THE ROAD TO GUANTÁNAMO
FILM EN EDUCATIE... ... in het vertoningscircuit van Lessen in het Donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, een workshop verzorgd door Jekino, een film in de klas... Film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen en wij zorgen graag voor een goede programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant en klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap wordt aandacht besteed aan een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en leggen we de focus op één filmterm. We stimuleren jullie graag om de film met een frisse blik te bekijken.
Inhoudstafel Filmfiche
3
Korte inhoud
3
Technische fiche
3
Filmprijzen
3
In de pers
3
Vóór je naar de film vertrekt
4
Regie & productie
6
Reacties verzamelen bij de leerlingen
9
Verhaallijn en personages
10
Een aanklacht tegen de schending van de mensenrechten 18
www.lesseninhetdonker.be | www.opendoek.be | www.jekino.be
Focus op het docudrama
24
Andere filmaspecten
30
Acteurs
30
KNT
30
Bibliografie
32
Lesbrief
35
Doelgroep THE ROAD TO GUANTÁNAMO : 3de graad middelbaar onderwijs
Feedback! We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Ga je de film bekijken tijdens Filmfestival Open Doek, dan kan je je mening kwijt op het kaartje dat je krijgt na de voorstelling. Alvast bedankt!
1
Filmfiche j Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn!
2
Filmfiche
“Een ijzersterke aanklacht van de verkwanseling van de mensenrechten na 9/11.” (tdc in Het Nieuwsblad 20/01/2007)
Korte inhoud In het Engelse stadje Tipton wonen vier jongens met Pakistaanse roots. Asif, Shafiq, Ruhel en Monir vertrekken eind september 2001 op een trip naar hun vaderland. Daar roept een imam alle mannen op hun Afghaanse moslimbroeders ter hulp te snellen. Die worden op dat ogenblik aangevallen door het Amerikaanse leger, als reactie op de aanslagen van 11 september. De vier zien een avontuur wel zitten en vertrekken. Wanneer ze de Afghaanse grens oversteken, wordt de sfeer grimmig. Angstig zien ze de gruwel van de Amerikaanse bombardementen. Ze verliezen de controle over hun situatie en worden gearresteerd. Op verdenking van lidmaatschap van Al Qaeda worden ze door Amerikaanse militairen overgebracht naar de beruchte Guantánamogevangenis. Daar wachten hen fysieke en psychische mishandeling.
Vóór je naar de film vertrekt… THE ROAD TO GUANTÁNAMO is een docudrama. Enerzijds zie je de getuigenissen van drie jonge gasten, ook wel de ‘Tipton Three’ genoemd. Anderzijds worden hun getuigenissen nagespeeld door acteurs. De hele film is gemaakt in overleg met de jongens die dit echt moesten meemaken. De filmmakers gaven aan de Tipton Three de gelegenheid hún kijk op de feiten te geven, een kans die ze van de Amerikanen nooit kregen. Wat de drie vertellen is confronterend, vaak zelfs schokkend. THE ROAD TO GUANTÁNAMO is een film die iedereen moet zien.
Technische fiche Groot Brittannië / 2006 / 95’ / Nederlands ondertiteld Regie: Michael Winterbottom & Mat Whitecross Productie: Andrew Eaton & Melissa Parmenter Director of photography: Marcel Zyskind Acteurs: Riz Ahmed (Shafiq), Farhad Harun (Ruhel), Arfan Usman (Asif)
Filmprijzen • Zilveren Beer voor beste regisseur (Filmfestival Berlijn 2006) • Beste Britse documentaire (British Independent Film Awards 2006) • Beste documentaire (Independent Spirit Award 2007)
In de pers “De militante cineast Michael Winterbottom bewijst dat actuele thema’s en wereldproblemen, die we voldoende meenden te kennen van de vele tv-beelden, niets aan spankracht verliezen als ze in de juiste, pakkende filmvorm worden gegoten.” (Jan Temmerman in De Morgen 07/06/2007)
3
4
Regie & productie Michael Winterbottom De Brit Michael Winterbottom is intussen een bekend figuur in de cinema. Minstens één keer per jaar laat hij nieuw werk los op het publiek. De vele films die hij regisseert, kun je moeilijk catalogiseren. Telkens verrast hij zijn kijkers door een nieuw genre aan te pakken of een nieuwe stijl te verkennen. Met THE CLAIM koos hij voor een western, 24 HOUR PARTY PEOPLE was een muziekbiografie, CODE 46 is dan weer science-fiction. In 2003 won hij met IN THIS WORLD een Gouden Beer op het Filmfestival in Berlijn. In dit politieke docudrama klaagt hij het lot aan van vluchtelingen die het slachtoffer worden van mensenhandelaars. THE ROAD TO GUANTÁNAMO is een film die min of meer in hetzelfde genre thuishoort. Met een mengeling van feiten en fictie eist hij aandacht voor een actuele problematiek. Ook zijn nieuwste film, A MIGHTY HEART (2007) sluit daarbij aan. In deze grootse productie met Angelina Jolie in de hoofdrol wordt het verhaal van Mariane Pearl op indringende wijze gereconstrueerd. Filmfestival Open Doek over A MIGHTY HEART: “Indrukwekkende verfilming van het boek van Mariane Pearl, de weduwe van de Amerikaanse journalist Daniel Pearl die in 2002 in Pakistan werd ontvoerd en vermoord. Pearl was er bezig met een onderzoek voor The Wall Street Journal naar de ‘shoebomber’ Richard Reid. Onder regie van Michael Winterbottom wordt de geschiedenis rond de ontvoering zeer nauwgezet gevolgd. Winterbottom lijkt geen detail te willen missen, toont de momenten van hoop, vrees, valse hoop en paniek die zich in het huis van de Pearls in Karachi meester maakt. Solide gedocumenteerde reconstructie van brandend actuele tragedie.”
Mat Whitecross
5
De jonge coregisseur van THE ROAD TO GUANTÁNAMO werd in 1978 geboren in Oxford, Engeland. Hoewel hij al op jonge leeftijd wist dat hij films wilde maken, heeft hij nooit op een filmschool gezeten. Liever ontdekte hij de geheimen van de cinema door er gewoon zelf op uit te trekken en te leren van zijn fouten. Zo kwam hij als cameraman terecht bij een regionale zender in Oxford. Die periode was voor hem bijzonder leerrijk: “Every day we had to research a story, go out and shoot it and cut it in time for the 6pm broadcast. Although the product was often a little rough, it taught us all great discipline, because we knew
6
not to be too precious, that filmmaking is always a kick-bollock-scramble, but the thing is to get out there and do it.” Daarna kreeg Whitecross een baantje bij Revolution Films, de filmstudio die Michael Winterbottom opgericht had. Door zijn ervaring in Oxford mocht hij al snel promofilmpjes monteren en de regisseur assisteren. Hij monteerde Winterbottoms film 9 SONGS, die in 2004 in de zalen verscheen en was zijn coregisseur bij CODE 46. Naast een aantal videoclips realiseerde hij in 2004 ook zijn eerste eigen kortfilm, JOB STREET.
