Stationsstraat 36 3590 Diepenbeek 011 35 04 21 011 32 14 69
[email protected] www.pssd.be pssd.smartschool.be
BV professionalisering Ten opzichte van de vorige versie zijn wijzigingen in het groen gemarkeerd.
Eindredacteur: Kim Lenaerts Redactie: Yves Boermans Revisoren: Ellen Beunckens, Veerle Ernots, Luc Froyen, Daisy Hermans, Hilde Menten (pedagogisch adviseur POV), pedagogische raad, vakbondsafgevaardigden
Inhoudsopgave 1
Doel beleidsvisie............................................................................................................................. 2
2
Schoolvisie....................................................................................................................................... 2
3
Schoolmissie................................................................................................................................... 2
4
Visie op professionalisering........................................................................................................... 2
4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4
Begrip................................................................................................................................................ 2 Visie Onderwijs Vlaanderen............................................................................................................... 2 Schoolvisie........................................................................................................................................ 3 Niveaus van professionalisering ....................................................................................................... 3 Normen voor professionaliseringsinitiatieven....................................................................................4 Beslissingscriteria voor goedkeuring.................................................................................................4 Registratie......................................................................................................................................... 4
5
Deskundigheidsbevordering.......................................................................................................... 4
5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.2 5.3 5.3.1 5.3.2 5.4 5.4.1 5.5 5.5.1 5.5.2 5.5.3 5.6
Bepaling opleidingsnoden en -behoeften...........................................................................................4 Opleidingsnoden: schoolniveau en top-down....................................................................................5 Opleidingsbehoeften: werkgroepniveau en bottom-up......................................................................5 Verplichte nascholing......................................................................................................................... 5 Functionerings- en evaluatiedossier.................................................................................................. 6 Uitgangspunten ................................................................................................................................ 6 Organisatie........................................................................................................................................ 6 Aanbod.............................................................................................................................................. 6 Vormen van nascholing..................................................................................................................... 7 Aanvraag........................................................................................................................................... 8 Procedure.......................................................................................................................................... 8 Disseminatieverplichting faciliteren.................................................................................................... 8 Personeelsvergadering...................................................................................................................... 8 Werkgroepoverleg............................................................................................................................. 8 Digitaal schoolplatform...................................................................................................................... 8 Financiële regeling............................................................................................................................ 8
6
Evaluatie en bijsturing.................................................................................................................... 9
BV professionalisering
pagina 1 van 9
6.1 6.2 6.3
Evaluatie............................................................................................................................................ 9 Sterke punten.................................................................................................................................... 9 Zwakke punten.................................................................................................................................. 9
7
Kwaliteitsindicatoren....................................................................................................................... 9
1
Doel beleidsvisie
Met deze beleidsvisie willen we: • •
een continue ontwikkeling van de deskundigheid bewerkstelligen; het engagement van het personeel op peil houden en versterken.
2
Schoolvisie
Professionalisering kadert in een bredere beleidsvisie om de kwaliteit van de school en het onderwijs te verhogen, op niveau van de: • •
3
leraar: uitbouw professionaliteit, vakinhoudelijke en vakdidactische veranderingen, nieuwe en aangepaste methodieken, leerlinggerichte aspecten. school: aanvangsbegeleiding, uitbouw efficiënte schoolteamwerking, personeelsbeleid, evaluatiebeleid ...
Schoolmissie
Onze school wil meegaan met de evoluties in het onderwijs. Professionalisering is hierbij een noodzaak. Maar ook om leerlingen studie- of vakbekwaam te maken dient ieder personeelslid zich te professionaliseren m.b.t. vakinhoudelijke, didactische, pedagogische … thema's.
4
Visie op professionalisering
4.1
Begrip
Professionalisering is een kwalitatieve verbetering van de competenties (kennis, vaardigheden en attitudes) van een personeelslid. Professionalisering is dus onlosmakelijk verbonden met kwaliteitszorg. Professionalisering omvat twee belangrijke deelgebieden: • •
deskundigheidsbevordering: het competenter en deskundiger maken van personeel; aanvangsbegeleiding: specifieke opleiding/ondersteuning van beginnende personeelsleden.
Deze beleidsvisie is opgebouwd rond het eerste thema 'deskundigheidsbevordering'. Aanvangsbegeleiding is uitgewerkt in BV aanvangsbegeleiding. De term 'nascholing' verwijst in deze beleidsvisie naar ieder initiatief – in en buiten het onderwijs – dat een personeelslid onderneemt om zijn of haar professionaliteit te bevorderen.
