Tentoonstelling Suikergoed Zijn Roosendalers zoetekauwen? Rond 1900 telde Roosendaal maar liefst drie suikerfabrieken en meer dan dertig bakkers. Bedrijven als Red Band, Liga, Van Gilse en Lonka zijn onlosmakelijk verbonden met de stad. Vanaf 10 november kunt u in Museum Tongerlohuys de tentoonstelling Suikergoed bekijken, die geheel in het teken van de zoete, verslavende lekkernij staat. Suikergoed laat zien hoe belangrijk de suikerindustrie en de suikerverwerkende bedrijvigheid voor de ontwikkeling van Roosendaal was. U ziet hoe suiker uit suikerbieten gewonnen wordt en tot welke producten dit leidt. Verder ‘spreekt’ u arbeiders uit de suikerfabriek uit de negentiende eeuw. Zij vertellen over hun arbeidsomstandigheden. Uniek filmmateriaal toont de suikerindustrie vroeger en nu.
Suikerfabriek De Ram aan de Oostelijke Havendijk, 1904
De Van Hasseltzaal is gewijd aan de Roosendaalse (banket)bakkers. Hier kunt u zien hoe ze suikerwerk, taarten en figuren van chocolade maakten. Suiker was ook thuis gewild en werd bewaard in suikerpotten. In de salon vindt u recepten uit grootmoeders tijd. Wie weet kent u sommige gerechten nog. Na al dat zoet is een bezoek aan de tandarts onvermijdelijk. Gelukkig doet dat bij ons geen pijn!
Vier meisjes delen suikerspinnen. Foto: Dagblad De Stem / B. Steffen, 1970
De tentoonstelling Suikergoed is van 10 november 2013 tot en met 23 maart 2014 te zien in Museum Tongerlohuys. Rondom deze tentoonstelling worden tal van activiteiten op stapel gezet. Zo zijn er workshops voor kinderen en kunt u leren suikertrekken. De tentoonstelling maakt deel uit van het West-Brabantse project Suikergoed.
Vitamine C Heel wat groepen 5 en 6 bezoeken het archief dit schooljaar. Onze vrijwilligers geven ze een rondleiding door de depots, daarna gaan de kinderen in de binnenstad speuren naar gevelstenen. In het museum worden volgend jaar de groepen 3 en 4 verwacht. Zij maken kennis met Vlaamse kunst. In de archiefdepots mag normaalgesproken geen publiek komen, maar voor de rondleidingen maken we een uitzondering. Foto: B. Frijters.
Onze dienstverlening Of u nu een vaste bezoeker bent of het archief slechts incidenteel bezoekt, u heeft vast een mening over onze producten en diensten. En wij zijn benieuwd naar die mening! Daarom vragen we u een digitaal vragenformulier over onze dienstverlening in te vullen. Het invullen kost circa tien tot vijftien minuten van uw tijd en gebeurt anoniem. Helpt u mee onze dienstverlening te verbeteren? Vul dan de enquête in via de site van het gemeentearchief. Helpt u mee onze dienstverlening te verbeteren? Foto: P. Hanssen / Brabants Nieuwsblad.
Lezingenserie De Henri Mastboom lezingenserie staat dit jaar in het teken van Macht & Pracht. De Oranjes, het Markiezenhof, stationsgebouwen, edellieden en rijke industriëlen: het programma is gevarieerd en speelt zich in verschillende plaatsen in West-Brabant en België af. Download de folder met de lezingen vanaf onze sites. De familie Scholten van Aschat poseert in tuin van Huize Vrouwenhof in 1897.
Stuk van het Jaar De Nederlandse Archieven houden dit jaar voor de eerste keer de verkiezingen voor het Stuk van het Jaar. In het land zijn voorverkiezingen gehouden om de mooiste, bijzonderste en interessantste archiefstukken te zoeken. In september mocht u stemmen en u koos het Ligameisje als Roosendaalse inzending voor de landelijke verkiezing. Hele generaties zijn opgegroeid met de Ligakoeken uit het bekende rode pak met de lachende kleuter erop. Dit meisje heeft Ligaverpakkingen jarenlang en over de hele wereld gesierd. De Ligafabrieken zijn voor eeuwig met Roosendaal verbonden. Een prachtig archief, dat bewaard wordt in het Roosendaalse gemeentearchief. Het Ligameisje neemt het op tegen behoorlijk wat andere inzendingen van archieven door heel Nederland, van kaarten en foto’s tot films en aktes. U heeft nog een paar dagen tijd om stemmen. Op 1 november wordt bekend welk archiefstuk de winnaar is van het Stuk van het Jaar. U kunt de stukken bekijken en stemmen via www.onsdna.nl.
