0
the untold story internationaal educatieproject over de Tweede Wereldoorlog
Eindevaluatierapport
Website Gesamtschule Weierheide Oberhausen, april 2015
1
INHOUD
Inleiding
3
Projectorganisatie
4
Coördinatie
4
Projectuitgangspunten
5
Doelstellingen
5
Het werken aan dit project
6
Contact leggen met de partnerschool
7
Op school
8
Uitwisselingen
8
Het resultaat
11
Samenwerking tussen scholen en culturele instellingen
12
Stappenplan internationalisering
14
Plannen maken
14
Financiën
14
Projectplan
15
Uitwisselingsprogramma
15
Programma-ideeën
15
Evalueren
16
Bijlagen
18
DVD’s met interviews
25
2
INLEIDING Dit evaluatierapport blikt terug op de afgelopen schooljaren 2012-2015, waarin het internationale onderwijsproject ‘the untold story’ werd ontwikkeld. Het project ‘the untold story’ gaat over verhalen en herinneringen uit en over de Tweede Wereldoorlog (1939-1945). Dat kunnen verhalen en herinneringen zijn uit de eerste- of uit de tweede hand. Het is een project voor het voortgezet onderwijs, in samenwerking met culturele instellingen, zoals musea. De voertaal is Engels. Het project vloeide voort uit het in oktober 2009 gestarte project ‘Memories to Share’ van Dijk- en Oorlogsmuseum het Polderhuis. ‘Memories to Share’ is een digitale database, waarin herinneringen verzameld worden van burgers, bevrijders en bezetters uit het jaar 1944. In dit project werd samengewerkt met de Christelijke Scholengemeenschap Walcheren (CSW), locatie Toorop (VMBO). Leerlingen interviewden middels video hun grootouders en die interviews werden aan de databank toegevoegd. Op verzoek van het Calvijn College, locatie Appelstraat Krabbendijke (VMBO), is dit project uitgebreid naar een internationaal project. Museum Het Polderhuis benaderde de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ), om het project te coördineren. Het Calvijn College kreeg via Museum Het Polderhuis contact met de Gesamtschule Weierheide in Oberhausen. Tussen deze twee scholen is een bijzondere samenwerking tot stand gekomen. In het schooljaar 2012/2013 is begonnen met een pilot. Na deze pilot is het project verder ontwikkeld tot en met schooljaar 2014/2015. Tijdens de ontwikkeling van ‘the untold story’ werd ook het internationale project WW2 Heritage ontwikkeld, waarvan de Provincie Zeeland leadpartner was. De projectgroep van ‘the untold story’ heeft ook bij dit project geadviseerd over het educatieve deel. Dit heeft geresulteerd in de webquest www.sporenww2.nl Hierin zijn ook werkstukken opgenomen die leerlingen gemaakt hebben in het kader van ‘the untold story’. Naast een verantwoording van het project, is achterin dit rapport een stappenplan opgenomen voor scholen die ook belangstelling hebben om een internationaal project te draaien.
December 2015, Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland
3
PROJECTORGANISATIE Samenwerkende scholen en culturele instellingen Bij de introductie van het project door Museum Het Polderhuis in Westkapelle in oktober 2011 bleken twee Zeeuwse scholen voor voortgezet onderwijs geïnteresseerd om met het digitale WO II project ‘the untold story’ te gaan werken: De CSW in Middelburg en het Calvijn College in Krabbendijke. Bij de start van de pilot in schooljaar 2012/2013 is het Calvijn College van start gegaan met een Duitse partnerschool, Gesamtschule Weierheide in Oberhausen (VMBO-niveau). De CSW kon in verband met een ander project, het invoeren van de iPad op school, geen uren meer investeren in dit internationale project en beëindigde de deelname. Om het project uit te breiden naar andere scholen en andere landen zijn in 2013 contacten gelegd met Nehalennia SSG Middelburg, een school in Essex (Engeland), een school in Hannover(Duitsland) en een Turkse school. Deze contacten hebben uiteindelijk niet geresulteerd in deelname aan het project. Hiervoor waren verschillende redenen: andere prioriteiten/projecten, het onderwerp Tweede Wereldoorlog matchte niet met het programma van de school, het enthousiasme van één docent werd niet gedeeld door het schoolteam. Ook het Reynaert Collegein Hulst nam in juni 2013 contact op met de SCEZ om te bekijken of er een samenwerking kon komen met een internationaal project dat de school met Canada draaide. Wegens ziekte van de docent is ook dit niet doorgezet. Er is uiteindelijk samengewerkt tussen de scholen in Krabbendijke en Oberhausen met Museum Het Polderhuis in Westkapelle, het Bunkermuseum in Zoutelande, Oorlogsmuseum Wings to Victory in Arnemuiden, Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp en het Gemeentearchief Goes . Met deze instellingen is (de pilot van) het project ook geëvalueerd.
