Traditionele voedingswetenschap

Traditionele voedingswetenschap Over zegeningen en tekortkomingen Gertjan Schaafsma PhD

Inhoud 

Ontwikkeling van de voedingswetenschap



Zegeningen (feiten en fabels)



Tekortkomingen

Den Bosch, 13 mei 2011

Ontwikkeling voedingswetenschap Klassieke voedingsleer (1900 - 1970) • Preventie van gebreksziekten

Optimal Nutrition (1970 - ….) • Preventie van gebreksziekten • Preventie van chronische ziekten

Functionele voedingsmiddelen (1990 - ….) • Health promotion


Een klassieke voedingsdeficiëntie


Vitamine D-tekort onder alle lagen van de bevolking 

Bewoners van verzorgingshuizen en verpleeghuizen:

80 %



zelfstandig wonende ouderen:

50 %

lichte huidskleur kinderen

donkere huidskleur

5%

15-30 %

zwangeren

5-10 %

55-65 %

volwassenen

5-10 %

15-60 %


Uitdaging: compressie van morbiditeit Gezondheid Welzijn Gewenst patroon Gangbaar patroon

Winst in kwaliteit van leven

0

35

55

75

95

Leeftijd


Het gebied van onderzoek

Voeding Beweging Alcohol Roken Medicijnen Drugs Stress

Genen Conditie Leeftijd Geslacht

Metabole respons

Ziekte Gezondheid Welzijn Prestatie


Ziekten en prestatie-welzijn Ziekten - Morbide obesitas - Hart- en vaatziekten - Metabool syndroom - Diabetes type II - Kanker - Osteoporose - Allergie - Ontstekingsziekten - Constipatie

Prestatie-welzijn

- Weerstand - Darmfunctie - Cognitive functies - Stemming - Verzadiging - Fysiek prestatievermogen - Huidgezondheid


Preventie van chronische ziekten Beweging Obesitas Hart- en vaatziekten

---

Diabetes type II Metabool syndroom Osteoporose Darmkamker

-----

Prostaatkanker Borstkanker Osteoarthritis

? ---

Allergie

?

Constipatie

--

Voeding ++ cal ++ verz. vetz., Na - alcohol, vezel, DASH, β-glucan, fytosterolen, vis ++ cal, verz. vetz. ++ cal, Na, verz. vetz., vis - - Ca, vitamine D - Ca, vitamine D, vis + alcohol - lycopeen, lignanen + alcohol - visvetz. glucosaminechondroitine sulfaat + allergene eiwitten - probiotica - vezel


Verbetering prestatie/welzijn Beweging

Voeding

Weerstand Darmfunctie

++ ++

Cognitie Stemming Verzadiging

++ ++ +

Fys. Prestatie

+++

+ Micronutr., eiwit + Pre- en probiotica, vezel + Cafeϊne, visvetz. + Tryptofaan + Eiwit, ‘fabuless’, vezel + CHO, cafeϊne, creatine, alk. zouten + visvetz.

Huidgezondheid +


Algemene voedingsaanbevelingen


Feiten 

Het voedingspatroon is bepalend voor gezonde voeding



Voedingsmiddelen in Nederland zijn veilig



Overvoeding en gebrek aan beweging schaden de volksgezondheid


Fabels 

Voedingsmiddelen met additieven (stoffen met E-nummers) zijn ongezond



Melk is alleen goed voor het kalf



Dikke mensen eten minder dan dunne



Suiker veroorzaakt vetzucht



Van aspartaam krijg je kanker



Biologische voeding is gezonder dan traditionele voeding


Mythe en fictie


Toename overgewicht en obesitas in NL; geen toename van suikergebruik


Samenvatting Suiker en Gezondheid Onderwerp

Stand van zaken

Nutriëntendichtheid

< 20 en%, geen problemen

Tandcariës

Relatie met frequentie

Hart- en vaatziekten

Bovengrens niet vast te stellen

Diabetes mellitus type 2

Geen bewijs voor negatief effect

Obesitas

Bovengrens niet vast te stellen

Glycaemische index

Relatief laag voor suiker

Gedrag

Geen bewijs voor neg. effect Den Bosch, 13 mei 2011

Landelijke groeistudies TNO


Risico’s overgewicht en obesitas 

Diabetes mellitus type II



Cardiovasculair



Respiratoir



Orthopaedisch



Verminderde fertiliteit



Verhoogde mortaliteit



Psycho-sociale problemen –

discriminatie

–

eigenwaarde lichaamsbeeld Den Bosch, 13 mei 2011

Mortality ratio

Increased risk on mortality with increased obesity.