Hoewel Michael Winterbottom niet gelooft dat een film werkelijk iets kan veranderen, hoopt hij toch dat zoveel mogelijk mensen zich door zijn film gaan verzetten tegen deze onwettige gevangenis. En daarvoor moet hij zoveel mogelijk toeschouwers zien te vinden. Of zoals hij zei tijdens het filmfestival van Berlijn: “Ik zou het geweldig vinden als mensen in China de film illegaal zouden kopiëren.” Je kunt THE ROAD TO GUANTÁNAMO dan ook integraal bekijken op het web. Surf naar video.google.com/viedeopley?docid=-599098805530677622 en zie het met je eigen ogen.
Het relaas van de Tipton Three Toen in maart 2004 drie jongens uit Tipton werden vrijgelaten na 2 jaar gevangenschap in Guantánamo Bay, veroorzaakte dat heel wat opschudding in de Britse pers. Door sommigen werden ze verwelkomd als helden, anderen gingen er nog steeds vanuit dat ze met terroristen te maken hadden. Door hun vrijlating werd de discussie over de twijfelachtige mensenrechtensituatie in Guantánamo Bay in elk geval aangewakkerd. Het trio kreeg al snel de bijnaam ‘Tipton Three’.
Een film met een boodschap
7
Michael Winterbottom zegt expliciet dat THE ROAD TO GUANTÁNAMO voor hem geen vrijblijvende film was. Met het verhaal van de Tipton Three wilde hij de ogen van zijn toeschouwers openen. Hij wilde tonen dat wat in Guantánamo gebeurt niet menselijk is en dat we zulke martelingen niet mogen toelaten. De ‘strijd tegen het terrorisme’ is niet zo zwart-wit als sommigen ons willen wijsmaken. “What happened to them was extraordinary and terrible, and I think it’s good that people hear about it, and it’s good that people see that these are three ordinary guys who were caught up in these events, to contrast the messiness of reality and real people’s lives with the simplicity of Bush and Blair’s insistence that they know these people, they’re bad people, that it’s a fight of good against evil, it’s a war against terror. All these absolutes are so deceptive and so misleading. If you just look at the details of their experience, it makes you realise that things are not like that in the real world.”
Ook Michael Winterbottom hoorde van hun vrijlating op het nieuws. Hij vond het meteen interessant en regelde een afspraak met de drie jongens en hun advocaat. Gelukkig waren de vrienden snel bereid hun verhaal te vertellen aan de filmmaker. Ze beschouwden het als hun plicht om mee te werken aan deze film. In een interview in Filmmagie (juni 2006, door Julie Decabooter) zegt Shafiq: “We wilden de wereld laten weten hoe het er in Guantánamo écht aan toe gaat. Er zitten daar immers nog pakweg 500 mensen opgesloten! Voor hen willen we iets betekenen. De dag dat we werden vrijgelaten en voorbij de blokken liepen was het enige dat de gevangenen ons toefluisterden: ‘Zorg er alsjeblieft voor dat de hele wereld beseft wat er hier gaande is en wat ze ons aandoen’. Het is onze plicht om aan deze film mee te werken.” Na twee of drie ontmoetingen kwam het tot een overeenkomst tussen de drie jongeren en de filmmakers. De voorbereidingen voor het filmproject konden beginnen. Om te starten bracht coregisseur Mat Whitecross ongeveer een maand door in een huis, samen met de Tipton Three. De vele interviews die toen werden opgenomen, zouden het vertrekpunt worden voor het maken van de film.
8
Reacties verzamelen bij de leerlingen
Verhaallijn en personages
Eerste reacties
Drie gewone jongens
• • • •
Tot in het najaar van 2001 waren Asif Iqbal (19 jaar op dat ogenblik), Ruhel Ahmed (19), Shafiq Rasul (23) en Monir Ali (22) gewone jongens. Alle vier van Pakistaanse afkomst, leefden ze in Tipton, Noord-Engeland. Hun dagen bestonden uit pizza eten, naar de kermis gaan en meisjes nafluiten. In 2000 pendelden Asif en Ruhel tussen politie en rechtbank. Ze waren betrokken bij gewelddadige ordeverstoring en oplichterij. Blijkbaar waren het dus ook kleine boefjes.
Welke indruk heeft de film op jou gemaakt? Of liet de film je helemaal koud? Kon je makkelijk je aandacht bij de film houden? Hoe komt dat, denk je? Vond je de film shockerend? Zijn er beelden uit de film die nu nog in je hoofd hangen? Welke? Waarom precies deze? • Kon je het verhaal volledig begrijpen? Zijn sommige dingen nog steeds onduidelijk? • Vind je het goed dat je deze film gezien hebt? Vind je dat anderen deze film ook zouden moeten zien? Waarom wel / niet?
Wanneer ze naar Pakistan trekken voor de bruiloft van Asif, komen ze als zorgeloze tieners in een fascinerend land terecht. Al het vreemde trekt hen aan, zo ook Afghanistan. Ze begrijpen duidelijk niet wat er in die regio gaande is en gaan puur uit nieuwsgierigheid een kijkje nemen. Naïef, als je erop terugkijkt… In Afghanistan schrikken ze dan ook van de bombardementen die ze zien: “Zulke dingen zie je normaal alleen in de film.”
9
Anno 2005, na al wat ze hebben doorstaan, zijn het opnieuw gewone jongens. In THE ROAD TO GUANTÁNAMO vertellen zij hun angstwekkende verhaal recht in de camera, met een typisch Engels accent. Het is verbazingwekkend hoe rustig en zelfs afstandelijk zij hun relaas doen. Het klinkt alsof ze het hebben over een avontuurlijk plezierreisje. Ze zijn op niemand bijzonder boos en hebben er amper spijt van dat het zo fout gelopen is. Shafiq blijft nog steeds het positieve zien: “It was an experience, and it has changed my life, for the better for me, so I don’t really regret it.”
10
De drie vertellen dat ze zich door hun tijd in Guantánamo bewuster werden van de politieke actualiteit. Ze zijn intussen een soort ambassadeurs van Amnesty International geworden. Ook hun religieuze belangstelling is veel groter geworden. In de gevangenis hadden ze tijd genoeg om zich te verdiepen in de Koran en om te bidden. Hun godsdienst heeft hen geholpen om die tijd te overleven. Nu dragen ze alle drie een baard, als echt goeie moslims. De film eindigt met de bruiloft van Asif in 2005. Je ziet Ruhel en Shafiq in een bus op weg naar Asif. Heel dicht bij hen in de buurt rijdt een wagentje waar de acteurs in zitten die Ruhel en Shafiq speelden in de film. Ook even later worden nog beelden van de echte jongens en van de acteurs gemixt. Heeft iemand dit gezien?