Coördinatie project Museum Het Polderhuis benaderde de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ), om het project te coördineren. Bij de start werd een, het onderwijs ondersteunende projectgroep opgericht, waarin aanvankelijk de SCEZ, Museum Het Polderhuis, Kunsteducatie Walcheren, Scoop , de Zeeuwse Bibliotheek en Jos Kouwer (manager Voetbal Experience Middelburg) zaten. Ook het Bunkermuseum en Museum Wings to Victory waren betrokken bij het project. Tijdens de pilot is deze projectgroep om operationele redenen teruggebracht tot de SCEZ, de deelnemende scholen en de musea. Kunsteducatie Walcheren heeft een workshop verzorgd voor het filmen en monteren van de interviews.
4
PROJECT UITGANGSPUNTEN Doelstellingen Algemeen Leerlingen uit Zeeland en uit Duitsland leren de menselijke verhalen kennen van de Tweede Wereldoorlog in hun eigen en elkaars omgeving. Door digitale en fysieke uitwisselingen met hun buitenlandse leeftijdsgenoten, leren de leerlingen hierover in het Engels te communiceren. Musea en andere culturele organisaties in Zeeland en in Duitsland werken samen met het onderwijs. Vakinhoudelijk Leerlingen leren een aantal belangrijke momenten uit de geschiedenis (Tweede Wereldoorlog) van hun omgeving kennen. Ze krijgen inzicht in de menselijke reacties in moeilijke situaties en de gevolgen van hun handelen. Waarden en normen worden in het perspectief van dat moment beleefd. Leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen over de Tweede Wereldoorlog. Leerlingen gebruiken de moderne vreemde talen (Engels) actief en functioneel. Leerlingen gebruiken Informatie- en Communicatie Technologie (ICT) actief en functioneel.
Leerling Calvijn college;
“Het waren ontzettend leuke dagen! Iedereen heeft genoten. We hebben er veel van geleerd. Voor heel veel vakken. Voor Engels(de brieven schrijven en het praten met de Duitse leerlingen), voor Duits (praten met Duitsers, Interviewen, borden lezen in het museum en het volgen van de rondleidingen in de museums), voor Geschiedenis (de museums en heel erg veel over de tweede wereld oorlog) en aardrijkskunde(hoe het vroeger was in Duitsland en hoe het daar allemaal in elkaar steekt). Aan dit project vind ik bijna alles goed, kan bijna niet beter! Alleen de rondleidingen in het museum waren wat te lang. Maar voor de rest was het perfect!”
Internationaliseren Europese cq. internationale bewustwording. De leerlingen weten dat we deel uit maken van de Europese Unie en zelfs grotere verbanden. Internationalisering bevordert de gedachte dat we zowel inwoner van het thuisland zijn, als Europeaan en wereldburger. Internationalisering maakt het mogelijk kennis te nemen van andere culturen (culturele bewustwording). Hierdoor levert het een belangrijke bijdrage in het ontwikkelen van het inzicht in en het respect voor de waarde van die culturen. Tegelijkertijd vergroot internationalisering de bewustwording met betrekking tot de waarde van de eigen cultuur. Maatschappelijke bewustwording. De deelnemende scholen komen uit verschillende landen die als het ware de bijna 70 jaar oude relatie burger - militair symboliseren. Door de samenwerking ontstaat een gezamenlijke geheugenbank waarin de tegenstellingen overgaan in overeenkomsten. Overig Leerlingen worden uitgedaagd na te denken over thema’s als Vrede en Veiligheid, Vrijheid en Verdraagzaamheid, zich daarover een mening te vormen en kenbaar te maken. Er is een relatie met burgerschapsvorming. Vaardigheden Het project draagt bij aan het verbeteren van de onderzoeksvaardigheden en informatievaardigheden. Het project bevordert sociale vaardigheden. De Engelse taalvaardigheid wordt vergroot.
