Top 15 energiezuinige scholen. onderzoeksrapport In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Top 15 energiezuinige scholen onderzoeksrapport 2014 In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Voorwoord Het onderzoeksrapport ‘Top 15 energiezuinige scholen’ is opgesteld door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) als onderdeel van het werkprogramma Energie & Gebouwde Omgeving van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De uitvoering van het Werkprogramma Energie & Gebouwde omgeving in 2015 heeft tot doel om het ministerie van BZK te faciliteren bij het realiseren van het beleid op gebied van energiebesparing in en rond gebouwen, waarvan de concrete doelen zijn vastgelegd in het Nationale Energieakkoord (bijnaenergieneutrale nieuwbouw vanaf 2020 en een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050). Deze publicatie signaleert trends en ontwikkelingen rond innovaties die bijdragen aan de doelen van het Energieakkoord.

2 | Top 15 scholen - onderzoeksrapport 2014

Inhoudsopgave 1. Inleiding

4

2. Samenvatting

5

3. Top 15: E/E (2014) 4. Analyses

6

4.1

Programma: grootte en gebruiksfuncties van het gebouw

7

4.2

Ontwerp/ compactheid

7 8

4.3 Isolatie vloeren, gevels, daken & ramen

9

4.4 Opwekking van warmte en koude

10

4.5 Ventilatie

11

4.6

Duurzame energie

12

4.7

Verlichting

13

5. Conclusies

14

Bijlagen

Bijlage 1. Projectenlijst

15

Bijlage 2. Projecten data

16

Bijlage 3. Factsheets per project

17

3 | Top 15 energiezuinige scholen - onderzoeksrapport 2014

1. Inleiding Naar Energieneutrale scholen Vanaf 2020 moet alle nieuwbouw (bijna) energieneutraal zijn. Als tussenstap zijn per 1 januari 2015 de energieprestatie- eisen in het Bouwbesluit met 30 tot 50 procent aangescherpt. Zo verandert de EPC-eis voor de onderwijsfunctie van 1,3 naar 0,7; een aanscherping met 46,2 procent. Bij veel partijen leeft de vraag op welke wijze aan deze strenge eisen kan worden voldaan. Op dit moment zijn al schoolgebouwen gerealiseerd die voldoen aan de eisen van 2015. RVO.nl heeft in het voorjaar van 2014 een inventarisatie gemaakt van deze scholen. In opdracht van RVO.nl heeft moBius Consult de berekening van de energieprestatie van de beste scholen gecontroleerd en waar nodig gecorrigeerd. Op basis hiervan is een top 15 samengesteld. De nummers 14 en 15 voldoen vrijwel aan de aangescherpte eisen van 2015. De nummer 2 is precies energieneutraal en de nummer 1 levert zelfs energie, bijvoorbeeld voor de computers van de leerlingen en heeft dan nog energie over om terug te leveren aan het net.

Enkele beperkingen Het onderzoek heeft zich beperkt tot scholen voor het Primair en Voortgezet Onderwijs. Eén school CAH Vilentum bleek tijdens de analyses een school voor het hoger agrarisch onderwijs. Omdat dit in een laat stadium werd ontdekt, en vanwege de bijzondere toegepaste technieken, een school in een kas, staat deze school toch in de top 15. Een andere eis was dat de scholen in de zomer van 2014 daadwerkelijk gebouwd moesten zijn. Het onderzoek richt zich op het onderwerp energie. Vanuit het programma Frisse Scholen is het evident dat een goed binnenmilieu van groot belang is voor een gezond en productief leerklimaat. Van een aantal scholen in de Top 15 is bekend dat zij extra eisen hebben gesteld ten aanzien van de luchtkwaliteit en verlichting. Eisen die leiden tot een hogere energievraag. Bij de ranking van de projecten is hiermee geen rekening gehouden. Een andere beperking is dat de ranking gebaseerd is op theoretische waarden. Er is gecontroleerd of de voorzieningen daadwerkelijke gerealiseerd zijn. Maar er is niet gemeten of zij naar behoren functioneren. Evenmin is nu bekend wat het energiegebruik in de praktijk is.

Peildatum 2014 Omdat de Top 15 is samengesteld in 2014 zijn alle projecten doorgerekend met de bepalingsmethode en de eisen zoals die in dat jaar van kracht waren.