4.2
Visie Onderwijs Vlaanderen
Om een gewenste toekomstige situatie te bereiken, worden jaaractieplannen (JAP) opgesteld. Het JAP professionalisering is zo een jaaractieplan en kadert dus in het professionaliseringsbeleid. Het JAP professionalisering:
BV professionalisering
pagina 2 van 9
1
is een instrument tot realisatie van de schoolvisie Het geeft aan welke nascholingsbehoeften er zijn en welke accenten er gelegd worden om daadwerkelijk nascholing te volgen of te organiseren. Het volgen of organiseren van nascholingsactiviteiten is niet vrijblijvend: nieuwe inzichten en ideeën dienen in het schoolgebeuren toegepast te worden. heeft als doel de professionaliteit van een personeelslid te verhogen en het pedagogisch beleid van de school te verbeteren
2 3
is een administratieve verplichting Elke school is sinds 1 september 1996 wettelijk verplicht om een nascholingsbeleid te voeren en ontvangt hiervoor jaarlijks een apart budget. De besteding kan gaan naar inschrijvingsgelden, verplaatsingskosten of andere onkosten. De school dient dan ook jaarlijks een JAP professionalisering op te stellen. Dit wordt goedgekeurd door het lokaal (school) en hoog (scholengemeenschap) vakbondsoverleg. Het bevat prioriteiten op korte termijn. Het is hierbij belangrijk dat leraren, maar vooral de werkgroepen, hun nascholingsbehoeften tijdig doorgeven.
4.3
Schoolvisie
4.3.1
Niveaus van professionalisering
Om de schoolvisie te realiseren, heeft de school bekwame personeelsleden nodig. De professionalisering gebeurt op twee niveaus. 1
Schoolniveau Dit betreft professionalisering op het vlak van beleidsmatig en conceptueel denken. Voor ieder personeelslid wordt gestreefd het inzicht in de factoren die het individueel functioneren beïnvloeden te verhogen om zo het beleid als team te maken. Door dit inzicht kan er een actieve inbreng gedaan worden bij het tot stand komen en aanpassen van het schoolbeleid.
2
Werkgroep- en lerarenniveau Dit betreft de concrete nascholing met als doel de professionalisering van een personeelslid te verhogen. Het betreft competenties van de leraar als: • begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen, • opvoeder, • inhoudelijk expert, • organisator, • innovator en onderzoeker, • lid van een schoolteam, • partner van de ouders of verzorgers, • partner van externen, • lid van de onderwijsgemeenschap, • cultuurparticipant. Deze competenties1: • legde de Vlaamse overheid, samen met leraren en onderwijsinstellingen, vast; • komen aan bod in functiebeschrijvingsgesprekken.
1
Bron: 'Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de basiscompetenties van de leraren', internet, 2011-11-28, (http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=139).
BV professionalisering
pagina 3 van 9
4.3.2
Normen voor professionaliseringsinitiatieven
Voor ieder personeelslid gelden volgende normen per schooljaar voor de eigen professionaliseringsinitiatieven: • •
•
het aantal: het aantal initiatieven bedraagt minimum twee; de opleidingsduur: richtlijn voor de opleidingsduur is minimum acht uur (exclusief de duur van de pedagogische studiedag) voor een voltijdse opdracht; soorten initiatieven: minimum één in de gebieden: ICT, vakdidactiek of pedagogiek.
Op deze manier kan de school speerpunten vastleggen in haar professionaliseringsbeleid.
4.3.3
Beslissingscriteria voor goedkeuring
Een aanvraag wordt goedgekeurd naargelang aan onderstaande voorwaarden wordt voldaan. 1
2
3
4
4.3.4
De nascholing is congruent aan de schoolvisie en taakrelevant. Nascholingen dienen aan te sluiten bij de visie op professionalisering van de school, de werkgroep of een individueel personeelslid, m.a.w. het initiatief heeft met de job te maken. De afwezigheid van het personeelslid stelt geen grote organisatorische problemen. Wanneer een personeelslid een nascholing volgt binnen zijn/haar werkuren wordt er door onderwijzend personeel gestreefd naar een minimum aan verloren leertijd voor de leerlingen. Hiervoor bestaat een systeem van vervangopdrachten en lesruil. Binnen andere personeelscategorieën nemen de collega's de taken over. Het personeelslid op nascholing is verantwoordelijk voor de organisatie hiervan. De nascholing is gemotiveerd. Het personeelslid motiveert de aanvraag tot nascholing, zodat de directie zicht krijgt op de relevantie ervan. Er is disseminatieverplichting. Het personeelslid is verplicht om de opgedane inzichten van een nascholing te verspreiden binnen zijn werkgroep(en) of zelfs de hele personeelsgroep.