2,5

2,0

1,5

1,0

0 20

25

30

35

40

Body mass index (kg.m2)


Leefstijl en vermindering van sterfte Aanbeveling

CHZ

Algemene

patiënten

bevolking

Stoppen met roken

35 (%)

50

Lichamelijke act.

25

25

Matig alcohol gebruik

20

15

Voedingsverandering

45

30

Lestra et al., Circulation 112 (2005) 924-934 Den Bosch, 13 mei 2011

Bewegingsarmoede in NL


Overgewicht and diabetes type II in NL Overgewicht Diabetes type II


Obesity and education in adults the Netherlands 18

Age-standardized

16 14 12 10

men women

8 6 4 2 0 lowest Basic education

low

middle

higher highest Higher vocational/ Den Bosch, 13 mei 2011 university

1990 Diabetes Prevalence (Adults)

Total Prevalence = 4.9%

No Data

Less than 4%

4% to 6%

Above 6% Den Bosch, 13 mei 2011

Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

2000 Diabetes Prevalence (Adults)

Total Prevalence = 7.3%

No Data

Less than 4%

4% to 6%

Above 6% Den Bosch, 13 mei 2011

Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

De obesogene samenleving



Sport, hoezo?


Mag het een beetje minder?


Waar gaan we naar toe?


Gewichtstoename: de verstoorde balans

Energieverbruik

Energieinname


Slecht en goed bericht 1.

Een positieve energiebalans van slechts 50 kcal per dag (1 koekje) betekent over een jaar een gewichtstoename ca. 2 kg!!

2.

Een negatieve energieblans van slechts 50 kcal per dag (1 koekje) betekent over een jaar een gewichtverlies van ca. 2 kg


Energieinname in relatie tot energieverbruik Energieinname

Onvoldoende opnamecapaciteit

Cognitief proces

Fysiologisch proces

Energieverbruik (PAL)


Hoe is de oplossing te realiseren?                

Verhoog kennisniveau over gezonde leefstijl (voeding en beweging) Maak bewegen leuk Vergroot aantal speelplaatsen voor kinderen Bewegingsvriendelijke ontwerpen van gebouwen en wijken Beperk computergebruik en tv kijken Bevorder grootschalig gebruik van de fiets Ga dichter bij het werk wonen Schaf overdrachtsbelasting af Beperk blootstelling aan verleidingen Herstel sociale functie van de gezamenlijke maaltijd (ontbijt, lunch en avondeten) Eet langzaam en geniet Reduceer eten tussendoor (snacks) Verklein porties Ontwikkel gezonde voeding Beperk ‘vloeibare caloriën’ Zoek alternatieven voor voeding als ’troost’ Den Bosch, 13 mei 2011

Populaire diëten                  

Atkins Montignac Juicing Detox South Beach Zone New Beverly Hills Scarsdale Medical Bodysense New Hilton Head Metabolism New Biogenic Fit for life Multi colour Bloedgroepen Sherry Brood-wissel EDH Sonja Bakker Dr. Frank Den Bosch, 13 mei 2011

Schijnoplossingen als enige maatregel 

Diëten



Kunstmatige zoetstoffen



Light foods



1 x per week een uurtje sporten


De enige echte oplossing Duurzame verandering van leefstijl 1.

Verhoog lichamelijke activiteit

2.

Eet minder (maar wel lekker)


Maar, 

Overdrijf niet



Stigmatiseer niet



Idealiseer de slankheid niet


Samenvatting 1.

2. 3. 4.

5.

6.

Voeding in NL is veilig, voedingsgedrag vaak niet. Gebruik voeding volgens de Richtlijnen! Beweeg! Overgewicht en obesitas zijn producten van de westerse leefstijl (obesogene maatschappij) en bedreigen de gezondheid. Een aanpak op meerdere fronten is noodzakelijk. Diëten werken op korte termijn, maar alleen een duurzame verandering van leefstijl biedt de oplossing. Den Bosch, 13 mei 2011

Mijn stellingen 1.

Bestaande kennis is toereikend om leefstijladviezen te geven die voedingstekorten en chronische ziekten helpen te voorkomen.

2.

Een groot probleem is om de adviezen geimplementeerd te krijgen.

3.

Van effectieve gedragsbeinvloeding is op ‘public health’ niveau meer heil te verwachten dan van kennisvermeerdering over optimale voeding.

4.

Daarom dient in de voedingswetenschap gedragsonderzoek meer prioriteit te krijgen. Den Bosch, 13 mei 2011

Traditionele voedingswetenschap

Recommend Documents