Toekomst van de kinderopvang en gastouderopvang in het bijzonder Een bijdrage van de VGOB, mei 2013

Toekomst van de kinderopvang en gastouderopvang in het bijzonder Een bijdrage van de VGOB, mei 2013 36 jaar gastouderopvang in Nederland In 1977 werd in Leiden het eerste gastouderbureau van Nederland opgericht door Stichting Kinderopvang Leiden (SKOL). In die jaren was gastouderopvang een vorm van kinderopvang, die ingezet werd om wachtlijsten voor de kinderdagopvang weg te werken. Eerst opvang door een gastouder tot er een plekje op het kinderdagverblijf vrij kwam. Voor kinderopvang en zeker voor gastouderopvang was er in die tijd geen subsidie. Ouders financierde kinderopvang helemaal zelf. Jonge ouders en met name de moeders zagen de kosten van kinderopvang als investering in hun loopbaan. Met kinderopvang konden moeders aan het werk blijven en hun (leuke) baan behouden. In de jaren 90 en begin 00 bracht het ministerie van SZW een adviestabel uit waarmee de hoogte van eigen bijdrage door ouders bepaald werd indien zij gebruik maakten van door werkgevers en/of gemeente betaalde kinderopvang. De meeste ouders betaalden het grootste deel van hun kinderopvang helemaal zelf. Ouders die gebruik maakten van gastouderopvang betaalden sowieso een hogere bijdrage, omdat ouders van hun werkgever en/of de gemeente een bijdrage ontvingen voor slechts de bureaukosten. De uurvergoeding voor de gastouder betaalden ouders zelf. De eigen bijdrage voor kinderopvang konden ouders op hun aangifte inkomstenbelasting aftrekken als beroepskosten. Hiermee waren voor ouders met een hoog inkomen de netto kinderopvangkosten lager dan voor ouders met een laag inkomen. In 2005 kwam met de komst van de Wet Basisvoorziening Kinderopvang, later Wet Kinderopvang een einde aan de ongelijkheid in kosten voor kinderopvang voor ouders. Ouders ontvangen sinds 2005 toeslag over een uurtarief ongeacht welke vorm van kinderopvang zij afnemen. De toeslag is inkomensafhankelijk, lagere inkomens ontvangen een hogere toeslag. Wet Kinderopvang 2005 – en verder De Wet Kinderopvang is niet alleen in het leven geroepen om de financiering te regelen. De Wet Kinderopvang regelt ook de kwaliteit van de kinderopvang, het toezicht op de kwaliteit en de medezeggenschap van ouders. Voor de gastouderopvang betekende dit, dat ouders recht kregen op kinderopvangtoeslag, indien hun gastouder ingeschreven stond bij een gastouderbureau en voldeed aan eisen gesteld aan de gastouder (overleggen van VOG en VOG van huisgenoten ouder dan 18 jaar, in bezit zijn van een actueel EHBO certificaat). Vanwege minimale eisen die gesteld werden aan de gastouder en het gastouderbureau werd voorheen informele opvang door grootouders en/of overige familieleden geformaliseerd. De vraag naar kinderopvangtoeslag steeg explosief. Echter niet alleen in de gastouderopvang. Ook in kinderdagopvang en buitenschoolse opvang was een sterke toename te zien in de verstrekte kinderopvangtoeslag. Dit werd veroorzaakt doordat er geen maximum werd gesteld aan de af te nemen uren. De Wet Kinderopvang kende nog wat nare kinderziekten.

____________________________________________________________________________ Vereniging GastOuderBranche, Prof.Dr.W.Glasbergenlaan 15, 2235 BP Valkenburg (ZH) www.vgob.nl [email protected] Rabobank 14.09.90.828 KvK 20135534