Monitoring volgt Inmiddels is een begin gemaakt met het intensief monitoren van acht scholen uit de Top 15, zie hiervoor bijlage 2. Eerst wordt gecontroleerd of alle voorzieningen daadwerkelijk functioneren. Vervolgens wordt in alle vier seizoenen nagegaan wat de gebruikerstevredenheid is, het energiegebruik in de praktijk evenals de luchtkwaliteit en de optredende binnenluchttemperaturen. Waar wenselijk worden aanvullende metingen naar geluid en licht uitgevoerd. Zodra de resultaten bekend zijn, zal RVO.nl hierover publiceren. Utrecht, 5 februari 2015


2. Samenvatting De scholen uit de Top 15 van 2014 vormen een bont gezelschap met variaties in grootte, aantal verdiepingen, locatie, gebruik en architectuur die zo typerend is voor de Nederlandse scholenbouw. Omdat de energieprestaties een mooie reeks vormen is onderzocht welke ontwerpvariabelen veel invloed hebben op de ranking.

Energieprestatie Het berekend energiegebruik gedeeld door het toelaatbare energiegebruik, afgekort tot E/E dient conform Bouwbesluit kleiner of gelijk aan 1 te zijn. Het beste project heeft zelfs een E/E onder de nul: - 0,195. Het gemiddelde van de top 15 is een E/E van 0,29 ofwel een energiebesparing ten opzichte van de minimumeisen in het Bouwbesluit 2014 van ruim 70 procent! Nummer 15, de Brede School PLUS in Lage Mierde heeft een E/E van 0,612. Dit ligt een fractie boven de nieuwe eis uit 2015, die neerkomt op een E/E (2014) van 0,538. Het bovenste figuur op bladzijde 6 geeft een overzicht van de E/E van de 15 gebouwen. Indien de opbrengst van de PV-systemen wordt weggelaten ontstaat een geheel nieuw beeld. De E/E van de 15 projecten ligt nu tussen de 0,373 en 0,709 met een gemiddelde van 0,532. Het onderste figuur op bladzijde 6 geeft een overzicht.

Opwekking van warmte en koude Drie scholen (uit Amsterdam) zijn aangesloten op stadsverwarming. De school op Ameland heeft een biomassaketel. Deze draagt in aanzienlijke mate bij aan de gunstige ranking van deze school. Eén school het een energiedak dat warmte en elektriciteit levert. Een passief school heeft een innovatief verwarmingssysteem: BAOPT. De overige scholen maken gebruik van een warmtepomp Een groot deel van de scholen heeft een warmtekoude opslag, die gebruikt wordt om ’s zomers de school efficiënt te koelen. De scholen zonder koeling gebruiken nachtventilatie, kleinere ramen of hebben een relatief lage bezettingsgraad. De invloed van het opwekkingsrendement van de verwarmingsinstallatie is door de sterk gereduceerde warmtevraag beperkt.

Ventilatiesysteem De energieschool in Jirnsum is hier een buitenbeentje. Ventilatielucht wordt via grondbuizen voorverwarmd en na eventuele na-verwarming op één punt gedoseerd het lokaal ingeblazen. De overige scholen hebben gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning. Soms centraal, soms een systeem per lokaal. Het grootste deel van de scholen heeft een ventilatiesysteem dat CO2 wordt gestuurd.

Gebouwgrootte De gebouwgrootte varieert met een factor vijf van ruim 1.300 m2 tot bijna 6.900 m2. De kleinere gebouwen zijn scholen voor het basisonderwijs in 1 of 2 bouwlagen. Er is geen eenduidige relatie gevonden tussen de gebouwgrootte en de ranking in de top 15. Wel is het zo dat grotere scholen duidelijk compacter zijn.

Gebouwfuncties Slechts iets meer dan de helft, 55 procent, van de gebouwoppervlakte heeft een pure onderwijsfunctie. 17 procent heeft een bijeenkomstfunctie, 14 procent een gemeenschappelijke functie, 8 procent een sportfunctie en 6 procent een kantoorfunctie. De verschillen tussen de gebouwen zijn aanzienlijk en blijken weinig relatie te hebben met de gebouwgrootte. Relatief kleine gebouwen voor het basisonderwijs hebben vaak ook voor- en naschoolse opvang, kinderdagverblijven en een wijkfunctie.

