THUIS ALS RUSTPUNT IN EEN WERELD VOL UITDAGINGEN

THUIS ALS RUSTPUNT IN EEN WERELD VOL UITDAGINGEN Onderzoeksrapport oktober 2014

Kenniscentrum over het belang van thuis

Onderzoeksrapport - oktober 2014 - p.1 Kenniscentrum over het belang van thuis

Beeld: Severine

THUIS ALS RUSTPUNT IN EEN WERELD VOL UITDAGINGEN

Een thuis hebben is essentieel, het geeft mensen een gevoel van geborgenheid. Het is een ijkpunt in een hectische wereld. Een thuis is letterlijk een veilige haven en een verlenging van de eigen identiteit. Maar wat als een eigen thuis niet langer evident is? Als lenen onbetaalbaar wordt en plaatsgebrek kleiner wonen noodzakelijk maakt? Hoe zit het met die generatie die nu volop plannen maakt om het nest uit te vliegen, of intussen net een eigen woonst heeft? Hoe bekijken zij die evolutie? Hebben ze een baksteen in de maag of hun buik vol van stenen? Wat betekent thuis voor hen? En hoe moet die eruit zien? ILIV legde het oor te luisteren bij Generation Y. Onderzoeksrapport - oktober 2014 - p.2 Kenniscentrum over het belang van thuis

ONDERZOEKSMETHODE ILIV is een kenniscentrum rond het belang van thuis en thuisgevoel. Met een nieuw uitgebreid onderzoek ging ILIV op zoek naar het belang van thuis voor jongeren tussen 18 en 30, Generation Y. Dat onderzoek vond plaats in het voorjaar van 2014 en was een combinatie van een kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Het kwalitatieve luik bestond uit een digitaal panel met 4 focusgroepen met in totaal 40 jongeren, tussen 18 en 30 jaar oud, die deelnamen aan observatie-opdrachten, blogs en online panelgesprekken. Het kwantitatieve luik bestond uit een bevraging bij een steekproef van 502 jongeren tussen 18 en 30 jaar oud, representatief voor de Belgische jongeren 18 tot 30 jaar. Het onderzoek werd uitgevoerd door Insites Consulting.

GENERATION WHO? Generation Y is de opvolger van Generation X. Er bestaat weinig consensus over de exacte leeftijdsgrenzen van deze cohorte jongvolwassenen, temeer omdat de jongste generatie - de generatie na Gen Y - nog niet volgroeid is en sociologisch nog onvoldoende gekend. Generation Y kan zowat alle jongeren beslaan, geboren eind jaren zeventig tot late jaren negentig. ILIV besloot zich te beperken tot de 18-30-jarigen, de Gen Y-ers die nog thuis wonen, maar wel klaarstaan om uit te vliegen, en jongvolwassenen die net aan hun eigen nest begonnen zijn.

GENERATION Y

DIGITAL NATIVES OF GROOTGEWORDEN IN CYBERSPACE TECHNOLOGIE IS EVIDENT, INFORMATIE KOSTELOOS EN UNIVERSEEL BEREIKBAAR DE WERELD LIGT AAN HUN VOETEN MAAR OOK WEL ONZEKER OVER DE TOEKOMST HECHTEN VEEL BELANG AAN FAMILIE, AAN DE BALANS WERK-LEVEN MAAR OOK WEL AMBITIEUS EN PRESTATIEGERICHT VEEL ZELFVERTROUWEN LOYAAL EN TOEGEWIJD

NOOD AAN ERKENNING ZEER EXPRESSIEF, UITGESPROKEN MENINGEN GEËNGAGEERD EN CREATIEF GENIETEN VAN HET LEVEN DELEN, NETWERKEN, ERG BEÏNVLOED DOOR VRIENDEN EN ANDERE GEN Y-ERS WILLEN UITBLINKEN EN TEGELIJK DEEL UITMAKEN VAN DE MENIGTE ALTIJD OP ZOEK NAAR NIEUWE ERVARINGEN

Bronnen: How cool brands stay hot, Van den Bergh J. & Behrer M. The millenials: a new generation of employees, a new set of engagement policies, Gilbert J., Ivey Business Journal. www.generationy.com


Beeld: Wouter

Gen Y woont langer thuis Gen Y-ers zijn nestplakkers Generation Y is erg gesteld op familie en blijft graag lang thuis wonen. Zelfs op latere leeftijd, mét een partner en een eigen gezin. De meesten van hen hebben naast een ouder-kind relatie, ook een echte vriendschapsrelatie met hun babyboom-ouders. Thuis voelen ze zich dan ook goed en gekoesterd, én kunnen ze de voetjes onder tafel schuiven. Bovendien - erg belangrijk in deze tijden van financiële onzekerheid en torenhoge woningprijzen kunnen jonge starters op deze manier een potje bij elkaar sparen tot ze financieel voldoende armslag hebben om een eigen woonst te kopen. Gen Y voelt zich ook echt thuis in de ouderlijke woonst. Ze vertoeven graag in het gezelschap van hun ouders en zijn niet meer ontevreden met hun leefsituatie dan wie wel al op eigen benen staat. De gemiddelde leeftijd waarop ze van plan zijn het nest te verlaten? 25 jaar. Bovendien beschouwt 1 op 7 dit als een permanente situatie: 14% ziet zich de rest van zijn leven bij de ouders blijven wonen! 39% VAN ALLE 18- TOT 30-JARIGEN WOONT NOG THUIS: N=195, 39% van de totale steekproef.

HEEFT EEN JOB

HEEFT KINDEREN

IS SINGLE

31%

58%

IS 18-22 JAAR

5%

31%

72%

11%

IS 23-26 JAAR

IS 27-30 JAAR

GEEN GROTE VERSCHILLEN TUSSEN MAN EN VROUW, NEDERLANDS- OF FRANSTALIG


BIJNA 9 OP DE 10 JONGEREN DIE NOG THUIS WONEN*, HAALT FINANCIËLE REDENEN AAN OM IN DE OUDERLIJKE WOONST TE BLIJVEN. DE VOORNAAMSTE REDENEN OM NIET TE VERHUIZEN: financieel afhankelijk zijn, niet in staat zijn om je eigen huis te hebben of te huren

63%

geld sparen, terwijl ze wel in staat zijn om een huis te hebben of te huren

51%

voor het gemak, geen zorgen over huishouden, koken, etc. om te kunnen focussen op werk, carrière, studies

41% 31%

IN TOTAAL HAALT 85% VAN DE NOG THUISWONENDE JONGEREN* FINANCIËLE REDENEN AAN * N=195, 39% van de totale steekproef.