Nieuwe toegangen / aanvullingen op archieven Afgelopen tijd is het archievenoverzicht op de website van het gemeentearchief aangevuld met nieuwe inventarissen, magazijnlijsten en plaatsingslijsten. Zo kunt u voortaan een inventaris van het archief van de Stichting Carnaval Roosendaal over de periode 1964 tot 1993 op onze site vinden. De Collectie Aanwinsten werd uitgebreid met een gedachtenisprent ter gelegenheid van de plechtige heilige communie van F. Devillers op 20 maart 1920. De Regionale Milieudienst West-Brabant (RMD) heet per 1 januari van dit jaar Omgevingsdienst WestBrabant. Een inventaris van het archief van de RMD 1994 tot 2012 is in te zien op de site.
De gedachtenisprent van F. Devillers.
Tot slot kunt u ook het de inventaris van het archief van de Gemeenschappelijke Regeling SociaalEconomische Samenwerking (SES) West-Brabant over de periode 1999 tot 2010 bekijken.
Publicaties Volgend jaar zullen de drie rooms-katholieke Roosendaalse parochies, de Onze Lieve Vrouwe Parochie, de Emmaus parochie en parochie De Ark, fuseren tot één nieuwe parochie. Ter gelegenheid hiervan verschijnt in november het boek Roomskatholiek Roosendaal in beeld, geschreven door Ben Maas, Bert Nijman, Jan Huige, Hans de Jong, René Kools, Petra Versnel-Mergaerts en met medewerking van Marius Broos. De Heilige Kindsheidprocessie van de SintJosephparochie in Sint-Josephstraat in 1927. Foto: H. Vreugde.
Het boek beschrijft hoe de parochies in Roosendaal en Nispen door de eeuwen heen de katholieken hebben geholpen hun geloof inhoud te geven. Daarnaast is er aandacht voor de congregaties, die een bijdrage leverden aan het onderwijs, de verzorging en het kerkelijk en godsdienstig leven. Het boek maakt deel uit van de publicatiereeks van het Roosendaalse gemeentearchief, wordt voorzien van veel illustraties en heeft een omvang van 256 pagina's. Wie zich de afgelopen periode reeds ingeschreven heeft, betaalt € 19,95, anders zal de prijs € 24,95 bedragen.
Aanwinsten Al enkele jaren zet het gemeentearchief in op acquisitie van Roosendaalse en Wouwse sportarchieven. Zo zijn de archieven van de Protestantse Sport Vereniging (PSV) Blauw-Wit, hockeyclub Pelikaan, die dit jaar zijn tachtigjarige jubileum viert, en Atletiekvereniging THOR (opgericht in 1928) verworven. Andere sportarchieven zijn bijvoorbeeld BSC (1928) en het Wielercomité Wouw (1932). Verder hebben we in onze bibliotheek de nodige jubileumboeken en documentatie. Het eerste damesteam van de Roosendaalse hockeyvereniging De Pelikaan, tijdens een wedstrijd in Breda in 1935.
Het Roosendaalse gemeentearchief heeft nu ook het archief van de RK Voetbal Vereniging in huis.
Na het verschijnen van het jubileumboek in 2010 (1935-2010), was het archief van de voetbalvereniging op diverse plaatsen opgeslagen. Nu is het van een inventaris voorzien. Het archief bevat naast de gebruikelijke stukken (jaarverslagen, notulen en correspondentie) ook veel fotomateriaal.
Thom van Amsterdam Dertien vrijwilligers zijn afgelopen jaren bezig geweest de omvangrijke negatievencollectie van Ben Steffen toegankelijk te maken. We hebben echter ook zo’n 150.000 negatieven van een andere persfotograaf in huis. Thom van Amsterdam werkte tot 1997 bij het Brabants Nieuwsblad. Dit jaar is een vrijwilliger begonnen met het scannen van zijn negatieven. Als deze foto’s ook beschreven zijn, worden ze opgenomen in onze fotocollectie. De plaatsing van de antenne op de radio- en televisietoren in 1977. Foto: Brabants Nieuwsblad / T. van Amsterdam.
