Toelichting bij Spelvormen
Toelichting bij Spelvormen Het Polariteitenspel Het doel Het doel van het spel is tweeledig: 1.
2.
Inzicht krijgen in wat jou ‘van nature’ tot een uniek mens maakt als het gaat om jouw talenten: eigenschappen in de vorm van polariteiten. Het Polariteitenspel verlegt je focus van de eisen die jouw omgeving aan je stelt naar het plezier in het beleven van je eigen mogelijkheden. Eigenschappen hoeven niet te worden ontwikkeld. Mensen beschikken vanaf hun geboorte over eigenschappen in de vorm van polariteiten. Het niet inzetten van de gehele polariteit heeft te maken met botsende onderliggende waarden en overtuigingen. Bewustwording van de waarden achter beide eigenschappen, m.a.w. het belang willen zien van de samenwerking tussen beide polen, geeft balans in jezelf en naar je omgeving.
Dit doel en de praktische toepassing voorkomt negatieve stress, het betekent een ontspannen manier van communiceren met je omgeving en zorgt voor het makkelijker oplossen van problemen en dilemma’s die op je weg komen. De focus van mensen vooral in de Westerse samenleving is sinds het eind van de negentiende eeuw vooral gericht op wat het leven van je verwacht (van cito-testen tot functie- en competentieprofielen). Anders gezegd: mensen zijn meer gericht op wat er van hun geëist wordt, dan op wat zij aan mogelijkheden te bieden hebben. De vele problemen en dilemma’s zijn leidend, daardoor blijft het zicht op wat wij vanaf onze geboorte in huis hebben meestal in de schaduw. De prijs die velen hiervoor betalen is hoog. Het Polariteitenspel helpt mensen en organisaties bij het ontdekken van hun ‘human capital’. Bewust gekozen waarden en de inzet van polariteiten gaan voortaan hand in hand. Het spel is uitermate geschikt voor trainingssituaties en bij coaching, maar het biedt ook spelvormen voor het omgaan met problemen en dilemma’s, die zowel in de werk- als privésituatie kunnen voorkomen. Het Polariteitenspel geeft je de mogelijkheid om je eigenschappen voortaan alleen als polariteit in te zetten. Vaak is dat niet het geval. Wanneer je bijvoorbeeld iemand van jouw gelijk wil overtuigen, ben je geneigd om alleen je eigenschap ‘krachtig’ in te zetten, omdat je alleen aan deze eigenschap waarde hecht. Je MOET van jezelf vooral krachtig overkomen. Het Polariteitenspel leert je, dat ‘krachtig’ met de eigenschap ‘geduldig’ een polariteit vormt. De kracht van een polariteit is als het ware de samenwerking tussen twee tegengestelde eigenschappen, waardoor er altijd in jezelf en in je relatie met de omgeving evenwicht ontstaat. De eigenschap ‘krachtig’ kan dan ook niet meer ingezet worden zonder de samenwerking met de tegenpool ‘geduldig’. Wanneer je voortaan iemand met de polariteit ‘krachtig én geduldig’ tegemoet treedt, ontdek je niet alleen meer balans in jezelf, maar ook bereik je op een ontspannen manier je resultaat. Bovendien ontdek je dat het in je communicatie met je omgeving bijna altijd gaat om de balans tussen het respect voor jezelf én voor de ander. Met de bewuste inzet van je eigenschappen in de vorm van polariteiten lukt dat als vanzelf. Het Spel Elke kaart is een polariteit: de eigenschap op voor- en achterkant vormen samen één geheel. Het spel bestaat uit 60 polariteitenkaarten, 2 waarden-kaarten en de kaarten A, B en O. De eigenschap op de voor- en achterzijde van elke polariteitenkaart zijn elkaars tegenpolen en vormen dus samen een polariteit. (Als het woord van een eigenschap, zoals aangegeven op de kaart, jou niet direct aanspreekt of je twijfelt aan de betekenis, lees dan de Synoniemen bijlage. Als je je herkent in één van de aangegeven synoniemen, is de op de kaart aangegeven eigenschap op jou van toepassing). Onder elke eigenschap staat de vervorming van het gedrag vermeld, waar je in terechtkomt, wanneer je de tegengestelde eigenschap (vermeld op de andere zijde van de kaart) niet of onvoldoende inzet.
