Bart
Goldhoorn
Tussen mid- en d o w n t o w n Manhattan, tussen B r o a d w a y en de L o w e r East Side bevind t zich de ' C o o p e r
U n i o n f o r the A d v a n c e m e n t
of
Science and A r t ' . Deze school, in 1856 gesticht d o o r de verlichte industrieel Peter C o o p e r , kent een technische ingenieursopleiding, een archit e c t u u r o p l e i d i n g en een opleidin g in de beeldende kunsten. Afgezien van de i n h o u d van haar s t u d i e p r o g r a m m a ' s zijn er t w e e omstandigheden die deze school een unieke plaats geven binnen de Amerikaanse universitaire wereld . In de eerste plaats vraagt de s c h o o l niet zoals andere universiteiten een collegegeld van ongeveer 15.000 dollar; de studie is praktisch gratis. H e t aantal aanmeldingen is dan o o k g r o o t en er
wordt
streng geselecteerd
op
basis
van
De pretenties van deze a r c h i t e c t u u r s c h o ol zijn
p o r t f o l i o ' s en toelatingsexamen. In de t w e e d e
niet gering. Haar doelstellingen zijn in de cata-
plaats is de locatie van de school uniek, zelfs
De belangrijkste r u i m t e in de s c h o o l is de studio,
logus
in vergelijking met andere universiteiten in N e w
de g r o t e r u i m t e waarin de s t u d e n t e n aan hun
'De aren ectuurschool biedt een vijfjarig programma
York: C o l u m b i a
o n t w e r p e n w e r k e n , !n deze r u i m t e van 18 bij
aan. j..]Cat erop is gericht een effectieve, krachtige
48 m e t e r zijn alle 160
architectuurstudenten
en spirituele architectuur te genereren. Studenten
bevinden, zijn gelegen r o n d groene squares en
o n d e r g e b r a c h t , ieder m e t een tekentafel, een
worden gestimuleerd om diep te graven in de bestaande
behept
wereld-
k r u k , een w e r k t a f e l en een b u r o l a m p , aangevuld
rijkdom - an architectonische kennis en om zich te
vreemde sfeer die zo karakterestiek is v o o r de
m e t van huis meegebrachte kasten en t e k e n a t -
richten "D de architectonische ideeën en werken die
Amerikaanse campus. I r i d e C o o p e r U n i o n daar-
t r i b u t e n . D e tafels staan niet in het gelid: de
de maatschappij positief hebben beïnvloed [..]. Deze
entegen kunnen de geluiden, geuren en beelden
indeling o n t s t a a t aan het begin van het jaar,
onderzoekingen worden op hun beurt weer gebruikt
van
Haar
als iedereen bij b i n n e n k o m s t w a t meubilair uit
om een persoonlijke betrokkenheid en verbondenheid
belangrijkste g e b o u w , de F o u n d a t i o n Building,
een g r o t e stapel t r e k t en een plekje zoekt. De
met de architectonische discipline te ontwikkelen. [..]
staat als een standbeeld middenin de stedelijke
c h a r m a n t e chaos die zo o n t s t a a t straalt een
Uit de inhoud van het curriculum spreekt een brede
oceaan, o m s p o e l d d o o r het verkeer van de
k o o r t s a c h t i g e a c t i v i t e i t uit. Elke a v o n d v i n d t
culturele architectuuropvatting, gebaseerd op duide-
Avenues, de t o e r i s t e n van de St. Marks Place,
deze straling in de v o r m van TL-licht haar weg
lijke ethische principes. [..] De docenten stimuleren
de s t r a a t v e r k o p e rs van A s t o r Place en de z w e r -
naar buiten en belicht t o t diep in de nacht de
de studenten hun individuele interesses te ontwikke-
vers en junks van C o o p e r Square. O p de t w e e d e
zwervers o p het plein; de s c h o o l voegt zich
len, en benadrukken daarbij het engagement en de
verdieping van d i t g e b o u w bevind t zich de Irwin
v o l k o m e n in het n o n - s t o p r i t m e van de m e t r o -
kennis van de grondslagen die nodig zijn om de student
S. Chanin School o f A r c h i t e c t u r e .
pool.
toe te rusten met het blijvende vermogen om een
University en de N e w
University, die zich eveneens o p
de
m e t de exclusieve, enigszins
stad
ongefilter d
York
Manhattan
doordringen.
