1
Toespraak ter ere van de heer Luc Trullemans
15 november 2004
Mevrouw, Koninklijke Hoogheden, Mijnheer de Kardinaal, Mijnheer de Apostolische Nuntius, Mijnheer de Voorzitter van de Kamer van volksvertegenwoordigers, Mijnheer de Eerste minister, Waarde Collega’s, Dames en Heren in uw ambten en waardigheden, Mevrouwen, Mijne Heren, Ik ben bijzonder gelukkig om u, Mijnheer Trullemans, in naam van al onze landgenoten hulde te kunnen brengen, u die de activiteiten van het KMI vertegenwoordigt en die één van de oudste dromen van de mens heeft gerealiseerd : door zijn kennis het grote mysterie van de natuur leren beheersen dat het weer nu eenmaal is. Uw opleiding in de meteorologie als reserveofficier in het meteorologisch centrum van de Belgische luchtmacht van 1972 tot 1974 is de start geweest van uw groot avontuur. Als een “magicien des vents” zoals u wel eens wordt genoemd, hebt u talrijke bemanningen gegidst, en herhaaldelijk met succes, om hen te helpen hun uitdagingen aan te gaan en hun dromen te verwezenlijken. Zonder u en uw collega
2
Pierre Eckert had men allicht nog lang moeten wachten vooraleer de eerste Ballon Rosière de wereld rondgegaan zou zijn zonder tussenlanding. Niet minder dan 17 teams hadden immers vooraf geprobeerd die krachttoer te verwezenlijken.
De
historische dag valt in maart 1999, wanneer het team Piccard-Jones met de Breitling Orbiter 3 de wereld rondvaart in precies 19 dagen, 21 uur en 47 minuten. Het is niet toevallig dat u hun weerkundige gids was. Zoals Passepartout, de trouwe gezel van Phileas Fogg, hebt u voor die bemanning alle grillen van de natuur weten te omzeilen en ik zou zelfs meer zeggen, dank zij u hebben de Zwitser Bertrand Piccard en de Engelsman Brian Jones werkelijk alle hindernissen genomen. Een eeuw lang heeft Jules Verne klein en groot doen dromen.
Een collectieve droom kon worden
verwezenlijkt, onder meer dank zij het ontwikkelen, in de schoot van het Koninklijk Meteorologisch Instituut, van spitstechnologie die het mogelijk maakt met grote nauwkeurigheid de luchtstromen te voorspellen. In deze hulde aan u wil ik eveneens de aandacht vestigen op de ontwikkelingen en de opmerkelijke activiteiten van het Koninklijk Meteorologisch Instituut, onder leiding van de heer Malcorps, de huidige directeur. Sinds de oprichting in 1913 heeft het KMI statutair de opdracht gekregen om in zijn bevoegdheidsdomein ook aan wetenschappelijk onderzoek te doen.
Waar in het verleden vooral individuele personen hun stempel gedrukt hebben op hun wetenschappelijk onderzoek, verplicht de complexiteit van de tegenwoordige uitdagingen tot een ruime multinationale dimensie. Het is dus binnen die projecten, die verschillende instellingen groeperen, dat de onderzoekers van het KMI vandaag hun talenten ontplooien. De herstructurering die tot stand gekomen is in 1999, heeft het KMI voorzien van een departement specifiek voor wetenschappelijk onderzoek, bestaande uit drie afdelingen : Hydrometeorologische Modellering, Dynamische Meteorologie en Klimatologie en Risicoanalyse en Duurzaamheid. Er valt nochtans op te merken dat wetenschappelijk onderzoek van hoog gehalte tevens in andere domeinen
3
doorgevoerd wordt.
Het KMI maakt bijvoorbeeld deel uit van de volgende
onderzoeksgroepen :
• De groep Energiebalans van de Aarde, die als doel heeft de hoeveelheid stralingsenergie te bepalen en te bewaken, die gereflecteerd en uitgezonden wordt door onze planeet.
