Zondag 22 november 2015 Voorgangers: ds. Anneke van der Zijpp en ds. Carolien Cornelissen Organist: dhr. Anton Visser Dienstdoende koster: zr. Angelique Hajenius Vanaf 9.45 oefent de organist lied 220 met de gemeente.
Thema: 'De waarden van de fasen van je leven' Gedachtenisdienst M.m.v. Trio Movendo Marjanka Sierevelt - sopraan, blokfluit Carine Blanken - viool, altviool Anton Visser - orgel Muziek Trio Movendo Aria: 'Seufzer, Tränen, Kümmer, Not' - J.S. Bach Moment van stilte ============================== SAMENROEPEN Welkom Aansteken van de kaarsen Zingen lied 220: 1, 2 Zoals een bloem zijn kelk heft naar de zon Trio Movendo vers 1 Gemeente vers 2 Bemoediging
Zingen lied 220: 4 Stilte en gebed Zingen lied 848: Al wat een mens te kennen zoekt Trio Movendo verzen 1, 2 Gemeente verzen 3, 4 HOREN Inleiding op de lezingen Eerste bijbellezing O.T. Deuteronomium 3: 23-29 Zingen lied 753: 1, 2, 5, 6 Er is een land van louter licht Tweede bijbellezing N.T. I Korinthiërs 3: 18-23 Zingen lied 91a: 1 en 3 Wie in de schaduw Gods mag wonen Overweging Stilte Muziek Trio Movendo Aria 'Pie Jesu' van Gabriel Fauré DELEN Gedachtenis van de gestorvenen Zingen lied 961: Niemand leeft voor zichzelf 1 x gemeente 1 x Trio Movendo 1 x gemeente Gebeden (voorbeden / stil gebed / Onze Vader, tekst te vinden voorin het liedboek) Zingen lied 657: Zolang wij ademhalen Gemeente vers 1 Trio Movendo vers 2 Gemeente verzen 3, 4 Uitzending en zegenbede
Gezongen Amen
Orgelspel, Muziek Trio Movendo Choral 'Ich, dein betrübtes Kind' - J.S. Bach
Collecte +++++++++++++++
Mededelingen Collecten: de eerste collecte is ten bate van Werkverband Geweldloos Samenleven. De tweede collecte is voor het werk in de Doopsgezinde Gemeente Utrecht. Na de dienst is er koffie en thee in de gemeentezaal. Iedereen is van harte welkom. Vanmiddag om 15.00 uur is er weer een dienst voor en met verstandelijk beperkten in de Domkerk. Het is een dienst rond het verhaal dat de profeet Elia het stokje doorgeeft aan de profeet Elisa. Ds. Netty de Jong-Dorland gaat voor in deze dienst van Schrift en Tafel. De muziek wordt verzorgd door een klein orkest onder leiding van Tiny van Eeuwijk. Iedereen is van harte welkom! Agenda: Volgende dienst: zondag 29 november 2015, voorganger: Ds. J.F. Klijnsma Op woensdag 25 november om 20.00 uur is er weer de kring Geloofsverdieping in de Tuinkamer. Op donderdag 26 november om 9.30 uur komt de commissie Vieringen bijeen. Op zaterdag 28 november van 16.00 – 18.00 uur staat de DGU met een kraam op de adventsmarkt. Locatie: de Pandhof bij de Domkerk.