5
Leerling Calvijn College;
“Tijdens dit uitwisselingsproject hebben we eigenlijk ontzettend veel geleerd! We hebben een beter inzicht gekregen in hoe de oorlog eigenlijk is ontstaan, de doelen en de gevolgen van WOII. We hebben geleerd zelfstandig te werken en te communiceren in een andere taal. Ook hebben we contacten gelegd met mensen die een andere achtergrond, cultuur en levenswijze hebben. De contacten verliepen vlot! Tegelijkertijd hebben we veel geoefend met de talen Engels en Duits. Ook Frans kwam goed van pas! Uiteindelijk hebben we, van alles wat we hebben gedaan tijdens de uitwisseling, veel geleerd! Soms hebben we zelfs geleerd om, als je het niet interessant vind, interesse te tonen!”
HET WERKEN AAN DIT PROJECT Contact leggen met de partnerschool Om elkaar beter te leren kennen hebben de docenten, voordat ze aan het project begonnen, eerst elkaar op school bezocht. Daarbij zijn mogelijke excursieplaatsen bekeken. Ook is kennisgemaakt met de schoolorganisaties en inhoud van elkaars lessen. Er zijn intenties uitgesproken om met elkaar samen te werken. Ieder jaar is die samenwerking weer besproken en gecontinueerd. Onderzocht is, of er garanties opgesteld kunnen worden om de samenwerking wettelijk te regelen. Dit blijkt in de praktijk niet mogelijk.
Docentenkamer Oberhausen; docenten maken kennis met elkaar en met elkaars schoolsysteem
Kennismakingsbezoek van de Zeeuwse docenten en medewerkers van Museum Het Polderhuis aan het Bunkermuseum Oberhausen
.
6
HET WERKEN AAN DIT PROJECT Op school Calvijn College In de tweede klas VMBO (13/14 jaar) wordt het thema Tweede Wereldoorlog behandeld (curriculum). Er wordt daarbij gewerkt met een landelijke geschiedenismethode. Aan de leerlingen van de derde klassen (14/15 jaar) is het project ‘the untold story’ aangeboden. De leerlingen deden tijdens de geschiedenislessen onderzoek naar sporen van de oorlog in hun eigen omgeving. De leerlingen komen veelal uit de gemeente Reimerswaal. Er is een lessenserie gegeven over de Slag om de Schelde. Eerst werden de opdrachten via eTwinning, de zogenaamde TwinSpace werkomgeving aangeboden. Daarmee konden de buitenlandse leerlingen zien wat de Zeeuwse leerlingen deden en omgekeerd. Omdat de website niet naar tevredenheid werkte is het werken aan de opdrachten verder ieder voor zich gedaan. Opdracht Interviewen, het opnemen van interviews op film. Om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de video opnames zo optimaal mogelijk werd, hebben de Zeeuwse leerlingen een workshop filmen en film monteren gekregen, georganiseerd door Kunsteducatie Walcheren. Het resultaat van de opgenomen interviews is daardoor mooi. Uit de opdracht ‘Interview opnemen’;
Allereerst: de persoon moet uitdrukkelijk toestemming hebben gegeven dat jullie het interview mogen opnemen. Vraag daar vooraf duidelijk naar. Uiteraard niet pas als je aanbelt, maar direct bij het maken van een afspraak.
Weierheide In Duitsland werkten de leerlingen van de klassen 8 en 9 (14, 15 jaar) een schooljaar lang aan het project, gedurende twee lesuren per week. Het thema Tweede Wereldoorlog wordt in klas 10 tijdens geschiedenislessen aangeboden (curriculum).
HET WERKEN AAN DIT PROJECT Uitwisselingen Een belangrijk aspect van ‘the untold story’ is de digitale én fysieke uitwisseling over de grenzen heen tussen de leerlingen. De voertaal is Engels. Digitale uitwisselingen De leerlingen van de beide scholen stellen zich in het begin van het schooljaar door middel van een brief (zie bijlage) aan elkaar voor. In eerste instantie gebeurde dat via eTwinning. Andere digitale uitwisselingsmogelijkheden, zoals Wordpress of een Facebookpagina zijn daarna onderzocht. Er is één jaar via een besloten groep op Facebook contact gehouden (zie bijlage). Hierop zijn ook informatiedocumenten geplaatst. De mogelijkheden bleken beperkt. Fysieke uitwisselingen Twee keer per jaar hebben de leerlingen van de derde klas VMBO van het Calvijn College en de leerlingen van de klassen 8 en 9 van Gesamtschule Weierheide meegedaan aan een uitwisselingsprogramma. Het programma van de uitwisselingen is in overleg met alle docenten samengesteld. Daarbij ondersteund door de culturele instellingen. Voor het programma van één van de uitwisselingen, zie bijlage. 7
Het eerste jaar verbleven de Duitse leerlingen op een camping. De volgende jaren zijn zij in Zeeuwse gastgezinnen opgevangen. De Zeeuwse leerlingen verbleven in een jeugdherberg in Oberhausen. Het bleek vanwege beperkte huisvesting niet mogelijk om daar in gastgezinnen opgenomen te worden.