Registratie
De school heeft een zelfontwikkelde applicatie 'professionalisering' waarmee iedere (goedgekeurde) nascholingsaanvraag wordt geregistreerd. Dit is een veelzijdig, uniek systeem waarmee betrouwbare gegevens over nascholingen in realtime beschikbaar zijn.
5
Deskundigheidsbevordering
5.1
Bepaling opleidingsnoden en -behoeften
De school legt driejaarlijks de actiegebieden vast. Om deze te bepalen wordt er in twee richtingen navraag gedaan: • •
top-down: professionaliseringsbehoeften vanuit de directieraad; bottom-up: professionaliseringsbehoeften vanuit de werkgroepen.
De behoeften en bijhorende doelstellingen van de werkgroepen zijn na te lezen in de verslagen van de werkgroepen.
BV professionalisering
pagina 4 van 9
Deze behoeften worden opgemerkt door en bij verschillende actoren. 1
2
3
4
5
5.1.1
Behoeften bij een individueel personeelslid. Ieder personeelslid dient zijn eigen professionaliseringsbehoeften in te schatten. Op basis daarvan mag hij of zij voorstellen tot professionalisering doen. Behoeften werkgroepen. De vak-, VOET- en andere werkgroepen kunnen hier n.a.v. hun professionaliseringsbehoeften concrete gevolgen aan geven, bv. door het volgen van nascholing (bottom-up). Daarnaast kan er vanuit de directie een aanbod tot professionalisering zijn (top-down) voor een bepaalde werkgroep. Sectoren of de arbeidsmarkt. Vakleraren komen op stageplaatsen en kunnen van daaruit behoeften detecteren om te professionaliseren. Zo kan er worden ingespeeld op mogelijke behoeften, bv. leraren praktijk zijn verplicht een nascholing rond veiligheid en/of EHBO te volgen. Leraren kunnen ook een bedrijfsstage volgen. Behoeften op schoolniveau. De behoeften aan professionalisering op schoolniveau bestaan uit de vastgelegde doelstellingen die in het jaaractieplan professionalisering zijn opgenomen. Evoluties in het onderwijslandschap. Het onderwijs is een lerende organisatie waardoor het constant evolueert. Bijgevolg dient ook het personeel deze evoluties op te volgen (cfr. levenslang leren).
Opleidingsnoden: schoolniveau en top-down
Opleidingsnoden zijn door de directie vastgestelde of verwachte tekorten: • •
aan specifieke kennis, vaardigheden, inzichten of attitudes; die de realisatie van de schoolvisie op korte termijn in de weg staan.
voorbeeld
de opleidingsnood om het personeel het beleidsmatig en conceptueel denken meer eigen te maken. Praktisch zijn dit nascholingen op initiatief van de school voor de volledige groep personeelsleden. De visie op opleidingsnoden en bijhorende te verwerven competenties wordt vastgelegd door de directieraad (top-down). Doel hiervan is dat bij het personeel deze competenties verworven/versterkt worden.
5.1.2
Opleidingsbehoeften: werkgroepniveau en bottom-up
Een opleidingsbehoefte ontstaat als er een tekort ervaren wordt aan specifieke kennis, vaardigheden, inzichten of attitudes. De behoefte resulteert in een aanvraag tot nascholing bij de directie (bottom-up).
5.1.3
Verplichte nascholing
De nascholing heeft een verplichtend karakter wanneer: • • • •
hieromtrent afspraken werden gemaakt in het functioneringsgesprek; de inrichtende macht of directie dit nodig acht voor de realisatie van de schoolvisie; die er is op aangeven van externe diensten (inrichtende macht, inspectie ...); het EHBO en veiligheid betreft.
BV professionalisering
pagina 5 van 9
5.1.4
Functionerings- en evaluatiedossier
Tijdens het functionerings- en evaluatiegesprek wordt gekeken naar de professionalisering van het personeelslid m.b.v. het aantal gevolgde en het soort nascholingen. Daarnaast worden in deze gesprekken hiaten in de competenties opgespoord. Wie niet (voldoende) over bepaalde competenties beschikt, wordt hierover aangesproken. Vervolgens wordt er een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) opgesteld. Dit POP is onderdeel van het functionerings- en evaluatiedossier.
