Tel de vogels in je tuin op (3) 4 & 5 februari

Driemaandelijks verenigingsblad van Natuurpunt Limburg - december 2011 - januari - februari 2012 - jaargang 8 - nummer 4

Tel de vogels in je tuin op (3) 4 & 5 februari

Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 - P409862 Afzender: Natuurpunt Limburg, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt

IJsvogel © Jaak Paes

Voorwoord Inhoudstafel 3 Natuurpunt Limburg

Agenda bezoekerscentrum

4 Dossier op tafel

6

9

Een jaar uit het leven van de vleermuizen Afdeling in de kijker Natuurpunt in de Bosbeekvallei Wandelbijlage Vijverbroek : de drie Eigen

13 Natuur•weetjes

Leuke winter natuurweetjes

14 Tuinnatuur

Vogels voeren en beloeren

16 Tel de vogels in je tuin

op (3) 4 en 5 februari

18 Natuurthema

Vallei van de Bsobeek

19 Cursusmodules

In het spoor van zoogdieren in Limburg

Grote coverbeeld © Francois Van Bauwel (L) Pimpelmees 2 © Kris Hermans (M) Paard in sneeuw © Werner Verheijen (R) Voederen © Francois Van Bauwel

Beste Natuurpunters, Natuurpunt vierde op de valreep van 2011 zijn 10de verjaardag. Bij die gelegenheid werd met tevredenheid vastgesteld dat de vereniging in die tien jaar op alle vlakken flinke vooruitgang boekte. Dank daarvoor aan alle vrijwilligers en professionelen die dit mee waar maakten. Tegelijk werd echter vastgesteld dat de Vlaamse overheid in dezelfde periode haar afspraken met betrekking tot natuur en bos niet is nagekomen. Op 15 jaar tijd is men er in geslaagd om nauwelijks 1/3de van de beloofde natuur- en bosuitbreiding te realiseren. Bovendien wordt er de laatste jaren zwaar gesnoeid in de beschikbare budgetten. Zo werd op twee jaar tijd het budget voor aankoop van natuurgebieden met 20% verlaagd. Ook op vlak van ruimtelijke ordening gaat het niet goed. Top down aanpak, vasthouden, tegen beter weten in, aan “beslist (maar achterhaald) beleid”, grootschalige en weinig onderbouwde projecten. Ook in Limburg kennen we ze. Na een lange periode van stilte zijn er zowel rond de Noord-Zuid als rond Spartacus nieuwe ontwikkelingen die de Vlaamse regering zouden moeten doen beseffen dat een andere aanpak nodig is, een aanpak die rekening houdt met de grenzen van de ruimte, een aanpak die de bevolking als volwaardige gesprekpartners meeneemt van in de start van

het proces, een aanpak die ook gestoeld is op realistische prognoses, betaalbare oplossingen en wenselijke ontwikkelingen. Een goed uitgebouwd en sterk presterend openbaar vervoer is een troef voor zowel inwoners als bezoekers van Limburg, daar zijn we dus voorstander van. Een verdere versnippering van de open ruimte of het aansnijden van belangrijke natuurgebieden om dit te realiseren kan echter niet. De grenzen van de ruimte zijn bereikt, getuige de verontrustende afname van veel van onze alledaagse natuur. Stadsgewest Vlaanderen moet dringend zuiniger leren omgaan met zijn meest schaarse goed “kwaliteitsvolle open ruimte”. Wij wensen de Vlaamse en Limburgse beleidsmakers dan ook veel creativiteit en luisterbereidheid toe in 2012. Als tip zou ik onze beleidsmakers een paar dagen ontspanning in de Limburgse natuur willen aanbevelen als inspiratiebron. En aan jullie allen, beste lezers; een goede gezondheid in een nieuw jaar vol met nieuwe en interessante natuurervaringen. Bij ons zit je daarvoor alvast goed. Jos Ramaekers coördinator

3

bezoekerscentrum

Kiewit

Welkom in ons Limburgs Natuurpunt Bezoekerscentrum. Het hele jaar door is er wel iets te beleven in en rond het bezoekerscentrum van Natuurpunt. De prachtige natuur kan je het jaar rond ontdekken en van genieten. Maandelijks kan jong en oud het domein en natuurgebied bezoeken met natuurgids, de natuur telkens vanuit een andere invalshoek bekeken. Bezoek ook eens de tentoonstelling om zo de natuur wat beter te begrijpen. Éen ding is zeker: natuur wordt nooit saai.