Kennismaken met elkaar tijdens de uitwisseling
Een enkele keer werden onderdelen van het programma vanwege tijdsdruk geschrapt: Leerling Calvijn College;
“Dit project was erg leerzaam en andere scholen mogen hier een voorbeeld aan nemen. Wat minder was aan dit project was dat aan het begin het kennismakingsspel niet door kon gaan. Ik raad aan om de volgende keer iets anders van het programma te schrappen en het kennismakingsspel toch door te laten gaan.”
Samenwerkingsopdrachten ……
om elkaar te leren kennen en …..
het Engels spreken te stimuleren
De leerlingen hebben veel ervaren en geleerd over elkaars cultuur. De leerlingen uit Duitsland werden getrakteerd op Zeeuwse streekgerechten. In Oberhausen kregen de Zeeuwse leerlingen in de kantine van de school een Duitse lunch.
8
Data fysieke uitwisselingen
6 en 7 september 2012: Weierheide 17, 18 en 19 april 2013: Calvijn College
> Calvijn College/Zeeland > Weierheide/Oberhausen Westkapelle, September 2012
10, 11 april 2014: 14, 15, 16 mei 2014:
Weierheide Calvijn College
> Calvijn college/Zeeland > Weierheide/Oberhausen
19, 20 maart 2015: 8, 9, 10 april 2015
Weierheide Calvijn College
> Calvijn College/Zeeland > Weierheide/Oberhausen
Bij de eerste fysieke uitwisseling van Oberhausen naar Zeeland, bleek het niveau van het Engels bij de Duitse leerlingen iets lager dan dat van de Zeeuwse leerlingen. De gastlessen in de musea waren daardoor moeilijk te volgen voor de leerlingen. Er is daarna een woordenlijst gemaakt, waarin de meest voorkomende vaktermen in drie talen zijn opgenomen (zie bijlage). Leerling Calvijn College;
“We kregen een rondleiding in het Engels en als dit niet werd begrepen, werd overgeschakeld op het Duits en af en toe een woordje Nederlands… gaaf dat dit zo kan!”
Docent Gesamtschule Weierheide;
“Es gab allerdings einige Probleme bei den Schülern beim Verstehen der historischen Details (spezielle englische "Fachausdrücke" etc.)”. „Man muss hier das Alter der Jugendlichen berücksichtigen, natürlich gab es je nach Persönlichkeit Unterschiede in der Intensität der Kontakte, aber im Großen und Ganzen hat es gut funktioniert. - Es gab hier eine zielgeführte Gelegenheit, Englisch zu sprechen. Dadurch wurde das Selbstvertrauen in die sprachlichen Fähigkeiten gefördert. (positive Rückmeldungen, Erfolgserlebnisse, Steigerung des Selbstbewusstseins...)“
Weierheide had behoefte aan in het Duits vertaalde informatie over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Zeeland om de leerlingen voor te bereiden op de excursies in Zeeland. Aanvankelijk werd niet heel diep ingegaan op elkaars verleden. De activiteiten zijn, ook naar aanleiding van de evaluaties, echter steeds meer gericht op de ervaringen van Duitse mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook de in Duitsland afgenomen interviews werden getoond tijdens de uitwisseling naar Duitsland. Bij de eindevaluatie is dit onderwerp nog eens doorgesproken. De Duitse leerlingen waren enthousiast en benieuwd naar de leefwereld van de Zeeuwse leerlingen. De Zeeuwse leerlingen waren ook veel bezig met het eigen oorlogsverleden en hoe dat door de Duitse leerlingen werd ervaren.