Ze spreken met Asif af in Karachi. Omdat ze verwachten dat een hotel te duur is, zoeken ze onderdak in een moskee. Daar horen ze de preek van een imam die alle mannen oproept naar Afghanistan te vertrekken om het volk daar te helpen. Met z’n vijven (Asif, Ruhel, Shafiq, Monir en Zahid, een neef van Shafiq) zien ze de spannende avonturen al voor zich en ze besluiten te vertrekken. De volgende dag nemen ze een bus naar Kandahar. Na een nacht rijden bereiken ze Quetta, in het westen van Pakistan. Hun bus rijdt daar een man aan en de chauffeur slaat op de vlucht. Een andere bus brengt hen naar de grens. Op 13 oktober 2001 geraken ze allemaal over de grens, achterop een kleine brommer. Shafiq verliest de rest even uit het oog en wandelt doodgewoon Afghanistan binnen. Een taxi brengt hen naar Kandahar, waar ze rond middernacht aankomen. Daar zien ze voor het eerst de vreselijke realiteit van de Amerikaanse bombardementen.
Vragen voor de leerlingen • Hoe zou je de vier Britse jongens omschrijven? Hoe ziet hun leven eruit op het moment dat ze vertrekken uit Engeland? • In de film vertellen de Tipton Three over hun belevenissen tijdens interviews. Op welke manier doen ze dat? • Hoe kijken ze terug op hun gevangenschap in Guantánamo? Kun je die reactie begrijpen? • In welke zin heeft hun gevangenschap de jongemannen veranderd? • Als je deze drie zou mogen interviewen, welke vraag zou je hen dan zeker willen stellen?
De weg naar Guantánamo, een helse reis Een roadmovie
11
Op 10 september 2001 keert Asifs moeder terug naar huis in Tipton na een bezoek aan haar thuisland Pakistan. Ze heeft er een bruid gevonden voor Asif. Een aantal dagen later vertrekt Asif naar Faisalabad, waar het meisje woont. Hij besluit te trouwen en belt zijn Engelse vrienden om hen uit te nodigen voor het feest. Enkele dagen later vliegen Ruhel, Safiq en Monir over naar Pakistan.
De chaos en verwarring van een oorlogsfilm De volgende dag reizen ze verder naar de hoofdstad Kabul. Asif wordt heel ziek, de andere jongens lopen zomaar wat rond. De Amerikaanse bombardementen gaan door in de bergen rondom de stad. Na twee weken rondhangen, herinneren ze zich dat ze hiervoor niet naar Afghanistan gekomen waren. Als ze toch niets doen, kunnen ze beter terugkeren naar Pakistan. Eind oktober betalen ze de chauffeur van een minibus om te mogen meerijden tot aan de grens. In plaats daarvan worden ze naar het noordelijke front gebracht. Iedereen in het busje wordt naar een afgelegen huis in de bergen gevoerd. Verder gebeurt er niets, maar de gasten beginnen het zaakje toch te wantrouwen. Begin november worden ze naar Kunduz gebracht. Nu zitten ze vast in een van de laatste overblijvende Taliban-bolwerken. Dagelijks vallen er Amerikaanse
12
bommen net buiten het stadscentrum. Taliban-troepen stromen de stad binnen, hun laatste schuilplaats. De stad is volledig omsingeld door troepen van de Noordelijke Alliantie. Deze Afghaanse soldaten vechten samen met de Amerikanen tegen de Taliban. Na twee weken in Kunduz breekt de Talibanverdediging en alle strijders in Kunduz slaan op de vlucht. In paniek springen de Britten op een truck die hen wegbrengt. Maar Monir is niet bij de anderen op het moment dat ze op een vrachtwagen worden geladen. Later heeft niemand nog iets van hem gehoord.
De vier anderen krijgen te horen dat buitenlanders een veilige doorgang is beloofd. Na zo’n uur rijden worden ze op een verlaten plek afgezet. Terwijl ze de nacht doorbrengen onder de blote hemel, horen ze explosies in de buurt. In paniek rennen Asif, Ruhel en Shafiq ver weg. De volgende ochtend komen ze terug naar hun slaapplaats. Daar treffen ze veel doden en gruwelijk verminkten aan. Een convooi van voertuigen werd gebombardeerd door de Amerikaanse luchtmacht. Zahid zat op één van de getroffen vrachtwagens. De anderen vinden hem terug, helemaal onder het bloed, maar nog in leven. Om zo snel mogelijk die vreselijke plek achter zich te laten, stappen ze dezelfde dag nog in een vrachtwagen richting Kandahar, samen met een massa andere overlevenden, de meesten onder hen Taliban-strijders. Ver brengt de truck hen echter niet.
13
Een harde en hallucinante gevangenisfilm De vier worden gevangen genomen door troepen van de Noordelijke Alliantie. Samen met honderden andere gevangenen worden ze vastgebonden en in een
greppel gedreven. De jongens zijn ervan overtuigd dat de soldaten iedereen gaan neerschieten en staan die nacht doodsangsten uit. Zo ver komt het in werkelijkheid niet. De volgende ochtend worden ze in containers geladen om anderhalve dag te rijden naar Mazar-i-Sharif. Ruhel, Shafiq en Zahid hebben geluk; hun container heeft stoffen zijkanten. Asif heeft minder geluk en komt terecht in een metalen container, waar veel te weinig zuurstof is.
Gedurende tien dagen worden de vier mannen opgesloten in de extreem overbevolkte gevangenis van Sheberghan. Ze worden er herhaaldelijk en op een zeer arrogante, zelfs agressieve manier ondervraagd door Amerikaanse militairen. Met een zak over hun hoofd worden de drie Britten later in een Amerikaans vliegtuig gedreven. Ze worden overgebracht naar een detentiecentrum op de luchtbasis van de VS in Kandahar. Daar worden ze ondervraagd, vernederd en geslagen door zowel Amerikaanse als Britse soldaten. Zahid wordt achtergelaten en uiteindelijk in Pakistan opgesloten. Op 13 januari 2002 worden Asif en Shafiq naar Guantánamo Bay gebracht, op Cuba. In Camp X-Ray komen ze terecht in openluchtkooien. Ruhel wordt op 10 februari bij hen gevoegd. Enkele maanden later worden ze overgebracht naar Camp Delta, een gevangenis bestaande uit metalen containers. Tijdens hun opsluiting worden ze alle drie ondervraagd door de VS en de MI5 (Britse veiligheidsdienst). Ze worden talrijke keren gemarteld en beschuldigd van lidmaatschap aan terroristische organisaties. In mei 2003 wordt er een videoopname gevonden van een bijeenkomst waar Osama Bin Laden en Mohammed Atta (de leider van de kapers op 11 september) aanwezig waren. De FBI beweert
14
dat de drie Britse jongens te zien zijn op de beelden. MI5 bewijst echter dat deze beschuldigingen vals zijn, aangezien Shafiq op het ogenblik van de bijeenkomst aan het werk was bij Currys en dat Asif en Ruhel voorwaardelijk vrij waren, allemaal thuis in Tipton.