Isolatie De isolatiewaarden van de dichte geveldelen vertonen een grote variatie van R = 2,5 tot R = 10. Gemiddeld ligt de isolatiewaarde met R = 6 hoog. Ook de isolatiewaarde van de ramen toont een grote spreiding met van U= 2,11 tot 0,71. Een lage U=waarde staat voor een goede isolatie. De kleinere scholen zijn vaker zeer goed geïsoleerd. Het gebrek aan compactheid wordt hiermee voor een deel gecompenseerd.

Verlichting In zeer goed geïsoleerde scholen met efficiënte installaties loopt het aandeel van verlichting in het energiegebruik op tot meer dan 50 procent. In toenemende mate wordt in scholen daglichtschakeling en aanwezigheidsdetectie toegepast. Het effect op het energiegebruik is aanzienlijk. Een aantal scholen heeft een relatief hoog geïnstalleerd vermogen. Meer licht beoogt het activeren van de leerlingen en daarmee een verbetering van de leerprestaties.

Opwekking van duurzame energie Twee scholen maken gebruik van biomassa waarvan in één school als hoofdverwarming. De ander school heeft een biomassaketel als pieklastvoorziening, Door het lage deellastrendement is dit geen gelukkig keuze. Zeven scholen maken gebruik van zonnewarmte. Eén school zeer uitgebreid door het toepassen van een energiedak. In de overige gevallen betreft het kleine zonneboilersystemen voor het verwarmen van tapwater. De toepassing van pv varieert sterk van 0 tot 875 m2 per school. Het effect op de ranking blijkt zeer groot. Vooral indien gekeken wordt naar het pv-oppervlak ten opzichte van het gebruiksoppervlak is de relatie zeer herkenbaar. Scholen in 3 of 4 lagen hebben de beschikbare ruimte op het dak maximaal moeten benutten om voldoende zonnepanelen te kunnen plaatsen teneinde (bijna) energieneutraal te worden. De energieleverende school in Westergeest heeft zelfs pv-panelen op een afdak geplaatst.


3. Top 15: E/E [2014] zoals gebouwd

Top 15: E/E [2014] na weglating van de pv-systemen


4. Analyses 4.1 Programma: grootte en gebruiksfuncties

4.1 Programma: grootte en gebruiksfuncties

vragen: * Is er een relatie tussen ranking Top 15 en gebouwgrootte? * Welke functies zitten in het (school)gebouw

Plein Oost Haarlem

BWS Nes, Ameland

BS Houthaven Amsterdam

Praktijkschool Focus Heerhugowaard

Odyzee Goes

Klaverblad Amsterdam

MKC Zeeburgereiland Amsterdam

Lyceum Schravenlant Schiedam

De Energieschool Jirnsum

Veldhuizerschool Ede

CAH Vilentum Dronten

Christiaan Huygens College Eindhoven

Brede school PLUS Lage Mierde

gemiddelde

E/E [2014]

-0,195

-0,002

0,067

0,091

0,153

0,16

0,18

0,247

0,367

0,448

0,473

0,477

0,538

0,611

0,612

0,282

jaar opening

2012

2014

2013

2014

2013

2011

2011

2012

2013

2013

2013

2011

2012

2010

2010

2012

onderwijs

627

1.940

783

2.939

2.337

1.688

1.519

1.205

1.128

3.594

996

1.079

3.473

3.442

921

1.845

bijeenkomst

718

49

542

165

1.286

1.014

884

568

De Wilgenstam Rotterdam

MFC WestergeestTriemen Wetergeest

* Hebben deze invloed op de ranking?

2

Gebruikoppervlakte [m ]

479

sport gemeenschappelijk

179

kantoor

totaal

figuur: gebruikoppervlak 2 [m Ag]

figuur: gebouwfuncties [op schaal weergegeven]

252 53

995

672

137

392

831

762

69

252

847

284

308

812

836

399

1.579

728

79

856

767

215

219

118

107

200

521

31

1.688

2.137

2.868

3.738

5.713

1.557

6

7

8

9

1.524

2.521

1.577

5.980

4.803

1

2

3

4

5

281

62

98 1.342

731

1.649

626

748

6.116

6.853

205

479 189

2.010

3.362

8.000 6.000 4.000 2.000 0 10

11

12

13

14

15

16

conclusies: Er is geen eenduidige relatie zichtbaar tussen ranking en gebouwgrootte Gemiddeld heeft 55% van het gebouw als functie 'onderwijs' Er is echter geen relatie zichtbaar tussen ranking en gebouwfuncties

9 7 | Top 15 energiezuinige scholen - onderzoeksrapport 2014

4.2 Ontwerp: compactheid

4. 2. Ontwerp: compactheid

vragen:

* Zijn er grote verschillen tussen de scholen in compactheid? * Heeft dit een relatie met de schoolgrootte?

aantal verdiepingen

1+

3

1+

4

3

2

2

2

3

4

1+

2

3

3

2

gemiddelde









Odyzee Goes




BWS Nes, Ameland

Plein Oost Haarlem


* Is er een relatie met de ranking?