Spelvormen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
De Ontdekking Pool’rariteiten’ (vervormingen) Polariteiten & Dilemma’s Het Polariteiten Thuisspel Polariteiten & Coaching Polariteiten & Relatiepatronen Polariteiten & Teambuilding ( A + B) Polariteiten & Functioneringsgesprekken
Toelichting bij spelvorm 1. De Ontdekking Je verlaat de veilige omgeving van het lichaam van je moeder. Een omgeving, die tot dat moment niet als een omgeving werd ervaren. Je was je omgeving. Één en al, geheel en al. Geen bewust zijn. Maar na de geboorte werd alles anders en je werd als klein beginnend leven overheerst door angst. Een schok, die je je leven lang niet te boven bent gekomen, zoals Herman Finkers in één van zijn conferences zo treffend verwoordt. Pas daarna ontstaan de behoeften die om vervulling vragen: de behoefte om gewenst te zijn, om aandacht, om vrijheid, om je gevoelens te kunnen uiten en tenslotte je behoefte aan ondersteuning. Je bent langs deze behoeften op zoek naar die vroegere veilige omgeving, naar dat gevoel heel te zijn, heel en al. Omdat je uniek bent is het vanzelfsprekend, dat niet iedere behoefte op een manier wordt vervuld die jou tevreden maakt. Er ontstaat verwijdering van de wereld om je heen en je zoekt bescherming. Met als gevolg dat je net doet alsof….je zet één of meer maskers op. Je doet bijvoorbeeld afstandelijk om maar geen last te hebben van gevoelens die je niet kunt of mag uiten. Het lijkt wel alsof je aan je gevoel geen waarde hecht. En dat is goed zolang je kind bent, maar als volwassene heb je die maskers niet meer nodig. Toch lijkt het alsof je niet beter weet en je houdt dat kinderlijke gedrag maar vol. Je vecht met of vlucht voor je omgeving. Terwijl de maskers eerst je vriendjes waren, worden ze nu vervelende ‘wikkels’ die je groei als mens tegenhouden. Je eigenschappen in de vorm van polariteiten komen niet aan de oppervlakte. Je zet niet in wat je aan talenten in huis hebt, met alle gevolgen van dien. Je ervaart bijvoorbeeld een leegte in je bestaan. Je raakt makkelijk uit je evenwicht. Je voelt je vaak miserabel. Zelfs een burnout lijkt misschien niet ver weg, totdat………………………… Persoonlijke ontwikkeling zorgt ervoor dat je je eigenschappen als polariteiten herontdekt. Je wordt weer wie je van oorsprong bent en je herkent je belemmerende overtuigingen als maskers uit je kindertijd. Je wordt je bewust van wie je bent. En wie je bent is vooral ook wie je wilt zijn! Jouw waarden spelen hierbij een hoofdrol. Je wordt namelijk - zoals Ghandi sprak - zèlf de verandering die je in de wereld wilt zien. Er ontstaat tevredenheid, jouw strategie voor persoonlijk geluk. En daar zal je omgeving van mogen meegenieten. Met spelvorm 1 ontdek je de polariteiten die je gemakkelijk inzet. Je hebt zelf niet eens in de gaten, dat je over deze polariteiten beschikt. Zo vertrouwd voelen ze. Met deze spelvorm ontdek je ook welke polariteiten helemaal niet bij je horen. Die zijn voor jou dan ook niet interessant. Mensen verschillen nu eenmaal van elkaar. Tenslotte constateer je met Spelvorm 1 dat je van een aantal polariteiten maar één eigenschap inzet. De tweede tegengestelde eigenschap wordt bewust of onbewust niet gebruikt. Zij zijn op de achtergrond geraakt door bijvoorbeeld de in jouw verleden ontstane maskers (zie hierboven). Je hebt afgeleerd er waarde aan te hechten. Het is voor jouw persoonlijk geluk belangrijk dat je niet alleen deze ‘verdwenen’ eigenschappen ontdekt, maar vervolgens de polariteit waar deze deel van uit maken, als geheel gaat inzetten. Je zult dan de balans in jezelf herstellen en op een ontspannen manier communiceren met je omgeving. Veel plezier bij het ONT-DEKKEN van jouw polariteiten. Toelichting bij Spelvorm 2. Pool’rariteiten’. Men zegt vaak, dat mensen ook over slechte eigenschappen beschikken, maar dat is een misverstand. Mensen kunnen zich wel op een vervelende of slechte manier gedragen. Dat is iets anders. Door allerlei oorzaken (zie onder toelichting bij Spelvorm 1) kunnen eigenschappen van polariteiten op de achtergrond raken. Het gevolg is, dat de andere eigenschap van de polariteit gaat vervormen in je gedrag. Zo zal ‘zorgzaamheid’ vervormen naar betutteling wanneer de andere eigenschap van de polariteit, in dit geval ‘loslaten’ , niet of onvoldoende wordt ingezet. Ook met Spelvorm 2 zul je jouw polariteiten ontdekken door eerst de vervormingen te herkennen en vervolgens te constateren van welke eigenschap dit een vervorming is. Daarmee ontdek je dan ook direct de gehele polariteit. Op elke polariteitenkaart staan niet alleen de twee bij elkaar horende eigenschappen, maar ook hun vervormingen. Zo kun je ‘spelenderwijs’ je van vervormd en