Natuurpunt bezoekerscentrum domein Kiewit Open woensdag-vrijdag-zaterdag-zondag 13u - 17u (v.a. Pasen tot eind oktober tot 18u)

Natuurgids met kinderen © Imagestock

Agenda bezoekerscentrum • Zondag 29 januari Winter-zon-dag - Vogels voeren en beloeren Workshop: cupcakes voor vogels Familie Natuurwandeling met gids 14.00 tot 16.00 uur We hebben extra aandacht voor de vogels die je rondom je huis kan zien en over het bijvoederen van vogels. De ideale voorbereiding voor mensen die in de week nadien willen meedoen met de nationale actie voeren en beloeren. Bezoekerscentrum Domein Kiewit, Putvennestraat 112, Hasselt Katleen Bollen - 011 24 60 23 - [email protected] • Woensdag 22 februari Natuurontdekkingstocht voor kinderen Natuurpunt Limburg - 14.00 tot 16.00 uur Bezoekerscentrum Domein Kiewit, Putvennestraat 112, Hasselt Katleen Bollen - 011 24 60 23 - [email protected] Binnenactiviteit is voorzien bij regenweer • Zondag 26 februari - Natuurwandeling met gids Natuurpunt Limburg - 14.00 tot 16.00 uur Bezoekerscentrum Domein Kiewit, Putvennestraat 112, Hasselt Katleen Bollen - 011 24 60 23 - [email protected] • Zondag 25 maart - Natuurwandeling met gids Natuurpunt Limburg - 14.00 tot 16.00 uur Bezoekerscentrum Domein Kiewit, Putvennestraat 112, Hasselt Katleen Bollen - 011 24 60 23 - [email protected] • Maandag 9 april - Boeboeks Paasfeest Natuurpunt Limburg - 14.00 tot 17.00 uur Bezoekerscentrum Domein Kiewit, Putvennestraat 112, Hasselt - Katleen Bollen - 011 24 60 23 [email protected] Opening van het Boeboeks-seizoen, eitjes rapen en leuke kinderactiviteit

4

DOSSIER OP TAFEL

Een jaar uit het leven van

de vleermuizen Wie zoogdieren wil zien in Vlaanderen, doet er goed aan naar Limburg te komen. Voor vleermuizen is dat niet anders. Bijna alle soorten die in Vlaanderen voorkomen, zijn ook in Limburg gezien. Het hele jaar door gebeurt er onderzoek naar deze fascinerende dieren. Een kleine greep uit het leven van de vleermuizen…

Foto linksboven: Gewone dwergvleermuis © David Herman Foto middenboven: Vale vleermuis © Ghis Palmans Foto rechtsboven: Vleermuis © Natuurpunt Foto beneden: Bechsteins vleermuis © David Herman

Voorjaar – begin zomer In het voorjaar ontwaken de vleermuizen uit hun winterslaap. Rond juni worden de jongen van de meeste soorten geboren. Dit gebeurt in zogenaamde kraamkolonies. Zo’n kraamkolonie bestaat uit een groep vrouwtjes met hun jongen. De mannetjes leven in deze tijd van het jaar alleen. Zo’n kraamkolonies kunnen zich bevinden in bomen, maar ook in huizen en op kerkzolders. Enkele jaren geleden werd daarom een uitgebreid onderzoek gedaan naar vleermuizen op kerkzolders in noord Limburg. Niet minder dan 31% van kerkzolders bleek bewoond door vleermuizen. Ongeveer drie kwart van de zolders was geschikt als verblijfplaats. Tijdens de zomer kan je ook met de batdetector op stap. Dat is een toestel waarmee de hoge tonen van de vleermuis echolocatie hoorbaar gemaakt worden voor ons menselijk oor. Een alternatief – enkel voor ervaren onderzoekers met de nodige vergunningen – is het gebruik van mistmetten. Op die manier werd afgelopen zomer een belangrijk deel van het leefgebied van de Bechsteins vleermuis in kaart gebracht. Van deze soort was tot vorig jaar erg weinig geweten in Vlaanderen. Enkel hun overwinteringsplek was gekend. Door enkele dieren te vangen en

