Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013 In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Inhoud Inleiding 3 Minerale en organische wollen

4

Kunststof isolatiematerialen

4

Totaal isolatiemateriaal

5

Isolatieglas 6 HR-ketels 6 Conclusies 8 Dankwoord 9 Bronnen 10

2 | Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013

Inleiding Het ministerie van Binnenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de energiebesparing in de Gebouwde Omgeving. Om te bepalen hoeveel energiebesparing is gerealiseerd wordt onder meer de afzet van energiebesparende producten gevolgd. Hiertoe heeft Buildsight in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) verkoopinformatie verzameld onder: - de leveranciers van isolatiemateriaal in Nederland; - bouwcertificeringsbureau IKOB-BKB; - Stichting Vlakglas Recycling Nederland; - en de Vereniging van Nederlandse Fabrieken van Ketels voor Centrale Verwarming (VFK). Met de energiebesparende producten van de bovengenoemde partijen worden onder andere bestaande gebouwen energiezuiniger gemaakt. In deze brochure wordt de verzamelde informatie samengevat. Door de verzamelde afzetinformatie te combineren met de gegevens over het verbruik van isolatiemateriaal in de nieuwbouw in Nederland (op basis van Buildsight®-informatie) is berekend wat het verbruik van isolatiemateriaal in bestaande gebouwen is geweest in 2010, 2011, 2012 en 2013. Al het isolatiemateriaal dat niet in de nieuwbouw is toegepast (of als afval is verdwenen), is verbruikt in bestaande gebouwen. Wij gaan ervan uit dat de voorraden isolatiemateriaal bij handelaren per saldo niet zijn veranderd. Omdat er een goede inschatting gemaakt kan worden van de gemiddelde warmteweerstand van het isolatiemateriaal in de nieuwbouw (Rm) en de gemiddelde warmteweerstand van het geleverde isolatiemateriaal is opgegeven door de fabrikanten (Rd), is op basis van de volumes de gemiddelde warmteweerstand van het isolatiemateriaal dat is toegepast in de bestaande bouw (Rm) te bepalen. Hieronder wordt dat in tabel 3, 4 en 5 gedaan voor verschillende types isolatiematerialen. Het onderzoek was gericht op isolatie van de gebouwschil: gevels, daken, begane grondvloeren, keldervloeren en kelderwanden. Andere gebouwisolatie (bijvoorbeeld in binnenwanden en plafonds) wordt buiten beschouwing gelaten, omdat die over het algemeen niet of nauwelijks bijdraagt aan energiebesparing, maar andere doelen dient (zoals geluidsisolatie of brandwering). Er wordt onderscheid gemaakt tussen de minerale en organische1 wollen (glaswol, steenwol, houtwol en vlaswol), de kunststof (of synthetische) isolatiematerialen (EPS, XPS, PUR/PIR, PF) en spouwvulling (bijvoorbeeld glaswolvlokken). Over kruipruimtevulling zijn geen gegevens bekend. Ook voor isolatieglas en HR-ketels is een tabel opgenomen. Van andere isolatiematerialen zijn te weinig gegevens bekend of is de bijdrage aan de energiebesparing verwaarloosbaar.

1

Over het jaar 2013 zijn voor het eerst gegevens beschikbaar gekomen met betrekking tot de afzet van vlaswol en houtwol in Nederland.

Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013 | 3

Minerale en organische wollen In de onderstaande tabel wordt een samenvatting gegeven van marktinformatie met betrekking tot glaswol, steenwol, houtwol en vlaswol (minerale en organische wollen) voor warmte-isolatie in de gebouwschil in Nederland. Het blijkt dat de afzet in 2013 verder is gedaald. Zowel in de bestaande bouw als in de nieuwbouw is in 2013 minder minerale en organische wol toegepast. Bij de toepassing is de isolatiewaarde van 2010 naar 2012 toegenomen in zowel de nieuwbouw als in de bestaande bouw. In 2013 is de isolatiewaarde in de bestaande bouw gedaald. Tabel 1: Afzet minerale en organische wollen Verkoopinformatie (oppervlak in mln. m ) Verkoopinformatie (Rd in m2*K/W) Nieuwbouwinformatie (oppervlak in mln. m2) Nieuwbouwinformatie (Rm in m2*K/W) Bestaande bouw (oppervlak in mln. m2) Bestaande bouw (Rm in m2*K/W) 2

