toekenning VAN DER LEEUWPRIJS 2013 privaat initiatief voor publieke ruimte
maandag 25 november 2013 Erasmus paviljoen, Campus Woudestein Rotterdam
over architectuur gesproken
De Van der Leeuwprijs wordt dit jaar voor de vijfde keer uitgereikt door de Van der Leeuwkring, die bestaat uit Rotterdamse ondernemers in de stedelijke ontwikkeling. Vanuit het private opdrachtgeverschap en hun persoonlijke betrokkenheid willen zij bijdragen aan een vitale Rotterdamse publieke ruimte. De Van der Leeuwkring is een initiatief van AIR, het architectuurcentrum van Rotterdam.
Samenstelling Van der Leeuwkring 2013
Coert Beerman directievoorzitter Rabobank Rotterdam Dirk de Boer directeur LSI Project Investment n.v. Hamith Breedveld Notaris Loyens & Loeff Gerard van Drielen College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Margriet Drijver directeur Wonen BAM woningbouw (tot 1/7) Peter van der Gugten Algemeen directeur Proper-Stok Groep b.v. Leon Heddes Directeur Projectontwikkeling Amvest Management Carol Hol Conceptionist/partner Concire Bernadette Janssen De uitreiking van de lid RvT AIR/ BVR Van der Leeuwprijs 2013 Kees Lansbergen vond plaats op maandag directeur Facilitair Bedrijf Erasmus Universiteit 25 november 2013 in Rotterdam het Erasmus paviljoen op Charlie Martens de campus Woudestein directeur Nieuwe Markten Ballast Nedam Bouw in Rotterdam. en Ontwikkeling Jos Melchers directeur MAB Development Nederland b.v. Nico Mol directeur Vesteda Project bv Job Posner hoofd studio Synchroon b.v. Menno Riemersma directeur integrale bouw Erasmus MC Henk Rotgans directeur Onderhoud & Ontwikkeling Havensteder Petra Rutten directeur Maatschappelijke Ontwikkeling Proper-Stok Groep b.v. Mariet Schoenmakers directeur AM Concepts Bianca Seekles directeur Identiteit en Vernieuwing ERA Contour Rob Steijn directeur Dura Vermeer Bouw Zuid West B.V. Jenny Vermeeren Regiodirecteur Woonstad Rotterdam Rob Vester directeur Ontwikkelingsbedrijf Syntrus Achmea Vastgoed Bert Wijbenga van Nieuwenhuize Voorzitter Raad Van Bestuur Woonbron
VAN DER LEEUWPRIJS 2013: Pioniers van Vereniging de Binnenweg
Ondernemende Ontwerper
Spreekbuis
Vijf jaar geleden is de Van der Leeuwprijs in het leven geroepen: als kring wilden we helden van privaat initiatief met meerwaarde voor de stad een podium geven. Afgelopen jaren hebben we met longlists en nominaties betekenis gegeven in het ontdekken en ontsluiten van wat er in de humuslaag van de stad broeit- en groeit. Die rol is inmiddels lokaal en nationaal door tal van andere fora en netwerken overgenomen: op zoek naar nieuwe initiatieven. Maar we moeten verder: initiatief moet groeien, verankeren, geborgd worden. Ons motto ´Privaat initiatief voor publieke ruimte´ hebben we verbreed naar ‘publieke waarden door private praktijken’. Dit jaar presenteerde de Van der Leeuwkring daarom een selectie van zeven private praktijken. Ze weerspiegelen de breedte aan nieuwe praktijken in de voortdurende vernieuwing van de stad. Hoeveel we ook over crisis en de noodzaak tot verandering praten en denken: de stad gaat onverdroten voort. Feit is dat we al lang in een nieuwe werkelijkheid zijn aangeland, en dat zich daarin ook concrete praktijken aftekenen die de vitaliteit van de stad voeden en versterken. Waar wij naar op zoek zijn is hoe private praktijken bouwen aan publieke waarden. Hoe we in het werken en handelen van nu kunnen leren wat we echt belangrijk en waardevol vinden voor de toekomst van de stad. Elke praktijk is een oefening, een prototype daarvoor. Dat vraagt verbindingen. Tussen initiatief en ondernemerschap, tussen publiek en privaat, tussen groot en klein ontstaan gemengde praktijken van meerwaardecreatie. En daarin onderscheiden zich de drie genomineerden van dit jaar op bijzondere wijze. Proeftuin Feyenoord, CODUM en de pioniers van Vereniging de Binnenweg ontstaan in het verbinden van actoren en agenten, hier en nu, dan en daar. Kijk maar mee:
Hands-On-Activist
Have-Not met Radar
