toekenning VAN DER LEEUWPRIJS voor privaat initiatief met meerwaarde voor de stad
maandag 28 september 2009 Hotel New York
over architectuur gesproken
4 VAN DER LEEUWKRINGPRIJS voor privaat initiatief met meerwaarde voor de stad De Van der Leeuwprijs wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt door de Van der Leeuwkring, die bestaat uit Rotterdamse ondernemers in stedelijke ontwikkeling. Vanuit het private opdrachtgeverschap en hun persoonlijke betrokkenheid willen zij bijdragen aan een vitale Rotterdamse publieke ruimte. De Van der Leeuwkring is een initiatief van AIR, het architectuurcentrum van Rotterdam. De uitreiking van de prijs vond plaats op maandag 28 september 2009 in Hotel New York te Rotterdam.
Leden Hans Becker voorzitter Raad van Bestuur Stichting Humanitas Rotterdam Coert Beerman directievoorzitter Rabobank Rotterdam Jean Baptist Benraad algemeen directeur Stadswonen Dirk de Boer directeur LSI project investment N.V. Hamith Breedveld notaris, Loyens & Loeff Bart van Breukelen directeur Synchroon ontwikkelaars Kees Christiaanse partner en oprichter KCAP Architects & Planners Margriet Drijver bestuurder Com Wonen Glenn Eduard regiomanager acquisitie en projectontwikkeling, AMVEST Erik Faber managing director ING Real Estate Development Peter van der Gugten algemeen directeur Proper Stok Ontwikkelaars Carol Hol directeur / partner Concire Willem Klos bestuurder ontwikkeling en techniek, Woonstad Rotterdam Siwart Kolthek bestuursvoorzitter Stichting AIR Joop van der Leeuw directeur Dura Vermeer Bouw Rotterdam BV Charlie Martens algemeen directeur Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij Arie Moerman directeur Estrade Projecten Mariet Schoenmakers directeur AM Concepts Rudy Stroink directeur TCN Property Projects Job van Zomeren directeur Era Contour
5
Architektenburo KÜHNE & CO WINNAAR VAN DER LEEUWPRIJS 2009 Pas zo’n vijftig jaar geleden kreeg het vak projectontwikkeling de vorm waarin we het nu kennen. Nog jonger is de discipline van gebiedsontwikkeling: zo’n vijf jaar geleden pas als term gemunt. Maar betrokkenheid en trots vormen al eeuwen de drijfveer om voortdurend te bouwen aan de stad. Kees Van der Leeuw, waarnaar de Van der Leeuwkring vernoemd is, was geen projectontwikkelaar of bouwer. Als ondernemer in koffie en thee, en als betrokken Rotterdammer heeft hij echter een fundamentele invloed gehad op de stad. Door het icoon van de Van Nelle fabriek, en door zijn invloed in de aard van het basisplan en de wederopbouw. Zijn primaire motieven waren echter economisch van aard: de productiviteit van zijn werknemers, het functioneren van de stad als economische motor. Met het instellen van de Van der Leeuwprijs keert de Van der Leeuwkring terug naar dit motief: privaat initiatief of ondernemerschap dat meerwaarde heeft voor de stad. Het merendeel van de leden van de kring bestaat uit bouwers, corporaties en ontwikkelaars, die professioneel bezig zijn met het bouwen in en aan de stad. Met de drie nominaties voor de prijs verschuift de schijnwerper naar de echte private ondernemers of initiatiefnemers: Rotterdammers die op eigen initiatief, voor eigen rekening en risico in de stad investeren. De drie nominaties voeden een groot optimisme over de kracht en betekenis van het privaat initiatief in de stad. Naast langlopende beleidstrajecten en ingewikkelde megaprojecten in publiek-private samenwerking laten de drie nominaties als pioniers zien wat de ongekende mogelijkheden van de stad zijn. Rob Kooij illustreert met zijn Santas-loods tussen de gigantische saphallen van de haven wat de betekenis van Stadshavens kan zijn: de haven en de stad kruisen elkaar. Singeldingen laat zien dat er een grote behoefte is om de publieke ruimte ook echt toe te eigenen, en wat dat betekent voor ontmoeting en uitwisseling en misschien zelfs dialoog. Kühne en Co laat zien wat de consequenties kunnen zijn van de keuze om alleen nog maar binnen de bestaande stad te bouwen en verder te verdichten. Alle drie de nominaties hebben voorbij het bestaande iets gezien, en dat weten te realiseren. De onherberzaamheid, leegte en achteloosheid doorgeprikt en de mogelijkheid gezien om een plek te maken. Het gedicht ‘de plek’ van de vlaamse dichter Herman de Coninck opent met: Je moet niet alleen, om de plek te bereiken, thuis opstappen, maar ook uit manieren van kijken. Je moet het maar kunnen zien. Je moet het maar als investering kunnen organiseren. Je moet het maar kunnen realiseren, niet alleen het project zelf maar ook de betekenis die het krijgt voor de omgeving. Dat is iets om als stad ontzettend trots op te zijn: het kan in Rotterdam. Dat wil de Van der Leeuwkring zichtbaar maken en ontsluiten met de Van der Leeuwprijs. In de ogen van de Van der Leeuwkring moet het project van Joost Kühne vooraf de meeste verbeeldingskracht hebben gevergd. Een plek van louter achterkanten, met een postzegel grond te koop. De uiterst slimme oplossing om luchtrechten te kopen en de bijbehorende onderhandelingen met gemeente en eigenaar van het naastgelegen parkeerterrein getuigen van werkelijke visie. De concrete realisatie is een gebouwd statement voor de praktijk van Kuhne, een visitekaartje voor zijn onderneming. Die investering zal zichzelf terugverdienen, maar is ook genereus voor de omgeving: de Boomgaardsstraat is af. De persoonlijke betrokkenheid van architecten als Joost Kühne bij de stad is een kapitaal dat gekoesterd moet worden, en waar nog veel van te verwachten is. Zeker gezien de opgaven waar de stad zich de komende periode voor gesteld zal zien. Daarom ontvangt Joost Kühne de eerste Van der Leeuwprijs. Als waardering voor zijn initiatief, en als oproep tot navolging. Om de ruimte te geven aan Rotterdamse architecten en ondernemers die zorgvuldig, inventief en realistisch de stad verrijken. Rotterdam verdient het.