Ruhel. “Dat was het belangrijkste. De moslims helpen was bijzaak. Heel de wereld sprak over hen. Wij, vier gewone jongens uit Tipton, zouden de bad guys misschien in levenden lijve kunnen zien. Imagine that!” En Osama bin Laden ook? Asif haalt zijn schouders op. “Die naam kenden we pas sinds 11 september. Hij liet ons koud.” (De Morgen, 29/04/2006) Andere vragen die je je zou kunnen stellen zijn bijvoorbeeld: Hoe kunnen ze Shafiq vergeten wanneer de bus net voor de Afghaanse grens even stopt bij een moskee? En waarom steken de anderen dan gewoon de grens over, zonder eerst Shafiq teruggevonden te hebben?
VRAGEN VOOR DE LEERLINGEN
Uiteindelijk worden de drie op 5 maart 2004, na meer dan twee jaar in Guantánamo, terug naar Engeland gebracht. Ze worden in Londen ondervraagd door de politie en vlak daarna vrijgelaten, zonder dat er enige aanklacht tegen hen wordt behouden. Wie gaat er nu naar Afghanistan in volle oorlogstijd? Het is een vraag die veel kijkers zich al gesteld hebben. Op 12 oktober namen de vier Britten een bus richting Afghaanse grens. Asif getuigt dat niemand in Pakistan geloofde dat Afghanistan aangevallen zou worden en dat ze dus het risico van hun avontuur niet juist hebben ingeschat. De Amerikaanse bombardementen waren echter al ingezet sinds 7 oktober. Blijkbaar waren de jongens daar niet van op de hoogte… Hun beslissing lijkt op het eerste gezicht onbegrijpelijk, zeker als je het achteraf beschouwt. Een journalist van De Morgen stelde deze vraag dan ook aan de drie. “Maar we wisten niet eens dat het oorlog was”, roept Ruhel. “Alle Pakistanen die wij spraken, zeiden dat het niet zo’n vaart zou lopen. Ga maar eens kijken, je zult zelf zien dat die westerse media allemaal overdrijven, zeiden ze ons.” Behoorlijk naïef, geven ze nu zelf toe. “Maar we wilden de Taliban zien”, grijnst
15
• Hoe verliep ‘de weg’ naar Guantánamo? Hoe raakten de drie Britse jongens daar verzeild? • Misschien kun je hun verhaal reconstrueren aan de hand van de plaatsen waar de film zich achtereenvolgens afspeelt. § Tipton, Engeland § Faisalabad, Pakistan § Karachi, Pakistan § Quetta, Pakistan § Kandahar, Afghanistan § Kabul, Afghanistan § Kunduz, Afghanistan § Sheberghan gevangenis, Afghanistan § Kandahar luchtmachtbasis, Afghanistan § Guantánamo, Cuba • Kun je de plaatsen waar de Tipton Three langs kwamen terugvinden op een landkaart? • Je zou het verhaal van THE ROAD TO GUANTÁNAMO kunnen verdelen in drie stukken, die telkens overeenkomen met een genre: van een roadmovie over een oorlogsfilm naar een gevangenisfilm. Kun je het verhaal navertellen aan de hand van deze onderverdeling? • Om welke reden vertrokken de Britse jongens naar Pakistan? Vanwaar de beslissing om naar Afghanistan te gaan? Waarom wilden ze terug naar Pakistan? Wat liep er mis toen ze een busje namen richting Pakistaanse grens? Hoe komt het dat ze gearresteerd werden? • Kun je begrijpen dat de vier vrienden beslisten om naar Afghanistan te gaan?
16
• Vind je hun verhaal geloofwaardig? Zijn er elementen in hun verhaal waar je misschien aan twijfelt? • De film eindigt met de bruiloft van Asif. Vind je dat een goed einde? Hoe zou jij deze film laten eindigen?
Een aanklacht tegen de schending van de mensenrechten De ontberingen en mishandelingen die Asif, Ruhel en Shafiq van november 2001 tot maart 2004 hebben moeten doorstaan, zijn onvoorstelbaar. Noch Afghaanse, noch Amerikaanse, noch Britse militairen behandelden hun gevangenen met het minste respect. Michael Winterbottom en Mat Whitecross hebben een missie: de mensen moeten weten wat er in Guantánamo gebeurt. Dan kunnen de kijkers zelf concluderen of ze deze mishandeling goedkeuren. Concreet gaven ze die missie vorm in een docudrama.
Opgesloten in Afghanistan Bij hun arrestatie door de Noordelijke Alliantie vallen de drie Britse vrienden al meteen in bijzonder ‘foute’ handen. Aan het hoofd van deze Afghaanse troepen staat de beruchte en gewelddadige generaal Dostum. Zahid hoort van een gevangene dat diens vingers werden afgesneden door mannetjes van Dostum. De drie zijn ook zelf getuige van het agressieve optreden van de troepen: ze zien massagraven waar zowel dode als nog levende gevangenen in worden gegooid. Tijdens het transport van de gevangenen naar Sheberghan sterven velen een verstikkingsdood. Een gesloten container wordt overvol geladen terwijl er bijlange niet genoeg zuurstof is. De soldaten lossen dit op door dwars doorheen de metalen wand van de container te schieten. Dat resulteert in meer lucht in de bedompte container, maar ook in schotwonden bij de gevangenen. Na achttien uur rijden, blijken velen overleden. De soldaten doorzoeken de zakken van de doden en gooien hen daarna gewoon op een stapel. De scène doet denken aan de massatransporten naar de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de gevangenis van Sheberghan krijgen ze dagenlang geen eten of drinken. Vervolgens worden ze opgesloten in de Amerikaanse luchtbasis van Kandahar. Daar worden ze ’s nachts ieder uur gewekt zodat de soldaten hun nummer kunnen controleren. Op een vreselijk sadistische manier wordt een beetje voedsel naar de gedetineerden gegooid.
17
18
Tijdens de vlucht naar Guantánamo op Cuba worden de gedetineerden vastgebonden in stressposities. Bovendien moeten zij ‘oorwarmers’ en een grote zwarte ‘stofbril’ dragen zodat ze er totaal geen benul van hebben waar ze zijn, waar ze naartoe gaan of wat er onderweg gebeurt. Shafiq beschrijft de pijn, veroorzaakt door de handboeien: “During the plane journey the shackles had been so tight that they really cut into me. I still have scarring on my left arm from them and I lost the feeling in my right hand for a long time because they were on so tight.”