te voorzien van een zendertje werd de eerste kraamkolonie van deze soort in Vlaanderen gevonden (in Vliermaalroot). Het onderzoek leverde bovendien een leuke bijvangst op: enkele bosvleermuizen. Einde zomer Meer naar het einde van de zomer, van eind augustus tot begin oktober, leggen vleermuizen een vetreserve aan. Ze proberen dan zoveel mogelijk op jacht te gaan en veel te eten. Maar dit is ook de voornaamste paarperiode. De mannetjes en wijfjes komen naar de zogenaamde zwermplaatsen. Deze zwermplaatsen bevinden zich meestal op dezelfde loca-

5

tie als de plaats waar ze overwinteren. In de mergelgroeven rond Riemst gebeurt al 25 jaar onderzoek naar de zwermende vleermuizen. Al die jaren zijn op een gestandaardiseerde methode dieren gevangen. Ze worden nauwkeurig bestudeerd (gemeten, gewogen, parasieten,…) en nadien terug vrijgelaten. Een achttal soorten zwermt aan de mergelgroeven. Winter Tijdens de winter houden de vleermuizen een winterslaap. Daarvoor gaan ze op zoek naar een plaats met een constante temperatuur, een hoge luchtvochtigheid en weinig verstoring. De mergelgroeven vormen zo’n plaats. Niet minder dan 25% van de Vlaamse vleermuizen die tijdens de winter worden gevonden, zitten in het zuiden van Limburg. Ook voor onze 3 Europees beschermde soorten, de ingekorven vleermuis, de meervleermuis en de Bechsteins vleermuis, zijn de mergelgroeven belangrijke toevluchtsoorden. Het zoeken en tellen van vleermuizen in overwinteringsplaatsen is de onderzoeksvorm die reeds het langs gebeurt. De eerste tellingen in Riemst gebeurden in 1944.

Wie meer wil weten over het vleermuizenonderzoek in Vlaanderen kan terecht bij: Natuur.focus, juni 2009 Chiropcontact, contactblad van de vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt (stuur een mail naar [email protected] met de titel ‘chiropcontact’) Volg een opleiding tot Batman of -vrouw • Les 1 vrijdag 2 maart 2012 19u30-22u30: Vleermuizen; levenswijze en soorten • Les 2 vrijdag 16 maart 2012 19u30-22u30: Tips & trics voor gidsen van Nacht van de vleermuis • Les 3 vrijdag 1 juni 2012 19u30-22u30: Praktijk Bat-detector en vleermuizen opsporen • Les 4 vrijdag 7 sept 2012 19u30-22u30: Vleermuizen vangen en determineren Plaats: Domein Kiewit voor delen 1 en 2, en diverse locaties op terrein Kostprijs: € 24,00 voor leden van natuurpunt en € 30,00 voor niet-leden op KBC 451-8537751-40. Cursisten die actief worden bij vleermuisprojecten van Natuurpunt krijgen hun inschrijfgeld terug.

6

AFDELING IN DE KIJKER

Natuurpunt in de Bosbeekvallei Deze keer niet één afdeling die zich voorstelt, maar drie nauw samenwerkende afdelingen met een schitterend natuurgebied als blauw-groene verbindingsader.