Niet traditioneel pad naar een traditionele woonst THUISGEVOEL IS BELANGRIJK, EIGEN WONING OOK De jonge generatie hecht veel belang aan een thuis, die ze in de eerste plaats associëren met zelfontplooiing, warmte, geborgenheid, rust en ontspanning. Ze vinden het belangrijk om een eigen woning te hebben, en niet (langer) te huren.

66%

VINDT HET BELANGRIJK OM EEN EIGEN WONING TE HEBBEN IN PLAATS VAN TE HUREN

VINDT HET BELANGRIJK OM ZICH THUIS TE VOELEN IN DE EIGEN WONING

74% Onderzoeksrapport - oktober 2014 - p.5 Kenniscentrum over het belang van thuis

TOCH VEEL JONGE EIGENAARS, ONDANKS CRISIS EN ANGST 66% van de jongeren denkt dat hun leven de komende tien jaar zal veranderen door stijgende woningprijzen. Ondanks de angsten over betaalbare woningen, is toch al 3 op de 10 jonger dan 30 jaar eigenaar van een woning. De keuze voor de woning is eerder traditioneel: liefst een ruime woning, in een leuke buurt, met (zicht op) groen. 3 op 10 koopt in het centrum van de stad, de anderen trekken voornamelijk naar een dorp of de stadsrand.

30% VAN DE JONGEREN IS EIGENAAR, 37% HUURT

woont op het platteland

16%

29%

woont in de stad

29% EIGENAAR woont in een dorp

25%

woont op het platteland

woont in een dorp

woont in de stadsrand

woont in de stadsrand

7% 25% HUURDER

50%

woont in de stad

17%

Jongeren houden van de stad: maar liefst 50% van de huurders en ook nog 3 op de 10 jonge eigenaars kiest voor een woning in (de buurt van) een stadscentrum. Dat is in lijn met de algemene bevindingen, al wijzen urbanologen wel op de stadvlucht van jonge gezinnen. De groep die het moelijkst te overtuigen is om zich in de stad te settelen, zijn de dertigers met kinderen. De voornaamste redenen waarom zij de stad ontvluchten?* een gebrek aan groen, de verkeersdrukte en het tekort aan betaalbare gezinswoningen met een tuin. *Bron: De Standaard, 22 februari 2014

Beeld: Lisa Onderzoeksrapport - oktober 2014 - p.6 Kenniscentrum over het belang van thuis

Beeld: Pierre

GEN Y-ERS DIE EEN EIGEN WONING HEBBEN*, KOCHTEN: *30% van alle jongeren

30%

12%

33%

20%

5%

een vrijstaande woning

een halfopen bebouwing

een rijwoning

een appartement

andere

GEN Y-ERS ZIJN ‘SERIËLE WONERS’. Gen Y is de ongedurige generatie, altijd in beweging, altijd open voor iets nieuws, ook op vlak van wonen. Slechts 20% ziet zijn huidige leefsituatie als permanent. En, wie al eigenaar is, heeft nog meer aankoopplannen: 43% van de jonge eigenaars is van plan een (andere) woning te kopen in de toekomst. Meer dan één op drie wil dat binnen de tien jaar geregeld hebben.

GEN Y HEEFT MEER DAN ÉÉN BAKSTEEN IN DE MAAG

20% 66% 35%

wil voor de rest van zijn leven in de huidige woning blijven wonen is van plan over max. 10 jaar een woning te kopen van de woningeigenaars is van plan over max. 10 jaar een woning te kopen


Meer thuis in een landelijke omgeving Wie in een stad of in de rand woont, voelt zich minder thuis dan wie meer in het groen woont. Stedelingen hebben dan ook gevoelig meer moeite om zich te identificeren met hun woning, hun buurt, hun dorp of stad. En laat dat nu net drie grote criteria van een thuisgevoel zijn. Daarnaast weten we dat jongeren gevoelig zijn voor ruimte en groen en bovendien nood hebben aan privacy. Factoren die een stuk moeilijker te vinden zijn in een stedelijke omgeving.

Beeld: Laurent

THUISGEVOEL BIJ JONGEREN GROTER OP HET PLATTELAND DAN IN DE STAD

VOELT ZICH EFFECTIEF (HELEMAAL) THUIS IN ZIJN WONING:

66% wie landelijk woont

12% VOELT ZICH (HELEMAAL) NIET THUIS

60%

56% wie stedelijk woont

VINDT HET BELANGRIJK OM ZICH THUIS TE KUNNEN VOELEN IN DE HUIDIGE WONING.

74%


GROOT EN GROEN GRAAG

55%

WIL WONEN IN EEN GROENE OMGEVING

Meer dan de helft (55%) vindt het belangrijk in een groene omgeving te wonen. Toch laten ze bij hun keuze voor een woning andere criteria voorgaan. Dan blijken vooral buurt, grootte en ligging belangrijk.

STEL DAT JE EEN HUIS OF APPARTEMENT ZOU KOPEN, WAT VIND JE (ERG) BELANGRIJK? N=503, totale steekproef

buurt

49%

grootte (aantal m2, aantal kamers)

48%

nabijheid werk of school

48%

nabijheid familie/vrienden

37%

nabijheid steden/winkels

37%

de aanwezigheid van groen

29%

Wouter Onderzoeksrapport -Beeld: oktober 2014 - p.9 Kenniscentrum over het belang van thuis

VRIJHEID, BESCHERMING, THUISHOREN: de drie bouwstenen van een thuis voor Gen Y Voor Generation Y is een thuis letterlijk ‘een plek-van-mij’. Een thuis draait voor hen om individualiteit, middenin de wereld. Om persoonlijkheid met een eigen huisnummer. Wonen draait in de eerste plaats om vrijheid, om bescherming en ergens thuishoren. Die drie elementen samen vormen voor hen de bouwstenen van een echte thuis en zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

VRIJHEID

BESCHERMING

THUISHOREN


Beeld: Pierre

VRIJHEID

Vrijheid: mijn thuis, mijn regels Thuis is de enige plek waar Generation Y helemaal zichzelf kan zijn, alle remmen los, alle maskers af. Niets moet, alles mag. In die veilige cocon kunnen jonge mensen ontspannen en op adem komen, zonder dat ze zich anders moeten voordoen naar de buitenwereld toe. Nergens krijgt het ‘ik’ zoveel ruimte als thuis, nergens wordt het zo gekoesterd.

