood Ranunculus acris Geel Vicia cracca Blauwpaars

Plantvak A Gradiënt van relatief droog naar moeras en sloot. Dit plantvak heeft het meest natuurlijke karakter van de tuin, alleen inheemse soorten worden hier toegepast. Het hoger gelegen deel wordt ingezaaid met een bloemmengsel voor voedselrijke kleigronden. De oever- en moeraszone wordt ingezaaid met een zaadmengsel voor (voedselrijke) moerassen en ondiepe watermilieus. De planten zoeken in plantvak A zelf hun favoriete plaats in de gradiënt. In het diepe water worden gele plomp en drijvend fonteinkruid geplant. Plantvak B Plantvak B bestaat uit de infiltratiezone voor regenwater, omzoomd door vaste planten. Omdat de vochtigheid van de bodem in de (zanderige) infiltratiezone in de tijd zeer uiteen zal lopen, worden hier soorten toegepast met een hoge vochtigheidstolerantie. Dat wil zeggen planten die goed tegen droogte kunnen maar ook kortstondig grote vochtigheid goed kunnen doorstaan. In de strook langs de erfscheiding staan relatief hoge planten, langs de pergola relatief lage tot middelhoge planten. Dit plantvak bevat een heester aan het terras en een heester nabij de composthoop. Plantvak C De Hamamelis is wel een zeer vreemde gast op de zeeklei. Omdat de familie hem graag wil behouden en hij toch goed gedijt wordt hij naar dit plantvak verplaatst: dichter bij de woonkamer zodat van de winterbloei genoten kan worden. Langs de pergola komen vaste planten. Plantvak D Tegen de schuur groeit de bestaande Hydrangea. Verder bevat dit plantvak tussen de schuur en het vlonderterras vaste planten en een heester.

38


Hoogte (cm) Bijzonderheden

5

600

5- 6

30- 70 Lage botanische roos, fraaie bottels

5-10 5-10 6- 7 4- 6 6-10 7-10 6- 8 5- 8 7- 9 5-11 4-11 6- 9

45-100 10- 50 60-120 30- 80 30- 60 10- 40 40- 70 30- 70 80-120 15- 50 30- 90 50-150

Lychnis flos-cuculi Roze 5- 7 Achillea ptarmica Wit 7- 9 Zaadmengsel oever- en moeraszone/ondiep water Sagittaria sagittifolia Geel 8-10 Juncus inflexus 5- 8 Oenanthe aquatica Wit 5- 8 Symphytum officinale Wit tot paars 4- 9 Sium latifolium Wit 7- 8 Berula erecta Wit 7- 9 Carex acuta Iris pseudacorus Geel 5- 6 Butomus umbellatus Roze 6- 9 Bidens cernua Geel-bruin 7-10 Cicuta virosa Wit 5- 8 Alisma plantago-aquatica Wit 7- 9 Soorten in diep water Nuphar lutea Geel 5- 8 Potamogeton natans 5- 8

Rode vruchten (9-10), waardplant groot geaderd witje

Nectarplant voor nachtvlinders Drachtplant voor honingbijen, hommels en solitaire bijen Drachtplant voor honingbijen, hommels en solitaire bijen Waardplant voor geaderd witje, knollewitje en gr. koolwitje Nectarplant voor dagvlinders, drachtplant voor solitaire bijen Nectarplant voor dagvlinders, drachtplant hommels en bijen Drachtplant voor honingbijen, hommels en solitaire bijen

Drachtplant voor bijen, hommels, kevers en zweefvliegen Waardplant icarusblauwtje, nectarplant dagvlinders Drachtplant voor honingbijen Nectarplant dagvlinders, drachtplant honingbijen, hommels en solitaire bijen 30- 90 Nectarplant voor dagvlinders 30- 90

50-120 30-100 30-120 30-100 60-140 30- 60 50-100 60-120 50-130 30-100 60-120 30-150

