Trouw zaterdag 18 juni 2011 architectuur. Thema: Zelfverzonnen & Agenda

dag van de

Trouw

zaterdag 18 juni 2011

architectuur

Thema: Zelfverzonnen & Agenda

Trouw zaterdag 18 juni 2011

Het thema van de Dag van de Architectuur is dit jaar ‘zelfverzonnen’. Daarom gaat deze bijlage over particulier opdrachtgeverschap. Over mensen die hun eigen huis bouwen, precies zoals ze het in hun hoofd hebben. Over architecten die zo’n droom kunnen vormgeven. En over het soms moeizame bouwproces.

dag van de architectuur 3

Zelfverzonnen

4/5 Nanne de Ru gunt iedere Nederlander een betaalbare, vrijstaande woning. Die er natuurlijk goed uitziet.

6/7 Veel mensen dromen ervan een huis te bouwen, precies zoals ze dat zelf willen hebben. Dat vergt wel stalen zenuwen.

8/9 De crisis treft de bouwsector hard. Architecten moeten hun vak opnieuw uitvinden, want het wordt niet meer zoals het was.

10/11 De een droomde van een huis in Bauhaus-stijl, de ander vond inspiratie bij een schildpad; op bezoek in heel verschillende droomhuizen.

12/13 Nederlanders hebben geen steen in de buik, zeggen de Belgen. We bouwen liever collectief dan particulier. Waar zijn we bang voor?

14 Met een schuur kun je alle kanten op, ontdekte architectenbureau Onix. Je kunt er een kantoor of een galerie in huisvesten. Maar ook een gezin.

15/27 Dit jaar zet ook een groot aantal architectenbureaus hun deuren open op de Dag van de Architectuur. 13 pagina’s agenda.

Redactionele leiding: Harmen van Dijk Vormgeving: Christine Baart Eindredactie: Ineke Bijnagte Foto cover: Patrick Post De Dag van de Architectuur is een initiatief van de Bond van Nederlandse Architecten. Meer info: www.bna.nl

4 dag van de architectuur

zaterdag 18 juni 2011 Trouw

Iedereen z’n eigen villa: ontwerpen voor de massa Natuurlijk ontwerpt Nanne de Ru graag voor opdrachtgevers met een groot budget. Maar ook mensen met minder geld moeten een mooi huis kunnen bouwen. Wat De Ru betreft hoeft niemand meer in een smakeloze boerderette.

Henny de Lange

P

rachtige villa’s heeft Nanne de Ru al ontworpen, zoals Villa 1 in de bossen bij Ede. Het is een van de eerste gerealiseerde gebouwen van deze jonge architect (1976), maar bij de oplevering drie jaar geleden werd het meteen al getypeerd als een klassieker, met zijn imponerende schoonheid en ruimtelijke rijkdom. In het kantoorgebouw in Rotterdam, waar het bureau Powerhouse Company is gevestigd dat De Ru samen met Charles Bessard in 2005 oprichtte, laat de architect foto’s zien van de villa die zich op vloeiende wijze in het landschap vlijt. Omdat door de strenge bouwschriften maar een klein deel van de boskavel bebouwd mocht worden, werden de ruimtes die het minste daglicht nodig hebben, zoals de garage en slaapkamers, ondergronds gebouwd. De Ru: “We zijn heel erg gaan schuiven met de plattegrond, wat ons ook nieuwe inzichten opleverde, waardoor het huis uiteindelijk dubbel zo groot kon worden.” Meer foto’s volgen van villa’s op royale kavels die slechts weggelegd zijn voor de welgestelden. Ook een penthouse van maar liefst 2500 vierkante meter zit erbij. Maar die is niet gebouwd, vertelt De Ru. Door de crisis moest de opdrachtgever ervan afzien. Een huis bouwen voor een rijke opdrachtgever die je min of meer de vrije hand geeft; veel architecten dromen ervan. Nanne de Ru: “Natuurlijk is dat fantastisch om te doen,

‘Als Hella Jongerius voor Ikea ontwerpt is dat cool, waarom zou ik dan geen huis mogen ontwerpen voor de massa?’ maar het riep ook vragen op. En angst: is dit wat wij willen, alleen maar luxe villa’s bouwen? Als architect wil ik ook de breedte in. Met ons bureau willen we ook standaardkantoren bouwen. Het hele productieproces van het bouwen vinden we interessant.” Twee jonge economen, Bas van Dam en Dirk Dekker, brachten hem op het idee om betaalbare vrijstaande huizen te gaan ontwerpen voor

het middensegment. Deze categorie is nu veelal aangewezen op boerderettes, notariswoningen en andere geijkte woningen uit de catalogus. ‘Being Home’ hebben de initiatiefnemers hun project genoemd, waarbij ze duurzame prefab-woningen van hoge kwaliteit aanbieden. De woningen zijn opgebouwd uit elementen van staal die worden geproduceerd in een loods, zodat ze ter plekke snel in elkaar kunnen worden gezet. In de gevels zit veel glas verwerkt. Het totale bouwproces duurt maximaal vier maanden, wat korter is dan het bouwen van een traditioneel huis. Zes types heeft De Ru inmiddels ontworpen, oplopend in grootte en prijs. De kleinste, de XS Villa van 64 vierkante meter, vanaf 99.000 euro (exclusief de kavel) heeft een woonkamer, slaapkamer, badkamer en keuken. Daarna volgen Patio House (82 m², vanaf 127.000 euro) en Terrace House (144 m², 216.000 euro, twee of drie slaapkamers en twee badkamers). Dan zijn er nog Video House (175 m², vanaf 262.500 euro), Loft House (220 m², 308.000 euro) en tot slot Grand Patio, die vier slaapkamers en vier badkamers telt. Voor 403.200 euro beschik je dan over 288 m² aan woonruimte. Alle woningtypes zijn gelijkvloers met uitzondering van Video House dat een puntdak heeft. Dit najaar wordt een van deze woningen als modelwoning in de P. C. Hooftstraat in Amsterdam gebouwd. Voor de XS Villa heeft zich inmiddels de eerste koper gemeld. De Ru: “Een

heel simpel huisje is het, maar met een optimaal ontworpen plattegrond waarin de keuken centraal staat. Die is in onze cataloguswoning vijf vierkante meter groter dan in de doorsnee-rijtjeswoning in Nederland. Dat maakt het mogelijk om in de keuken te eten, wat veel mensen graag doen.” Die extra grote keuken gaat wel ten koste van de woonkamer, erkent De Ru, maar daar staat tegenover dat de woning als ruimtelijker wordt ervaren. Volgens De Ru is dat gelukt door te kiezen voor een heel andere plattegrond. Eigenlijk is het verbazingwekkend, vindt hij, dat de indeling van woningen in Nederland al heel lang min of meer vaststaat. Dat gaat vaak ten koste van het wooncomfort. Zo moet er in de doorsnee-rijtjeswoning op de bovenverdieping vaak een kamer worden opgeofferd om een goede badkamer te maken. Ook is er vaak niet genoeg ruimte voor kledingkasten. En de keuken is dikwijls te klein om er te kunnen eten. De Ru: “Alle huizen lijken ook op elkaar qua indeling, zodat je je alleen nog kunt onderscheiden met een hele dure keuken en badkamer.” De Ru heeft goed gekeken hoe mensen die zich een grote villa kunnen permitteren, hun huis het liefst indelen. Ze leven vooral in de keuken en willen daarnaast privacy. Een eigen badkamer en een slaapkamer, waarin ze ook naar een film kunnen kijken. Die behoefte aan een andere indeling van de leefruimte en aan privacy inspireerden De Ru tot zijn ontwerpen voor Being Home. Ook de



Het Nieuwe Hollandse huis: vrijstaand en betaalbaar De crisis heeft de architectenbranche zwaar getroffen. Maar het gebrek aan opdrachten maakt ook veel creativiteit los. Neem Het Nieuwe Hollandse Huis. Een initiatief van een groep (landschaps)architecten en stedenbouwers, die in combinatie met opdrachtgevers tien ontwerpen maakten voor een betaalbaar vrijstaand huis. Op de Dag van de Architectuur presenteren de architecten in Utrecht hun ideeën voor dit nieuwe type huis, dat ruim en licht is, een permanent vakantiegevoel bezorgt en in de Randstad nog niet voorkomt. De architecten hebben zich laten inspireren door een studiereis naar Amerika, georganiseerd door projectontwikkelaar Edwin Oostmeijer. Daar werden de wijken bekeken die in de jaren vijftig en zestig zijn ontwikkeld door projectontwikkelaar Joseph Eichler (19001974). Eichler zag het als een uitdaging om de middenklasse in betaalbare architectuur te laten wonen. Hij schakelde architecten van naam in om eigentijdse prefab huizen en hele suburbs te ontwerpen. Dat resulteerde in moderne bungalows, veelal met een gesloten gevel aan de straatkant, in allerlei varianten waaronder wonen rondom een atrium, maar altijd met veel glas. Eichler-huizen waren anders. Sommige van die Eichler-buurten zijn inmiddels vijftig jaar oud en nationaal monument, zoals Green Meadow en Green Gables bij Palo Alto. In totaal bouwde Eichler meer dan 11.000 woningen in de suburbs. De architecten die betrokken zijn bij Het Nieuwe Hollandse huis zijn: Alexandra Bonazzi, Hugo de Clercq, Floris Cornelisse, Jan Griffioen, Piet Grouls, Hans van Heeswijk, Daniëlle Huls, Monica Ketting, Jeroen van Mechelen, Annette Marx, Maike van Stiphout en Nanne de Ru.

De presentatie van tien ontwerpen voor Het Nieuwe Hollandse Huis, een vrijstaand betaalbaar huis voor de Randstad (in 20 beelden van 20 seconden) vindt plaats op 25 juni van 16-17.30 uur in de Torenzaal UCK, Domplein 4, Utrecht. Aansluitend een discussie onder leiding van Fred Schoorl, directeur van BNA (Bond van Nederlandse Architecten). Toegang gratis.

Eichler-wijken (zie kader) in Amerika die hij vorig jaar tijdens een studiereis bezocht, waren een inspiratiebron. “Die wijken laten zien dat je deze huizen ook in redelijk hoge dichtheid kunt bouwen, maar wel allemaal met buitenruimte.” Nederland is volgens hem rijp voor het betaalbare prefabhuis met veel ruimte, ook al denken veel van zijn collega’s daar anders over. Goedkope standaardbulk bouwen vinden ze beneden hun stand. De Ru: “Dat is een vreemd soort snobisme, want over het bouwen van een grote anonieme woonflat met honderden uniforme appartementen, hoor je ze niet. Alsof dat geen massa herhaling is. Als Hella Jongerius een vaas voor Ikea ont-

werpt die vervolgens in massa wordt geproduceerd, is dat cool. Waarom zou ik als architect dan geen mooi en betaalbaar designhuis mogen ontwerpen voor de massa?” Nederland heeft ook behoefte aan een ander type huis, vindt De Ru, om meer variatie te brengen in het landschap. In reactie op de saaie vinexnieuwbouwwijken zijn het afgelopen decennium vooral retrowijken verrezen in de stijl van de jaren dertig, terwijl op de vrije kavels vaak fantasieloze cataloguswoningen zijn neergezet. De Ru: “Aan de basis van dit project ligt toch vooral het idee om nu eens een hele gave cataloguswoning te ontwerpen. Daarin ligt voor mij de grootste uitdaging.“

Linksboven: Villa 1 in de bossen bij Ede. Een groot deel van de villa is onder de grond gebouwd. Eronder ontwerper Nanne de Ru. Boven: uit de catalogus van Being Home: interieur Grand Patio (boven); Villa XS, exterieur en interieur (midden); Terrace House (onder). Alle cataloguswoningen van Nanne de Ru zijn te zien op www.beingdevelopment.nl.

BEELD POWERHOUSE ARCHITECTEN



Het is vaak zoeken naar de ideale plek, het kost altijd meer dan verwacht, maar het kan: je droomhuis bouwen. In deze bijlage staan vier droomhuizen die vorig jaar werden opgeleverd. Als eerste de ‘Zwarte Parel’ in Rotterdam.

Hoezo onpraktisch – het doet toch geen pijn? Harmen van Dijk

V

loeren, trappen en ramen vormen een onverwacht lijnenspel en lijken de zwaartekracht te tarten. Als op een gravure van Escher. De woning van Rolf Bruggink van Studio Rolf.fr in de Rotterdamse wijk Charlois mag je gerust een kunstwerk noemen. Maar het voelt tegelijk comfortabel aan. Of zeg maar gewoon: gezellig. De buitenkant (afgebeeld op de cover van deze bijlage) is al even bijzonder. De zijgevel van kunstgras oogt warm, maar de voorgevel heeft iets ongenaakbaars. Het negentiendeeeuwse pand is zwart geschilderd, het glas in de ramen is vervangen door houten panelen. In die gesloten huls zijn nieuwe openingen gemaakt. Scherpe stalen kozijnen snijden dwars door baksteen en kozijnen

Je droomhuis bouwen? Wees alert. Vier dringende adviezen van een ervaringsdeskundige. ‘Een bouwbegeleider had kunnen voorkomen dat de staalbouwer de staalconstructie loszaagde, die mijn failliete aannemer niet had betaald.’

heen. Precies op de plekken waar in het onconventionele interieur behoefte is aan een raam. “Toen we begonnen was het huis helemaal verzakt. We hebben alles leeggesloopt, alle vloeren eruit gehaald.” In die lege huls creëerde Rolf een geheel nieuwe wereld, zijn

‘Simpel, goedkoop; daar gaat het in het leven niet om’

‘Zwarte Parel’. “De bestaande gevel bleef als basislaag, die sluit aan bij de drie buurpanden die hun traditione-

le uiterlijk hebben gehouden. Hier binnen heerst een nieuwe tijd, een nieuw leven”, zegt Rolf. De woning kostte hem niets. In Rotterdam biedt de gemeente zogenaamde klushuizen aan, bouwvallige panden in achterstandswijken. De nieuwe eigenaars verplichten zich om het in twee jaar op te knappen en moeten er minimaal twee jaar wonen. “Soms moet je ervoor betalen, maar dit pand was daar te slecht voor.” Een uitgelezen kans voor Rolf om zijn creativiteit te botvieren. In een vorig leven was hij architect, maar een paar jaar geleden besloot hij zijn geluk te beproeven als ontwerper van meubels. “De architectuur bood me te weinig vrijheid.” Die vond hij hier wel. Bovendien kon hij in dit project zijn beide disciplines combineren. Het is een huis, maar het nieu-

we interieur, volledig opgebouwd uit standaard houten balkjes van acht bij acht centimeter, heeft wel iets van een gigantisch meubelstuk. Met zijn voormalige compagnon Marnix van der Meer van Zecc Architecten bedacht hij de gevel. De binnenkant ontwierp hij samen met zijn vriendin Yffi van den Berg, ook architect. “We zijn helemaal bovenin begonnen. De nieuwe dakvloer heb ik er samen met Yffi ingelegd. Het dakterras was haar idee. Ze zei: waarom nog meer kamers, ik heb liever een buitenruimte.” Aan dat dak ‘hangt’ de hele constructie: een woonlaag met slaapkamer, werkruimte, keuken en woonkamer op verschillende niveaus en op de begane grond een hoog atelier. De muren vertonen hier en daar nog sporen van de oude indeling – een

stuclaag, gaten waar de balken vroeger zaten, een leuning die is blijven hangen terwijl de trap verdwenen is. “Ik werk veel met contrasten tussen oud en nieuw, ook in mijn meubels. Maar het moet wel één nieuw ding worden, niet twee dingen die aan elkaar geplakt zijn.” Hij illustreert het aan de hand van een meubelstuk dat hij gemaakt heeft. Een oude barokke kast werd doorgezaagd. De dwarsdoorsnede werd dichtgemaakt, oranje geverfd en vormt zo een nieuwe voorkant (zie foto rechtsonder). Niet iedereen was er meteen van overtuigd dat je iets dergelijks ook in een Rotterdamse straat kon doen. “Ons eerste plan, om het hele pand in cortenstaal te verpakken, werd door de gemeente afgewezen. We vonden dat heel flauw, maar uiteindelijk ben ik ze dankbaar. Ons twee-

Vereisten: vechtlust, waakzaamheid en een lange adem Lidwien Dobber

1. Het wordt je droomhuis niet Wat je ook bouwt, het zal niet het huis zijn waar je bij aanvang van droomde. De belangrijkste reden daarvoor is dat alles dat afwijkt van de standaard – die bijzondere schoorsteen, dat erkertje, die prachtige gevelbekleding – en zo jouw huis onderscheidt van andere huizen, geld kost. Bij de meeste mensen is dat niet onbeperkt voorhanden en ze moeten dus kiezen: óf die schoorsteen óf die erker óf die gevel. En zelfs met een welgevulde bankrekening worden dromen zelden werkelijkheid. Al was het maar omdat je partner die grote raampartij die jij had bedacht een aantasting van zijn privacy vindt. Dat die ramen niet mogen volgens de gemeentelijke bouwvoorschriften. Dat

de welstandscommissie ze spuuglelijk vindt of dat de architect zegt dat het huis instort als er op die plek geen fatsoenlijke, dragende constructie komt. Is dat een reden om maar niet zelf te bouwen? Nee, niet echt. Gedurende het hele bouwproces sneuvelen er ideeën, maar er bloeien ook nieuwe op. Bedenk steeds of wat jij hebt bedacht het waard is om voor te vechten. Je hoeft niet altijd meteen op je rug te gaan liggen met je pootjes omhoog, maar gevechten – of je die nu voert met instanties of met je partner – kosten energie en tijd. Beide zijn schaars, dus pick your fights. En wees vooral ook bereid om je te laten verrassen. Soms zijn de dromen van anderen veel mooier dan die van jezelf.

2. Je kunt het niet alleen Nog voor wij ook maar een handtekening hadden gezet, voerden we

verschillende gesprekken met een bouwbegeleider. Immers, wij kenden die bouwwereld niet en een tvprogramma als ‘Grand designs’ – elke aflevering weer een genot, mede vanwege andermans ellende! – had mij ervan overtuigd dat die wereld vergeven was van voetangels en klemmen. Daar ging ik niet intrappen. Na die paar gesprekken en een rekening die al was opgelopen tot zo’n 1300 euro, konden we alleen maar concluderen dat we bitter weinig hadden aan zijn begeleiding. Bijvoorbeeld: we vroegen hem op basis van onze wensen een begroting te maken, om te zien of wat wij wilden realistisch was. Hij telde de kosten van al die wensen op en legde ons één bedrag voor. Specificeren wat al die wensen afzonderlijk kostten, wilde hij niet. Dat was bedrijfsgeheim. Gevolg was dat wij niet konden schuiven met posten en spelen met

getallen om te zien of dit project haalbaar was of onze financiële ondergang zou worden. We hebben de man niet meer gebeld en het er maar op gewaagd. Ai, wat een vergissing. Een bouwbegeleider is onontbeerlijk, weet ik sinds ik – door schade en schande wijs – een nieuwe in de arm nam die wel deugde voor zijn vak. Die had, dat weet ik bijna zeker, mij ervoor behoed dat het bouwproces uitliep van anderhalf naar drie jaar. Hij had kunnen voorkomen dat ik voor een fors bedrag het schip inging toen mijn aannemer failliet ging. Hij was de staalbouwer te slim af geweest die de staalconstructie – het enige dat stond op mijn kale kavel – loszaagde en weghaalde omdat mijn failliete aannemer hem niet had betaald. Veel architecten bieden aan ook de bouwbegeleiding te doen. Ook de onze. Maar een mooi huis ontwerpen of keihard strijd leveren met



Huis en architect Locatie: Rotterdam Bruto vloeroppervlak: 170 m² Bouwperiode: 2008 - 2010 Opdrachtgever: Rolf Bruggink, Yffi van den Berg Architectenbureau: Rolf.fr i.s.m. Zecc Architecten Projectarchitect: Rolf Bruggink (Rolf.fr); Yffi van den Berg; Marnix van der Meer Aannemers: Eugene Schenkels + Zwartewaal; de Bouwflip. www.rolf.fr / www.zecc.nl Genomineerd voor ‘Gebouw van het jaar’ (winnaar regio Delta)

droomhuis

In de ‘Zwarte parel’ is goed te zien hoe een nieuw huis in een oude huls is gebouwd. FOTO’S FRANK HANSWIJK

de ontwerp was veel beter.” Het resulataat zit hem als gegoten. “Je moet het in een huis naar je zin hebben. Veel mensen zeggen: dit huis is niet praktisch. Maar wat geeft dat? Als het nou pijn doet, als ik me nu voortdurend ergens aan zou stoten... Bij een boswandeling neem je toch ook niet de kortste route? Simpel, goedkoop, praktisch – daar gaat

het in het leven niet om. ‘Praktisch’ is een grote boosdoener. Je moet in een huis geweldig wonen. Ook comfortabel, natuurlijk. Het gaat om de balans.” De buurt reageerde positief. “De mensen hier denken niet in mooi of lelijk. Ze zijn blij dat er eindelijk iets gebeurt. De overburen hebben jarenlang tegen een bouwval aan moeten

kijken.” Rolf denkt niet dat hij dit huis makkelijk op een andere plek had kunnen realiseren. “We komen uit Utrecht. Daar zijn de vierkante meter-prijzen zo hoog, dat je niet zo verkwistend met ruimte om kan gaan. Hier is dat vreemd genoeg wel mogelijk.” Ook de gemeente en bouwen woningtoezicht waren heel coulant, zegt Rolf. “De ongebruikelij-

ke indeling en het gewaagde uiterlijk waren geen probleem, zolang maar werd voldaan aan de bouwvoorschriften. En dat heb ik gedaan.” Voor zichzelf was hij een ‘makkelijke opdrachtgever’. Hij zou zo weer een klushuis onder handen willen nemen. Op de vraag of hij ook weer voor een andere opdrachtgever zou willen ontwerpen moet hij even na-

denken. “Als het hele leuke mensen zijn, met hetzelfde gevoel voor humor. Je bent toch zo’n twee jaar heel intensief met alkaar bezig.” Maar nee, de architectuur heeft hij toch heel bewust achter zich gelaten. “Ik ben gestopt omdat er bij een bouwproject altijd iets gebeurt waardoor het niet wordt wat je wilde. Dat was alleen bij dit huis niet het geval.”

Drie fases in een moeizaam bouwproces. Links het stalen frame, dat opeens verdwenen was. FOTO’S LIDWIEN DOBBER

partijen die gewend zijn om een robbertje te vechten, zijn twee verschillende kwaliteiten, weet ik nu. Ik kan dus maar een ding zeggen: bespaar jezelf de stress en de zorgen en investeer in een goede bouwbegeleider.

3. Steeds maar weer dat geld Een aannemer in ruste, die ik vroeg waar ik op moest letten als ik een bedrijf koos om ons huis te bouwen, zei mij: zorg dat je iemand neemt die is aangesloten bij de branchevereniging, het garantiefonds en dergelijke. Dan weet je dat je iemand hebt die zijn bedrijf – en zijn werk – serieus neemt.

De aannemer met wie wij in zee gingen had een formidabel aantal vertrouwenwekkende logo’s onderaan zijn briefpapier staan. Ik dacht dat ik goed zat. Ik had beter moeten weten. Er is weinig gevaarlijker dan blind vertrouwen in een paar blauwe ogen. Toen de melding kwam dat hij failliet was, ben ik meteen naar de site van Bouwgarant gegaan. Daar was hij, volgens zijn briefpapier, immers bij aangesloten. Bouwgarant garandeert dat een andere partij de bouw van een failliete aannemer overneemt en het werk voltooit. Had ik die site maar eerder bezocht. Al snel zag ik dat ik bij aan-

vang bouw een promillage van de bouwsom had moeten betalen, wilde ik een beroep op Bouwgarant kunnen doen. Mijn aannemer was daar nooit over begonnen. Gevolg was dat wij opdraaiden voor de gigantische kosten van dat faillissement. Geld is altijd het probleem bij zelfbouw, ook als je aannemer niet over de kop gaat. Of je nu bouwt met een architect, zoals wij hebben gedaan, of je een cataloguswoning neerzet, wat iets overzichtelijker is, je komt altijd duurder uit dan je eerder plande. Dat is een ijzeren wet die de meeste mensen wel zullen kennen.

Er is wel iets aan te doen, heb ik gemerkt. Laat je bouwbegeleider streng zijn voor de aannemer – zorg voor reëele offertes, geen bodemprijzen waarna er later een meerwerkrekening volgt – en wees jij streng voor jezelf. De geest van een zelfbouwer werkt niet anders dan die van ieder ander. Steeds is er de neiging om te hopen dat de gemeente die rekening voor de aanleg van het riool wel vergeet, of dat de kabelaar je huis zal aansluiten voor een vriendenprijs. Maar de gemeente vergeet die rekening niet en het kabelbedrijf vraagt het volle pond. Zoals je ook zult zien dat je belastingteruggave over het jaar tevoren lager uitpakt dan je had gehoopt. Reken je niet rijk, ga nooit uit van meevallers, neem een forse post op voor tegenvallers. En bereid je erop voor dat je tot in je dromen wordt achtervolgd door euro’s die graag overgemaakt willen worden.

4. Hou die hangmat voor ogen Als je nachten, en je dagen, alleen nog maar gevuld worden met rekensommetjes die door je hoofd schieten – al heb je ze al honderd keer gemaakt –, met lijstjes van mensen die je nog moet bellen en papieren die je nog moet checken, is het eigenlijk tijd voor een korte vakantie naar een Waddeneiland. Maar ja, dat kost geld... Een kostenneutrale oplossing is om je droom voor ogen te houden. Ban alle andere gedachten uit je hoofd en zoef naar de toekomst. Ik zag mijzelf in de hangmat liggen, die ik had opgehangen tussen de paar prachtige oude bomen die al op onze kavel stonden. De vogels zongen boven mijn hoofd, een witte wijn stond op het bijzettafeltje en ik keek naar het prachtige huis waar ik in mocht wonen. Daar deed ik het voor. En het is me gelukt.



Bouwen in tijden van crisis: de architect moet zichzelf opnieuw uitvinden

De opdrachtenstroom halveerde en de bouwhausse van begin deze eeuw komt waarschijnlijk niet terug. Een flexibele architect vindt nieuwe projecten: hergebruik, renovatie en vervanging.

Peter Maurits

H

ans van Heeswijk kijkt van zijn kantoorpand uit over het Amsterdamse Oostelijk Havengebied. “Bij die rode hijskraan, naast de terminal waar de cruiseschepen vertrekken, daar zijn we nu aan het bouwen”, wijst hij. Van Heeswijk, architect van onder meer de Amsterdamse Hermitage en bestuurslid van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) straalt niet uit dat de crisis hard toeslaat in de architectuur. Hij praat ontspannen en optimistisch. Maar ook zijn eigen bureau wordt dit jaar mogelijk geraakt. En Van Heeswijk is geen uitzondering. Nadat de architectuur vanaf 2004 sterk kon meeliften op de grote projecten in de bouwsector en groeide met sprongen van wel vijf tot zeven procent per kwartaal, gaat het sinds najaar 2008 slecht met de sector. “De bouwsector werd als geen ander geraakt door de economische crisis. Daarmee kwam een stop aan de hausse van projecten en stokte ook de stroom van ontwerpopdrach-

ten.” Dat was op alle fronten te merken. Ondanks een kleine opleving in het eerste kwartaal van 2011, is de totale waarde van opdrachten in de woningbouw zestig procent lager dan drie jaar geleden. Hetzelfde geldt voor de bouw van kantoorpanden. Uiteindelijk hield ook de overheid de hand op de knip. Van Heeswijk: “Ongeveer een derde van onze sector zit daardoor zonder werk.” De Amsterdamse architect blijft er rustig onder. “Het is mijn vierde crisis sinds ik afgestudeerd ben”, verklaart hij. Zijn bedrijf heeft altijd met het economisch tij meebewogen. “In 1985 begon ik als eenmanszaak. In goede tijden groeiden we uit tot dertig man. Dan weer zakte dat terug naar vijftien en nu zitten we op twintig. Je moet flexibel zijn in ons beroep.” Wel ziet Van Heeswijk een groot verschil met vorige crises. “De grote bouwhausse van de afgelopen jaren komt niet meer terug. Dat was na vorige zware periodes wel het geval.” Hij legt uit dat de BNA onderzoek deed naar de toekomstige bouwopga-

ve in Nederland. “Het komende decennium stabiliseert de groei van de bevolking. Dat betekent simpelweg dat er geen grote nieuwe projecten meer nodig zijn. De aandacht zal voornamelijk komen te liggen op renovatie, hergebruik en vervanging van de huidige voorraad.”

