THUISZORG IN DIVERSITEIT Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling Info over thuiszorg bij verschillende culturele gemeenschappen
2 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
© 2012 Redactie: Katrien Van Aken – OKRA Trefpunt 55+ An Coppens – VOEM vzw Foto’s: Brandpunt 23 Contact: OKRA Trefpunt 55+ Nationalestraat 111 2000 Antwerpen tel: 03/220.12.85 VOEM vzw Montignystraat 34 2018 Antwerpen 03/272.35.07
Project Infotraject Thuiszorg 3 Draaiboek
Inleiding Thuiszorg is – het woord zegt het zelf - thuis voor iemand zorgen zodat die persoon langer thuis kan blijven. Het is de wens van velen die zorgen nodig hebben, om deze zorg te krijgen in hun eigen vertrouwde omgeving. Veel mensen zorgen thuis voor iemand. En dat aantal mantelzorgers zal wellicht nog toenemen.
Thuiszorg Toch is thuiszorg niet altijd evident. Zo is een modaal huis vaak niet aangepast aan de noden van de zieke. Of stellen zich financieel en organisatorisch wel wat problemen. Ook vergt het dikwijls teveel energie om naast de verzorging ook het huishouden de baas te blijven kunnen. Gelukkig bestaan er in de thuiszorgsector heel wat ondersteuningsmogelijkheden. Mutualiteiten en OCMW hebben allemaal een eigen dienst die zich daarmee bezighoudt. Financiële ondersteuning en tussenkomsten, aanbod van hulpmiddelen voor in huis, poetshulp, hulp in het huishouden, enzovoort. Helaas stellen we vast dat de informatie over al deze ondersteuningsvormen maar moeilijk tot bij de mensen geraakt, in het bijzonder tot bij mensen met een andere culturele achtergrond. Het is vanuit die vaststelling dat OKRA trefpunt 55+ en VOEM (Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims) de handen in elkaar hebben geslagen, samen met Thuiszorgcentrum Antwerpen en een heel aantal federaties van verschillende culturele komaf. Zij hebben zich in 2009 verenigd in de werkgroep diversiteit, en vandaaruit ontwikkelden zich enkele concrete projecten.
4 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Project 2010 In 2010 doorliepen we met al deze organisaties samen een informatietraject, waarbij we trachtten om op verschillende manieren de informatie over thuiszorg aan te bieden en zo tot bij de mensen te krijgen. We focusten op de multiculturele wijk 2060 (AntwerpenNoord). In een eerste fase hebben we de buurt in kaart gebracht. Nadien hebben we per culturele gemeenschap bekeken welke informatie over thuiszorg zeker ontbreekt en gepolst hoe de mensen zelf deze informatie het liefst zouden krijgen. Zo stelden we vast dat voor de Vlaamse gepensioneerden een informatienamiddag het meest wordt gevraagd, terwijl een groep van Turkse en Marokkaanse vrouwen de informatie-aan-huis verkiest, in een klein groepje. Anderen willen dan weer ’s avonds bijeenkomen. Zo ontwikkelde zich als vanzelf een informatietraject, met een heel aantal informatienamiddagen en –avonden, op maat van elke culturele gemeenschap. We zorgden voor vertalingen, zowel van de brochures als op de informatiemomenten, zodat taal al zeker geen drempel vormt. Naast aparte initiatieven per gemeenschap organiseerden we op 24 november 2010 ook een infonamiddag over thuiszorg voor “iedereen”. Al deze initiatieven moesten ons leren welke vormen van informatieoverdracht werken en welke niet. Onze ervaringen bundelden we in een draaiboek voor al wie professioneel bezig is rond gezondheidsinformatie en diverse culturele gemeenschappen. Op 10/12/2010 werd dat draaiboek gepresenteerd aan de professionelen uit de sector. We boden ook ons communicatiemateriaal gratis aan, opdat het verder gebruikt kan worden. Bovendien brachten we het traject – letterlijk - in beeld.