42 M
volgt omschreven:
THE SPIRIT OF ARCHITECTURE De
Cooper
Union
in N e w
geschreven
grid
een
abstracte
York
compositie
gemaakt die vervolgens g e b r u i k t w o r d t als een d o o r s n e d e van een drie-dimensionaal model. Bij het maken van de tekening o f het m o d e l gaat het niet o m de representatie van de w e r k e lijkheid, zoals een g e b o u w , maar o m het o b j e c t zelf. H e t proces van het maken en de
'preci-
ousness', de k o s t b a a r h e i d van de materiële verschijning staan v o o r o p . In het begin van de studie is het
ontwerp-
p r o g r a m m a abstract, t e r w i j l de stappen die in het o n t w e r p p r o c e s m o e t e n w o r d e n
gemaakt
helder w o r d e n uiteengezet. In het v e r l o o p van de studie
wijzigt
deze
situatie
zich.
In
het
o n t w e r p p r o g r a m m a w o r d e n zaken als een situaarchitectuur af te leveren die beantwoordt aan de
tie en een functie g e ï n t r o d u c e e r d en tegelijker-
veranderende behoeften van de maatschappij'.
t i j d m o e t de s t u d e n t steeds meer zichzelf aan een
de gang houden, zelf zijn manier van w e r k e n
hooggestemd idealisme. De s t u d e n t e n dienen
vinden. Z o is een opgave v o o r een vierde-jaars
d o o r d r o n g e n t e zijn van hun maatschappelijke
p r o j e c t als v o l g t g e f o r m u l e e r d : ' O n t w e r p een
verantwoordelijkheid,
blik o p een o n b e k e n d landschap vanuit
Uit
bovenstaande
doelstellingen s p r e e k t
worden
daarbij
echte r
niet in de eerste plaats opgeleid als vakmensen
The Foundation foto George
een
Building
Gilpin
o n b e k e n d e kamer en omgekeerd'. M e t de i n t r o -
teneinde t e v o l d o e n aan de vraag van de m a r k t ,
ductie van een situatie (de k a m e r en het land-
maar veeleer als onderzoekers, die vanuit hun
schap) en en f u n c t ie (het kijken) is het
pro-
d o o r b r e k e n . In het afstuderen, het Tbes/s-pro-
individuele engagement de maatschappij kunnen
g r a m m a m i n d e r abstract, al blijft het w e l volledig
ject, draait het uiteindelijk volledig o m de con-
beïnvloeden. De opleiding richt zich e r o p , archi-
k u n s t m a t i g en w o r d t er niet gerefereerd aan
s t r u c t i e en de individuele fascinatie. Het project
t e c t e n w a t dit b e t r e f t o p t e leiden als beeldend
een o n t w e r p p r a k t i j k . Vanuit de individuele inter-
f u n c t i o n e e r t binnen zichzelf, is binnen zichzelf consistent en f o r m u l e e r t een eigen i n t e r p r e t a t ie
kunstenaars: er is geen sprake van een simulatie
pretatie
van de p r a k t i j k , waarin de a r c h i t e c t m o e t vol-
wezen van de opgave en de daarmee v e r b o n d e n
van architectonisch e
doen aan allerlei eisen; de s t u d e n t stelt zelf,
w e r k m e t h o d e w o r d e n g e f o r m u l e e r d en gema-
poging de 'spirit
vanuit zijn observaties zijn opgave. De v o r m i n g
terialiseerd. Als er referenties naar een p r a k t i j k
O n g e v e e r 15% van het curriculu m bestaat uit
van de creatieve geest staat v o o r o p en daarbij
plaatsvinden, dat is dat h o o g u i t een culturele
cultuurhistorische
-theoretisch e
vakken,
is m e t name de verhoudin g tussen de individuele
p r a k t i j k . Vaak v e r b i n d t het o n t w e r p meerdere
w a a r o n d e r architectuurgeschiedenis,
architec-
u i t i n g en de sociaal-culturele c o n t e x t o b j e c t van
culturele f e n o m e n e n: het f o r m e e l - a r c h i t e c t o n i -
tonische
onderzoek.