9
Weierheide: een door leerlingen opgenomen interview wordt vertoond voor alle leerlingen
Leerling Calvijn College;
“Tijdens het bezoek aan de Duitse school had ik een heel goed gesprek met een Duits meisje. Het ging over Hitler en of wij dan wel geen haat hadden tegen de Duitsers. Ik heb haar uitgelegd dat wij het niet kunnen vergeten, maar je kan het wel vergeven, omdat zij de nieuwe generatie zijn. En zij kunnen er ook niks aan doen wat er in het verleden gebeurd is. Ze zei zelf ook dat ze Adolf Hitler haatten. Ook vertelde ze dat er mensen zijn die hen naroepen, en gemeen tegen ze doen. Toen zei ze iets wat me raakte: ‘It’s very very hard and painful to hear what people say to us.’ Het deed echt pijn bij dat meisje en dat kon je merken. Ik heb haar ook verteld dat ze er niks aan kon doen, en ze er maar niks van moest trekken, maar dat was moeilijk, maar ze probeerde het wel. Het doel van deze reis was om in contact te komen met ‘de vijand’ van toen. Ik denk dat het erg gelukt is, in ieder geval bij mij wel. Door dat gesprek met dat meisje, heb ik medelijden gekregen, hoe ze het nu in het dagelijks leven meemaakt.. Wat ik zo goed vind aan het project is dat je dan in contact komt met ‘de vijand van toen’ en er vanuit twee verschillende kanten naar kijkt. Ik heb ervan geleerd dat je niet alles kan zeggen wat je denkt, omdat ik erachter ben gekomen hoeveel pijn je er iemand mee kan doen. “
10
Het resultaat: DVD met interviews van ooggetuigen De eindopdracht van dit project was het houden van interviews bij ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog. De gefilmde interviews zijn opgenomen in de zuil ‘Memories to Share’ in het Polderhuis.
Meneer Duivenwaarde activeert zijn interview in de zuil ‘Memories to Share’
DVD’s en USB stick met interviews van de scholen
11
Samenwerking tussen scholen en tussen scholen en culturele instellingen De communicatie tussen de twee scholen verliep prima. Doordat de Duitse docenten regelmatig op vakantie naar Westkapelle komen, werden er drie bijeenkomsten in Zeeland gepland. Ter voorbereiding op het leerlingenbezoek aan Oberhausen, zijn de docenten van het Calvijn College naar Oberhausen afgereisd. Een enkele keer is Skype gebruikt om met elkaar af te stemmen. De samenwerking tussen de scholen en de oorlogsmusea in Zeeland is heel prettig verlopen. Museum Wings to Victory heeft een bijdrage geleverd rondom de herdenkingsbijeenkomst in Kapelle. Tijdens de uitwisseling was het bezoek aan Museum Het Polderhuis ’s avonds; het museum was toen gesloten voor publiek. De bunkers van het Bunkermuseum werden speciaal voor de leerlingen geopend. Docent Gesamtschule Weierheide;
“Hans Sakkers ist ein Gewinn für das Projekt!”
Goed voorbereide gastdocenten zijn een grote meerwaarde. Hierboven Hans Sakkers.
Bunkermuseum Zoutelande
Bunkermuseum Oberhausen
12
Battlefieldtour georganiseerd door Bevrijdingsmuseum Zeeland
Vervolgtraject Calvijn College - Gesamtschule Weierheide Zowel het Calvijn College in Krabbendijke als de Gesamtschule Weierheide in Oberhausen wil de samenwerking graag voortzetten. Er wordt vanaf schooljaar 2015/2016 gekozen voor een ander thema. Vanuit de vakken economie en aardrijkskunde gaat het dan over onderwerpen als De Haven, Agrarische Teelt (uien). Hieraan zullen ook andere vakken gaan meewerken.