‘Hergebruik van kerken is nodig, er staan er 4500 leeg’ De Delftse architect Harald Schout, brede glimlach, zonnebril in het haar, is het met hem eens. Hij vult aan dat het onvermijdelijk was dat een deel van de architectenbureaus uiteindelijk over de kop ging. “Neem nou de kantoorpanden. Jarenlang zijn er te veel vierkante meters gebouwd.” Veel architectenbureaus dachten toen volgens hem alleen aan groter worden, en niet aan de lange termijn. “Reserves opbouwen was er niet bij. Dat is heel lang goed gegaan,

maar nu we in de magere jaren zijn aanbeland, en iedereen zich afvraagt wat we met al die gebouwde ruimte moeten, heeft de sector amper vet op de botten om die periode te overbruggen. Het zijn niet voor niets vooral de grotere bureaus die failliet gaan.” Zelf voelde hij de crisis pas laat. Zijn sector, restauratiewerkzaamheden, wordt mede gevoed door overheidssubsidies die relatief lang bleven stromen. Ook die gelden drogen nu op en hij moet nadenken over hoe hij aan het werk kan blijven. Schout: “Collega-architect Loes Kellendonk en ik keken eens goed rond, op zoek naar wat er echt nodig was. We kwamen uit bij kerken.” In Nederland staan ruim 4500 kerken leeg, verklaart hij, maar niemand wist precies hoe die het beste opnieuw kunnen worden gebruikt. “Duidelijk is dat mensen er op een bepaalde manier aan gehecht zijn. Ze hebben er immers jarenlang hun geloof beleden. Het is daarom belangrijk dat we respectvol met die ruimte omgaan. Wij onderzoeken nu wat je het beste



met die ruimte kunt doen.” Op die manier boort Schout niet alleen een nieuwe markt aan. “We bouwen ook een expertise op, waardoor we meer kwaliteit kunnen leveren.” Ook Van Heeswijk ziet kansen in de crisis. “Na al die grote bouwprojecten, kan het nu weer meer over de kwaliteit gaan. Nederland is voor een groot deel ingericht door gemeenten en later door grote projectontwikkelaars. Voor hen was vooral snelheid en hoeveelheid belangrijk. Neem de galerijflats uit de jaren zestig. Waar het om ging was dat er in een zo kort mogelijke tijd zo veel mogelijk woonruimte beschikbaar kwam.” Dat kwam schoonheid noch duurzaamheid ten goede denkt Van Heeswijk. “Nu moet er voor vele miljarden euro’s onderhoud gepleegd worden aan die gebouwen.” De architect ziet daar een belangrijk taak voor hem en zijn collega’s weggelegd. “Wij kunnen die bestaande woningen beter en mooier maken. Dat gaat van kleine zaken zoals sanitair en isolatie tot het beter inrichten

van de openbare ruimte rondom die gebouwen. De centrale entreehal bijvoorbeeld, is vaak een betonnen hok met een kleine toegangsdeur. De toegang naar de straat is slecht en daardoor zijn het sociaal geen veilige plekken. Wij hebben de expertise om dat soort situaties te verbeteren.” Hij hoopt dat die deels veranderende rol van de architect een cultuuromslag teweeg brengt. “De architect wordt vaak gezien als iemand die vanachter zijn bureau een gebouw tekent en dan een cheque int, maar hij kan veel meer. Omdat hij het ontwerp gemaakt heeft kent hij het als geen ander. Hij kan dus een coördinerende rol vervullen, het bouwproject regisseren, als adviseur en vertrouwensman optreden, kortom een centrale rol spelen in het gehele bouwen verbouwproces. Daar zijn wij voor opgeleid. De laatste jaren zijn die kwaliteiten van de architect helaas vaak onbenut gebleven.” En dat is niet alleen jammer voor de beroepsgroep denkt Van Heeswijk. “Dat is jammer voor heel Nederland.”

Iedereen kan terecht in de architectenwinkel

Links: Hans van Heeswijk. Boven: het bureau van Van Heeswijk. FOTO’S PATRICK POST

Architecten zijn er niet alleen voor rijken en bedrijven, stelt Harvey Otten, architect en secretaris van de Kring Amsterdam van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA). “Ook voor particulieren die willen bouwen of verbouwen kan de architect veel betekenen. Ons thema van dit jaar, zelfverzonnen, sluit daar helemaal bij aan.” Om die boodschap bij een breder publiek te brengen start de Kring Amsterdam op de Dag van de Architectuur ‘De Architectenwinkel’. Otten: “Dat is een eerste laagdrempelige stap voor de particulier om met een architect in aanraking te komen. De winkel komt op IJburg, en heeft eens per week een inloopspreekuur. Iedereen kan daar vrijblijvend advies vragen, gewoon even een half uurtje samen nadenken.” Dat advies kan zowel om kleine als grote zaken gaan. “Hoe het huis beter geïsoleerd kan

worden of waar zonnepanelen nuttig zijn, welke vergunningen er nodig zijn voor een dakkapel. “Maar ook bij de uitgebreidere verbouwing kan een architect heel waardevol zijn. Ze weten hoe je de ruimte optimaal kunt gebruiken.” In Delft, Rotterdam en Middelburg worden gelijksoortige projecten opgezet. En veel architectenbureau’s houden dit jaar open huis tijdens de Dag van de Architectuur. Ze staan vermeld in de agenda achter in deze bijlage. De architectenwinkels en het open huis van de architectenbureaus sluiten aan bij de landelijke publiekscampagne ‘Goed plan? Architect!’ van de BNA. Die is bedoeld om particulieren te laten zien wat een architect voor hen kan doen, ook bij kleinschalige (ver)bouwopdrachten. Meer informatie: www.goedplanarchitect.nl



Jan van der Leeden was iedere dag op de bouwplaats te vinden. Want op de perfecte locatie moest ook een perfecte woning komen. “Een huis bouwen is een weerbarstig proces.”

droomhuis

De bewoners van de villa houden van kunst en van de Bauhaus-periode. Ze vonden in Frank Vijftigschild een architect die bij hun voorkeuren paste. FOTO’S NORBERT DUIJVELSHOF, CHRISTIAAN DE BRUIJNE

Precies daar waar land en IJssel en bos en weide elkaar raken, staat het huis Harmen van Dijk

V

anaf het kronkelende landweggetje even buiten Gorssel is de villa niet te zien. Achter het toegangshek lijkt een dicht bos te beginnen. Maar al snel maken de bomen plaats voor een zonovergoten grasveld. Aan het eind van dit enorme gazon licht het huis felwit op. Een indrukwekkend gezicht, maar de blik wil verder, via de glazen puien dwars door het huis heen. Want daarachter zie je de weilanden en de lucht. Dichterbij gekomen, tegen de heuvel op, komt de rivier in beeld. Het is precies het effect dat architect Frank Vijftigschild wilde bereiken. Natuurlijk maakt de strakgestucte villa zelf ook een stevig statement. Maar het ging hem en de bewoners, Jan en Coby van der Leeden, toch vooral om die plek. “Er stond al een huis en we hebben eerst gekeken of we dat konden verbouwen”, zegt Jan. “Maar dat werd zo’n grote ingreep. Het oude huis was ook erg slecht geïsoleerd, het had een energierekeining waarvan we nogal schrokken”, vult Coby aan. “De nieuwbouw is juist energiezuinig. We hebben bijvoorbeeld een warmtepomp in de grond aangebracht.” De benedenverdieping van de villa is grotendeels één langgerekte ruim-

te, waarin keuken, eetkamer en woonkamer in elkaar overlopen. Aan beide kanten zorgen ramen van plafond tot vloer voor overvloedig licht. De aandacht wordt meteen getrokken door de IJssel, die precies hier een bocht maakt waardoor zich van links tot rechts een perfect panorama ontvouwt. Maar de architect wilde ook uitzicht op de bomen, aan de andere kant van het huis. “Je hebt hier twee werelden: het beschutte bos en de uitgestrekte uiterwaarden. Zo’n overgangspunt is altijd interessant: van land naar water, van bos naar weide. Precies op het punt waar die werelden elkaar raken, staat het huis. Het is transparant, zodat je die overgang ervaart.” Het huis ligt op een rivierduin dat de IJssel heeft opgeworpen. “Door die hoge ligging heb je een heel andere blik op het landschap”, zegt Jan. “Omdat je hier zo hoog staat, zie je 75 procent landschap en maar 25 procent lucht. Beneden in de uiterwaarden is dat precies andersom.” Nu is het water ver weg en het uitzicht groen, maar soms kijken de bewoners uit over een enorme watervlakte. In de werkkamer houdt Jan de waterstanden bij in een logboek. “Er zit meer dan vijf meter verschil tussen de laagste en de hoogste stand.” Het echtpaar Van der Leeden had al

eerder gebouwd, één keer een woonhuis en drie keer een bedrijfspand. “Ons vorige huis was een boerderette”, zegt Coby. Jan: “Je maakt een ontwikkeling door in je voorkeuren. We houden van kunst en de Bauhaus-periode spreekt ons erg aan.” Ze gingen op zoek naar een architect die hun ideeën kon vormgeven en vonden Frank Vijftigschild van bureau Maas Architecten verrassend dicht bij huis, in Lochem. “De architect is leidend in zo’n proces”, zegt Jan. “Wij geven het idee, maar hij maakt het ontwerp. Volgens mij zet je als opdrachtgever soms een rem op de creativiteit, met al je praktische eisen. Maar een goede architect neemt je op sleeptouw in zijn wereld.” Frank vond het prettig dat zijn opdrachtgevers al bouwervaring hadden. Jan was praktisch iedere dag op de bouwplaats te vinden. Hij had eerder besloten zich minder intensief bezig te houden met de leiding van zijn bedrijf. “Opeens kreeg ik mijn handen vrij. Ik dacht: nu moet het gebeuren. Want ik wilde zelf aan dit project werken. Een bouw is een weerbarstig proces en er moeten ontzettend veel beslissingen worden genomen. Je moet knopen kunnen doorhakken”, zegt Jan. “Dat is de tragiek van iedere huizenbouwer. Bij iedere keuze die je maakt laat je een hele boel andere mogelijkheden val-

len.” “We hebben zo dicht mogelijk op de rand van het rivierduin gebouwd”, zegt architect Frank. “De gemeente stond een huis met een plat dak op deze plek toe en de kubieke meters die het oude huis als kelder had, mochten in de nieuwbouw bovengronds worden gebruikt.” Toch oogt het huis eerder bescheiden dan pompeus; luxe elementen als een zwembad, gym of huisbioscoop ontbreken. “We wilden een heel mooi en comfortabel huis, precies toegesneden op hoe wij het gebruiken”,

Huis en architect Locatie: Gorssel Bruto vloeroppervlak: 450 m² Bouwperiode: 2009 - 2010 Opdrachtgevers: Jan en Coby van der Leeden Architectenbureau: Maas Architecten BV Projectarchitecten: F.G.E.J. Vijftigschild, J.W. Maas Aannemer: Bouwbedrijf Hamer B.V. + Borculo

zegt Jan. En buitensporige luxe hoort daar niet bij. Voor een architect is het ‘grandioos’ om zo’n project te doen, zegt Frank. “Het is fijn als opdrachtgevers weten wat ze willen, durven te experimenteren. Bij woningen van corporaties ben je toch vaak verplicht de traditionele plattegronden te gebruiken. Iets nieuws doordrukken is moeilijk. ‘Dat verkoopt niet’, is altijd het argument.” Dit huis is het resultaat van een intensieve samenwerking tussen bewoners en architect. “De oorspronkelijke schetsen zagen er heel anders uit, maar die hebben we omgegooid omdat jullie besloten dat jullie geen slaapkamer op de begane grond wilden”, zegt Frank. Zo ontstond het langgerekte huis, rechts van het midden doorsneden door de twee verdiepingen hoge hal. Daar voert een trap naar de vier slaapkamers, alle met uitzicht op de IJssel. “We vonden het opeens zo’n onzin, beneden slapen”, zegt Coby. “Waarschijnlijk kunnen we nog jaren de trap op.” Jan: “Die zekerheid krijg je toch niet. Als er aanleiding voor is, pakken we onze spullen weer. Het blijft een huis. Levensgeluk kan je er echt niet mee kopen.” “Maar het draagt er wel aan bij”, zegt Coby.



Hij heeft het geprobeerd, recht en hoekig bouwen. Maar Huub van Laarhoven houdt van organische vormen. “De mens kan niet zonder de natuur. Daar moeten we in de architectuur uit putten.”

droomhuis

Boomstammen vormen de draagconstructie van het huis. Onder: het ontwerp in klei. FOTO’S VAN LAARHOVEN COMBINATIE

Gekneed naar de vorm van een schelp of een slakkenhuis Harmen van Dijk

H

et ontwerpproces van architect Huub van Laarhoven begint met een homp klei. Niet erg gebruikelijk in zijn vak – je denkt eerder aan karton en stanleymessen – maar hoe zou hij anders de organische vormen kunnen creëren die zijn handelsmerk zijn? “Allereerst wil ik feeling krijgen met mijn opdrachtgever. In dit geval kwam ik er achter dat hij als kind al gefascineerd was door schildpadden. Ik ga altijd op zoek naar zo’n houvast. Verder wil ik de plek zien. Daar ga ik een beetje rondlopen. Die indrukken, gecombineerd met het bestemmingsplan, laat ik drie weken broeien. En dan begin ik te kleien.” Het huis in de bossen bij Teteringen ziet eruit alsof het er al jaren staat – precies de bedoeling van de architect. “Maar het is nog niet eens helemaal af”, zegt bewoner Rob, die er woont met zijn vrouw en twee kinderen. Een oud, lek villaatje maakte plaats voor deze golvende vorm van ruwe bakstenen, hout en koper, waar iedereen zijn eigen associatie bij heeft. “Laatst stond er een schoolklas bij het hek en alle kinderen gaven het een andere naam: schelp, slakkenhuis, reptiel. Eén ding hadden die namen gemeen, het waren allemaal natuurlijke vormen.”

Voor architect Van Laarhoven is dat heel belangrijk. “De mens kan niet zonder de natuur, het is een oergevoel. Daar moeten we in de architectuur uit putten, een link mee leggen. En kom je in de natuur rechte vormen tegen?” Hij is ervan overtuigd dat mensen blijer, gezonder en misschien zelfs gelukkiger zijn in huizen waarin de natuur een rol speelt. Niet alleen qua vorm, ook in materialen. “Op deze plek moesten een paar bomen gekapt worden voor de bouw. We halen al zoveel uit de natuur weg, dus wilde ik ze in elk geval gebruiken voor de bouw van dit huis. Een groot deel van de constructie wordt erdoor gedragen”, zegt Van Laarhoven. “Waarom niet? Het is ijzersterk. Vroeger bouwden ze enorme constructies van hout.” De ruwe boomstammen zijn als grillige zuilen geplaatst voor de grote ramen in de woonruimte. Ze vormen een groep met de levende dennen buiten, de relatie met de natuur wordt heel direct gelegd. De ruwe stammen staan ook rond de lichthof, die het huis doorklieft van dak tot kelder. Deze glazen koker brengt licht op alle drie verdiepingen – ‘verbindt hemel en aarde’, aldus Van Laarhoven – en biedt verrassende zichtlijnen in het grillig gevormde gebouw. Bovenaan de lichtkoker komen de

gebogen dakspanten, die het welvende dak dragen, bij elkaar. Niet iedere aannemer kan met zulke ongebruikelijke vormen uit de voeten. Maar Van Laarhoven vond weerklank bij het Biologische-Bouw Collectief in Riel. “Zij begrijpen dit. Het dak glooit naar drie kanten. Daarvoor moest een ingewikkelde constructie gemaakt worden. Maar daar zien zij niet tegenop.” Bovendien is deze manier van werken voor vakmensen heel bevredigend, weet de architect. De golvende muren zijn door een metselaar gebouwd, die de ingewikkelde klus zonder veel hulpmiddelen klaarde. “Mensen die met zulke bezieling werken, daar begint volgens mij duurzaam bouwen.” Van Laarhoven volgde zelf een opleiding tot timmerman, net als zijn vader. Op aandringen van zijn moeder leerde hij door en kwam op de TU Delft terecht. Daar werd hij ‘een beetje misvormd’, zegt hij zelf. Hij leerde ook recht en hoekig bouwen. Maar eigenlijk paste dat niet bij hem. Hij was altijd buiten, gefascineerd door de natuur. Na de plotselinge dood van zijn vrouw kwam de ommekeer. Hij keerde terug naar zijn roots. Slakkenhuizen, schelpen en honingraten werden zijn inspiratiebronnen. Van zijn opdrachtgever Rob kreeg hij ‘carte blanche’ voor dit ontwerp.

“We zijn fan van Huub. We kenden zijn werk en zijn ook erg natuurminded. Een genie ga je niet sturen.” Van Laarhoven kon in dit ontwerp veel van zijn ideeën kwijt, maar ook hier was het budget niet onbeperkt. Graag had de architect duurzame technieken toegepast als een warmtepomp en regenwateropslag, maar daar kozen de bewoners niet voor. En het kozijn van de lichtschacht is van metaal, terwijl Van Laarhoven liever voor hout had gekozen. “Wij hadden gehoord dat dat nogal onderhoudsge-

Huis en architect Locatie: Teteringen Bruto vloeroppervlak: 240 m² Bouwperiode: 2007-2010 Opdrachtgever: Blijft liever anoniem Architectenbureau: Van Laarhoven Combinatie Architecten BNA BV Projectarchitect: Huub van Laarhoven Aannemer: Biologische-Bouw Collectief BV www.vanlaarhovencombinatie.nl

voelig was”, zegt Rob. Het werk van Gaudí is een inspiratiebron voor Van Laarhoven, dat zal niemand verbazen. Maar hij raakte ook geïnspireerd door de toegangspoort van de Efteling; de grillige vorm en het vakmanschap waarmee de enorme houten contructie is uitgevoerd bezorgden hem kippenvel. De meeste architecten zouden niet snel toegeven dat ze iets mooi vinden aan zo’n sprookjespark, maar daar heeft Van Laarhoven maling aan. “Je moet architectuur maken die de mens centraal stelt, niet de vormgeving.” Hij ziet zoveel mensen die ongelukkig zijn in de betonnen dozen waarin ze moeten wonen. Zonder fatsoenlijke buitenruimte, voldoende privacy of plekken waar ze buren kunnen ontmoeten. “Laatst ben ik nog in Groningen geweest, op uitnodiging van bewoners. Er zou in hun buurt, in de oude binnenstad, een nieuwbouwblok komen dat zo strak en glad was, dat de buurt ertegen in opstand kwam. Ik liep daar rond en dacht: waarom bouwen ze hier niet iets dat de sfeer heeft van wat er staat? Iets met menselijke verhoudingen. Ik geloof dat goede architectuur helend kan werken.” Historische panden nabouwen, daarin ziet hij niet zoveel. “Het mag modern en nieuw zijn. Maar het hoeft niet te schreeuwen.”



Nederland heeft prachtige architectuur, maar weinig excentrieke particuliere bouwers. De geschiedenis leert dat architecten en opdrachtgevers een beetje bang zijn voor elkaar.

Nederlanders hebben geen steen in de buik

Paul van der Steen

H

elene Kröller-Müller had ‘lust tot achterlaten’. De echtgenote van de vermogende zakenman Anton Kröller probeerde haar leven betekenis te geven met kunst. Ze kocht een uitzonderlijke collectie bij elkaar en zocht architecten van naam aan voor het ontwerpen voor onderkomens voor haar werken en voor haarzelf. Ludwig Mies van der Rohe maakte een maquette voor een gigantisch landhuis. Later bouwde hij van hout en linnen een model van een villa (schaal 1:1, op ware grootte dus). Vooraf had ze de jonge architect bestookt met wensen en aanwijzingen en daarna als een zoon in huis genomen. Kröller-Müller vond hem wat besluiteloos. Waarschijnlijk werkte haar aandacht verstikkend op zijn creativiteit. Mies van der Rohes ontwerpen werden nooit uitgevoerd. Hendrik Berlage verbond zich niet

veel later voor veertienduizend gulden per jaar voor een decennium aan de Kröllers. De met hem bevriende beeldend kunstenaar Richard Roland Holst verklaarde hem voor gek. Helene was volgens hem het prototype van de “aanstellerige, kunstminnende, vermogende dame”. Voor zijn opdrachtgevers leverde Berlage het in 1920 voltooide Jachtslot Sint-Hubertus af, een totaalkunstwerk ontworpen door de architect, maar dan wel in intensieve samenspraak met mevrouw. Van een museum kwam het ondanks veel tekenwerk niet. De verhouding tussen Berlage en Kröller-Müller werd steeds slechter. Zij hield er een duidelijke opvatting over de verhouding mecenas-kunstenaar op na (wie betaalt, bepaalt) en schroomde niet zich op te stellen als co-architecte. In die hoedanigheid overlaadde ze Berlage met aanwijzingen en opdrachten. Ondertussen beklaagde ze zich erover dat er zo weinig uit zijn handen kwam:

“Het is godsgeklaagd, dat menschen die iets kunnen scheppen zoo traag soms zijn, wat tot stand te brengen.” Geen wonder dat Berlage zijn tijd bij de Kröller-Müllers niet uitdiende. Andersom komt het ook voor dat architecten zich weinig gelegen laten liggen aan hun opdrachtgever. Meubelontwerper en kunstverzamelaar

De grachtengordel was een vinexwijk avant la lettre Martin Visser liet Gerrit Rietveld een bungalow ontwerpen voor een bosperceel in Bergeijk. De architect hield nauwelijks rekening met de hobby van zijn tijdelijke broodheer. Het in 1956 opgeleverde huis had bijna geen muren om schilderijen op te

hangen. Visser liet het euvel twaalf jaar later verhelpen toen hij een andere gerenommeerde architect, Aldo van Eyck, inhuurde voor een uitbreiding van zijn bungalow. Voortaan kon hij wel delen van zijn collectie kwijt. Rietveld opereerde niet altijd zo eigengereid. De samenwerking met opdrachtgeefster Truus Schröder-Schräder bleef niet zonder discussie, maar was alles overziend toch tamelijk eendrachtig. Tussen de esthetische opvattingen van de ontwerper (onder meer voortbordurend op De Stijl) en de woonwensen van de weduwe (leven in plaats van geleefd worden) ontstond een zekere balans. Het resultaat, het in 1924 opgeleverde Rietveld Schröderhuis, is zonder twijfel het beroemdste voorbeeld van particulier opdrachtgeverschap in Nederland (de woning heeft onder meer een plek op de werelderfgoedlijst van Unesco). Rietveld hield kantoor op de benedenverdieping van het

huis en ging na de dood van zijn echtgenote zelfs wonen in het huis van mevrouw Schröder-Schräder. Nederland heeft geen grote traditie van buitenissig bouwen voor particulieren. De welgestelden van het Amsterdam van de Gouden Eeuw hadden er de middelen voor, maar hun huizen in de grachtengordel stonden op standaardpercelen en kregen al gauw min of meer een standaardvorm – een vinexwijk avant la lettre. Wie zich met zijn huis wilde onderscheiden kon dat hooguit doen met detaillering of bijzonderheden achter de voordeur. Ook later lagen de vormen voor een belangrijk deel vast. Het heren- of stadshuis kende ruwweg twee types: het ene had een middengang met zijkamers, het andere de gang, de trap en de keuken aan een kant en de kamer en suite aan de andere kant. Architectonische eigenzinnigheid kreeg eind 19de, begin 20ste eeuw een kans door de aanleg van villapar-



Op bezoek Huis Sonneveld Het Huis Sonneveld is onderdeel van het Nederlands Architectuurinstituut (NAi). Het museum wordt momenteel verbouwd, maar de museumwoning is geopend en tot 1 juli zelfs gratis toegankelijk. Di t/m za: 10.00 - 17.00 uur Zon- en feestdagen: 11.00 - 17.00 uur Museumpark 25 Rotterdam Telefoon: 010-4401200 www.nai.nl Jachtslot Sint-Hubertus Het Jachtslot Sint-Hubertus is onderdeel van Nationaal Park de Hoge Veluwe. Bezoek kan alleen onder begeleiding. De rondleidingen worden dagelijks gehouden. Kaarten zijn te krijgen bij Nationaal Park de Hoge Veluwe. Meer info: www.hogeveluwe.nl Rietveldhuis Het Rietveld Schröderhuis in Utrecht is te bezoeken aan de hand van een audiotour. Reserveren hiervoor is noodzakelijk. Bezoeken zijn mogelijk van woensdag tot en met zondag. Meer informatie op www.centraalmuseum.nl Grachtenmusea Diverse grachtenpanden in de Amsterdamse grachtengordel – van woonhuis tot schuilkerk – vormen samen de Grachtenmusea. Ze zijn gezamenlijk en afzonderlijk te bezoeken. Meer informatie op: www.grachtenmusea.nl

Huis Sonneveld in Rotterdam, hypermodern in 1933. FOTO NAI

ken en nog meer door de trek naar plekken buiten de stad zoals Het Gooi. De woningen die daar werden neergezet – vaak met Britse landhuizen als voorbeeld – zagen er rustieker, vriendelijker en persoonlijker uit. Plattegronden kregen een asymmetrische vorm. Ontwerpen en bewoners ontwikkelden oog voor harmonie met het omliggende landschap. Maar de blik bleef nog altijd sterk naar binnen gericht: huiselijkheid gold als het hoogst bereikbare. In de loop van de 20ste eeuw kwam er meer aandacht voor licht, transparantie en ruimte. Opdrachtgevers durfden moderniteit aan. Ontwerpers veroorloofden zich meer en meer eigenheid. Het duo Brinkman en Van der Vlugt (ook verantwoordelijk voor de Van Nellefabriek) zette in de jaren dertig in Rotterdam en omgeving een aantal huizen neer die in alles de Nieuwe Zakelijkheid uitstraalden: dit waren woningen die oogden als kantoren. Een van die wo-

ningen, Huis Sonneveld, is nu onderdeel van het Nederlands Architectuur Instituut. Brinkman en Van der Vlugt ontwierpen ook het voor 1933 hypermoderne interieur van de woning met Gispenmeubelen en een keuken van Piet Zwart. De familie Sonneveld hoefde niets mee te verhuizen. Architecten speelden ook met de indeling: Ernest Groosman liet een fabrikant en zijn familie op de begane grond slapen, omdat een woonkamer op de eerste verdieping een veel mooier uitzicht op de omgeving zou bieden. Ontwerpers konden en kunnen lang niet altijd hun gedroomde gebaren maken. Ruimte is een probleem in Nederland. Kavels, zelfs die voor woningen in de vrije sector, hebben vaak een postzegelformaat. Maar een beperkt aantal vierkante meters kan een architect ook aanzetten tot onconventionele oplossingen. Veel opdrachtgevers hebben echter

een conservatieve smaak. Nederland is het land van ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’. Vrije-sectorwoningen zijn vaak gemodelleerd naar voorbeelden elders, hooguit een lichte variatie op een bestaand thema. Nederlanders lijken zich liever te onderscheiden met hun tuin, met hun keuken of met het sanitair en de

We wonen liever sociaal-democratisch dan liberaal,

betegeling van hun badkamer. En zelfs in de keuzes daarvoor laten ze zich nogal eens leiden door de smaak van anderen, woonbladen en tv-programma’s. Architect Carel Weeber kon lastig begrijpen waarom Nederland verander-

de in een zee van vrijwel identieke rijtjeshuizen, terwijl de Nederlander toch echt het liefst in een vrijstaande woning leeft. Dertien jaar geleden introduceerde hij het concept van ‘Het Wilde Wonen’: iedereen zijn huis naar keuze. Vrijheid blijheid. “In mijn ideaal gaan de mensen naar een bouwwarenhuis, een soort Gamma, dat huisonderdelen in verschillende variëteiten verkoopt.” Ruimte genoeg, weersprak Weeber de algemene klaagzang over een vol land. Slechts tien procent van de oppervlakte was volgens hem bebouwd. Ook de VVD’er Johan Remkes brak in 2001 als staatssecretaris van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu – wat meer politiek gemotiveerd – een lans voor nieuwe wegen: “Een derde van alle nieuwe woningen zal vanaf 2005 in enige vorm via particulier opdrachtgeverschap gerealiseerd moeten worden. De ultieme vorm van particulier opdrachtgeverschap is het bouwen op een vrije

kavel.” Maar Nederland lijkt als het gaat om woningbouw sterker in de sociaal-democratische dan in de liberale traditie te staan. De meeste mensen kiezen eerder voor confectie dan voor maatwerk. Belgen bijvoorbeeld worden met een baksteen in de buik geboren. Ze moeten en zullen zelf bouwen. Nederlanders hebben daar niet zo’n last van. Als het al kriebelt, worden ze wellicht door andere zaken tegengehouden. Zoals architect/beeldend kunstenaar Gunnar Daan het formuleerde: “In de opdrachtportefeuille van architecten komt de particuliere woning nauwelijks meer voor. Grotere bureaus halen de neus op voor het povere rendement in deze sector, terwijl de potentiële bouwheer juist opziet tegen de honoraria en de extra kosten die een niet-standaardoplossing met zich meebrengt.” De huiver aan beide zijden voor eigenwijsheid à la Kröller-Müller en Rietveld zal ook niet helpen. Van links naar rechts: De bouwers van grachtenhuizen in Amsterdam waren gebonden aan streng afgebakende kavels. Hendrik Berlage bouwde jachtslot Sint-Hubertus voor Helene Kröller-Müller. Hij vond haar bemoeizuchtig. Beter verliep de samenwerking tussen Gerrit Rietveld en Truus SchröderSchräder. Ze creëerden werelderfFOTO’S ANP goed.



Ook met een beperkt budget kun je een bijzonder huis neerzetten. Architect Haiko Meijer zette zijn opdrachtgevers zelf aan het werk.

droomhuis

Een schuur met een schoorsteen voor de ooievaars

Een kindvriendelijk interieur. Niemand raakt in paniek als er een punaise in de muur wordt geprikt. FOTO’S MARK SEKUUR EN PETER VAN DER KNOOP

Harmen van Dijk

D

e schuur speelt een grote rol in het oeuvre van architectenbureau Onix. “Het is de ultieme multifunctionele ruimte”, zegt architect Haiko Meijer. “Je kunt er een school in huisvesten of een kantoor. Maar ook een gezin.” De schuur was ook de vorm bij uitstek voor het perceel dat Harold van den Broek en Sandra de Bont kochten bij Bosschenhoofd. Er stond, op de grens tussen een bosperceel en uitgestrekte akkers, al een klein boerderijtje. Dat staat er nog steeds, maar aan het andere uiteinde van het ‘erf’ verrees een nieuwe woonschuur, volledig bedekt met planken. Ook het dak is van hout. “Dat is in Nederland heel ongebruikelijk, maar in het buitenland wordt het vaker gedaan”, zegt Meijer. “Er zit bitumen onder, dus het is waterdicht. Je moet zorgen dat er lucht onder de planken door kan stromen. Zo blijven ze droog en rotten ze niet. En het werkt ook koelend in de zomer. In de tropen gebruiken ze dat principe veel.”