“Voor mij draait een thuis om het feit dat ik er kan doen waar ik me in de samenleving soms voor moet in houden, voor het goed fatsoen, of uit beleefdheid.” (Bram, 28)

VRIJHEID = MEZELF ZIJN THUIS KAN IK DOEN WAT IK WIL, WANNEER IK WIL Dit aspect van vrijheid heeft alles te maken met zelfontplooiing, met me-time in een we-world. In een wereld van sociale netwerken waar alles draait om status, wordt het des te belangrijker om zich even terug te kunnen trekken in een ruimte waarin niet bekeken, geliked en geoordeeld wordt. Privacy thuis is dan ook erg belangrijk.

“Weg zijn van de wereld, je veilig voelen, doen wat je wilt.” (Stephanie, 27)

WOORDEN HET MEEST GEASSOCIEERD MET THUIS:

91%

ontspanning

89%

mezelf zijn

67%

warmte

59%

familie liefde

53%


VELEN KUNNEN THUIS ZICHZELF AL ZIJN, MAAR ER IS NOG GROEI:

81%

65% KAN THUIS HET BEST ONTSPANNEN

39%

80%

66% KAN THUIS ZICHZELF ZIJN, ZIJN WARE IK ONTPLOOIEN

46%

80%

65% KAN THUIS ZICHZELF ZIJN ZONDER BEOORDEELD TE WORDEN DOOR ANDEREN

43%

wie zich thuis voelt wie zich niet thuis voelt

78%

62% HEEFT THUIS VOLLEDIGE PRIVACY

38%

Met een thuis als veilige haven in een stresserende wereld, draait écht thuiskomen ook voor Generation Y om helemaal tot rust kunnen komen. Opvallend: er zijn geen grote verschillen tussen jongeren die nog thuis wonen of niet. Met andere woorden, ook bij de ouders hebben jonge mensen het gevoel dat ze er kunnen zijn wie ze willen, in alle rust en privacy, zonder geremd te worden in hun eigenheid. Wel zijn er erg grote verschillen tussen jongeren die zich thuis voelen in hun woning en zij die zich er niet thuis voelen.

“Niemand kan ons in de gaten houden, we doen wat we willen en we regelen alles zelf.” (Alain, 25)

VRIJHEID = CONTROLE THUIS BEPAAL IK DE REGELS Vrijheid draait voor Gen Y ook om controle, de touwtjes in handen hebben en eigen beslissingen nemen. Om een eigen potje te kunnen koken, schaamteloos lang in pyjama in de zetel te hangen, en uit te nodigen wie ze willen. Jonge bewoners vinden het ook belangrijk om zelf de woning in te richten, een unieke sfeer en eigenheid te creëren, en zelf de thuis-regels te bepalen.


“Thuis is voor mij… iets kunnen laten slingeren zonder dat iemand mij zegt dat ik het op moet rapen. Leven volgens mijn eigen ritme, uitnodigen wie ik wil en klaarmaken wat ik zelf wil.” (Nathalie, 25)

Jonge vrouwen, Franstaligen en jongeren die op eigen benen staan, kunnen het meest een eigen sfeer creëren in de woning en hun eigen huishouden organiseren. IK BEPAAL HOE MIJN THUIS AANVOELT EN ERUIT ZIET (SFEER, DECORATIE): (HELEMAAL) AKKOORD: 55%

70%

WOONT NOG BIJ DE OUDERS

55%

WOONT NIET MEER BIJ DE OUDERS

67%

alle Gen Y-ers 62%

FR

70%

NL

58%

IK BESLIS HOE MIJN HUISHOUDEN GEORGANISEERD WORDT: (HELEMAAL) AKKOORD: 50%

68%

WOONT NOG BIJ DE OUDERS

48%

WOONT NIET MEER BIJ DE OUDERS

66%

alle Gen Y-ers 59%

FR

65%

NL

55%


CONTROLE

EEN THUIS DIE MIJN PERSOONLIJKHEID REFLECTEERT, EEN PLEK HELEMAAL VAN MIJ, MET MIJN SPULLEN.

MEZELF KUNNEN ZIJN

VRIJHEID = DAT BEN IK MIJN THUIS IS UNIEK Controle hebben draait ook om een unieke sfeer creëren, om me-branding en image-building. Een thuis moet expressief zijn, een verlengstuk zijn van de identiteit. Het moet een zekere wauw-factor voor de bezoeker hebben en vooral: een thuis moet uniek zijn. Gen Y-ers verafschuwen eenheidsworst en uniformiteit. Een huis moet de persoonlijkheid van de bewoners reflecteren. Iets meer dan de helft van de jonge mensen kan zichzelf sterk identificeren met de woning. Dat aantal neemt toe naarmate de bewoners meer het gevoel hebben dat hun huis voor altijd is, en zakt dramatisch bij jongeren die zich niet thuisvoelen waar ze momenteel wonen.

“Saaie huizen zonder enige originaliteit, met alle meubels in dezelfde kleur en zonder enige persoonlijkheid zijn passé.” (Nadaege, 25)

wie landelijk woont 59%

wie in de stad(srand) woont 47%

Vlaanderen 56%

eigenaars 57%

Wallonië 47%

52% VAN GEN Y KAN ZICH STERK IDENTFICEREN MET DE WONING

huurders 44%

wie altijd in de woning wil blijven wonen 68%

wie nog wil verhuizen 49%

wie zich thuisvoelt 68%

wie zich niet thuisvoelt 29%


Beeld: Julie

BESCHERMING

Bescherming: veilige cocon in de wereld Een thuis moet bescherming bieden. Geen nestwarmte zonder veiligheid. Bij bescherming, de tweede grote pijler van een thuis, zijn er drie belangrijke elementen die elk te maken hebben met de woning als veilige haven voor de bedreigingen van de buitenwereld: beschutting, afbakening en vertrouwdheid.

1. BESCHUTTING Voor de generatie 18–30 jaar is een woning een plek die beschermt tegen de natuurkrachten, de bewoners warm en droog houdt, en dieren en ziekte buitenhoudt. Daarnaast is een woning ook een schild tegen mogelijke indringers. Zonder woning zouden de bewoners naakt, onbeschermd en weerloos achterblijven.