Gebruiksoppervlak [Ag]

1.542

2.521

1.577

5.980

4.803

1.688

2.137

2.868

3.738

5.713

1.557

1.352

6.116

6.853

2.010

3.364

Buitenoppervlak [Ao]

3.475

4.487

3.813

6.337

5.511

3.290

4.242

4.413

4.099

8.079

2.852

2.836

8.165

7.173

4.622

4.893

Ag/Ao

0,44

0,56

0,41

0,94

0,87

0,51

0,50

0,65

0,91

0,71

0,55

0,48

0,75

0,96

0,43

0,65

Ao/Ag

2,25

1,78

2,42

1,06

1,15

1,95

1,99

1,54

1,10

1,41

1,83

2,10

1,34

1,05

2,30

1,68

9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0

gebruiksoppervlak buitenoppervlak

figuur: ranking op gebruiksoppervlak en bijbehorend buitenoppervlak

conclusies: Verschillen in compactheid zijn groot, bijna factor 2,5 Kleine scholen zijn minder compact Er is geen herkenbare relatie met de ranking in de Top 15


4.3 Isolatie vloer, gevel, dak en ramen

vragen:

4. 3. Isolatie vloer, gevel, dak & ramen

* Zijn er grote verschillen tussen de projecten? * Is er een relatie tussen isolatiegraad en ranking?


Odyzee Goes









gemiddelde

0,153

0,16

0,18

0,247

0,367

0,448

0,473

0,477

0,538

0,611

0,612

0,286

2.521

1.577

5.980

4.803

1.688

2.137

2.868

3.738

5.713

1.557

1.352

6.116

6.853

2.010

3.364

R-vloer

6,50

7,50

5,00

5,00

6,00

3,00

8,00

5,50

5,00

5,00

10,00

6,66

3,50

4,50

5,00

5,74

R- gevel

6,00

8,00

5,00

5,00

5,00

5,00

10,00

5,50

10,00

5,00

10,00

10,00

3,50

2,50

5,00

6,37

R-dak

5,70

8,00

5,00

5,00

6,00

5,00

8,00

5,50

8,00

5,00

10,00

13,00

3,50

4,50

5,00

6,48

1 /U*-raam

0,83

0,98

0,59

0,71

0,71

0,63

1,41

0,68

0,74

1,00

1,00

1,00

1,67

0,48

0,71

0,88

-0,195 -0,001


BS Houthaven Amsterdam 0,091

1.542

E/E [2014]

Plein Oost Haarlem

0,067

projectgrootte


BWS Nes, Ameland

* Is er een relatie met de isolatiegraad en de gebouwgrootte?

passief

passief

passief*

11

12

8.000 6.000 figuur: gebouwgrootte en isolatiegraad

4.000 2.000 0 1

2

3

4

5

6

* 1/U is vergelijkbaar met de R-waarde conclusies:

7

8

9

10

13

14

15

16

Grotere scholen kiezen niet voor zeer goede isolatie, De kleine en middelgrootte voor de helft Er is geen herkenbare relatie met de ranking


11

4.4 Opwekking van warmte en koude

vragen:

4. 4. Opwekking van warmte en koude

* Welke warmtebronnen worden gebruikt? * Is er altijd koeling aanwezig, op welke wijze?