De gezamenlijke leerlingen van ‘the untold story’ bij Museum Het Polderhuis in Westkapelle
13
STAPPENPLAN INTERNATIONALISERING Plannen maken
Begin op tijd! Bedenk dat het minstens één schooljaar duurt om een plan te maken en geld te zoeken voor een internationaal samenwerkingsproject. Wat wil de school met internationalisering? Voor welke leerjaren, hele jaarlagen of enkele klassen, welke vakken. Welke docenten gaan het project uitvoeren? Wat voor soort project wordt het? Digitaal, of met korte of langere uitwisselingsprogramma’s? Hoe groot is het draagvlak op school? Directie, collega docenten, ouders en leerlingen moeten achter de plannen staan. Brainstorm over mogelijke thema’s voor de internationale samenwerking en uitwisseling. Inventariseer welke (culturele) organisaties of bedrijven in de omgeving van de school willen samenwerken. Begin klein! Draai eventueel eerst een ‘pilot’. Ga op zoek naar een partnerschool in een land naar keuze: o E-twinning Op deze website kan een oproep voor samenwerking gedaan worden. o Een (Belgische) partnerschool vinden voor een project Tweede Wereldoorlog kan via http://www.schoolmatch.easier1418.eu/nl/intro o Bedenk dat het onderwijssysteem in andere landen niet synchroon loopt met het Nederlandse systeem. Het niveau van de Engelse of andere vreemde taal kan erg verschillen. o Is er een ‘klik’ met een partnerschool, breng daar dan met een aantal docenten een bezoek en eventueel een tegenbezoek. Bekijk de school, proef de sfeer, bespreek het soort onderwijs, het niveau van de vreemde taal waarin gesproken gaat worden, mogelijke thema’s voor het project, een ‘eindproduct’, verblijf in gastgezinnen/camping/jeugdherberg, mogelijkheden voor excursies in de buurt, de financiering, plan de uitwisseling (wanneer zijn de schoolvakanties?). Garantstelling bij de samenwerking blijkt moeilijk, spreek samen op papier een intentie voor de samenwerking af. De samenwerking kan mislukken als er bij één van de partners twijfels zijn over de financiering. Spreek een stappenplan af en een datum voor ‘go’ of ‘no go’. Stel samen doelstellingen voor het project op: algemene doelstellingen, met betrekking tot internationalisering, vakdoelstellingen, vaardigheden, attitude.
Financiën
Kennismakingsbezoek aan de partnerschool: zoek subsidiemogelijkheden hiervoor, bijvoorbeeld bij het Europees Platform. Hoe lang duurt de uitwisseling? Bij het aanvragen van subsidies zijn hiervoor voorwaarden vermeld.
Maak een voorlopige begroting. Wat betaalt de school, hoeveel is de ouderbijdrage, welke subsidiemogelijkheden zijn er?
Kijk op de website van het Europees platform voor subsidiemogelijkheden en voorwaarden. o De lernende Euregio biedt Nederlandse en Duitse scholen voor middelbaar beroepsonderwijs in de grensstreek Rijn-Waal de mogelijkheid om leerlingen Euregionaal op te leiden als onderdeel van de eigen opleiding.
o ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland informeert over subsidiemogelijkheden door Zeeuwse en landelijke fondsen.
Kosten: Vervoer naar het partnerland en vervoer tijdens de uitwisseling, verblijf, eten en drinken, toegangskaartjes. Bedenk dat er ook door de ‘ontvangende’ school gereisd, gegeten en gedronken moet worden en toegangskaarten betaald. Creatieve materialen voor opdrachten.
Hebben de docenten en leerlingen een geldige identiteitskaart? 14
Projectplan Stel het thema vast en leg contact met de meewerkende organisaties. Maak een projectplan. Wat zijn de doelstellingen voor internationalisering, doelstellingen van het/de vak(ken), nog andere doelstellingen? Maak een definitieve begroting. Uitwisselingsprogramma, voorbereiden Laat de leerlingen zich zoveel als mogelijk van tevoren een voorstelling maken van de uitwisseling. Wat willen ze weten van de leerlingen (en eventuele gastgezinnen) in het buitenland? Verschillen in cultuur: religie, eten, omgangsvormen? Betrek de leerlingen zoveel als mogelijk bij de invulling van het programma. Maak samen met de partnerschool opdrachten die de leerlingen ter voorbereiding op de samenwerking en uitwisseling maken. Opdracht 1: Laat de leerlingen elkaar een brief schrijven en iets over zichzelf en hun verwachtingen van het project vertellen (zie bijlage). Maak samen opdrachten die de leerlingen tijdens de lessen maken ter voorbereiding op het thema (zie bijlage). Laat die opdrachten een onderdeel vormen van het uitwisselingsprogramma (zie bijlage). Zorg voor informatie over de geplande excursies tijdens de uitwisseling. Laat de leerlingen kennismaken met elkaar via social media. Maak via social media een besloten groep aan. Hierop kunnen later ook foto’s komen van het project. Programma-ideeën voor de uitwisseling Neem een mand met streekproducten mee voor de ontvangende school. Dit nodigt uit om iets te vertellen over de eigen omgeving. De reis naar de partnerschool en alle vreemde indrukken kan vermoeiend zijn voor de leerlingen. Plan de eerste dag niet te veel activiteiten. Zorg voor voldoende afwisseling in het programma: Maak ludieke en kennismakingsopdrachten voor de uitwisseling (zie bijlage). Laat leerlingen zelf musiceren, zingen, etc. Stimuleer steeds dat de leerlingen in de vreemde taal communiceren; maak groepjes van vier; twee Nederlandse en twee buitenlandse leerlingen, maak de opdrachten niet te moeilijk. Bedenk creatieve opdrachten en organiseer sport- en spelactiviteiten die samenwerken en overleg noodzakelijk maken (zie bijlage). Laat de leerlingen kennismaken met het buitenlandse schoolsysteem door korte lesjes bij te wonen. Ondertussen bekijken en bespreken de docenten en de directie met elkaar het schoolsysteem. Stel maaltijden samen van regionale streekproducten en laat daar iets over vertellen.