71% VOELT ZICH VEILIG IN DE WONING

GEEFT AAN DAT HUN HUIS HEN BESCHERMT TEGEN DE WERELD (GELUID, NATUUR, INDRINGERS)

54%


2. AFBAKENING Een thuis vormt een duidelijke scheidslijn tussen openbaar en privé, tussen werk en ontspanning. Hoewel Gen Y-ers erg flexibel zijn en de digital natives het gewoon zijn te zwemmen in de multimediale informatiestroom, hebben ook zij de behoefte om de drukte af en toe een halt toe te roepen. Thuis mag vooral niet te veel werk zijn. Ook de jonge generatie moet soms even kunnen mono-tasken en thuis tot rust komen. Thuiswerk moet kunnen, graag zelfs, maar voor velen moet er wel duidelijk een werk-tijd en een privé-tijd zijn.

MENINGEN OVER THUISWERK BIJ WERKENDE JONGE MENSEN:

25% (helemaal) akkoord

34% neutraal (of weet niet/ niet van toepassing)

23% (helemaal) akkoord

IK VIND HET NORMAAL DAT IK ALTIJD EN OVERAL BEREIKBAAR BEN VOOR MIJN WERK

IK VIND HET MOEILIJK OM TE STOPPEN MET WERKEN ALS IK THUIS BEN

41% (helemaal) niet akkoord

40% (helemaal) niet akkoord

37% neutraal (of weet niet/ niet van toepassing)

IK VIND HET BELANGRIJK DAT IK THUIS KAN WERKEN

neutraal (of weet niet/niet van toepassing)

42%

38%

(helemaal) akkoord

20%

(helemaal) niet akkoord

“Je kan op je gemak werken in een vertrouwde omgeving, het kan de werkvreugde alleen maar toejuichen hé …” (Bram, 28)

“Werk is vaak synoniem voor stress en thuis is een plek om je terug te ‘centeren’ en weer tot jezelf te komen.” (Sylvie, 21)


3. VERTROUWDHEID: HALT AAN VERANDERING Een thuis biedt een onontbeerlijk tegenwicht voor een wereld vol prikkels en stimulansen waarin Gen Y-ers steeds op zoek zijn naar nieuw, anders en meer. Thuis blijft thuis, hoe snel alles daarbuiten ook evolueert. Gen Y-ers houden van de vastigheid van een thuis, waar niets verandert, voorwerpen een vaste plaats hebben, alles een vertrouwd verhaal vertelt en zelfs een eigen geur heeft.

“Iedere thuis heeft zijn eigen geur, gevoel van de vloer, muren, uitzicht en andere geluiden.” (Wim, 27)

“Je beleeft je huis met ogen, oren, neus, ... bepaalde kleine geluiden zijn typisch in je huis, of in mijn geval de geur van de tandarts in onze gang, ...” (Wouter, 30)

“Thuis is… mijn eigen meubels die op een vaste plaats staan, dat geeft een vertrouwd gevoel.” (Nathalie, 29)

“Thuis is … het feit dat je een plek hebt waarnaar je altijd kan terugkeren, een plek die niet of toch bijna niet veranderd zal zijn.” (Victoria, 25)

Michiel Onderzoeksrapport - Beeld: oktober 2014 - p.17 Kenniscentrum over het belang van thuis

Beeld: Wouter

THUISHOREN

Thuishoren: een nest als onderdeel van de wereld Naast vrijheid en controle, is ergens thuishoren een derde fundamentele thuis-pijler: een plek hebben waar je toe behoort, die net zo met jou verbonden is als jij met die plek. Voor Gen Y is een thuis een anker in de maatschappij, maar ook een thuishaven voor vrienden en familie. Want: hoewel vrijheid fundamenteel is en de nood aan een plek voor zichzelf groot, staat die eigenheid zeker niet voor eenzaamheid. Thuis is een sociaal gegeven voor Gen Y.

DIT IS MIJN STUKJE WERELD Door een ruimte te bewonen, maken de bewoners letterlijk aanspraak op hun persoonlijke stukje wereld.

“Thuis is voor mij… een huisnummer met naambord omdat het permanentie uitstraalt en aangeeft dat het echt van jou is.” (Annelies, 24)


Die wereld ligt Generation Y nauw aan het hart. Groen is belangrijk, de toekomst van de aarde eveneens. Ze zijn dan ook bekommerd om ecologische thema’s zoals de opwarming van de aarde. Hoewel de motivatie hiervoor eerder individualistisch is.

“De 4 belangrijkste dingen: zelfstandigheid, groen, vrijheid en rust.” (Jessica, 23)

“De verdwijning van groen, dat zou een grote impact hebben op mij.” (Bart, 30)

GEN Y HECHT BELANG AAN GROEN, EN WIL DAT GROEN OOK ECHT IN HUIS HALEN:

WIL WONEN IN EEN GROENE OMGEVING

55%

49% DENKT DAT LUCHTVERVUILING IN DE STEDEN BINNEN DIT EN 10 JAAR EEN IMPACT OP HUN LEVEN ZAL HEBBEN

50% DENKT DAT DE KLIMAATOPWARMING BINNEN DIT EN 10 JAAR EEN IMPACT OP HUN LEVEN ZAL HEBBEN

61% VINDT HET BELANGRIJK OM EEN MINIMUM AAN GROEN IN HUIS TE HALEN (MET PLANTEN OF EEN GROEN UITZICHT)

Jongeren uit het Franstalige landsgedeelte hechten meer belang aan een groene omgeving (59% vs 51% van de Vlaamse jongeren), en meer belang aan een minimum aan groen in en om de woning (69% vs 56%). Ze liggen ook meer wakker van de klimaatopwarming (57% vs 45%) en van de luchtvervuiling (54% vs 46%). Vrouwen willen meer groen in en om de woning dan mannen (66% vs 56%), mensen met een partner méér dan singles (65% vs 56%). Wie in een groene omgeving woont, vindt een groene omgeving ook effectief belangrijker dan wie in of rond een stad woont (62% vs 48%)


THUIS ALS BRUG NAAR DE MAATSCHAPPIJ Voor één op de drie jonge mensen (34%) is een eigen thuis hebben een voorwaarde om deel uit te maken van een maatschappij, er op sociaal vlak bij te horen. De buurt en het buurtleven zijn eveneens belangrijk voor Gen Y, ook als onderdeel van hun thuisgevoel.