2007 Oprichting VGOB De explosieve groei van de gastouderopvang door formalisering van familiaire opvang was een doorn in het oog van een groep gastouderbureaus, die kwalitatieve gastouderopvang aanboden. Kwaliteit die zich kenmerkte door persoonlijke intake bij de gastouder en vraagouder thuis, persoonlijke bemiddeling en begeleiding van de opvang, gesteund door het aanbieden van scholingen, veelal thema-avonden genoemd. Op de markt verschenen gastouderbureaus die zich voornamelijk richtten op het formaliseren van voorheen informele opvang en ouders wezen op hun recht op kinderopvangtoeslag. Gastouderbureaus, die van opvoeden en verzorgen van kinderen geen verstand hadden maar wel hoe zoveel mogelijk ‘oppassubsidie’ binnen gehaald kon worden. In 2007 werd de Vereniging GastOuderBureaus opgericht, die later haar naam wijzigde in Vereniging GastOuderBranche om de individuele gastouder ook een klankbord te bieden. De vereniging stelt zich tot doel om de kwaliteit van de gastouderopvang te bevorderen en om deze waardevolle vorm van kinderopvang zichtbaar te maken in de samenleving, alsmede actief opkomen voor de belangen van gastouderopvang. 2010 Stelselherziening gastouderopvang De open eind financiering van de kinderopvanggelden zorgde ervoor dat ingrijpen door de overheid noodzakelijk was, met name in de gastouderopvang, die relatief sterker groeide dan de kinderdagopvang en de buitenschoolse opvang. Ook was in de gastouderopvang meer sprake van fraude en oneigenlijk gebruik. Dat meer eisen gesteld werden aan de gastouderopvang, kon de VGOB alleen maar toejuichen. Aan gastouders werd een beroepskwalificatie eis gesteld. Een gastouder moet minimaal beschikken over een MBO 2 HZW diploma. Vele gastouders, aangesloten bij de leden van de VGOB beschikten reeds over een MBO of HBO diploma, maar niet in de juiste branche. Met veel plezier en enthousiasme hebben duizenden gastouders en landelijk gezien tienduizenden gastouders een examen afgelegd bij diverse ROC’s in het land. Alle gastouders, die voldeden aan de nieuwe eisen, werden ingeschreven in het Landelijk Register Kinderopvang (LRK, later LRKP) nadat zij een positieve inspectie door een GGD inspecteur hadden gehad. In de jaren na 2010 heeft dit tot gevolg gehad dat tienduizenden gastouders opgehouden zijn met het formeel opvangen van kinderen en dit weer gratis voor hun familie doen. Enkele grote gastouderbureaus die na de komst van de Wet Kinderopvang 2005 op de markt zijn toegetreden, zijn failliet gegaan. Een door de VGOB gewenste ontwikkeling. Familiaire kinderopvang is geen gastouderopvang.


Crisisjaren Niet alleen de stelselherziening gastouderopvang heeft geleid tot een vermindering van het aantal gastouders, ook de crisis speelt een grote rol. Ouders raken werkloos, de overheid verlaagt de kinderopvangtoeslag en ouders wijken uit naar goedkopere of zelfs gratis alternatieven (familieopvang). Dit effect is ook te merken in de dagopvang en buitenschoolse opvang. Het aantal instellingen dat haar deuren moet sluiten is groter dan ooit, er zijn nog nooit zoveel faillissementen in de kinderopvang geweest. Met een overheid die nog immer moet bezuinigen, een kinderopvangsector die zich in zwaar weer bevindt, is het moment aangebroken om de kinderopvang opnieuw te bezien. Wat heeft de overheid nodig, wat willen ouders en wat is het beste voor het kind? Kinderen zijn de toekomst van Nederland De miljoenen die Nederland stopt in de kinderopvang, eerst door de stimuleringsgelden kinderopvang en later de kinderopvangtoeslag, hebben niet geleid tot een toename van de arbeidsparticipatie. Het CPB heeft geen significante correlatie kunnen vinden tussen enerzijds de arbeidsparticipatie en anderzijds de kinderopvangtoeslagen. Indien kinderopvang beschouwd wordt als arbeidsmarktinstrument zou een logische redenering zijn dat de overheid een snelle bezuiniging van 2 miljard kan realiseren door het afschaffen van de kinderopvangtoeslag. Hiermee wordt wel de invloed van de overheid vermindert op de ontwikkeling van het jonge kind. De ontwikkeling van het jonge kind (0 – 4 ) is gebaat bij een goed ontwikkelingsaanbod dat gebaseerd is op de kennis en vaardigheden van de aanbieder. De aanbieder is in eerste plaats de ouder en daarnaast degene die het kind opvangt terwijl ouders aan het werk zijn. Met goede kinderopvang kunnen kinderen zonder achterstand starten op de basisschool. Op dit moment zijn er in de sector aanbieders van goede kinderopvang en aanbieders van een opvangplek. Een opvangplek is veilig en gezellig, maar hier ontbreekt de ontwikkelingsopbrengst en heeft geen toegevoegde waarde voor ouder en kind. Kinderopvang als partner in de ontwikkeling van het jonge kind Met de beroepskwalificatie eis is een professionaliseringsslag in de gastouderopvang gemaakt. Nu is de tijd aangebroken om grote stappen voorwaarts te maken. Een beroepskwalificatie op mbo 2 niveau is niet voldoende om kwaliteit van opvang te waarborgen. Jaarlijkse bijscholing op pedagogisch vlak is nodig om gastouders handvatten te geven om actief een bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkeling van het jongste kind. Op dit moment is permanente bijscholing geen verplichting waardoor zich op de markt nog steeds aanbieders van opvangplekken bevinden, die de prijs drukken waardoor de aanbieders van kwalitatieve opvang niet over middelen beschikken om te werken aan de kwaliteit van de opvang, lees vorm kunnen geven aan bijscholingen.