Maak een woordenboekje Engels/Frans/Duits/Nederlands samen met de collega’s vreemde talen met de meest voorkomende woorden van het thema (zie bijlage). Maak (samenwerkings-)opdrachten bij de excursies en laat leerlingen een deel van het programma zelf voorbereiden. Maak bijvoorbeeld interviewopdrachten. Bereid 15
gastdocenten voor op het niveau waarop de leerlingen de vreemde taal beheersen, stuur van tevoren het woordenboekje op aan de gastdocenten. Maak een boekje voor de leerlingen met het programma, benodigde (sport-)kleding, afspraken, groepsindelingen, noodtelefoonnummers. Maak foto’s en filmpjes. Deze kunnen via social media met elkaar gedeeld worden en worden gebruikt voor op de website van de school.
Evalueren Evalueer na iedere uitwisseling. Lees hiervoor het projectplan door. Zijn de doelstellingen behaald? Stuur het programma bij.
16
COLOFON De scholen en culturele instellingen die meegewerkt hebben aan dit project zijn
Gesamtschule Weierheide, Oberhausen (D) Docenten: Regine Alings, Erich Alings, Frank Henkemeyer, Christian Beck
Calvijn College, Krabbendijke Docenten: Bram Francke, Robbert-Jan Poortvliet
Dijk- en Oorlogsmuseum Het Polderhuis, Westkapelle Bevrijdingsmuseum Zeeland , Nieuwdorp Oorlogsmsueum Wings to Victory, Arnemuiden Bunkermuseum (Stichting Bunkerbehoud), Zoutelande Kunsteducatie Walcheren, Middelburg Bunkermuseum, Oberhausen (D)
17
BIJLAGEN Bijlage: Kennismakingsbrief
Hey, my name is Jonas Miesemer, I'm 14 years old. My school is the Gesamtschule Weierheide . Here you can see some information about my school : Homepage: www.ge-weierheide.de / Egelsfurthstreet 66 / 46149 Oberhausen I go in the class 8d, my classteachers are Mr Börner / Mrs Fendrich . My favourite subjects are Sport and German. I have many hobbies: Soccer, Handball, Tennis, Darts and Ice hockey ( I love sport ), or I go shopping in the biggest shopping center in Europe . My favourite music is hip hop and Rap,my favourite song is “Ai se eu te pego”. I`m very good in Sport or in Reading. But I don`t like school or Dortmund ( It's a Soccer club ). I live in a normal family with two parents and my grandma and granddad. I haven`t pets but I have a big garden. I live in Oberhausen, it`s a big town with over 200.000 people. Sights in Oberhausen is the Centro, it`s a big shopping center with more than 200 shops. In Oberhausen you can go swimming or visit the Gasometer. It`s a big museum. I`m interested the topic “the untold story”, because I think it was so sad and I want to learn more about this history. And I like it to meet people in the Netherlands and the view of the Dutch people. Greetings Jonas :-) Voorbeeld van een kennismakingsbrief die leerlingen elkaar stuurden
18
Bijlage: Interviewopdracht
Internationaal project the untold story Opdracht - Interview Klas
3 (vmbo-gt)
Werkwijze
Drie of viertallen
Aantal lessen
4 - 6 lessen
Rol van docent
Begeleiden, coachen, beoordelen
Benodigdheden
Videocamera of fototoestel
Toelichting Deze opdracht is de hoofdopdracht in het internationale project. Vorig schooljaar hebben jullie een brief geschreven en een monument beschreven dat te maken had met de Tweede Wereldoorlog (1939-1945). Bij deze opdracht ga je een stap verder. Je gaat een interview afnemen met iemand die een verhaal uit of over de Tweede Wereldoorlog vertelt. Dat kan je opa of oma zijn of iemand die je kent uit je omgeving.