5.2
Uitgangspunten
1
Verantwoordelijkheid van het personeelslid. Het personeelslid is in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor zijn/haar (beroeps)bekwaamheid. Vanuit een bepaalde opleidingsbehoefte gaat hij/zij in op het nascholingsaanbod. Met de start van de functiebeschrijvingen voor personeelsleden sinds 1 september 2008 werd in het evaluatiedossier ook het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) voor het personeelslid ingevoerd. Nascholing in de school (in-house training). De school streeft ernaar om zoveel mogelijk de nascholingen in de school zelf te organiseren. Praktische voordelen zijn:
2
3
4
5
• kostenbesparing (geen verplaatsingskost, geen verloning van de nascholer); • tijdwinst voor personeel (geen reistijd ...). Nascholing in team. De school geeft er de voorkeur aan dat meerdere personeelsleden samen dezelfde nascholing volgen. Personeelsleden die dezelfde nascholing volgen, stimuleren elkaar bij het aanleren, maar ook bij het toepassen van het geleerde. Teamnascholingen stimuleren vanzelfsprekend de disseminatie binnen de school (niet-deelnemers). Nascholing door en voor collega’s. De school streeft ernaar om in-house nascholingen door eigen personeelsleden te laten geven aan de eigen collega’s. Voordelen: • kosteloos; • praktisch; • een schoolcultuur waarbij personeelsleden spontaan kennis met elkaar gaan delen; • een concrete manier van sociaal-constructivisme bij personeel. Financiële regeling. Door de uitgangspunten in-house training, teamnascholing en interne nascholing zijn er veel opleidingsmogelijkheden aan lage opleidingskosten. Niettemin worden er geen financiële beperkingen door de school ingeroepen om de deelname aan nascholingen te beperken. Iedere nascholingsaanvraag wordt op haar relevantie beoordeeld en niet op haar prijskaartje.
5.3
Organisatie
5.3.1
Aanbod
Een personeelslid kan de communicatiekanalen voor interne communicatie (cfr. dienstnota interne communicatie) raadplegen om meer informatie over het nascholingsaanbod te bekomen. Daarbij worden enkel nascholingen in een straal van 100 km rond Diepenbeek gepubliceerd. Daarnaast dient hij/zij zelf actief op zoek te gaan naar geschikte nascholingen buiten de communicatiekanalen voor interne communicatie. Binnen het werkgroepoverleg wordt het nascholingsaanbod besproken.
BV professionalisering
pagina 6 van 9
5.3.2
Vormen van nascholing
5.3.2.1 Klassieke nascholing Onder de klassieke nascholing vallen workshops, voordrachten/lezingen ... m.b.t. een bepaald thema. 5.3.2.2 Pedagogische studiedag De pedagogische studiedag wordt benut om er ook een echte pedagogische studiedag van te maken. We streven ernaar om deze dag intern te organiseren. Dit wil zeggen: • •
op school; workshops bij voorkeur door eigen personeelsleden gegeven.
5.3.2.3 Hospiteren Hospiteren is het bijwonen van één of meerdere lessen bij een collega. Het zien functioneren van collega's in hun klas geeft stof tot nadenken over de eigen aanpak: • • •
wat doe ik? waarom doe ik dat? waarom denk ik dat dat goed is?
Een nagesprek met de collega is een reflectiemoment om samen tot nieuwe en/of verrijkende inzichten te komen. Een les bijwonen kan enkel op uitnodiging. 5.3.2.4 Co-teaching Bij co-teaching geven twee of meerdere leraren op hetzelfde moment les aan dezelfde doelgroep. 5.3.2.5 Vakliteratuur Een personeelslid kan vakliteratuur doornemen om zich te professionaliseren. In de school is er een mediatheek die o.a. gratis losbladige uitgaven van vakliteratuur (bv. 'Klasse', 'Caleidoscoop' …) bevat die het personeel kan raadplegen. De mediatheek wordt in de loop der jaren uitgebreid met vakliteratuur. 5.3.2.6 Bedrijfsstage De leraar die in het werkveld (bedrijf, onderneming of organisatie gerelateerd aan de schoolopdracht) stage volgt, professionaliseert uiteraard ook. 5.3.2.7 Afstandsleren Personeelsleden kunnen aan afstandsleren (bv. een onlinecursus volgen) doen om zich te professionaliseren. 5.3.2.8 Collega's coachen Een personeelslid kan zowel beginnende personeelsleden wegwijs maken in de school als meer ervaren collega's coachen. Op die manier:
BV professionalisering
pagina 7 van 9
• •
denkt het personeelslid na over zijn/haar eigen praktijk; wordt het personeelslid zich bewust van ongeschreven regels.