sche w o r d t v e r b o n d e n met een gedicht, een
westerse cultuur . Het laatste vak w o r d t gegeven
de
m e t a f o o r , een n a t u u r k u n d i g principe, een histo-
d o o r de afdeling Humanities
meeste architectuurscholen , het o n t w e r p e n de
risch gegeven, in de o n t w e r p e n is dan o o k het
die niet een volwaardig s t u d i e p r o g r a m m a aan-
In het s t u d i e p r o g r a m m a
n e e m t zoals o p
moet
de essentie, het
c o n c e p t u e le
kennis; dit alles in een
of architecture' en
concepten
o p te roepen.
en geschiedenis
van
de
and Social Sciences,
belangrijkste plaats in. Inclusief het afstudeer-
narratieve, h é t verhalende, sterk aanwezig. De
biedt
p r o j e c t beslaat dit 4 0 % van het curriculum. Aan
s t r u c t u u r van; het proces v e r z o r g t daarbij de
afdelingen. In de laatste jaren van hun studie
het begin van de studie, in het
consistentie van het resultaat.
hebben de s t u d e n t e n de mogelijkheid o m keu-
Er is een g r o t e nadruk o p orginaiiteit. Aangezien
zevakken o p deze afdeling te volgen. Bovendien
volledig abstract f e n o m e e n m e t de bedoeling
iedereen
achtergrond
w o r d e n de s t u d e n t e n gedurende hun hele oplei-
de bij beginnende studenten bestaande, prak-
heeft, kan een integer o n t w e r p
alleen
ding gestimuleerd
t i j k g e b o n d e n voorstellingen van a r c h i t e c t u ur uit
verschillend zijn van dat van een ander: de
l i t e r a t u u r , beeldende kunst, film etc. teneinde
te wissen. Er w o r d t b i j v o o r b e e l d in een v o o r -
individuele culturele i d e n t i t e i t m o e t de i m i t a t i e
parallellen met de a r c h i t e c t u u r t e o n d e r z o e k e n .
project,
Architectonics-
is a r c h i t e c t u ur gereduceerd
tot
een
een
andere
culturele
maar
maar vakken t o e l e v e r t aan de
om
zich
te
andere
verdiepen
in
W a t na d i t verhaal wellicht enige v e r w o n d e r i n g o p r o e p t , is het feit dat ongeveer 2 5 % van het c u r r i c u l u m bestaat uit technische vakken, uiteenvallend in bouwtechnisch e en meer t h e o retische. Al met al is het
techniek-onderwijs
o p de C o o p e r U n i o n z w a a r d e r en meer gedegen dan dat van de meeste Amerikaanse architectuurscholen. De basis van dit p r o g r a m m a w o r d t in de eerste t w e e jaren gelegd d o o r een aantal wiskundige en natuurkundige vakken, dat d o o r de ingenieursopleiding speciaal v o o r de archit e c t u u r s c h o o l w o r d t aangeboden en m e t name ingaat o p de principes en c o n c e p t e n van deze vakgebieden. In de vier jaar durende
Structures-
cursus w o r d t de s t u d e n t v e r t r o u w d gemaakt m e t het c o n s t r u e r e n in de verschillende materialen, o n d e r m e e r via het maken van o n t w e r p e n
De
studio
foto Norman
en makettes. Verder zijn er lessen in installatietechniek (Enviromental
Technology) en in a f b o u w -
constructies, waar m e t behulp van 1:1 makettes detailleringen w o r d e n o n d e r z o c h t . De invloed van deze g r o t e aandacht v o o r techniek', die
V o o r de u i t v o e r i n g van het
overigens evenals het o n t w e r p e n meer o p het
zorgen
e x p e r i m e n t en de t h e o r i e dan o p de p r a k t i j k
invloed o p de inhoud van het o n d e r w i j s ; d o o r d a t
gericht is, vinden w e terug in de o n t w e r p e n :
het o n d e r w i j s sterk o p de o n t p l o o i i n g van het
de docenten.