Fotocollectie De fotocollectie van het gemeentearchief omvat vele duizenden foto’s, waarvan er inmiddels ruim vijftigduizend op de site staan. Dit is de 52.437ste foto, in 1980 gemaakt door Ben Steffen. Handboogvereniging Sint Sebastiaan uit Roosendaal won toen het Rucphens schuttersfeest tijdens het honderdjarig bestaan van de Rucphense harmonie Nederland en Oranje.
Maand van de geschiedenis
Het bezoek van het koningspaar aan Roosendaal werd door filmclub Ersa vastgelegd. Foto: E.A. de Rooij
Oktober is de Maand van de Geschiedenis en deze maand staat in het teken van Vorst & Volk. Verschillende leden van filmclub Ersa maakten onder regie van Rien van der List een registratie van het bezoek van het koningspaar aan Roosendaal. De film duurt circa een kwartier vormt een mooi aandenken aan deze bijzondere dag op 12 juni. Te zien zijn onder meer de voorbereidingen, het bezoek en de rijtoer. U kunt deze film vanaf maandag bij het gemeentearchief en museum kopen voor slechts € 8. Voor meer informatie over de Maand van de Geschiedenis: www.maandvandegeschiedenis.nl.
ArtiSjok en Art2Hop Heel wat middelbare scholieren bezochten archief en museum tijdens ArtiSjok en Art2Hop, de CKV-dagen voor havo/vwo en het vmbo. In het museum kregen de leerlingen een rondleiding door de expositie Artitheek18 pakt uit! en gingen ze onder leiding van Patricia Valkenburg aan de slag met constructies van kippengaas. Foto: E. Canli In het archief gingen de leerlingen aan de slag met afval als historische bron. Foto: E.A. de Rooij
Tentoonstelling DMP Dutch Master Painters (DMP) verzorgt de tentoonstelling: ‘Ontmoet Nederlandse Meesters van de 21e eeuw’. In het museum en in de beeldentuin zal werk worden getoond van een aantal Dutch Master Painters behorende tot de top van Nederland, onder wie Marianne Naerebout, Wouter Stips, Henk Helmantel, Judith Wiersema, Hans Wap, Janneke Brinkman-Salentijn, Jesse Faber en Menno Baars. De tentoonstelling wordt omlijst met tal van activiteiten. In de periode tot 3 november zal Dutch Master Painters elk weekeinde activiteiten organiseren in het Museum. Zo zijn ieder weekeinde een of meer kunstenaars aanwezig om hun werk toe te lichten. Ook zal er aandacht besteed worden aan de relatie van beeldende kunst met andere kunsten en ambachten, zoals muziek, poëzie, kortom proeven van Kunst. Bezoekers met een smartphone kunnen extra genieten van de tentoongestelde werken: via augmented reality gaat u de diepte in! Gepland zijn tevens een kunstroute, zodat bezoekers na het museum nog wandelend kunnen genieten van meer Kunst in Roosendaal. Het educatieprogramma Oude Meesters versus Nieuwe Meesters zal voor kinderen van basisscholen en middelbare scholen worden gepresenteerd. De afsluiting zal op zondag 3 november zijn, met een speciaal event waarbij een goed doel onder de aandacht wordt gebracht. Over Dutch Master Painters: DMP is een nieuw, modern gilde voor kunstenaars. Doelstelling is een brug te slaan tussen Nederlandse kunstenaars en een wereldwijd kunstminnend publiek, met gebruikmaking van hedendaagse middelen. Initiatiefnemers Giséla in het Veld en Bert van Gerwen zijn ondernemers met een hart voor kunst. Voor meer informatie: www.dutchmasterpainters.com
Vrienden van het museum Beste lezer, Nu de opening van de Suikertentoonstelling in ons Museum Tongerlohuys dichtbij is en daarmee een half jaar lang het ‘goud’ van onze regio op allerlei manieren aandacht krijgt, hoef ik waarschijnlijk nauwelijks nog te benadrukken hoe belangrijk voor de cultuur in West- Brabant dit komende halfjaar is. De fantastische samenwerking tussen het Tongerlohuys, het Markiezenhof Historisch Centrum, het Nationaal Vlasserij- en Suikermuseum te Klundert, de Suikerunie, het Roosendaalse gemeentearchief, het regionaal archief West-Brabant, de Stichting Brabants Industrieel erfgoed en liefst acht regionale Heemkundekringen, de uitgifte van twee speciale jaarboeken door De Oranjeboom (Breda) en de Ghulden Roos, maken dit tot een geweldig project waar iedere West-Brabander zijn deel van mag meekrijgen. En natuurlijk zijn er naast de uiterst leerzame exposities ook evenementen en activiteiten. Een deel daarvan wordt door en voor de Vrienden van Museum Tongerlohuys georganiseerd en mogelijk gemaakt. Want; samen beleven betekent betrokkenheid, en daar moeten we het van hebben. Er is genoeg te doen tussen nu en maart volgend jaar rondom Suikergoed. Volg de informatie op de museumwebsite. Vic Wendel, voorzitter Vrienden van Museum Tongerlohuys