~1~ PREEK Gedachtenisdienst zondag 22 november 2015 Deut.3: 23-29 I Kor.3: 18-23 Broeders en zusters, een mensenleven kent een ritme, kent fasen, kent een verloop. We worden geboren, we groeien op, we ontplooien onszelf op de een of de andere manier, we worden ouder en een beetje langzamer, en uiteindelijk hoeven we dan niet meer alles wat we vroeger moesten. En uiteindelijk ligt ergens in de toekomst voor elk mens broeder dood te wachten. Een mensenleven kent seizoenen: lente, zomer, herfst en winter. Dat is zijn levenslijn. Voor vandaag, voor deze gedachtenisdienst, heb ik er voor gekozen de levenslijn te volgen van één van de meest legendarische personen uit de bijbel: het leven van Mozes. In de eerste 5 boeken van het O.T. is hij onmiskenbaar de hoofdpersoon, de leidende kracht die het volk Israel begeleidt in de trektocht, de uittocht, uit Egypte naar het beloofde land Kanaan. Tja, dan moet ik misschien allereerst uitleggen waarom ik daarvoor gekozen heb; waarom ik de levenslijn gekozen heb van iemand die zo lang geleden heeft geleefd. Welke waarde voegt dat toe aan de kerkdienst waarin wij op dit moment in betrokken zijn? Ik zie in de bijbelse verhalen de geschiedenis van de menselijke zoektocht naar God en de goddelijke zoektocht naar de mens. Op sommige bladzijden vinden ze elkaar, op andere bladzijden zijn ze elkaar volkomen kwijt en op weer andere verwijten of omarmen ze elkaar, God en mens. Soms gaat het er goddelijk aan toe, soms menselijker dan menselijk. Als wij die verhalen lezen, mogen wij ons eigen leven daarin herkennen, onder woorden gebracht zien. Door mee te leven, door ons in te leven in wat hen allemaal overkwam, met hun zoeken naar de bestemming van hun leven, door hun menselijk vallen, buitelen en weer opstaan in de verhalen te lezen, krijgen we meer inzicht in hoe ons leven zich hier en nu afspeelt. We volgen het leven van Mozes in de grote lijnen van zijn jaargetijden. We volgen hem in zijn lente, zijn vroegste kinderjaren, we volgen hem in zijn zomer, de bloei van zijn leven, in zijn herfst, tijd van ouder worden en aanvaarden, tot uiteindelijk ook voor hem de winter is aangebroken, tijd van teruggeven van het leven omdat het is voltooid. -------------------------------------------
~2~ Het is lente. Jongetje Mozes wordt geboren onder verwarrende omstandigheden, in Egypte, waar het volk Israel lang geleden wegens hongersnood terechtkwam. Ze zwoegen daar nu als slaven om voor de farao van die grote piramiden te bouwen. Maar het vreemde volk Israel wordt daar nu zo talrijk, dat de farao begint te vrezen dat ze de overhand zullen krijgen als hij niet ingrijpt. Hij doet het vreemde bevel uitgaan dat alle pasgeboren jongetjes moeten worden omgebracht, de meisjes mogen blijven leven. Ik zou het omgekeerde hebben gezegd om echt effectief te zijn, maar de wegen van een farao volgen mogelijk een eigen logica. U kent vast en zeker het verhaal over het biezen mandje, waarin baby Mozes werd gelegd, en dat vervolgens in de rivier de Nijl dreef, de stroom van de geschiedenis in. Het is net een sprookje: door een prinses, de dochter van de farao, wordt hij uit het water opgevist en opgevoed aan het paleis krijgt hij een prinsenleven. Dat is de lente in het leven van Mozes, een mensje wordt geboren, liefgehad, geknuffeld en behoed voor de gevaren van het leven. Tenminste, dat wensen we in wezen elk mensenkind toe. En dat herkennen we misschien - hopelijk - als we terugdenken aan onze eigen levenslente. Er gebeurt veel in het leven van Mozes, dat gaan we niet allemaal noemen, dan zitten we hier vanavond nog. Ik snel door de geschiedenis heen en pak de zomer van zijn leven vast. -----------------------------------De zomer in je leven: dat is tot wasdom komen, dat is groeien en bloeien, dat is vrucht dragen en je bestemming vinden. Dat is in zekere zin ontdekken: ik had talloze mogelijkheden, maar ik ben nu hier terecht gekomen en ik aanvaard wat er nu op mijn pad ligt. Voor Mozes was de overgang van lente naar zomer wel even een moeilijke fase. Hij kreeg van God de opdracht om leider te zijn van de uittocht van het volk Israel uit Egypte. Een opdracht waaraan hij op alle mogelijke manieren probeerde te ontsnappen. Hij voelt deze opdracht niet als een eer, maar als een last. Hij voert een lange discussie met God. Hij zegt: wie ben ik, Here God, dat ik dat zou doen... En wie bent U eigenlijk. Wat nou als ze mij helemaal niet geloven en volgen. Bovendien ben ik geen man van het woord, ik ben een notoire stotteraar. Stuurt U alstublieft iemand anders..
