TOEKOMST MET TAAL. Elke deelnemer kan aan twee workshops deelnemen. Er. zijn in totaal 50 workshops: workshopronde A duurt van

TOEKOMST MET TAAL Landelijke Studiedag Levende Talen vrijdag 6 november 2015 in Utrecht

Elke deelnemer kan aan twee workshops deelnemen. Er zijn in totaal 50 workshops: workshopronde A duurt van 11.15 – 12.45 uur, workshopronde B van 13.45 – 15.15 uur. Inschrijven voor de workshops gebeurt tegelijk met het aanmelden voor de Landelijke Studiedag. Het volledige programma van de Landelijke Studiedag 2015 en de mogelijkheid om u digitaal in te schrijven, vindt u op de website van Levende Talen <www.levendetalen.nl>.

LEVENDE Talen

11.15 – 12.45 uur

WORKSHOP A1

WORKSHOPRONDE A

Docenten in opleiding en de positie van grammatica in het vreemdetalenonderwijs Johan Graus (lerarenopleiding Engels, Hogeschool Arnhem en Nijmegen) De rol van grammatica in het modernevreemdetalenonderwijs is nog steeds controversieel: Is het geven van grammatica wel noodzakelijk? En zo ja, op welke manier kun je het dan in het curriculum verwerken? In deze workshop worden de opvattingen van docenten in opleiding over grammaticaonderwijs verkend aan de hand van een aantal bekende concepten uit de tweedetaalverwervingstheorie, zoals impliciete versus expliciete instructie en focus on form versus focus on formS. Vervolgens is het aan de workshopdeelnemers om deze opvattingen te vergelijken met wat zij als lerarenopleiders en vakdidactici hopen te bereiken met de leerlijn grammaticadidactiek in hun opleidingen. Lerarenopleiders

WORKSHOP A2

Mini-cursus Frysk voor beginners en doorzetters Bonno van Dijk & Babs Gezelle Meerburg (lerarenopleiding Talen & educatieve masters NHL Hogeschool) Aan de hand van een aantal muzieknummers en opdrachten spreken en leren we Fries. Verder wordt ingegaan op de Friese cultuur. De workshop is goed te volgen voor beginners, maar biedt ook gevorderde Friessprekers uitdaging. Behalve leerzaam is deze workshop vooral inspirerend. Een laagdrempelige workshop die plezier aan het Fries uitstraalt en oplevert! Alle talen - alle doelgroepen

WORKSHOP A3

Geschiedenis van het talenonderwijs: nodig? Erik Kwakernaak (Universitaire Lerarenopleiding Groningen), Hans Hulshof (Universiteit Leiden) & Frans Wilhem (HAN / RU Nijmegen) De lessen van vandaag en morgen zijn heel wat urgenter dan die van gister en nog vroegere tijden. Toch kun je van het verleden wat leren. Hulshof, Kwakernaak en Wilhelm hebben samen een boek over de geschiedenis van het talenonderwijs geschreven. In de workshop stellen en beantwoorden ze vragen als: Wat is echt nieuw, wat is een herhaling van zetten? Is er vooruitgang geboekt? Wat is hetzelfde, wat verschillend in de ontwikkeling van moedertaal- en vreemdetalenonderwijs? Hoe hebben maatschappelijke veranderingen het talenonderwijs beïnvloed? Wat kan een student, docent, leermiddelenauteur, lerarenopleider, nascholer, onderzoeker, schoolleider van de geschiedenis leren? Alle talen – alle doelgroepen

WORKSHOP A4

Italiaans voor beginners Benedetto Mento & Alessandra Verrucci (Istituto Italiano di cultura – ItaliaItalia) Ben je van plan om je vakantie in Italië door te brengen en wil je meer dan ‘buongiorno’ en ‘pizza’ kunnen zeggen? Ben je gek op Italië of wil je je kennis van de taal verbeteren of bijhouden? Vieni in Italia con noi! Alle talen – alle doelgroepen

2

WORKSHOP A5

Voorkom falen door faalangst Laura Kunst (onderzoeker, Universiteit van Tilburg) Veel docenten zullen het herkennen: leerlingen die oncontroleerbaar trillen tijdens een presentatie of dichtklappen tijdens een overhoring. Ontzettend zonde, want vaak verbergt deze angst het werkelijke niveau van de leerling. Wat kun je als docent doen om deze leerlingen meer op hun gemak te stellen? In deze workshop maken jullie kennis met de psychologische benadering van angst. Laura Kunst legt uit hoe de angstrespons werkt, hoe het prestaties beïnvloedt en hoe je angst kunt verminderen. Vervolgens oefenen we in rollenspellen een aantal technieken om leerlingen minder faalangstig te maken. Er is ruim gelegenheid om tips en ervaringen uit te wisselen. Alle talen – alle doelgroepen