Zij
studieprogramma
hebben
een
grote
hieruit s p r e e k t vaak een fascinatie v o o r machi-
individu gerich t is, is het c o n t a c t dat zij m e t
nes, beweging, s t r u c t u r e n , pijpen, leidingen, ed.
de s t u d e n t e n o n d e r h o u d e n intensief en per-
Deze nadruk o p c o n s t r u c t i e , o p het maken, lijkt
soonlijk. De belangrijkste d o c e n t , het h o o f d en
samen t e hangen m e t het g r o t e belang dat er
de 'vader' van de school is John H e j d u k , een
gehecht w o r d t
makette.
g e b o r e n en getogen N e w Yorker die, na er o o i t
aan het
model , de
Boven de s t u d i o bevindt zich de w e r k p l a a ts die
zelf opgeleid t e zijn, al sinds 1964 aan de school
o o k g e b r u i k t w o r d t d o o r de kunst-afdeling m e t
d o c e e r t . H e j d u k , die het o n t w e r p maakte v o o r
apparaten v o o r metaal-, h o u t - en s t e e n - b e w e r -
de v e r b o u w i n g van het Foundatio n Building in
king, p o t t e b a k k e r s o v e n s , een papiermakerij, een
1970, heeft zich m e t hart en ziel aan de school
d o n k e r e kamer, drukpersen, een zeefdrukkeri j
verbonden.
en een gipsruimte. A r c h i t e c t u u r - en kunststu-
Peter Eisenman en Josef Kleihues bepaalt hij
denten w e r k e n hier zij aan zij. Hu n maaksels
naar buiten t o e
v e r t o n e n een sterke verwantschap: zij repre-
H o e w e l de school zich daarbij als een eenheid presenteert
senteren niet, zij zijn.
Samen
met
Raymon d
Abraham,
het gezicht van de
en haast paranoïde
school.
reageert
op
aanvallen o p haar exclusiviteit, is de plaats die deze mensen binnen de school innemen duidelijk verschillend. Hejduk en A b r a h a m zijn de p r o tagonisten van het ongebreidelde
experiment
en gebruiken de school als uitvalsbasis v o o r hun activiteiten, t e r w i j l Eisenman en Kleihues actief deelnemen aan het internationale debat en op een m i n d e r p e r m a n e n t e basis aan de school v e r b o n d e n zijn. O o k
in de p r a k t i j k van het
o n d e r w i j s k o m t dit verschil af en t o e naar boven; zo spreken de voorstanders van het e x p e r i m e n t er regelmatig schande van, dat er bij de anderen o n t w e r p e n w o r d e n gemaakt die o p g e b o u w e n lijken.
Uit
deze
kritiek
spreekt
een
sterke
b e h o e f t e o m zich steeds in de marge van de architectonische c u l t u u r o p t e houden. Deze b e h o e f t e kan o p t w e e manieren g e ï n t e r p r e t e e r d w o r d e n : enerzijds lijkt het b i j z o n d e r
moedig,
zich in deze t i j d als opleiding af te keren van de p r a k t i j k , zich t e richten o p de v o r m i n g van Werktafel
foto Norman
Korpi
een universele mens, een visionair die de w e r e l d kan verbeteren . Anderzijds kan deze houding w e l l i c h t juist b e s c h o u w d w o r d e n als een e x p o nent van het Amerikaanse c u l t u u r - s n o b i s m e , het intellectualisme, dat haar o o r s p r o n g v i n d t o p het groene gras van de campus. In ieder geval k o s t het m o e i t e o m in de marge te blijven: het gevaar van een a b s o r p t i e d o o r het c e n t r u m is o p d i t m o m e n t levensgroot aanwezig nu men o p alle scholen in de w e r e l d meer en meer beelden kan aantreffen die zich spiegelen aan w a t er o p deze school gebeurt. H e t is dan o o k de vraag o f zij haar positie als luis in de pels van de architectonisch e cultuur kan vasthouden.
Korpi
Een interview
WHO IS JOHN HEJDUKÏ
NEW YORK, 2 6 s e p t e m b e r
O p de d e r d e v e r d i e p i n g v a n h e t F o u n d a t i o n - B u i l d i n g , a c h t e r de v i e r k a n t e lift b e v i n d t zich h e t k a n t o o r en de k a m e r v a n h e t hoofd v a n de a r c h i t e c t u u r s c h o o l . Een g r o t e t a f e l v u l t v r i j w e l de gehele r u i m t e . N a a s t de t a f e l een k o p i e v a n de b e k e n d e b l a u w e stoel. A c h t e r
de t a f e l een m a n
met
een kolossale g e s t a l t e.