Doelen Tijdens deze opdracht werk je aan de volgende doelen:
Je maakt kennis met een (onbekend) verhaal uit of over de Tweede Wereldoorlog; Je leert interview vragen opstellen; Je leert een interview af te nemen; Je leert een audio of video opname te maken van het interview; Je leert een interview te verwerken zodat het gepubliceerd kan worden; Je bent actief aan het samenwerken; Je bent actief bezig met de Engelse taal.
Beoordeling Deze opdracht telt mee voor je PTA Geschiedenis, onderdeel f (ICT-opdracht, Praktische opdracht). Daarnaast krijg je voor deze opdracht een cijfer dat 2x meetelt (Repetitiecijfer).
19
Uitwisseling Ook de Duitse leerlingen voeren deze opdracht uit. We hopen vanuit Duitsland en vanuit Nederland een aantal interviews te krijgen die: a. Goed zijn opgenomen (goede beeldkwaliteit, duidelijk te verstaan) b. Ons iets kunnen vertellen over de Tweede Wereldoorlog c. Vertaald kunnen worden in het Engels en/of Duits Deze worden vervolgens met elkaar uitgewisseld en bekeken in de klas. Daarna volgt een vergelijk tussen het interview uit Nederland en die uit Duitsland. Als er interviews tussen zitten die echt de moeite waard zijn, krijgen ze een plaats in de computerzuil ‘Memories to Share’ in het Museum Het Polderhuis in Westkapelle.
Planning We werken drie lessen aan deze opdracht. De lesopbouw is als volgt: Lesnummer
Rol docent
Rol leerling
Huiswerk
1
Introductie opdrachten Opdracht A
2
Opdracht B + C
Maken van groepjes Brainstormen over idee In de les wordt een goed interview opgesteld.
Je hebt een persoon die je kunt interviewen
3
Leerlingen begeleiden met opstellen interview vragen en aanpak van interview
Interview moet deze les op papier staan. Plan van aanpak voor interview (datum, taakverdeling, benodigdheden e.d.)
Je interviewvragen zijn digitaal uitgewerkt en in bezit van ieders groepslid.
Stappenplan Een interview kun je niet zomaar afnemen. Daarom is een stappenplan opgesteld waar je jezelf aan moet houden. Iedere stap moet je doorlopen hebben. Stap
Onderdeel
1
Zoeken persoon voor interview
2
Opstellen interviewvragen
3
Afspraak maken voor interview
4
Afnemen van interview
5
Bewerken van interview
6
Inleveren van interview
Afvinken
20
Bijlage: Facebookpagina
21
Bijlage: Programma mei 2014
22
Bijlage: Woordenlijst
23
Bijlage: Berichten in de pers, een selectie 2012 http://www.omroepzeeland.nl/nieuws/2012-09-04/221812/nederlandse-en-duitse-scholieren-pratenover-oorlog#.Vk8FB3Yvfct http://www.omroepzeeland.nl/audio/2012-09-04/221813/geschiedenisleraar-bram-francke-overuntold-story#.UEWhw7DKDSg 2013
Uit: WAZ 08.05.2013 2014 PZC 2014-01-17 Interviews met getuigen oorlog op dvd.pdf PZC 2014-01-17 Interviews met getuigen oorlog op dvd2.pdf http://www.ctvzeeland.nl/uitzending/ctv-centraal-17012014-untold-story 2015 http://www.pzc.nl/regio/bevelanden/calvijn-college-krabbendijke-presenteert-dvd-metoorlogsverhalen-1.5069384
24
DVD’s met interviews Ieder jaar zijn er interviews met ooggetuigen opgenomen. De goede interviews zijn opgenomen in de zuil ‘Memories to Share’ van het Museum Het Polderhuis in Westkapelle. De DVD’s met interviews van Zeeland en Oberhausen zijn te leen bij de SCEZ.
Dit project is financieel mogelijk gemaakt door de Provincie Zeeland
en het Europees Platform, programma Bios (Bevordering Internationale Oriëntatie en Samenwerking)
Josien Pootjes Adviseur erfgoededucatie SCEZ December 2015
25