Project Infotraject Thuiszorg 5 Draaiboek
Project 2011-2012 Een vervolg kon niet uitblijven. We kozen ervoor om thuiszorg heel herkenbaar in beeld te brengen, en te werken vanuit de verhalen van de mensen zelf. Sociaal fotografen van Brandpunt 23 gingen in gezinnen van verschillende culturele gemeenschappen beelden schieten van thuiszorgsituaties. Zelf brachten we de levensverhalen van de mensen in kaart. Deze twee samen vormen het uitgangspunt van de fototentoonstelling: “thuiszorg in diversiteit”, die officieel van start ging op 6 februari 2012, in ATLAS. Bij al het beeldmateriaal voorzien we informatiebrochures over thuiszorg in 8 verschillende talen: Nederlands, Frans, Engels, Marokkaans, Turks, Roemeens, Spaans, Russisch. We hopen dat we de mensen - door informatie te koppelen aan het beeldmateriaal - nog beter de weg kunnen wijzen naar de informatie over thuiszorg die zij nodig hebben. Deze tentoonstelling is opgevat als een reizende foto- en informatietentoonstelling. Verenigingen en diensten kunnen deze samen met de nodige informatiebrochures - gratis aanvragen om voor een korte of langere periode bij hen uit te stallen. In dit boekje kan je de beelden van de fototentoonstelling bekijken en ook de levensverhalen van de gefotografeerde mensen rustig doorlezen. De foto’s en verhalen samen leveren bijzondere portretten op. We wensen je veel kijk- en leesplezier toe.
6 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Bruno Meys
Bruno werd 44 jaar geleden geboren op de Luchtbal in Antwerpen. Daar groeide hij op en bouwde een grote vriendenkring op. Drie jaar geleden kreeg hij een aangepast appartement toegewezen aan het Stuivenbergplein. Sinds zijn verhuis gaat Bruno elke dag met een gemotoriseerde rolstoel naar het dagcentrum D.V.C. Sint-Jozefinstituut aan de Luchtbal. Bovendien krijgt Bruno op maandag en vrijdag hulp van Sie van Familiehulp. Samen met Sie gaat hij naar de winkel en kookt hij eten. Verder zorgt Sie ook dat er in huis gewassen en gestreken wordt. In het dagcentrum leerde hij 11 jaar geleden zijn vriendin Pascale kennen, met wie hij nog steeds gelukkig is.
Project Infotraject Thuiszorg 7 Draaiboek
Bruno is vooral blij dat hij zelfstandig kan wonen, maar diep vanbinnen droomt hij er toch van om terug op de Luchtbal te wonen, dichtbij al zijn vrienden.
8 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Charlotte Tabu Charlotte is afkomstig uit Congo, Lulingo, waar ze op 22 juli 1950 geboren werd. Als jong meisje leerde ze daar Gabriël kennen, die vanuit Leuven naar Congo getrokken was voor de mijnontginning in Lubumbashi. In 1972, toen ze 21 jaar was, is ze met Gabriël mee naar België gekomen.
In België startte het koppel een nieuw leven in Aarlen. Daar werden ook hun 4 dochters geboren. Charlotte bleef thuis bij de kinderen als een toegewijde huisvrouw. Tot zij in 2005 haar grote liefde verloor: Gabriël stierf op 29 juli 2005 aan longkanker. Charlotte kon het niet verdragen om langer in Aarlen te blijven. Alles herinnerde haar aan Gabriël en de pijn van het afscheid was enorm.