• De groep Ozon en UV, waarvan het ozononderzoek bij het KMI in de jaren zestig van start ging. De metingen van de totale ozonkolom en van ozonprofielen werden
sindsdien
intensief
gebruikt
in
verschillende
internationale
onderzoeksprojecten;
• De groep Zonne-irradiantie meet de hoeveelheid zonne-energie die op de Aarde invalt en de radiometers die in het Instituut worden ontwikkeld, worden internationaal aangezien als referentie-radiometers. Sinds de allervroegste tijden heeft het weer een grote invloed op de ontwikkeling van de mensheid. Het weer verandert, maar de tijden veranderen ook. De planeet Aarde loopt reuzegrote risico’s als gevolg van de uitputting van de natuurlijke hulpbronnen. Het is duidelijk dat de invloed van de menselijke activiteit de jongste honderd jaar klimaatveranderingen heeft veroorzaakt die in het perspectief van de geschiedenis van de Aarde al te groot worden geacht.
Ik reken ook op het KMI en op de
wetenschappers van de internationale gemeenschap om de alarmbel of zelfs de noodklok te luiden, voordat de toekomstige generaties het slachtoffer worden van ons gebrek aan collectieve bewustwording. We komen nog terug op één van uw projecten, dat de dialoog over dat thema moet aanzwengelen.
De eerste vege
tekens zijn er al. De ramp van Tsjernobyl in 1986, die me diep heeft getroffen als burgemeester van een stad met een kerncentrale, ligt aan de basis van de wereldwijde erkenning die de deskundigheid van het KMI geniet. Het zijn Belgische wetenschappers die het traject hebben bepaald van de radioactieve wolken op hun onheilspellende tocht over de wereld. Laten we het echter opnieuw over die droomreis rond de wereld hebben : u was reeds weerdeskundige voor Bertrand Piccard bij zijn eerste pogingen in ’97 en ’98.
4
We mogen hier de vriendschapsbanden onderstrepen die u in die jaren met Bertrand Piccard, telg van een geslacht van enthousiaste en stoutmoedige wetenschappers, gesmeed hebt. U wil beiden de uitersten van het grote avontuur van het menselijk leven verkennen. De eerste vlucht rond de aarde per ballon is immers heel wat meer dan een sportieve of technologische prestatie, het is ook een historisch en vooral een menselijk hoogtepunt. Het hele team heeft zich immers voorgenomen de overwinning aan de kinderen van de wereld op te dragen. Op die manier is de Stichting « Winds of Hope » ontstaan, die zich inzet om met een jaarlijkse beurs het werk te ondersteunen dat een aantal humanitaire organisaties al te vaak in algemene onverschilligheid leveren tegen miskende oorzaken van lijden. Door de media te informeren over het bestaan van onaanvaardbare toestanden in de wereld, hoopt Winds of Hope de bewustwording te stimuleren van de politieke overheid over dringend te nemen maatregelen en een beroep te doen op het publiek en op de ondernemingen om bepaalde humanitaire acties te helpen financieren. Zo heeft de stichting voor haar eerste actie ervoor gekozen zich langdurig te engageren in de strijd tegen Noma, een vergeten ziekte die het gezicht van honderdduizenden kinderen, vooral van 2 tot 6 jaar, in de armste gebieden van Azië, Afrika en Zuid-Amerika vreselijk verminkt. Ik wens hier uw diep gevoel voor menselijke solidariteit te onderstrepen. U hebt niet alleen Bertrand Piccard en Brian Jones begeleid, maar met hen en met het hele team hebt u anderen aangezet om de beperkingen en de grenzen te overschrijden die de natuur ons probeert op te leggen. Menselijkheid verdraagt geen onrechtvaardigheid op aarde en het mooie project “Winds of Hope” illustreert dat voortreffelijk. In zijn boek « l’Aventure est un état d’esprit » geeft Bertrand Piccard ons een mooie metafoor voor het leven, wanneer hij schrijft dat « le ballon est prisonnier des courants qui le propulsent, comme l'homme est captif de ses certitudes, de ses problèmes ou de son destin. Mais de la même façon que le ballon peut changer d'altitude pour trouver des courants qui le feront changer de direction, l'être humain peut changer d’attitude et s'élever professionnellement, psychologiquement,
5