Foto boven : Begrazingsblok © Natuurpunt Opglabbeek Foto rechts : Met de Chiro © Natuurpunt Opglabbeek

De Bosbeek, een beek van het zeldzame type laaglandbeek heeft het hele gebied tussen As en Maaseik geboetseerd. Zij loopt als een groen lint van haar bron op de grens van Waterschei en As op een hoogte van 76 meter boven de zeespiegel tot haar monding 26 km verderop in de Maas te Aldeneik op een hoogte van circa 28 m. Haar sterke verval maakte ze uiterst geschikt voor watermolens. Een 18-tal molens heeft in de loop der tijden de omwonenden van de nodige energie voorzien. De overgebleven molens zijn deels bewoond, in gebruik als horecazaak of kunnen bezocht worden als toeristische bezienswaardigheid. Voor de watermolens en ontwatering werden ganse stukken Bosbeek rechtgetrokken of herlegd, wat het meanderend karakter van deze beek flink benadeeld

heeft. De valleigronden zijn verschillende eeuwen gebruikt als hooiland. Sinds de landbouw de vallei in de zestiger jaren verliet, herstelt de natuur zich weer, geholpen door de natuurverenigingen. De unieke ligging tussen het Nationaal Park Hoge Kempen in het zuidoosten en het natuurgebied van de Duinengordel in het noordwesten, maken dit gebied één van de mooiste beekvalleien van Vlaanderen. Natuurbeheer in de Bosbeekvallei De Bosbeekvallei bestrijkt drie Limburgse gemeenten: As, Opglabbeek en Maaseik, met drie actieve natuurpuntafdelingen, nl. As, Opglabbeek en Maasland Noord. Aangezien het hier over een aaneengesloten natuurgebied gaat, stemmen de drie afdelingen hun werking op elkaar af. In de jaren zeventig , toen natuurbehoud steeds belangrijker werd, organiseerden een aantal natuurvrienden zich tot de Bosbeekwerkgroep die al heel vlug ging samenwerken met de Natuurvrienden

7

van As. Zij hebben pionierswerk verricht en het eerste natuurbehoud in de Bosbeekvallei vorm gegeven. Beide verenigingen zijn daarna opgelost in het grotere Natuurreservaten met het Natuurhulpcentum van Opglabbeek als uitvalsbasis en vergaderlocatie. Toen er in Maaseik werd gestart met aankopen in de Itterbeekvallei is Maaseik stilaan zelfstandig gaan werken al Natuurpunt afdeling Maasland Noord. As en Opglabbeek bleven samen tot een tiental jaar geleden twee aparte natuurpuntafdelingen werden opgericht. De drie afdelingen bleven door hun gezamenlijk verleden nauw met elkaar samenwerken en zullen dit met het lopend Life+ project nog intenser gaan doen. Natuurpunt Maasland Noord De natuurpuntafdeling Maasland Noord beheert de middenstrook van de Bosbeekvallei, vanaf Dorne tot aan de Zuid-Willemsvaart in Neeroeteren. Hier komen vooral elzenbroekbossen voor die zich spontaan ontwikkelden na het stopzetten van de landbouwactiviteiten. De versnipperde eigendomssituatie maakt het enorm moeilijk om aaneengesloten blokken te verwerven. Toch beheert Maasland Noord momenteel meer dan 100 ha natuurgebied in de Bosbeekvallei. Strategisch aankopen is hier noodzakelijk. Stroomafwaarts, voorbij de dorpskern van Opoeteren is op deze wijze een aantal weilanden aangekocht. De aanleg van een drietal poelen zal de biodiversiteit van dit stukje Bosbeekvallei enorm versterken. Regelmatig waargenomen soorten zijn slangenwortel, lisdodde, echte koekoeksbloem, moerasspirea, dalkruid, dotterbloem, bosbeekjuffer, oranjetipje, kleine ijsvogelvlinder, moerassprinkhaan, een 80-tal vogelsoorten met oa ijsvogel en houtsnip. Maasland Noord beheert verder nog ruim 100 ha in de vallei van de Itterbeek en sinds kort een 80-tal ha in Bichterweerd, gelegen in de uiterwaarden van de Maas. Het natuurgebied van de Itterbeek wordt gekenmerkt door zijn kleinschaligheid. De vele kleine landschapsele-

menten zoals houtkanten en poelen vormen de schakel die dit natuurgebied zo rijk maakt. Dankzij nieuw aangelegde poelen is de boomkikker in dit natuurgebied helemaal terug van weggeweest en uitgegroeid tot de grootste populatie boomkikkers van onze provincie. Ook de kamsalamander is na aanleg van de poelen alom aanwezig. De graslanden worden begraasd door Limousin-runderen en Konik-paarden.