WORKSHOP A6

Tweetaligheid, feiten en mythen Alla Peeters-Podgaevskaja (Slavische Talen en Culturen, UvA) De laatste decennia is meertaligheid in Europa (en dus ook in Nederland) een hot issue. Of een individu eentalig of meertalig wordt is echter afhankelijk van vele persoonlijke, taalkundige en maatschappelijke factoren. In deze workshop wordt de problematiek rondom tweetalig zijn en tweetalig opvoeden uiteengezet. Er wordt ingegaan op voor- en nadelen van bilinguïsme, verschillen in cognitieve- en talige ontwikkeling van eentalige en tweetalige kinderen, opvoedingsstrategieën van de ouders, de impact van taalstoornissen op tweetaligheid en een aantal andere, voor tweetaligheid belangrijke onderwerpen. Ten slotte wordt aandacht geschonken aan meertaligheid op school en de rol van taalpolitiek en taalbeleid. Alle talen – alle doelgroepen

WORKSHOP A7

Uitstromen op een hoger niveau Liesbeth Pennewaard (SLO) Heeft u taaltalenten in de klas? Bijvoorbeeld, leerlingen van de theoretische leerweg die een havo examen aankunnen, of havoleerlingen die op vwo-niveau ook goed zouden kunnen presteren? U kunt deze leerlingen de mogelijkheid bieden uit te stromen op een hoger niveau dan de leerweg waarin zij zitten. Na een introductie met voorbeelden van scholen die een dergelijk traject succesvol hebben vormgegeven, onderzoeken we hoe zo’n traject vormgegeven kan worden binnen de kaders van de huidige onderwijspraktijk. De volgende vragen komen aan de orde: Wat zijn mogelijke doelen van hoger uitstromen? Hoe determineer ik? Wat, wanneer en hoe leren zij? Hoe begeleid ik deze leerlingen? Alle talen – vmbo | havo | vwo

WORKSHOP A8

Pimp your reading program with Powtoon Pascal Koole (The English Greenhouse) Het lezen van boeken in een andere taal is super leerzaam voor onze leerlingen, dat wordt keer op keer aangetoond. Maar hoe kunnen we ons leesprogramma wat oppimpen? Laat leerlingen een animatie maken waarin zij hun boek ‘verkopen’ door hen te laten nadenken over de literaire thema’s van het verhaal! Neem je laptop mee, zodat we samen een animatie kunnen maken. Je krijgt een uitgewerkt lesplan mee voor jouw school. Alle talen – po | vo | mbo

3

WORKSHOP A9

Meertalig opgroeien, dat is de toekomst Marinelle Orioni (auteur van Meertalig opvoeden. Uw kind zal u dankbaar zijn) Kinderen worden steeds vaker meertalig opgevoed en dat is een mooi cadeau voor een kind. Meertalig opgevoede kinderen zijn flexibeler en bouwen een enorme woordenschat en een groot referentiekader op. Een meertalige opvoeding heeft bovendien een positieve invloed op de cognitieve ontwikkeling. Ouders spelen de hoofdrol in een meertalige opvoeding, maar ook voor scholen is er een grote rol weggelegd. Hoe staat het met de kennis van leraren over meertaligheid? Hoe gaan leraren om met de talige en culturele rijkdom van meertalige kinderen? Hoe kunnen zij deze meertalige gezinnen het beste adviseren en stimuleren? Welke uitdagingen bieden levende talen aan meertalige kinderen? Zomaar een greep uit de thema’s die in deze workshop aan bod komen. Alle talen – po | vo

WORKSHOP A10

TPRS: lezen is herkennen van verworven vocabulaire Alike Last (Taalleermethoden) & Rianne Tamis (Arabiste) TPRS betekent Teaching Proficiency through Reading and Storytelling, het is een taal doceren vanuit verhalen en lezen. Je gaat op een praktische manier kennismaken met de basisprincipes van TPRS door creatief met elkaar een verhaaltje te maken in het Soedanees Arabisch onder begeleiding van Arabiste Rianne Tamis. Je kent deze taal nog niet, maar al verhaal-makende ben je deze aan het verwerven. Aansluitend hierop lees je met gemak een kort ander Soedanees verhaaltje, want lezen is herkennen van verworven vocabulaire. Ten slotte ga je met elkaar onderzoeken hoe het kwam dat je de taal kon begrijpen en blijkbaar verworven hebt. Mvt – alle doelgroepen

WORKSHOP A11

Mvt po vóór vo? Knelpunten en kansen Emma de Rijk (Basisschool de Floriant) Als docent mvt in de onderbouw van het vo heb ik ervaren dat kinderen met zeer uiteenlopende niveaus van taalbeheersing in de vreemde taal binnenkomen. Deze workshop besteedt aandacht aan de oorzaken en geeft aanknopingspunten voor verbetering. Onder meer komen de volgende vragen aan de orde. Wat is de mogelijke opbrengst van het aanbieden van vreemde talen op de basisschool? Loont het om als middelbare school aandacht te besteden aan samenwerking met een basisschool? Is de basisschool de toekomstige plek voor het leggen van de fundering voor het onderwijs in vreemde talen? Mvt – po | vo