IS TEVREDEN MET DE BUURT WAARIN ZE WONEN

67%

NEEMT GRAAG DEEL AAN BUURTACTIVITEITEN

31%

“De buurt is heel belangrijk, ik zou niet in een onrustige buurt willen wonen, ook een buurt waar je mee vertrouwd bent is een extra troef .” (Bram, 28)

Gen Y identificeert zich meer met het dorp of de stad dan met hun eigen straat. De buurt gaat dus veel verder dan de voordeur. Het draait om een community van gelijkgestemden, die zich met elkaar kunnen identificeren en zo een plek in de wereld mee richting kunnen geven.

40% VAN DE 18-30 JARIGEN KAN ZICH STERK MET HUN DORP/STAD IDENTIFICEREN. HET GEVOEL DEEL UIT TE MAKEN, ÉÉN TE ZIJN MET Z’N DORP OF STAD, NEEMT VOORAL TOE BIJ BEWONERS DIE PERMANENT IN HUN HUIDIGE WONING WILLEN BLIJVEN. STERKE IDENTIFICATIE MET DE BUURT:


wie stedelijk woont 37%

Vlaanderen 43%

Wallonië 38%

eigenaars 46%

huurders 39%

wie altijd in de woning wil blijven wonen 52%

wie nog wil verhuizen 38%




MIJN THUIS, MIJN MENSEN - MIJN MENSEN, MIJN THUIS Ondanks het sterke belang dat de jonge generatie hecht aan zelfontplooiing en zelfexpressie als de essentie van een thuis, gaat de glans er snel van af, als er niemand is om het mee te delen. Familie en vrienden zijn dan ook bepalend voor het thuisgevoel. Gen Y wil thuiskomen bij mensen die ze graag zien, en hun persoonlijke ruimte delen met anderen. Zichzelf kunnen zijn is belangrijk, maar alleen zijn is nog heel wat anders. Een thuis is voor jongeren zeker geen gesloten burcht, maar een plek om zinvolle relaties met anderen te beleven, voor vrouwen méér dan voor mannen. Gen Y-ers die zich niet thuisvoelen in hun woning, voelen zich er ook niet welkom of geliefd, en zijn helemaal niet geneigd om er vrienden of familie te ontvangen.

EEN THUIS IS: wie zich thuisvoelt 91%


singles 66%

64%

mensen met partner 76%

77%

EEN PLEK WAAR IK ME WELKOM EN GELIEFD VOEL (71%)


EEN PLEK OM LEUKE MOMENTEN MET ANDEREN TE DELEN (62%)


EEN PLAATS OM VRIENDEN TE ONTVANGEN (59%)



EEN PLEK OM SAMEN TE ZIJN MET FAMILIE (58%)

Vlaanderen 54%

54%

Wallonië 65%

63%



THUISHOREN Een thuis draait in de eerste plaats om persoonlijke stijl, vrijheid en zelfontplooiing, maar het wordt pas een warm nest als er anderen zijn om dat mee te delen. Ook los van de eigen of ouderlijke woonst, zijn het anderen die een thuisgevoel kunnen creëren. Onderzoeksrapport - oktober 2014 - p.21 Kenniscentrum over het belang van thuis

Beeld: Celine

Vier types jonge bewoners: van zoekend en onzeker tot doortastend en gelukkig Hoe bewoners hun thuis en thuisgevoel ervaren, is een complex samenspel van verschillende factoren, met twee grote onderliggende dimensies. Enerzijds heeft thuis een sociale dimensie: willen de bewoners thuis graag alleen zijn, of ontvangen ze er liever vrienden? Is hun huis een sociaal nest of een gesloten burcht? Vinden ze er rust en ontspanning? En is groen belangrijk? Anderzijds heeft thuis ook een functionele dimensie, die draait om vrijheid en controle: vinden bewoners het belangrijk om zelf keuzes te kunnen maken? Om hun leven te kunnen leiden zoals zij dat willen? Hun woning in te richten naar hun eigen smaak? En hoe past technologie daarin? Door respondenten uit te zetten op de verschillende dimensies, kunnen vier types jonge bewoners onderscheiden worden, elk met een specifiek profiel, eigen verwachtingen en een unieke kijk op wonen:

SOCIAL LIVING 3,0

18% SOCIAL SYMPATHISERS

HAPPY ALL-ROUNDERS

28% AVG=2,55

24%

31% PURPOSEFUL SEEKERS

EMPOWERED YOUNGSTERS

AVG=3,37

2,0

FUNCTIONAL LIVING

2,5

4,5


Purposeful Seekers PROFIEL

slechts 1 op 4 voelt zich thuis waar ze nu wonen

VOORAL NEDERLANDSTALIGEN (66%) VEEL JONGEREN VAN 18-22 JAAR (38%) PURPOSEFUL SEEKERS

16% wil geen minuut langer in de huidige leefsituatie blijven

50% single

Purposeful Seekers zijn vaak jong, single en op een kruispunt in hun leven. Ze moeten beslissingen nemen over studies, werk, partner, wonen … Ze zijn geneigd om langer bij hun ouders te blijven wonen, en beschouwen hun huidige woonst als eerder eenvoudig en niet-luxueus. 1 op 4 is niet tevreden met hun huidige levenssituatie. Hun levenssituatie moet duidelijk anders: voor bijna 1 op 5 kan het zo geen minuut langer. Toch blijven ze, uit noodzaak. Purposeful Seekers voelen zich opmerkelijk minder thuis in hun woning dan de andere groepen. Ze identificeren zich opvallend minder dan alle anderen met hun woning en vinden die ook minder belangrijk. Ze komen er minder tot rust, nodigen minder vrienden uit, en associëren een thuis minder met warmte. Er is een onmiskenbare mismatch tussen droom en realiteit, tussen hun huidige levenssituatie en de toekomst die ze voor zichzelf zien. Want Purposeful Seekers hebben wel plannen: ze willen duidelijk iets bereiken in het leven en hebben alle vertrouwen in de toekomst. Toch zijn ze niet op zoek naar grote omwentelingen. Purposeful Seekers houden vast aan een rustig leven, -zonder al te veel uitdagingen- en naar geluk op lange termijn. Slechts een minderheid vindt het belangrijk om eigenaar te zijn. Mochten ze toch een woning aankopen, dan hebben ze daarover wel hoge verwachtingen: deze Gen Y-ers hechten meer dan de anderen belang aan architectuur en inrichting, aan een groene omgeving én aan een praktische ligging … een mooie woning in de groene rand dus.

