the Bluecoat Liverpool, 2001 - 2008
the Bluecoat Liverpool, 2001 - 2008 restauratie en uitbreiding Bluecoat Chambers met galeries, voorstellingszaal, ateliers, horeca en kantoorruimte, School Lane, Liverpool bouwsom Ca. € 12.000.000,-- excl. BTW opdrachtgever
kostenadviseur
The Bluecoat, Liverpool
Tweeds, Liverpool
coördinerend architect, meubelontwerper
installatie adviseur
biq, Rotterdam
Ernest Griffiths, Bromborough
Theo van de Beek, Marjolein van Eig, Hans van der Heijden, Helen Webster, Rick Wessels
ontwerp bewegwijzering Nonconform, Liverpool
uitvoerend architect Austin-Smith:Lord, Manchester/ Liverpool
project manager B4, Manchester/Londen
restauratie adviseur Donald Insall, Chester
aannemer Kier North West, Liverpool (restauratie, nieuwbouw),
landschapsarchitect
Whittakers, Liverpool (interieur)
Austin-Smith:Lord, Manchester/ Liverpool fotograaf constructeur
Stefan Müller, Berlijn / Rob Nagelkerke, Vlaardingen
Techniker, Londen
(maquettes)
Ontwerptoelichting the Bluecoat in Liverpool uitgebreid door biq Chris Foges, Architecture Today 187, 2008
De in 1717 gebouwde Bluecoat was een school tot 1906,
gegaan na ernstige bomschade in 1941.
goed (de uitbreiding is geheel gebaseerd op de steenmaat,
waarna het diende als werkruimte voor kunstenaars,
De nieuwe vleugel bevat een reeks zeer verschillende
heeft van binnen wit geschilderd metselwerk en van buiten
autoshowroom en architectuurschool. Ondertussen werd
afzonderlijke ruimten. Hans van der Heijden van biq wilde
strengpersstenen, alles in tegelverband met strekken in de
het gebouw voortdurend met sloop bedreigd. Het geeft nu
een gebouw met ramen maken dat zijn stedelijke omgeving
lange richting en koppen in de korte richting).
onderdak aan zo’n twintig plaatselijke kunstorganisaties
beantwoordde en dat stond op gespannen voet met het
en biedt atelierruimte en gelegenheid voor expositie en
concept van de galerie als gesloten witte doos en het
Pratend over het gebruik van rood metselwerk, de
uitvoerende kunsten. Een kloeke uitbreiding en verbouwing
theater als gesloten zwarte doos. Het ‘compromis’ is niet
‘typisch Engelse’ erkers en de eigentijdse interpretatie
door biq stadsontwerp verbetert de faciliteiten voor de
alleen aanvaard, maar wordt uitbundig gevierd: de grootste
van traditionele details, herinnert Van der Heijden zich dat
gebruikers en voorziet het gebouw voor het eerst van
galerie op de begane grond opent naar een dubbelhoge
hij zich gevleid voelde toen hem werd verteld werd dat
speciaal ontworpen galeries en een theater.
kloostergang die op de achtertuin uitkijkt. Vanuit een
de eerste maquette aan De Stijl deed denken en hij gaat
kleinere galerie kijken drie hoge ramen op College Lane.
enthousiast verder over Mondriaan ‘die de fragmenten die
Het bestaande bouwwerk is gerationaliseerd: twee nieuwe
Daarboven ligt een dubbelhoge galerie met drie erkers
onze realiteit vormen uit elkaar haalde en daarmee nieuwe
verkeerskernen en een aantal andere kleinere ingrepen
en een lichtstraat. Daarnaast ligt het theater met aan ene
composities samenstelde.’
bemiddelen de 32 verschillende vloerniveaus in het drie
kant een insteekverdieping, een rij inpandige ramen aan de
verdiepingen hoge gebouw. Een consistent materiaalpalet
andere kant en een lichtstraat erboven.