WORKSHOP A12

Taakgericht werken in de onderbouw Angelique Brasser (IJburg College) Taakgericht onderwijs. Hoe maak je een leuke taak Frans die voor leerlingen motiverend is? Ik laat in deze workshop zien hoe wij op school (digitale) taken ontwerpen die leerlingen als finale-opdracht maken. Wij werken volgens de Tabasco-principes maar deze workshop is zeker ook geschikt voor collega’s die op zoek zijn naar voorbeelden van taken waar leerlingen graag hun tanden in zetten. Good practices dus. Neem vooral een usb-stick mee. Tijdens de workshop worden voorbeelden van Franse opdrachten gebruikt. Mvt – vo-onderbouw

4

WORKSHOP A13

Van tekst tot cse Dorrie Goossens (Cito) In een presentatie wordt het constructieproces van de Centrale Schriftelijke Examens mvt uiteen gezet (met voorbeelden vanuit het vak Duits). De volgende onderwerpen komen in ieder geval aan de orde: • Wie zijn de participanten in het proces en wie is waarvoor verantwoordelijk? • Hoe verloopt het constructieproces? • Hoe verloopt de normering en de evaluatie? • Hoe wordt het veld bij het hele proces betrokken? Mvt – vo

WORKSHOP A14

Samen Delen – Samen Sterk Marieke Havinga & Danielle Coppee Doel is om in een intervisie-achtige workshop elkaar te laten delen in alles wat een les leerzaam en aantrekkelijk maakt: lesideeën, opdrachten, filmpjes, liedjes, spelletjes en toetsen. Neem je toppers mee naar de workshop op een usb-stick. Het uitgewisselde lesmateriaal zetten wij dan op Dropbox, zodat iedereen ermee kan werken. Het motto is: Geven om te krijgen en laat niet iedereen zelf het wiel uitvinden! Chinees – alle niveaus

WORKSHOP A15

Non scholæ sed vitæ discimus Katja Zaich (Zaich Taalservice Duits), Ruxshin Bischoff MA (Duits voor bedrijven) & Antoon Berentsen (Effeff taaltraining Duits) Sprachtrainerinnen betreuen in Firmentrainings erwachsene Lerner bei der Bewältigung konkreter Sprachhandlungssituationen in der Fremdsprache. In Holland operieren etwa 150 Sprachtrainerinnen für Deutsch in diesem privaten Bildungsbereich. Der Workshop möchte vor Kolleginnen aus dem Regelschulbereich nicht nur darlegen, worin die wesentlichen Unterschiede zwischen einem schulischen und einem berufsorientierten Lernen bestehen, sondern auch, was wir voneinander lernen können. Schließlich profiliert sich Deutsch immer mehr als ein Schulfach, in dem nützliche Kompetenzen für das spätere Berufsleben erworben werden. Mit dem Publikum soll darüber diskutiert werden, welche Gemeinsamkeiten bestehen: im Rollenverständnis von Sprachtrainer/Sprachlehrer sowie in den didaktischen Prozessen von Training/Unterricht. Duits – alle doelgroepen (Deutsch)

WORKSHOP A16

Language learning with personalised multimedia eBooks! Joe Dale & Patricia Rose (APS) In this session, using iPad and Android apps, Book Creator Free, Tellagami and Pic Collage, Joe Dale will demonstrate how easy it is to create a multimedia eBook including engaging videos and animations to provide evidence of language learning in the classroom and aid transition. There will be plenty of time for hands-on practice and therefore delegates should feel confident they can replicate the skills they have learnt once they are back at school. As well as learning how to combine different books together into a single volume, delegates will also be able to export their ebooks as video clips and share them altogether online. Duits | Engels | Frans | Spaans | Nederlands – vo | mbo (English)

5

WORKSHOP A17

Arrangeren en lesgeven met open online-leermateriaal Marianne Schelvis (Stichting VO-content) Stercollecties zijn complete leerlijnen bestaande uit open digitaal leerlinggericht leermateriaal. Het materiaal geeft de docent door de opbouw meer vrijheid in het vormgeven van zijn onderwijs. Het biedt ook een duidelijke structuur van kerndoelen en eindtermen, zodat de docent erop kan vertrouwen dat hij aan alle eisen van het onderwijsprogramma voldoet. Stercollecties nodigen uit tot een andere manier van werken, aanvullend op of vervangend voor (een deel van) een methode. Dus ‘en en’ in plaats van ‘of of’. Aangevuld met eigen materialen bied je je leerlingen onderwijs op maat. Via pas je de Stercollectie aan zoals jij het wilt. Met Stercollecties ontwikkelen leerlingen 21e-eeuwse vaardigheden, zet je ict didactisch in en kun je differentiëren. Het is aan te raden om een eigen laptop of tablet mee te nemen naar de workshop. Duits | Engels | Nederlands – vmbo-onderbouw | vmbo-bovenbouw | havo | vwo-onderbouw