~3~ En toen werd God echt boos. En nou is het afgelopen. Ga op weg, jij, en je mag je broer meenemen om het woord voor jou te doen als je last hebt van een stotteraanval. Maar GA.... De zomer in het leven van Mozes, zijn tijd van groeien en bloeien, is een zeer lange. 40 jaren zal hij door de woestijn zwerven als leider van het volk. Hij zal offers brengen, met God praten, die berg opgaan om de 10 geboden te ontvangen, met het volk in gesprek en in ruzie verwikkeld zijn. Hij zal afwisselend boos, dankbaar, teleurgesteld en eenzaam zijn. Wie had dat allemaal voor hem bedacht toen hij, 50 centimeter groot, in z'n biezen mandje lag... Mozes is een legendarische bijbelse figuur, zijn naam is groot vanwege zijn moed en inzicht, maar ook kijken we met ontzag naar hem omdat hij als geen ander ooit met God in gesprek was. Ze maakten ruzie zoals vrienden dat doen, ze sloten vrede zoals vrienden dat doen. Maar laten we dan niet vergeten, dat bijbelse figuren bovenal mythische figuren zijn, geen historische helden. Mensen als Mozes zuigen legendes, vermoedens en verlangens in zich op als waren het sponzen. Dat maakt het zo mooi en herkenbaar. In z'n zomer werd Mozes geroepen, had hij grote aarzelingen om die roepstem gehoorzaam te zijn. Uit eindelijk moest God hem een flinke duw in z'n rug geven, toen kwam hij op gang.... Het zal ergens voor ons allemaal herkenbaar zijn, die zomer waarin je werd geroepen om te groeien, te bloeien, te geuren en te kleuren. Het is de ontplooiing van je krachten en je gaven, je talenten. De bloeitijd van je leven ziet er voor geen mens hetzelfde uit. Wie zal zeggen welke talenten jij hebt gekregen om te ontvouwen? Welke genen, welke kansen, welke levensbodem kreeg jij mee? Net als Mozes zullen we soms in ons leven op kruispunten hebben gestaan, waarop we dachten: nee, dat doe ik niet; nee, dat kan ik niet; ach, ik weet niet welke richting.... Ja, God sprak zo openlijk en vrijelijk met zijn Mozes, is dat nou levensecht? Dat hadden wij op ons kruispunt ook wel gewild: zo'n Here God, die je bij je nekvel pakt en je belooft bij te staan. Maar terugkijkend en mijmerend hebben ook wij misschien ook onze momenten van geroepen en gedragen zijn gehad.
~4~ Die zijn soms pas zichtbaar als je terugkijkt op het leven. En wijzer en rustiger bent geworden. Zoals we in de natuur de opeenvolging van de seizoenen meemaken en niet anders kunnen dan dat aanvaarden, zo is dat ook in het mensenleven. ------------------------------------------In het leven van Mozes kwam na de zomer de herfst. Die zou ik willen plaatsen tegen het einde van die 40 jaar durende woestijntocht, tegen de tijd dat het beloofde land al een beetje zichtbaar wordt. Hij heeft dan al afscheid moeten nemen van zijn zus Mirjam, niet voor iedereen duren de seizoenen even lang. Tegen die tijd is Mozes ouder, wijzer, en ook vermoeider. Het volkje Israel, daar in die woestijn, bleef maar doorklagen en mopperen over deze soms barre tocht. Men heeft honger en heimwee. En al het geklaag en gejammer weet voortdurend een zondebok te vinden, en dat is Mozes. Ooit gooit Mozes in een ontroerende weeklacht God dat alles voor de voeten: waarom legt U de last van heel dit volk mij op de schouders? Als U zo met uw knecht wilt handelen, laat mij dan toch liever doodgaan. Hier vinden we een bijbelse voorbode van een depressie.... In deze herfst van zijn leven is Mozes zo herkenbaar. Er komt voor elk mens ergens een keer in het leven dat hij zegt: genoeg. Mag ik nu rust. Mag ik hoe dan ook eindelijk een keertje met pensioen. ---------------------------------Uiteindelijk wordt de winter in het leven van Mozes een feit. Hij vertelt dat zelf in Deuteronomium, in een terugblik op zijn leven. Hij is, met het volk Israel, aangekomen bij de grens tussen de woestijn en het beloofde land. Daartussen stroomt de rivier de Jordaan. Nog even zijn hand uitsteken en hij kan de melk en honing aanraken. Maar dat mag Mozes niet. Onder Gods hoogst eigen hoede mag Mozes de berg Pisga beklimmen en uitkijken vanaf de top naar het westen,het noorden, het oosten en het zuiden. Hij mag het land met zijn ogen verkennen, maar niet met zijn benen. Die rivier mag hij niet over.