verder in de Beyvaerde Beemden, de Beyvaerde Broeken, Brouwersbroek en achter de Slagmolen. In de jaren ’70 en ’80 werden delen van de Bosbeekvallei ‘verkaveld’ voor recreatie. Vooral langs de Kleine Beek en de Bosbeek werden diverse percelen voorzien van een visvijver, een chalet en een hoge omheining. Op sommige plaatsen ontstond zelfs lintbebouwing… Dit recreatieve gebruik bracht met zich mee

Het natuurgebied Bichterweerd in de Maasvallei is onlangs aangekocht na ontgrinding en inrichting en is nog in ontwikkeling. Het is een overstromingsgebied, gelegen binnen de winterdijk. Hier is een beverpopulatie aanwezig. Daarover ongetwijfeld meer in een volgende editie van dit tijdschrift.

dat cultuurplanten gingen woekeren in natuurgebied, dat reeën tegen de omheiningen liepen en dat amfibieën niet meer uit de visvijvers geraakten. De rage van weekendverblijven ging voorbij en vele chalets bleven verwaarloosd achter.

Natuurpunt Opglabbeek Natuurpunt Opglabbeek beheert een smalle strook natuur in de vallei van de Bosbeek, van aan de Teunismolen in As tot achter de Slagmolen in Opglabbeek. De Bosbeek wordt hier gevoed door de Kreeftenbeek en de Kleine Beek. Langs de Bosbeek vinden we vooral elzenbroekbossen, waar dotterbloemen en paarbladig goudveil nog vaak voorkomen. Onze afdeling beheert ongeveer 75 ha, hoofdzakelijk in Dorperbroek en

Onze afdeling ging de laatste jaren deze problemen resoluut te lijf. Vanaf 2007 kochten we ruim 50 ha aan, vooral in Dorperbroek en aanpalend aan de Diepestraat. Hierdoor ontstond een aaneengesloten blok van ruim 25 ha. In het Life+ project zal hier vooral de begrazing verder uitgebouwd worden. Overbodige omheiningen werden gesloopt en vele chalets werden afgebroken. Met hulp van GALS, biodiversiteit- en Solabiosubsidies werden enkele visvijvers geherprofileerd en de bijbehorende recreatie-relicten aangepakt. Bovendien wer-

8

AFDELING IN DE KIJKER

Last but not least, het Vlaams natuurreservaat Heiderbos, opgericht om de grootste populatie jeneverbes (Juniperus Communis) in Vlaanderen te beschermen.

We bieden onze leden en andere geïnteresseerden een gevarieerd aanbod aan natuurbeleving, zowel binnen ons eigen natuurgebied als daarbuiten, met de Volle Maan-wandeling als hoogtepunt. De communicatie met de achterban werd verbeterd, onder andere via onze nieuwsbrief en Facebook en het ledenaantal steeg de laatste jaren flink. Daarvoor kregen we in 2010 en 2011 de Natuurpunt-award voor ‘strafste groeier’. Kortom, onze afdeling is actief.

den enkele prachtige amfibieënpoelen gegraven, een ideale habitat voor onze adoptiesoort, de vinpootsalamander. Natuurpunt As Als plaatselijke afdeling Natuurpunt As, zijn we actief met het aankopen en beheren van natuurgebieden, vooral in de Bosbeekvalei. We trachten met zeer gemotiveerde mensen en het gemeentebestuur de natuur in As, dat te geven waar het recht op heeft, namelijk Respect. Buiten de Bosbeek besteden we met onze activiteiten ook aandacht aan de andere prachtige natuurgebieden die As rijk is; Klaverberg, met zijn prachtige terrils, Oelenderheide en Caelenhaag. Hier vinden we nog de laatste getuigen van droge heide. Hier leeft ook de Levendbarende hagedis. Gaelenberg waar we momenteel be-

heerswerken doen om het heidebestand terug te brengen. Het moerassige Rouwmortelven is zeker ook een ommetje waard.