BELANGRIJKE ASPECTEN BIJ DE AANKOOP VAN EEN HUIS

BUURT ARCHITECTUUR VAN HET HUIS

GROOTTE VAN HET HUIS

GROEN IN DE OMGEVING

40% VINDT HET BELANGRIJK OM EIGENAAR TE ZIJN

NABIJHEID WERK/SCHOOL

NABIJHEID STAD, WINKELS, ENZ.

INTERIEUR VAN HET HUIS

NABIJHEID VRIENDEN & FAMILIE

40% PLANT EEN HUIS/APPARTEMENT TE KOPEN BINNEN DE VIJF JAAR

antwoorden van de gemiddelde Gen Y-er (totale steekproef) antwoorden van de Purposeful Seekers


Empowered Youngsters PROFIEL

ZOWEL NEDERLANDS- ALS FRANSTALIG IETS VAKER TUSSEN 23-26 JAAR OUD (37%)

EMPOWERED YOUNGSTERS

zowel mannen als vrouwen

voelen zich prima thuis waar ze wonen

Empowered Youngsters staan doelgericht in het leven. Deze Gen Y-ers willen iets bereiken, hun passie volgen, maar ze pakken het wel rationeel aan: efficiëntie primeert boven creativiteit. Weloverwogen keuzes gaan voor op impulsieve beslissingen. Ook thuis is deze drang naar stabiliteit belangrijk. Empowered Youngsters zijn bovendien erg hands-on. Ze richten hun woning in hoe zíj het willen, nodigen uit wie ze willen en runnen hun huishouden op hun manier. Vrijheid en controle, daar draait hun thuis om. Ook op technologisch vlak. Empowered Youngsters staan meer dan de anderen open voor techno-snufjes, op voorwaarde dat deze hun huishouden vergemakkelijken en functioneel zijn (verplaatsbare wanden, automatische gordijnen,…). Wat niet wegneemt dat een warme thuis en een plek waar ze zichzelf kunnen zijn ook noodzakelijk zijn. Thuis is voor deze jonge mensen belangrijk, de buurt en de omgeving zijn dat minder. In hun zoektocht naar de ideale woning zullen Empowered Youngsters in de eerste plaats vallen voor functionele troeven als locatie en grootte. Groen is minder belangrijk voor hen, de inrichting is dat wel. Zij beschouwen een eigen thuis als een sleutel om erbij te horen in de maatschappij. Zélf eigenaar zijn is voor deze Empowered Youngsters erg belangrijk. Liever vroeger dan later.











antwoorden van de gemiddelde Gen Y-er (totale steekproef) antwoorden van de Empowered Youngsters


Social Sympathisers PROFIEL

RELATIEF MEER FRANSTALIGEN (46%) meer vrouwen (65%)

ALLE LEEFTIJDEN SOCIAL SYMPATHISERS

voelen zich het meest thuis van alle Gen Y-ers 38% studenten

Social Sympathisers voelen zich het meest thuis waar ze wonen (86% voelt zich thuis). Buurt, vrienden en familie zijn erg belangrijk voor hen. De wereld die ze samen met hen creëren is de spil van hun leven. Deze groep Gen Y-ers vindt een thuis ook erg belangrijk en identificeert zich heel sterk – veel sterker dan de anderen – met hun woning. De helft voelt zich één met z’n buurt. Social Sympathisers willen hun huis vooral delen met anderen. Een thuis draait voor hen om fun, vrienden, gezelligheid. Vrijheid en controle doen veel minder ter zake, functioneel wonen is niet aan hen besteed. Technologie interesseert hen veel minder. Vrienden, plezier, gezelligheid, daar draait het bij hen om. Deze groep Gen Y-ers is hedonistischer ingesteld: ze willen plezier maken, ervaringen opdoen, reizen, en zijn op zoek naar persoonlijke voldoening. Maar ze vinden het wel erg belangrijk dat ook anderen om hen heen het goed hebben. Het zijn echte sociale dieren. Levenskwaliteit is voor hen belangrijk, daarom kijken Social Sympathisers bij de aankoop van een woning dan ook in eerste plaats naar de buurt: het liefst groen, dicht bij werk of school en uiteraard ook in de omgeving van vrienden en familie. Grootte of interieur zijn voor hen van minder belang.











antwoorden van de gemiddelde Gen Y-er (totale steekproef) antwoorden van de Social Sympathisers


Happy All-rounders PROFIEL Happy All-rounders zitten al in de volgende levensfase

VOORNAMELIJK OUDERE JONGEREN

58% werkt HAPPY ALLROUNDERS

37% is tussen 23-26 jaar 37% is tussen 27-30 jaar

47% heeft een partner

Deze oudere jongeren, hebben vaak al een carrière en een partner, en zijn klaar om een huis en thuis te creëren. Hun thuisgevoel zit erg goed: 78% voelt zich thuis in hun woning. Voor hen draait een thuis om sociale relaties, maar ook om de vrijheid die het hen geeft (de functionele dimensie). Zij halen met andere woorden het beste van die twee werelden in huis. Voor Happy All-rounders draait een thuis om vrienden, warmte, en zichzelf kunnen zijn. Daarnaast zijn ze ook gehecht aan de onafhankelijkheid die een thuis hen biedt. Het is hún plekje, dat ze zelf kunnen inrichten, en waar ze hun leven kunnen uitbouwen hoe zij dat willen. Technologie is welkom om hen wat extra werk uit handen te nemen. Van alle groepen hechten Happy All-rounders het meeste belang aan de woning. Die maakt ook een belangrijk deel van hun identiteit uit. Happy All-rounders besteden ook relatief meer aan interieur en decoratie en plannen meer (structurele) veranderingen aan hun woning. Ze willen trots zijn op hun thuis. Ook de grootte van de woning is belangrijk voor deze Gen Y-ers die op het punt staan een gezin te stichten, of prille ouders zijn. Happy All-rounders staan gelukkig in het leven en ook hun lange termijngeluk is hen dierbaar. Dat streven ze ook doelgericht en efficiënt na, aan de hand van weloverwogen levenskeuzes. Materiële voldoening is voor hen belangrijker dan voor de andere groepen. Toch zijn ze meer dan de anderen begaan met de wereld, die ook echt deel uitmaakt van hun thuis en leven. Happy All-rounders zijn bereid om zélf hun verantwoordelijkheid te nemen.