Het Roosendaals Treffen Tijdens Het Roosendaals Treffen op zondag 29 september presenteerden museum en archief zich in de Molenstraat, op de Markt en op het voorplein van het Tongerlohuys. Met het oog op de komende wintertentoonstelling over de suikerindustrie werden bezoekers getrakteerd op suikerspinnen. Tegelijkertijd waren in de expositiezaal en in de tuin activiteiten vanwege de afsluiting van de tentoonstelling van de Artotheek, wat gepaard ging met een dubbelconcert door Martyn Smits en The Good, the Bad & The Ugly. Die combinatie zorgde gedurende de hele dag voor een gezellige drukte in het museum. De suikerdame was present bij Het Roosendaals Treffen. Foto: W. Dengkeng-Soenito
De Vriendenuitstap De jaarlijkse uitstap van museumvrienden ging op 5 oktober naar ’s-Hertogenbosch. Op het programma stond een stadswandeling en een bezoek aan het Museumkwartier, afgewisseld met koffie, lunch en een borrel. De binnenstad bleek echter op deze zaterdag vanwege meerdere wegomleggingen veel lastiger te bereiken dan gedacht, maar dankzij een ruime tijdsplanning kon de rest van de dag toch volgens schema verlopen.
Na ontvangst met koffie en een Bossche Bol werd het gezelschap in twee groepen verdeeld, die ieder met een gids een interessante wandeling door de steegjes van de oude binnenstad maakten. Onderdeel daarvan was uiteraard een uiteenzetting over de lange bouwhistorie van de Sint Jan. We stonden oog in oog met de inmiddels wereldberoemde telefonerende engel die tijdens het recente restauratieproject werd toegevoegd. Helaas bleek het niet mogelijk contact te krijgen. Het antwoord op de vraag wie de architect was die deze omvangrijke restauratie begeleid heeft, moest de gids ons schuldig blijven. We hebben daarom haar kennis over onze plaatsgenoot Sturm op vriendelijke en humoristische wijze even bijgespijkerd en haar op het hart gedrukt die naam nooit meer te vergeten. Na de lunch werd het nieuwe Museumkwartier bezocht. In het voorjaar opende daar het gerenoveerde Noordbrabants museum voor Brabants cultureel erfgoed en het nieuwe Stedelijk Museum voor hedendaagse kunst en design. Daarmee is het een locatie waar iedere kunstliefhebber wel iets van zijn gading kan vinden. Alles bij elkaar kunnen we terugkijken op een bijzonder geslaagde dag. We waren op stap met een prettig gezelschap waarbinnen nieuwe contacten werden gelegd en oude banden verstevigd. Zelfs de weergoden waren ons goedgezind. Alles bij elkaar een dag met een gouden randje die voor herhaling vatbaar is.
Adressen en openingstijden Museum: Molenstraat 2, 4701 JS Roosendaal, 0165-579966, www.tongerlohuys.nl Archief: Markt 35, 4701 PB, Roosendaal, 0165-579500, www.gemeentearchiefroosendaal.nl Openingstijden Museum dinsdag t/m zondag van 14.00 tot 17.00 uur. gesloten Het museum is op maandag, eerste kerstdag en op 1 januari 2014. Openingstijden Archief studiezaal dinsdag: 13.00-21.00 uur woensdag en donderdag: 09.00-17.00 uur balie maandag, woensdag en donderdag: 09.00-17.00 uur, dinsdag: 9.00-21.00 uur, vrijdag: 9.00-12.00 uur gesloten Het gebouw Markt 35 is iedere vrijdagmiddag gesloten en van 24 december 12.00 uur t/m 1 januari 2014.
Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van Gemeentearchief Roosendaal en Museum Tongerlohuys, oktober 2013. Tekst: Nicole de Boer, Dutch Master Painters, Albert Hoekstra, José Notenboom, Vic Wendel. Opmaak: Cobi Golterman.