5.3.2.9 Projectgroep Personeelsleden kunnen zich vrijwillig engageren om te participeren aan een projectwerkgroep. Zulke werkgroep werkt op beleidsniveau bepaalde thematieken uit, alsook de implementatie en praktische uitwerking ervan. Voorbeelden van zulke werkgroepen zijn de projectgroep activerende werkvormen en de projectgroep Bring Your Own Device.
5.4
Aanvraag
5.4.1
Procedure
Een professionaliseringsvraag verloopt via het digitaal schoolplatform. De directie krijgt daarbij de nodige informatie om een beslissing voor goed- of afkeuring te nemen. Ook is het dankzij deze aanvraagprocedure makkelijk om de gegevens te verwerken (inventarisatie nascholing, betaling nascholing …). Concrete informatie m.b.t. de aanvraagprocedure is terug te vinden in een dienstnota voor personeel.
5.5
Disseminatieverplichting faciliteren
Als de nascholingsactiviteit heeft plaatsgevonden, begint de transfer- en evaluatiefase. Hieronder staan de kanalen om aan disseminatie te doen.
5.5.1
Personeelsvergadering
Tijdens een personeelsvergadering kunnen er methodieken gebruikt worden om opgedane ervaringen, kennis ... uit te wisselen met het voltallige personeel.
5.5.2
Werkgroepoverleg
Tijdens een werkgroepoverleg wordt er gerapporteerd over gevolgde nascholingen en het geleerde hieruit voor zover de nascholing relevant is voor de betreffende werkgroep.
5.5.3
Digitaal schoolplatform
Documenten i.v.m. nascholing worden geüploaded in de werkgroepmap van de Smartschoolcursus. Op deze manier centraliseren we de verworven kennis en ontsluiten we deze kennis makkelijk.
5.6
Financiële regeling
Zoals eerder vermeld, ontvangt de school jaarlijks een apart budget voor nascholing. De school moet gevolgde nascholingen kunnen aantonen en verantwoorden. Daarom worden gevolgde nascholingen goed geregistreerd en opgevolgd. Gemaakte kosten worden door de school terugbetaald, indien het personeelslid de aanvraagprocedure respecteert. Het uitgangspunt is dat de inschrijvingskosten op voorhand door de school worden betaald.
BV professionalisering
pagina 8 van 9
6
Evaluatie en bijsturing
6.1
Evaluatie
Evaluatie is een basishouding. Dit laat toe het beleid op regelmatige tijdstippen te evalueren en aan te passen waar nodig. Dit gebeurt d.m.v. een evaluatie van de beleidsvisie op de directieraad, telkens in mei (vast agendapunt).
6.2
Sterke punten
De sterke punten van ons professionaliseringsbeleid zijn:
• • • •
nadruk op nascholingen in groep en interne nascholingen; belang en invulling van de informatisering van het volledige nascholingsproces: aanvraagregistratie, evaluatie en rapportering; de pedagogische studiedag en de invulling ervan; de normering van de professionaliseringsinitiatieven; de sociaal-constructivistische aanpak van professionalisering; overtuiging dat professionalisering een kritische succesfactor is voor de school.
6.3
Zwakke punten
• •
De zwakke punten van ons professionaliseringsbeleid zijn:
• • •
het nog niet gebruik maken van de mogelijkheid om internationale nascholingen te volgen; het nog niet volledig ingeburgerd zijn van disseminatie; het weinig gebruik maken van andere vormen van professionalisering buiten het volgen van de klassieke nascholing.
7
Kwaliteitsindicatoren
Conform de BV kwaliteitszorg zijn er voor deze beleidsvisie kwaliteitsindicatoren van toepassing. # 1
indicator mate waarin het personeel voldoet aan de opgelegde normen
minimum kwaliteitseis 100 % van personeel voldoet
instrument
meting
app. professionalisering rapport
De resultaten en bevindingen van de meting van deze kwaliteitsindicatoren staan elk jaar opnieuw omschreven in een jaarverslag.
BV professionalisering
pagina 9 van 9