antwoorden van de gemiddelde Gen Y-er (totale steekproef) antwoorden van de Happy All-rounders


Beeld: Victoria

Wonen in de toekomst, gezien door Gen Y Generation Y beseft dat zij anders zullen moeten gaan wonen dan hun ouders. Om te beginnen is een eigen woonst niet langer een evidentie. Daarnaast zal het kleiner moeten en niet meer ‘voor altijd’. De tijd dat mensen trouwden, een woning kochten en daar bleven tot aan hun dood is voorgoed voorbij. Flexibel als ze zijn, zijn Gen Y-ers best bereid om klein te starten, en nadien groter te gaan, volgens de stroom van het leven, om vervolgens misschien weer kleiner te eindigen. Want als er één ding is waar Gen Y-ers wel gesteld op zijn is het hun individuele ruimte. Als er kinderen komen, zal de woonst dus groter moeten. Ondanks hun ecologische bewustzijn en sociale engagement, willen ze wat wonen betreft niet te veel toegevingen doen. Een huis of tuin delen is voor deze generatie niet evident. Over eco-bouwen, passief wonen en energiezuinige maatregelen zijn ze dan wel veel optimistischer.

INGSVELD 1 SPANN

DRANG NAAR GROOT, NOOD AAN KLEIN Jongeren hunkeren naar een gevoel van ruimte, omdat ze dat gewend zijn van hun ouderlijke woonst, en omdat het in lijn ligt met hun nood aan vrijheid. De wetenschap dat er steeds minder ruimte is om te bouwen en dat wonen steeds duurder wordt, is voor hen dan ook een bezorgdheid:

IS ERVAN OVERTUIGD DAT DE STIJGENDE WONINGPRIJZEN EEN IMPACT ZULLEN HEBBEN OP HUN LEVEN, BINNEN DIT EN 10 JAAR

66%

DENKT DAT DE STEEDS SCHAARSER WORDENDE WOONRUIMTE EEN IMPACT ZAL HEBBEN OP HUN LEVEN, BINNEN DIT EN 10 JAAR

57%


“We zijn met steeds meer mensen en de omtrek van de aarde blijft hetzelfde.” (Lisa, 18)

“Er is steeds minder beschikbare bouwgrond, ik ga ervan uit dat de ruimte efficiënter moet worden ingericht.” (Françoise, 23)

SPANN

INGSVELD 2

DELEN NOODZAKELIJK, PRIVACY ONDER DRUK De generatie die probleemloos online meningen en foto’s deelt, wordt zich stilaan bewust van de keerzijde. Privacy en de nood om zich even te kunnen terugtrekken in het eigen kleine koninkrijk is een heet hangijzer. Dat kan verklaren waarom jongvolwassenen, die voor het overige zoveel openbaar maken, terughoudend zijn als het om tuin- of woningdelen gaat. De oudere jongeren in het bijzonder. Slechts 15% van de 27- tot 30-jarigen staat open voor co-housing. De jongere Gen Y-ers zijn veel enthousiaster over deze alternatieve woonvorm: bijna 3 op de 10 van de 18-22-jarigen zou overwegen om een woning te delen met vrienden of familieleden. Ook nog meer dan één vijfde (22%) van de jong professionals (23-26 jaar) staat open voor woning-delen. Maar ook voor co-housingfans blijft privacy een must. Voldoende eigen privé-ruimte is een absolute voorwaarde, zo blijkt uit de diepte-interviews. Hetzelfde geldt ook voor tuin-delen overigens: 20% staat ervoor open, maar aarzelend en enkel als ze een stukje privé kunnen afbakenen.

26%

18%

singles 28%

29%

18-22-JARIGEN


1 OP 5 STAAT OPEN VOOR HUIS-DELEN (22%)

27-30-JARIGEN

15%

23-26-JARIGEN 22%


24%

17%

wie stedelijk woont 24%

23%


FR

1 OP 5 STAAT OPEN VOOR TUIN-DELEN (20%)

NL

18%

38% VINDT DAT ZIJN LEVEN NU AL BEÏNVLOED WORT DOOR DE AFNEMENDE PRIVACY

43%

32%

singles 42%


“Ik blijf erbij dat je niet altijd nood hebt aan compagnie, ne keer op uw gemak in de gedeelde tuin zitten is dan volgens mij moeilijker omdat je je altijd bekeken en in het openbaar voelt.”(Lien, 26)


SPANN

INGSVELD 3

DICHTER OP ELKAAR, MEER AFSTAND MET DE BUREN Gen Y beseft dat naarmate we kleiner en dichter op elkaar zullen leven, de kans op burenhinder en geluidsoverlast toeneemt. Het behoud van een serene geluidsvrije zone om in te leven, zonder voortdurend onderbroken te worden door de buren, beschouwen ze dan ook als één van de grote uitdagingen.

“Het is absoluut belangrijk om de muren geluidswerend te isoleren want het is afschuwelijk om alles te horen wat je buren doen.” (Philippe, 27)

“Ik zou zot worden mochten mijn buren honden hebben die ‘s nachts blaffen.” (Reinout, 31)

SPANN

INGSVELD 4

VERLEDEN KOESTEREN, EN BIJBLIJVEN MET DE TRENDS Gen Y is erg trendgevoelig, houdt van verandering en wordt voortdurend verleid door visuele prikkels. Daarnaast zijn ze graag uniek, ook wat hun interieur betreft. Ze gruwen van het idee van dertien in een dozijn, maar willen imponeren met creativiteit. Maar: hun huis moet ook een veilige en vooral vertrouwde haven zijn, waar liefst niet te veel verandert. Jonge bewoners hechten erg veel belang aan familie en vrienden en ze willen het gedeelde verleden koesteren. Ze houden van foto’s, spullen en een interieur met een persoonlijk verhaal. Een eigen plek die hen opwacht, en vertrouwd aanvoelt. Beide (smaakvol) combineren zal een uitdaging voor hen zijn. Creativiteit is de sleutel, maar ook een kolfje naar de hand van deze vindingrijke generatie.