De maatvoering van de verticaal geplaatste planken, twintig centimeter breed, is heel bepalend voor de vorm van het huis. Alle muren, ramen, deuren en omlijstingen zijn twintig centimeter of een veelvoud daarvan – geen enkele plank is in de lengte doorgezaagd. Ook binnen is dit principe doorgevoerd. En zelfs de betonnen constructie, op slechts een paar plekken te zien, is gegoten in mallen van deze planken. De afdruk daarvan sluit precies aan op de houten bekleding van het huis. “Het heeft iets heel ruigs, zo’n plank als basiselement”, zegt Meijer. “Ik word er steeds extremer in om alles in een maat op te bouwen.” De woonschuur is een moderne strakke vorm die door het zadeldak ook weer traditioneel oogt. “Bijna een Nijntjehuis”, grapt Meijer. Een heel leefbaar huis ook. Van den Broek en De Bont wonen er met hun twee kinderen en die kunnen op de betonnen vloer van de grote woonruimte hun gang gaan. “Als ze tekeningen op willen hangen is dat geen probleem, er mogen punaises in het

hout geprikt worden”, zegt Van den Broek. De grote openslaande ‘schuurdeuren’ aan weerszijden van de woonruimte zorgen ervoor dat binnen en buiten vloeiend in elkaar overlopen. Van den Broek heeft zelf veel aan het huis gewerkt. “Ik heb

Huis en architect Locatie: Bosschenhoofd Bruto vloeroppervlak: 165 m² Bouwperiode: 2008 - 2010 Opdrachtgever: Harold van den Broek en Sandra de Bont Architectenbureau: Onix Projectarchitect: Haiko Meijer Aannemer: Gebr. Dingemans www.onix.nl Genomineerd voor ‘Gebouw van het jaar’

binnen het meeste zelf gedaan – de planken gezet, getegeld, gelast.” Zo wist het stel de kosten te drukken. “We hadden nooit gedacht dat zo’n huis voor ons bereikbaar was. We dachten altijd dat we ergens in de stad een oud huis zouden opknappen. Mijn schoonouders hebben deze plek ontdekt en toen hebben we besloten buiten te gaan wonen.” Het gezin trok eerst in het kleine boerderijtje dat er al stond. “Toen pas zijn we gaan nadenken over wat we wilden bouwen. We hadden al aan de plek kunnen wennen. Dat heeft invloed gehad op het ontwerp.” Van den Broek en De Bont zijn allebei landschapsarchitect. Ze hadden wel een idee wat ze wilden en begonnen eerst zelf te schetsen. Maar ze kozen uiteindelijk toch voor een architect. Uit de vakliteratuur kenden ze het werk van Onix. “We hebben eerst gekeken of het klikte met de architect. Je moet vertrouwen in elkaar hebben, maar ook lol hebben in een discussie. Een architect is een sparring partner.” Meijer: “Aandacht voor het land-

schap was bij deze opdrachtgevers natuurlijk een belangrijke eis. We hebben lang gezocht naar de ideale plaatsing van het huis. Het budget was ook heel bepalend bij dit project. Dat was een mooie zoektocht. Omdat het gezin hier al woonde, konden ze veel zelf doen om de kosten laag te houden. Het ontwerp hebben we daarop aangepast.” De ‘werktitel’ van het project was eerst Plankenhuis. Maar tijdens een werkbezoek aan de VS kreeg Meijer, door het werk van de beroemde architect Frank Lloyd Wright, het idee om meerdere schoorstenen op het huis te zetten. “Wright zorgde in elke ruimte voor een zitje bij de haard. Toen realiseerde ik me dat op moderne huizen nooit meer fatsoenlijke schoorstenen staan. In dit ontwerp zijn ze er wel: voor de haard uiteraard, maar ook toegepast als lichtkoepel en als dakkapel.” En er is er één die bestemd is voor een ooievaarsnest. “Alleen hebben de vogels hem nog niet gevonden.” Zo kreeg het huis een nieuwe naam.



EVENEMENTENOVERZICHT Kom op 25 en 26 juni naar de Dag van de Architectuur en beleef architectuur, tijdens rondleidingen, excursies, lezingen, tentoonstellingen en kinderactiviteiten. Maak kennis met architecten en hun werk op het Open Huis Architectenbureaus. Bijna 200 bureaus openen hun deuren voor het publiek. De meest actuele informatie staat op www.dagvandearchitectuur.nl. Lees daar ook meer over werken met een architect. Tenzij anders vermeld zijn de evenementen gratis toegankelijk.

De Maastoren, Rotterdam. FOTO: OSSIP VAN DUIVENBODE

FLEVOLAND ALMERE 25 juni Almere Hout Noord Presentaties, tentoonstelling Verzamelen bij Casla. Boottocht naar Almere Hout Noord. Op locatie – nu nog bosranden en landbouwgebieden – het traditionele Dag van de Architectuurontbijt. Hierna volgen presentaties van Gemeente Almere, Ymere en West8 over dit bijzondere gebied en de toekomstige organische invulling ervan; Wijk voor Initiatieven. Hierna een bustransfer naar Casa Casla voor de opening van de tentoonstelling ‘Eindhoven Almere a Tale of two Cities’, met een debat tussen Adri Duivesteijn, wethouder ruimtelijke ordening Almere en Rob van Gijzel, burgemeester van Eindhoven. Locatie: Casa Casla, Weerwaterplein 3. Tijd: 10.00 uur. Aanmelden via j.fl[email protected]. Informatie: www.casla.nl. 25 juni Bouwen doe je samen Open Huis Jos Abbo architect werkt aan eco-architectuur voor collectief particuliere opdrachtgevers. De projecten variëren van kantoren, woon-werkvilla’s, appartementengebouwen, woonwijkjes en landgoederen. Locatie: Edvard Munchweg 107a. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. 25 juni Arc2 architecten: Open Huis In de visie van architect Gert-Jan de Jong, oprichter van Arc2 architecten, is architectuur een synthese van drie belangrijke ingrediënten, namelijk ruimte, constructie en context. Arc2 is een innovatief architectenbureau dat ernaar streeft de wensen van de opdrachtgever te transformeren tot aangename en inspirerende ruimten, waarin constructieve elementen een sprekende plaats krijgen. Integratie van techniek en vormgeving is voor Arc2 vanzelfsprekend. Locatie: Buster Keatonstraat 65. Tijd: 10.00 – 17.00 uur.

LELYSTAD 25 juni Zelf Verzonnen

Lezingen, presentaties, bustocht, prijsuitreiking In Lelystad gaat het programma over droomhuizen en particulier opdrachtgeverschap. ’s Ochtends geven Jop Fackeldey (wethouder cultuur van de gemeente Lelystad) en Maarten Molenaar en Vincent van den Dijssel (begeleiders van collectief particulier opdrachtgevers) lezingen het provinciehuis. Daarna presenteren verschillende (collectieve) particuliere opdrachtgevers hun droomhuis, en hoe zij tot realisatie zijn gekomen/gaan komen. Een bustocht voert langs een aantal bijzondere zelfverzonnen projecten in Lelystad. Tijdens de afsluitende lunch wordt de winnaar bekend gemaakt van de Architectuurprijs Lelystad 2011. Locatie: Provinciehuis, Visarenddreef 1. Tijd: inloop vanaf 9.00 uur, start programma 9.30 uur. Aanmelden: [email protected]. Informatie: www.stichtingals.com.

ZEEWOLDE 25 juni Wonen en werken als eenheid Open Huis In het ene huis voel je je meer op je gemak dan in het andere. Dat is geen toeval maar heeft te maken met levensenergie. De ‘Chi’ moet optimaal kunnen stromen om een gezonde leefomgeving te creëren. Wonen en gezondheid zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met die gedachten en de Feng Shuiregels heeft René Smit een woonhuis ontworpen, dat tevens een beautystudio en architectenbureau is. Locatie: Planetenveld 3. Tijd: 10.00 – 15.00 uur. Meer informatie: [email protected] / 036 523 42 17.

www.adema-architecten.nl.

DRACHTEN 25 juni KARUS architectuur & stedenbouw: Open Huis Zie met eigen ogen hoe architectuur wordt gemaakt. Laat u voorlichten over wat de architect voor u kan betekenen. Ons motto is ‘voor hetzelfde geld heeft u een architect’. U mag foto’s en tekeningen van uw woning meenemen want op deze dag geven wij u gratis (woon)advies. Het maakt niet uit of het gaat om verandering, andere indeling of uitbreiding van de woning. De koffie staat klaar! Locatie: Ampèrelaan 1L. Tijd: 10.00 – 15.00 uur.

LEEUWARDEN 25 juni Moderne architectuurwandeling – in het centrum Architectuurroute, Open Huis Tjeerd Brouwer, stedenbouwkundige bij de gemeente Leeuwarden, leidt een wandeltocht door de binnenstad langs voornamelijk herbestemmingprojecten. Leeuwarden telt een rijk aantal historische gebouwen die een nieuwe functie hebben gekregen en/of waar op geslaagde wijze een moderne toevoeging is aangebracht. Een waardevolle symbiose tussen oud en nieuw. Het vertrekpunt van de wandeling is het kantoor van Achterbosch Architectuur, met koffie en Open Huis. Tijdens de route komen we langs het ‘Open Huis op locatie’ van Heldoorn Ruedisulj Architecten in het Piter Jelles Gymnasium, waar architect Jaap Ruedisulj een rondleiding geeft. Locatie: Achterbosch Architectuur, Oosterkade 72 (vertrek-

FRIESLAND DOKKUM 25 juni Adema architecten: Open Huis Bezoekers kunnen kennismaken met het architectenvak en het bureau. Er wordt vrijblijvend advies gegeven over bouwen interieurvragen en er zijn doorlopend presentaties. Locatie: Vleesmarkt 7. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie:

Aula Noorderbegraafplaats, Leeuwarden. Ontwerp: Borren Staalenhoef Architecten. FOTO: PIETER KERS

punt). Tijd: inloop met koffie 12.30 uur, wandeling 13.30 – 15.00 uur. Aanmelden: [email protected]. Meer informatie: 058 233 79 49, www.arkfryslan.nl.

19.30 – 22.30 uur. Aanmelden: verplicht voor 23 juni, via [email protected]. Meer informatie: 058 233 79 49, www.arkfryslan.nl.

25 juni Architectuurfietstocht – om het centrum Architectuurroute, Open Huis Deze fietstocht onder leiding van Niek Verdonk, stedenbouwkundig supervisor van de gemeente Leeuwarden, toont een selectie van de architectonische hoogtepunten van de 20e en 21e eeuw buiten het centrum. Van recente stadsvernieuwing, monumentale stadsuitbreiding tot soms nog niet eens volledig gerealiseerde nieuwbouw. Het vertrekpunt is bij Johan Sijtsma Architectenteam, met koffie en een Open Huis. Borren Staalenhoef Architecten hebben tijdens de route een ‘Open Huis op locatie’ in de Aula van de Noorderbegraafplaats. Bernardus Warenga geeft een rondleiding door de verbouwde hoofdentree uit de jaren ’60. Hierna wordt de fietstocht voortgezet. Locatie: Johan Sijtsma Architectenteam, Harlingerstraatweg 103 (vertrekpunt). Tijd: inloop met koffie 14.30 uur, fietstocht 15.30-17.00 uur. Aanmelden: [email protected]. Meer informatie: 058 233 79 49, www.arkfryslan.nl.

GELDERLAND

25 juni Ook hier wordt een droom werkelijkheid Film en paneldiscussie Een film van kunstenaars Barthold Boksem en Anne Jaap de Rapper van WAARZIJNWE.TV (De Nieuwe Architectuurgids van Nederland). ‘Een ongebruikelijk humoristisch college architectuurbeschouwing. De makers verkennen de zuidelijke rand van de stad Leeuwarden – een staalkaart van architectuuropvattingen – en wandelen steeds verder de toekomst in, totdat ze wegwaaien in het nagelnieuwe buurtschap Techum.’ Opening door de Leeuwardse wethouder Isabelle Diks. Talkshow na vertoning van de film, met o.a. vertegenwoordigers van de projectbureaus Nieuw Stroomland (Jacco Eisen) en De Zuidlanden (Werner Brouwer), over de visie op de stadsrand van Leeuwarden. Presentatie: Marijke Roskam. Borrel en muziek na afloop. Locatie: Brede School De Zuidlanden, Molkenkelder 4. Tijd:

AALTEN 25 juni Rinke ter Haar Architectuur Open Huis RtHA is een jong, enthousiast architectenbureau, dat samen met Schoppers Constructie en Advies en Ingenieursbureau Haank ontwerpt aan originele woonhuizen, verrassende verbouwingen, inspirerende werkgebouwen en nuchtere utiliteitsbouw. Samen met de constructeur wordt elk ontwerpvraagstuk integraal aangepakt en opgelost. De stijl van RtHA is zowel als harmonieus als verrassend. Locatie: Haartsestraat 10/C. Tijd: 9.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.rinketerhaararchitectuur.nl.

APELDOORN 25 juni Zelfverzonnen bouw in Groot Zonnehoeve Fietstocht Belangstellenden voor collectief particulier opdrachtgeverschap kunnen een aantal gerealiseerde cpo-woningen in Groot Zonnehoeve bezoeken. Het eerste complex, Heerenstede, is een landhuis bestaande uit meerdere grote woningen. Het tweede – Zonnebosch – is tot stand gekomen door particulieren die een goedkope starterwoning zochten. Het derde project – Zonne Entree – bestaat uit unieke supermoderne woningen met een stalen frame. Tijdens het bezoek hoort u de verhalen van bewoners van drie totaal verschillende woonprojecten over de wijze waarop zij hun droomhuis hebben kunnen realiseren. Locatie: Verzamelen bij het ACECgebouw, Roggestraat 44, met de fiets. Tijd: 10.00 – 13.00 uur. Aanmelden: verplicht via [email protected]. 25 juni Vec en Artec: Open Huis Vec en Artec, twee architectenbureaus in Apeldoorn houden Open



EVENEMENTENOVERZICHT apotheek), restauratie en bedrijfshuisvesting. Locatie: Paul Krugerstraat 12. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.DplusB.nl.

Architectenbureau Artec / Vec, Apeldoorn. Architect Ed Euser. FOTO HARRY NOBACK

Huis. Loop eens binnen voor een vrijblijvend advies en om te zien wat we doen. Locatie: Marktstraat 2b. Tijd: 10.00 – 15.00 uur. 25 juni Het Architectenhuis Open Huis Wat doen we nog meer dan tekeningen maken? Wat staat er eigenlijk op een tekening? Hoe verbeelden we de wensen van een klant? Wat bedoelen we met ‘bestek’? Wat bedenken we zoal? En wat is er dan ‘zelfverzonnen’? Kom kijken bij Het Architectenhuis en u krijgt antwoord op al deze vragen en nog veel meer. Locatie: Vosselmanstraat 504. Tijd: 14.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.architectenhuis.nl.

ARNHEM 25 juni Arnhem aan de Rijn: diverse activiteiten Rond de AKU-fontein op het Gele Rijdersplein kunt u zelf ‘droomwoonboten’ bouwen. Deze worden te water gelaten in de vijver van de AKU-fontein. Vanaf deze plek is een route uitgestippeld met een rondvaart langs originele en zelfverzonnen woonboten. Ook wordt een plan van Stichting Historische Schepen Arnhem voor de voormalige scheepswerf ASM gepresenteerd. Locatie: Gele Rijdersplein bij de AKU-fontein. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuurarnhem.nl. 25 juni Binnenstebuiten: Open Huis Kees Marcelis is al ruim twintig jaar interieurarchitect en succesvol in uiteenlopende projecten. Hij heeft een geheel eigen stijl die vooral gekenmerkt wordt door eenvoud, het sterke lijnenspel en bijzonder kleuren lichtgebruik. Wilt u zelf ook een persoonlijk interieuradvies? Dat kan! Schrijft u zich dan vooraf in voor een van de gratis consulten. Locatie: Roermondsplein 29. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.keesmarcelis.nl. 25 juni Treed binnen! Open Huis Treed binnen bij Wismans en de Jong Architecten! Kijk in onze keuken. Hier werken wij aan architectuur. Het kantoor als keuken achter de klapdeuren, waar wordt bedacht, ontworpen, samengevoegd, geroerd en verfijnd. Kijk in onze pannen. Van een zacht pruttelend steelpannetje, een snelkookpan tot een geserveerd eindproduct. Ruik en proef onze creaties en ga voldaan weer hier vandaan. Locatie: Velperbuitensingel 8. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.wdj-a.nl. 25 juni D+B architecten: Open Huis D+B architecten houdt zich bezig met ecologisch bouwen, passiefhuisbouw, flexibel bouwen, ecoflexwoningen, optimale prijs-kwaliteit verhouding, maatwerk en de persoonlijke relatie met de opdrachtgever, villa’s, verbouwingen, eerstelijnszorg (tandarts, dierenarts, huisarts,

25 juni Duurzame houtskeletbouwwoning: Open Huis Op de grens van een ecologische gebied geeft architect Huub Pollmann een rondleiding door een volledig aangepaste woning. De woning is rolstoelvriendelijk en voorzien van een tilliftsysteem. Het ontwerp bestaat uit een tweetal volumes, die gedraaid zijn ten opzichte van elkaar. Er is vloerverwarming en de buitenwanden zijn zwaar geïsoleerd. Het woonhuis is bijna volledig recyclebaar. Locatie: Laan van de Parachutisten 2. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. Meer informatie: [email protected].

het werk van Pieter Oosterhout Buro voor Architektuur BNA. Wij vinden dat bouwen een feest moet zijn, met een eindresultaat waar alle partijen trots en tevreden over kunnen zijn. Onze werken zijn divers. Vrijstaande woonhuizen, een kenniscentrum op een landgoed, een eigentijdse woning in de tuin van een rijksmonument, een basisschool; nieuwbouw, verbouw, restauratie en renovatie. Locatie: Dorpssingel 12. Tijd: 10.00 – 16.30 uur. Informatie: www.oosterhoutarchitecten.nl.

CULEMBORG 25 juni Architectenbureau Caetshage Open Huis Architectenbureau Caetshage opent haar deuren voor het publiek. Neem een kijkje in de keuken van een architectenbureau en laat gratis een schets maken van uw bouwplannen. Locatie: Industrieweg 4c. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.caetshage.com.

NIJKERK 25 juni Hoe verzin je het!? Schuur als uitgangspunt voor hotel Open Huis en rondleiding Het lijkt wel een schuur: omringd door groen, met zwartgeteerde planken en een rieten dak. Maar voor een schuur is het te bijzonder. En een schuur heeft niet zoveel glas in de gevels. Wat is het eigenlijk? Een hotel? Hoe verzin je het!? Dat leggen we u met plezier uit tijdens de Dag van de Architectuur. Aan de hand van schetsen, 3D-ontwerpen en maquettes laten we tussen 11.00 en 14.45 uur op ons bureau zien hoe hotel De Roode Schuur is ontworpen. Om 15.00 uur bezichtigen we samen het hotel, op loopafstand van ons bureau. Locatie: Oude Barneveldseweg 85 (bureau), Oude Barneveldseweg 98 (hotel). Tijd: 11.00 – 14.45 uur, start rondleiding 15.00 uur. Meer informatie: www.vanbokhorstarchitecten.nl.

EDE

Woonhuis, Arnhem. Architect: Huub Pollmann

25 juni bd architectuur: Open Huis Het bureau bevindt zich op het voormalige directierestaurant van de KEMA op Arnhems Buiten. Het interieur is naar ontwerp van bd architectuur geheel verbouwd. Naast een bezoek aan het pand kunt u ook het bedrijvenpark bekijken. Op het kantoor van bd krijgt u een rondleiding waar u meer te weten komt over de geschiedenis van het pand en waar het bureau zich mee bezig houdt. Daarnaast kunt u ook zelf ontwerpen met behulp van een 3D computerprogramma en een bouwplaat meenemen van een door bd ontworpen woonhuis. Locatie: Utrechtseweg 310, gebouw B38. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. 25 juni Maartje Kaper: Open Huis Maartje Kaper heeft een bureau voor nieuwbouw, verbouw en interieur. Er is een expositie van gerealiseerde en lopende projecten. Locatie: Ploegakker 4. Tijd: 14.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.maartjekaperarchitecte.nl.

BEEK-UBBERGEN 25 juni Hubbers presenteert zich in eigen project Hubbers BV uit Leuth, presenteert zich in een recent opgeleverd project. Een vervallen jaren zestig garagepand met bovenwoning is getransformeerd tot villa. Prachtig gelegen tegen de stuwwal van BeekUbbergen. Een mooi voorbeeld van particulier opdrachtgeverschap, gerealiseerd op het oude casco van het garagepand. Het huis heeft schitterende panorama’s, gericht op de Ooijpolder. Het interieur kenmerkt zich door 'the art of purity': zuiverheid in vorm, functie en materiaalgebruik. Locatie: Rijksstraatweg 97. Tijd: 10.00 – 14.00 uur.

BEUNINGEN 25 juni Licht, lucht, ruimte en beleving Deze vier thema’s staan centraal in

25 juni Theo Verburg Architecten Open Huis Onze passie is architectuur. Eigentijdse architectuur maar tegelijkertijd tijdloos. Architectuur die zeggingskracht ontleent aan pure vorm, ontdaan van storende elementen. Waarin creativiteit en fantasie niet beteugeld worden door regels en wetgeving. Waarin de verbijzondering in functionele, ogenschijnlijk voor de hand liggende oplossingen is gezocht. Architectuur met als doel ruimte, licht en routing samen te smelten tot gebouwen waarin mensen zich thuis voelen. Locatie: Bettekamp 11. Tijd: 10.00 – 14.00 uur. Meer informatie: 0318 619 629 / [email protected].

LENT (NIJMEGEN-NOORD) 25 juni Het Buitenland Doorlopende presentatie stadstuinontwerp Tijdens het Open Huis tonen we ontwerpen van particuliere stadsen landschapstuinen op een groot scherm. Zo wordt het proces van tuinontwerpen zichtbaar. U kunt een modelstadstuin – ingericht als groene stadsoase – bezichtigen. Er zijn workshops en een toelichting op schetsadvies. Locatie: Vrouwe Udasingel 220. Tijd: 10.00 – 14.00 uur.

LOCHEM 25 en 26 juni Maas Architecten: Open Huis Iedereen is van harte welkom op het Open Huis van Maas Architecten. Graag beantwoorden wij uw vragen en geven we informatie over ons architectenbureau. Locatie: ’t Ei 1. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.maasarchitecten.nl.

MOLENHOEK 25 juni Bulkens Architecten Open Huis Belangstellenden kunnen op zaterdag 25 juni een kijkje nemen op ons architectenbureau. Locatie: Hoeveveld 2. Tijd: 10.00 – 16.00 uur.

Hotel De Roode Schuur, Nijkerk. Ontwerp: Frits ter Hark, Van Bokhorst Architecten. FOTO: HANS MORREN

NIJMEGEN 24 juni Architectuurprijs Nijmegen 2011: Prijsuitreiking Nico Nelissen (voorzitter Architectuurcentrum Nijmegen) maakt, namens het publiek en de vakjury bestaande uit onder anderen Harrie van Helmond en Ton Verstegen, de winnaars van de Architectuurprijs Nijmegen 2011 bekend. Wethouder Hannie Kunst reikt de prijzen uit. Locatie: Stadhuis, Korte Nieuwstraat 6. Tijd: 20.00 uur, inloop 19.30 uur. Aanmelden: verplicht voor 20 juni, via [email protected]. Meer informatie: www.architectuurcentrumnijmegen.nl. 25 juni Out of the box Publieksactiviteit Het Architectuurcentrum Nijmegen organiseert op het Mariënburgplein de publieksactiviteit ‘Out of the box’, waarin de ruimte gemaakt en beleefd kan worden met dozen. Bezoekers kunnen kijken en meedoen. Locatie: Mariënburgplein. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.architectuurcentrumnijmegen.nl. 25 juni Inspiratie Fietstocht, Open Huis Waardoor laten architecten zich inspireren? Van 10.00 tot 14.00 uur stellen diverse architectenbureaus hun deur open voor publiek. Een fietsroute verbindt de bureaus aan elkaar. De route is te downloaden via de website en op 25 juni vanaf 9.30 uur verkrijgbaar in het ACN. De deelnemende bureaus: - 024 architecten: www.024architec ten.nl - Het Buitenland buro voor tuinen landschapsarchitectuur: www.het buitenland.nl - ClipL2R interieurarchitecten: www.clipL2R.nl - Flow architecten: www.flow-archi tects.org

- Frank Willems architecten: www.frankwillemsarchitecten.nl - Heerkens architecten: www.heer kensarchitecten.nl - Van Hontem architecten: www.vanhontem-architecten.nl - Hubbers ontwerpt: www.hubbers.nl - KEKdnl vormgevers bni bno: www.kekdnl.nl - Koos van Lith architekten: www.koosvanlith.nl - Pieter Oosterhout Buro voor Architektuur: www.oosterhoutarchitec ten.nl - WPP Kol architect: www.wppkol.nl - Interieurarchitectenbureau Win ning design: www.winning-de sign.nl. Tijd: 10.00 – 14.00 uur. Meer informatie: www.architectuurcentrumnijmegen.nl. 26 juni Kleine architectendag In het kader van de expositie Blueprints of Paradise organiseert het ACN in het Afrikamuseum een workshop voor kinderen van alle leeftijden. Meer informatie: www.afrikamuseum.nl. 25 juni Stal > Timmermanswerkplaats > Aannemerij > Woonwerkpand: Open Huis Op een binnenterrein gelegen in de 19e eeuwse schil van Nijmegen heeft Flow Architecten een verwaarloosde werkplaats omgevormd tot een woonwerkpand. Dit particuliere initiatief toont aan dat wonen en werken op een ongewone locatie tot een verrassend resultaat kan leiden en een kwaliteitsimpuls voor de omgeving kan betekenen. Locatie: Fort Kijk in de Potstraat 12. Tijd: 10.00 – 14.00 uur. 25 juni RDM Architecten: Open Huis RDM Architecten uit Nijmegen bestaat sinds 1996 en wordt geleid door architect Jan-Bart van der Meer. Onze werkzaamheden lopen uiteen van het bedenken en uitwerken van concepten en ontwerpen tot het begeleiden en opleveren van projecten voor particulieren, ontwikkelaars, woningcorporaties en bedrijven. Samen met de opdrachtgever zoeken we naar de opgave áchter de opgave. Het samenbrengen van wensen, regelgeving, locatie en budget vormen keer op keer weer een uitdagende opgave waarin we streven naar een eindresultaat waarbij de genoemde aspecten in evenwicht zijn. Locatie: Van Trieststraat 1E. Tijd: 10.00 – 14.00 uur.

NUNSPEET 25 juni Eigenzinnig wonen: Open Huis Slaa en van Asselt architecten BNA opent de deuren voor iedereen die in de keuken van het architectenbureau wil kijken. Wie een bestaande woning wil verbouwen of uitbreiden, of een nieuwe woning wil gaan bouwen geven wij op de open dag vrijblijvende adviezen over aanpak, procedures en mogelijkheden. Neem een tekening van uw kavel of woning mee en wij onderzoeken samen met u wat er mogelijk is. Locatie: Industrieweg 75. Tijd: vanaf 10.00 uur. Meer informatie: www.slaavanasselt.nl.

OOSTERBEEK 25 juni Strategie Architecten BNA Open Huis Strategie in vorm en functie is het fundament onder onze aanpak en bouwwerken. Daarin is elke op-



EVENEMENTENOVERZICHT dracht uniek. Onze ontwerpen zijn onderscheidend in vorm en gaan uit van de gebruikers: zo ontstaat een natuurlijke en logische synergie van vorm en functie. Als u wilt zien hoe dat werkt, nodigen wij u graag uit op ons Open Huis. Op afspraak kunt u ook een gratis ontwerpsessie van één uur bij Strategie boeken of deel nemen aan een rondwandeling langs door ons gerealiseerde projecten in Oosterbeek. Locatie: Cornelis Koningstraat 3a. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Aanmelden: voor de ontwerpsessie of rondwandeling via 026 333 75 55. Meer informatie: www.strategie-arch.nl.

TEUGE 25 juni Zicht op Teuge Rondleiding en lezingen Het vliegveld Teuge heeft een rijk verleden en grote plannen voor de toekomst. Waarom is er gekozen voor een vliegveld in de weilanden tussen Apeldoorn en Deventer? Wat was de functie van dit vliegveld tijdens en na de Tweede Wereldoorlog? Hoe verhouden de internationale ambities zich tot het dorp Teuge met minder dan 500 inwoners? Hoe ligt het vliegveld in het landschap? Een rondleiding door een bunkerboerderij en een aantal hangars, een wandeling over het terrein afgewisseld met een aantal lezingen geven een beeld over heden, verleden en toekomst. Locatie: De Zanden 11. Tijd: 13.15 – 16.30 uur. Aanmelden: verplicht voor 23 juni via [email protected].

VELP 25 juni Hurenkamp Architecten & Adviseurs Open Huis met gratis consult Kom kennismaken met Hurenkamp Architecten & Adviseurs. Wij geven gratis consulten voor al uw ontwerp-, bouwtechnische en procesmatige vraagstukken. Daarnaast zijn er presentaties van een aantal gerealiseerde projecten uit onze brede orderportefeuille: van woningbouw, utiliteitsbouw en herbestemming van industrieel erfgoed, zoals de Cultuurfabriek in Ulft (winnaar Architectuur Prijs Achterhoek 2010). Locatie: Kerkallee 43. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.hurenkamp.nl.

kennen dat in ons werk. Ze waarderen ons om het handschrift van onze architecten en onze passie voor bepaalde stijlvormen. Synergie tussen architect en opdrachtgever is cruciaal. Tijdens een eerste vrijblijvend gesprek kun je ervaren of architect en opdrachtgever bij elkaar passen. Locatie: Ruurloseweg 83. Tijd: 11.00 – 16.00 uur.

WAGENINGEN 25 juni Zelf verzinnen! Open Huis Zelf uw eigen huis of aanbouw verzinnen? Wilt u wel eens weten hoe dit gaat? Dan bent u welkom bij het Open Huis van SW Architecten Adviseurs bv, een landelijk werkend architectenbureau. Wij openen onze deuren en organiseren een architectenspreekuur. Wij ontwerpen gebouwen en interieurs en geven bouwkundig advies, met een persoonlijke benadering. Onze passie is om mooie dingen te ontwerpen, maakbaar, binnen budget en duurzaam. Ons doel is dat onze opdrachtgevers enthousiast zijn en trots op het resultaat. Locatie: Marterlaan 7. Tijd: 11.00 – 15.00 uur. 25 juni Ontwerpburo Roza: Open Huis In het monumentale kantoor van Ontwerpburo Roza ziet u zowel restauratietechnieken als modern duurzaam verwarmen. Aan de hand van diverse verbouwen nieuwbouwplannen onthullen we u graag onze passie voor bouwen en energiebeheer. Welkom! Locatie: Heerenstraat 32. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: 0317 465 881 of [email protected].