Ondanks
roodzijn
v r i e n d e l i j k e g l i m l a c h is h e t d u i d e l i j k d a t m e n h e m niet a n d e r s d a n m e t enige o m z i c h t i g h e i d k a n b e n a d e r e n . A a n de w a n d e n t e k e n i n g e n v a n zijn w e r k , o p t a f e l enige m a k e t t e s . D a a r n a a s t een s t a p e l m e t b o e k e n o v e r h e t o n d e r w i j s o p d e z e school.
B G : W i e is John Hejduk? J H : Ik ben het hoofd van de architectuurschool. B G : W a t d o e t het hoofd? J H : Hij d o e t alles. Hij bestuurt, hij geeft les, hij denkt. H e t is niet erg vastomlijnd. B G : Hoe beïnvloedt hij de o n t w i k k e l i ng van de school? J H : Dat is een oud verhaal. In de eerste plaats hebben we zeer goede studenten, o m d a t we een goede selectie-procedure hebben. Verder voegen we deze melange van studenten samen met een melange van creatieve docenten. We proberen zeer creatieve docenten binnen te halen die vervolgens vrij zijn o m te bepalen hoe zij de zaken aanpakken. We grijpen op geen enkele manier in in de creativiteit van het doceren. Er is in deze zin geen sprake van hiërarchie. B G : Hoe w o r d t de student onderwezen? Is er een programma? J H : D i t is een eerste-fase opleiding van vijf jaar. Er zijn studenten die van de middelbare school komen met leeftijden tussen de 17 en 22 jaar en er is een g r o t e i n s t r o om van studenten van andere architectuurscholen, echter o o k uit andere disciplines, zoals de natuurkunde of de literatuur. Er zijn dus zowel zeer jonge als oudere studenten. Deze menging is zeer belangrijk. De s t r u c t u u r van het officiële programma is in de laatste 25 jaar nauwelijks veranderd. Deze structuur biedt binnen een vast kader een zo g r o o t mogelijke flexibiliteit. john
Hejduk
B G : Hoe brengt u kennis over, hoe leert U studenten o m creatief te zijn?
J H : Twee dingen. Ten eerste: we kijken niet te veel terug. Ten tweede: we nemen het risico van het onderzoek. Dat maakt deze school uniek. Daarnaast is er de inbreng van briljante mensen, niet alleen architecten maar o o k van andere disciplines, die les geven op de architectuurschool. Z o hebben we hier de grote dichter David Shapiro en de schrijver J. Fellows, één van de meest creatieve denkers van onze tijd. Daarnaast f o r muleren we prototypisch e opgaven, zoals enige jaren geleden de negen vierkanten, het detectiveboek, muziekinstrumenten, die dan later w o r den gebruikt op andere scholen. Tal van belangrijke o n d e r w i j s m e t h o d e n in dit land komen v o o r t uit de onderzoekingen van deze school. B G : Hoe geeft ü les? J H : Ik geef les d o o r osmose, elliptisch, rond het o n d e r w e r p , als in de ruimte. Ik raak nooit de grond.. B G : W a t kun je onderwijzen en w a t is al in de student aanwezig? J H : Natuurlijk is de wil o m te leren erg belangrijk, maar ik ben een goede leraar. Ik geloof in onderwijs, in discipline. H e t is complex maar noodzakelijk. Ons onderwijs h o u d t zich bezig met de argumentatie en discussie van ideeën en de foutloze o m z e t t i n g in materiaal. Ik sta erop dat dingen goed gemaakt worden. B G : De onderwijsmethoden van deze school lijken in zekere zin de v o o r t z e t t i n g te zijn van de m e t h o d e n van het Bauhaus. J H : Dat is nonsens. We hebben veel méér gedaan dan het Bauhaus. Veel meer creatief w e r k , veel meer onderzoek, o p allerlei gebieden. H e t Bauhaus is interessant als een k o r t l o p e n d experiment, maar dat was het meer v o o r de docenten dan v o o r de studenten. Ik wil hier geen misverstand over laten bestaan: De C o o p e r Union is o p zichzelf uniek. Deze school heeft sinds 1964 onze tijd beïnvloed d o o r exploratiever te zijn dan wie o o k . Een b l i k u i t é é n van de r a m e n v a n h e t