“Mijn lievelingsplek? De woonkamer, omdat we daar het meest zitten en het er ook het gezelligst maken. Er zijn foto’s en kaartjes aanwezig. Het doet je terugdenken aan vrienden en familie. Je ontvangt er iedereen. Het is de laatste jaren ook wel wat veranderd qua inrichting en daar ben ik blij mee.” (Celine 27)

Beeld: Wouter Onderzoeksrapport - oktober 2014 - p.30 Kenniscentrum over het belang van thuis

Beeld: Bram

INGSVELD 5 SPANN

TECHNOLOGIE ALS LUST, NIET ALS LAST Gen Y heeft graag controle thuis, maar wordt niet graag gecontroleerd, ook niet door technologie. Het huis van de toekomst wordt liefst geen high-tech woning vol gadgets en snufjes. Wifi, smartphones en tablets zijn welkom, robots niet. Kille technologie staat immers haaks op de warmte van het thuisgevoel. Er zijn uitzonderingen: energiebesparende tools, domotica en werkbesparende technologie worden wel positief onthaald. Zolang ze niet te intrusief zijn en privacy of geborgenheid niet in de weg staan.

“Technologie hoort niet echt bij mijn thuisgevoel. Ik sta afkerig ten opzichte van al die nieuwe technische snufjes.” (Victoria, 25)

39%

ZOU TECHNOLOGIE ROND SLIM ENERGIEGEBRUIK EN BEPERKING VAN DE ENERGIECONSUMPTIE STERK OVERWEGEN (OF GEBRUIKT HET NU AL)

36%

ZOU TECHNOLOGIE OM ZELF ENERGIE OP TE WEKKEN EN ZELFVOORZIENEND TE ZIJN, STERK OVERWEGEN (OF GEBRUIKT HET NU AL)


Uitdaging voor de toekomst: creatieve stadsplanning Gen Y ziet het juist: ruimte wordt schaars, betaalbaar wonen wordt een uitdaging. In Vlaanderen verdwijnen dagelijks bijna 6 voetbalvelden aan open ruimte* en tegen 2060 zal de Belgische bevolking met 1,4 miljoen inwoners zijn toegenomen**. Het Franstalige landsgedeelte kan die toenemende woningdruk onmogelijk alleen opvangen. Jongeren zullen anders moeten gaan wonen. Het besef dat het anders moet is er al, maar de terughoudendheid om in te leveren op persoonlijke ruimte en groen is groot. De Belg heeft nog steeds een klassieke baksteen in de maag.

* Bron: De Standaard, 28-07-2014 ** Bron: Federaal Planbureau, 18-03-2014

Hoe kunnen we jonge mensen en gezinnen in de toekomst een zo noodzakelijke thuis geven? En vooral, hoe doen we dat zonder nog méér schaarse groene ruimte op te offeren? Dat is de uitdaging van de toekomst. Eén van de opties is om wonen in de stad weer aantrekkelijker te maken en leegstaande panden een creatieve invulling te geven, op maat van de noden van jongeren, maar ook van jonge gezinnen. Want hoewel 3 op de 10 Gen Y-ers bereid is een woning in de stad te kopen, is de stadsvlucht van jonge gezinnen nog steeds reëel. Bovendien kopen nog 7 op de 10 Gen Y-ers een eerste woning buiten de stad. Hoe kunnen we ruimte en rust creëren in drukke stadcentra? Hoe maken we stadscentra aantrekkelijk voor jonge eigenaars? Een vernuftige stadsplanning en een creatieve invulling met oog voor leefbaarheid zou hen over de streep kunnen trekken.


ILIV GEEFT GRAAG EEN AANTAL SUGGESTIES VOOR LEEFBAAR WONEN IN DE STAD, MET OOG VOOR DE NODEN VAN GEN Y: Een gezellige, groene buurt * Buurt en gemeenschapsgevoel zijn belangrijk. Communities in de stad kunnen een gezellig dorpsgevoel creëren, een ontmoetingsplek voor gelijkgestemde zielen. * Rust en groen zijn noodzakelijk. Groene oases van rust in een verder dynamische omgeving, geven wonen in de stad een stevige extra. * Om een gevoel van geborgenheid te kunnen hebben, is voldoende veiligheid en leefbaarheid nodig. Voldoende privacy * Inkijk moet beperkt worden en geluidsoverlast vermeden, door slim te bouwen en voldoende geluidsisolerende materialen te gebruiken. * Delen kan, maar voldoende persoonlijke ruimtes is een absolute must. Co-housingprojecten en gemeenschapstuinen die ook privé-ruimtes garanderen, hebben een grotere kans op slagen. Ruimte, ruimte, ruimte * Gen Y is niet bereid zich te vestigen in kleine optrekjes. Ze willen een ruimtegevoel behouden. Innovatieve architectuur kan een ruimtelijk gevoel creëren op een beperkte oppervlakte. Eco is een troef * Gen Y is voorstander van alles wat het energieverbruik naar omlaag haalt. Eco is en blijft ook in de toekomst een belangrijk pluspunt. Stimulerende omgeving * Gen Y staat open voor alles wat nieuw en trendy is. Een bruisende stedelijke omgeving met een groot en gevarieerd aanbod is een kolfje naar hun hand. * Een goede bereikbaarheid werk/school is eveneens een stevige plus, met voldoende openbaar vervoer en degelijke fietspaden. Creatieve architectuur * Voor Gen Y moet wonen persoonlijk zijn, uniek. Woningen moeten het karakter van de bewoners uitstralen. Nieuwe woonprojecten met ruimte voor eigenheid en identiteit zullen jongeren aantrekken. Woonwijken die er allemaal eender uitzien, met weinig geïnspireerde huizen, zullen hen eerder afstoten.

“Ik denk dat we moeten proberen om meer groene plekken te creëren in en rond de woningen. Vooral in de stad. Vertikale tuinen en balkonplanten kunnen bijdragen aan dit idee van een groenere stad.” (Joan, 26)


Kenniscentrum over het belang van thuis

MEER INFO Beeldmateriaal, infographics en meer info over thuis en thuisgevoel vindt u op www.iliv.be. Contacteer Marina Nuyts op 0473/31 24 28 of Katja van Putten op 0476/42 52 94. Of stuur een mail naar [email protected].

ILIV is een kenniscentrum over thuisgevoel, en het belang van een thuis in België. Zowel het eigen onderzoek van ILIV, als de externe marktstudies, worden in alle transparantie en objectiviteit gerealiseerd. Hoewel gesteund door IKEA, dient ILIV geen promotiedoeleinden.

Persdossier - oktober2014 - p.34 Kenniscentrum over het belang van thuis

THUIS ALS RUSTPUNT IN EEN WERELD VOL UITDAGINGEN

Recommend Documents