2010* 20,8 2,9 10,6 2,4 10,1 3,1

2011* 21,6 3,0 10,3 2,9 11,4 3,2

2012* 19,8 3,4 9,3 3,3 10,5 3,5

2013 16,8 3,1 7,7 3,3 9,1 2,9

Bron: leveranciers materialen, Buildsight * Omdat de verzameling van verkoopinformatie van minerale en organische isolatiematerialen over 2013, door de toevoeging van de organische wollen, anders is georganiseerd dan de verzameling over 2010 tot en met 2012, zijn de uitkomsten niet met elkaar te vergelijken. Ook de interpretatie van de nieuwbouwinformatie en de uitkomsten daarvan zijn voor 2013 anders dan voor 2010 tot en met 2012. Er is sprake van een trendbreuk. De uitkomsten voor 2013 kunnen als nauwkeuriger worden beschouwd dan die voor de voorgaande jaren.

Kunststof isolatiematerialen Kunststof isolatiemateriaal voor warmte-isolatie van de gebouwschil in 2013 is voor het grootste gedeelte toegepast in de nieuwbouw. Omdat de toepassing ervan in de bestaande bouw is toegenomen en er minder wordt toegepast in de nieuwbouw, is het aandeel nieuwbouw aanzienlijk gedaald in 2013. Deze materialen winnen aan populariteit in de toepassing op nieuwe daken. Dit gaat ten koste van het gebruik van minerale wollen. Dat wijzen de gegevens in de onderstaande tabel uit. De isolatiewaarde van de toegepaste isolatiematerialen is lager dan die van de minerale wollen, omdat de isolatie-eisen bij deze toepassingen minder hoog zijn. Tabel 2: Afzet kunststof isolatiemateriaal

Verkoopinformatie (oppervlak in mln. m ) Verkoopinformatie (Rd in m2*K/W) Nieuwbouwinformatie (oppervlak in mln. m2) Nieuwbouwinformatie (Rm in m2*K/W) Bestaande bouw (oppervlak in mln. m2) Bestaande bouw (Rm in m2*K/W) 2

2010* 16,9 2,7 11,5 2,8 5,4 2,4

2011* 18,6 2,9 11,3 3,2 7,3 2,5

2012 18,4 3,1 13,3 3,2 5,1 2,7

2013 19,1 3,0 11,9 3,1 7,2 2,8

Bron: leveranciers materialen, Buildsight * Omdat de verzameling van verkoopinformatie van kunststof isolatiematerialen over 2012 en 2013 anders is georganiseerd dan de verzameling over 2010 en 2011, zijn de uitkomsten niet met elkaar te vergelijken. Ook de interpretatie van de nieuwbouwinformatie en de uitkomsten daarvan zijn voor


2012 en 2013 anders dan voor 2010 en 2011. Er is sprake van een trendbreuk. De uitkomsten voor 2012 en 2013 kunnen als nauwkeuriger worden beschouwd dan die voor de voorgaande jaren.

De (door IKOB-BKB) gecertificeerde na-isolatiebedrijven, die veel van het isolatiemateriaal verwerken in bestaande gebouwen, registreren hun activiteit op de na-isolatiemarkt en geven die door aan IKOB-BKB. In de volgende tabel is weergegeven wat IKOB-BKB heeft geregistreerd over de periode 2010-2013. Tabel 3: Activiteit verenigde na-isolatiebedrijven (x 1.000 m2) 2010 275 1.297