Er zijn gastouderbureaus die hun gastouders bijscholing aan bieden, maar deze bijscholing is zeer divers. Op dit moment is de kwaliteit van kinderopvang niet in heel Nederland gelijk. De VGOB pleit voor gelijkwaardige scholing en kwaliteit van opvang in heel Nederland. Zodat ouders zich verzekerd kunnen zijn van kwalitatief goede opvang, die hun kind stimuleert in zijn ontwikkeling en die met hen partneren in de opvoeding van hun kind. Keuzevrijheid voor ouders Al jaren komen termen voorbij als basisvoorziening, brede scholen, integraal kindercentrum. Voorschoolse educatie lijkt zijn plek te hebben in het primair onderwijs dat zich uitbreidt tot een integraal kindercentrum. Toch zijn hele jonge kinderen niet op hun plaats in het onderwijs. Kinderen gedijen het beste in een huiselijke omgeving met niet te veel wisselende contacten. Jonge kinderen leren het beste spelenderwijs en waar kan dat beter dan in de gastouderopvang? Daarnaast zijn er kinderen die niet gebaat zijn bij opvang in grotere groepen. Bovendien zijn er ouders die niet gebaat zijn bij opvang die gehouden is aan vaste opvang tijden. Daarnaast is er een groep ouders die kiezen voor meer rust in het gezin door de opvang over te laten aan een leidster aan huis/nanny. Voor ouders moet de keuze blijven bestaan of zij gebruik maken van institutionele opvang of gastouderopvang of opvang aan huis. Het LRKP : duur en onbetrouwbaar Ouders, die op zoek zijn naar goede kinderopvang kunnen via het LRKP op zoek gaan naar een geregistreerde opvang en hierbij wordt de suggestie gewekt dat de opvang voldoet aan de eisen. Helaas mag iedere gemeente in Nederland zelf invulling geven aan haar handhavingsbeleid en ook aan haar verordeningbeleid. Hierdoor kan het gebeuren dat een kinderopvanginstelling in het ene deel van het land wel een handhaving krijgt en een kinderopvanginstelling en een ander deel voor dezelfde overtreding geen handhaving. Dit zorgt ervoor dat ouders niet in heel Nederland dezelfde kwaliteit van opvang aangeboden krijgen. Daarnaast is er ook sprake van oneerlijke concurrentie tussen kinderopvangaanbieders. Een kinderopvangaanbieder is met de legesverordening in een gemeente als Leusden heel slecht af. Er zijn gemeenten die legeskosten vragen voor inschrijving in het lrkp en gemeenten die dat niet doen. Daarnaast zorgt het LRKP voor een administratieve lastenverzwaring bij kinderopvanginstellingen en met name in de gastouderopvang. Het LRKP kost een bureau veel tijd, tijd die voorheen aan de gastouder en de opvang besteed werd. De vraag is dus, of met de komst van het LRKP de kwaliteit van opvang vergroot is.


2013 Inzetten op verbeteren van kwaliteit en die kwaliteit handhaven 3 jaar na de invoering van de Stelselherziening Gastouderopvang is de tijd aangebroken om als sector samen met de overheid stappen te ondernemen in verbetering van kwaliteit van opvang en om inspectie en handhaving van de kinderopvang opnieuw onder de loep te nemen. De VGOB streeft naar landelijk dezelfde eisen en ook landelijk dezelfde handhaving. Zodat een ouder in Limburg dezelfde kwaliteit van opvang mag verwachten als een ouder in Noord-Holland. De VGOB vindt het belangrijk om nog een kwaliteitsslag te maken in de gastouderopvang door het verplichten van bijscholing. Dit om kwaliteit te kunnen waarborgen en kinderen meer te bieden dan slechts een opvangplek. De focus vanuit de VGOB ligt dan ook nu minder op kinderopvang als arbeidsmarktinstrument, maar meer als partner in de ontwikkeling van het kind. De VGOB werkt en denkt graag mee aan de toekomst van de kinderopvang en gastouderopvang in het bijzonder. Wij delen graat met u onze ideeën over de kwaliteit van gastouderopvang en voorstellen over bijscholing en hoe dit kan resulteren in kinderopvang die bijdraagt aan de ontwikkeling van het kind.


Toekomst van de kinderopvang en gastouderopvang in het bijzonder Een bijdrage van de VGOB, mei 2013

Recommend Documents