vervelend gedrag ontwikkelen naar gedrag, waarbij je je prettig voelt. Dat je omgeving daar meestal ook positief op zal reageren is dan mooi meegenomen. Toelichting bij Spelvorm 3. Polariteiten & Dilemma’s “Dieren en kleine kinderen zijn emotie-gedreven, volwassenen zijn waarden-gedreven”! Ons bewustzijn geeft ons de mogelijkheid om in alle vrijheid te kiezen voor wat wij belangrijk vinden (onze waarden). Die keuzes zijn niet altijd even gemakkelijk. Vaak ervaren wij dilemma’s wanneer wij moeten kiezen tussen twee oplossingsrichtingen die beide voor ons van belang lijken te zijn. Voorbeelden van dergelijke dilemma’s zijn: -
Zeg ik nu wel wat ik denk of niet? Hou ik mijn gevoelens voor mij of niet? Geef ik mijn volledige vertrouwen of kijk ik eerst de kat uit de boom? Zeg ik nu ‘nee’ of doe ik het toch maar voor de lieve vrede? Neem ik initiatief of wacht ik af? Toon ik lef of niet? Kies ik voor mezelf of voor de ander? Zorg ik wel goed genoeg voor de ander? Neem ik risico of speel ik op zeker? Volg ik mijn verstand (hoofd) of mijn gevoel (hart)? Blijf ik bij mijn standpunt of pas ik mij aan? Kies ik voor mijn gelijk of geluk (de harmonie)? Toon ik mijn verantwoordelijkheid of laat ik het initiatief over aan anderen? Etc. etc.
Dagelijks komen we dilemma’s tegen die spanning kunnen veroorzaken, zowel bij onszelf als in relatie met anderen. Belangrijk is te beseffen dat deze spanning in onszelf wordt veroorzaakt door de onderliggende verschillende waarden die met elkaar botsen. Aan de ene kant moet ik van mezelf……..Aan de andere kant moet ik van mezelf………….. Het bewust inzetten van je polariteiten helpt je bij het besef, dat verschillende waarden ook heel goed kunnen samenwerken. Het gaat dan om de ont-moeting tussen verschillende waarden, die de balans herstelt. Waarden en polariteiten. Polariteiten en waarden dragen soms dezelfde namen, bijvoorbeeld ‘eerlijk’ of ‘flexibel’. Er is echter een duidelijk verschil: polariteiten zijn aangeboren, d.w.z. van nature aanwezig. Anders is het gesteld met onze waarden. Waarden zijn niet aangeboren, maar het resultaat van een bewuste keuze. “Wie je bent is wie je wilt zijn” en voor wie je wilt zijn is het besef van de door jou gekozen waarden essentieel. Waarden vormen het fundament onder je leven. Zij zijn als wegwijzers, die bepalend zijn voor de beslissingen die je neemt. Soms lijken waarden wel eens met elkaar te botsen. Bijvoorbeeld je waarde ‘vrijheid’ kan tegenstrijdig zijn met je waarde ‘liefde, loyaliteit’ wanneer je samen met je partner moet kiezen voor een vakantiebestemming. Jij wilt een actieve vakantie en je partner wil juist een ‘luie’ vakantie. Wat doe je dan? Deze spelvorm leert je om in dit soort situaties bewust je polariteiten te gebruiken. Het inzetten van je polariteiten zorgt ervoor dat jouw waarden gaan samenwerken. Je leert hierdoor te denken in en-en in plaats van of-of, waardoor er balans in jezelf ontstaat én naar je omgeving. Het kennen en benutten van je polariteiten is een krachtig instrument om jouw waarden ‘uit te leven’! Deze spelvorm leert je om voortaan goed om te gaan met dilemma’s. Omdat je spelvorm 1 of 2 hebt gespeeld ben je je bewust van je polariteiten. Wanneer het dilemma vraagt om de inzet van een polariteit die jij nog moet leren inzetten, zal de toepassing van deze spelvorm je wat meer moeite kosten. Maar ook hier geldt: Gewoon doen! Én……. Oefening baart kunst! Je zult ervaren, dat het werkt. Voor degenen, die de toepassing van deze spelvorm lastig vinden, volgt eerst een concreet voorbeeld. Voorbeeld: 1.