WARNSVELD 25 en 26 juni Architectenburo Wirix Open Huis Kom naar het Open Huis van Architectenburo Wirix en maak kennis met ons werk, onder andere renovatie/revitalisatie en de metamorfose van een jaren 50 woning met winkel. Hierin komen thema’s naar voren als duurzaam, gezond, ecologisch, bezield, de combinatie wonen/werken en de integratie met ecologische tuin (eetbaar groen). U ziet een mooie wisselwerking tussen architectuur en natuur in een bestaande woonwijk. Locatie: Molenstraat 33. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

ZALTBOMMEL

Friso Woudstra Architecten BNA, gevestigd in ‘De Wientjesvoort’, Vorden. FOTO: THEA VAN DEN HEUVEL FOTOGRAFIE

25 juni AA-Z: Open Huis Je zou wel anders willen wonen… Dan kun je gaan verbouwen, nieuw bouwen of iets bestaands kopen om te veranderen. Hoe moet je dat aanpakken? Het gaat vooral om frisse ideeën en een realistische aanpak. Kom je er niet? Neem dan contact op met AA-Z en kom naar ons Open Huis. Je kunt dan een net opgeleverd pand bezoeken. Voor de eerste tien geïnteresseerden zijn gratis vier ontwerpuren beschikbaar. Locatie: Steenweg 79. Tijd: 10.00 – 18.00 uur.

VORDEN 25 en 26 juni Friso Woudstra Architecten Open Huis Friso Woudstra Architecten BNA, gevestigd op landgoed ‘De Wientjesvoort’, geeft een gratis consult voor zowel nieuwbouw als hergebruik van oude panden. Ons bureau kiest voor optimale materialisatie en detailleringen. Opdrachtgevers her-

GRONINGEN GRONINGEN 20 juni DAGfilm: Grande Hotel In de jaren 50 van de vorige eeuw bouwden de Portugezen een exorbitant luxe vakantieoord in Beira, een

stad in de voormalige Portugese kolonie Mozambique. Maar even heeft dit immense gebouw haar doel als toevluchtsoord voor de beter bedeelden kunnen dienen: de revolutie en een burgeroorlog maakten er een einde aan. Tegenwoordig wordt het pand bewoond door zo’n 3.000 Mozambikanen. Het is gestript van waardevolle materialen en het staat al een tijd op instorten. Documentairemaker Lotte Stoops interviewt in Grande Hotel een aantal gedreven bewoners over hun visie op het Grande Hotel en haar samenleving. Locatie: Vera Zienema, Oosterstraat 44. Tijd: 21.00 uur. Toegang: € 4,50, plus Vera maandkaart (€ 1). Meer informatie: www.dagvandearchitectuurgoningen.nl en www.vera-groningen.nl. 24 juni Grote Groninger Gebouwenenquête 2011 Verkiezing, borrel, prijzenparade Wat is het beste gebouw dat het afgelopen jaar in Groningen is verrezen? Als publieksjury kunt u zich uitspreken over de kwaliteit van de architectuur van het afgelopen jaar. De zestien genomineerde gebouwen vindt u op www.dagvandearchitectuurgroningen.nl, waar u tot en met 24 juni uw stem kunt uitbrengen. Ook een vakjury spreekt zich uit. Die bestaat uit architectuurhistoricus en publicist Anne Luijten, architect Johannes Kappler en directeur Scief Houben van Houben & Partners. Op vrijdag 24 juni wordt het oordeel van vak- en publieksjury bekend gemaakt in het Groninger Grand Theatre, tijdens de traditionele DAGborrel. Stemmen kan van 7 tot en met 23 juni op www.dagvandearchitectuurgroningen.nl. Locatie: DAGborrel en prijsuitreiking: Grand Theatre, Grote Markt 35. Tijd: 17.00 uur, prijsuitreiking om 17.30 uur. 25 juni Gebouwenenquête 2011: de Specialistenbus Met de Specialistenbustoer kunt u de zestien genomineerde gebouwen met eigen ogen, van dichtbij en tot in detail bekijken. De bus stopt bij elk gebouw, neemt uitgebreid de tijd en twee deskundige rondleiders vertellen u alles wat u weten wilt. Oók welke gebouwen de Grote Groninger Gebouwenenquête hebben gewonnen en waarom. Locatie: Start bustocht bij de Stadsschouwburg, Turfsingel 86. Tijd: 10.30 uur. Toegang: € 10 (incl. lunch). Aanmelden: verplicht, voor 24 juni via 06 42 69 46 66 (dinsdag t/m vrijdag tussen 10.00 en 16.00 uur). Meer informatie: www.dagvandearchitectuurgroningen.nl. 25 juni Gebouwenenquête 2011: busrondritten noord & zuid Wilt u een snelle blik werpen op de zestien genomineerde gebouwen en horen wat de vakjury van deze gebouwen vond? Twee gratis busrondritten, een route noord en een route zuid, nemen u in sneltreinvaart mee langs de gebouwen die meededen in de Grote Groninger Gebouwenenquête. Kies welke route u het meest interessant vindt of wees er vroeg bij om ze allebei te doen. Locatie: start bij de Stadsschouwburg, Turfsingel 86. Tijd: 11.30 en 13.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuurgroningen.nl. 25 juni Gebouwenenquête 2011: Open dag Voor iedereen die de genomineerde gebouwen op eigen houtje en in eigen tempo wil zien, staan de deuren van een aantal spectaculaire, geno-

mineerde gebouwen tijdens de Dag van de Architectuur wijd open. Zie op www.dagvandearchitectuurgroningen.nl welke gebouwen op welk moment open gaan. 25 juni Fietstocht: zelfverzonnen Enthousiaste architecten en bevlogen bouwers verzinnen soms bijzondere ontwerpen, maar worden geremd door een breed scala aan regels. Dan is het gebouw te hoog, het materiaalgebruik niet passend of de kleurstelling onjuist. Wat gebeurt er als er minder of géén regels zijn? Timmerman Sjoerd Stouten bouwde voor zichzelf een chalet op het bedrijventerrein Winschoterdiep. Architect Pieter Bas Zwaga realiseerde zijn droomhuis in De Linie. Beide bewoners tonen op de Dag van de Architectuur hun zelfverzonnen huis. Locatie: Start bij de Stadsschouwburg, Turfsingel 86. Tijd: 11.00 en 13.30 uur. Aanmelden: verplicht, voor 24 juni via 06 42 69 46 66 (dinsdag t/m vrijdag tussen 10.00 en 16.00 uur). Meer informatie: www.dagvandearchitectuurgroningen.nl. 25 juni DAGfilm: Citizen Architect De documentaire Citizen Architect toont het gedachtengoed van architect Samuel Mockbee (1944 – 2001). Zijn onderwijsprogramma, de Rural Studio, leidde architecten op om vol passie de kwaliteit van leven in de verarmde gemeenschap van Alabama te verbeteren. De film toont de inspanningen van Mockbee en zijn studenten om woningen en publieke gebouwen te ontwerpen voor voornamelijk minder bedeelde klanten, waarvan er velen geen sanitaire voorzieningen of een goed dak boven hun hoofd hebben. Met minimale middelen en gevonden en lokaal materiaal ontwerpen de studenten functionele, slimme en sierlijke bouwwerken. Locatie: ForumImages, Hereplein 73. Tijd: 20.00 uur. Toegang: € 5,50. Meer informatie: www.dagvandearchitectuurgroningen.nl en www.forumimages.nl. 25 en 26 juni Stap binnen in de wereld van ARCHIVIEW Speeddating en Open Huis Goed bouwen begint met de opdrachtgever. Een vreemde uitspraak? Nee. De opdrachtgever is de initiator en inspirator van de architect. Zijn eisen en wensen vertaalt de architect in een ontwerp. Wat is mooier dan als opdrachtgever en architect samen binnen het gestelde budget dromen realiteit te laten worden? Samen, 3D op de computer of als (schets)maquette, ontwerpen en keuzes maken. Veel mensen weten niet precies wat een architect doet of kan betekenen. In onze architectuurwinkel geven we informatie en kunt u maquettes bekijken. Of maak een afspraak voor een speeddate. Locatie: Pottebakkersrijge 3. Tijd: 11.00 – 18.00 uur. Aanmelden en meer informatie: via www.archiview.nl. 25 juni Onix Open: Open Huis Hoe ontstaat een gebouwidee? Hoe vertaalt een architect wensen naar een bouwwerk? Wat er gebeurt er na het maken van een ontwerp? Wanneer is het werk van een architect klaar? Onix, de Architect van het Jaar, geeft een kijkje in zijn keuken. Architect Haiko Meijer tovert tijdens een ideeënborrel na een vraag van u razendsnel een schets voor een gebouw tevoorschijn. Verder kunt al uw vragen over architectuur stellen. Locatie: Papiermolen 3-15. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.onix.nl.

KOLHAM 25 juni Architectenbureau in voormalige Pastorie: Open Huis Architectenbureau Veldhoen/Plugge is gevestigd in de voormalige Pastorie in Kolham. Oorspronkelijk stond op deze plek een weem, een boerderij van een dominee. De contour van deze weem is nog zichtbaar in latere uitbreidingen. Achter de weem is in 1829 de huidige Pastorie gebouwd, die verbouwd en uitgebreid is in 1891. Het echtpaar Niek Veldhoen (architect) en Lia VeldhoenPlugge (interieurarchitect) werkt met veel enthousiasme vanuit de Pastorie aan opdrachten voor nieuwbouw, verbouw en interieur. Locatie: Hoofdweg 46. Tijd: 10.00 – 17.00 uur.

René Wubs | architectuur is gevestigd in een voormalig stationsgebouw, Loppersum

LOPPERSUM 25 en 26 juni Station Loppersum: Open Huis Sinds 2010 is René Wubs | architectuur (RWa) gevestigd in het voormalige stationsgebouw in Loppersum. Vanuit de mooie Groningse plaats Loppersum bedient het bureau particulieren, ondernemers en overheden bij nieuwbouw, uitbreiding en verbouw. Het doel van onze architectuur is het samenbrengen van mens, gebouw en omgeving. René Wubs architectuur nam het initiatief om het karakteristieke stationsgebouw om te vormen tot een verzamelkantoor, prachtig gelegen op de grens van het Hoogeland, aan de spoorlijn Groningen – Delfzijl. Inmiddels is het grootste deel van het gebouw verhuurd. De prachtig omgevormde wachtruimte wordt regelmatig voor een dagdeel verhuurd. Locatie: Stationslaan 8. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Toegang. Meer informatie: www.renewubs.nl.

Restaurant Boschmolenplas, Heel. Ontwerp: Engelman Architecten. FOTO: LEON ABRAAS

LIMBURG HEEL 25 juni Architectuurlunch Te midden van de Limburgse maasplassen ligt het maaspark De Boschmolenplas, dat in de loop der jaren is uitgegroeid tot een park met ruim 250 huur- en koopwoningen. Het restaurant dat in eerste instantie



EVENEMENTENOVERZICHT was bedoeld als centrale faciliteit voor het park, is uiteindelijk uitgegroeid tot een restaurant voor het hele plassengebied van Midden-Limburg. Deze dag wordt een speciale architectuurlunch geserveerd. Locatie: Brasserie Boschmolenplas, Boschmolenweg 1. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Aanmelden: via 06 815 90 519. Prijs per lunch: €12,50.

gemeenschap van negentig gezinnen, die zelf voor de financiering zorgden. Het gebouw heeft een arcade onder zijn minaret en is opgetrokken uit rode bakstenen en zandkleurige stenen, wat Nederland en de Sahara verbindt en integratie uitstraalt. De moskee biedt naast ruimte voor gebed ook ruimte aan bijeenkomsten om de verstandhouding tussen de Marokkanen onderling en die met andere bewoners te verbeteren. Locatie: Raadhuisstraat 321. Tijd: 11.00 – 16.00 uur.

ROERMOND

SCHUNCK*, gevestigd in het Glaspaleis van architect Frits Peutz, FOTO KLAUS TUMMERS Heerlen

HEERLEN 25 juni SPONTAAN ONTSTAAN: droomgebouwen Heerlen Tentoonstelling Tijdens workshops onder begeleiding van architecten uit de regio hebben 85 kinderen van zes scoutinggroepen in Heerlen hun droomgebouw vormgegeven en gebouwd. Het resultaat van deze bouwactiviteiten wordt op 25 juni samengebracht in SCHUNCK* tot een grote ‘zelf verzonnen’ stad en feestelijk geopend door de kinderburgemeester en kinderwethouders van Heerlen. Locatie: SCHUNCK*, Bongerd 18. Tijd: 11.00 uur. Meer informatie: www.schunck.nl.

Villa Van Helden/Scheres, Hegelsom. Ontwerp: Loek Stijnen, Lab32 architecten FOTO: JEU VAN HELDEN

25 juni Engelman Architecten Open Huis Engelman Architecten is altijd op zoek naar diversiteit en specialiseert zich bewust niet. Die uiteenlopende ervaring resulteert in innovatieve ontwerpen, in optimale balans met de omgeving. Naast het ontwerpen van gebouwen, bemoeien wij ons graag met de uitvoering. Wij bepalen niet alleen de receptuur, maar maken ook de gerechten. Wilt u meer weten over ons bureau en onze projecten? Of wilt u vrijblijvend advies van een van de architecten? U bent van harte welkom tijdens ons Open Huis. De koffie en taart staan klaar. Locatie: Eci 1a. Tijd: 11.00 – 16.00 uur.

STRAMPROY 25 juni Qarchitecture: Open Huis Qarchitecture is een jong, ambitieus en enthousiast architectenbureau met frisse en moderne ideeën. De basis: een goed functionerend gebouw ontwerpen, dat past bij u als opdrachtgever en in uw situatie. Het uitgangspunt is functionaliteit, maar daarnaast is het natuurlijk ook uw visitekaartje. Daarom brengt Qarchitecture meer dan een goedwerkend gebouw. Een verhaal, dat aanzet tot nadenken. Het totale plaatje moet perfect zijn; een gebouw waarmee u zich kunt en wilt identificeren! De kracht zit in de perfecte mix tussen functionaliteit en communicatie. Deze perfectie zit in de juiste chemie van context, programma en concept. Elk ontwerp is uniek. Locatie: Hoppertstraat 13. Tijd: 11.00 – 16.00 uur.

HEGELSOM

VELDEN

25 en 26 juni Zelfverzonnen Openstelling woonhuis Jeu van Helden en Marlies Scheres hebben het huis van Marlies’ ouders grondig en verrassend verbouwd tot een moderne villa. Ze hebben uitgesproken ideeën over wonen en hebben het merendeel van bouw, interieur en tuin zelf gedaan, in samenwerking met architect Loek Stijnen. De woning heeft, zowel buiten als binnen, duidelijke rechthoekige vormen en horizontale en verticale lijnen. Vooral het verrassende gebruik van verlichting en eenvoudige materialen maken het huis tot een sterk concept van eenvoud, rust en snelheid. Locatie: Pastoor Debijestraat 56. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.blog-56.blogspot.com en www.lab32architecten.nl.

25 juni Enderhof: Open Huis De boerderij ‘Enderhof’ is de oudste oorspronkelijke boerderij van Schandelo. Door het bijzondere erf en de landschappelijke context heeft de boerderij, na het verdwijnen van de agrarische functie, zelfs de status van landgoed verkregen. De bestaande delen van de boerderij worden, met respect voor de authentieke details, verbouwd voor bewoning. Ingetogen maar eigentijdse ingrepen helpen de oude relatie met het erf te versterken, waarmee ruimte ontstaat voor nieuwe ontwikkelingen. Locatie: Schandelo 13, Velden. Tijd: 11.00 – 16.00 uur.

PANNINGEN 25 juni Moskee Assalaam: Rondleiding De nieuwe moskee in Panningen heet Assalaam, vrede. Opdrachtgever is de plaatselijke Marokkaanse

Villa SJB, Venlo. Ontwerp: Jan FOTO ZEBRA FOTOSTUDIO’S Hermkes.

VENLO 25 juni Equidrome: Openstelling Het Equidrome is een gebouw waarin de rol van de opdrachtgever bepalend is geweest voor het project. Een ondernemende opdrachtgever heeft zich laten helpen bij het realiseren van een droom; méér dan een winkel voor ruiter en paard. Er is een rondleiding in het pas opgeleverde gebouw. De opdrachtgever geeft uitleg over zijn droom en over de vertaling hiervan in architectuur. Locatie: Straelseweg 370. Tijd: 14.00 – 15.00 uur. Meer informatie: www.leurs.nl/nl/equidrome. 25 juni Villawijk Nieuw Stalberg Architectuurwandeling De villawijk Nieuw Stalberg bevindt zich aan de rand van Venlo op de overgang naar een natuurgebied. De villa’s zijn opgezet volgens een aantal spelregels: de woningen hebben een herkenbare vorm met een zorgvuldige detaillering, het hoofdmateriaal is baksteen en de woningen hebben een duidelijke presentatie naar de straat. Architecten Marjolein van der Linden en Jan Hermkes geven een rondleiding door de wijk waarbij de resultaten van de inzet van bewoners en architecten wordt bekeken. Aan enkele villa’s brengen we een bezoek. Locatie: Oscar Leeuwlaan 30 (vertrekpunt). Tijd: 12.00 uur. Meer informatie: Jan Hermkes, 06 537 46 507. 25 juni Talentencampus: Rondleiding De onderwijsfilosofie van de Talentencampus, waar regulier basisonderwijs samengaat met speciaal onderwijs, is nieuw. Het talent van elk kind staat centraal. Het is een onderwijsgebouw voor 500 leerlingen met kinderdagverblijf, peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang. De Talentencampus bestaat net als een stad uit pleinen, straten, parken, wandelwegen. De architectuur faciliteert niet alleen, maar inspireert, daagt uit en motiveert. Locatie: Hoek Rijnbeekstraat / Laaghuissingel. Tijd: 11.00 en 12.30 uur. Meer informatie: www.loxodrome.nl / www.talentencampusvenlo.nl. 25 juni Koffieschenkerij Genuujerie Openstelling gebouw De Urbanushof is een bedevaartsoord bestaande uit de monumentale kapel van Genooi, boerderij en schuur. De schuur kreeg een bijzondere functie als dagbestedingsruimte voor verstandelijk gehandicapten in de vorm van een atelierruimte en koffieschenkerij met lunchgelegenheid. De nieuwe ingrepen zijn eigentijds. De spanten zijn zichtbaar en de oude wanden zijn onafgewerkt waardoor het rurale karakter is behouden. Samen met studenten van de kunstacademie is het interieur en de verlichting vormgegeven. Locatie: St. Urbanusweg 77. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. 25 juni Loxodrome architects & planners: Open Huis Loxodrome architects & planners is een ontwerpbureau dat staat voor innovatieve en uitdagende eigentijdse architectuur van hoog niveau. Ons werk wordt beïnvloed door de culturele en historische context maar ook door het hedendaagse leven. Wij willen architectuur maken die reageert op het bekende en zo oorspronkelijke oplossingen biedt. Loxodrome realiseert bijzondere concepten en aantrekkelijke ontwerpen op het grensvlak van stedenbouw en architectuur. Kom tijdens het Open Huis kennismaken

met ons bureau en onze projecten. Locatie: Kaldenkerkerweg 28. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.loxodrome.nl. 25 juni MEVISSEN+PARTNERS Open Huis Naast traditioneel gebrouwen koffie biedt MEVISSEN+PARTNERS een kijkje in ons nieuwe atelier. Een atelier waarin geëxperimenteerd wordt met nieuwe aanvliegroutes voor huisvestingsvraagstukken. Een atelier waarin zorgvuldigheid centraal staat. Een atelier waarin opdrachtgevers begeleid worden in hun zoektocht naar succes. Kortom; een atelier waar een hoop te zien en te beleven is. Wees welkom voor een rondleiding! Locatie: Burgemeester van Rijnsingel 17a. Tijd: 11.00 – 16.00. Meer informatie: www.mevissenpluspartners.nl. 25 juni Marjolein van der Linden Architect BNA: Open Huis Om kennis te maken met een architect en het werk van een klein architectenbureau is iedereen welkom om binnen te lopen, een halfuurtje aan tafel te komen zitten om een (ontwerp)probleem voor te leggen, vragen te stellen of hulp te vragen. Het bureau Marjolein van der Linden Architect BNA is gevestigd in een van de woningen in de nieuwe villawijk Nieuw Stalberg en is verzamelpunt voor een Architectuurwandeling door deze wijk. Locatie: Oscar Leeuwlaan 30. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.mvdlinden-architect.nl. 25 juni Clevis-Kleinjans Architecten Open Huis Ontmoet het team achter de bouwprojecten van Clevis-Kleinjans Architecten. Wij vertellen u graag met veel enthousiasme over onze visie, onze projecten en onze manier van werken. In ons bureau kunt u ervaren hoe wij vanuit een stabiele en betrouwbare organisatie bouwen aan onze ambitie. Uiteraard onder het genot van een hapje en een drankje. Locatie: Antoniuslaan 68. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.clevis-kleinjans.nl.

NOORD-BRABANT BERGEN OP ZOOM 25 juni De Nacht van de Architectuur Het culturele spektakel vindt plaats in het nieuwe poppodium Gebouw T. De hergebruik-architecten van het Rotterdamse bureau 2012 Architecten houden een lezing, er zijn korte films te zien over en met architectuur van Frank van Mourik en Michal Levy (USA). De Belgische Band de Charly Jones Big Band treedt op. Er zijn rondleidingen door architectuurkenners en er is een tentoonstelling van plaatselijke architecten met recent werk. De nacht wordt dansend afgesloten met een set van DJ Gusztav. Locatie: Gebouw T, Wilhelminaveld 96. Tijd: 20.00 – 2.00 uur. Toegang: € 5. Meer informatie: www.gebouw-t.nl.

BERLICUM 25 juni HILBERINKBOSCH architecten Open Huis De kracht van het bureau is het vinden van simpele oplossingen voor complexe vraagstukken met een hoge architectonische ambitie.

HILBERINKBOSCH architecten in Berlicum is gevestigd in een monumentale langgevelboerderij

Locatie: Wamberg 5. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

BREDA 25 juni Architectour Zelfverzonnen: stadsrondritten langs themalocaties met toelichting In open bussen touren de bezoekers langs projecten van particulier opdrachtgeverschap. Raadsleden, ambtenaren en architecten geven toelichting. De bussen starten om 12.00 uur vanaf het Station Breda en rijden om de 25 minuten een vaste route. Er zijn speciale haltes waar open afstappen de hele middag mogelijk is. Bij halte Elektron is een kindertentoonstelling ‘Bouwstad’; kinderen kunnen daar zelf aan de slag in bouwplaatsen. Om 17.00 uur afsluiting bij halte Electron met een themadiscussie en borrel. Locatie: Station Breda, halte aangegeven op Stationplein, Electron Belcrumweg 19. Tijd: 12.00 – 17.00 uur: busrondritten, 17.00 – 19.00 uur: Discussie en borrel. Informatie: www.bnakringen.nl/westbrabant. 25 juni Architecten Haverman van den Meiracker Vermeulen Open Huis Het pand bestaat uit een glazen trappenhuis en vier kantoorunits. De entree wordt geflankeerd door dichte betonelementen. Behalve de noordgevel, zijn de overige gevels geheel van glas. Een tweede gevel hier overheen is voorzien van lamellen en reageert op zonlicht en zorgt voor een prettig binnenklimaat en gefilterd licht. Locatie: Burg. Guljélaan 6. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. 25 juni Baudoin van Alphen architecten Open Huis Om 14.00 uur en om 16.00 uur starten rondleidingen door de architect van het architectenbureau/woning. Het landschap loopt door over het kantoor. Hierop is het terras van de woning gesitueerd. De woning met glasgevels op oost en west, zweeft als het ware boven het kantoor, het zicht op de groene omgeving is spectaculair. De kwaliteiten zijn inpassing in het landschap, passieve en actieve zonne-energie, deels ondergronds bouwen en de toepassing van duurzame milieuvriendelijke materialen. Locatie: Steijnlaan 112. Tijd: 14.00 uur en 16.00 uur.

DEN BOSCH 23, 24 en 25 juni Sketch / Plot Your City Locatietheater, workshops Het Zuidelijk Toneel organiseert de manifestatie ‘Sketch’. Hierbij krijgt het publiek de volgende vragen voorgelegd: ‘De stad biedt ons alles. Maar is alles wat ú wilt voorhanden? Zou u er zelf nog iets aan kunnen toevoegen? Wat zou u willen veranderen?’ In de binnenstad wordt een levensgrote ‘prop’ geplaatst waar door vragen en antwoorden van publiek schetsen worden gemaakt en



EVENEMENTENOVERZICHT discussies ontstaan over de stad en zijn gebouwen. Deze schetsen worden tentoongesteld in de Muzerije. Daar vindt parallel een workshop plaats (23 en 24 juni) waarin kinderen gebouwen kunnen tekenen. Meer informatie: www.hzt.nl. 25 juni Bustocht ‘Reset’ – projecten In het kader van het jaarthema ‘Reset the City’ heeft het BAI (Bossche Architectuur Initiatief) een fietsroute en een stadspuzzel ontwikkeld welke alle grote transformatiegebieden in de stad belichten. Tijdens een bustocht onder deskundige begeleiding worden meerdere projecten bezocht. Later dit jaar geeft het BAI een ‘Reset’-Atlas uit waarin deze transformatiegebieden uitgebreid worden toegelicht. Toegangsprijs: €10 (= incl. ‘Reset’puzzel en fietskaart). Aanmelden via: [email protected] / [email protected]. Informatie: www.bna-kringen.nl/shertogenbosch / www.bai-denbosch.nl. 25 en 26 juni Open Huis architectenbureaus Architectenbureaus in Den Bosch en omgeving stellen hun bureau open voor het publiek en laten zien wat zij als beroepsgroep (kunnen) doen. Voor bezoekers is er een kaart beschikbaar met alle praktische informatie over de Dag van de Architectuur in Den Bosch. Informatie: www.bai-denbosch.nl / www.bnakringen.nl/shertogenbosch. 25 juni Visser en Bouwman Open Huis Visser en Bouwman architecten ontwerpen woningen, scholen, zorggebouwen, sportgebouwen en bedrijfsgebouwen. Het bureau ontwerpt volgens een empathische werkwijze en leeft zich in in de wensen van de gebruikers. Stijlkeuze van de gebouwen is daarom vaak afhankelijk van de context en de gebouwen passen optimaal in de omgeving. Locatie: Orthen 51. Tijd: Zaterdag: 11.00 – 17.00. Zondag: 13.00 – 15.00 uur.

kade 8, ingang D. Tijd: 10.00 – 16.00 uur.

De Gruyterfabriek, bureau van Tarra architectuur & stedenbouw, Den Bosch

rieurarchitectuur, duurzaam bouwen, automatisering (tekenen, rekenen en meer), grafisch ontwerpen en communicatie, en regeltoetsing. Locatie: Postelstraat 49. Tijd: 11.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.tweesnoeken.nl. 25 juni Water en Vuur: Open Huis DSA Op het ‘Water en Vuurplein’ stonden voorheen een slachterij, borstelfabriek, scheepswerf, pijpenmakerij, politiebureau… wie weet wat nog meer. Laat u in de voormalige meldkamer van de brandweer verrassen door diverse presentaties met o.a. het ‘Resetten’ van deze plek met respect voor de omgeving. Ook willen wij u meenemen in ons ontwerpproces. Een gebouw is immers meer dan een constructie van materialen. Mét de gelegenheid om een ‘Vuurtje te blussen’. Locatie: Orthenstraat 65. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. 26 juni Open Huis Ad de Vrieze Inloopspreekuur Bezoekers kunnen kennis maken met de architect en vragen voorleggen. Foto’s, 3D-beelden en virtuele maquettes waar je doorheen kunt ‘lopen’ tonen voorbeelden van verbouwingen en nieuwe woningen. Er wordt een toelichting gegeven over zaken als bouwkosten en energie besparen bij bestaande of nieuw te bouwen woningen. Er kan een gratis budgetbepaling en een vrijblijvende offerte gemaakt worden voor architectenwerkzaamheden, van ontwerp tot en met bouwbegeleiding. Locatie: Vughterstraat 257. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. Meer informatie: 073 614 88 26.

Kantoor De Twee Snoeken, Den Bosch

25 juni Kuin & Kuin Architecten Open Huis Graag gunnen wij u een kijkje achter de schermen van ons architectenbureau. U kunt kennis maken met de architecten die u aan de hand van maquettes, fotorealistische perspectieven, tekeningen e.d. laten zien wat het vak inhoudt. Er is ruimte voor vragen; we kunnen ter plekke of op een later moment advies geven. Naast professionele opdrachtgevers werken we ook veel voor particulieren (zowel verbouwingen als nieuwbouw). Locatie: St. Jorisstraat 133. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.kuinkuin.nl.