Guantánamo Bay De feiten over Guantánamo Op 11 januari 2002 werden de eerste gevangenen overgebracht naar Guantánamo Bay, Cuba. De Verenigde Staten beschouwen de gedetineerden als ‘vijandige strijders’ en niet als krijgsgevangenen. Daardoor is artikel 3 van de Conventie van Genève niet van toepassing voor hen. Precies dat artikel stelt dat verdachten recht hebben op een eerlijk proces en dat marteling en andere wreedheden verboden zijn.
19
Niet zonder reden bevindt de gevangenis zich ook op Cuba, buiten het grondgebied van de VS. Bush en zijn aanhangers vinden dat men het daar niet zo nauw moet nemen met de internationale wetgeving. De gevangenen worden nooit formeel van een misdaad beschuldigd en mogen geen contact hebben met hun familie of met een advocaat. Ze kunnen zich dus onmogelijk verdedigen, maar worden vastgehouden in bedenkelijke omstandigheden en wellicht zelfs gemarteld. Nu nog steeds zitten er een vierhonderdtal personen gevangen in Guantánamo.
In THE ROAD TO GUANTÁNAMO zie je hoe de gedetineerden in heel kleine cellen worden opgesloten. Ruhel vergelijkt hun situatie in de film met een dierentuin. De kooien in Camp X-ray bevinden zich in openlucht. Overdag is het er snikheet, ’s nachts ijskoud. De gevangenen mogen niet rechtop staan in hun cel of tegen de omheining leunen. Slechts één keer per week mogen ze gedurende vijf minuten wandelen buiten de cel. Ze moeten het stellen met een wekelijkse douche van 1 à 2 minuten. De gevangenen mogen niet bidden. De bewakers spotten zelfs met hun geloof. Asif merkt op: “They would kick the Koran, throw it in the toilet, and generally disrespect it. It is clear to me that the conditions in our cells and general treatment were designed by the officers in charge of the interrogation process to ‘soften us up.’” Als ze zich niet aan de regels houden, komt de ‘Extreme Reaction Force’ in actie. Een legertje van vijf gewapende mannen komt hen met veel machtsvertoon een lesje leren. Om informatie los te krijgen uit de drie Britse jongens worden hen telkens opnieuw dezelfde vragen gesteld. Zolang zij niets loslaten over enige betrokkenheid bij terroristische organisaties, worden ze door de bewakers in elkaar geslagen. Op die manier proberen ze hen tot bekentenissen te dwingen. Ook worden ze door de ondervragers psychisch onder druk gezet met valse informatie. Zo vertelt men Shafiq dat zijn huis in Engeland werd bestormd, zestien uur na z’n vertrek. De ondervragers vertellen hem dat er een nieuwe Britse wet is ingevoerd die bepaalt dat elke familie die in verband staat met een terroristische organisatie wordt uitgewezen.
20
Na hun verhuis naar Camp Delta wordt de situatie iets ‘comfortabeler’: ze leven in kleine cellen in containers en er is een beetje meer aandacht voor hygiëne. De gevangenen krijgen zelfs een tandenborstel. De ergste marteling zal echter nog volgen. In mei 2003 menen de Amerikaanse ondervragers de drie Britten te herkennen op wel erg vage videobeelden van een bijeenkomst met Mohammed Atta en Osama bin Laden. Omdat Asif, Ruhel en Shafiq hun aanwezigheid daar ontkennen, worden ze opgesloten in een isolatiecel. Zolang ze niet bekennen dat ze lid zijn van Al Qaeda, worden ze urenlang vastgebonden in stresshoudingen en geteisterd door loeiharde muziek en oogverblindende lichtflitsen. In interviews vertellen de drie dat ze bovendien seksueel misbruikt werden. Deze vernederingen wilden ze echter niet tonen in de film (bron: De Morgen 29/04/2006). Pas nadat blijkt dat de drie een waterdicht alibi hebben voor het tijdstip van de bijeenkomst op de videobeelden, stoppen de mishandelingen. Maar zelfs terwijl ze hun onschuld bewezen hebben, blijven ze vastgehouden in Guantánamo.
Reactie van de Amerikaanse overheid Hoewel er langs alle kanten protest komt tegen de schending van de rechten van de gedetineerden in Guantánamo, blijven de Amerikaanse president Bush en zijn volgelingen hardnekkig het gevangeniskamp in Cuba verdedigen. Donald Rumsfeld: “The fact remains that the treatment is proper and there’s no doubt in my mind that it is humane and appropriate and consistent with the Geneva Convention for the most part.” George Bush stelt de hele ‘war on terror’ voor als een simpele strijd van goed tegen kwaad. De mensen opgesloten in Guantánamo zijn terrroristen, het kwade in persoon. De Amerikaanse soldaten zijn helden die de vrijheid van de Amerikaanse burgers waarborgen door deze hoogstgevaarlijke figuren veilig op te bergen.
en… ACTIE! Na het zien van THE ROAD TO GUANTÁNAMO zijn heel wat leerlingen wellicht verontwaardigd dat deze gevangenis nog steeds bestaat. Maar hoe kunnen jongeren zelf meehelpen in de strijd voor de sluiting van Guantánamo? De achttien jaar jonge Laura Sol vroeg het zelf aan de Tipton Three tijdens het Filmfestival Open Doek, waar ze in 2006 te gast waren. De drie antwoordden zonder aarzeling: “Je zou bij Amnesty International moeten gaan! En neem al je vrienden mee, al je familieleden en iedereen die jij kent. Ga bij Amnesty International en voer zo strijd tegen Guantánamo Bay. Schrijf naar je eerste minister dat Guantánamo moet sluiten. Schrijf naar je regering. Vertel hen wat wij hebben getoond. Vertel hen over je bezorgdheid… Of schrijf naar Bush…” Verscheidene mensenrechtenorganisaties pleiten al jaren voor een sluiting van dit gevangenenkamp op Cuba. Hun oproep wordt gesteund door VN-experts, de voormalige Amerikaanse presidenten Carter en Clinton en Europese staatshoofden. Dat is ook de missie die Michael Winterbottom nastreeft met zijn film. Hij wil laten zien dat de gevangenen ook mensen zijn en dat niemand zulke onmenselijke behandeling verdient.
21
Momenteel loopt er bij Amnesty International een leuke online actie over Guantánamo. Iedereen kan virtueel inschepen voor een vaart naar de beruchte gevangenis. Actievoerders komen vanuit de hele wereld om zelf ’s te kijken of de behandeling van de gedetineerden wel menselijk is. Op amnesty.textdriven.com/guantanamo/home/ kun je jezelf inschrijven in de virtuele vloot en je eigen personage vormgeven, je kunt vrienden uitnodigen om met je mee te reizen en kijken wie jouw medereizigers zijn.