6 Woning/bedrijfsruimte Boomgaardsstraat Op een onooglijke plek pal naast de culturele ader van de stad bouwde architect Joost Kühne voor eigen risico en rekening zijn privé woning gecombineerd met huisvesting voor zijn Architektenburo Kühne & Co. Dat was niet alles; met het gebouw maakte de ondernemer de stad in één klap een straat rijker. De beschikbare bouwkavel van 100m2 breidde hij uit met een overbouwing van de naastliggende zijstraat en parkeerplaats. Hiervoor kocht hij luchtrechten bij de gemeente en werkte hij in nauwe samenspraak met gemeente en eigenaren. Het resultaat is een deels zwevend langgerekt gebouw van 54 meter lang en slechts 5 meter diep, dat zich zonder moeite inpast in de bestaande omgeving en deze tegelijkertijd letterlijk afmaakt. Het gebouw is hiermee een bijzonder en inspirerend voorbeeld van een privaat initiatief dat, met overtuigingskracht en lef, een stedelijke leemte tot een plek wist te maken. Opdrachtgever en ontwerp: Joost Kühne, Architektenburo Kühne en Co Locatie: Boomgaardsstraat 34, Rotterdam Oplevering: 2009
foto: Edwin Prins
GENOMINEERDEN VAN DER LEEUWPRIJS 2009
7
8
9
Kiosk Singeldingen Heemraadspark
Vertrekhal Oranjelijn (Santas Loods)
Wie in de maand juni toevallig het Heemraadspark passeerde, kan verrast gestuit zijn op een openbare capoeirales, met ballonnen zwaardvechtende kinderen of een groots picknickfestijn. Wat was daar aan de hand? Met een mobiele kiosk en de actieve inzet van talloze enthousiaste vrijwilligers en ondernemers uit de buurt is op initiatief van stichting Singeldingen de plek aan de Heemraadssingel in de zomermaand tijdelijk getransformeerd tot een bruisende ontmoetingsplek voor de buurt. Het plaatsen van een kiosk bleek aanleiding voor tal van aanvullende initiatieven, en had een roep die zelfs tot de Coolsingel reikte: ook wethouder Karakus kwam een kijkje nemen. Het is bewonderenswaardig te noemen hoe een club van bevlogen buurtbewoners met een ogenschijnlijke simpele ingreep de plek op de Heemraadssingel letterlijk tot leven wist te brengen. Opdrachtgever: Stichting Singeldingen Locatie: Heemraadspark, Rotterdam Oplevering: zomer 2009
Wat bracht koffiebrander Rob Kooij ertoe om in 2002 de in zijn eigen woorden ‘oude afgeleefde actrice op een afgesleten sofa' aan de Lekhaven te kopen? Kooij had simpelweg geen idee wat hij zich op de hals haalde met de koop van het destijds in erbarmelijke staat verkerende monumentale poortgebouw aan een straat die dienst deed als afwerkplek. Het opknappen van het casco en het inrichten tot bedrijfsverzamelgebouw schatte de ondernemer toen optimistisch nog op 6 maanden. Het werden 5 lange en soms eenzame jaren met veel pieken en dalen. Het resultaat heeft er niet onder geleden. De rasondernemer wist met zijn project niet alleen een bijzonder vormgegeven onderkomen voor zijn bedrijf te maken,ook de omgeving gaf hij met zijn gebouw een zichtbare impuls en een brandpunt van nieuwe bedrijvigheid met publieke betekenis in een land van loodsen en water. Met geloof in een gebouw en een plek laat dit soloproject op overtuigende wijze zien welke potenties er liggen voor de oude Stadshavens. Opdrachtgever: Rob Kooij (Santas Holding BV) Ontwerp: Oorspronkelijk ontwerp: Brinkman & Van den Broek Herstel van het casco: architect Guus van Holland (Havenbedrijf), Wim Kloosterboer (Made architecten), Interieuraanpassingen architect Jeff Beysens (Beysens en Ter Veer architecten) Locatie: Benjamin Franklinstraat 507, Rotterdam Oplevering: 2007
Samenstelling: AIR Vormgeving : stoopmanvos Digitaal beschikbaar in pdf-formaat op www.airfoundation.nl