0,067

0,091

0,153

0,16

0,18

0,247

0,367

0,448

0,473

0,477

0,538

0,611

0,612 0,2818

2.521

1.577

5.980

4.803

1.688

2.137

2.868

3.738

5.713

1.557

1.352

6.116

6.853

2.010

primaire warmtebron secundaire warmtebron

Wp/WKO

Wp/WKO

hout

sv

Wp/WKO

Wp/WKO

Wp

sv

sv

Wp/WKO

107HR

-

107HR

-

-

hout

-

-

-

-

-

-

indien Wp: open systeem

+

+

nvt

nvt

+

-

-

nvt

nvt

+

gesloten systeem

-

-

nvt

nvt

-

+

-

nvt

nvt

-

lucht

-

-

nvt

nvt

-

-

+

nvt

nvt

3,25

3,25

nvt

2,06

3,6

3,4

3,4

1,67

1,67

rekenrendement

gemiddelde


-0,002

1.542


BWS Nes, Ameland

-0,195

Odyzee Goes

Plein Oost Haarlem

E/E [2014] projectgrootte



* Is er een relatie met de ranking zichtbaar?

3.364

Wp/WKO Wp/WKO e-dak*** Wp/WKO -

107HR

nvt

-

+

nvt

+

-

-

nvt

-

-

4,45

0,95

3,1

4,45

-

-

***

+

6

3,4

koeling

+

+

-*

+

+

+

-

-

+

+

+*

+

+

+

+

rekenrendement

12

12

3

0**

12

12

nvt

nvt

12

12

12

12

12

12

12

conclusies: Warmtepompen met open of gesloten bronnen en opslag domineren Maar ook andere vormen, bijvoorbeeld 3 keer stadsverwarming in A'dam *

Koeling alleen van de serverruimte

Het stoken van snoeihout op Ameland

**

koeling vanuit koude net

En een energiedak in Eindhoven

*** energiedak

De WKO's maken efficiënte koeling mogelijk Ook hier een aantal specialties, waaronder koeling via grondbuizen Een relatie met de ranking is niet waarneembaar


4.5 Ventilatie

4. 5. Ventilatie

vragen:

* Welke systemen en regelingen worden toegepast?


Plein Oost Haarlem

BWS Nes, Ameland




Odyzee Goes









* Is er een relatie zichtbaar met de ranking?

E/E [2014]

-0,195

-0,001

0,067

0,091

0,153

0,16

0,18

0,247

0,367

0,448

0,473

0,477

0,538

0,611

0,612

projectgrootte

1542

2521

1577

5980

4803

1688

2137

2868

3738

5713

1557

1352

6116

6853

2010

* centaal/ decentraal

centraal

centraal

centraal

centraal

centraal

decentraal

centraal

centraal

decentraal

centraal

**

decentraal

***

centraal

centraal

zonering

+

+

+

+

+

+

+

-

+

+

**

+

***

+

+

CO2 sturing

+

+

deels

+

deels

+

deels

-

deels

deels

**

+

***

-

-

wtw

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

**

+

***

+

+

* De Praktijkschool Focus heeft een grote, natuurlijk geventileerde kas over 3 verdiepingen ** De Energieschool in Jirnsum heeft voorverwarming van ventilatielucht via grondbuizen en inblaas via BAOPT-systeem *** CAH Vilentum is een school in een grote kas conclusies: 3 Scholen hebben een afwijkend, zeer specifiek systeem 3 Scholen hebben decentrale luchtbehandelingen, 9 centraal Ook bij centrale systemen meestal meerder deelsystemen Zowel sturing op CO2 als sturing op tijd komen veel voor E r is geen eenduidige relatie met de ranking


4.6 Duurzame energie: biomassa, zonneboiler en pv-panelen vragen:

4. 6. Duurzame energie

* Welke vormen van duurzame energie zijn toegepast? * In welke mate?

biomassa

-

2

m zonneboiler

-

basis

-

pieklast

-

-

1081

307

499

485

425

195

-

-

124

875

60

452

0,11

0,23

0,18

0,23

0,17

0,11

0,03

-

-

0,02

0,13

0,03

0,16

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

0,32

1

2

1

2

[m ]

figuur: oppervlakte zonnepanelen per m2 gebruiksoppervlak

gemiddelde 82

0,31

-

Brede school PLUS Lage Mierde -

0,51

-

Christiaan Huygens College Eindhoven 1150

2

2

CAH Vilentum Dronten 7,5

662

figuur: oppervlakte zonnepanelen per gebouw

Veldhuizerschool Ede -

510

-

De Energieschool Jirnsum -

780

-

Lyceum Schravenlant Schiedam 36

780

-

MKC Zeeburgereiland Amsterdam -

m pv

-

Klaverblad Amsterdam 4,2

2

-

Odyzee Goes

-

10

10

2


-

-

10

m pv/ m Ag



BWS Nes, Ameland

Plein Oost Haarlem


* Heeft die invloed op de ranking?