2.
Situatie: Stel, je partner komt thuis en showt vol enthousiasme zijn of haar pas gekochte jas. Jij vindt de kleur afschuwelijk. Mooi he? Vraagt je partner nadrukkelijk om bevestiging. En wat doe je dan………. Het dilemma bestaat uit twee oplossingsrichtingen: Zeg je eerlijk wat je denkt en loop je het risico op een fikse teleurstelling bij de ander en/of ruzie…. óf
Je houdt je in, omdat je kiest voor harmonie en “de lieve vrede’’ in huis. Wij gaan nu dit dilemma verder uitwerken op basis van onze waarden én de inzet van onze polariteiten. 3.
Kies nu voor elk van de twee oplossingsrichtingen de achterliggende waarde. Gebruik voor een juiste typering zo nodig de Waardenkaart. In schema:
Aan de ene kant………..
Aan de andere kant……………..
Welke waarde?
Welke waarde?
eerlijk
harmonie
Eerlijk: Dit betekent in dit geval zeggen wat je denkt. Harmonie: Je wilt aardig en attent zijn naar de ander en daarmee ook de ‘vrede’ bewaren Deze twee waarden lijken in je hoofd (en hart) met elkaar te botsen. 4. 5.
Dit is dan ook het moment waarop je je bijbehorende polariteitenkaart opzoekt. De polariteit waar jij in dit geval voor kiest is: eerlijk – attent. Het gevolg is, dat je door het inzetten van deze polariteit als geheel jouw waarden ‘eerlijk’ en ‘harmonie’ laat samenwerken. Maak bij deze stap jezelf bewust van deze samenwerking in gedachten en gevoelens. Het nu ontstane nieuwe besef maakt de weg vrij voor de daadwerkelijke actie.
waarde:eerlijk
waarde:harmonie
Polariteit eigenschap eigenschap 6.
7.
x
eigenschap
Bedenk hoe je nu gaat reageren. Wat ga je zeggen? Neem hier de tijd voor. Bedenk ook hier Oefening baart kunst. eerlijk x attent Deze stap zal je steeds makkelijker afgaan. Voorbeeld van een reactie in deze situatie: Ik ben erg blij dat je enthousiast bent over je keuze. Ik zelf hou niet zo van deze kleur, maar natuurlijk kunnen we best een verschillende smaak hebben. Dat is normaal hè? Evalueer het resultaat van je actie. Heeft je aanpak gewerkt?
Het proces in dit voorbeeld lijkt wat kunstmatig. Door het oefenen ontstaat echter een gewenning, die veel balans oplevert in jezelf en vervolgens ook in relatie met je omgeving. Het belangrijkste is, dat je ontdekt, dat je jouw polariteiten niet los van je waarden kunt inzetten. Het uitgangspunt hierbij is dan ook niet zozeer wie je bent (m.a.w. wat heb je aan polariteiten in huis) , maar wie je wílt zijn. Volwassenen zijn waarden-gedreven! Toelichting bij Spelvorm 4. Het Polariteiten Thuisspel Hoe vaak komt het thuis niet voor: die kleine ruzietjes, onenigheden tot grote conflicten aan toe. En die beginnen meestal met opmerkingen zoals: -
Ben je nu alweer zo laat thuis Kun je mij nu niet eerst eens helpen met……………………….voordat je weer……………. Waarom heb je nooit eens belangstelling voor wat ik doe
-
Waarom moet ík altijd………. Het lijkt wel alsof je vrienden, je werk, je hobby, je …………belangrijker zijn dan ik Zullen we nu eens een andere vakantiebestemming kiezen. Ik moet altijd jouw zin doen Heb je nu weer geld uitgegeven aan……….. Nu moeten we eindelijk eens samen op bezoek bij…………… Jij luistert nooit echt Laat me nou even uitpraten Voor jou is werk belangrijker dan privé Waarom moet ik altijd de kinderen helpen bij hun huiswerk Waarom moet ik de kinderen altijd brengen naar……………. Wanneer besteed je nu eens meer aandacht aan: * het huishouden * de tuin * de kinderen * familie * vrienden * mij * ik vind dat je te veel toegeeft aan…………….. * ik vind dat je te veel rookt/drinkt/snoept/sport/tv kijkt etc. En specifiek voor de kinderen: * waarom mag ik niet later naar bed * waarom niet net zo laat als * waarom mag ik dat programma niet zien * waarom niet op de computer * waarom niet met………….omgaan * je weet dat ik dit eten niet lekker vind, waarom dan toch………… * waarom mag ik die kleren niet aan * waarom niet alleen op vakantie * etc.etc.