22
Bovendien vind je op de volgende webpagina van Amnesty International Vlaanderen een heleboel interessante links naar meer achtergrondinformatie over Guantànamo Bay. Surf naar www.aivl.be/index.cfm?PageID=3086.
Vragen voor de leerlingen • Beschrijf de omstandigheden in de gevangenis op Guantánamo Bay. Vind je dat menswaardige condities? • Kun je je voorstellen waarom de soldaten zich zo agressief gedragen tegenover de gevangenen? • De regisseur stelt zich in deze film de vraag: “How far will we go in the name of security?” Hoe ver vind jij dat men kan gaan om informatie te verkrijgen over terroristische organisaties? Wat mag wel, wat gaat te ver? • Heeft THE ROAD TO GUANTÁNAMO jouw mening over de behandeling van de gevangenen veranderd? • Ga jij meedoen aan de vlootactie van Amnesty International? Waarom wel/niet? • “ bound to Defend Freedom” (“Ons erewoord dat we de vrijheid verdedigen”) staat er op een bord naast de ingang van de Cubaanse gevangenis. Wat zouden de Amerikanen met deze ‘slogan’ bedoelen?
Actualiteit! • Had je al eerder gehoord over de gevangenis in Guantánamo? • Verandert deze film je kijk op Guantánamo Bay? • Is dit volgens jou een anti-Amerikaanse film? Als deze problematiek de leerlingen interesseert, kunnen ze een schat aan informatie vinden, verspreid over het internet. Een goede startpagina is die van Amnesty International Vlaanderen: www.aivl.be/index.cfm?PageID=3087.
23
Focus op het docudrama Docudrama In het genre van het docudrama is het de bedoeling om, gebruikmakend van authentiek bronnenmateriaal, waargebeurde feiten te reconstrueren. Zo speelt men bijvoorbeeld het leven van een beroemdheid na of geeft men d.m.v. een reconstructie een kritische blik op recente historische feiten. Een historische gebeurtenis kan echter nooit perfect waarheidsgetrouw nagespeeld worden. De makers van een docudrama moeten zelf altijd nog veel details invullen. In een docudrama combineert men dus feiten en fictie. Uit de Engelse woorden ‘fact’ en ‘fiction’ ontstond de benaming ‘faction’. Terwijl fictie een subjectieve wereld creëert die steeds een min of meer vertekende voorstelling brengt van de werkelijkheid, streven de beoefenaars van faction naar een objectieve weergave van de feiten op basis van verslagen en documenten. Toch houdt ook faction meestal een moment in van keuze en van stellingname tegenover bepaalde situaties en levensomstandigheden in de samenleving. Het genre van het docudrama is tegenwoordig erg populair. De laatste jaren verschenen bijvoorbeeld UNITED 93 over het op 11 september gekaapte vliegtuig dat zijn doel miste of CAPOTE over de excentrieke journalist Truman Capote, GOOD NIGHT AND GOOD LUCK over Senator McCarthy, of bv tv-series als RESCUE 911.
Feit of fictie? Veel critici en andere kijkers hebben zich al vragen gesteld bij de geloofwaardigheid van het verhaal van de Tipton Three. Hoe haalden ze het bijvoorbeeld in hun hoofd om naar Afghanistan te trekken terwijl dat land door Amerikaanse troepen gebombardeerd werd? Of hoe komt het dat ze als onschuldige toeristen terechtkwamen tussen Talibanstrijders? Winterbottom is er zich heel erg van bewust dat hij nalaat kritische vragen te stellen bij het verhaal van het drietal. Telkens als hem zulke bedenkingen worden voorgelegd, zegt hij dat het niet zijn bedoeling was een objectieve weergave van de feiten te geven. Wat THE ROAD TO GUANTÁNAMO wel wil doen is de drie jongens de kans geven hun visie op de gebeurtenissen te geven. “De Tipton Three zijn nooit aangeklaagd en ze hebben nooit de mogelijkheid gehad hun zaak te verdedigen. Het is belangrijk dat ze dat nu kunnen doen.”
24
Bovendien is de schuldvraag in dit verhaal ook niet de belangrijkste, aldus Winterbottom. Niemand verdient het om op deze manier gemarteld te worden. Ongetwijfeld zitten er ook criminelen en moordenaars opgesloten op Guantánamo Bay, maar ook zij hebben rechten en moeten humaan behandeld worden.
Suspension of disbelief Vraag is echter of de toeschouwer zich ervan bewust is dat de film ‘slechts’ een visie op de situatie is, en dat we nagespeelde scènes te zien krijgen. Hoewel het duidelijk is dat het om gereconstrueerde scènes gaat – we zien toch dat acteurs de feiten naspelen – vergeten we dat als filmkijker wellicht te snel. Dat is precies de grootste kracht van cinema: we kijken naar een verzonnen verhaal, maar heel makkelijk vergeten wij dat beelden geconstrueerd werden. Zo komt het dat wij ons inleven in de personages en hun verhaal. We wenen als we verdriet zien, zelfs als we weten dat het niet echt is. We zijn blij als de hoofdpersonages uiteindelijk gelukkig samenzijn, ook al weten we dat mensen dat voor ons verzonnen hebben. Natuurlijk weten we dat wat we zien niet de werkelijkheid is, maar we zetten dat besef geheel vrijwillig opzij om ons over te geven aan de emoties van de film. Deze overgave aan de fictie noemt men ‘suspension of disbelief’ (letterlijk ‘opschorting van ongeloof’).
25
De bouw van het docudrama Ook al geven we ons tijdens het bekijken van een film heel gewillig over aan de beelden die men op ons loslaat, soms moeten we ons er toch rekenschap van geven dat elke scène bewust werd geselecteerd en geconstrueerd. Dat alles omdat praktisch alle filmmakers een bepaald effect beogen en ons dus proberen te manipuleren. Zoals reeds vermeld maken Michael Winterbottom en Mat Whitecross er geen geheim van dat ze met THE ROAD TO GUANTÁNAMO de mishandeling van Guantánamo-gevangenen willen aanklagen. En om dat doel te bereiken, hebben ze de ideale opbouw uitgedacht. De film werd enerzijds opgebouwd uit scènes waarin de ervaringen van het viertal nagespeeld worden door acteurs en bevat anderzijds archiefbeelden en nieuwe interviews met de echte protagonisten. Bovendien is het geheel ingenieus gemonteerd. Rechtstreekse getuigenissen Het vertrekpunt bij de productie van THE ROAD TO GUANTÁNAMO was een reeks interviews met Asif, Shafiq en Ruhel, afgenomen door coregisseur Mat Whitecross. Fragmenten uit deze interviews werden ook gebruikt in de uiteindelijke, afgewerkte film. Je ziet drie doodnormale jongens die hun verhaal vertellen alsof het om een avontuurlijke trip gaat. Gevraagd naar de reden waarom de reconstructie in de film afgewisseld wordt met getuigenissen, zegt Michael Winterbottom: “We were all told that the people in Guantánamo were the most dangerous terrorists in the world, and that’s why it was necessary for America to create this bizarre extra-legal prison, and when we met them they were so ordinary. So we wanted to show the gap between what you thought people would be like in Guantánamo and the reality of meeting them. The simplest and most effective way to tell their story was to have them tell it within the film.” Doordat je als kijker kunt kennismaken met de individuen die deze hel hebben overleefd, krijgt de hele situatie een menselijk gezicht. Dit is niet louter een case-study over de rechten van gedetineerden in Guantánamo, maar het relaas van medemensen die op een onaanvaardbaar wrede manier behandeld worden.