Vloersprayen Spouwvulling

2011 634 2.743

2012 510 2.142

2013 340 2.580

Totaal isolatiemateriaal Op basis van voorgaande tabellen is de totale afzet van isolatiematerialen in 2010, 2011, 2012 en 2013 binnen de bestaande bouw te bepalen. Omdat niet alle na-isolatiebedrijven gecertificeerd zijn door IKOB-BKB, zijn de gegevens uit tabel 3 geëxtrapoleerd. Het aandeel niet-gecertificeerde bedrijven is daarbij op 25 procent gesteld. De isolatiewaarde van spouwvulling en vloersprayen is gebaseerd op het toegepaste materiaal en een gemiddelde dikte in de toepassing van 6 cm. Op die manier is de totale gemiddelde isolatiewaarde bepaald. Tabel 4: Totaal toepassing isolatiemateriaal bestaande bouw Bestaande bouw geïsoleerd (oppervlak in mln. m ) Rm (bestaande bouw) 2

2010* 17,6 2,7

2011* 23,2 2,6

2012* 19,1 3,0

2013 20,2 2,6

Bron: leveranciers materialen, Buildsight * Bij deze tabel gelden dezelfde kanttekeningen als bij tabel 1 en tabel 2. De vergelijkbaarheid van de gegevens over de jaren is in deze tabel dus ook belemmerd.

Uit de marktonderzoeken die voor deze energiebesparingsmonitor uitgevoerd zijn, blijkt in welke segmenten van de bestaande gebouwenvoorraad in Nederland het isolatiemateriaal is toegepast. Voor het jaar 2013 is dat in onderstaande tabellen uitgewerkt naar miljoenen vierkante meters isolatiemateriaal. De voorraad utiliteitsgebouwen wordt in de tabel uitgesplitst in gebouwen bestemd voor de dienstensector en overige (utiliteits-)gebouwen. Tabel 5: In bestaande bouw toegepast isolatiemateriaal (2013; inclusief na-isolatieactiviteiten) x mln. m2 Sociale huur Particuliere huur Koopsector Dienstensector Overige gebouwen Totaal

Minerale wollen 3,1 0,6 4,3 0,8 0,2 9,1

Kunststof 2,7 0,5 3,0 0,8 0,2 7,2

Spouwvulling en Totaal vloersprayen 0,5 0,1 3,1 0,2 0,0 3,9

6,3 1,3 10,4 1,8 0,4 20,2

Bron: ECN


Isolatieglas De afzet van isolatieglas heeft zich in 2010 en 2011 stabiel ontwikkeld. In 2012 is de afzet met circa 10 procent afgenomen ten opzichte van 2011. Dit blijkt uit de gegevens uit de jaarverslagen van Vlakglas Recycling Nederland. Zowel in 2010 als in 2011 werd voor circa 5 miljoen vierkante meter isolerend dubbelglas aan verwijderingsbijdrages geïncasseerd. Dit is in 2012 gedaald naar 4,5 miljoen vierkante meter en in 2013 verder afgenomen naar 4,1 miljoen vierkante meter. In de nieuwbouw werd naar schatting circa 1,8 miljoen vierkante meter isolatieglas toegepast. Die afzet is in 2012 en 2013 sterk afgenomen tot circa 1,4 miljoen vierkante meter. Niet alleen in de nieuwbouw nam de afzet af. Ook in de bestaande bouw is de afzet van isolatieglas kleiner geworden. Tabel 6: Isolatieglas (x 1.000 m2) Afzet nieuwbouw Afzet bestaande gebouwen Afzet totaal

2010 1.858 3.137

2011 1.831 3.252

2012 1.615 2.934

2013 1.365 2.759

4.995

5.083

4.549

4.124

Bron: VRN, Buildsight

Met behulp van marktonderzoek is een verdeling gemaakt over de segmenten van de bestaande gebouwenvoorraad waar het isolatieglas is toegepast. Deze verdeling wordt in de onderstaande tabel weergegeven. Tabel 7: In bestaande bouw geplaatst isolatieglas (2013) Totaal (x 1.000 m2) Sociale huurwoningen 645,8 Particuliere huurwoningen 167,9 Koopwoningen 972,6 Dienstensector 874,1 Overige gebouwen 98,6 Totaal 2.759,0