Het verschil tussen een probleem en een dilemma Bij problemen is er vaak maar één oplossing denkbaar en daarover zijn wij het dan ook meestal wel snel eens. Denk aan lekkages, een computer die stuk is, op tijd op school of op je werk zijn, etc. Bij dilemma’s - en daar gaan de meeste onenigheden en ruzies over - ligt dat anders. Bij dilemma’s gaat het vaak over problemen waarvoor meerdere oplossingen denkbaar zijn. En daar is een andere manier van denken voor nodig. Niet meer denken in of-of maar in en-en. En daar kan Het Polariteitenspel je goed bij helpen. Je leert door het spel anders te denken, anders te benaderen, alles van twee kanten te bekijken, hierbij geholpen door jouw aangeboren eigenschappen die altijd als ‘koppel’ dienen te worden ingezet. Doe je dat consequent, dan zul je merken dat je niet alleen goed in je vel zit, maar daardoor ook geen zin meer hebt in ruzies en conflicten. Ruzie maken heeft iets kinderachtigs of je nu volwassen bent of niet. Zo lopen er nog heel wat kinderen rond in een volwassen lichaam. Het is een uiting van ons gevoel en gedrag, dat wij ook gemeen hebben met alle zoogdieren. Die kunnen ook alleen maar vechten, vluchten (gewoon voor het probleem weglopen) of ‘bevriezen’, kortom niets doen (maar van binnen kookt het). Als je door je aangeboren polariteiten te kennen en/of te ontwikkelen goed in je vel zit, zul je merken dat je in elke vervelende situatie - juist ook wanneer er sprake is van een dilemma tussen jou en de ander (partner, kinderen, vrienden, je schoonfamilie) - je voortaan heel bewust leert kiezen voor de meest geschikte polariteit, die je dan vervolgens ook bewust inzet. In bepaalde situaties kan het belangrijk zijn om je in een ander te verplaatsen, maar nooit zonder daarbij je eigen belang uit het oog te verliezen. Je kunt zelf doelgericht initiatief nemen, maar nu nooit meer zonder oog te hebben voor de gevolgen die dit heeft voor anderen of voor je omgeving. Zo leer je in alle voorkomende situaties vanuit je eigen balans te denken en te doen. Lees de Spelregels goed door en ga thuis met je partner of kinderen aan de hand van een laatste ruzie of onenigheid het spel spelen en volg daarbij nauwgezet alle noodzakelijke stappen.Het leuke van dit spel is, dat je nadat je het instrument beheerst ook thuis elkaar kunt helpen. Want natuurlijk heeft deze nieuwe manier van omgaan met elkaar oefen-tijd nodig. Het is in elk geval de moeite van het uitproberen ‘dubbel en dwars’ waard!