25 juni De Twee Snoeken Open Huis De Twee Snoeken zet de deuren open en laat iedereen ervaren wat er bij het bureau, op een vooruitstrevende manier gebeurt. Op het bureau in een gerestaureerd rijksmonument geven medewerkers uitleg over de innovatieve activiteiten van De Twee Snoeken. Doorlopend zijn beelden te zien van gerealiseerde projecten. Geïnteresseerden zullen verrast worden door de inhoud van het gebouw en de inhoud van alle disciplines: architectuur (alles tussen ontwerp en oplevering), inte-

26 juni Bureau Verkuylen: Open Huis Bureau Verkuylen is een ontwerpbureau voor architectuur, stedenbouw, landschap en ruimtelijke ordening en telt circa tien vaste medewerkers. Ons werkgebied strekt zich uit van het buitengebied tot grote dorpen en de kleine steden. We onderhouden langlopende relaties met onze opdrachtgevers. Daaronder mogen we de provincie, gemeentes, ontwikkelaars en particulieren rekenen. In ons werk staan de wensen van de opdrachtgever centraal, zonder daarbij het belang van de omgeving uit het oog te verliezen. Locatie: Gruyterfabriek, Veemarkt-

25 juni JANICKI ARCHITECT Open Huis JANICKI ARCHITECT is een compact architectenbureau. Functionaliteit en originaliteit spelen een belangrijke rol. Tijdens het ontwerpproces en de uitwerking worden de kosten continu bewaakt. Voor iedere opgave zoeken wij een specifiek antwoord, waarbij de interactie tussen opdrachtgever en architect een belangrijke rol speelt. Het bureau werkt aan woningbouw, zowel verals nieuwbouw, utiliteitsbouw, zorggebouwen, herbestemming en verbouwing. Locatie: Van Broeckhovenlaan 4 F. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. 25 juni Wijnen Architectuur Open Huis Het scheppen van ruimte staat voor Wijnen Architectuur centraal, zonder functionaliteit en uitvoerbaarheid uit het oog te verliezen om tot vanzelfsprekende, actuele en duurzame architectuur te komen. Binnen het bureau worden werkzaamheden uitgevoerd van haalbaarheidsstudie tot directievoering en ontwerpen van stedenbouwkundig niveau tot en met meubilair. Locatie: Stationsweg 7a. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. 25 juni Tarra architectuur & stedenbouw: Open Huis De ‘tarra’ van een gebouw is het verschil tussen bruto en netto, te vertalen in constructie, wanden en verkeersruimten. Dat zijn die onderdelen die een gebouw begrenzen, kleuren en vormgeven. Tarra is de tekening en daarmee het onderscheidend handschrift van de architect. Tarra is een middelgroot bureau dat werkt aan architectonische en stedenbouwkundige opgaven. Tarra denkt, zoekt, adviseert, ontwerpt, tekent en begeleidt. Voor grote en kleine vragen. Locatie: De Gruyterfabriek, Veemarktkade 8. Tijd: 11.00 uur – 17.00 uur. 25 juni Open Huis Joep Mol architect Architectuurfilm ZapService Joep Mol architect opereert op het grensvlak van architectuur, debat en educatie. Door de organisatie van workshops en symposia in Nederland en Afrika, door de productie van films en door de realisatie van uiteenlopende projecten zoals een transferiumgebouw in Den Bosch, het KlokHUIS in Almere of zes patiowoningen in een oude houtloods in Bussum. Tijdens het Open Huis wordt er in een Architectuurfilm ZapService langs een tiental relevante architectuurfilms gezapt. Locatie: Maaslandstraat 19A. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

ces en houden ons bezig met gevarieerde opdrachten van woningen, wooncomplexen, bijzondere huisvesting, kantoren en bedrijfsgebouwen. Graag geven wij u uitleg over de wijze waarop ons bureau u van dienst kan zijn als vertrouwenspersoon bij de voorbereiding en realisatie van uw plannen. Een goed persoonlijk contact met onze opdrachtgevers vinden wij erg belangrijk. Locatie: Watertorenstraat 6. Tijd: 9.30 – 17.00 uur.

EERSEL 25 juni Ontwerp je eigen plattegrond Keeris Architecten is een toonaangevend ontwerpbureau in de Brabantse Kempen, bestaande uit 10 enthousiaste medewerkers. Het bureau is gespecialiseerd in collectief particulier opdrachtgeverschap – een vorm van sociale projectontwikkeling waarbij toekomstige bewoners gezamenlijk opdrachtgever zijn – waarover wij meer kunnen vertellen tijdens het Open Huis. Er is een presentatie van gerealiseerd werk te zien. Verder kunnen bezoekers een eigen plattegrond ontwerpen en zijn er workshops om 14.00 en 16.00 uur. Ook zijn er rondleidingen door het monumentale gebouw, de voormalige hoofdmeesterwoning uit 1880. Locatie: Dijk 14. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.keerisarchitecten.nl.

EINDHOVEN 25 en 26 juni Open Huis architectenbureaus In Eindhoven en omgeving opent op 25 en 26 juni een groot aantal architectenbureaus hun deuren. Sommige bureaus ontvangen bezoekers in hun monumentale of zelfontworpen pand, andere verzorgen workshops of lezingen. Het complete programma is te downloaden op: www.architectuurcentrumeindhoven.nl. 25 juni van Helmond Zuidam architecten: Open Huis Bezoekers kunnen hun architectonische en bouwkundige vragen stellen (over interieur, verbouwing, onderhoud, restauratie, nieuwbouw) in een persoonlijk gesprek met een van de architecten en krijgen een advies, documentatie, schets of verwijzing. Locatie: Hooghuisstraat 37. Tijd: 13.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.vanhelmondzuidam.nl. 25 juni Van den Pauwert architecten Open Huis Drie voorbeelden worden middels maquettes en digitale presentaties getoond: collectief particulier opdrachtgeverschap projecten, waar

samen met de bewoner de ideale woning wordt verzonnen. Het project ‘Backbone’: twee onafhankelijke jury’s kozen dit studieconcept tot meest innovatieve huisvestingsconcept voor mensen met een zorgindicatie. ‘4.8 Woonidee’: deze woning is met een prijs van € 125.000 V.O.N. wél betaalbaar voor de doelgroep die niet meer in de sociale huur terecht kan. Locatie: Beemdstraat 7. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www. starterswoningen.pauwert.nl. 25 juni Inbo: Open Huis Het werkgebied van Inbo is veelzijdig: woningbouw, utiliteitsgebouwen, woon-zorgcomplexen, kantoren, laboratoria, scholen en stedenbouwkundige opgaven. In Eindhoven realiseerde het bureau onder meer garages en kantoren op de High Tech Campus. Individuele ontwikkeling en onderling respect tussen opdrachtgever en ontwerpers staan bij Inbo centraal. Inbo is gehuisvest in een voormalig fabriekspand aan de Scherpakkerweg in Strijp, een ontwerp van eigen hand. Locatie: Scherpakkerweg 15. Tijd: 13.00 – 17.00. Meer informatie: 040 243 40 45 / [email protected]. 25 juni Studio M10 Open Huis Studio M10 toont in zijn studio in de Witte Dame ontwerpen en studies van projecten in voorbereiding. Het adagium van Studio M10 is ‘Eenvoud is het kenmerk van het ware’, de lijfspreuk van Boerhaave (1668-1738). Hierin ligt het streven naar minimale vormen met maximale precisie besloten. Martien Jansen richtte het bureau op in 1996. In 2009 ontving de Oostvaarderskliniek in Almere van M10 de onderscheiding BNA Gebouw van het Jaar. Locatie: De Witte Dame, Emmasingel 26. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.studio-m10.nl. 25 juni Werken in het groen Open Huis WillemsenU Uit respect voor het bestaande landschap is het gebouw opgetild en op poten geplaatst. Zo blijft vanuit de straat het zicht en de toegang tot het park gehandhaafd. De houten gevel zal in de loop der tijd vergrijzen en opgaan in het kleurenpallet van de aangrenzende bomen. De wisselwerking met de omliggende natuur wordt versterkt door de steeds wisselende lucht- en boomspiegelingen in het glas. Het ontwerp werd genomineerd voor het BNA Gebouw van het Jaar 2010. Locatie: Groenstraat 6. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

1 juli Den Bosch BAI NIGHT! Nacht van de Architectuur in de Verkadefabriek, met een lezing en prijsuitreiking. Tijdens deze feestelijke en muzikale nacht zullen de winnaars van de Publieksprijsvraag 2011 door de wethouder bekend worden gemaakt. Locatie: Verkadefabriek (serre) Boschdijkstraat 45. Tijd: 19.30 uur.

DONGEN 25 juni Architectenbureau Kees Jacobs Open Huis Als kleinschalig bureau beheersen wij alle facetten van het bouwpro-

Architectuurcentrum Eindhoven

Het kantoor van Inbo, Eindhoven. Architect: Inbo



EVENEMENTENOVERZICHT 26 juni Schets-ideeën-dag Open Huis KOVOS: Architectenspreekuur Speelt u met nieuwe ideeën voor eigen huis en haard? Kom dan langs bij de architecten van KOVOS voor gratis advies. Maak snel een afspraak voor een half uur ontwerpen aan uw droom. Vergeet niet om foto’s en tekeningen mee te nemen! Locatie: Fuutlaan 14/e. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Aanmelden: [email protected]. 26 juni Open Huis bij drie architectenbureaus U kunt onder het genot van een hapje en een drankje kennismaken met het werk van diederendirrix, Marx&Steketee architecten en WY.architecten. Van diverse projecten en thema’s zullen schetsen, tekeningen en maquettes worden tentoongesteld en kunt u kennismaken met het ontwerpproces van begin tot eind. Ook kunt u gebruikmaken van het gratis ontwerphalfuurtje waarbij u uw architectonisch probleem kunt voorleggen aan één van de aanwezige architecten. Locatie: Dommelstraat 11. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.diederendirrix.nl, www.mrxnstkt.nl, www.wy.nl. 26 juni Vraag het de expert Open Huis van aken architecten Bezoekers kunnen hun eigen ideeën meenemen en samen met de architecten daarover van gedachten wisselen. Ook bouwkundige technici en projectmanagers staan klaar om alle bouwgerelateerde vragen te beantwoorden. Zij kunnen onder andere tips geven over isolatie of het aanvragen van een bouwvergunning. Verder zijn er verschillende presentaties en maquettes te zien. In Eindhoven staat het bureau onder andere bekend om haar ontwerp van de Portiersloge op Strijp-S, de Kennedytoren, de Regent en het Regentekwartier. Locatie: Stratumsedijk 44 (ingang Bomansplaats). Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.vanakenarchitecten.nl.

Bierman Henket architecten in voormalige schuur, Esch. FOTO: M. KIEVITS

ESCH 25 juni Bierman Henket architecten Tentoonstelling/ rondleidingen Bierman Henket architecten is gevestigd in de voormalige schuur van Landgoed Den Eikenhorst. Het landgoed is begin negentiende eeuw gesticht als zomerverblijf en bestaat uit een groot landhuis, tuinmanswoningen en een schuur. Rond 1850 heeft landschapsarchitect Zocher jr. de locatie omgetoverd tot een prachtig voorbeeld van Engelse landschapsstijl. Er is een tentoonstelling van maquettes van projecten. Er worden doorlopend rondleidingen gegeven door het bureau en over het landgoed. Ook is er de mogelijkheid om een van de wandelroutes te lopen. Locatie: Hal 13a,

den Eikenhorst. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.biermanhenket.nl.

MADE 25 en 26 juni MARKT 38 architectuur | bouwmanagement: Open Huis Kom met uw ideeën over de uitbreiding of verbouwing van uw woning naar ons toe en wij geven u een eerste gratis advies. Kinderen kunnen tijdens het Open Huis een toren bouwen. Wie de hoogste toren bouwt, krijgt een prijs. Ook is er een doorlopende presentatie van projecten en zijn er demonstraties van het tekenprogramma en 3D-visualisaties. Locatie: Brieltjenspolder 28a. Tijd: 10.00 – 16.00 uur.

RAAMSDONKSVEER 25 juni De Beer & Overboom Open Huis U kunt presentaties bijwonen en een vrijblijvende afspraak maken met een bouwkundige of architect. Er zijn presentaties over collectief particulier opdrachtgeverschap (om 10.30 uur) en over ‘Wonen met meerwaarde’ (om 13.00). Om 13.30 uur is er een afsluiting met een rondje bouwers. Locatie: Emmastraat 15. Tijd: 10.00 – 15.00 uur. Aanmelden: via [email protected], o.v.v. uw gegevens.

OIRSCHOT 25 juni Een mooier huis en wonen zonder energierekening Open Huis Met de woningmarkt onder druk, verhuizen mensen minder snel dan voorheen. Het huis opknappen is niet gratis, maar kan nu een slimme zet zijn. U kunt uw huis groter en comfortabeler maken en er direct voor zorgen dat een energierekening verleden tijd is. Een goede en betaalbare investering. Met duurzame maatregelen kunnen wij uw huis verfraaien. Voor nu een prettige woning, voor de toekomst beter verkoopbaar. Dat betekent comfortabel wonen zonder de zorg van stijgende energiekosten! LSWA architecten vertelt er u alles over tijdens het Open Huis. Locatie: De Loop 40. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: [email protected].

OISTERWIJK 25 en 26 juni M30architecten: Open Huis M30architecten opent de deuren. Ons kantoorgebouw heeft een open karakter en weerspiegelt de organisatiestructuur van het bureau. M30architecten is een all-round architectenbureau, met een zeer gevarieerde portfolio en orderportefeuille. We zoeken de samenwerking met andere disciplines, zoals installatietechniek en duurzaamheid, om met die expertises een optimaal eindresultaat te behalen. Het bureau kan zich daardoor steeds blijven ontwikkelen. U bent welkom om een kijkje in onze keuken te nemen en zowel gerealiseerd werk als werk in voorbereiding te bekijken. Locatie: Moergestelseweg 30c. Tijd: 14.00 – 17.00 uur.

OSS 25 juni Ariëns-cs, Architecten & Ingenieurs: Open Huis Ariëns-cs, Architecten & Ingenieurs werkt aan zowel kleinschalige als grootschalige projecten, variërend van interieurschetsen tot stedenbouwkundige herontwikkelingsvoorstellen. Bij het bureau werken vijf personen in een open organisatie aan verschillende projecten. Hierbij is niet alleen de inbreng van het team van belang maar ook die van opdrachtgevers, externe adviseurs en uitvoerende partijen. We geloven in open, kritisch samenspel. Het streven is om moderne, harmonische gebouwen te maken waarvan duurzaamheid en energiebewustzijn een logisch onderdeel zijn. Locatie: Boterstraat 1a. Tijd: 10.00 - 15.00. Meer informatie: www.ariens-cs.nl.

MFA Kruispunt, Tilburg. Ontwerp: Luijten Smeulders Architecten FOTO: PETER VAN DEN KERKHOF

TILBURG 24 juni Lezingen en prijsuitreiking De BNA Kring Midden-Brabant organiseert samen met het Centrum voor Architectuur en Stedebouw Tilburg (CAST) een programma. Nederlandse en Vlaamse ontwerpers geven lezingen over initiatief en inspiratie in het architectenvak. Ook wordt de winnaar bekendgemaakt van een ideeënprijsvraag die de BNA heeft uitgeschreven in samenwerking met de gemeente Tilburg. Ontwerpers zijn uitgedaagd een stedenbouwkundige visie te maken voor een deel van de Spoorlaan, de grens tussen de bestaande binnenstad en de Tilburgse Spoorzone. Ook is een architectonische uitwerking gevraagd van een de planelementen. Tijdens de lezingavond kunt u alle inzendingen bekijken. Locatie: Spoorzone Tilburg. Tijd: 15.00 – 19.00 uur. Aanmelden: via [email protected] o.v.v. ‘DvdA2011 lezingen’. Meer informatie: www.bna-kringen.nl/middenbrabant en www.castonline.nl. 25 juni Excursieprogramma Traditiegetrouw organiseren de BNA Kring Midden-Brabant en CAST samen een excursieprogramma. Dit jaar is er een fietstocht door Tilburg, langs vier nieuw opgeleverde multifunctionele accommodaties (MFA’s). U hoort verhalen over bijzondere architectonische initiatieven. De tocht eindigt in de Uitvindersbuurt, een van de grootschalige herstructureringsgebieden in Tilburg die zich in een laatste fase bevindt. Hier zijn rondwandelingen onder begeleiding van betrokken ontwerpers en bewoners. Zie voor actuele informatie over programma, locaties en betrokkenen: www.bna-kringen.nl/middenbrabant en www.castonline.nl. Locatie: startpunt fietstocht: Deprez gebouw, Lange Nieuwstraat 172-174; startpunt wijkwandelingen: MFA Zuiderkwartier, Wassenaerlaan 38. Tijd: 11.00 – 17.00 uur. Aanmelden: via [email protected] o.v.v. ‘DvdA2011 lezingen’. 25 juni Van Hoogmoed architecten Open Huis Van Hoogmoed architecten ontwerpt gebouwen. Ons werkterrein omvat het hele ontwerpproces, van haalbaarheidsonderzoek tot opleve-

ring. Elke ontwerpopgave vereist een eigen aanpak vanwege het specifieke programma van eisen en de omgeving waarin het gebouw gedacht is. Elk ontwerp is maatwerk. Niet zozeer het zetten van onze persoonlijke handtekening staat voorop, als wel onze opvatting over professionaliteit en hoe we als architect in de markt staan: helder, innovatief en met inzet van het volledige analytische vermogen van het bureau. Locatie: Hogeschoollaan 231. Tijd: 10.00 – 15.00 uur. Meer informatie: www.vanhoogmoedarchitecten.nl. 25 juni Van Asten Doomen Architecten BNA: Open Huis Van Asten Doomen Architecten is actief op het terrein van woningbouw en utiliteitsbouw. Onze architectuur heeft een eigentijds karakter. Wij beheersen het totale proces van de eerste ontwerpschetsen tot en met de oplevering. Tijdens de open dag is er een expositie van onze projecten, zodat u een goed beeld krijgt van onze werkzaamheden. Ook demonstreren we de totstandkoming van het digitale productieproces. Locatie: Goirkestraat 150. Tijd: 9.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.vanastendoomen.com.

VESSEM 25 juni TIMMERS ARCHITECTEN Open Huis Tijdens ons Open Huis vertellen wij over de recent opgeleverde Multifunctionele Accommodatie Wintelrem die laat zien dat architectuur ook bijdrage moet leveren aan een lokale cultuur en aan een leefbare gemeenschap. Het programma geeft de openbare ruimte vorm. Om tot een goede inbedding van deze nieuwe accommodatie in het dorp te komen, is een aantal voorwaarden van belang. De architectonische eigenheid van het gebouw voegt zich in het dorp en de nieuwe buitenruimte vormt een optimale interactie met de bestaande openbare ruimte. Het resultaat is een ensemble dat inspeelt op verschillen en tegenstrijdigheden in het gebruik, maar vormt toch een geheel met de eigenheid van de plek. Locatie: Maaskant 2. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: 0497 591 299.

VUGHT 25 juni Molenaar&Bol&VanDillen architecten: Open Huis Kom binnen kijken bij Molenaar&Bol&VanDillen architecten. Locatie: Taalstraat 112. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

WAALWIJK 25 juni Architectenbureau Moons Open Huis Architectenbureau Moons is gespecialiseerd in restauratie en herbestemmingen van oude gebouwen. Het kunnen woningen, bedrijfspanden of utilitaire gebouwen zijn. Daarnaast wordt ook bijzondere nieuwbouw gemaakt. Locatie: Grotestraat 143. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.moons.nl.

NOORD-HOLLAND ALKMAAR Zaterdag 25 juni

Discussie- en informatiemarkt Collectief particulier opdrachtgeverschap (cpo) en zelfverzonnen plannen Tijdens de informatiemarkt worden voorbeelden van collectief particulier opdrachtgeverschap gepresenteerd en toegelicht door een plaatselijke politicus, een ontwikkelaar en een bewoner/ervaringsdeskundige. In workshopverband vormen bezoekers en architecten cpo-teams met als opdracht om in anderhalf uur (uitgangspunten voor) een bouwplan op te stellen. De resultaten worden bediscussieerd o.l.v. JaapJan Berg. Hiernaast vindt een tentoonstelling plaats waar architectenbureaus hun werk presenteren. Locatie: Hal 25 Overstad. Tijd: 12.00 – 18.00 uur.

AMSTERDAM 23 juni Debat 'Zelfverzonnen op IJburg' Voorafgaand aan het programma 'Zelfverzonnen op IJburg' organiseren ARCAM en de BNA een avond over particulier opdrachtgeverschap. Het particulier opdrachtgeverschap is een speerpunt van de gemeente Amsterdam en speelt een grote rol in de plannen voor IJburg fase II. Wat zijn de ervaringen van opdrachtgevers, architecten en gebruikers tot nu toe en wat kunnen we hiervan leren met het oog op de toekomst? We praten hierover met IJburgers, afgevaardigden van de gemeente Amsterdam en architecten. Locatie: zie www.arcam.nl. Tijd: Inloop 19.30 uur, aanvang 20.00 uur. Toegangsprijs: € 5. Aanmelden via [email protected]. Meer informatie: www.arcam.nl, bnakringamsterdam.ning.com. 24 juni 1e Amsterdamse Architectenbal Op de vooravond van de landelijke Dag van de Architectuur wordt in Amsterdam, in en rond het auditorium van de Toren Overhoeks, een groot feest gehouden voor architecten en vrienden. Het evenement is geïnspireerd op het jaarlijkse Beaux Arts Ball van onze New Yorkse collega’s The Architectural League of New York. Dresscode: zwart/wit of polka dots. Locatie: Badhuisweg 3. Tijd: 20.30 – 3.00 uur. Toegangsprijs: €15, €10 (BNA-leden), € 20 (deurverkoop). Meer informatie en tickets op www.amsterdamsarchitectenbal.nl. 25 juni Architectuurexcursie per bus naar Almere Op de Dag van de Architectuur bezoeken we in Almere gebouwen waaraan gebruikers hebben ontworpen. Vanaf de jaren 80 vonden belangrijke initiatieven plaats voor zelfverzonnen architectuur die geleid hebben tot woonbuurtjes als de Fantasie, de Realiteit en de Eilandenbuurt. Sindsdien zijn particuliere opdrachten bij nieuwe woonwijken prominent aanwezig: de Buitenkans voor ecologisch wonen, waterlocaties in de Noorderplassen-West, het Homeruskwartier in AlmerePoort en de luxueuze Overgooi. Naast deze woningprojecten bezoeken we ook de Kavelwinkel in Almere-Centrum en het land-art project de Groene Kathedraal. Lunch, koffie en thee tijdens de bustocht zijn voor eigen rekening. Locatie: vertrek vanaf Amstelstation. Tijd: 9.00 – 18.00 uur. Toegangsprijs: € 37. Aanmelden bij Volksuniversiteit Amsterdam, T 020 – 626 16 26, [email protected]. Informatie: www.vua-ams.nl.



EVENEMENTENOVERZICHT 26 juni Zelfverzonnen op IJburg: Openstelling gebouwen 'Zelfverzonnen' en IJburg zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vele particuliere opdrachtgevers hebben hier welstandsvrij hun droomhuis kunnen realiseren. Ook de experimenten met zelf indeelbare ruimtes in Solids en typerende voorbeelden van collectief opdrachtgeverschap tonen de creativiteit en de ambities van de IJburgers. Er zijn op IJburg 35 gebouwen opengesteld voor publiek. U wordt rondgeleid door de bewoners zelf en/of door de ontwerpers. Aan de hand van hun verhalen krijgt u een idee van het ontwerpproces, de tegenvallers en de dromen die uit zijn gekomen. Locatie informatiepunt: Pedro de Medinalaan1. Tijd: 11.00 – 17.00 uur (kaartverkoop vanaf 10.30 uur). Toegangsprijs: € 5. Meer informatie: www.arcam.nl, bnakringamsterdam.ning.com. 26 juni Zelfverzonnen op IJburg: BNA Architectenwinkel Advies van architecten Bij de Architectenwinkel kunnen geïnteresseerden gratis advies bij een architect inwinnen. Ruimtelijke problemen of wensen kunnen vrijblijvend met een professional worden besproken. Hebt u bijvoorbeeld vragen over het vergunningsproces van uw geplande aanbouw? Wilt u weten wat de verbouwingsmogelijkheden zijn van het huis dat u misschien wilt kopen? Denkt u eraan gezamenlijk enkele woningen te ontwikkelen? Of twijfelt u aan de haalbaarheid van uw zelfverzonnen idee? Neem uw plattegronden en foto’s mee naar het inloopspreekuur. De architecten van de Architectenwinkel geven u graag een vrijblijvend en deskundig advies. Locatie informatiepunt: Pedro de Medinalaan1. Tijd: 11.00 – 17.00 uur (kaartverkoop vanaf 10.30 uur). Toegangsprijs: € 5. Meer informatie: www.arcam.nl, bnakringamsterdam.ning.com. U kunt zich voor de Architectenwinkel vooraf inschrijven om verzekerd te zijn van een plaats op: [email protected]. 26 juni Zelfverzonnen op IJburg: Rondleidingen en bijzonderheden Op de Dag van de Architectuur worden op IJburg diverse rondleidingen georganiseerd met nadruk op het particulier opdrachtgeverschap. Informatie over de aanvangstijden van de rondleidingen en de mogelijkheid om u in te schrijven voor een rondleiding vindt u bij het Centrale Informatiepunt op Pedro de Medinalaan 1. Tijdens de Dag worden op diverse locaties op IJburg extra activiteiten georganiseerd. Materia organiseert een presentatie over bijzondere materialen. Het spiksplinternieuwe Mosa Architectural Centre met informatie over 'Custom Made'

Woning Lisdoddelaan, Amsterdam. Ontwerp: Équipe i.s.m. Idea, 2003. FOTO: JOLIEN HOMAN

ons werk en u kunt op de computer in een 3d-model door onze woningontwerpen lopen. Locatie: Danzigerkade 3D. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Informatie: www.psarchitecten.nl.

tegels is te bezoeken. En in de woning aan de Pieter Holmstraat 28 wordt een film getoond over het suburbane wonen en het bouwen van een eigen huis. Locatie informatiepunt: Pedro de Medinalaan1. Tijd: 11.00 – 17.00 uur (kaartverkoop vanaf 10.30 uur). Toegangsprijs: € 5. Meer informatie: www.arcam.nl, bnakringamsterdam.ning.com. 26 juni 2011 Olympisch Stadion Architectuurwandeling Het Olympisch Stadion, één van de opvallendste ontwerpen van architect Jan Wils, is tijdens de Dag van de Architectuur het startpunt voor de architectuurwandeling door het Olympisch Gebied. U kunt tussen 13.00 – 16.00 uur terecht voor een lezing en meelopen met één van de rondleidingen in het stadion of door het Olympisch Gebied. Locatie: Olympisch Stadion 2. Tijd: 13.00 – 16.00 uur. Toegangsprijs: € 6: volwassenen, € 5: t/m 12 jaar. Inschrijven [email protected]. Informatie: www.olympischstadion.nl. 26 juni Open Huis Paul Salomons architect Het doel van het bureau is om ruimte te creëren voor kleinschalige ondernemingen en individuele initiatieven. Studies en plannen zijn te bezichtigen in broedplaats Kruitberg aan het marktplein op het nieuw ontwikkelde maaiveld van metrostation Kraaiennest. Locatie: Kruitberg 2007BK. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Meer informatie: [email protected]. 26 juni Bas Muilwijk Architectuur Open Huis Bezoekers kunnen een indruk opdoen van de projecten van dit bureau én zijn welkom met vragen die betrekking hebben op hun eigen woon- en/of werksituatie. Locatie: Anton Constandsestraat 48. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.sarcodina.nl.

Werkwoning op IJburg, Amsterdam. Ontwerp: Lambert Architecten BNA

26 juni Werkwoning Lambert Architecten: Open Huis Op de punt van het Kleine Rieteiland hebben we ons woonhuis en architectenbureau ontworpen. Het ligt op een driehoekig stuk grond. Bijna alle ruimtes zijn op het uitzicht en het water georiënteerd. Het gebouw heeft een zeer gesloten gevel aan de straat en een volledig open glasgevel aan het water. De 40 meter lange straatgevel is van lichtgeel beton met een reliëf van rietstengels. Locatie: Lisdoddelaan 136. Tijd: 11.00 – 17.00 uur. 26 juni Open Huis dL-Architecten Gratis eerste ontwerpconsult Vanuit Amsterdam (Zuid) ontwerpt, tekent en begeleidt dL-Architecten BNA al 12 jaar lang voor particulieren en bedrijven met (ver-)bouwplannen, exterieur, interieur en tuin. Traditioneel of vernieuwend; een huis of bedrijfspand moet pas-

Woonhuis Amsterdam. Ontwerp: Henk Duijzer Bureau LUX. FOTO: HENK DUIJZER

sen als een handschoen. Overleg met de opdrachtgever staat dan ook centraal. We creëren ruimte, ook daar waar u het niet verwacht had. dL-Architecten kent korte lijnen en de prijzen zijn meer dan concurrerend. Locatie: Amazonenstraat 48 hs. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.dL-Architecten.nl. 26 juni Florian Eckardt + Elizabeth Nurre: Open Huis Het ontwerp van dit herenhuis kwam tot stand door een intensief proces samen met de opdrachtgever die specifieke wensen en ideeën inbracht. Naast onze opdrachtgevers Ernst en Caspar zullen wij zelf die dag aanwezig zijn om u rond te leiden en tekst en uitleg te geven. Locatie: Cornelis Zillesenlaan 92. Tijd: 11.00 – 17.00. Meer informatie: [email protected]. 26 juni LUX architectuur en advies Open Huis Altijd al willen weten hoe een bouwproject tot stand komt? Loopt u rond met ideeën over uw huis, maar weet u niet hoe? Laat u inwijden in de geheimen van het architectenvak! Kom langs bij Bureau LUX architectuur en advies, een jong bureau, met ruime ervaring. Nicole Bemer-Weve en Henk Duijzer houden Open Huis en laten zich het hemd van het lijf vragen. Maak kennis met onze projecten, schets, maak een maquette of modelleer uw eigen ontwerp onder deskundige leiding. Locatie: Panamalaan 8c. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. 26 juni Eveline Vinkenborg Architect Open Huis Ik heb een aanzienlijk aantal projecten gerealiseerd voor particuliere opdrachtgevers en ondernemers in Amsterdam en omliggende gemeenten. Bij veel opdrachten gaat het om verbouwingen en uitbreidingen van bestaande winkels, woningen, scholen en bedrijfspanden. Op deze open dag bieden wij u aan: bezichtiging van het kantoor – koffie, fris en koekjes – workshop ontwerpen in 3D; loop virtueel door een ontwerp – rondleiding langs een aantal miniprojecten; zie zelf wat kleine aanpassingen in een woning kunnen opleveren. Locatie: Stade de Colombes 106. Tijd: 10.00 – 18.00 uur. Meer informatie: [email protected]. 26 juni PS architecten bna en Atelier Karen Maes: Open Huis U bent van harte welkom om een kijkje te komen nemen in het door ons zelf ontworpen bureau. U kunt zien hoe een architect en een beeldend kunstenaar werken. Er zijn maquettes, foto’s en tekeningen van

26 juni 2eLRDwrs: Open Huis In de ochtend is tijd gereserveerd voor korte vrijblijvende gesprekken, waar we plannen kunnen bespreken. Vanaf 12.30 uur is het vrij inlopen voor alle belangstellenden en ligt de nadruk meer op mijn werk, werkwijze en persoonlijke kennismaking. Locatie: 2e laurierdwarsstraat 39. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie en reserveren voor de ochtend via www.w-land.nl/openhuis. 26 juni Diverse bureaus Parooltoren Open Huis Benieuwd naar het volledige uitzicht? Kom naar de Parooltoren en maak in één bezoek kennis met vijf architectenbureaus en geniet van het prachtige uitzicht op Amsterdam vanaf de zesde verdieping. Emma architecten, Hollands Licht, Koning Ellis, XVW architectuur en Bendien/Wierenga architecten laten hier zien hoe zij met veel plezier werken aan hun projecten. Een panoramische tentoonstelling geeft een onbekende blik op architectuur in Amsterdam. Voor de kinderen wordt een feestelijke activiteit georganiseerd en aan het einde van de dag wordt een borrel aangeboden. Tot op de zesde verdieping! Locatie: Wibautstraat 129, Parooltoren 6e verdieping. Tijd: 11.00 – 18.00 uur. 26 juni Diverse bureaus Keizersgracht 126: Open Huis De architectenbureaus de Architekten Cie., JCCA, Rapp en Rapp, aTA en Marc Koehler openen hun deuren. Naast een kijkje in het pand en diverse bureaupresentaties worden er films vertoond. Om 14.00 uur wordt een debat georganiseerd waarin de rol van de architect in de toekomst centraal staat. Een aantal architecten waaronder Pi de Bruijn, Jo Coenen en Thijs Asselbergs, zullen, na hun stelling geponeerd te hebben, de degens kruisen. Locatie: Keizersgracht 126. Tijd: 11.00 – 17.00 uur.

ontwikkelaars behoort tot onze expertise. Tijdens het Open Huis zijn er een aantal rondleidingen in de omgeving langs gerealiseerde ontwerpen van Min2. Locatie: Hoflaan 1. Tijd: 13.00 – 16.00 uur. Vertrektijd rondleidingen: ieder heel uur. Meer informatie: 072 582 10 70.