WORKSHOP A18

LinQ: werken aan goed talenonderwijs Frans/Duits Sabrina Comat & Silvia Kronschnabl (EP- Nuffic) Deze workshop gaat in op de doelstellingen van het LinQ-project en laat deze werkwijze persoonlijk ervaren. Het Europees Platform (nu EP-Nuffic) zette in 2005 het LinQ-project op om een impuls te geven aan het onderwijs van het Frans en Duits in het vo. De LinQ-aanpak staat voor efficiënter en aantrekkelijker talenonderwijs. De ingrediënten daarvoor zijn een eigen LinQ-didactiek, coaching en nascholing van de vakdocenten en -secties, het ontwikkelen van eigen lesmateriaal in expertisegroepen en de uitwisseling van best practices met collega’s binnen het LinQ-netwerk. Duits | Frans – vo

WORKSHOP A19

Open vragen in de centrale examens leesvaardigheid Evelyn Reichard & Pauline Schuurman (Cito) Wat komt er kijken bij het maken van open vragen voor de centrale examens leesvaardigheid? Na een korte uitleg over aandachtspunten bij het maken van leesvaardigheidsopgaven voor de centrale examens, gaan de deelnemers actief aan de slag met teksten en maken daarbij zelf open vragen. Engels | Frans – vo

WORKSHOP A20

Breng uw lessen meer tot leven Jouke Brouwer (Nuborgh College LF) Hoe kunt u op een speelse en uitdagende manier vocabulaire, grammatica en phrases-clés herhalen in een klassikale setting, waarbij uw leerlingen ook nog Frans praten? In deze workshop ervaart u wat de mogelijkheden hiervoor zijn en gaat u naar huis met allerlei leuke voorbeelden van activerende didactiek. Het atelier sluit aan bij de lesmethode Grandes Lignes, maar is ook nuttig voor gebruikers van andere lesmethodes. Docenten van andere vreemde talen zijn ook van harte welkom. De voorbeelden zullen grotendeels op het Frans gebaseerd zijn, maar zijn relatief makkelijk om te zetten naar andere talen. Frans – mvt | vo-onderbouw

6

WORKSHOP A21

Van saaie monoloog naar spetterend spreekonderwijs (mbo) Marieken Pronk-van Eunen & Alie Kamminga (APS) Spreek- en gespreksvaardigheid vinden docenten Nederlands een belangrijke vaardigheid in het beroepsonderwijs. Toch blijven ze in de lespraktijk vaak de sluitpost. Het belangrijkste obstakel lijkt: ‘Hoe kan ik met alle studenten tegelijk het spreken en gesprekken voeren oefenen?’ We gaan aan de slag met spreekopdrachten op 2F- en 3F-niveau. We kijken hoe het beroep waartoe wordt opgeleid aan bod kan komen in de opdrachten en we integreren andere taalvaardigheden. Ook gaan we aan de slag met de presentaties in het kader van de instellingsexamens, die door studenten vaak als saai worden ervaren. Nederlands – mbo | bve

WORKSHOP A22

Taalbewust beroepsonderwijs: vuistregels voor effectieve didactiek Tiba Bolle & Inge van Meelis (ITTA UvA) Hoe werk je doelgericht? Hoe zorg je voor leerzaam taalaanbod? Hoe werk je systematisch aan woordenschat, stimuleer je toepassing en interactie en geef je feedback? We presenteren vijf vuistregels voor effectieve didactiek waarmee docenten Nederlands in het (v)mbo hun lesactiviteiten stimulerend, uitdagend en leerzaam in kunnen richten. Met deze vuistregels laat je leerlingen studieteksten beter begrijpen, betere verslagen of werkstukken schrijven, overleggen, presentaties geven en reflectiegesprekken voeren. In deze interactieve workshop gaan we aan de slag met praktijkvoorbeelden uit het vmbo en mbo. (Zie ook Taalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek van T. Bolle en I.J. van Meelis. Coutinho, 2014). Nederlands – vmbo | mbo

WORKSHOP A23

Het diploma voor werkwoordspelling, een digitale methode Jeroen Steenbakkers (Ludgercollege, Doetinchem) De kennis die leerlingen met werkwoordspellingsproblemen hebben van spelling is vaak onvolledig, onjuist of warrig. Jeroen Steenbakkers legt uit hoe dat komt. Daarnaast missen veel leerlingen de toewijding om zich de werkwoordspelling eigen te maken. Het diploma voor de werkwoordspelling leert leerlingen toe te werken naar een duidelijk einddoel. Het is een digitale methode waaraan leerlingen zelfstandig kunnen werken. Tegelijkertijd is de rol van de docent cruciaal. Er is aandacht voor zowel vakinhoudelijk als didactische aspecten. Het diploma voor de werkwoordspelling biedt de mogelijkheid van een doorlopende leerlijn vanaf groep 7 tot en met het mbo of het hbo. Nederlands – po |vmbo | mavo | havo | mbo | hbo