Drachtplant voor honingbijen, hommels en solitaire bijen

Drachtplant voor hommels Drachtplant voor honingbijen, nectarplant voor graafwespen Eenjarig

60-200 Drachtplant voor honingbijen en hommels 60-150

B Heesters Rosa ’Mozart’ Lilaroze/wit 6-10 tot 120 Lage doorbloeiende botanische roos, rijkbloeiend Viburnum opulus Wit 5- 6 400 Najaar rode bessen Plantensoorten infitratiezone: totaal 5 m2 x 7 = 35 planten Achillea filipendulina Geel 7- 8 90-120 Artemisia canescens 25- 50 Dianthus amurensis Lilapurper 7- 9 10- 25 8-10 150-250 Grasachtige Molinia arundinacea (3 x) Plantensoorten langs erfscheiding: totaal 6 m2 x 7 = 42 planten Anemone ’Honorine Jobert’ Wit 9-10 60-120 Campanula lactifolia Blauw 6- 7 60- 90 Ligularia przwalskii Geel 7- 8 120-200 Aconitum carmichaelli ’Arendsii’Diepblauw 9-10 100-150 Plantensoorten langs pergola: totaal 6 m2 x 7 = 42 planten Centaurea nigra Purper 6- 8 50- 90 Polemonium reptans Lichtblauw 5- 6 30- 60 Potentilla argentea Geel 6- 8 10- 50 Potentilla alba Wit 4- 6 10- 20 Scutellaria altissima Blauwgrijs 6- 7 50- 90 Astrantia major Wit-roze 6- 8 40- 80 Astrantia major ’Rubra’ Wijnrood 6- 9 40- 80 C Plantensoorten langs pergola: totaal 3 m2 x 7 = 21 planten Aquilegia vulgaris Blauw 5- 7 45- 60 Anemone hupehensis Purper 9-10 60- 80 Euphorbia amygdaloides Groengeel 5- 6 20- 50 Luzula sylvatica Bruin 4- 6 40-100 D Heester Leycesteria formosa Wit Plantensoortvak D: totaal 2 m2 x 7 = 14 planten Veronica longifolia Blauw 7- 8 Campanula persicifolia ’Alba’ Wit 6-10 Klimplanten Vitis vinifera (3 x) Wit 7- 8 Rosa ‘Francis E. Lester’ (1 x) 5-10 Rosa ’Mme Alfred Carrière’ (2 x) Roomwit Violetblauw 4- 5 Wisteria sinensis (2 x) Akebia quinata Purper Humulus lupulus

200

Roodpaarse schutbladeren, purperen bessen

60-120 60- 90

Botanische klimroos, sterk geurend, mooie bottels Doorbloeiende botanische klimroos Geurend Geurend ’Bellen’


De natuur de tuin in! Z

doorkijkje de groenstrook in. Niet bij het huis, maar midden tussen de beplanting en bij het water ligt het centrale terras. ’s Avonds kan vanaf de steiger van de zonsopgang genoten worden. De kinderen hebben een eigen plek: de steiger achter de schuur, verstopt tussen de lissen en het riet. De basismaterialen zijn in natuurtinten, zoals het gravi d’or, het terracottakleurige stucwerk en de roestbruine betonmatten met stenen erin.

Beplanting De tuin is opgebouwd uit verschillende plantvakken, ieder met hun eigen biotoop: schaduw, nat, zonnig en combinaties daarvan. Doordat je bijna om alle borders heen kunt lopen, bekijk je de tuin steeds van verschillende kanten. De plantsamenstelling biedt het hele jaar door iets te zien en is uiteindelijk onderhoudsvriendelijk: na enige jaren begeleiding zal de kruidlaag dichtgegroeid zijn. Na de poort is de groenstrook onderdeel van de tuin; er rest slechts een erfafscheiding van een draad. Naast de groenstrook en de bomen biedt de gemengde haag eet-, schuil- en nestel-

gelegenheid voor vogels. De beplanting is aantrekkelijk voor bijen en vlinders. En het water heeft natuurlijk aantrekkingskracht op talloze dieren. De takkenwalletjes in de composthoop (opgebouwd uit dubbele betonmatten, met ruimte ertussen voor takken en snoeiafval) biedt schuilgelegenheid voor kleine dieren. Achter het terras staat een Juglans regia ’Buccaneer’, tegen de muggen.