Nagespeelde scènes De makers van THE ROAD TO GUANTÁNAMO zijn zich er ook van bewust dat kijkers zich veel beter kunnen inleven als ze ook kunnen zien wat verteld wordt. Om te begrijpen wat het betekent om opgesloten te zijn in een gevange-
26
nis als Guantánamo, volstaat het niet om alleen maar te zeggen dat je daar geslagen wordt door de ondervragers. Beelden hebben een veel grotere impact dan louter omschrijvingen. Daarom bouwde men de gevangenis na in Iran en liet men acteurs de gebeurtenissen naspelen. Moeilijk bij zo’n reconstructie is wel dat je nooit perfect de werkelijkheid kunt naspelen. Dennis Van Dessel vindt in zijn recensie voor Digg.be: “Een aantal van de scènes in THE ROAD TO GUANTÁNAMO zou grappig zijn als ze niet zo angstaanjagend waren. De ondervragingsmethodes van de Amerikanen blijken ongeveer even fair en subtiel als degene die we gewoonlijk in oorlogsfilms zien bij nazi’s: Asif, Ruhel en Shafiq lopen enkel in een oranje uniform rond, maar telkens wanneer ze naar de ondervragingskamer worden gebracht, moeten ze op de grond gaan liggen en worden ze weggehaald door een groepje van vijf soldaten in volledige battle-dress.” En dit agressieve beeld past natuurlijk volledig in de opzet van de filmmakers. Zij willen laten zien dat de Amerikanen hun gevangenen op een onredelijke en onmenselijke manier behandelen. Misschien ging het er in realiteit wel iets zachter aan toe. Hier lijkt echter de boodschap die men wil overbrengen het belangrijkst, en die wordt verpakt in een documentaire-vorm.
27
Om het documentairegevoel nog te versterken, heeft men alle gereconstrueerde scènes gefilmd met een digitale hand-held camera. De beelden hebben een grove korrel en lijken de hele tijd te schokken, doordat de camera met de ‘losse’ hand werd vastgehouden. Enkele scènes werden ook in het donker opgenomen, zonder extra belichting. Door deze zeer bewuste stijlkeuzes lijkt het alsof de beelden gemaakt zijn door een amateurcameraman die toevallig aanwezig was bij de gebeurtenissen. De flash-backs van onbezorgde tijden zijn op dezelfde manier in beeld gebracht. Het lijken amateurbeelden die toevallig geschoten zijn, maar het zijn natuurlijk geacteerde scènes die ons nog maar ’s moeten tonen wat voor doodnormale jonge gasten dit zijn.
Als kijker vergeet je helemaal dat het om een reconstructie gaat. Door de hyperrealistische beelden lijkt het alsof je heel direct betrokken bent bij wat je te zien krijgt.
Archiefbeelden Naast rechtstreekse interviews en gereconstrueerde scènes bevat THE ROAD TO GUANTÁNAMO tenslotte ook archiefbeelden uit recente journaals of persconferenties over Afghanistan en Guantánamo. Michael Winterbottom maakte deze keuze om verschillende redenen. Ten eerste wilde hij met die fragmentjes uit het nieuws de kijker herinneren aan wat er zich in Afghanistan recentelijk heeft afgespeeld. De meeste toeschouwers van de film hebben die geschiedenis namelijk gevolgd via de media. Bovendien kun je door de beelden uit journaals heel scherp het contrast zien tussen de verschillende standpunten in een conflictsituatie. Wat wij op onze televisieschermen te zien kregen, was bijna uitsluitend afkomstig van journalisten die hun camera’s opstelden vanuit het kamp van de Amerikanen en de Noordelijke Alliantie. In de film wil Winterbottom ons een dubbel perspectief geven. Een journalist liet bijvoorbeeld een militair aan het woord die heel fier verklaarde: “We zijn nu op zoek naar de echt slechte elementen en we zijn dus zeer alert. De mariniers zijn op alles voorbereid.” Daarnaast zien we dat de drie Britse jongens op een overdreven vijandige manier benaderd worden, terwijl ze allesbehalve gevaarlijk zijn.
28
Montage Met de manier waarop de filmmaker beelden achter elkaar plakt, beoogt hij een bepaald effect bij de kijker. Het is een zeer krachtig instrument om de kijker te manipuleren. Michael Winterbottom maakt nadrukkelijk gebruik van montage om George W. Bush en verwanten belachelijk te maken. De film opent met Bush die verklaart: “The only thing I know for sure is that these are bad people.” Meteen daarop volgt een beeld van een jongen die zijn tanden poetst en heel gehoorzaam is, en lief voor zijn moeder. Zou dit volgens Bush dan zo’n door en door slecht exemplaar van de menselijke soort zijn? Het effect op de toeschouwer zou uiteraard helemaal anders zijn als je na Bush’ uitspraak een beeld van de aanslagen op de WTC-torens in New York zou laten volgen.
Vragen voor de leerlingen • THE ROAD TO GUANTÁNAMO is een docudrama. Kun je zo nauwkeurig mogelijk omschrijven wat een docudrama is? Ken jij nog andere docudrama’s? • Beschouw jij wat in deze film getoond wordt als feiten of toch eerder als fictie? • Waarom denk je dat de regisseur ervoor gekozen heeft de reconstructie te onderbreken met rechtstreekse getuigenissen van de drie Britten? • Kun je een reden bedenken waarom er ook archiefbeelden (uit journaals en persconferenties) worden getoond in THE ROAD TO GUANTÁNAMO? • Wat willen de Tipton Three met deze film bereiken, volgens jou? Hebben zij hetzelfde doel als de regisseurs? • Veel scènes in de film zouden grappig zijn, als ze niet zo angstaanjagend waren. Akkoord of niet? Hoezo?