CODUM zoekt met een wichelroede naar de zenuwbanen van de stad. Die komen aan de oppervlakte waar een tastbare plek kan worden opgeladen met wensen, dromen en verwachtingen van een nauwkeurig te definiëren community. Voor beide heeft CODUM een zintuig ontwikkeld en maken ze een zorgvuldige match. Ze zijn curator én conciërge, ondernemers die van concept tot deurknop dezelfde sfeer uitstralen. Trefzeker werken ze vanuit een sterke persoonlijke drive, hun ‘gutfeeling’ is hun kompas. Dat krijgt vleugels doordat uit een groot netwerk van gebruikers een reële vraag wordt gedestilleerd. Die combinatie levert gebouwen op die weer gaan knetteren. Het Schieblock is beroemd – en wat er in het Zomerhofkwartier gaat gebeuren zal Rotterdam op nieuwe kaarten zetten. Proeftuin Feyenoord ontstond daarentegen in een blinde vlek op de kaart. De ontwikkelingsplannen van corporaties, ontwikkelcombinaties en deelgemeenten zijn door de crisis over de horizon geduwd. Maar de stad moet doorgaanzeker hier. Hoe de Proeftuin Feyenoord is ontstaan uit de wil van 60 groepen uit de wijk is een krachtig signaal: de stedelijke vernieuwing privatiseert. Gebruik staat weer centraal, vastgoed is louter een middel. Wat je gebruikt heeft ook een prijs. Wie die prijs betaalt wordt glashelder door een nieuw exploitatiemodel. Hoe je dat collectief kunt doen weet niemand – ‘dat gaan we oefenen’ is de afspraak in de Proeftuin. Op uitnodiging van de deelgemeente heeft WeLoveTheCity daarin een bijzondere rol genomen tussen de gebruikers én in de omgeving. Denk maar aan het umfeld dat zestig instellingen aan cultuur, welzijn, zorg, jeugd, scholing met zich meebrengen. Zij wisten de Proeftuin op de juiste momenten te beschermen of juist te verbinden, en nu het stáát, ook over te dragen. Wat er nu staat is een unieke, Rotterdamse plek, waar de wijk Feyenoord terecht de regie op haar eigen lot weer heeft teruggenomen.
Stadsboer-Ontwikkelaar
Verzamelaarster
Als derde nomineerde de Van der Leeuwkring al wat er op en rond de Binnenweg gebeurt. De nominatie richt zich op de bijdrage van Anke Griffioen en Jeanne Hogenboom als pioniers van Vereniging de Binnenweg. Tussen vele anderen hebben zij hierin een sleutelrol genomen in de afgelopen 10 jaar. Ze zijn ondernemer en bewoner, en laten een zo aanstekelijk, divers en rijk engagement met stad en straat zien dat we ons betere zelf in hen herkennen. Wij staan voor privaat initiatief met meerwaarde voor de stad. Zij stappen in hetzelfde speelveld, en organiseren daarin dat belangen en betrokkenheid van overheid en ondernemers volstrekt gelijkwaardig worden. Waar dat toe kan leiden wordt zichtbaar in het succes van de Binnenweg.
De Van der Leeuwprijs 2013 wordt daarom toegekend aan Anke Griffioen en Jeanne Hogenboom, als pioniers van Vereniging de Binnenweg, voor de dubbele praktijk die zij vanuit een sterke waarden-oriëntatie hielpen ontstaan: een vereniging die de kracht van het ondernemerschap effectief verbindt met de publieke zaak, en een fiere stadsstraat boordevol stedelijkheid. De sensitiviteit, overtuiging en ervaringskennis die daarin is opgebouwd is een Rotterdamse werkkapitaal: laten we dat met elkaar op andere plekken in de stad een multiplier geven.
Want de Binnenweg is opnieuw een plek van betekenis voor velen: zo’n elegante stedelijkheid, of je er nu woont, werkt of gewoon buiten op straat geniet. De straat is heroverd op verval en verslonzing, in een proces dat de adem van zo’n 10 jaar vroeg. Wat begon als groeibriljant van Marco Pastors is door de ondernemers groter, steviger en bestendiger opgepakt. Branchering, plinten, buitenruimtes, kunst: echt alle bouwstenen dragen bij aan dezelfde gedachte. De Binnenweg is zichtbaar een straat waar ondernemers beseffen dat zij wél varen bij een echt stedelijk domein. De spanwijdte van de aandacht en actie van hen beiden als pioniers omvat dit allemaal: van straatfestival tot Kabouter Buttplug, van Vereniging de Binnenweg tot Downtownberaad, van ondernemers die in hun zaak investeren én de verantwoordelijkheid nemen voor een gelijkwaardige arena voor publiek-private coproductie.
Komplizin
Submarine-Agent
Landowner-Activist
Wichelroedeloper
Samenstelling: AIR tekeningen: Klaus Overmeyer Digitaal beschikbaar in pdf-formaat op www.vanderleeuwkring.nl