Foto boven: Bomen planten aan Bosbeek met basisschool Opoeteren © Jaak Paes Foto rechts: Bosbeek © Natuurpunt Opglabbeek

Wenst u uw bedrijf open te laten bloeien Plaats dan hier een opvallende reclame… En draag uw steentje bij aan Natuurpunt Contacteer ons op… 011 24 60 20 Of mail: [email protected]

Elzen © Frans Parren

VIJVERBROEK

erfgoed van de Drie Eigen Thorn – Neeritter – Kessenich

Paarden in weide © Werner Verheijen

Na de laatste ijstijd, nu zo’n 10.000 jaar geleden, verplaatste de Maas zich naar het oosten. De verlaten hoefijzervormige rivierbedding verlandde tot “broek” of moeras en omgeeft een landbouwzone. Dit gebied, het Vijverbroek, werd eeuwenlang gemeenschappelijk beheerd door de inwoners van de drie Eigen (historische aanduiding voor “eigen goederen”): het Vorstendom Thorn, het Vrijdorp Neeritter en de Heerlijkheid Kessenich. Na de verdeling in 1827 beheerde iedere kern zijn deel. De plaatselijke bevolking kwam hier turf steken, hout kappen en strooisel verzamelen. Ze lieten er ook hun schapen en koeien grazen. Later werden er wissen geteeld en grote percelen omgezet in landbouwgronden. Natuurpunt Kinrooi heeft in dit unieke gebied van ongeveer 140 hectare sinds 1998 50 ha in beheer. Elzenbroekbos In de diepste delen van de verlande maasmeander ontwikkelde een elzenbroekbos. Hier vind je elzen en wilgen met daartussen andere planten die van natte voeten houden. In dit zeldzame bos grijpt Natuurpunt weinig in: dood hout blijft liggen. Dood hout is immers een bron van nieuw leven voor paddenstoelen en insecten. Spechten hakken nestholen in staande dode bomen en zorgen zo voor woongelegenheid voor eekhoorns, vleermuizen en vogels. P1010753 © Werner Verheijen

Dieren en planten In het gevarieerde landschap, ontstaan door de overgang van moerasbos naar drogere graslanden, voelen vele planten en dieren zich thuis. Hier broeden buizerd, wespendief, torenvalk en havik. Nachtegaal en blauwborst houden zich schuil in het dichte wilgenstruweel. Met een beetje geluk kan je ook reeën zien aan de rand van de open vlakte of tussen de bomen. Graslanden zijn een paradijs voor insecten zoals vlinders en sprinkhanen. In de veedrinkpoelen krioelt het van de salamanders, padden, waterke-

Wandelpad © Werner Verheijen

P1030021 © Werner Verheijen

hebben een zacht karakter maar het is niet de bedoeling dat je ze benadert, voedert of aait. Al zien ze er nog zo knuffelbaar uit.

Water In het oosten stroomt de Itterbeek en in het westen en zuiden kom je de Raambeek tegen waarin alle vroeger gegraven kanaaltjes uitmonden. Deze kanaaltjes worden nu op verschillende plaatsen afgedamd om de afwatering te vertragen. Bijzonder voor het Vijverbroek is ook vele kwelwater, te herkenen aan zijn roestbruine kleur. Dit kwelwater is minstens 80 jaar onderweg geweest vooraleer aan de oppervlakte te komen in het Vijverbroek. Tijdens deze reis heeft het water heel wat ijzer meegenomen. Dit reageert met zuurstof uit de lucht

wanneer het water eindelijk aan de oppervlakte komt. Het gaat roesten, vandaar de roestbruine kleur. De bever heeft sinds kort de weg naar de Maas weer gevonden. In Kessenich is in november 2011 voor het eerst in jaren een beverdam waargenomen. Armenmolen In Neeritter, langs de Itterbeek staat een watermolen. Deze kreeg de naam “armenmolen” omdat hij in de 16de eeuw in het bezit was van het “armbestuur” van Neeritter, dat de opbrengsten gebruikte voor de armen. Koniks en Galloways Een deel van de wandelroute gaat dwars door een begrazingszone. Hier zwerven Konikpaarden en Gallowayrunderen vrij rond. Ze beheren de natuur op hun eigen manier; een heel natuurlijke manier. Zo zorgen ze voor een gevarieerd landschap met open ruimte, bos en alleenstaande bomen. Deze halfwilde grazers

Paard in sneeuw © Werner Verheijen

vers en libellenlarven. In de weiden zie je reigers en typische bloemen zoals speenkruid, echte koekoeksbloem en pinksterbloem, de waardplant voor het oranjetipje. Wist je trouwens dat alleen de mannelijke oranjetipjes een oranje tipje op hun vleugels hebben? De vrouwtjes hebben een grijs tipje. Mannelijke oranjetipjes zoeken de omgeving af naar alles wat wit is.