BLOEMENDAAL 25 juni Particuliere villa’s in Duin & Beek, Park Brederode In woongebied Duin & Beek bouwen negen particulieren hun eigen villa. Vijf droomhuizen zijn al in aanbouw, vier andere worden nu samen met architecten ontworpen. Deze negen woningen komen op een bijzondere plek, grenzend aan de Bloemendaalse duinen en omringd door meer door natuur en vele (rijks)monumenten. In totaal zijn in Park Brederode 21 grote kavels beschikbaar voor particulier opdrachtgeverschap. Het ABC Architectuurcentrum Haarlem organiseert samen met Park Brederode op locatie openstellingen van en presentaties over de woningen en toelichtingen over particulier opdrachtgeverschap op het terrein. Locatie: ingang Park Brederode, Brederodelaan t.o. nr. 34. Tijd: 11.00 – 13.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.park-brederode.nl. 25 juni Reinwaterkelder en filtergebouw De Eerste Nederlandsche Electriciteits Maatschappij (ENEM) was begin vorige eeuw gevestigd aan de Hoge Duin en Daalseweg te Bloemendaal. In 1982 besloot het Provinciaal Bestuur tot bescherming van het filtergebouw. Kort daarop kreeg het gebouw de status van Rijksmonument. De familie Swaak besloot het filtergebouw te laten verbouwen tot woonhuis. In 2001 werd het woonhuis opgeleverd. Het gefilterde water werd opgeslagen in zogenaamde reinwaterkelders. In 2010 werd de ronde kelder verbouwd. De ruimte is nu in gebruik als galerie. Locatie: Hoge Duin en Daalseweg 21b. Tijd: 12.00 – 15.00 uur. Rondleidingen om 13.00 en 14.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl.

BUSSUM

Woonhuis Maarten en Jetty Min, Bergen aan Zee. Ontwerp: Min2. FOTO: SJAAK HENSELMANS

BERGEN 25 juni Architectenburo AdmiraalStoute: Open Huis Locatie: Bergerweg 20. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. 25 juni Mijn droomhuis: Open Huis Min2 bouw-kunst is een middelgroot architectenbureau met 26 jaar ervaring in het maken van bijzondere woonhuizen voor particulieren en woongroepen. Ook het ontwerpen van woon-werk combinaties, vakantiewoningen en woningbouw voor woningbouwverenigingen en

25 en 26 juni Open Huis VOCUS architecten / Bussumse Watertoren en gratis ontwerpsessies 25 juni: Overweegt u te (ver)bouwen; zoekt u een architect? VOCUS houdt tien gratis exclusieve ontwerpsessies voor particulieren, bedrijven en organisaties. Aanmelden kan via [email protected]. Architecten ir. Bob Custers en ir. Joost van Nes selecteren tien opgaven die ze in een interactieve bureausessie van een uur uitwerken naar een ontwerpadvies. 26 juni: U bent welkom in ons kantoor en maak een klim naar de top van de watertoren voor een uitzicht vanaf het duurzaamste bedrijfsgebouw van Nederland. Locatie: Bussummergrindweg 1c. Tijd; 25 juni 11.00 – 17.00 uur. 26 juni 11.00 – 15.00 uur. Meer informatie: www.vocus.nl.

HAARLEM 25 juni Aftrap in Jopenkerk De aftrap van de Dag van de Architectuur in Haarlem is door het ABC Architectuurcentrum Haarlem georganiseerd in de ‘Jopenkerk’. Op het programma van de aftrap staan bij-



EVENEMENTENOVERZICHT dragen van: Gabriël Verheggen (directeur ABC Architectuurcentrum Haarlem), Ewout Cassée (wethouder RO gemeente Haarlem), Michel Ordeman (opdrachtgever Jopenkerk), Ed van Rosmalen (H en E architecten, architect van de restauratie van de Jopenkerk). Locatie: Vestestraat 1. Tijd: 10.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.jopen.nl. 25 juni Bierbrouwerij Jopenkerk Openstelling In 2005 weten Michel Ordeman en Lydian Zoetman de hand te leggen op de voormalige Jacobskerk uit 1910. Als echte bierkenners droomden zij er van Jopenbier weer terug te halen in de stad. Ze namen het initiatief een bierbrouwerij te realiseren in de voormalige kerk. Na vijf jaar openen zij uiteindelijk op 11 november 2010 hun bierbrouwerij Jopen met café en een restaurant in de Jopenkerk, die u na afloop van de aftrap van de Dag van de Architectuur kunt bezichtigen. Locatie: Vestestraat 1. Tijd: 11.00 uur. Meer informatie: www.jopen.nl en www.architectuurhaarlem.nl.

Jopenkerk, Haarlem. Ontwerp: H en E architecten (restauratie) en E.S.T.I.D.A Interieurontwerp en fabricage (ontwerp). FOTO: HÉLÈNE WIESENHAAN

25 juni Woning ontworpen door G. Rietveld: Openstelling De ‘Flatstichting vóór Vrouwen dóór Vrouwen’ is in 1938 opgericht om ‘een goede huisvesting voor alleenstaande vrouwen te bevorderen’. Daartoe werd de villa aan het Kenaupark 6 aangekocht en werd de jonge architect G. Rietveld benaderd. Rietveld bouwde in de villa twaalf éénkamerwoningen, die allemaal verschillend zijn. De opengestelde woning op 6D is nog deels in de originele staat en het interieur bevat tal van prachtige, slimme ruimtebesparende vondsten van de meester zelf. Alleen woning 6D is opengesteld voor publiek. Locatie: Kenaupark 6D. Tijd: 11.00 – 14.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Winkel Jansje: Rondleiding De winkel ‘De wereld van Jansje’ is eind vorig jaar uitgeroepen tot de ‘Beste winkel van 2010’ in Haarlem. De architectuur sluit aan bij het winkelconcept en is eigentijds. De glazen kap in de lunchroom, de steeg, de middeleeuwse kelders, de buitenruimte en de locatie van de Doopsgezinde gemeente is een verhaal apart. Architect Menno Vissers van Vissers architecten (voorheen de Koning en Vissers architecten), geeft toelichting met aansluitend een rondleiding. Locatie: Grote Houtstraat 43-45. Tijd: 15.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.jansje.org. 25 juni Lantaarn in het park Toelichting voor het woonhuis

Op een zeer ondiepe kavel midden in het centrum van Haarlem ontwierp Mike Janga een vrijstaande houtskeletbouwwoning. Ondanks scepsis van de gemeente: ’Daar past geen huis, hooguit een schuurtje.’ In drie maanden was het huis gereed. Doordat het op de flank wordt gezien, ontlokt het aan menig voorbijganger de vraag of het soms twee woningen zijn. De kavel werd optimaal benut door de trap in het midden aan de voorkant te plaatsen. Vanwege het glazen middenstuk dat naar het park is gekeerd, noemt men het wel ‘De lantaarn in het park’. Locatie: Morinnesteeg 12. Tijd: 13.45 en 14.45 uur. Informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Direct Force – Kerk Ridderstraat Presentatie met rondleiding De verbouwing van de kerk aan de Ridderstaat is in 2007 begonnen en sinds dit jaar is het pand in gebruik. Sinds enkele weken is het marketingbedrijf Direct Force actief vanuit de kerk. Camiel Vermeulen, directeur van Direct Force geeft een presentatie met aansluitend een rondleiding. Locatie: Ridderstraat 29. Tijd: 13.00 en 14.00 uur. Meer informatie: www.directforce.nl en www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Pareltje aan het Spaarne Toelichting voor woonhuis Dit bijzondere woningbouwproject ligt prachtig in de buitenbocht van het Spaarne tegenover het Teylershofje. Achter het woonhuis zat een voormalige wasserij met daarachter rommelige aanbouwen. In een restauratieplan is de bestaande woning opgeknapt. De aanbouwen zijn vervangen door een met zink bekleed torentje van drie bouwlagen. Dit torentje staat trots in het middenpunt, geflankeerd door twee bestaande torens van metselwerk. Architect Hans Philips geeft uitleg over dit bijzonder project en onder voorbehoud is één van de woningen te bezoeken. Locatie: Scheepmakersdijk 32. Tijd: 11.00 – 13.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.hansphilipsarchitect.nl. 25 juni StadStrand de Oerkap Verhaal op locatie STAD (Stichting Talent And Dreams) is vier jaar geleden opgericht. De initiatiefnemers zijn Jules, Joao, Robin en Bart. STAD helpt jongeren met de realisatie en uitvoering van hun plannen en ideeën om creatief talent te stimuleren en dromen te ontwikkelen. Sinds twee jaar runnen Jules en Robin met z’n tweeën de zelf ontworpen en gebouwde strandtent bij de voormalige Drijfriemenfabriek. Locatie: Harmenjansweg 95. Tijd: 13.00, 14.00 en 15.00 uur. Toegang: Meer informatie: www.oerkap.nl en www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Heldergroen Openstelling en toelichting Op de begane grond van de oude Droste-silo is ontwerpbureau Heldergroen gevestigd. Tussen de robuuste betonstructuur is een dynamisch kantoorconcept gerealiseerd, waarin het industriële karakter samengaat met een uiterst flexibel interieur. De werkplekken worden dagelijks omhoog gehesen, waardoor de ruimte na kantoortijd op verschillende manieren kan worden gebruikt: tentoonstellingen, clinics, lezingen of een goed feest. De tafelbladen (vervaardigd uit oude telefoonpalen) hangen aan stoere lieren en rusten overdag op verrijdbare la-

zicht. Architect Menno Vissers van Vissers architecten (voorheen de Koning en Vissers architecten) geeft een toelichting over dit project met aansluitend een rondleiding. Locatie: Westlaan 41, Velserbroek. Tijd: 13.00 – 14.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.villawestend.nl. Heldergroen, Haarlem. Ontwerp: Zecc Architecten. FOTO: CORNBREADWORKS

dekastjes van verroest staal. De beweegbare onderdelen en industriële materialen verwijzen naar het oorspronkelijke gebruik van de silo en sfeer op de kade. Het ontwerp is van Zecc Architecten. Locatie: Fanny Blankers-Koenplein 1. Tijd: 11.00 – 13.00 uur. Meer informatie: www.heldergroen.nl en www.zecc.nl. 25 juni Figeecollectief in het Figee Innovatie Theater Openstelling Hans van Eeden architect en het Figeecollectief presenteren zich in het Figee Innovatie Theater (FIT), in de voormalige Figeehal aan het Spaarne. Als architect werkt Hans van Eeden op dit moment onder meer aan enkele projecten van particuliere opdrachtgevers. Het Figeecollectief zoekt met brede kennis uit verschillende vakgebieden integrale oplossingen voor huisvestingsvraagstukken. Locatie: Hendrik Figeeweg 1, Unit 0.003. Tijd: 11.00 – 13.00 uur. Informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.figeecollectief.nl. 25 juni Lichtfabriek Presentatie en rondleiding Waar zie je dat nou nog? Fabrieken die eruit zien als monumentale grachtenpanden. Compleet met trapgevels en hoge raampartijen. In 1902 zijn op het terrein van de Lichtfabriek ontworpen door architect J. Blom voor de huisvesting van het Energiebedrijf Haarlem. Experts noemen het Oliehuis een architectonische parel. Gebouwd in neo-klassieke stijl met een 15 meter hoog zadeldak. Hier werden de transformatorhuisjes waar Haarlemmers hun licht van kregen, met nieuwe olie gevuld. Het Oliehuis heeft de tijd glansrijk doorstaan. Nu dient de bijzondere architectuur als stijlvolle entourage voor congressen, recepties en evenementen. Locatie: Energiehuis, Minckelersweg 2. Tijd: 14.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.lichtfabriek.nl. 25 juni Het Duinhuis: Rondleiding Het kinderdienstcentrum Hartekamp, ontworpen door Morfis Architecture/Urbanism, is een gezonde, comfortabele en speelse omgeving voor gehandicapte kinderen en hun ouders. De typologie van het gebouw is geïnspireerd op de nabijgelegen duinen, met het dak als rode draad in het hele gebouw. Op deze wijze krijgen kinderen de mogelijkheid om elke unieke plek in het gebouw te ontdekken. De entree is gemarkeerd door een lichtgevend torentje dat de oriëntatie voor de kinderen makkelijk maakt. Locatie: Vondelweg 517. Tijd: zie www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Villa Westend Rondleiding Dit restaurant op een prachtige locatie aan de Westbroekplas is bijzonder door de entourage, de ruimtelijke kwaliteit, het licht en het uit-

25 juni AL-Light – twee woonhuizen in Leidsebuurt: Rondleiding De Leidsebuurt wordt gekenmerkt door smalle straten met een grote diversiteit aan bouwhoogtes en -stijlen. De woningen zijn open, zonder de privacy van de bewoners uit het oog te verliezen. Binnen zijn smalle vides gekoppeld aan dakramen, die het huis een grote dieptewerking geven en zorgen voor discreet contact tussen de verdiepingen. Het ontwerp is van Border Architecture. Locatie: Leidsezijstraat 6. Tijd: 11.00 en 12.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.borderarchitecture.com. 25 juni Collectief particulier opdrachtgeverschap in Leidsebuurt Rondwandeling In de Leidsebuurt en het Garenskokerskwartier zijn zeven vervangende nieuwbouwprojecten gerealiseerd. De bestaande woningen waren door funderingsproblemen niet meer verbeterbaar en zijn gesloopt. In de Leidsebuurt zijn 42 woningen in collectief particulier opdrachtgeverschap tot stand gekomen. De toekomstige bewoners verenigden zich in kopersvereniging ‘de Buurtdiamantjes’ van waaruit zij het opdrachtgeverschap coördineerden. Ze werden daarin ondersteund door een adviesbureau gespecialiseerd in particulier opdrachtgeverschap. Architect Joanne de Jager vertelt over de woningbouwprojecten waar zij bij betrokken was. Locatie: Leidsezijstraat 6 (verzamelpunt). Tijd: 11.30 en 12.30 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.dejagerenlette.nl. 25 juni Unieke patiowoning in Leidsebuurt: Openstelling Een unieke transformatie van opslagloods tot patiowoning in de Leidsebuurt. Ondanks regels en beperkingen is het gelukt volledig gebruik te maken van het beschikbare perceel. De woning heeft een ruime indeling. In de patiowoning zijn bijzondere details te zien zoals een doorkijkhaard, een horizontale afzuigkap vanuit het kookeiland en de volledig te openen glaspui naar de patio. Locatie: Oost Indiëstraat 104. Tijd: 11.00 – 13.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Het Trionk: Openstelling De Woongroep ‘Kennermerland 50+’ heeft in het Trionk een mooie huisvesting gevonden. De bewoners hadden inspraak in het ontwerp van de woningen. Naast 28 appartementen voor senioren is een dienstencentrum voor ouderen en een praktijk voor huisartsen gevestigd in het Trionk. Het ontwerp is van Architectenbureau Hans Wagner. Locatie: hoek Van Oosten de Bruijnstraat/ Westergracht. Tijd: 13.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Energiezuinig woonhuis Openstelling en toelichting Deze woning is ontworpen voor een restperceel in een woonbuurt uit begin 1900. Er is gekozen voor houtskeletbouw vanwege de lichte en eenvoudige constructie en uit het

oogpunt van energiezuinigheid. De architectuur wijkt bewust sterk af van de andere architectonische stijlen in de buurt. Het huis is voorzien van drievoudige beglazing, luchtverwarming, gebalanceerde mechanische ventilatie met hoogrendement warmteterugwinning, een zonneboiler, 18 netgekoppelde zonnepanelen en 12 kleine zonnepanelen voor de poortverlichting. Locatie: Ipenrodestraat 1. Tijd: 14.00 en 15.30 uur. Let op: beperkt aantal plaatsen. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Ecohuis Presentatie en rondleiding Dit bijzondere woonhuis is een van de meest klimaatneutrale woningen in Haarlem. Het heeft een houten skeletbouw met lemen wandafwerking. Op het dak staan zonnecollectoren waarmee de bewoners van maart tot oktober gratis hun water verwarmen. Mede dankzij de ronde vorm en veel ramen aan de zuidkant is het een energiezuinig huis. Locatie: Westerhoutpark 12. Tijd: zie www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Spaar en Hout: Toelichting Dit project ligt in een tuin met monumentenstatus, ontworpen door Leonard Springer. Vanuit het park is het nauwelijks zichtbaar en gaat het op in het ‘Hout’, terwijl het vanaf het voorplein een logische voortzetting is van het bestaande hoofdgebouw van architect Jonkheit. De geplooide gevel is het gevolg van zorgvuldige studie naar zichtlijnen, posities van bestaande bomen en reflecties en schaduwwerkingen op de glasvlakken. Klous + Brandjes Architecten geeft een toelichting op de nieuwbouw van de groepswoningen. Locatie: Kleine Houtweg 139. Tijd: zie www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Drijvende tuinen Openstelling Op initiatief van woonbootbewoner Rolf Baron liggen in het Zuider Buiten Spaarne drijvende tuinen tussen de woonboten. De drijvende tuinen zijn professioneel aangepakt. Als je het zachtjes deinende groen in het Spaarne ziet, vraag je je af waarom dit niet op grote schaal wordt toegepast. Locatie: Zuider Buiten Spaarne 65 (verzamelpunt). Tijd: 14.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni De Hamelink: Openstelling De Hamelink is dé ontmoetingsplek voor de bewoners van de Slachthuisbuurt geworden. Buurtbewoners, gemeente en de Haarlemse woningcorporaties hebben zich gezamenlijk ingezet om in de Slachthuisbuurt de sociale infrastructuur te verbeteren. Daarom hebben zij geïnvesteerd in dit gebouw dat onderdak biedt aan een basisschool, een dagcentrum voor ouderen, een voorlichting/ informatievoorziening en diverse buurtactiviteiten. Locatie: Normannenstraat 1. Tijd: 11.00 – 14.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Selimiye Moskee en cultureel centrum: Rondleiding Voor deze moskee met cultureel centrum (CCS) wenste het verenigingsbestuur een modern en herkenbaar gebouw en niet een zogenoemde ‘heimwee moskee’ met een traditionele vormgeving. Het gerealiseerde ontwerp van Fedde Reeskamp (De Architectenkamer), waarvoor hij van de opdrachtgever ‘de vrije hand’ kreeg, wordt aan de bui-



EVENEMENTENOVERZICHT tenzijde bepaald door toepassing van FSC-hardhout en Indiaas leisteen. In het interieur, dat volgens ongeschreven moskeeregels is ingericht, is de koepel opvallend. Het betreft hier de eerste permanente zelfdragende glazen koepel ter wereld. Dit ontwerp is uitgevoerd in nauwe samenwerking met bureau Octatube. Locatie: Minaretstraat 1. Tijd: ontvangst 14.00 uur, rondleiding: 14.30 uur. Informatie: www.architectuurhaarlem.nl en www.selimiye.nl.

Koepel Selimiye Moskee en cultureel centrum, Haarlem. Ontwerp en uitvoering: De Architectenkamer/Octatube. FOTO: PAUL VAN GAALEN

25 juni Woongroep Lavendelstraat Rondleiding Dit is een bijzonder woon-werkproject in de Romolenpolder dat recent is verbouwd. Het project omvat achttien woningen met 37 bewoners. Het gebouw draagt bij aan een goede balans tussen groep en privé. Architect en bewoner Menno Vissers geeft een toelichting en aansluitend een rondleiding. Locatie: Lavendelstraat 14-66. Tijd: 11.00 – 12.00 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Zelfverzonnen/zelf bedacht: Maak je eigen… Kinderworkshop (6 t/m 12 jaar) Het ABC Architectuurcentrum Haarlem organiseert (onder voorbehoud) speciaal voor kinderen een workshop ‘zelf verzonnen/zelf bedacht’ waarbij een maquette wordt gemaakt van een droomhuis, hondenhok, slaapkamer, voetbalstadion, poppenhuis of…. Onder begeleiding gaan de architecten van de toekomst aan de slag met verscheidene materialen. Het resultaat kan in de zomerperiode in het ABC tentoongesteld worden (mag maar natuurlijk ook direct mee naar huis)! Locatie: ABC Architectuurcentrum Haarlem, Groot Heiligland 47. Tijd: 12.00 – 14.00 uur. Aanmelden noodzakelijk (max. 10 deelnemers), via 023 534 05 84. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni Initiatiefnemers aan het woord in ABC Opening exposities en borrel Initiatiefnemers van zelfverzonnen projecten vertellen over hun ervaringen. Ondernemer Baud Schoenmaeckers vertelt over zijn particuliere initiatief om gebouw Het Seinwezen duurzaam te renoveren/restaureren en daarmee een impuls te geven aan nieuwe bedrijvigheid in het gebouw en de omgeving. Leden van Vereniging CPO Zuid-Kennemerland spreken over het initiatief om te komen tot collectief particulier opdrachtgeverschap in Haarlem (ca. 5 à 10 woningen) en meer specifiek over een duurzaam project met kaswoningen. Architect Ed Bijman (Heren 5 Architecten) geeft een toelichting op zijn eigen initiatief voor en ontwerp van een woonark voor zijn gezin in het Spaarne (Haarlem

Noord). Locatie: ABC Architectuurcentrum Haarlem, Groot Heiligland 47. Tijd: 15.30 uur, 16.00 uur en 16.30 uur. Meer informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni FUSION en Stuyt Met de opening van twee exposities sluit het ABC de Haarlemse Dag van de Architectuur af. ‘FUSION – pleidooi WAM architecten voor sierlijke architectuur in open samenleving’ is een tentoonstelling over en van het Delftse architectenbureau WAM architecten. Dit bureau geniet inmiddels internationale bekendheid vanwege het ontwerp van het Inntel Hotel in Zaandam. De tentoonstelling ‘Architect Jan Stuyt (1868-1934) – veelzijdigheid en katholiciteit als kunst’ gaat over de architect die onder meer medeverantwoordelijk is voor Hageveld (Heemstede) en de koepel van de Bavo-kathedraal (Haarlem). Locatie: ABC Architectuurcentrum Haarlem, Groot Heiligland 47. Tijd: 17.00 uur. Informatie: www.architectuurhaarlem.nl. 25 juni AG architecten Open Huis AG architecten is een ambitieus bureau met gerealiseerde projecten in de utiliteitsbouw, particuliere en projectmatige woningbouw, gezondheidszorg, sport/recreatie en kinderopvang. Er werken circa tien medewerkers onder leiding van Anouk Vermeulen en George Polman. Het bureau heeft zich ontwikkeld tot een professionele denktank met knowhow op een breed bouwkundig gebied: stedenbouw, architectuur, interieur, landschapsarchitectuur, bouwmanagement en duurzaam bouwen. AG architecten is medeondertekenaar van het Haarlemse klimaatconvenant ‘de Groene Mug’. Een van onze projecten in de omgeving van Haarlem is de VILLA DUIN, genomineerd voor de Arie Kepplerprijs van WZNH. Wij combineren creatieve eigenzinnigheid met een luisterend oor voor de opdrachtgever. Bouwen is teamwork! Locatie: Nijverheidsweg 50a. Tijd: 11.00 – 16.00. Meer informatie: www.ag-architecten.nl. 25 juni SlangenHulsker architecten Open Huis In 2006 hebben de architecten Heiko Hulsker en Joop Slangen (1996 – 2007 Stadsarchitect van Haarlem) het voormalig Volksbadhuis verbouwd en er hun bureau in ondergebracht. SlangenHulsker architecten leidt u graag rond door het gebouw. Ze zullen ook toelichting geven op diverse eigen projecten. Locatie: Schotersingel 8. Tijd: 11.00 – 14.00 uur. Meer informatie: www.slangenhulsker.nl. 25 juni Architectenbureau Werner Kamp: Open Huis Tijdens deze openstelling kunt u kennis maken met dit jonge ambitieuze bureau in het centrum van Haarlem. Leefkwaliteit – ruimtelijkheid – maatwerk zijn belangrijke sleutelwoorden in het (ontwerp)proces van Architectenbureau Werner Kamp. Het bureau richt zich voornamelijk op de particuliere sector en de utiliteitsbouw. Locatie: Spaarnwouderstraat 71. Tijd: 11.00 – 15.30 uur. Informatie: www.wernerkamp.nl. 25 juni Rick Thani Architecten Open Huis Rick Thani Architecten laat een presentatie van eigen projecten zien. De nadruk zal liggen op de rol van de architect en de aspecten, waar-

mee de architect zich bezig houdt tijdens het proces. Tijdens de openstelling kunnen bezoekers geheel vrijblijvend eventuele initiatieven bespreken, in een ‘quickscan sessie’. Daarnaast kunt u een van de 'stijlkamers' in het voormalige gerechtsgebouw bezichtigen. Locatie: Jansstraat 46. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.rickthani.nl.

HILVERSUM 26 juni Rondleiding Stationsgebied In 2011 won ARCADIS de Hilversumse Architectuurprijs, voor het ontwerp van de ondertunneling van Station Hilversum en het plein aan de centrumzijde en het Oosterspoorplein. Architect Beate Vlaanderen liet zich inspireren door de architectuur van Dudok, het imago van Hilversum als Mediastad, ‘stad in het groen’ en jonge monumentenstad. Zij licht haar ontwerp toe tijdens een rondleiding. Locatie: Stationshal Hilversum. Tijd: 11.00, 12.00 en 13.00 uur. Meer informatie: www.arcadis.nl.

HOOFDDORP 25 juni Woonportretten – particuliere opdrachtgevers in beeld Het Podium voor Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol opent zaterdag 25 juni een tentoonstelling over particulier opdrachtgeverschap. Wat kenmerkt de opdrachtgevers? Wat voor mensen zijn het? Het bouwen van een eigen huis is niet alleen weggelegd voor mensen met een bovengemiddeld inkomen. Nederland heeft een diversiteit aan koop- en huurwoningen die met nauwe betrokkenheid van de bewoners ontworpen en ontwikkeld zijn. De tentoonstelling portretteert woningen, hun bewoners en architecten en toont aan dat een droom werkelijkheid kan worden. Voorafgaand aan de opening zijn er lezingen over zelf bouwen en de beleving van architectuur. Partners: Labyrinth Onderzoek en Forum. Locatie: Cultuurgebouw Raadhuisplein. Tijd: 15.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.podiumarchitectuur.nl. 25 juni 2011 Architectuurprijs Buurtlandschappen Bewoners nomineren hun favoriete plek in de wijk voor de Architectuurprijs 2011. Jaarlijks organiseert het Podium voor Architectuur een wedstrijd. Dit jaar staan Buurtlandschappen centraal: Wat maakt dat een straat of buurt waarde heeft voor nu en de toekomst? Een route voert langs de beste buurtlandschappen: moestuinen, een plantsoen of straat, voortuinen, een park, een speelplek of een serie balkons. Rond 16.00 uur wordt de prijswinnaar bekend gemaakt. Locatie: zie www.podiumarchitectuur.nl. Tijd: 13.00 uur – 16.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.podiumarchitectuur.nl.

publiek. Met het thema zelfverzonnen worden rondleidingen, presentaties en exposities georganiseerd, die ingaan op de totstandkoming van het ontwerp en de rol van verschillende participanten. De volgende gebouwen openen de deuren: Praktijkschool de Brug, Assendelft; OPDC Saenstroom, Wormerveer; De Eendragt, Wormer; Brandweerkazerne, Zaandam; Trias VMBO, Krommenie; Bibliotheek, Krommenie; Schepenhof, Zaandam; Flamingo Casino, Zaandam; De Piramide, Koog aan de Zaan. Locatie: zie voor adresgegevens www.stichting-babel.nl. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. 25 juni Archikidz Stichting Archikidz en Stichting Babel organiseren een Zaanse editie van Archikidz. Op de Dag van de Architectuur kunnen 100 kinderen onder begeleiding van echte architecten hun eigen stukje ‘zelfverzonnen’ droomstad bouwen. Archikidz is gratis toegankelijk voor kinderen van 7 t/m 12 jaar. De middag start met een verhaal voorzien van beeldmateriaal over de stad door architect Sjoerd Soeters, bekend van het nieuwe stadhuis en het centrumplan Inverdan. Locatie: Verkade Fabriek, Westzijde 188. Tijd: 13.30 – 16.30 uur. Aanmelden en meer informatie: www.stichting-babel.nl.