Totaal % 23% 6% 35% 32% 4% 100%

Bron: ECN

HR-ketels Uit de cijfers van de Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Ketels voor centrale verwarming (VFK) blijkt dat er in 2011 minder verwarmingsketels zijn afgezet dan in 2010. In 2012 heeft deze daling zich versterkt voortgezet. In 2013 is sprake van een verdere daling. In vergelijking met de daling in 2012 valt de daling in 2013 mee. Een klein deel van de verwarmingsketels dat wordt afgezet in Nederland, is geen HR-ketel. In 2010 was dat 2,6 procent. Dat aandeel is geslonken naar 1,4 procent in 2013. De reden voor de dalende afzet van verwarmingsketels vanaf 2010 kan gevonden worden in de strenge winter van 2010. Zowel aan het begin van het jaar als aan het eind van het jaar waren er periodes van strenge vorst. Veel verouderde, slecht functionerende verwarmingsketels moesten toen vervangen worden. Bovendien hebben de stimuleringsmaatregelen voor woningrenovaties en de nog hoge woningproductie in 2010 bijgedragen aan een tijdelijke piek in de afzet van verwarmingsketels. Sinds 2010 is de afzet van verwarmingsketels in Nederland afgenomen. 6 | Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels 2010-2013

Tabel 8: Afzet verwarmingsketels (aantallen x 1.000) Totaal HR niet HR Totaal

2010 449,7 11,8 461,6

2011 438,2 9,1 447,4

2012 420,2 6,7 426,9

2013 407,5 5,7 413,1

Bron: VFK

Naar schatting werden er in de nieuwbouw jaarlijks circa 40.000 HR-ketels toegepast. Met het inzakken van de woningbouw is dat aantal sinds 2010 sterk afgenomen tot circa 25.000 ketels in 2013. Tot 2012 werden jaarlijks circa 400.000 tot 410.000 HR-ketels in bestaande gebouwen geïnstalleerd. De markt voor de vervanging van ketels en voor andere toepassingen van ketels in bestaande gebouwen is in 2012 en 2013 gekrompen naar 380.400 stuks. Tabel 9: Afzet HR-ketels (aantallen x 1.000) Totaal afzet HR-ketels Totaal afzet nieuwbouw Afzet bestaande gebouwen

2010 449,7 42,3 407,4

2011 438,3 38,6 399,6

2012 420,2 31,4 388,9

2013 407,5 27,0 380,4

Bron: VFK, CBS, bewerking Buildsight

De afzet van HR-ketels in bestaande gebouwen is op basis van marktonderzoek te verdelen naar verschillende segmenten. Dit wordt weergegeven in de onderstaande tabel. Tabel 10: In bestaande gebouwen geplaatste HR-ketels (2013)

Sociale huurwoningen Particuliere huurwoningen Koopwoningen Dienstensector Overige gebouwen Totaal