Project Infotraject Thuiszorg 9 Draaiboek
Toen nam ze een drastisch besluit: ze zou verhuizen naar Antwerpen. Daar startte ze, helemaal op haar eentje, een nieuw leven op. Ver van haar dochters. Echter, met de jaren kwamen ook de gezondheidsproblemen opduiken en Charlotte kon het al gauw niet meer helemaal aan in huis. Zo kwam ze, via het ziekenhuis waar ze opgenomen werd voor een operatie aan haar knie, in contact met de mensen van Familiehulp. Nu krijgt ze hulp van Diane van Familiehulp, die haar komt helpen in het huishouden. Diane brengt het huis op orde, strijkt, helpt bij de administratie van Charlotte, doet inkopen voor haar en verzorgt haar. Charlotte is maar wat blij dat ze kan rekenen op Diane.
10 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Elena Tashkenbaeva
Elena is afkomstig van Uzbekistan. Daar groeide ze op, trok ze naar de universiteit en startte een succesvolle loopbaan als advocate. In 2000 vluchtte ze weg uit haar land naar België, samen met haar zoon Usman, die nu 16 jaar is. Hier aangekomen leerde ze de taal en ging opnieuw studeren. Ditmaal om het te maken als mode-ontwerpster. Echter, datzelfde jaar ontdekte Elena dat ze MS-patiënt is. De altijd zo actieve Elena voelde zich de hele dag door moe en had pijn. Toen de diagnose gesteld werd, stortte haar wereld in elkaar.
Project Infotraject Thuiszorg 11 Draaiboek
Maar Elena krabbelde weer overeind en met haar positieve ingesteldheid bood ze weerstand aan de ziekte. Via het ziekenfonds kwam ze twee jaar geleden meer te weten over het project PGB (Persoonsgebonden budget en mantelzorg). Via dit project kan zij nu een mantelzorger in dienst nemen, en dat is Tatiana. Tatiana komt ook uit Wit-Rusland. Zij ruimt het huis op, zorgt voor Elena, gaat naar de winkel, kookt voor haar. En Elena, die blijft niet bij de pakken zitten. Zij is volop actief in de Russisch Orthodoxe kerk, samen met haar vriend Alexander. Als modeontwerpster is Elena een graag geziene gast. Ze heeft al deelgenomen aan verschillende modeshows in Antwerpen. Daarnaast is ze ook de voorzitster van de vereniging Debuut, waarbij ze meisjes begeleidt die dromen van een carrière in de modewereld. Door haar positieve ingesteldheid, en door haar krachtige verhaal, is Elena een voorbeeld voor vele anderen in een gelijkaardige situatie. Zij inspireert en motiveert iedereen op haar weg.
12 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Fatima El Allali
Fatima is afkomstig van Berkane, Marokko. Tijdens haar verblijf in het rusthuis krijgt ze regelmatig bezoek van enkele vriendinnen. Fatima is altijd opnieuw zeer enthousiast als ze bezoek mag ontvangen. Gesprekken over het verleden komen steeds aan bod. Fatima neemt dan de gelegenheid om daar liedjes over te zingen. Deze gaan over migratie, heimwee, liefde en verdriet. Maar er wordt natuurlijk ook veel gelachen. Af en toe krijgt Fatima een handmassage, daar houdt ze van. In oktober 2011 heeft Fatima het aardse leven verlaten. We dragen haar herinneringen verder mee in ons hart.
Project Infotraject Thuiszorg 13 Draaiboek
14 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Robert Knops Robert is in 1944 geboren in Peer in de Provincie Limburg. Nadat hij de lagere school achter zich had gelaten, trok hij naar Antwerpen om zijn verdere studies aan te vatten. Hij bleef in de stad wonen en kon al snel aan de slag bij Belgacom als technisch tekenaar.