WORKSHOP A24

Hoe geef je Pools in het Pools? Elżbieta Siłuch & Katarzyna Pokutycka (lerares Pools in Szkolny Punkt Konsultacyjny, Ambassade van de Republiek Polen te Den Haag) Hoe kun je vanaf de eerste lessen aan de woordenschat werken zonder een tussentaal te gebruiken? Hoe moet een docent lessen op basisniveau voorbereiden? Hoe kunnen cursisten betrokken worden bij het uitleggen van het lexicon? We geven praktische tips voor het activeren van cursisten tijdens de lessen. Hoe kun je ervoor zorgen dat de cursisten het materiaal op een aantrekkelijke manier verwerken, assimileren en herhalen? Pools – bve | hbo

WORKSHOP A25

Toneel in de Turkse Les. Hoe bevordert toneel de taalontwikkeling van vo-leerlingen? Erol Samburkan (Hogeschool Rotterdam) Wat is de plaats van toneel bij het Turks leren in het vo? Hoe kunnen we toneel in de Turkse les gebruiken? In deze workshop gaan de deelnemers diverse toneelopdrachten op een interactieve manier uitvoeren. Turks – vo | mbo | hbo | bve

7

13.45 – 15.15 uur

WORKSHOP B26

WORKSHOPRONDE B

Vreemdetalenonderwijs geven Linda Boersma (lerarenopleider Engels NHL Hogeschool), Inge Elferink (lerarenopleider Frans NHL) & Matthias Mitzschke (lerarenopleider Duits NHL) Deelnemers maken onder begeleiding van redactieleden en auteurs kennis met de opzet en achtergonden van het nieuwe vakdidactische handboek Vreemdetalenonderwijs geven; werkvormen voor Duits, Engels en Frans (Van Gorcum, 2015). Vervolgens zullen zij via interactieve vormen met elkaar van gedachten wisselen over de opbouw van de leerlijn vakdidactiek en de wijze waarop je als opleider werkvormen in de lerarenopleiding introduceert en studenten kunt laten (in)zien dat er een link bestaat tussen werkvormen en theorie. De volgende vragen komen aan de orde. Wat zijn de opvattingen van studenten over nut en effectiviteit? Wat is de relatie tussen het gedrag dat opleiders tonen (teach as you preach), hun eigen opvattingen en onderliggende theorieën? Lerarenopleiders

WORKSHOP B27

Beginnerscursus Turks Catharina Geelen (ROC van Amsterdam) & Erol Samburkan (Hogeschool Rotterdam) Altijd al benieuwd geweest naar niet-Europese talen en culturen? In deze workshop maakt u kennis met de Turkse taal. Wilt u meer weten over de taal, maak dan gebruik van deze uitgelezen kans. Alle talen – alle doelgroepen

WORKSHOP B28

Grammatica in het brein Iris Maas & Kirstin Plante (TPRS Nederland) Wil je graag leren grammatica beter te laten aansluiten op wat taal eigenlijk is: communicatie? Wil je weten hoe je jouw leerlingen kunt leren ‘voelen’ welke zinnen correct zijn en welke niet? Dan is deze workshop iets voor jou. We bespreken hoe onze hersenen met grammatica omgaan. We zoeken naar de beste manier om grammatica aan leerlingen aan te bieden, Vervolgens ga je zelf met je collega‘s aan de slag. Alle talen – alle doelgroepen

WORKSHOP B29

Tweetalige leerlingen binnen de les Emanuelle Pichon (Universiteit Utrecht) & Joyce Snijders (Fioretticollege Lisse) Wat kun je binnen de les extra bieden aan tweetalige leerlingen? Hoe kun je deze leerlingen extra uitdagen? Vanuit een theoretisch kader proberen we gezamenlijk een aantal tools uit die direct bruikbaar zijn in de les. Alle talen – vo

WORKSHOP B30

Embedded reading Marleen Rezaie-Delbeek & Alike Last (Stichting TPRS Platform) Embedded reading is het lezen van eenzelfde tekst in drie of meer versies die oplopen in moeilijkheidsgraad. De eerste lezing is op basisniveau, gemakkelijk voor elke student te begrijpen. Elk volgend niveau voegt zinnen met extra informatie toe. De definitieve versie is de meest uitdagende. Het is een eenvoudig concept en kan worden gebruikt met fictie, non-fictie, poëzie, brieven; bijna elke tekstvorm waarvan we willen dat onze studenten ze niet alleen lezen, maar ook begrijpen. In deze workshop leer je hoe het werkt en maken we een embedded reading zodat je direct in de klas aan de slag kunt. Alle talen – alle doelgroepen

8

WORKSHOP B31

Meertaligheid, theoretische basis en dagelijkse lespraktijk Bonno van Dijk & Babs Gezelle Meerburg (lerarenopleiding Talen & educatieve masters NHL Hogeschool)) Deze workshop gaat kort in op meertaligheid in het algemeen en meertalig onderwijs in het bijzonder. We bekijken het lesmateriaal Fries dat gebruikt wordt op drietalige vo-scholen en proberen de transfer te maken naar meertalige onderwijssituaties van de workshopbezoekers. Dit is een laagdrempelige workshop met een praktische inslag. Alle talen – alle doelgroepen