Lilian Verhaak startte vijf jaar geleden haar eigen bedrijf De Tuinmaker in Utrecht. Ze maakt voornamelijk stadstuintjes en probeert haar klanten te winnen voor natuurrijk tuinieren. Lilian Verhaak is bestuurslid bij vakvereniging Wilde Weelde.

Impressie

Waterretentie Door de sloot de tuin in te trekken en hem steeds ondieper te maken, ontstaat een waterreservoir. Het dakwater wordt bij de keuken via het muurtje ondergronds naar de sloot gevoerd. Aan de andere zijde loopt het water af via een pijp in de muurtjes en onder het terras door de sloot in. Het dakwater van de schuur wordt opgevangen door de beplanting. Door het dak licht te hellen naar de houthokkant, kan het overtollige water daar wegsijpelen. Waar de sloot het pad naar de schuur kruist wordt van tegels een brug gemaakt, waarbij twee smalle goten zichtbaar blijven.

▲

oveel mogelijk gebruikmakend van het omliggende landschap en het omgevingsgroen is de omgeving letterlijk de tuin in getrokken. De centrale as wordt gevormd door het water, hoofdkenmerk van de omgeving en geliefd bij de bewoners. Om de as zijn verschillende plekken gemaakt waar de bewoners kunnen ontspannen en genieten. Is bij het huis de sfeer nog wat formeler, hoe meer je naar achter loopt, hoe natuurlijker en ruiger de tuin wordt. Door de as iets uit het lood te kantelen, ontstaat een lange zichtlijn. De as waaiert uit en voert zo je blik het landschap in. Deze zichtlijn wordt nog versterkt door de twee plantvakken voorin te verhogen en de vlonders dieper te leggen. Door de sloot ver de tuin in te trekken en de vlonders deels in de sloot te plaatsen wordt het landschap de tuin in gebracht. Ook de beplanting mag ruiger worden hoe meer je naar achter loopt. Het eerste deel van de tuin wordt aan een zijde afgeschermd door vier muurtjes van ongelijke hoogte, opgebouwd uit betongaasmatten met stenen ertussen. Achter de border biedt de lage muur een

ordeel van de jury De jury is niet zo te spreken over het ontwerp: de diagonale lijn doet gezocht aan en werkt vervreemdend ten opzichte van de omgeving. Positief is dat het openbaar groen bij de tuin is betrokken. De vier losse muurtjes als tuinafscheiding kunnen ruimtelijk mooi werken als de afstand waarop ze staan veel groter was geweest. Nu zitten de muurtjes door hun begroeiing binnen niet al te lange tijd aan elkaar vast. Volgens de jury zit de charme van dit ontwerp in de beplanting.

40


De afwisseling tussen lage en hoge planten en vroege en late planten is goed gekozen. En de oeverbiotoop biedt een prachtig onderkomen voor amfibieën. Over het materiaalgebruik is discussie: het ene jurylid houdt er wel van, een ander niet. En ook over het gebruik van halfverhardingen in de tuin is men het niet eens; volgens het ene jurylid vergt het veel onderhoud, terwijl een ander er met de brander overheen gaat en het daardoor juist onderhoudsvriendelijk noemt.


41

De natuur de tuin in!

Beplantingsplan ��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

�

��

��

��

42


��

Tui u n& n L & a L n a d n s d c s h c a h p 12A ntwerpwedstrijd 2006

Recommend Documents