Hij werd verliefd en trouwde met Christiane. Samen kregen ze een zoon Philippe. In zijn vrije tijd zat Robert niet stil. Hij had twee passies: wandelen en wijn proeven. Echter, drie jaar geleden werd Robert plots onwel en viel uit het raam op de eerste verdieping van hun huis in Antwerpen Zuid. Sindsdien gaat het niet goed met hem. Met de zorgen van zijn toegewijde echtgenote Christiane en zoon Philippe, en de continue begeleiding door het Wit-Gele Kruis, de kinesist en de dokter, recupereerde hij zijn krachten en werd hij terug
Project Infotraject Thuiszorg 15 Draaiboek
wat beter. Tot er vorig jaar plots hersenvocht langs zijn oren kwam en Robert in een diepe coma terechtkwam. Christiane, Philippe en de thuisverpleegster van het Wit-Gele Kruis bundelen hun krachten om Robert elke dag thuis te kunnen verplegen en verzorgen. Hij heeft een bed in de woonkamer en krijgt sondevoeding en zuurstof toegediend. Drie keer per dag komt de thuisverpleegster en elke voormiddag komt ook de kinesist bij hem langs. ’s Nachts waakt Philippe over zijn vader. Na al die jaren hebben Christiane en Philippe met Robert een manier van communicatie gevonden: via het knipperen van zijn ogen antwoordt hij op hun vragen. En Christiane houdt trouw een logboekje bij waarin ze alle zorg voor haar Robert opschrijft. De liefde en toewijding van Christiane en Philippe voor Robert zijn met geen woorden te beschrijven.
16 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Naima Chaib
Naima is afkomstig van Casablanca, Marokko. Na een ingreep die ze heeft laten doen aan haar hand verloopt het niet altijd zoals het moet. Dochter Halima Hassan staat haar moeder steeds bij om medische verzorging toe te dienen en helpt haar bij de huishoudelijke klusjes. Naima vertrouwt haar dochter ook bij het verzorgen van haar hand. Halima heeft dan ook oog voor het netjes en hygiënisch verzorgen de wonde. Samen amuseren ze zich op alle vlakken. Naima is trots op haar dochter.
Project Infotraject Thuiszorg 17 Draaiboek
18 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Nina Harkunova
Project Infotraject Thuiszorg 19 Draaiboek
Nina werd 70 jaar geleden geboren in Wit-Rusland. Ze groeide er op en werkte er 38 jaar lang als postbode. 15 jaar geleden verloor ze haar echtgenoot. En drie jaar later zijn haar twee dochters, Elena en Galina, naar België gevlucht. Elena en haar man hadden toen hun eigen bedrijf in Wit-Rusland, maar na een invasie van de milities in hun appartement, besloten ze alles op te geven en te verhuizen, uit bezorgdheid om de veiligheid van hun dochtertje. Een paar maanden later volgde haar zus Galina. Zij was destijds werkzaam als ploegbaas in een groot bedrijf en was zeer actief bij de vakbond en binnen haar partij in de politiek. Ze nam deel aan conferenties en rondetafelgesprekken rond de politieke situatie in het land. Dit maakte dat ook zij zich er niet meer veilig voelde, en haar partij raadde haar aan naar België te trekken. Sinds de verhuis van haar twee dochters pendelt Nina nu al 12 jaar tussen Wit-Rusland en België. In Wit-Rusland woont ze helemaal alleen, maar ze krijgt er ondersteuning van de sociale dienst, die haar drie keer per week komt helpen. Hier in België woont ze in bij haar dochter Elena, die haar de hele dag bijstaat, helpt en verzorgt. Nina vindt het heerlijk om samen met haar dochter in de keuken te staan en allerlei lekkers klaar te maken. Ze houdt er ook van te lezen en bovenal dichtbij haar familie te zijn.