~5~ Als reden wordt ergens aangevoerd een stukje ongehoorzaamheid uit het verre verleden. Het slaan op de rots om er water uit te laten stromen, in plaats van alleen tot de rots te spreken. Talloos zijn de rabbijnse verhalen om de bijbel heen, waarin men peinst en mijmert over hoe het levenseinde van Mozes er wel uit heeft gezien. Men betreurt heel diep dat hij stierf met uitzicht op het land waarheen hij 40 jaren lang op weg was, maar dat hij nu niet onder zijn voeten mag voelen. Een van die verhalen beschrijft hoe Mozes tot God gebeden, gesmeekt heeft om hem tijdelijk in een vogel te veranderen, zodat hij tenminste even boven het land kan zweven. In een ander verhaal vraagt Mozes of hij misschien in stukken over de heg kan worden gegooid, want mag ik toch alsjeblieft komen daar, waarheen ik op weg was... Maar daar sterft Mozes, 120 jaar oud, en de Heer zelve begroef Mozes in een graf, waarvan tot op de dag van vandaag niemand weet waar het ligt. ------------------------------Broeders en zusters, de schildering van een mensenleven in al z'n seizoenen. Er is een tijd van geboren worden, van ontluiken en bloeien en weer inkeren, dat laatste liefst in de wijsheid van de ouderdom, als die er niet is wordt het aanvaarden moeilijker. -------------------------In zijn Eerste Korinthe-brief schrijft Paulus dat een wijs mens eerst dwaas moet worden, pas dan kan hij wijs worden. Dat lijkt misschien een wat wonderlijk spelen met woorden, maar ik denk dat hij er mee bedoelt dat wij mensen van die geweldig imponerend klinkende theorieën over het leven kunnen ontwikkelen, dat wij van onszelf ontzettend interessante, gestudeerde, belangrijke individuen kunnen maken, maar wat is dat toch alles een lucht, als je het ziet in het licht van de eeuwigheid. Daarom, zegt Paulus, moet niemand zich laten voorstaan op een ander mens. Alles is van u. Alles kunt u denken, aanhangen, doen, laten, alles is van u. Alles. Of het nu wereld, leven of dood, heden of toekomst is. Alles is van U. Maar u bent van Christus en Christus is van God. Waarmee alle menselijke belangrijkheden teruggerelativeerd zijn tot die ene zijnsgrond van de levenden en van de doden: God. De Eeuwige, de Ongeziene, dragende grond, die leven en dood omvat.
~6~ ----------------Mogen we dan niet meer treuren over onze overledenen, onze dierbaren, onze geliefden? Ja zeker wel, mogelijk een leven lang. Soms is die een gapend gat in je bestaan. Deze kaarsen in ons midden geven aan dat ze heel belangrijk voor ons waren en zijn. Maar met een seizoensbesef wordt het verdriet toch in een ander licht gezet. Wij gaan van lente via zomer en herfst naar de winter. En met een Godsbesef wordt de dood ook in een ander licht geplaatst. Hij draagt het mensenleven, in bloei en in vergaan. Als we daarin berusting kunnen vinden, als we het leven kunnen aanvaarden als een geschenk, dat we op zeker moment ook weer teruggeven aan Degene die het gaf - het leven zelf - dan leert dat mogelijk ons er vrede mee te hebben. Amen.