is gebruikt bij alle winkel-, kantoor- en atelierruimten: hoge
Maar dit gebouw is veel meer dan een simpele re-mix van contextuele referenties- een val waarin veel architecten
plintstukken, deurlijsten en kenmerkende restanten van
Het rough-and-ready gevoel is opzettelijk. Gelukkig
trappen die hopen hun gebouw geldigheid te geven bij
het originele gebouw zijn aangezet in een donkere grijze
maar, want op sommige plaatsen is het afwerkingsniveau
afwezigheid van hogere ideologische motivaties. De echte
kleur. Overal zijn eiken deuren en metalen hekken gebruikt.
erg slecht. Van der Heijden neemt een grappende
kwaliteit is geïnspireerd op een kenmerkend melancholisch
De entreehal is ontdaan van tussenwanden zodat een
ironische houding in over het ‘béton scouse’ (scouser
beeld van een raam, een balkon en een boom uit Aldo
verbinding tussen de voorhof en de achtertuin ontstaat.
is de geuzennaam voor de inwoners van Liverpool) en
Rossi’s ‘Wetenschappelijke autobiografie’. Het vertelt
Verder is de essentiële cellenstructuur gehandhaafd. Dit
andere rampen, maar zijn verbijstering over de manier
over de manier waarop gebouwen betekenis krijgen
geldt ook voor de tentoonstellingsruimte en het theater
waarop de bouw in Engeland is georganiseerd- met alle
door gebruik en door het besef dat zij bestaan in de tijd.
in de uitbreiding. Deze herstelt zelf weer de H-vormige
kostoverschrijdingen, geheimzinnige bureaucratie en
Twee aspecten van biq’s ontwerp zijn hier belangrijk. Ten
plattegrond van het Queen Anne gebouw, die was verloren
inefficiëntie- is duidelijk. Het metselwerk daarentegen is zeer
eerste het gebruik van zware, duurzame materialen met
het onuitgesproken vertrouwen in de toekomst van het gebouw en het vermogen om door verwering en slijtage het verstrijken van de tijd weer te geven. En ten tweede door de eigenaardigheden van de ruimten zelf. Hun vermogen om affectie op te roepen zal de beste verdediging zijn tegen elke neiging om het gebouw te slopen als er om meer ‘flexibiliteit’ wordt gevraagd. Dat heeft the Bluecoat de laatste 100 jaar gered en dat zou zijn plaats in het plaatselijke culturele netwerk voor een lange tijd moeten verzekeren.
bladzijde uit ‘Wetenschappelijke autobiografie’, Aldo Rossi
15 9
11
4 7
12
12
8
8
16
12
12
8
8
8
8
4
8
17
15
7
7
4
7
7
7
7
8
12
11 12
12
12
10
8
7
5
14
13
8
4 8
8 7
7
1
9
6 9
8
BUILDING Liverpool’s Bluecoat extended by Biq. Report by Chris Foges. 1
4
3 5
2 58 • AT187
Built in 1717, the Bluecoat was a school until 1906, since when it has functioned variously as artists’ studios, a car showroom and the Liverpool School of Architecture, repeatedly resisting threats of demolition in between times. It now accommodates twenty-odd local arts organisations, provides artists’ studios and is a venue for exhibition and performance. A robust extension and reorganisation by Biq Architecten improves facilities for the tenants and introduces the centre’s first purpose-built galleries and a performance space. The existing fabric has been rationalised: two new circulation cores and other more minor interventions negotiate 32 level
changes across the three-storey building. A consistent palette of materials has been implemented across retail, office and studio spaces: deep skirtings, architraves and distinctive elements of the original fabric are picked out in dark grey; oak doors and metal balustrades are used throughout. The entrance hall has been opened up to form a connection between the front court and the garden. Otherwise the cellular essence of the plan has been preserved, with all of the display and performance spaces in the extension, which itself restores the H-shaped plan of the Queen Anne building following severe bomb damage in 1941.