WORKSHOP B32

Verbinding als voorwaarde voor leren Sebas te Dorsthorst (RSG Lingecollege) In deze workshop wordt aandacht besteed aan de eigenschappen van een excellente docent en de tools die hij nodig heeft. Besproken worden de drie door Luc Stevens (emeritus hoogleraar orthopedagogiek) geformuleerde psychologische basisbehoeften: autonomie, relatie en competentie. Er wordt geoefend met een communicatieschema waarbij deze drie pijlers de revue passeren. Je neemt de leerling serieus (bijvoorbeeld wanneer hij bepaalt welke sanctie bij zijn ongewenste gedrag hoort) en de relatie wordt niet verstoord. Alle talen – alle doelgroepen, behalve po

WORKSHOP B33

Interculturele competentie in de taalles Olja Karmanova (ILO, UvA) & Esther van Loo Hoe kunnen taaldocenten bijdragen aan de interculturele competentie van leerlingen? Bewustwording van de eigen culturele waarden en gedragingen helpt bij de communicatie in de vreemde taal. Bovendien hebben we tegenwoordig in de klas te maken met representanten van veel verschillende culturen. Welke positieve rol kan die diversiteit spelen in de taalles? Deelnemers maken kennis met theoretische achtergronden van interculturele competentie in de taalles. We gaan op zoek naar de praktische toepasbaarheid in de lessen. Welk materiaal is bruikbaar? Ook is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen. Alle talen – alle doelgroepen behalve po

WORKSHOP B34

Let’s go mobile! Patricia Rose (APS) Mobile learning is veel meer dan learning on the go. Tijdens deze workshop ervaart u keuzes, mogelijkheden en uitdagingen om een mobiele telefoon of tablet in te zetten in de les. U krijgt praktische suggesties en voorbeelden van mobile based activities in diverse contexten, ook in combinatie met nieuwe media. Dus niet verbieden, maar juist inzetten om de vele mogelijkheden te gebruiken voor taalleren! Alle talen – vo | mbo

WORKSHOP B35

Talen in het onderwijs: ontwikkelingen, uitdagingen Daniela Fasoglio & Bas Trimbos (SLO) Het mvt-team van SLO heeft het vreemdetalencurriculum in het Nederlandse po en vo geanalyseerd en actuele ontwikkelingen, kansen en perikelen belicht. Relevante nationale en internationale bronnen, eigen expertise en de feedback van partners als lerarenopleiders, docenten, schoolleiders en taalwetenschappers zijn daarbij ingezet. De analyse wordt jaarlijks bijgehouden en geactualiseerd en kan worden gebruikt als basis voor gesprekken met beleidsmakers of als referentiebron bij opleidingen en op school. We bespreken onze bevindingen en aanbevelingen met talendocenten om in de vervolgeditie rekening te kunnen houden met hun evaluatiepunten en suggesties. Mvt – alle doelgroepen

9

WORKSHOP B36

Theateroefeningen bij mondelinge taalvaardigheid Antonet Chermanne (Fontys Hogescholen) De workshop bestaat uit twee onderdelen: theorie en praktische werkvormen. We gaan tijdens deze workshop aan de slag met verschillende theaterwerkvormen die mvt-docenten kunnen inzetten om de spreekvaardigheid van leerlingen te verhogen en de spreekangst te verminderen. Het is nadrukkelijk een doe-workshop. Mvt | vo |mbo

WORKSHOP B37

Meneer, welke woordjes moet ik leren voor A2? Alfredo Aalili (Christelijk Gymnasium Utrecht) Het Europees Referentiekader beschrijft in zes verschillende vaardigheidsniveaus wat taalleerders moeten leren. In globale bewoordingen wordt aangegeven wat een leerling moet kunnen per niveau. Maar hoe zit het met de woordenschat? Welke woorden horen nu precies bij welk niveau? In deze workshop wil ik docenten bewust maken van de mogelijkheden van het ERK als het gaat om het leren van woorden. De structuur van het ERK biedt kansen om leerlingen te motiveren en zichzelf uit te dagen om steeds een stapje verder te gaan. Daarnaast bespreken we nieuwe wetenschappelijke inzichten op het gebied van het leren van woorden. Immers, het verwerven van woordenschat staat nog altijd aan de basis van het leerproces in het vreemdetalenonderwijs! Mvt – alle doelgroepen

WORKSHOP B38

Gamification in de taalles Masja Mesie (APS) Gamen is voor veel leerlingen dé favoriete bezigheid. Als ze maar even de kans krijgen zoeken ze elkaar tijdens en tussen de lessen door (online) op om spelletjes te spelen. Voor deze leerlingen zijn ‘het halen van het level’, ‘het verdienen van punten of bonussen’ en ‘het perfectioneren van de skills’ dé stimulerende factoren. Er is een wereld te winnen als we deze elementen toepassen in de taallessen. Tijdens deze workshop gaan we in op de wijze waarop u de succesfactoren van games én de games zelf kunt integreren in uw lessen. So bring on the game! Het is aan te raden om een laptop, tablet of smartphone mee te nemen naar de workshop. Mvt – vo