-

1500 1000 500 0 0,60 0,40 0,20 0,00

conclusies: Twee projecten met stook biomassa waarvan één keer als pieklastketel Zonneboilers bij helft projecten (beperkt) toegepast CH College heeft groot thermisch energiedak waarop amorf silicium pv PV veel toegepast, relatie met Ag levert sterke verklaring voor bereikte epc


4.7 Verlichting

4. 7. Verlichting

vragen:

* Welke regelingen en welk verlichtingsvermogen is geïnstalleerd? * Is er in dit opzicht een ontwikkeling in de tijd te zien?




Odyzee Goes









E/E [2014]

0,067

0,091

0,153

0,16

0,18

0,247

0,367

0,448

0,473

0,477

0,538

0,611

0,612 0,2818

jaar opening projectgrootte

2013 1.577

2014 5.980

2013 4.803

2011 1.688

2011 2.137

2012 2.868

2013 3.738

2013 5.713

2013 1.557

2011 1.352

2012 6.116

2010 6.853

2010 2012,1 2.010 3.364

-

+

+

+

-

deels

+

+

-

+

+

+

-

+

+

+

+

+

+

2012 1.542

aanwezigheid

+

daglichtregeling

+

W/m2 energie [MJ/m

2]

aandeel in vraag

200 figuur: energiegebruik verlichting in MJ/m

2

2014 2.521 + +

-

+

-

+

+

+

-

8,00

7,00

10,00

10,50

7,50

7,50

8,00

8,50

7,50

7,50

10,00

10,00

10,00

11,00

8,50

124

114

195

112

116

103

123

151

127

110

170

138

142

169

176

37%

34%

51%

53%

35%

31%

39%

49%

40%

38%

52%

39%

46%

43%

41%

2

3

4

5

6

7

gemiddelde

BWS Nes, Ameland

-0,195 -0,002


Plein Oost Haarlem

* Is er een relatie met de ranking waarneembaar?

138

100 0 1

conclusies:

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Aanwezigheidsdetectie en daglichtregeling steeds meer toegepast Geïnstalleerde vermogens lopen uiteen van 7 tot 11 W/m2 Aandeel verlichting in de totale energievraag is groot: 30 -55% Verschil hoogste - laagste verbruiken bijna een factor 2 Er is een positieve relatie met de rating.


6. Conclusies Vanaf 2015 wordt de energie-eis voor gebouwen met 30 tot 50 procent aangescherpt. Alle scholen uit de top 15 halen (vrijwel) dit niveau. De combinatie van compact bouwen, zeer goed isoleren, efficiënte verwarming, vraaggestuurde ventilatie en goed geregelde verlichting zorgt voor het gewenste effect en is gebaseerd op betrouwbare maatregelen. Naarmate aan dit pakket meer PV wordt toegevoegd, daalt het verbruik op jaarbasis naar nul. De top 15 toont aan dat er zeer uiteenlopende programma’s en ontwerpen mogelijk zijn. Alle ontwerpteams zijn in staat gebleken op gepaste, eigen wijze vorm te geven aan de eisen.

De top 15 laat ook bijzondere varianten zien, een school in een kas, gebruik van snoeihout, aansluiting op stadsverwarming, voorverwarming van ventilatielucht via grondbuizen. Acht scholen uit de top 15 worden in opdracht van RVO.nl uitgebreid gemonitord. Dan zal blijken of de prachtige papieren prestaties daadwerkelijk worden geëffectueerd.


5. Bijlages Bijlage 1. Projectenlijst


Bijlage 2: Projectendata

De Energieschool Jrnsum





3594 762 836

996 69 399 62 31 1.557 2.852 1,83

1079 165

3473 1286

3442 1014

921 884

98

731 626 6.116 8.165 1,34

1649 746 6.851 7.173 1,05

205 2.010 4.622 2,30

1.845 568 281 479 189 3.362 4.903 1,69

124 0,02

875 0,13

60 0,03

421 0,15

287.759 126.574 106.955 511.857 868.820 1.901.965 90.887 1.811.078 3.363.203 0,538 0,566

398.883 71.549 108.407 954.511 1.155.859 2.689.209 372.054 2.317.155 3.791.095 0,611 0,709