Andere mooie pareltjes onderweg De Vijverbroekstraat is een holle weg. Holle wegen zijn ontstaan door het steeds opnieuw gebruiken van een bepaald traject. Meestal was dat het traject tussen boerderij en akker. Als dit traject op een helling ligt kan er door jarenlang gebruik en erosie een holle weg ontstaan. In het Vijverbroek is, naast elzenbroekbossen en een klein beetje veen nog een ander bijzonder waardevol natuurtype te vinden: drijftillen. Dit zijn drijvende eilandjes van los plantenmateriaal en strooisel waarop gespecialiseerde planten groeien zoals waterscheerling, moerasvaren en grote boterbloem. Heel eigenaardig en waardevol. Wanneer de wortels van die planten de bodem van het ven bereiken komt het eilandje vast te zitten, als een bootje met een anker. Verdere verankering lijdt tot de vorming van trilveen of laagveen.

Verzonken kerkklok Volgens een oude sage heeft hier vroeger een stad, Vijveren geheten, gelegen. Die stad verzonk op zekere nacht met kerken, torens en klokken en al in een waterkolk vanwege de hoogmoed en de losbandigheid van haar inwoners. Bij héél laag water zijn in vroeger tijden nog de spitsen van de torens gezien en in de Kerstnacht luiden er in de diepte nog de klokken. Weidende varkens wroeten later op het Vijverbroek een zware kerkklok op, vermoedelijk afkomstig uit de verdronken stad. De bewoners van de dorpen in de omtrek krijgen ruzie over die vondst en ieder dorp wil de klok voor zich hebben. Maar niemand, niet van Thorn of lttervoort of Kessenich slaagt erin ze ook maar te bewegen. Die van Stramproy proberen het ook een keer. Zij slagen bij de eerste poging. Zij laden de

klok op een kar, bespannen met vier ossen, en voeren de klok naar hun dorp. Als de ossen met de klok de grens van het gebied van Stramproy overschrijden, begint de klok vanzelf te luiden en geven de klokken van de kerk te Stramproy, die van dezelfde klokkengieter zijn, dadelijk antwoord.

Elzenbroek © Frans Parren

Praktisch Het Vijverbroek ligt centraal in het wandelgebied Drie Eigen. De blauwe en groene wandellus brengen je tot in het hartje van het natuurgebied. Houdt wel voldoende afstand van de grazers, ook zij zijn gesteld op hun rust.

‘t‘tVijverbroek Vijverbroek

Contact: Frans Parren, [email protected] 0495 23 83 62

Startpunt aan oud douanekantoor Startpunt aan oud douanekantoor Venlosesteenweg - grens met Nederland Venlosesteenweg - grens met Nederland

Grasland Grasland

Waterloop Waterloop

Open Openwater water

Landsgrens Landsgrens

Moeras(bos) Moeras(bos)