Totaal (aantal x 1.000) 112,6 45,1 199,1 19,5 4,1 380,4

Totaal % 30% 12% 52% 5% 1% 100%

Bron: ECN


Conclusies Uit de verzamelde gegevens met betrekking tot de toepassing van isolatiemateriaal (in de gebouwschil) in Nederland komt naar voren dat van 2010 naar 2011 sprake is geweest van een duidelijke toename van het isoleren van bestaande gebouwen. In 2012 is de toepassing van isolatiemateriaal in bestaande gebouwen afgenomen. Dat geldt voor de toepassing van isolatiemateriaal, spouwvulling, vloersprayen en isolatieglas. In vergelijking met 2010 is er nog sprake van een toename. Vorig jaar is de toepassing van isolatiemateriaal in bestaande gebouwen weer toegenomen. De tijdelijke verlaging van de BTW op de arbeidskosten bij het verbouwen van bestaande woningen, die in het Woonakkoord werd afgesproken, heeft aan deze ontwikkeling een bijdrage geleverd. De minerale wollen en het vloersprayen hebben niet kunnen profiteren van de voorzichtige bloei van de woningrenovatiemarkt in 2013. De toepassing van isolatiemateriaal in bestaande gebouwen heeft zich ondanks de economische tegenwind van de laatste jaren redelijk staande weten te houden vorig jaar. Ook de toepassing van isolatieglas heeft van 2010 naar 2011 een positieve ontwikkeling doorgemaakt. Hieraan is in 2012 een einde gekomen. Ondanks het bescheiden herstel van de renovatiemarkt in 2013, daalde de afzet van isolatieglas in dit segment verder. Inmiddels is een groot deel van de aanwezige enkele beglazing vervangen door isolatieglas, waardoor de vervangingsmarkt enigszins begint te stagneren. Dankzij de strenge winter aan het begin en het einde van 2010 was de afzet van verwarmingsketels in dat jaar groter dan in 2011 en 2012. De afname van 2011 naar 2012 is groter dan die van 2010 naar 2011. Ook in 2013 is de afzet van verwarmingsketels verder gekrompen. De vervangingscyclus beleefde in 2010 en 2011 een hoogtepunt. De afzet van isolatiemateriaal, verwarmingsketels en isolatieglas heeft in 2010, maar vooral in 2011 en opnieuw in 2013, geprofiteerd van de stimuleringsmaatregelen van de overheid met betrekking tot woningrenovaties. Omdat deze maatregelen in 2012 wegvielen en de uitgaven van huishoudens onder druk stonden van de gekrompen economie, is deze markt kleiner geworden. Met het sluiten van het Woonakkoord is de maatregel in 2013 opnieuw van kracht geworden en inmiddels verlengd tot juli 2015. Daarmee lijkt de woningrenovatiemarkt weer enigszins in beweging te komen. Hierdoor is voorkomen dat de markt voor de toepassing van isolatiemateriaal, isolatieglas en HR-ketels in bestaande woningen verder is gekrompen. De opkrabbelende woningmarkt en de BTW-verlaging zullen in 2014 het verdere herstel van de renovatiemarkt ondersteunen. Omdat de investeringslust van gebouwbeheerders nog op een laag pitje staat, mag van de renovatiemarkt voor bestaande utiliteitsgebouwen echter niet te veel verwacht worden.


Dankwoord Onze dank gaat uit naar alle partijen die informatie leverden voor deze brochure en de organisaties die daarbij hebben bemiddeld. Hieronder vindt u een lijst met de belangrijkste bronnen. Zonder de bijdrage van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland zou deze brochure niet tot stand zijn gekomen. Ook naar hen gaat daarom onze dank uit.


Bronnen • Centraal Bureau voor de Statistiek: Verschillende bouwstatistieken • Centraal Bureau voor de Statistiek: Warmtepompen • Buildsight b.v.: marktinformatie Buildsight® • IKOB-BKB • Vereniging van Erkende Na-isolatiebedrijven Nederland (VENIN) • Vlakglas Recycling Nederland • Vereniging van Nederlandse Fabrieken van Ketels voor Centrale Verwarming (VFK, onderdeel van FME-CWM) • Nederlandse Isolatie Industrie (NII) en haar leden • Leveranciers van isolatiemateriaal in Nederland • Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) • Universiteit Gent: Na-isolatie van bestaande spouwmuren



Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Croeselaan 15 | 3521 BJ Utrecht Postbus 8242 | 3503 REUtrecht T +31 (0) 88 042 42 42 [email protected] www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/gebouwen/energiecijfers © Rijksdienst voor Ondernemend Nederland | december 2014 Publicatienummer: RVO-03601401.BR-DUZA De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan weten regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie.

RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken. Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze brochure is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Om de leesbaarheid te bevorderen zijn juridische zinsneden vereenvoudigd weergegeven. Soms betreft het ook delen van of uittreksels van wetteksten. Aan deze brochure en de daarin opgenomen voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is niet aansprakelijk voor de gevolgen van het gebruik ervan. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.


Marktinformatie isolatiematerialen, isolatieglas en HR-ketels In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Recommend Documents