20 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Svetlana Beznosova
Project Infotraject Thuiszorg 21 Draaiboek
Svetlana is afkomstig uit Kirgizië, waar ze in 1948 geboren werd en opgroeide. Ze trok naar de universiteit om Communicatie te studeren. Daar leerde ze haar man kennen, die dezelfde studie aanvatte. Na haar opleiding ging Svetlana aan de slag als communicatieingenieur voor de overheid. Later werkte ze als ingenieur voor telecommunicatie. Het koppel kreeg twee dochters, Nathalie en Natasha. De man van Svetlana stierf als gevolg van een ziekte en in 2000 kwamen Svetlana en haar twee dochters als vluchtelingen naar België. Pas 10 jaar later kreeg Svetlana een verblijfsvergunning hier in België. Dit lange wachten is voor haar heel moeilijk geweest, want al die tijd kon ze niet echt deel uitmaken van onze maatschappij. Maar toch vond ze haar weg hier in onze samenleving. Svetlana zet zich nu al jarenlang in voor het kinderkamp van de vereniging Internationaal Comité. Ze kookt er en zorgt mee voor de kinderen. Dat maakt haar gelukkig. Ze houdt er ook van te zingen, te acteren en te dansen, en ze speelt ook accordeon. Onlangs werd Svetlana geopereerd en daarna bracht ze twee maanden door in het huis van haar dochter en schoonzoon. Nu staat ze terug op eigen benen, maar ze heeft hulp nodig thuis, want alleen kan ze het niet meer aan. Echter, ze weet niet waar ze terecht kan. Dus nu zorgt haar dochter, zelf verpleegster, voor haar.
22 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
Diana Elviha
Dokter Diana Elviha is huisarts in Antwerpen. Zij is vlot tweetalig Nederlands-Russisch en vervult dan ook een grote rol binnen de Russischtalige gemeenschap in de stad. Vooral voor mensen die het Nederlands nog niet goed machtig zijn is zij een erg belangrijke sleutelfiguur, die haar patiënten raad geeft en indien nodig doorverwijst naar de juiste diensten en instanties binnen de stad. Zo heeft zij al een heel aantal mensen op weg kunnen helpen naar de bestaande diensten voor thuiszorg.
Project Infotraject Thuiszorg 23 Draaiboek
24 “Thuiszorg in Diversiteit” Foto’s en verhalen bij de tentoonstelling
“THUISZORG IN DIVERSITEIT” Deze tentoonstelling zal in het voorjaar van 2012 op verschillende locaties te zien zijn: • Atlas, huis voor diversiteit en inburgering, Carnotstraat 110, 2060 Antwerpen van maandag 6 t.e.m. vrijdag 24 februari 2012 • Het Oude Badhuis, Stuivenbergplein 38, 2060 Antwerpen van dinsdag 28 februari t.e.m. donderdag 22 maart 2012 • Districthuis Borgerhout, Moorkensplein 1, 2140 Borgerhout van maandag 2 t.e.m. vrijdag 27 april 2012 • IVCA Vrouwencentrum Antwerpen, Paleisstraat 39, 2018 Antwerpen van vrijdag 4 mei t.e.m. vrijdag 1 juni 2012 • CVO Sité, Van Aerdtstraat 63, 2060 Antwerpen van maandag 4 t.e.m. donderdag 28 juni 2012 Foto’s door: Brandpunt 23 Prijs: Gratis toegang Wil je weten waar deze reizende tentoonstelling na de zomer van 2012 gepland staat? Wil je de tentoonstelling graag bij jouw vereniging laten plaatsvinden? Of wil je in groep de tentoonstelling eens komen bezoeken en wens je een rondleiding? Contacteer ons: • VOEM vzw: An Coppens Tel. 03 272 35 07,
[email protected], www.voem-vzw.be • OKRA trefpunt 55+: Katrien Van Aken Tel. 03 220 12 85,
[email protected], www.okra.be/antwerpen Deze tentoonstelling werd gerealiseerd door een samenwerking van verschillende verenigingen en organisaties: Organisatie: VOEM vzw – Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims - en OKRA trefpunt 55+ In samenwerking met: Internationaal Comité, Brandpunt 23, Familiehulp, Wit-Gele Kruis, Thuiszorgcentrum Antwerpen, CM, Hispawelzijn, ATLAS, District Borgerhout, Het Oude Badhuis, IVCA Vrouwencentrum Antwerpen, Sociaal Adviseurs Stad Antwerpen Met de steun van Stad Antwerpen