OVERIJSSEL DENEKAMP 25 juni In Perspectief architectuur Open Huis Ons bureau biedt u een kijkje achter de schermen. Hier wordt vanuit techniek, creativiteit, regelgeving en duurzaamheid het vak van architect belicht. Wij laten u de mogelijkheden zien om uw ontwerp in 3D te zien. U ziet het proces van het initiatief tot de oplevering van uw uitbouw, woning of bedrijfspand. Voor de kinderen die meekomen is er een bouwhoek en een tekenwedstrijd. Locatie: Brandlichterweg 60. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.inperspectief.nl.

NIJVERDAL 25 en 26 juni EVE Architecten: Open Huis In het weekend van 25 en 26 juni bent u van harte welkom om een kijkje te nemen achter de schermen van ons bureau. Wij laten een groot aantal projecten zien. Daarnaast krijgt u een rondleiding in ons nieuwe pand. Zo krijgt u inzicht in het gehele ontwerpproces: van de allereerste schetsen tot het uiteindelijke eindresultaat. Locatie: Ernst Machstraat 2. Tijd: 11.00 – 15.00 uur. Meer informatie: www.eve-bv.nl.

ZAANSTAD 25 juni Parteon Architectuurprijs Gebouwopenstellingen De Zaanstreek heeft een eigen architectuurprijs, die sinds 2005 tweejaarlijks wordt uitgereikt: de Parteon Architectuurprijs. Voor de nieuwste editie zijn 49 nieuwe gebouwen genomineerd. De prijs wordt in het voorjaar van 2012 uitgereikt. Babel stelt een aantal van deze gebouwen open voor een groot

Nieuwbouw kantoor EVE Architecten, Nijverdal. ONTWERP EN FOTO: EDWIN VAN ELK, EVE ARCHITECTEN

ZWOLLE 25 juni Zwolle doet het zelf! Zwolle doet het zelf! is een online prijsvraag waar iedereen uit de regio via www.zwolledoethetzelf.nl de beste zelf(ver)bouw en doe-het-zelf projecten kan inzenden. De prijsvraag kent twee groepen deelnemers: de echte doe-het-zelvers en de zelfbouwers die hiervoor professionals zoals een aannemer en/of architect hebben ingehuurd. Het publiek kan stemmen op de projecten, daarnaast is er een deskundige jury. Op 25 juni worden in een feestelijke bijeenkomst de genomineerden onthuld. Foto’s van de nominaties worden tijdens het Festival Zwart tentoongesteld op een locatie in de binnenstad. De prijswinnaars worden 9 juli bekendgemaakt. Informatie: www.zwolledoethetzelf.nl.

UTRECHT AMERONGEN 25 juni Bronsvoort Blaak Architecten Open Huis Villa Lievendael is na een grondige opknapbeurt, klaar voor de Dag van de Architectuur. Bronsvoort Blaak Architecten nodigen belangstellenden uit om een kijkje te nemen in deze bijzondere werkomgeving. De medewerkers van het bureau tonen een scala aan projecten variërend van het hoofdkantoor van de HEMA tot de woonark van de familie De Vries in Arnhem. Bekijk ook de meubel- en interieurontwerpen van bureau Peelen Interieur en de woningontwerpen van Watt, het bureau van architect Jan Westeneng. Locatie: Hof 8. Tijd 13.30 – 17.00 uur. 26 juni Griffioen Architecten BV Open Huis U kunt kennis maken met het werk van het bureau en met enkele medewerkers. Het bureau maakt van dit evenement gebruik voor de lancering van een nieuw initiatief: op eenvoudige en voordelige wijze inzicht geven in het realiseren van uw woonwens. Dat leidt tot een overzichtelijk, duurzaam advies binnen ingewikkelde regelgeving. Wij staan met vier medewerkers met raad en daad voor u klaar! Locatie: Drostestraat 25. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

AMERSFOORT 25 juni Het onbekende en ongebouwde Oliemolenkwartier Architectuurlunch, films, presentaties, rondleidingen ‘Zelfverzonnen’, ingevuld met openstelling van gebouwen, rondleidingen, films en diverse sprekers, met als focus herstructurering & transformatie, de ontwikkelingen in het ’onbekende’ en ongebouwde Oliemolenkwartier en de Isselt. Als ontspannende start van het programma is er een Architectuurlunch. Bij goed weer in open air! Locatie: De Vereeniging, Kleine Koppel 36. Tijd: 12.30 – 16.30 uur. Toegangsprijs: € 15. Aanmelden verplicht, zie www.kunsthalkade.nl. Informatie: [email protected]. 25 juni Architectenbureau in voormalig laboratorium: Open Huis Het voormalige laboratorium van Norit maakt deel uit van een ensemble van fabrieksgebouwen en vormt samen met de achter het gebouw



EVENEMENTENOVERZICHT gelegen hal een gemeentelijk monument, waarbij het complex die door de gedrevenheid van de eigenaars een nieuwe bestemming heeft gekregen. Het gebouw heeft een ‘zelfverzonnen’ indeling gekregen, die de bestaande betonarchitectuur volledig in het zicht laat. Het pand is volledig gerestaureerd en met behoud van de kenmerkende stalen kozijnen aan de eisen van de huidige tijd aangepast. Locatie: Nijverheidsweg Noord 74a. Tijd: 10.00 – 16.00 uur.

DE MEERN 25 en 26 juni Van Rooijen Architecten Open Huis Het bureau combineert een praktische benadering met een voorkeur voor conceptuele ontwerpen waarbij esthetiek en vakmanschap voorop staan. Het team staat onder leiding van de architecten Theo van Rooijen en Faranak Nourbakhsh. Centraal staat ‘het architectonische ontwerpproces’. Middels een drietal projecten, van klein naar groot, wordt het ontwerpproces en de werkwijze van het bureau toegelicht; een villa, een speeltuingebouw en een brandweerpost. De bezoekers maken kennis met het ontwerpproces van deze gebouwen d.m.v. schetsen, tekeningen, maquettes en digitale visualisaties. Locatie: Morgenstond 24. Tijd: 10.00 – 16.00 uur.

Energieneutraal monument Driebergen. Architect: Zecc Architecten. FOTO: CORNBREAD WORKS

DRIEBERGEN 25 juni Energieneutraal monument De bewoners van het eerste energieneutrale monument in Nederland stellen hun huis open voor bezoekers. De monumentale villa is gebouwd aan het einde van de vorige eeuw. De eigenaren hadden de ambitie het monument niet alleen te restaureren, maar het ook energieneutraal te maken. Een bijzonder en vooruitstrevend project, waarbij het combineren van energieneutraliteit en de monumentaliteit voor een grote uitdaging heeft gezorgd. Locatie: Diederichslaan 12. Tijd: 13. 00 – 16.00 uur. Informatie: www.zecc.nl.

HOUTEN 25 juni (Collectief ) particulier opdrachtgeverschap Openluchtgesprekken Architectuurcentrum Makeblijde organiseert een fietstocht over de Lekdijk langs verschillende locaties aan beide zijde van de rivieroever de Lek; startend bij Fort Honswijk langs stuweiland Hagestein naar Vianen. Tijdens de stops langs Fort Honswijk en de oevers van de Lek licht Daan Martens (projectmanager Ruimte voor de Lek, provincie Utrecht) de lokale plannen en consequenties voor natuur en ruimtelijke kwaliteit toe. Ook spreken we al fantaserend met het publiek over de toekomstige plannen van het gebied. Locatie: Fort Honswijk, Lek-

woord. Van kleine bankjes, tot hele grote gebouwen. Hoe grote dromen kunnen leiden tot kleine wondertjes. Van duizenden kilo’s staal tot minutieuze stukjes vloerbedekking; over alles is nagedacht. Locatie: Infocentrum Stationsgebied, Vredenburg 40. Tijd: 10.00 – 17.00. Meer informatie: www.cu2030.nl/architectuur. Sluis- en stuwcomplex Hagestein, in de Lek aan de grens tussen Houten en Vianen. FOTO: ARCHITECTUURCENTRUM MAKEBLIJDE / HANS LIGTERINGEN

dijk 5. Tijd: 13.00 – 17.00 uur. Aanmelden: via [email protected]. Meer informatie: www.architectuurcentrummakeblijde.nl. 25 juni Sionkerk ARCADIS heeft in opdracht van de Hervormde wijkgemeente Sion in Houten een nieuw kerkgebouw ontworpen. Dit gebouw, met een bruto vloeroppervlak van circa 1.000 m2, neemt binnen de stedenbouwkundige context een beeldbepalende positie in. Het liturgisch centrum is in zijn ruimtelijke vorm het meest markante onderdeel, waardoor het gebouw vooral vanaf de Rondweg een beeldbepalend element in de omgeving is. Het interieur van de kerk kenmerkt zich door bijzondere lichtval waardoor het kerkgebouw een eigen sfeer krijgt. Wilt u meer weten over het ontwerp van de kerk, kom dan naar één van de rondleidingen. Locatie: Eikenhout 221. Tijd: 11.00 uur, 13.00 uur en 15.00 uur. Meer informatie: www.arcadis.nl. 25 juni De interactieve aanpak van de hedendaagse architect Open Huis Opdrachtgevers zijn graag betrokken bij het ontwerp van hun nieuwe gebouw. Dat vraagt om een interactieve aanpak van het ontwerpproces. Van den Berg Architecten noemt zichzelf ‘het meest interactieve architectenbureau van Nederland’. Hoe? Door een ontwerpproces in voortdurende dialoog en in workshops. Benieuwd naar dit proces achter de schermen? Kom dan langs en maak dit live mee op ons kantoor. Locatie: Het Spoor 100. Tijd: 10.00 – 15.00 uur. Meer informatie: www.vandenberggroep.nl.

UTRECHT 25 juni Open Huis architectenbureaus Open Huis in markante gebouwen in de stad en gluren bij de makers zelf. Wie zijn die architecten? Zij vertellen er graag over. In Utrecht nemen onder andere deel: Architectuurbureau Sluijmer en Van Leeuwen, Zecc en Bakers Architecten. Ga mee met Urban Pilots op stadsexpeditie in Utrecht en ontdek nieuwe benaderingen van de zelfverzonnen stad. En nog veel meer. Bekijk de website voor alle openstellingen. Meer informatie: www.aorta.nu / www.dagvandearchitectuurutrecht.nl. 25 juni Wie verzint het Stationsgebied Presentatie-estafette Het Infocentrum Stationsgebied houdt een presentatie-estafette over de diversiteit en complexiteit van (de) ontwerpen. Tijdens de presentatie-estafette kunt u zich, in 30 minuten per onderdeel, laten bijpraten door de bedenkers van het gebied. Bedenkers in de ruimste zin van het

25 juni COHAB, an assembly of spare parts Presentatie en discussie (Engelstalig) Met het project ‘COHAB: een assemblage van reserveonderdelen’ van Can Altray onderzoekt Casco het plaatsen van een monument of permanente sculptuur tegenover meer tijdelijke interventies in de openbare ruimte. Het project is onderdeel van ‘Samenleven’, één van de belangrijkste aandachtspunten van Can Altray’s werk. De discussie met Can Altay, Jeremiah Day, Celine Condorelli e.a. vindt plaats na een tijdelijke interventie in een bestaande stedelijke structuur in Utrecht. Locatie: Casco, Nieuwekade 213215. Tijd: 14.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.casco.nl. 25 juni Waking up from the nightmare of participation Boekpresentatie (Engelstalig) Vanuit het appartement ‘Locatie: Kanaleneiland’ organiseren kunstenaars en buurtbewoners acties om meer inzicht te krijgen in de rol van eigen initiatieven en kunst in de herontwikkeling van Kanaleneiland, één van de drie grote naoorlogse wijken in Utrecht. Aan het appartement is een veranda gebouwd, geïnspireerd door het Detroit-model zelfbouwveranda als plek voor een gesprek en als podium voor wie iets wil presenteren. De veranda wordt ingewijd met de presentatie van het boek Expothesis No. 2: ‘Waking up from the nightmare of participation’ van Markus Miessen. Locatie: Kanaleneiland, Auriollaan 98. Tijd: 16.00 uur. Meer informatie: www.expodium.nl. 25 juni Het Wilde Dromen Documentaire Een documentaire over drie stellen die een vrije kavel kopen in Blauwkapel en Leidsche Rijn. Twee koppels kijken vanuit hun droomhuis terug op het proces. Het derde stel wordt gevolgd tijdens het ontwerpproces. Hun aanpak loopt sterk uiteen, net zoals de huizen die zij laten bouwen. Een openhartig gesprek over de keuzes voor het zelfbouwen, de zoektocht naar de architect en de loop van het bouwproces. Een poëtisch en beeldend verslag van de dromen van de particuliere opdrachtgever – afgezet tegen de weerbarstige realiteit van de vrije kavelmarkt. Locatie: Torenzaal UCK, Domplein 4. Tijd: 14.00 en 15.00 uur. Meer informatie: www.aorta.nu / www.dagvandearchitectuurutrecht.nl. 25 juni Het nieuwe Hollandse huis Slotmanifestatie, presentatie en discussie Geïnspireerd door een studiereis langs Noord-Californisch Modernisme in de Bay Area van San Francisco ontwikkelden architecten, stedenbouwers en landschapsarchitecten in combinatie met opdrachtgevers, een vrijstaand huis voor de Randstad. Een huis dat we in Nederland niet zo snel zullen vinden. Alexandra Bonazzi, Hugo de Clercq, Floris Cornelisse, Jan Griffioen, Piet Grouls, Hans van Heeswijk, Daniëlle Huls, Monica Ketting, Jeroen van

Mechelen, Annette Marx, Maike van Stiphout en Nanne de Ru presenteren hun ideeën voor een vrije kavel. Met een discussie onder leiding van Fred Schoorl (directeur BNA). Locatie: Torenzaal UCK, Domplein 4. Tijd: 16.00 – 17.30 uur. Meer informatie: www.aorta.nu / www.dagvandearchitectuurutrecht.nl. 25 juni MarktMeesters Bouw uw ideale appartement Aansluitend op het thema ‘Zelfverzonnen’ is WKG Architecten het initiatief MarktMeesters begonnen. Collectief en particulier opdrachtgeverschap (cpo) is sociaal duurzaam, omdat voor de bewoning al een netwerk wordt gecreëerd, dat vanaf het begin belang heeft bij een zo duurzaam mogelijk gebruik van het gebouw en de infrastructuur daaromheen. Cpo gaat vaak over ‘zelfbouwers van een huis’. Dit initiatief richt zich op het zelf bouwen van een thuis, zonder dat het letterlijk zelf gebouwd gaat worden. Locatie: Wilhelminapark 48. Tijd: 11.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.marktmeesters.nu en www.wkgarchitecten.nl. 25 en 26 juni Rietveldprijs 2011: Expositie De Rietveldprijs is dé Utrechtse architectuurprijs die eens in de twee jaar wordt uitgereikt. Dit jaar zijn de genomineerden: Woningbouw Het Zand, Theo Verburg Architecten; Woning De Landmark, Noordwestzes Architecten; The Wall, VVKH Architecten; Dienstgebouw A2, Quist Wintermans Architecten; Creative Valley, Monk Architecten; Kantoor en woningbouw Het Zwarte Huis, Jan Bakers Architecten; Woning Huis Maas, N2 Architekten; Centrum Muziek XXI, Architecten Van Mourik; Woningbouw, Spring architecten; Villa Mulder, Asnova Architects. De geselecteerde plannen worden tentoongesteld en enkele projecten zijn te bezoeken. Locatie: Architectuurcentrum Aorta, Achter de Dom 14. Tijd: 25 juni 10.00 – 17.00 uur, 26 juni 15.00 – 18.00 uur. Meer informatie: www.aorta.nu. 25 en 26 juni Audiotour (UAR) De architectuurapplicatie UAR bevat informatie over architectuur in een aantal steden. Voor Utrecht zijn zo'n 150 gebouwen uit het heden, het verleden en de toekomst beschreven en geïllustreerd. Bent u in het bezit van een geschikte smartphone (met internet, camera en kompas) dan kunt u de applicatie gebruiken. Op de Dag van de Architectuur wordt een audiotour aangeboden langs eigen initiatieven van onder andere architecten en ontwerpers uit de stad en de tien geselecteerde projecten van de Rietveldprijs 2011. Tijd: 10.00 – 17.00. Meer informatie: www.aorta.nu / www.dagvandearchitectuurutrecht.nl. 26 juni Nominaties Rietveldprijs 2011 Presentatie en discussie Dit jaar wordt de Rietveldprijs voor de elfde keer uitgereikt. Eerdere winnaars waren onder meer het woonhuis van Mart van Schijndel (1995), het Educatorium van Rem Koolhaas (1999), de Universiteitsbibliotheek van Wiel Arets (2005) en Papendorp van Wissing en West 8 (2009). De ontwerpers van de geselecteerde projecten voor de Rietveldprijs 2011 brengen zelf hun project nog eenmaal voor het voetlicht, gevolgd door een discussie over de toekomst van de stad. Wat wordt de keuze van de jury? Wie worden genomineerd voor de Rietveldprijs 2011? Locatie: Torenzaal UCK,

Domplein 4. Tijd: 15.30 – 18.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.aorta.nu / www.dagvandearchitectuurutrecht.nl. 26 juni Van Schijndelhuis: Open Huis Veel architectenhuizen zijn de geschiedenis in gegaan omdat ze precies laten zien waartoe de techniek uit hun tijd in staat was en omdat ze vaker nog de grenzen daarvan oprekten. Mart van Schijndel (19431999) experimenteerde met zijn eigen woonhuis op een lastige ingesloten plek in hartje Utrecht met een vernieuwende plattegrond, ruimtelijkheid, licht en kleur. Hij bedacht unieke scharnieren van siliconenkit waarop de glazen deuren in het huis al bijna twintig jaar draaien. Door deze exceptionele details en andere technische innovaties is het Van Schijndelhuis, sinds 1999, het jongste gemeentelijke monument van Nederland. Locatie: Pieterskerkhof 8. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Toegang: € 15 (studenten € 10); inclusief monografie over Mart van Schijndel € 25. Meer informatie: www.vanschijndelhuis.nl.

Van Schijndelhuis, Utrecht. Ontwerp: Mart van Schijndel. FOTO: O. PANIER DES TOUCHES

25 juni Zecc Architecten: Open Huis Zecc opent de deuren voor iedereen die het leuk vindt een kijkje te nemen in de keuken van een architectenbureau. Zecc Architecten ontwerpt projecten voor particuliere opdrachtgevers met een bijzondere vraag. Denk aan de herbestemming van een kerk of watertoren tot een woning, of het energieneutraal maken van een monumentaal woonhuis, maar ook aan het ontwerp van een tuinatelier of een bijzondere uitbreiding van een woonhuis. In een presentatie tonen we enkele projecten en gaan we in op de vraag hoe het is om te werken met een architect. Onder voorbehoud zijn er ook enkele opdrachtgevers van Zeccs projecten aanwezig. Locatie: Westerkade 4. Tijd: 15.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.zecc.nl. 25 juni Veelzijdig Maatwerk Open Huis Het belangrijkste aandachtsgebied van Noorlag & De Jong Architectuur is de bestaande bebouwing. Hierin wordt gerestaureerd, herontwikkeld, herbestemd, bijgebouwd en energie bespaard. Ook kleinschalige nieuwbouw zit in ons programma. Daarmee blijven we op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Locatie: Wittevrouwensingel 1. Tijd: 10.00 – 18.00 uur. Meer informatie: www.noorlagdejong.nl. 25 juni Schaapveld Architectuur Open Huis met ontwerpconsult



EVENEMENTENOVERZICHT 14.00 uur. Meer informatie: www.huibersjarring.nl.

ZEELAND MIDDELBURG

Het zwarte huis, Utrecht. Ontwerp: Bakers Architecten. FOTO: MAARTEN NOORDIJK

Schaapveld Architectuur stapt af van de standaardoplossing en levert maatwerk waar de gebruiker zich niet alleen in herkent, maar zich ook aan hecht. Tijdens het Open Huis kunt u binnenlopen om kennis te maken en te zien hoe het bureau werkt aan diverse projecten. Speciaal voor de eerste tien bezoekers biedt Schaapveld Architectuur op deze dag een gratis ontwerpconsult aan. Zo kunt u zien wat een architect kan betekenen bij de realisatie van uw (ver)bouwplannen. Locatie: Westerdijk 66. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.schaapveld.com. 25 juni Zomer in het zwarte huis Open Huis Tijdens het Open Huis van Bakers Architecten organiseren we verschillende activiteiten. Er is elk uur een rondleiding door het zwarte huis, een virtuele tour met digitale maquette van IJDock in Amsterdam, u kunt loungen op het dakterras en meedoen aan een tafelvoetbaltoernooi. Locatie: Lange Nieuwstraat 109. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. 25 en 26 juni Paul Tesser architect Open Huis Verwachtingen waarmaken. Samen, door het combineren van de juiste factoren, een resultaat neerzetten dat die verwachtingen overtreft. De connectie tussen architect en opdrachtgever is van groot belang. Een intensieve samenwerking, wederzijds vertrouwen en heldere communicatie leiden tot de meest uiteenlopende en de meest verrassende oplossingen. Kom tijdens de DvdA vrijblijvend langs voor een borrel, een kennismaking en een verrassende oplossing! Locatie: Westerdijk 66-68. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.paultesser.nl of [email protected].

VEENENDAAL 25 juni Duurzame werkomgeving Open Huis Huibers & Jarring Architecten BNA is gevestigd in de voormalige sigarenfabriek van Ritmeester. We zijn een landelijk werkend bureau met 15 medewerkers en bieden u de gelegenheid om te zien hoe een project tot stand komt. Diverse projecten die in Veenendaal en omgeving zijn gerealiseerd worden gepresenteerd. Duurzaamheid komt tot uitdrukking in de huisvesting van het bureau en de overige gebouwen die worden herontwikkeld. De historie van het gebouw en hedendaagse gebruikseisen komen samen in een toekomstbestendig gebouw. Met tekeningen (3D-BIM modellen) en maquettes wordt ontwerp zichtbaar. Locatie: Kerkewijk 65. Tijd: 10.00 –

25 juni Architectenspreekuur Kennismaking met BNA-architecten Op drie plaatsen in Zeeland organiseren BNA-architecten een gratis consultatie voor iedereen die belangstelling heeft in het werk van architecten en/of advies nodig heeft op het gebied van architectuur, werken met een architect, (ver)bouwen et cetera. Met dit ‘Architectenspreekuur’ kan het publiek op een informele, laagdrempelige manier contact leggen met de Zeeuwse BNA-architecten. Locaties en tijdstippen worden bekend gemaakt op: www.cbkzeeland.nl.

ZUID-HOLLAND CAPELLE AAN DEN IJSSEL 25 juni TIB architecten Open Huis Het motto van ons bureau is een citaat van Vitruvius – ‘Een goed gebouw moet voldoen aan drie eisen: firmitas (duurzaamheid), utilitas (bruikbaarheid) en venustas (schoonheid)’. Van Tilburg Ibelings von Behr architecten opent haar deuren voor belangstellenden. Gevestigd op de 9e etage van de Schouten-toren. U kunt hier het architectonisch proces bekijken, van schets tot gebouw. Locatie: Rivium Quadrant 81. Tijd: 11.00 – 16.00 uur.

DELFGAUW 25 juni Ruimte voor de particuliere opdrachtgever Open Huis Linda van der Sanden Architectenbureau stelt haar deuren open voor iedereen met een huisvestingsvraag. Dit kan een interieurvraag zijn, maar ook uitbreiding of nieuwbouw van woning of bedrijf. Of men kan gewoon een kijkje komen nemen. Het Open Huis wordt gecombineerd met een tentoonstelling van eigen schilderijen. Actie van de dag: gratis eerste advies betreffende een actuele (ver)bouwwens. Thema van de dag: informatie over (collectief) particulier opdrachtgeverschap = (c)po. Locatie: Weth. Sonneveldhof 3. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.lvdsanden.nl.

DELFT 25 juni Architectuurcafé stadsbouwmeester Delft Wytze Patijn heeft na 100 dagen stadbouwmeester te zijn het Architectuurcafé opgezet. Dit is een bijeenkomst die eens per kwartaal plaatsvindt waar bezoekers discussiëren over de actuele ontwikkelingen in de architectuur van de stad. Locatie: TOP, Hippolytusbuurt 14. Tijd: 17.00 – 19.00 uur. Meer informatie: [email protected] / 015 215 78 54. 25 juni Open bureau routes Delftse ontwerpers geven een kijkje op hun bureau. De bureaus zijn met een korte beschrijving opgenomen

in een uitgave met routekaart die op de dag zelf af te halen is bij TOP Delft. Bureaus die meedoen zijn (onder voorbehoud): DP6 architectenstudio bv, PKW Architecten – en Adviesbureau, Hulshof Architecten, Fokkema Architecten, WAM architecten, Nowotny Architecten, Bureau Steenhuis-Bukman, Jeanne Dekkers, OD205, Linda van der Sanden architectenbureau, CHNL architecten. Locatie: TOP, Hippolytusbuurt 14. Tijd: 14.00 – 17.00 uur. Meer informatie: [email protected] / 015 215 78 54. 25 juni Het nieuwe ontwikkelen Presentaties en workshops Bij (collectief) particulier opdrachtgeverschap staat de toekomstige bewoner en gebruiker centraal: hij/zij is zelf de opdrachtgever. De Dag van de Architectuur is voor architecten dé kans om te laten zien wat ze in huis hebben en hoe zij deze opdrachtgevers kunnen helpen bij het realiseren van hun droom: een eigen woning en/of bedrijfshuisvesting. Locatie: TOP, Hippolytusbuurt 14. Tijd: 14.00 uur. Meer informatie: [email protected] / 015 215 78 54. 25 juni. Eerste spreekuur ontwerpwinkel Delft Vanaf 25 juni hebben particulieren vrijblijvend de mogelijkheid hun plannen met ontwerpers te bespreken. Tweemaal per maand zijn zij in HYPO de Kunstsuper beschikbaar voor het beantwoorden van vragen en waar voorbeelden van hun werk doorlopend te zien zullen zijn. Dit initiatief van zes jonge Delftse ontwerpbureaus en ontwerpervereniging Delft Design wil het contact met opdrachtgevers verbeteren en laagdrempelig maken. Locatie: TOP (HYPO), Hippolytusbuurt 14. Tijd: 15.00 – 17.00 uur. Informatie: [email protected] / 015 215 78 54. 25 juni DP6 architectuurstudio Open Huis Het onderkomen van DP6, de Dynamohal, is omstreeks 1903 gebouwd naar ontwerp van rijksarchitect van Lokhorst voor proefopstellingen van dynamo’s voor de aangrenzende faculteit voor Elektrotechniek en Natuurkunde. De hal is door DP6 zeer terughoudend gerenoveerd, zodat de unieke sfeer van het gebouw is behouden. Er is gebruik gemaakt van de bestaande kwaliteiten zoals de ruimtelijkheid en het licht. Locatie: Prof. Snijdersstraat 5. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. 25 juni Steenhuis Bukman architecten Open Huis en fietsexcursie Het bureau van Steenhuis Bukman architecten aan de Oude Delft is tijdens het Open Huis open voor belangstellenden. Er is een doorlopende lezing over de herstructurering van de Bomenwijk en andere Delftse plannen, o.a. in Harnaschpolder. Om 13.30 uur start een fietsexcursie naar de Bomenwijk onder leiding van projectarchitect Marc Bukman. Locatie: Bagijnestraat 46. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. 25 juni Open Huis Jeanne Dekkers Speeddate Design Altijd al willen weten hoe een architectenbureau werkt? Of hoe de oude Meinema drukkerij er tegenwoordig uitziet? Kom bij ons langs en laat je rondleiden! En breng je (ver)bouwideeën mee. Onze architecten zullen deze in gratis speedontwerp-dates van 15 min. voor je uitschetsen. Grijp die kans voor een advies over je droom. Locatie: Papenstraat 7. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Meer infor-

matie: www.jeannedekkers.nl. 25 juni Wat komt er bij de bouw van een eigen woning kijken? Open Huis CHNL architecten In het centrum van Delft wordt een oude fabriekshal omgebouwd tot twee bijzondere particuliere woningen. Eén van deze woningen is bijna voltooid en toegankelijk voor publiek. Ons bureau is ook geopend. Om 10, 12, 14 en 16.00 uur starten wandelingen naar de woning. Het gehele proces van de eerste schetsen tot de uitvoering is ter plekke zichtbaar. De architecten lichten, onder het genot van een drankje en een hapje, het project toe. Locatie: Mijnbouwstraat 120. Tijd: 10.00 – 18.00 uur. Informatie: www.chnl.nl.