Spelvormen 5 en 6 zijn specifiek bedoeld voor coaches & trainers. Toelichting bij Spelvorm 5. Polariteiten & Coaching. Omdat je spelvorm 1 of 2 hebt gespeeld ken je je polariteiten. We leven in onbalans, wanneer wij maar één eigenschap van een polariteit inzetten. De oorzaak ligt vaak in het verleden, waarin wij door de invloed van onze omgeving geen of weinig waarde zijn gaan hechten aan de inzet van deze eigenschappen. We hebben dan ook geen begrip voor zulke ‘verstoten’ eigenschappen en ook niet voor aspecten daarvan die wij tegenkomen in andere mensen. We kunnen met de ander niet goed omgaan omdat we deze aspecten in onszelf niet herkennen en we komen dan ook makkelijk met hen in conflict. We ergeren ons vaak aan hun gedrag. De polariteiten, waartoe deze ‘verdwenen’ eigenschappen behoren, raken uit hun evenwicht. Door ons bewust te worden van de verbinding tussen de beide eigenschappen, herstellen wij de balans in onszelf en dat levert ons ook nog eens veel energie op. Door bewustwording treedt al verbetering op; we komen uit de impasse of worden ons bewust van het ‘gependel’ tussen de ene eigenschap en de andere. We ontdekken, dat we beide eigenschappen nodig hebben voor een mentaal gezond leven. Voice Dialogue ‘Voice Dialogue’ is een methode ontwikkeld door het psychologen-echtpaar Hal en Sidra Stone. Met het toepassen van deze methode wordt letterlijk ‘stem’ gegeven aan de verschillende eigenschappen van een polariteit en wordt je je bewust van de noodzakelijke ‘samenwerking’ tussen de beide eigenschappen. Door de methode van Voice Dialogue te hanteren bereiken we meer dan alleen maar deze bewustwording: we komen in de gelegenheid om de polariteiten daadwerkelijk te ervaren en in te zetten. Uiteindelijk worden ze in ons bewustzijn volledig geïntegreerd. Toelichting bij Spelvorm 6. Polariteiten & Relatiepatronen Mensen horen zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag. Toch is dat vaak niet het geval. Velen zijn reactief, d.w.z. leggen de oorzaak voor hun gedrag het liefst bij de ander of bij omstandigheden. “Dat ik zo reageer, komt omdat jij mij niet serieus neemt”, etc. Ze voelen zich machteloos door alles wat hen overkomt en geven de ander of de omstandigheden daar de schuld van. Dit betekent ook dat ze door anderen uit hun situatie gered willen worden. Zelf nemen ze die verantwoordelijkheid niet. Ze voelen zich slachtoffer. Als ze niet gered worden, voelen ze zich nog meer slachtoffer, hebben ze nog meer recht om anderen de schuld te geven, enz. enz. Daarmee is een patroon ontstaan dat kenmerkend is voor de manier waarop je met anderen communiceert. Het gevolg is dat je omgeving ook daardoor in een vast patroon reageert op jou. Van mensen, die in een dergelijk communicatiepatroon terecht zijn gekomen, hoor je vaak uitspraken zoals: “Dat kan ik toch niet. Ik kan er niets aan doen” (het slachtoffer),”Zie je dat nou echt niet?” Jij doet ook niets meteen goed hè, ik kan beter alles zelf doen!( de aanklager) of “Ik wil alleen maar helpen hoor”, (de redder). In de Transactionele Analyse wordt dit patroon ‘een spel’ genoemd, waarin mensen de rol spelen van Slachtoffer, Aanklager of Redder. Mensen kunnen zelf van rol veranderen, maar ook komt het voor dat iemand vaak dezelfde rol speelt en daarmee ook steeds dezelfde reacties veroorzaakt. De slachtofferrol is in het spel de meest dominante. Je herkent hem of haar vaak aan de volgende uitspraken: Ik vind het belangrijk om aardig gevonden te worden Ik heb altijd moeite met het nemen van beslissingen Ik ben gewoon een pechvogel Ik voel me gebruikt Ik voel me tekort gedaan Ik vraag me af, waarom doe ik dit eigenlijk Ik wil vaak alles tegelijk Het zit me vaak tegen Als ik met vakantie ga, regent het altijd Ik kan geen nee zeggen Dat zal wel weer moeilijk worden Dat ik niet prettig werk komt door mijn leidinggevende Dat ik niet gemotiveerd ben komt door de negatieve werksfeer Dat ik zo gestrest ben komt door………… Als slachtoffer ben je ook volledig probleem-georiënteerd. Je ziet geen oplossingen, omdat je niet in oplossingen denkt. Om je denkpatroon en daarmee ook je communicatiepatroon te veranderen is het belangrijk dat je in de eerste plaats afscheid neemt van je slachtoffer-rol. Wie je bent is wie je WILT zijn. Ghandi: “Wees zelf de verandering, die je in de wereld wilt zien”. Hiermee verander je je rol van slachtoffer naar schepper van je eigen werkelijkheid. Je zoekt aansluiting bij wat je