243.175 1.140 51.874 218.780 353.483 868.452 65.752 802.700 1.311.662 0,612 0,662

0,282 0,532

47 21 17 84 142 311 15 296

58 10 16 139 169 393 54 338

121 1 26 109 176 432 33 399

61 26 21 86 138 332 183 173

1 2 -0,195 0,001 2012 2014 NESK NESK monitoring monitoring

3 0,067 2013 -

4 0,091 2014 EG monitoring

5 0,153 2013 NESK monitoring


7 0,18 2011 NESK zelf


monitoring

783 542

2337 672 847 728 219 4.803 5.658 1,18

1688

1.688 3.290 1,95

1519 137 284 79 118 2.137 4.242 1,99

1205 392 308 856 107 2.868 4.413 1,54

1128 831 812 767 200 3.738 4.099 1,10

521 5.713 8.079 1,41

627 718

1.524 3.475 2,28

53 2.521 4.487 1,78

1.577 3.813 2,42

2939 995 252 1579 215 5.980 6.336 1,06

m2 pv pv/Ag

780 0,51

780 0,31

510 0,32

662 0,11

1081 0,23

307 0,18

499 0,23

485 0,17

425 0,11

195 0,03

verbruiken verwarming warmtapwater koeling ventilatoren verlichting totaal pv totaal netto Eptoelaatbaar E/E E/E zonder pv

93.632 116.868 19.199 92.585 188.779 511.063 717.011 -205.948 1.057.915 -0,195 0,483

149.910 116.303 76.321 227.665 286.880 857.079 857.914 -835 1.589.768 -0,001 0,539

18.341 2.099 52.431 216.557 308.167 597.595 523.961 73.634 1.103.503 0,067 0,542

173.438 167.973 55.918 188.415 667.723 1.253.467 946195 307.272 3.364.930 0,091 0,373

327.651 40.530 173.138 515.879 556.772 1.613.970 1.197.784 416.186 2.712.205 0,153 0,595

187.763 15.433 63.918 116.254 173.570 556.938 363.345 193.593 1.207.694 0,160 0,461

69.100 31.361 42.872 268.660 263.557 675.550 427.216 248.334 1.377.422 0,180 0,490

220.296 45.078 32.604 151.064 433.972 883.014 448.449 434.565 1.758.443 0,247 0,502

191.386 232.260 51.278 246.589 473.897 1.195.410 433.764 761.646 2.075.830 0,367 0,576

372.810 138.539 69.661 440.606 630.134 1.651.750 246.707 1.405.043 3.136.438 0,448 0,527

verbruiken per m2 verwarming warmtapwater koeling ventilatoren verlichting totaal pv totaal netto

61 77 13 61 124 335 470 -135

59 46 30 90 114 340 340 0

12 1 33 137 195 379 332 47

29 28 9 32 112 210 158 51

68 8 36 107 116 336 249 87

111 9 38 69 103 330 215 115

32 15 20 126 123 316 200 116

77 16 11 53 151 308 156 152

51 62 14 66 127 320 116 204

65 24 12 77 110 289 43 246

179

1940 49 479

9 0,367 2013

252

1.342 2.836 2,11

73.832 84.583 29.089 56.786 264.251 508.541

98.836 26.065 27.914 142.144 185.688 480.647

508.541 1.074.428 0,473 0,473

480.647 1.007.249 0,477 0,477

47 54 19 36 170 327

74 19 21 106 138 358

327

358

gemiddelde

Lyceum Schravenland Schiedam


15 0,612 2010 -


14 0,611 2010 -

Odyzee Goes

13 0,538 2012 -


12 0,477 2011 -


11 0,473 2013 monitoring


Grootte [m2] onderwijs bijeenkomst sport m gemeenschappelijk kantoor totaal Ag buitenoppervlak Ag/Abuiten

10 0,448 2013 -

BWS Nes, Ameland

E/E [2014] jaar opening

Plein Oost Haarlem


Bijlage 2: Projectendata

0,282 2012

19


Bijlage 3. Factsheet per project








Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Croeselaan 15 Postbus 8242 | 3503 RE Utrecht T +31 (0) 88 042 42 42 E [email protected] www.rvo.nl/frissescholen Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. © Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | maart 2015 Publicatienummer: RVO-042-1501/FD-DUZA De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie. RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken.

Top 15 energiezuinige scholen. onderzoeksrapport In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Recommend Documents