DEN HAAG 25 juni Dag van de Architectuur Den Haag In Den Haag zijn onder andere geopend: Den Haag Zuid-West: Villa Escamp, Jeu de Boules hal ‘De Goede Worp’, Cultuuranker Zuid 57, R.K. Emmauskerk, Fotza Fit, Het Apostolische genootschap, Paviljoen Nils Norman / Vroondaal, Kijkduin: Villa Westkapellelaan. Het Algemeen Informatiepunt is het nieuwe Stadskantoor Leyweg. Locatie: Leyweg 809. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.dvda-denhaag.nl / 070 360 97 94. 25 juni Zelfverzonnen Fietstour In de naoorlogse en grotendeels geherstructureerde woonwijk Den Haag Zuidwest schittert het zelfverzonnen, vaak informele, eigen initiatief dat de wijk ‘eigen’ maakt. In zes fietstours worden verschillende aspecten van die zelfverzonnen architectuur getoond: huizen in particulier opdrachtgeverschap, mobiele (stads)kantoren, zelfontworpen dakopbouwen, balkon-kattentrappen, skatebanen en tuinontwerpen. Locatie: Startpunt Stadskantoor Leyweg Leyweg 809. Tijd en meer informatie: www.stroom.nl. 25 juni Over de stad Helikoptervluchten Vanaf Landgoed Vroondaal kunnen adembenemende rondvluchten boven Den Haag worden gemaakt. Ook kunnen de woonhuizen in de wijk worden bezichtigd (vooraf inschrijven via www.vroondaal.nl). In Vroonendaal hebben veel bewoners hun droomhuis zelf laten ontwerpen en bouwen. Hierdoor is een bijzondere diversiteit in architectuurstijlen ontstaan, met een sterk stedenbouwkundig ontwerp en openbare inrichting. Locatie: Landgoed Vroondaal, Westmadeweg. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Toegangsprijs: € 40 p.p., max. 3 personen per vlucht, reserveren is niet nodig. Meer informatie: 070 360 97 94. 25 juni Slot Event Het sprankelende slot event vindt plaats in het nieuwe, spectaculaire stadskantoor van architect Rudy Uytenhaak. Hier vindt de première plaats van de speciaal voor de Dag van de Architectuur gemaakte film, dit jaar met in de hoofdrol Charles Landry (Creative City). Daarnaast is er een debatcafé à la De Wereld Draait Door, met de Haagse wethouder Marnix Norder en Rudy Uytenhaak. Er zijn heerlijke hapjes en drankjes die worden geserveerd vanuit het zelfverzonnen café door afvalarchitect Denis Oudendijk van bureau Refunc. Locatie: Leyweg

809. Tijd: 16.30 – 18.30 uur. Meer informatie: 070 360 97 94. 25 juni Peter van de Putte: Open Huis Verbouwen? Raadpleeg een architect. Ons bureau is gespecialiseerd in de renovatie, restauratie en verbouwing van woningen. We hebben ruime ervaring met dakopbouwen. In overleg met de cliënt maken wij een mooi en passend ontwerp, verzorgen de bouwvergunning, adviseren bij de keuze van de aannemer en begeleiden desgewenst de bouw. Bezoekers krijgen vrijblijvend advies. Neem hiervoor gerust foto’s en tekeningen mee. Locatie: Van der Duijnstraat 57B. Tijd: 11.00 – 17.00 uur. Informatie: www.petervandeputte.nl. 25 juni Teeuwisse & Willems architecten en adviseurs: Open Huis Het bureau ontwerpt scholen en andere plekken waar je je thuis wilt voelen. Door korte lezingen en voorbeelden van eigen werk laten wij onze manier van werken zien, waarbij u op onze maquetteafdeling onder ontspannen en deskundige begeleiding kan spelen met uw eigen gedroomde idealen. Vanzelfsprekend zijn kinderen welkom. Locatie: De Ruijterstraat 36. Tijd: 11.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.tenw.nl. 25 juni RS | Roeleveld-Sikkes Architects: Open Huis Wij tonen in doorlopende presentaties de grote verscheidenheid aan stedenbouwkundige en architectonische ontwerpen van ons bureau. U kunt kennismaken met de laatste technieken die we hanteren waaronder het werken met BIM (Building Information Modeling). Voor jong en oud is er gelegenheid om zelf maquettes te bouwen of een ontwerp te tekenen onder leiding van een van onze architecten. Locatie: Alexanderstraat 1. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.roeleveld-sikkes.eu. 25 juni Van STREEP tot STEEN! Open Huis Warries architect laat graag zien wat een architect doet en hoe hij werkt. Kortom: van streep (ontwerp) tot steen (uitvoering). Verder kan iedereen vrijblijvend een ontwerpadvies krijgen voor zijn/haar bouwwens. Bij grote drukte maken we een volgende afspraak. Locatie: Joseph Ledelstraat 130. Tijd: 12.00 – 15.00 uur. Meer informatie: www.warries.nl. 25 juni atelier PRO: Open Huis Atelier PRO innoveert op het gebied van architectuur, stedenbouw en interieur op een unieke locatie: een duinbostuin in de Archipelbuurt. Het is een gebouwd manifest: een zorgvuldige inpassing van gebouwen in stedelijke natuur. Bezoek de geheimzinnige tuin en de verrassende locatie. U kunt kennis maken met onze oplossing voor de woonwensen van starters; maatwerk voor een vinexprijs! Elk heel uur zijn er

Huisvesting atelier PRO, Den Haag. Ontwerp: atelier PRO. FOTOGRAAF: JOERI VAN BEEK



EVENEMENTENOVERZICHT rondleidingen. Locatie: Kerkhoflaan 11A. Tijd: 11.00 uur – 17.00 uur. Informatie: www.atelierpro.nl.

3e Ambachtsschool, huisvesting van Leon Thier. Architect: Jan Duiker

25 juni Studio Leon Thier Open Huis met gratis architectuuradvies De architecten van Studio Leon Thier zijn aanwezig om u te helpen met gratis architectuuradviezen, ook voor interieur en verbouwingen. Zij maken voor u vrijblijvend een eerste schets. Bekijk ook de projecten waar de Studio aan werkt. Wij zijn gevestigd in de mooie 3e Ambachtsschool van Jan Duiker in Scheveningen. Locatie: Zwaardstraat 16. Tijd: 11.00 – 16.00 uur. Aanmelden: [email protected]. Informatie: www.studioleonthier.nl.

NOORDWIJK 25 juni Decos geeft Het Nieuwe Werken vorm in meteoriet Gebouwopenstelling De basis voor het futuristische pand van Decos Technology Group, dat de vorm heeft van een neergeslagen meteoriet, is Het Nieuwe Werken. Dit schuine wanden zijn mogelijk doordat er volledig papierloos wordt gewerkt, zodat er geen kasten hoeven te staan. De grote open ruimtes en de glazen wanden maken de werkplek zeer transparant. Locatie: Huygensstraat 30. Tijd: 10.00 – 12.00 uur. Meer informatie: www.decos.com/new-headquarters. 26 juni Architectenbureau Korbee architecten bna: Open Huis Architectenbureau Korbee heeft Open Huis! Op deze dag kunt u vrij binnenlopen en uw vragen stellen over de mogelijkheden voor uw bouw- of verbouwplannen. Of neem gewoon een kijkje in de keuken van het architectenbureau. Locatie: Nieuwe Zeeweg 66. Tijd: 13.00 – 17.00 uur.

DIRKSLAND 25 en 26 juni Duurzame en gezonde woning met atelier: Open Huis De in aanbouw zijnde woning en atelier van architect Joop Bensdorp is opengesteld. Uitgangspunt bij de bouw is een zo laag mogelijk belasting van het milieu en een gezond leefklimaat. Bij de bouw worden zoveel mogelijk natuurlijke en recyclebare materialen gebruikt, zoals hout en schapenwol. Het casco van het huis is opgebouwd uit massiefhouten wanden en vloeren. Het toegepast systeem is uniek in Nederland. Locatie: Akkerleeven 12. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.ruimtevoorleven.nl.

Hoofdkantoor Decos Technology Group, Noordwijk. Ontwerp: Inbo. FOTO: GERARD VAN BEEK

NOOTDORP 25 juni Wonen en werken in zelf ontworpen huis Open Huis Geraldine Dijk van G-architecten werkt vanuit haar zelf ontworpen huis. De architect leidt geïnteresseerden ieder uur rond. Ook kunt u een eerste schetsontwerp laten maken. Laat uw dromen en wensen omzetten in een eerste stap naar een droomhuis! Locatie: Tedingerbroekweg 9. Tijd: 12.00 – 17.00 uur.

NUMANSDORP

Rijksmonument Natte Telescopische Gashouder, Naaldwijk. Ontwerp: HET architectenbureau. FOTO: PETER DE RUIG

NAALDWIJK 25 juni ‘Natte Telescopische Gashouder’: Open Huis De ‘Natte Telescopische Gashouder’ te Naaldwijk, een rijksmonument, industrieel erfgoed, is gebouwd in 1927 en in 2005 getransformeerd tot modern kantoor van HET architectenbureau. Sinds 2008 is HET architectenbureau gehuisvest in deze ronde stalen cilinder met een diameter van 14 meter en een hoogte van 7 meter. Prachtig om te zien hoe een oude roestige tank geschikt gemaakt is voor een eigentijdse werkomgeving waarin gewerkt wordt volgens Het Nieuwe Werken en dat duurzaam is ingericht met de meest moderne verwarmings- en koelingstechnieken. Locatie: Verspycklaan 72a. Tijd: 10.00 – 17.00 uur.

25 juni Welkom bij Bogaerds Architecten! Open Huis Bogaerds Architecten is 50 jaar actief vanuit de Hoeksche Waard. Of het nu gaat om een woning, zorgcomplex, distributiecentrum, school of een kantoor, de gebruiker staat centraal. Ons bureau kenmerkt zich door een gezonde combinatie van kennis, ervaring, creativiteit en enthousiasme. Tijdens het Open Huis krijgt u de kans een kijkje te nemen achter de schermen waar het ontwerpen bouwbegeleidingsproces wordt gepresenteerd en bieden we u een gratis ontwerpconsult aan. Daarnaast ziet u de laatste ontwikkelingen op het gebied van duurzaam bouwen, zijn er diverse exposities en wordt er een workshop voor kinderen gehouden. Kijk voor het volledige programma op www.bogaerds.nl. Locatie: Rijksstraatweg 82. Tijd: 10.00 – 16.00. Meer informatie: www.bogaerds.nl.

PIJNACKER 26 juni Architectenburo Henny Boesten-van Vliet: Open Huis

Architectenburo Henny Boesten-van Vliet is een architectenbureau voor kleinschalige architectuur en interieur, kleuradviezen, lichtplannen en advies over bouw, verbouw, opbouw, aanbouw, functieverandering. Kom naar het Open Huis voor een vrijblijvend gesprek over de dagelijkse praktijk en informatie over kosten en diensten. Wij bieden persoonlijke begeleiding en ontwerp op maat. Locatie: Nieuwkoopseweg 24. Tijd: 12.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.ArchitectuurenInterieur.nl.

ROTTERDAM 24 en 25 juni Build your own skyline! Workshop Bezoek het tijdelijke paviljoen van architectenbureau LilithRonnervanHooijdonk op het Schouwburgplein en bouw met de interactieve installatie van Studio Rewind mee aan een nieuwe fictieve skyline voor Rotterdam. Met de Erasmusbrug, Montevideo en de Nationale Nederlanden is er al een uitgesproken skyline. Moet er nog hoger dan de Maastoren gebouwd worden, en hoe moet deze nieuwe hoogbouw er dan uit komen te zien? Locatie: Schouwburgplein. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Het Schieblock, stadslabatorium Rondleiding en informatiepunt Het voormalige kantoorgebouw Schieblock aan het Hofplein is het centrale informatiepunt tijdens de dag. Volg een rondleiding door het gebouw dat tijdelijk dienst doet als creatieve werken ontmoetingsplaats en bekijk de tentoonstelling met inspirerende voorstellen van jonge ontwerpers voor interventies in de stad. Locatie: Schiekade 189. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Architectuurspreekuur Heb je een ontwerp-/interieur/bouwkundig probleem? In een half uur kun je in een één op één-sessie met een (interieur)architect de prangende kwestie voorleggen. Al tekenend en bouwend kom je samen tot een resultaat. Locatie: Schiekade 189. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Aanmelden: voor woensdag 22 juni via [email protected] o.v.v. architectuurspreekuur. Geef een korte omschrijving van het probleem, dan wordt de juiste deskundige er bij gezocht. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Zwarte Parel op Zuid Rondleiding Laat je door architect/bewoner rondleiden door een 100 jaar oud pand dat hij in 2010 zelf verbouwde. De Zwarte Parel is een originele stapeling van diverse functies: studio, woning en een bijzondere daktuin. De opvallend zwart glimmende verschijning contrasteert verrassend met de omgeving. Locatie: Pompstraat 44. Tijd: 14.15, 15.00, 15.45 en 16.30 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Buurttuin de Tussentuin Aan de Gaffelstraat in het Oude Westen bloeit op de plaats waar ooit huizen stonden de Tussentuin. In afwachting van nieuwbouw legden buurtbewoners, met medewerking van Woonstad, een tijdelijke ‘kijk-,

verblijf-, hobby- en muziektuin’ aan. De tuin wordt beheerd door de omwonenden en is een ontmoetingsplaats voor de buurt. Tussen 12.00 en 14.00 uur bieden buurtbewoners/tuiniers je een kopje koffie of thee aan. Locatie: Gaffelstraat 7088. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Machine- en Metaalfabriek IMd Piekstraat: Rondleiding Deskundige gidsen tonen je hoe een betrokken stadsontwikkelaar in Feijenoord twee karakteristieke fabriekspanden met grote culturele waarde transformeert tot een nieuwe bijzondere ontmoetingsplaats en kantoorruimte aan het water. Bij de renovatie staat behoud van het industriële karakter met de karakteristieke bakstenen voorop. Locatie: Piekstraat 69-77. Tijd: 10.00 uur – 17.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Tuin aan de Maas Een tuin op de kop van de Müllerpier bedacht en ‘wild’ aangelegd door omringende bewoners om er samen in te werken. Neem een kijkje nu de bloemen vol in bloei staan of doe mee met de zoektocht naar groentesoepgroenten in de moestuin. Locatie: Sint Jobskade (kop Müllerpier). Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni HAKA gebouw: Rondleiding Het HAKA gebouw is een monument uit 1932 van H.F. Mertens, gebouwd als hoofdkantoor voor de coöperatie van de arbeiders in de scheepsbouw. Het markante industriële gebouw middenin het Vierhavengebied krijgt een tweede jeugd als werkplaats en innovatieplaats voor duurzaamheid. Een gids vertelt je over de renovatiewerkzaamheden en leid je rond door het gebouw met het reeds voltooide interieur van afgedankte kleding en sloopmateriaal. Locatie: Vierhavensstraat 38. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni WORM: Rondleiding Neem een voorproefje van het nieuwe onderkomen van het avantgardistische instituut voor recreatie WORM in een rondleiding door de bouwlocatie. Het voormalige Fotomuseum wordt verbouwd tot een multidisciplinair podium en werkplaats. Samen met 2012 Architecten en Atelier Lieshout kiest de organisatie voor een duurzame herontwikkeling met bestaande materialen zoals vliegtuigpanelen, vliegtuiglampen en spijkerbroeken. LET OP: vanwege de verbouwing is het betreden van het gebouw op eigen risico en in mindere mate toegankelijk, het dragen van een bouwhelm is verplicht. Locatie: Witte de Withstraat 63. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Wallgallery Red Apple Open Huis en rondleidingen Breng een bezoek aan het appartement op 110 meter hoogte dat de bewoners, kunstenaar Michel van Adrichem en architect Han van den Born, naast woonruimte gebruiken als kunstgalerie. Naast het indrukwekkende uitzicht is werk te bezichtigen van kunstenaar Paul van Eerden. Het vele glas geeft de kunstgalerie een bijzonder licht en een open karakter. Een uitdaging voor

exposerende kunstenaars, die de aandacht moeten delen met het uitzicht op de Maas. Locatie: Wijnbrugstraat 330. Tijd: 10.00 – 14.00 (Open Huis), 14.00 en 16.00 uur (rondleidingen). Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Eén Blok Stad: Rondleiding Onder de titel Eén Blok Stad worden klassieke panden in het Oude Noorden en Oude Westen gerenoveerd en verkocht aan particulieren. Echte klussers in het Oude Westen laten je zien hoe ze met eigen handen een bouwval om wisten te toveren tot een woning geheel naar eigen smaak. Laat je inspireren en zie met eigen ogen hoe de bewoners de cascowoning hebben ingevuld. Locatie: Snellinckstraat en Zwaerdecroonstraat. Tijd: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Drijvend Paviljoen Lezing en bezichtiging Op het water van de Rijnhaven ligt een bijzonder gebouw: een drijvend paviljoen bestaande uit drie halve bollen met een honingraatstructuur. Het paviljoen is het futurische voorproefje van de 1200 drijvende woningen die Rotterdam binnen vijftien jaar in de Stadshavens wil realiseren. Breng een bezoek aan de drijvende bollen en bekijk de expositie over de innovatieve en inspirerende Rotterdamse aanpak van water, klimaat en energie. Verder vertellen architecten Pieter Figdor (Public Domain Architecten) en Bart Roeffen (DeltaSync) in hun lezing over het paviljoen als pilot van drijvend bouwen. Locatie: Rijnhaven Posthumalaan. Tijd: 10.00 – 17.00 uur, lezingen om 11.00 en 13.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Woonhuis Bergselaan Rondleiding Een 19e-eeuws benedenhuis aan de statige Bergselaan werd te klein voor een gezin met drie opgroeiende kinderen. Toen de mogelijkheid zich voordeed om de bovenwoning erbij te kopen, was de beslissing dan ook snel genomen. De bewoners vroegen Bijvoet architectuur & stadsontwerp om beide woningen samen te voegen tot een ruimtelijke, efficiënte nieuwe woning met hergebruik van oude elementen. Een vide vormt het hart van de woning, een nieuw dakterras de bekroning. De architect vertelt in een rondleiding door het woonhuis over haar ervaringen met het particuliere opdrachtgeverschap. Locatie: Bergselaan 93. Tijd: 14.00 uur. Aanmelden en informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl.

Body House, Rotterdam. Ontwerp: Monolab. FOTO: OSSIP VAN DUIVENBODE, AIR



EVENEMENTENOVERZICHT 25 juni Singeldingen Kinderactiviteit Met een mobiele kiosk en de inzet van talloze enthousiaste vrijwilligers wordt een deel van de Heemraadssingel in de zomer tijdelijk getransformeerd tot een bruisende ontmoetingsplek voor de buurt. Een Tai-Chi les, skaten onder begeleiding van jonge profs op een skateramp of gewoon voor een kopje koffie, kortom er is genoeg te doen op het Heemraadspark. Locatie: Heemraadspark aan de Heemraadssingel. Tijd: 10.00 – 18.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl.

Cité, Rotterdam. Ontwerp: Tangram Architekten. FOTO: OSSIP VAN DUIVENBODE

25 juni Cité; Rondleiding Laat je rondleiden door het woongebouw. Cité biedt 494 ‘shortstay’ appartementen voor studenten, net afgestudeerden en startende ondernemers. Collectiviteit en sociale interactie zijn centrale thema’s in het gebouw. Tangram Architekten vertaalde dit naar een ontwerp met twee woontorens van 75 en 84 meter hoog, die met elkaar verbonden zijn door een onderbouw. Op de begane grond is een riant atrium met zwevende kantoorruimten en grote trappartijen met daaromheen gezamenlijke voorzieningen. Locatie: Laan op Zuid 61. Tijd: 10.00 – 17.00 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni De Maastoren: Rondleiding Laat je rondleiden door het hoogste gebouw van Nederland en ga met de lift naar de 44e etage waar je een prachtig uitzicht hebt over de stad en met helder weer zelfs de Noordzee kunt zien. Het ontwerp van Dam en Partners i.s.m. Odile Decq Benoit Cornette bestaat uit twee schijven van 100 en 165 meter. De korte schijf staat haaks op de Wilhelminapier. De hoge schijf is naar het stadshart gericht. Spectaculair is het parkeren in de toren. Met een ronde hellingbaan rijden de auto's dwars door de lobby het gebouw binnen. LET OP: legitimatie verplicht! Locatie: Wilhelminakade 1. Tijd: 10.00, 11.30, 13.30 en 15.30 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Woningen Walhallalaan Rondleiding Neem tijdens een rondleiding een kijkje in drie woningen aan de Walhallalaan, die de bewoners in eigen

opdrachtgeverschap bouwden op een vrijgegeven kavel aan de Maas. Monolab ontwierp het sculpturale Body House, met een inwendige staalconstructie die lijkt te zweven in een vrije ruimte van bijna 8 meter hoog. Architect Rene Onsia gaf als een van de eerste bewoners zijn eigen ontworpen huis grote uitkragende vensters om zo optimaal uitzicht te hebben op de Nieuwe Maas. Ook architect Jack Hoogeboom bouwde zijn eigen woning, uitgevoerd in houtskelet met een bouwtijd van slechts vijf maanden. Locatie: Walhallalaan 18. Tijd: 10.30, 13.00 en 15.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Villa Zebra: Lekker uit de hoogte: Kinderactiviteit Wil jij Rotterdam bekijken vanuit de wolken? Dat kan! Tijdens de dag kan je vanaf het hoogste kantoorgebouw van Rotterdam, de Maastoren, neerkijken op de stad, met aansluitend een workshop in Villa Zebra. Alles ziet er boven anders uit. Gebouwen worden vierkantjes, rechthoeken of cirkels; er is zelfs een gebouw in de vorm van een paperclip! Wat zie je allemaal? Zo hoog in de lucht krijg jij vast prachtige ideeën. Die ideeën kun je vervolgens gebruiken voor een aansluitende workshop in Villa Zebra. LET OP: bij de Maastoren is legitimatie verplicht! Locatie: Verzamelen bij Maastoren (Wilhelminahof 1), aansluitend workshop in Villa Zebra (Stieltjesstraat 21). Tijd: 13.00 uur en 15.00 uur. Toegang: Voor kinderen van 812 jaar (maximaal 1 volwassen begeleider per kind). Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Sneak preview NAi en Museumwoning Sonneveld Rondleiding en lezing Neem alvast een voorproefje op het vernieuwde NAi, dat officieel op 1 juli weer opent. Het vernieuwde entreegebied en het Doedek zijn al te bewonderen. Architect Jo Coenen geeft tijdens de dag twee keer een lezing geeft over de verbouwing. Ook Museumwoning Sonneveld is open. Leonard Kooij, de kleinzoon van de familie Sonneveld die als kind menig uurtje doorbracht in het bijzondere huis, geeft rondleidingen. Locatie: Museumpark 25. Tijd: NAi: 10.30 – 16.30 uur (rondleidingen), 11.00 en 14.00 uur (lezing); Museumwoning Sonneveld: 12.00, 13.00 en 15.00 uur (rondleiding). Aanmelden via www.nai.nl/inschrijven. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Park 16Hoven Rondleiding en lezing Iedereen die altijd al een eigen huis heeft willen bouwen kan zich laten inspireren in Park 16Hoven. Ontwerpers Gerard de Jong en Joke Weber behoren tot de allereerste bewoners van Park 16Hoven. Na een zondagochtendwandeling door de wijk raakten zij zo geïnspireerd door de vrije kavels, dat zij besloten hun droomwoning te ontwerpen. In hun lezing vertellen zij over het proces dat je als particuliere opdrachtgever doorloopt en alle uitdagingen die je als ontwerper tegenkomt. Hierna start de wandeling langs ‘zelf verzonnen’ villa’s, waarbij we een kijkje nemen in de witte villa van architect Nico van den Berg. Locatie: hoek Van Leeuwenhoekhof en Van der Duijn van Maasdamweg. Tijd: 14.00 – 15.30 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl.

25 juni New Topographics Tentoonstelling, opening Het Fotomuseum opent de remake van de spraakmakende architectuurtentoonstelling ‘New Topographics’ uit 1975 over moderne landschapsfotografie. Geen composities van een overweldigende natuur, maar de invloed van de mens op zijn omgeving; suburbs, benzinestations, snelwegen en industriegebouwen. Gedurende de dag zijn er rondleidingen door de tentoonstelling en om 17.00 uur is iedereen van harte uitgenodigd voor de feestelijke opening van New Topographics. Locatie: Wilhelminakade 332. Tijd: 11.00 – 16.00 uur, opening om 17.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni World Port Center Rondleiding Het World Port Center, ontworpen door Norman Foster, biedt een blik op het havengebied. Letterlijk, met het uitzicht vanaf de 17de verdieping, en figuurlijk met een presentatie over de architectuur van het havengebied. U ziet het indrukwekkende havenlandschap, met grootse infrastructuur, architectuur en natuur. LET OP: legitimatie verplicht! Locatie: Wilhelminakade 909. Tijd: 10.30, 11.30 en 12.30 uur. Meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl. 25 juni Architektenburo Kühne en Co Open Huis Neem een exclusief kijkje in het deels zwevende kantoor- en woongebouw van architect Joost Kühne. Een stukje stad wordt hier twee keer gebruikt. Een medewerker van Kühne&Co leidt je rond door het bijzonder vormgegeven smalle werkgebouw met daarboven woonruimte en daktuin, en toont het nieuwe ontwerp van Kühne & Co aan de Mauritsstraat. Locatie: Boomgaardsstraat 34. Tijd: 13.30, 14.00, 14.30 en 15.00 uur. Aanmelden en meer informatie: www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl.

Woonhuis/architectenbureau Kralingen, Rotterdam. Ontwerp: Drexler Guinand Jauslin Architecten. FOTO: JEROEN MUSCH

25 juni Architectenbureau aan woonhuis Kralingen: Open Huis Een woning met architectenbureau in Kralingen (Rotterdam) is volledig gerenoveerd voor de jonge familie van de architect. Terwijl de indeling van de kamers de originele indeling van de woning volgt, zijn belangrijke elementen ontworpen vanuit een hedendaagse benadering. Keuken en badkamer zijn gerenoveerd door zorgvuldig elementen toe te voegen waardoor de kamers hun kwaliteit

Uitzicht vanaf de galerij van Arconiko architecten, Groothandelsgebouw, Rotterdam

hebben behouden. Licht en ruimte zijn in de woning gebracht door een glazen vloer op een stalen constructie van zeepbellen die door de kamers naar de zelf ontworpen tuin waaien. In het souterrain heeft het architectenbureau een spectaculair landschappelijk uitzicht op de Alpen. Locatie: Mecklenburglaan 14. Tijd: 11.00 – 17.00 uur (rondleidingen om 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur). Meer informatie: www.dgj.ch. 25 juni Alsemgeest & Westerwoudt Architekten: Open Huis Wij noemen onszelf graag ‘Rotterdams nuchter’. Wij zijn een middelgroot architectenbureau, werkzaam in nieuwbouw, verbouw en renovatie in zowel woningbouw als utiliteitsbouw. Wij stellen ons bureau open voor een kijkje in de keuken, onze werkwijze en voorbeeldprojecten. Voor ons wordt de uitkomst van een gebouw in grote mate bepaald door de opdrachtgever, waarbij strakke regie en heldere afspraken erg belangrijk zijn. Daarnaast staat management van het proces, de bewaking van planning en budget en de communicatie met partijen voorop. Ons doel is een technisch hoogwaardig en architectonisch optimaal product te realiseren. Locatie: Scheepmakershaven 29E. Tijd: 10.00 – 15.00 uur. 25 juni Architectenbureau Weeda van der Weijden: Open Huis Wat is dat voor een groot gebouw hier in de straat? Wie heeft dat ooit gebouwd? Wie werkt daar nu? Wat doet een architect? Wat ontwerpen zij? Vragen van buren en voorbijgangers die beantwoord zullen worden tijdens ons Open Huis. Locatie: Tijs van Zeventerstraat 15. Tijd: 10.00 – 16.00 uur. Meer informatie: www.wvdw.com. 25 juni Gratis consult: Hoe realiseer ik mijn woondroom?! Open Huis Je eigen huis (laten) bouwen? Samen met vrienden of juist alleen? De architecten van Inbo realiseren woondromen! Kom langs in Las Palmas en doe inspiratie op voor deze lang gekoesterde wens. Wat is (collectief) particulier opdrachtgeverschap? Hoe vind ik andere mensen om samen mee te bouwen? Welke praktische zaken moeten worden geregeld en hoe doe ik dat? Op het programma staan een workshop waarin we op deze en andere vragen antwoord geven en een inspirerende rondleiding door Las Palmas. Locatie: Las Palmas 3e verdieping, Wilhelminakade 308. Tijd: 12.00 – 17.00 uur. Rondleidingen: 13.00 en 15.00 uur. Workshop: 14.00 en 16.00 uur. Meer informatie: www.inbo.com. 25 juni De Jong Gortemaker Algra Open Huis De Jong Gortemaker Algra bestaat al 85 jaar en is een multidisciplinair

architectenbureau met een rijke ervaring en een krachtige visie. Het is onze ambitie om met aandacht en inventiviteit, kwalitatieve en heldere architectuur te maken die past bij de leefomgeving van mensen. Tijdens de Dag van de Architectuur organiseren we rondleidingen door ons bureau met informatie over onze projecten en werkzaamheden. Samen met Inbo organiseren we rondleidingen door Las Palmas. Locatie: Las Palmas, Wilhelminakade 310. Tijd: 12.00 – 17.00; rondleidingen Las Palmas: 13.00 en 15.00 uur. 25 juni Uitzicht op de Toekomst Open Huis Arconiko architecten, winnaar van de laatste Rotterdam Architectuur Prijs, zet op 25 juni zijn deuren open. Vanuit ons kantoor op de 7de verdieping van het Groothandelsgebouw, heeft u een prachtig uitzicht op de toekomst. Kijk mee over de schouder van de architect en krijg een toelichting op het eerste Cradle 2 Cradle huis van Nederland. Leer hoe Nederland schoner en comfortabeler wordt. Gebruik je eigen afval en bouw mee aan een maquette van afvalmaterialen die, eenmaal gedemonteerd, dienen als voedsel voor onze toekomstplannen. En geniet van het uitzicht op de spannendste bouwput van Nederland. Locatie: Groothandelsgebouw, Stationsplein 45, Unit A7.006. Tijd: 10.00 – 17.00 uur.

STOLWIJK 25 juni Wat is kwaliteit: de meerwaarde van bouwwerken Open Huis Architectenbureau Drost Bna geeft uitleg aan jong en oud uitleg over wat het vak architect inhoudt en wat een architect voor een opdrachtgever kan betekenen. Locatie: Tentweg 32. Tijd: 10.00 – 12.00 uur. Meer informatie: [email protected].

NAi, Rotterdam. Ontwerp: Jo CoeFOTO: CAREL HEES nen.

Trouw zaterdag 18 juni 2011 architectuur. Thema: Zelfverzonnen & Agenda

Recommend Documents