werkelijk wilt, je dromen, je verlangens. Je gebruikt je persoonlijke kracht om je eigen beslissingen te nemen als reactie op de ander of de omstandigheden. Je kunt de wereld niet veranderen, maar wel de manier waarop je ermee om wilt gaan. Dat is een keuze die je in eigen hand hebt. Ergens slachtoffer van zíjn kan werkelijkheid zijn of worden. Je slachtoffer voelen is echter waar je zelf voor kiest! Aansluiting zoeken bij je verlangens, je waarden en je polariteiten, geeft kleur aan je leven. Je concentreert je hierdoor op wat je te bieden hebt, wat je kunt bijdragen aan mogelijkheden die al in jezelf aanwezig zijn. Daarmee geef je zin aan je werk- of privésituatie en maak je jouw inzet en plezier niet afhankelijk van de reactie van anderen of van de omgeving. Het is tegelijk een keuze voor leven in plaats van geleefd worden. Toelichting bij Spelvormen 7. Polariteiten & Teambuilding A. De Samenwerking in het Team B. Teamdilemma’s De sterkte van de ketting wordt bepaald door de sterkte van de afzonderlijke schakels. Er is pas sprake van teambuilding wanneer alle leden van het team zich hiertoe persoonlijk willen ontwikkelen. In een teambuilding-sessie waarin deze spelvorm wordt toegepast, ontdekken deelnemers dat zij zich ‘aan elkaar’ ontwikkelen. Men geeft elkaar positieve feedback op het herkennen van polariteiten, maar ook is men open over de vervormingen, gedrag waar men zich aan ergert. Er is dan ook geen sprake van een negatieve ‘lading’, omdat men door het spelen van de Spelvormen 1 en 2 op zoek gaat naar wat ieder lid van het team te bieden heeft. Elke individuele bijdrage aan de doelstellingen van het team is het resultaat van de inzet van elkaars polariteiten. Deze ontdekking maakt het team sterk en beter bestand tegen dilemma’s. Bovendien creëert men hiermee een prettig werkklimaat, dat ook ‘uitstraalt’ naar de organisatie en naar de omgeving. De spelvormen A en B richten zich respectievelijk op het verbeteren van de onderlinge samenwerking en het oplossen van dilemma’s. Om deze spelvormen te spelen is het noodzakelijk eerst individueel spelvormen 1 en 2 te spelen. Voor het spelen van variant B is het noodzakelijk eerst de Toelichting te lezen bij Spelvorm 3.
Spelvorm 8 is specifiek bedoeld voor leidinggevenden en medewerkers Toelichting bij Spelvorm 8. Polariteiten & Functioneringsgesprekken. Doorgaans richten Functioneringsgesprekken zich niet op persoonlijke ontwikkeling. De POP’s (persoonlijke ontwikkelingsplannen) hebben geen betrekking op het persoonlijk welzijn van de medewerker. Integendeel, de focus ligt voornamelijk op het voldoen aan de functie-eisen, vaak vastgelegd in een competentieprofiel. Ontwikkelingsafspraken m.b.t. tot opleiding en/of coaching hebben dan ook als doelstelling, dat de medewerker nog beter past in het functieprofiel. Op zich is hier niets mis mee, mits de organisatie zich eveneens nadrukkelijk inspant om het welbevinden van de medewerker te vergroten. Er is dan ook sprake van persoonlijke ontwikkeling, wanneer medewerkers hun talenten in de vorm van polariteiten - bij voorkeur volledig - kwijt kunnen in hun werk. Dit betekent wel, dat organisaties medewerkers in de gelegenheid stellen om hun polariteiten te ontdekken en vervolgens in te zetten. Dat dit tot nu toe onvoldoende gebeurt is zichtbaar in te hoog ziekteverzuim ten gevolge van negatieve stress. De spelvormen 1 en 2 vormen een goede basis om aan de functioneringsgesprekken een nieuwe dimensie toe te voegen, gericht op het onderkennen en benutten van het aanwezige en beschikbare ‘human capital’. Dit zal het werkklimaat, de persoonlijke tevredenheid van managers en medewerkers en daardoor ook de effectiviteit van de organisatie ten goede komen.