6 4 7
6
3
The new wing comprises a range of highly individual environments. Biq’s Hans van der Heijden wanted a building with windows that responded to its urban context – incompatible with white cube or black box gallery and
7
12
2
1
6
6
6
5 5
5
5
7 4
14
6 6
Site plan 1 School Lane, 2 College Lane, 3 Friends’ Meeting House, 4 Bluecoat, 5 extension. Top left College Lane elevation with header stack-bonded brickwork and ‘bay’ windows (ph: Stephan Mueller), front courtyard (ph: SM) and garden (ph: Richard Bryant). Plans Ground, first and second floors: 1 courtyard, 2 foyer, bar and box office, 3 garden, 4 circulation core, 5 gallery, 6 retail, 7 creative industries office, 8 artist’s studio, 9 meeting room, 10 restaurant, 11 kitchen, 12 Bluecoat office, 13 performance space & workshops, 14 plant, 15 education, 16 dressing room, 17 mezzanine. Above Circulation core connecting the 2250 square metre extension to the existing building (ph: SM). AT187 • 59
detailing, van der Heijden recalls being flattered when told that an early model recalled De Stijl, and enthuses about how Mondrian ‘looked at the parts that make up reality and reconfigured them into new compositions.’ But there is more to this building than a simple remix of contextual references – a trap fallen into by many architects hoping to give buildings validity in the absence of higher ideological motivations. Its real qualities are inspired by a typically melancholic image from Rossi’s Scientific Autobiography, of a window, a balcony and a tree. It talks about the way in which buildings get their meaning from use, and from the sense that they exist in time. Two aspects of Biq’s design are significant here: first the use of heavy, durable materials, with their implied faith in the future of the building, and ability to reflect the passage of time through weathering and wear. And second, the idiosyncracy of the spaces themselves – whose ability to engender affection will be their own best defence against any inclination to scrap the building whenever more ‘flexibility’ is demanded. That has preserved the Bluecoat for the last 100 years and should secure its place in the city’s cultural fabric for a long time to come. Top East-facing elevation onto courtyard separating the Bluecoat from the Quaker Friends’ Meeting House/BBC building (ph: SM) Below Box office and lockers in reception; restaurant (ph: SM) Right East- and south-facing elevations. Project team Lead architect: Biq; executive architect: Austin-Smith: Lord; conservation architect: Donald Insall Associates; project manager: Buro 4; structural engineer: Techniker; services engineer: Ernest Griffiths; cost consultant: Tweeds; planning supervisor: CDM Planning Supervisors; main contractor: Kier North West; landscape architect: Austin-Smith: Lord; interior design and furniture: Biq.
theatre spaces. The ‘compromise’ is not only accepted but celebrated: the largest groundfloor gallery opens onto a double-height cloister overlooking the garden. From a smaller gallery, three large windows look out onto College Lane. Directly above is a double-height gallery with three aedicular
Top Clockwise from left: performance space with mezzanine viewing gallery (ph: SM); cloister-like gallery space in the new extension (ph: RB); resolution of levels in existing building (ph: SM). Sections NW-SE through garden; NE-SW through extension. Right First-floor gallery (top); ground-floor gallery (ph: SM). 60 • AT187
windows and a clerestorey window. Next door is a performance space with a mezzanine viewing gallery on one side, a row of internal windows looking onto the cloister on the other and the clerestorey above. A rough-and-ready feel was intentional which is lucky because the quality of finish is very poor in places. Rotterdam-based van der Heijden maintains a jokily stoic attitude about the ‘béton scouse’ and other horrors but his bafflement at the way construction is organised here – with cost elasticity, arcane bureacracy and inefficiency unknown in Holland – is easy to detect. The brickwork, in counterpoint, is very good (the extension is dimensioned from the brick module, with exposed white-painted brick internally and a red wire-cut engineering brick externally, both in stack bond – stretchers in the long elevations, headers in the short elevation). Explaining the use of red brick, as well as the ‘typically English bay windows’ and the contemporary interpretation of traditional
Selected suppliers and subcontractors Bricks: Marshalls; brickwork subcontractor: Cara; heritage brickwork: Clan; copper cladding: KME; cladding subcontractor: Varla; aluminium and steel windows and doors: Mag Hansen; internal doors: European Door Sets; hardwood flooring: Hoebeek; sprayed acoustic plaster: Oscar Acoustics; linoleum: Forbo Nairn; carpet: Heckmondwicke.
AT187 • 63
situatie
begane grond
10
11
12
doorsnedes
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Bartel Wiltonkade 161 3029 CN Rotterdam t + 31 (0)10 414 75 85 f + 31 (0)10 433 31 15
[email protected] www.biqstad.nl
24