gebouw
1988
B G : Hoe ging dat dan in z'n werk? J H : Je hoeft alleen maar naar de boeken te kijken die we hier op een bepaald m o m e n t hebben geproduceerd en dan naar de gebouwen die over de hele wereld zijn gebouwd. B G : In haar fascinatie voo r andere disciplines lijkt deze school zich af te willen keren van het traditionele idee van specialisatie. J H : We gaan met onze tijd mee, we leven nu niet in 1920 of 1950, dit zijn andere tijden. O p dit m o m e n t w o r d e n er fascinerende ruimtelijke ontdekkingen gedaan in parallelle disciplines. Ik praat alleen over ruimte, maar dan wel ruimte in al zijn betekenissen. In feite zijn de ruimtelijke ontdekkingen in bijvoorbeeld de medische wetenschap, de literatuur, de natuurkunde zeer belangrijk en bruikbaar v o o r de architect. Hij moet zich bewust zijn van deze ontwikkelingen, o m d a t er in de architectuur op dit m o m e n t niet zoveel gaande is. De architectuur heeft zich de laatste tijd niet bepaald de meest verlichte professie getoond. Het is fantastisch o m in deze tijd architect te zijn, met architectuur niet als interdisciplinair maar als een parallelle discipline, niet aan elkaar bindend, maar parallell lopend met het tijdperk van de electronica. B G : W a t is dan de definitie van architectuur? J H : Elke discipline heeft zijn eigen methodische authenticiteit, maar dat
ONTWERPEN
betekent niet dat de denk-processen van onze onderzoekingen hermetisch moeten zijn, er bestaat parallellen. N e em bijvoorbeeld de röntgenstralen of de scanning in de medische wereld. W i j zijn de spoorzoekers van deze tijd. De architectuur m o e t parallelle paden onderzoeken o m te kunnen overleven. B G : De idealen en intenties waarover U spreekt gaan vrij ver. O p w a t v o o r manier functioneren afgestudeerden van de C o o p e r Union in de
EERSTE JAAR
I n t r o d u c t i e - p r o j e c t (Architectonics) Projectopgave:
maatschappij?
H e t Cartesiaanse
J H : Natuurlijk is er vraag naar, maar bovenal blijven ze onafhankelijk.
'Punt-nul' is het uitgangspunt van de meting,
Ze zijn niet tevreden met een baantje op een muf architectenbureau en
vanaf nu het punt waarvandaan alle andere geme-
vormen hun eigen structuren en netwerken die de manier waarop archi-
ten worden. We kunnen veronderstellen dat de
tecten tegen dingen aankijken beïnvloeden.
techniek van het meten de essentiële kracht is
Huis
B G : Maar welk mechanisme maakt dat zij de ontwikkeling van de maat-
die de architectuur voortstuwt. Voor de opme-
schappij kunnen beïnvloeden of haar wellicht kunnen verbeteren?
ting: het meten van het archaïsche, amorfe land-
J H : Het is hun vastberadenheid, ze zijn lange-afstand lopers. Natuurlijk
schap met ideale, onzichtbare lijnen. Vanuit deze
heeft deze school een wereldwijde reputatie die direct gekoppeld is met
preoccupatie w o r d t de 'situatie' in zijn elemen-
de 'spirit' van de school, de plek en de mensen, v o o r t k o m e n d uit een
taire, ontologische definitie van een oneindig
s o o r t gemeenschap. De universiteit w e r d altijd al beschouwd als een
klein maar oneindig precies punt de conceptuele
gemeenschap waar gedachten konden w o r d e n o n t w i k k e l d en relaties
aanzet voor de volgende oefening:
konden w o r d e n gevormd. Dat creëert de 'spirit', het is de uitwisseling,
1. De 'situatie' van de architectonische composi-
je kan het niet precies aanwijzen maar je kan het wel aanvoelen.
tie w o r d t gedefiniëerd en gerepresenteerd
B G : Aan het eind van de zestiger jaren w e r d deze houding aangevallen:
door Catesiaanse lijnen en vlakken. Het snij-
architecten die zo gevormd waren zouden alleen in hun eigen elitaire
punt w o r d t het zwaartepunt van de architec-
klasse werken.
tonische compositie.