WORKSHOP B39

Chinese Literatuur voor het vo Mark Leenhouts (vertaler en schrijver van moderne Chinese literatuur) Voor het eindexamen Chinees dient de leerling drie werken uit de Chinese literatuur (in vertaalde vorm) te lezen en hierover een beargumenteerd verslag uit te brengen. Welke literaire werken zijn geschikt voor deze leeftijdsgroep en sluiten aan bij de belevingswereld van onze leerlingen? Tijdens de workshop zal een kort overzicht gegeven worden van de Chinese literatuur, met name de werken die geschikt zouden zijn voor leerlingen. Doel is uitwisseling van informatie om tot weloverwogen keuzes te komen wat betreft de exameneis omtrent het domein literatuur (E1). Chinees – lerarenopleidingen mvt | vo-bovenbouw

10

WORKSHOP B40

Kunnen leerlingen goed (leren) schrijven? Kim de Jong (SLO) SLO heeft in 2012-2013 onderzoek gedaan naar het bereikte ERK-niveau schrijfvaardigheid aan het einde van het havo en vwo voor de talen Engels, Duits en Frans. De opzet van het onderzoek en de gebruikte toetsen en beoordelingsprocedures worden toegelicht tijdens de workshop. Vervolgens worden de resultaten van het onderzoek en de mogelijke verklaringen voor deze resultaten besproken. Tijdens de workshop is er voldoende ruimte om in gesprek te gaan met elkaar om succesfactoren en knelpunten, die van invloed zijn op de leerresultaten van het schrijfvaardigheidsonderwijs, in kaart te brengen. Duits | Engels | Frans – havo-bovenbouw |vwo-bovenbouw

WORKSHOP B41

Paris ville de cinéma/Berlin Filmstadt Jeannette Noordermeer & Marion van der Kruissen (Carolus Borromeus College) Een uniek samenwerkingsproject Frans en Duits waarbij leerlingen in Parijs of Berlijn hun eigen film gaan opnemen. Het project start in oktober en eindigt in juni met een Nuit des étoiles d’or of Nacht der goldene Sterne als de gouden sterren uitgereikt worden aan de beste acteur/actrice, de beste film, het beste script en de beste montage. Duits | Frans – havo-bovenbouw | vwo-bovenbouw

WORKSHOP B42

Centraal Examen Engels mbo Jan Paul de Vries (College voor Toetsing en Examens ) In deze workshop wordt voorlichting gegeven over de stand van zaken met betrekking tot het ontwikkelde Centrale Examen Engels voor alle niveau 4-opleidingen in het mbo. Tevens is er gelegenheid om vragen te stellen. Engels – mbo

WORKSHOP B43

De toekomst is al begonnen met een gedicht! In 3 talen: Engels, Nederlands en Turks Mehmet Uz (RSG Lingecollege) Een gedicht is een kunstige tekst waarbij de woorden, het ritme en soms ook het rijm voor een bijzondere expressie zorgen. De verschillen en overeenkomsten tussen legendarische, bekende gedichten uit Engeland, Turkije en Nederland worden tijdens deze workshop besproken en de vertaling wordt bekritiseerd. NL: ‘De toekomst is al begonnen met een gedicht!’ TR: ‘Gelecek, zaten bir şiirle başladı!’ EN: ‘The future has already started with a poem!’ Wat is de invloed van gedichten op de samenleving? Zijn er gedichten die eeuwenlang een rol blijven spelen in een taal en die zelfs onmisbaar zijn? Hebben gedichten in een andere taal een totaal andere betekenis? Hoe moet een gedicht vertaald worden naar een andere taal, waar moet je op letten? Ook cultuurverschillen waardoor de interpretatie anders wordt komen aan de orde. Het is voor deelname aan deze workshop niet nodig dat je de Turkse taal beheerst. Engels | Nederlands | Turks – vo | mbo | hbo | bve

WORKSHOP B44

Favoriser la rencontre entre la littérature et les lycéens Joke Rentrop (Graduate School of Teaching) Comment engager les élèves à la littérature ? Dans cet atelier nous allons développer deux cours de littérature où les élèves exécutent plusieurs tâches littéraires. Vous allez faire connaissance avec une approche littéraire où les élèves travaillent sur deux romans : Charlotte de David Foenkinos (2014) et Oscar et la dame rose d’Eric Emmanuel Schmitt (2002). Je vous invite à apporter un roman sur lequel vous désirez travailler en classe. Frans - vo (le français)