philosophiquement ou même spirituellement pour redevenir responsable de la direction de son existence. » Dat blijkt uit uw prestaties en uit uw engagement en we zijn er u dankbaar voor. Ik wens ook uw huidig en toekomstig groot, langdurig project (2003-2009) voor het voetlicht te brengen, opnieuw samen met Bertrand Piccard en Brian Jones. Het gaat om uw bijdrage in het “Solar Impulse” project, de reis om de wereld in een vliegtuig op zonne-energie in 2009. Het wordt een mijlpaal in de transportgeschiedenis door het gebruik van nieuwe technologieën die aansluiten bij het hedendaagse streven naar duurzame ontwikkeling. “Solar Impulse” zal immers uitsluitend gebruik maken van hernieuwbare energievormen en zal zonder enige vervuilende uitstoot in de lucht blijven. Er is nog een lange weg te gaan op het vlak van vliegtuigen op zonne-energie. Het probleem is dat zij er niet in slagen voldoende energie op te nemen of op te slaan om langer dan een tiental uur te vliegen. Er moet dus een toestel worden uitgevonden dat lange tijd in de lucht kan blijven zonder zijn eigen brandstof mee te dragen, of dat nu waterstof is dan wel een petroleumproduct. Met dit avontuur wil u vooral de aandacht van het grote publiek vestigen op de veranderingen die nodig zullen zijn om de energiebronnen en het leefmilieu van deze planeet te beveiligen voor de toekomst. Het is duidelijk de bedoeling om dit project te gebruiken als platform voor de promotie van hernieuwbare energie en om bij het grote publiek enthousiasme op te wekken voor duurbare ontwikkeling. Met de ontwikkeling van vliegtuigen op zonne-energie betreedt het wetenschappelijk onderzoek heel nieuwe domeinen en wordt het grote publiek warm gemaakt voor een concreet en inspirerend project. De bedoeling is om de mensen te sensibiliseren voor duurzame ontwikkeling en hen te doen begrijpen dat deze generatie op zodanige manier in zijn behoeften moet voorzien dat de volgende generatie dat ook nog kan. U bent wellicht een van de mensen die in België het vaakst wolken analyseert en dus bestudeert. Wie heeft nog nooit geprobeerd om in de wolken vormen te herkennen?
6
Hoever reikt de verbeelding van een deskundige op dat vlak ?
Alleen al de
wetenschappelijke namen van sommige wolken doen wegdromen – cirrus, cirrocumulus, altostratus, nimbostratus en de favoriet van Goscinny, cumulonimbus – . Laat ons wegdromen bij een wolk… U hebt de “Kleine Prins” al een plezier gedaan, want in 2001, 2002 en 2003, kon de ploeg van Jean François en Vincent Leys dankzij uw hulp met de luchtballon “Le Petit Prince” de Gordon Bennet-race winnen. Laten we bij deze gelegenheid even stilstaan bij het genie van Antoine de SaintExupéry. Midden in de woestijn, als de watervoorraad op is, zegt de Kleine Prins hem : “laat ons een bron zoeken”. Het kan absurd lijken om midden in de uitgestrekte woestijn zomaar een bron te gaan zoeken - even absurd misschien als een reis om de wereld te maken in een luchtballon. Net als de ploeg François-Leys zijn ze vertrokken onder een sterrenhemel om het deugddoende water te zoeken. De Kleine Prins voegde er nog aan toe : “Wat de woestijn mooi maakt, is dat er ergens een bron in verscholen zit.”
Als een echte ziener lijkt de Kleine Prins al te pleiten voor duurzame
ontwikkeling wanneer hij zegt : “Les hommes de chez toi cultivent cinq mille roses dans un même jardin … et ils n’y trouvent pas ce qu’il cherchent …Et cependant, ce qu’ils cherchent pourrait être trouvé dans une seule rose ou un peu d’eau …” Met dit eerbetoon onderstrepen wij uw uitzonderlijke prestaties en uw engagement op een heel bijzonder domein waar België nu, dankzij u, aan de top staat in de wereld. Maar vooral wil ik u, namens de grote of kleine kinderen die wij allemaal zijn, bedanken omdat u onze landgenoten hebt laten dromen zonder de zwakkeren onder ons te vergeten. Op voorstel van de Eerste minister heeft het Zijne Majesteit Koning Albert II behaagd om u, bij koninklijk besluit van 28 oktober 2004, het burgerlijk ereteken van Commandeur in de Leopoldsorde te verlenen, als blijk van erkentelijkheid voor bewezen diensten.
7
Het verheugt mij u dit ereteken persoonlijk te mogen overhandigen.