J H : Daar geloof ik niet in. Er is veel vernietigd in die tijd en het onderwijs op zich w e r d bedreigd. Ik geloof sterk in discipline, zowel in de discipline van het onderwijzen als in de disciplinevan de architectuur. Daarom m o e t er een sterke structuur zijn, een structuur als een object, als het kader waarbinnen je kan bewegen. Als je iets zoveel mogelijk samen drukt, dan zijn er twee mogelijkheden: o f w e l w o r d t het vernietigd, ofwel w o r d t de maximale compressie omgezet in de maximale expansie. B G : De beelden die uit deze school komen hebben en g r o t e mystieke
2. Vertaling van het primaire geometrische idee in een materieel model. 3. Definitie en classificatie van primaire geometrische vormen en massa's teneinde een reeks architectonische componenten te vormen. 4. Eerste interventie in de situatie door een geïdealiseerde architectonische compositie van reeksen componenten. 5. Confrontatie en synthese van het compositori-
waarde. Hoe kan je v o o r k o m e n dat deze beelden vervolgens o p een
sche principe met een programma van metafo-
oppervlakkige en goedkope manier gebruikt worden?
ren.
Je kunt n o o i t v o o r k o m e n dat anderen zich je ideeën toeëigenen. W i j
Beweging van de imaginaire bewoner door de
leven in een tijd van de totale toeëigening: er is iets gemaakt en onmid-
ruimte.
delijk w o r d t het op een goedkope manier commerciëel gebruikt. Nee m
Waarneming (zien, voelen)
nu bijvoorbeeld de deconstructivisten-tentoonstelling: als je kijkt in het
Verlichting.
boek dat wij in 1970 publiceerden staat het er allemaal al in. Maar dat w e e r h o u d t ons er niet van g e w o o n d o o r te gaan met uitvinden, wij graven in verse aarde. B G : Is deze mystificatie iets negatiefs? J H : Nee, zeker niet. H e t aura van deze school is haar kwaliteit. Anderen proberen het te kopen of te interpreteren maar het w o r d t n o o i t hetzelfde. 46
D o o r s n e d e e v e n w i j d i g aan b r u g
Doorsnede loodrecht op brug
Plattegrond
D o n a l d K e p p l e r 'Gate House' 87/88
T W E E D E JAAR
Ontwerpproject
Projectopgave: Onderzoek
I
Maak drie gipsafdrukken (negatief en/of positief) van verschillende delen van het menselijk lichaam, waarbij het mogelijk moet zijn ze op verschillende schaalniveaus te beschouwen. Bepaal een geschikte schaal voor elke topografie en construeer een doorgang waarmee een auto door de situatie kan rijden. De begin- en eindpunten van deze route liggen buiten de grenzen van het ï n a H o f e r 'Cartesian Grid' 84/85
Makette
model. Een 'echt' schaalmodel van een auto dient in de situatie aanwezig te zijn. Kies in overleg met de docenten één afdruk om de route van de auto verder te ontwikkelen. Leg veel nadruk op de conceptuele basis van je ingreep, de uitdrukking van de door jou gekozen
Probleem
schaal, structuur en materialen.
In je situatie leidt een 4,5 meter brede toegangs-
II
weg naar een museum van wetenschappelijke Probleem
I
Teken je situatie.
optische instrumenten. Het is aan jou te bepalen waar de grens van het grondgebied van dit
Construeer een instrument of systeem waarmee
museum de toegangsweg kruist. Voorwaarde is
het mogelijk is je laatste situatie-maquette pre-
dat de auto de grens niet mag passeren gedu-
cies te meten zodat je deze accuraat kan over-
rende de tijd dat het museum dicht is. De per-
brengen op de tekening. De tekening(en) die het
soon die verantwoordelijk is voor het toezicht
product zijn van deze transcriptie moeten zowel
op de toegang zal gehuisvest zijn in een mini-
het proces als de topografische informatie van de
mum-woning ('poort-huis') bij de grens. Hoewel
situatie compleet weergeven.
