De toekomst van het fruitcluster in Rivierenland Geef fruit de ruimte & innovatie
Frank Engelbart 30 september 2015 Werkbezoek Provinciale Staten Provincie Gelderland
Over Fruitpact • • • • •
Agenda 2020
Sinds 2007 Eén van de vijf pacten van Greenport Gelderland Regionaal cluster (“samen sterk voor fruit in Rivierenland”) Publiek – Privaat regionale samenwerking, triple helix, 4O’s, etc.…. Bestuurlijk fundament, ondergenemersgedreven projecten, communicatie/trots
Fruit is: • 4.000 ha, 550 telers, 100 aanverwante bedrijven (‘het gebeurt hier”) • Hier: 28% teelt 60% NL appels en peren (en kersen, aardbeien, frambozen, pruimen, bessen …) 1. Economie: bijna 500 mln (Gelders topsector?!) 2. Werkgelegenheid: 6600 arbeidsplaatsen 3. Landschap: beeldbepalend in Betuwe, Land van Maas & Waal, Bommelerwaard
Sterk fruitcluster in regio Rivierenland in 2020 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Markt en afzet Ruimte en infrastructuur Ondernemerschap en onderwijs Innovatie en onderzoek Internationalisatie Duurzaam ondernemen Leefomgeving
“Blijf innoveren, benut het cluster” • Ras/product • Teelt • Koeling/bewaring • Lokale distributie • Fruitcampus Randwijk • Verbrede activiteiten • …..
“Geef fruit de ruimte” • Behoud areaal • Verkaveling • Agrarische bouwblokken • Landschappelijke inpassing • Wegennet (rijk, provincie, gemeente) • Waternet (kwaliteit, kwantiteit) • ICT-net • Teeltondersteunende voorzieningen • Huisvesting arbeidsmigranten • Bacterievuur • Spuitzone • Rood voor rood • Burgers draagvlak (License to operate): open dagen, gezonde basis,.. • Passende wetten (License to produce): Bestemmingsplannen buitengebied,.. • …..
3
vandaag
Fruitteelt is veranderd: Vroeger:
Nu:
Hoogstam-teelt Arbeid geen probleem: mannen, vrouwen & kinderen Handwerk Hard werken Ambachtelijk
Lage (leivorm) rijenteelt Arbeid probleem: duur + buitenlands Mechanisatie & automatisering Hard werken én -denken Schaalgrootte noodzaak Efficiency / kostprijs drijfveer Innovatie (product, proces, systeem)
Vakmanschap
Vakmanschap én ondernemerschap Lokale veiling Aanbodmarkt: teler bepaalt Consument kent product + producent Een plekje mag, het is natuurproduct Transport per trekker Logistieke grenzen aan competitie Bewaring beperkt mogelijk
Lokaal coöperatief speelveld
Internationale supermarkten Vraagmarkt: klant bepaalt Consument geen band met product Alleen perfect product in winkel Merken/clubrassen Transport met vrachtautocombinaties / LZV Logistiek geen grenzen meer Bewaring jaarrond mogelijk
Internationaal competitief speelveld
Professionele fruitteelt én Fruitteelt+ bedrijven Nu:
500
2020: 250?
FM
VZ
én
±40
én
10? – 40? – 100?
Strategie • • • • • • • •
Afzetkanaal (retail, speciaal, OOH) Productiestrategie (bulk–club-niche) Ketenstrategie Tempo Schaalgrootte Markt Product-eisen Productie-eisen License to sell
Maatschappij
• • • • •
License to produce & operate Maatschappelijk verantwoord Driftarm spuiten Open, transparant Laat zien dat je doet wat je zegt
Mens • • • • •
Ondernemend Vakmanschap Competent Leven lang leren Opvolging
De ondernemende fruitteler
Verbreden • Nieuwe branchevreemde functies (winkel, B&B, horeca, verhuur, …) vaak wel met link fruit • Teelt én tweede professionele tak • Recreatie & Toerisme meest logische verbreding • … Keuze
Soleren • Ondernemerschap • Vrije rassen in open ketens • Meer rollen in de keten (+) •…
coopereren
soleren
Coöpereren • Vakmanschap • Clubrassen in gesloten/merkketens • Focus op teelt-rol • … verbreden
Scenario’s: vier hoeken van het speelveld
Rol in markt
centralisatie
scheiden
Rol in landschap
Bedrijventerreinen & boomgaarden versnippering
mengen
Scenario’s: vier hoeken van het speelveld
Rol in markt
centralisatie
scheiden
Rol in landschap
Bedrijventerreinen & boomgaarden versnippering
1-2 grote coöperatieve afzet & toerisme
mengen
Scenario’s: vier hoeken van het speelveld
Rol in markt
centralisatie
scheiden
Rol in landschap
Bedrijventerreinen & boomgaarden
1-2 grote coöperatieve afzet & toerisme
mengen
Bedrijvige buitengebieden versnippering
Scenario’s: vier hoeken van het speelveld 1-2 grote coöperatieve locaties & boomgaarden
scheiden
Rol in markt
centralisatie
Rol in landschap
Bedrijventerreinen & boomgaarden
1-2 grote coöperatieve afzet & toerisme
mengen
Bedrijvige buitengebieden versnippering
Scenario’s: vier hoeken van het speelveld 1-2 grote coöperatieve locaties & boomgaarden
scheiden
Rol in markt
centralisatie
Rol in landschap
Bedrijventerreinen & boomgaarden
1-2 grote coöperatieve afzet & toerisme
mengen
Bedrijvige buitengebieden versnippering
Conclusie 1. Wij bepalen niet de toekomst, de markt bepaalt de toekomst voor een succesvol fruitcluster, in een internationaal competitieveld 2. Wij kunnen wel faciliteren met competitieve en “fruitvriendelijke” randvoorwaarden voor onze Regio Rivierenland 3. Het is wenselijk dat randvoorwaarden in de regio –over gemeenten heen- gelijk zijn, om daarmee samen een nog sterker fruitcluster in Rivierenland te bouwen
4. Thema’s ruimte & ontsluiting meest lastig maar ook belangrijk
Economie
Werkgelegenheid
Landschap
Fruitpact: - Maakt transparant - Brengt partijen bijeen - Stimuleert en ondersteunt acties - Vanuit bestuurlijk fundament Samen trots op fruit !