29
Andere filmaspecten Acteurs Michael Winterbottom heeft gezocht naar jongens die uit een gelijkaardige context komen als Asif, Ruhel en Shafiq. Zij zouden de belevenissen van de Tipton Three gaan naspelen. Eerst ontmoetten de acteurs de ‘echte’ drie Britten. Ze brachten samen heel wat tijd door, zodat de acteurs wisten hoe ze hun ‘personage’ moesten spelen. De acteurs lazen ook alle interviews die gemaakt waren. Zo wisten ze hoe het in werkelijkheid gelopen was. Om de feiten zo ‘natuurlijk’ mogelijk te reconstrueren, moesten de acteurs de hachelijke situaties vervolgens zelf ervaren. De acteurs die de belevenissen van de Tipton Three hebben nagespeeld, hadden geen acteerervaring toen de opnames van THE ROAD TO GUANTÁNAMO begonnen. Volgens Winterbottom ging het in de film ook niet zozeer om de individuele psychologie van de personages, wel over de onmenselijke omstandigheden waarin zij als Guantánamo-gevangenen terechtkwamen.
KNT In België en Nederland waarschuwt men op de dvd-verpakking van THE ROAD TO GUANTÁNAMO dat de film niet geschikt is voor kinderen jonger dan 16 jaar. Dat vindt men doordat er in de film nogal wat geweld te zien is en er soms grof taalgebruik voorkomt (zie icoontjes).
30
“In de VS werd deze reclameposter van THE ROAD gecensureerd. De Motion Picture Association of America (MPAA) oordeelt dat het beeld van een gevangene met een zak over het hoofd niet kan omdat het een beeld is dat ‘marteling’ laat zien. De makers en verdelers zijn kwaad en verbaasd. Ze wijzen erop dat advertenties voor horrorfilms veel wredere dingen laten zien. The Washington Post merkt fijntjes op dat de regering-Bush de zakken over de hoofden niet als marteling bestempelt, terwijl een beeld daarvan nu gecensureerd is omdat het dat wel zou zijn. Toen verdeler Howard Cohen tegen de MPAA aanvoerde dat de realiteit moet worden getoond om te voorkomen dat Amerikanen gevoelloos of onverschillig staan tegenover laakbare praktijken in ‘de oorlog tegen terreur’, was het antwoord alleen: ‘Die zak moet weg.’” (bron: Barbara Debusschere in De Morgen 19-05-2006)
Vragen voor de leerlingen • Weet je wat deze pictogrammen betekenen?
31
• Houd / hield je rekening met deze waarschuwingen op bijvoorbeeld een dvd? • Welke waarschuwingen zou jij plaatsen bij THE ROAD TO GUANTÁNAMO? • In de VS werd deze affiche gecensureerd. Het beeld van een gevangene met een zak over zijn hoofd kan niet omdat het marteling toont, vindt men. Denk jij dat deze affiche geschikt is om op openbare plaatsen uit te hangen?
Bibliografie Officiële website met o.a. trailer: www.roadtoguantanamomovie.com Interviews: − Hugo Bernaers, Interview met Michael Winterbottom: “De wereld is het gewoon, maar het blijft pervers.” Filmmagie juni 2006. − Julie Decabooter, Interview met de Tipton Three: “Aan deze film meewerken is onze plicht.” Filmmagie juni 2006. − Sdf, ‘We mogen Guantanamo niet normaal vinden.’ De Standaard 07/06/2006. − Samir Fakher-Eldin, ‘You’ve got to leave it behind. It’s destiny, innit?’ http:// www.mongrel.ie/issue20/apr06pp42.php. − Laura Sol, Interview met de Tipton Three. Jongerenwebredactie Filmfestival Open Doek 2006. − Cara Wides, ‘Using terror to fight terror’. The Observer 26/02/2006. film.guardian.co.uk/features/featurepages/0,,1717953,00.html − Geert Zagers, ‘Guantanamo door de ogen van de gevangenen’. De Morgen 07/06/2006. − Interview met de Tipton Three, ‘We zijn gefolterd en misbruikt, maar we zijn niet boos en willen geen wraak.’ De Morgen 29/04/2006. Recensies: − RB, ‘The road to Guantánamo: rauwe, maar lauwe cinema’. Tertio 14/06/2006. − Karin Seberechts, THE ROAD TO GUANTÁNAMO, Filmmagie juni 2006. − Jan Temmerman, ‘The road to Guantanamo’. De Morgen 07/06/2006. − Dennis Van Dessel, ‘The road to Guantanamo’. www.digg.be 07/06/2006. − Kaj van Zoelen, ‘The road to guantanamo’. www.filmtotaal.nl 01/06/2006. Nog meer informatie over de film: − Barbara Debusschere, ‘Oorlogsdocumentaires krijgen tegenwind van Amerikaanse overheid’. De Morgen 19/05/2006. − Philip Kennicott, ‘MPAA rates poster an F’. Washington Post 17/05/2006. − Interessante links: www.cinema.nl/cinema/movies/index.jsp?movies=28322790 Over de makers: − Een interview met Mat Whitecross op 22/06/2006, www.indiewire.com − Mik Torfs, ‘Compromisloos veelfilmer’. Filmmagie juni 2006.
32
Over docudrama: − en.wikipedia.org/wiki/Docudrama − Hendrik van Gorp e.a., Lexicon van literaire termen. Wolters Plantyn, 1998.
Lesbrief voor de leerlingen Op de volgende pagina is een lesbrief voor de leerlingen toegevoegd. Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben. Deze vormen een leidraad voor de leerlingen tijdens de verwerking.
Over mensenrechten in Guantánamo: − www.aivl.be/index.cfm?PageID=3086 − www.amnestyusa.org/War_on_Terror/Close_Guantanamo/page.do?id=1031 039&n1=3&n2=821&n3=1074 Dank voor de suggesties van Lore van Welden, Amnesty International Vlaanderen.
33
34
Lesbrief Wij horen graag je reactie op deze film. Ga je de film bekijken tijdens Filmfestival Open Doek, dan kan je je mening kwijt op het kaartje dat je krijgt na de voorstelling. Neem eens een kijkje op de officiële website van THE ROAD TO GUANTÁNAMO: www.roadtoguantanamomovie.com Bush: “The only thing I know for certain is that these are bad people.” In de film leren we enkele van die ‘slechte mensen’ kennen. Hoe zou jij deze jongens omschrijven? Asif: “Because you live in Britain you’ve got this thing about Americans, you think: ‘They’re alright’.” Achteraf bleek dat lelijk tegen te vallen. Welke beproevingen zouden de Tipton Three nog moeten doorstaan? Vind je dat de Amerikaanse en Britse militairen rechtvaardig behandeld worden door de makers van THE ROAD TO GUANTÁNAMO? Krijgen zij de kans om zich te verdedigen? Pamflet of verslag? Wil je helpen in de strijd voor de sluiting van de gevangenis op Guantánamo? Doe mee aan de online actie van Amnesty International! Iedereen kan virtueel inschepen voor een vaart naar de beruchte gevangenis. Surf naar amnesty.textdriven. com/guantanamo/home/.
35
36