het voorzien dient te zijn van functies die bewoning mogelijk maken, moedigen we je aan thema's te ondi rzoeken die het begrip wonen ond( r .-ra gen, zoals bv.: - Is het wonen èen koppeling tussen beweging en stilstand, auto en bed? - Is het wonen een serie kamers waarin voorgeschreven handelingen plaatsvinden? - Is het wonen een serie kanalen waardoor water vloeit: heet, koud, schoon, vies, zuiver? - Is het wonen...? Het thema van de relativiteit van schaal dient constant te worden onderzocht. Onderzoek structuren en materialen. 47
DERDEJAAR
Constructief O n t w e r p Jeffrey H o u 'Glass and Steel Wall
Intersection'
87/88
Aanalyse T h o m a s Silva 'Tempietto
48
di S. Pietro' 84/85
M a k e t t e met b e k i s t i n g
Constructieve Analyse A m y J a c k s o n 'Stairs Auguste Perret' 87/88
Makette zonder bekisting
V I E R D E JAAR
Ontwerpproject C a t h y D a s k a l a k i s 'Vertical Auditorium'
86/87
49
O p e n g e w e r k t e makette
Plattegrond Tuin + Vooraanzicht
VIJFDE JAAR
Afstudeerproject A d i Shamir'Desert Station' 84/85 Projectbeschrijving: 'Iemand vertelde het verhaal over een man met de ziekte van Adison die uitgestrek t bij de Yakmanka lag en daar o o k leefde: hij d r o n k W o d k a , stond op, las de krant, dobbelde vol overgave en nam 's nachts zijn houten been af en gebruikt e het als kussen o m op te slapen'. Het houten been legt een veld van architectuur bloot. Overdag is het een lift, het vervult de functie van een verticale ondersteuning; het voorziet de eigenaar van een strakke doch geveinsde symmetrie. Het brengt het gewicht van zijn bestaan over en bestrijdt de zwaarte-kracht zoals alleen een dronkaard die kent. De nacht onthult een transmutatie. Het been, haar lichamelijkheid overstijgend als een anker, verkrijgt de geest van de dromer. Het markeert de plaats van rust, en huisvest de mijmering van de geamputeerde oorsprong (die lijkt op de steen onder de stijgende en dalende engelen in Jacob's hoofd). In een handeling die zo compleet is als de conservering van materie, blijft het been waar; het is alles: bloed en
Makette
adem. Het maken van zo'n transmutatie is het onderzoek van dit project, de ineenstorting van de geest op het lichaam.
Doorsnede
50
I
Afstudeerproject D a l e C o r v i n o 'The Travelers
Discarded
Garment'
87/88
De plaats van het project is de woestijn, de plaats van dorst. Het programma is de bron en de tuin. Een bron bevat de totale voorraad water van de gehele aarde, bewaard onder de huid van zand, weggehouden van de horizon. Haar gezicht benoemt de heiligheid van het leven in een monadisch landschap. De configuratie van het water in haar horizontale, hellende, stilstaande en lopende vormen laat de structuur en stand van de verschillende waterkamers van de bron zien. Deze kamers of organen, gevoed d o o r een continu werkend schoepenrad en alleen toegankelijk voo r de beheerder, zijn ingebed in een heuvel. Het gezicht van de heuvel, dat mag worden betreden, is aangetast d o o r uitstekende delen van de binnenliggende bron. Het bewijs van de aanwezigheid van een innerlijke bron w o r d t bovenop de heuvel geleverd d o o r een uitlopende tuin met exotisch fruit, aan de zijkant d o o r een trap en portalen. De zij- en bovenkant zijn afdrukken van doorsneden die het innerlijk van de bron coderen. Opengesneden en dichtgenaaid refereert de rotswand aan de fundamentele conditie van dorst, van verlagen. Het lokaliseert de aanwezigheid van leven, maar is tegelijkertijd ondoordringbaar, ondrinkbaar. Misschien bestaat het oppervlak alleen in de verbeelding, hoewel het nat is. Degene die de bron nadert k o m t zo dichtbij als maar mogelijk is. Hij voelt het water, net zoals een blinde de hartslag voelt in een gezicht dat hij aanraakt. Een luchtspiegeling.
51