11

WORKSHOP B45

Communiceren in de 21e eeuw Marieken Pronk-van Eunen (APS) Goed communiceren gaat over doelgericht informatie met anderen uitwisselen, luisteren, de kern van een boodschap herkennen, effectief verwoorden, duidelijk zijn, ruis voorkomen. Facebook, whatsapp, twitter zijn niet meer weg te denken uit het leven van onze leerlingen. En ook email is een belangrijk communicatiekanaal. Bij deze manieren van communiceren zijn toon en non-verbale communicatie niet meer aanwezig. In deze workshop bespreken we hoe we, naast de reeds bekende communicatievaardigheden als schrijven en spreken, de leerlingen goed leren communiceren als het publiek onbekend, maar groot kan zijn en de inhoud van de boodschap snel tot misverstanden kan leiden. Nederlands – vo

WORKSHOP B46

Gemotiveerde leerlingen door formatieve toetsen Michel Pijpers (BrutTAAL) Als zelfs de staatssecretaris in een brief aan de Tweede Kamer (13-6-2014) schrijft dat formatieve toetsing een belangrijke plaats in het onderwijs verdient, dan kunnen wij hem wel een summatief toetscircus verwijten, maar het vo heeft maar één verplichte summatieve toets. Al die andere leggen wij onszelf op. Wat is dat formatieve toetsen nou precies? Hoe kan ik mijn leerlingen en mijn onderwijs ermee vooruit helpen? Hoe helpt het mij om te differentiëren zonder dat het mij tijd en moeite kost? Nederlands – vo

WORKSHOP B47

Presentatietechnieken geven aan leerlingen Elsbeth Booy (Stedelijk Gymnasium Johan van Oldenbarnevelt) Als leerlingen een presentatie moeten houden, is er niet altijd tijd om echt te coachen op presentatievaardigheden, zoals het gebruik van stem, houding en het contact met het publiek. Toch is dit erg nuttig én het kan, ook met 30 leerlingen. In deze workshop leren docenten hoe zij aan hun leerlingen presentatievaardigheden kunnen geven, waarbij de focus ligt op stem, houding en oogcontact. Andere onderwerpen die aan bod komen, zijn: hoe leer je leerlingen een sprankelende inleiding te maken? Hoe kun je leerlingen coachen? Tijdens de workshop gaan we veel oefeningen doen, zowel spreek- als coachoefeningen. Docenten kunnen deze oefeningen direct gebruiken in hun lessen. Nederlands - havo | vwo bovenbouw | hbo | universiteit

WORKSHOP B48

Pilot schrijfvaardigheid voor het cse Nederlands bij het vmbo Kirsten van Ingen (Cito) & Hans Goosen (FLOT) In 2013 is het College voor Toetsen en Examens samen met Cito een pilot gestart voor de centrale examens Nederlands bij het vmbo. In de huidige centrale examens vmbo Nederlands wordt bij het onderdeel schrijfvaardigheid maar één schrijftaak voorgelegd; meestal is dat de opdracht om een brief of een artikel te schrijven. Door docenten wordt deze toets wel getypeerd als een toets ‘overschrijfvaardigheid’, terwijl bij de beoordeling van het examenwerk hierbij nogal eens problemen ontstaan over de beoordeling van tekstconventies en de beoordeling van formuleringen, spelling en interpunctie. In de pilot zijn in twee achtereenvolgende jaren met een veertigtal vmbo-scholen nieuwe examenopgaven schrijfvaardigheid beproefd. Dat materiaal en de ervaringen ermee willen wij graag presenteren. Nederlands – vmbo

12

WORKSHOP B49

Mentorennetwerk; Poolse leerlingen in het Nederlands onderwijs Karolina Eckardt & Dagmara Noordermeer (Stichting Kreda) Mentorennetwerk biedt een duurzame, structurele en professionele ondersteuning aan het optimaliseren van de schoolprestaties en het welbevinden van Poolse kinderen in Nederland en na hun eventuele terugkeer ook in Polen. Onze droom is dat alle kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen; dat ze kansen krijgen en de kansen goed gebruiken. In dat proces betrekken wij zowel het kind met zijn ouders als de leerkrachten van het kind. In deze workshop lichten we de werkwijze van het mentorennetwerk toe en demonstreren we hoe kennis van de Poolse taal en van de culturele achtergrond van deze leerlingen kan bijdragen tot hun schoolsucces. Alle talen in het bijzonder NT2 – po | vo

WORKSHOP B50

DELE: een andere weg naar een diploma Marcella Vergara (Vechtstede College in Weesp) Ik wil mijn ervaring delen met collega‘s die DELE (Diploma de Español como Lengua Extranjera) op school willen introduceren, maar niet weten hoe en wanneer zij kunnen beginnen. DELE is een goede optie voor leerlingen die een kort traject Spaans volgen, in het bijzonder de havo- en mavoleerlingen, want bij de vervolgstudies staat Spaans op de vakkenlijst (Toerisme, Management, Horeca, enz). DELE kan leerlingen ook motiveren om voor Spaans te kiezen wanneer zij geen centraal examen Spaans kunnen doen. Sinds vorig jaar bestaat DELE ook voor scholieren (ERK A1 - B1 niveau). Tijdens de workshop wordt lesmateriaal voor de vier vaardigheden aangeboden. Spaans – alle doelgroepen

13