Blauwe Blauweroute route77km km

Bebouwing Bebouwing

Groene Groeneroute route 55km km Neeritter Neeritter

Thorn Thorn

Armenmolen Armenmolen

‘t‘tVijverbroek Vijverbroek

kilometer kilometer

VV enenlolosessesteenw teenweeg g

0,5 0,5

11

Kessenich Kessenich

g rweeg chheerw i n se nic Kees sse K

K

t

00

ek mbeeek RRaaaamb

a raat tsrat kesk reo rbo vreb jviej ViV

k ee k kkbbee a LLaaa

ItIt teterb rbe eek k

orn erw ThTh orn erw egeg

Bos Bos

StStru ru in in na na t tu uu ur r

eegg sw w n Ittervoort s Ittervoort oleeoon p l NNaapo

“Kessenich” “Kessenich”plas plas

NATUUR•WEETJES

Stad Beringen beloont jarenlange inzet voor natuur Beringen, 29 oktober 2011 Tijdens de eindhappening van de milieu-14-daagse van de stad Beringen werd Corry Goossens, vrijwilliger van Natuurpunt Beringen, gelauwerd voor zijn jarenlange inzet voor de natuur in de Vallei van de Zwarte Beek. Hij ontving een cheque van 250 euro uit hande van de schepen van leefmilieu, Gilbert Lambrechts. De uitreiking van de MINA-prijs is in samenwerking met de Stedelijke Adviesraad voor Leefmilieu PROFICIAT, Corry!

Medewerkers Alcoa Beringen planten houtkant Beringen, 29 oktober 2011 De Alcoa foundation en Natuurpunt Beringen sloegen de handen in elkaar om een houtkant aan te planten in de Vallei van de Zwarte Beek. De medewerkers van de Beringse vestiging van Alcoa staken de handen uit de mouwen, samen met JNM -Lage Kempen (jeugdbond natuur en milieu) en vrijwilligers van Natuurpunt Beringen. In totaal werden een kleine 1.000 autochtone planten - zomereik, zwarte els, lijsterbes, spork en gelderse roos - geplant.

HULP VAN GENZYME 28 medewerkers van Genzyme uit Zaventem helpen de schade die de pukkelpopstorm in natuurgebied Kiewit aanrichtte opruimen. Behalve de fysieke hulp doet Genzyme ook een erg gewaardeerde financiële gift van 2.000 USD om het natuurbeheer te ondersteunen.

Abeek, levensader van beide Limburgen Met dit boek krijgt de lezer voor het eerst een volledig geïntegreerd beeld van de relatie tussen mens en natuur, in dit geval de Abeek. Verleden, heden en toekomst, flora en fauna, cultuurhistorie komen allen aan bod in dit boek van 250 pagina’s. Verschijningsdatum half maart. Bestellen kan door overschrijven van € 20,00 + € 8,00 port op rekeningnr: BE 22 7450 4252 2647, BIC: KREDBEBB met vermelding boek Abeek en je adres 2,5 ha nieuw bos in Borgloon Op maandag 14 en dinsdag 15 november zijn er een 4.700 boompjes aangeplant in de Meersbeemden een natuurgebied van Natuurpunt. De boompjes worden gesubsidieerd door het Agentschap voor Natuur en Bos en zijn goed voor een 2,5ha bos. De boomsoorten die aangeplant zijn, zijn streekeigen soorten die aangepast zijn aan de natte grond. Zo is er een grote hoeveel-

Bedankt allemaal voor jullie gewaardeerde inzet en financiële ondersteuning.

Presentatie boek De Dommel Neerpelt, vrijdag 20 januari 2012 om 20u door de auteurs Bezoekerscentrum Hageven, Tussenstraat 10, Neerpelt Natuurpunt Neerpelt Theo Janssen – 0473 80 18 30 [email protected]

Leerlingen van het VIIO en de Linde helpen om de vele bomen een plaats te geven samen met Educatief Natuurbeheer (een educatief project van Natuurpunt) en de vrijwilligers van de lokale Natuurpunt afdeling. Buiten een aanplant is er ook ruimte voor spontane verbossing, zaad van bomen en struiken uit de omgeving kan ontkiemen op deze plaatsen.

heid zwarte els aangeplant, die de populieren vervangen die er voorheen stonden. Op drogere percelen is er plaats voor eik en haagbeuk. Een zoom struiken zorgt dat het bos aantrekkelijk wordt voor vele vlinders.

Word KIDS-GIDS in en over de natuur! Maak kinderen wegwijs in de natuur a.d.h.v. een belevingsvolle natuurontdekkingstocht! Op woensdag 28 maart organiseert het project Educatief Natuurbeheer van Natuurpunt en de provincie Limburg en het Agentschap voor Natuur en Bos een vorming voor iedereen die kinderen (8-12-jarigen) graag de wondere wereld van de natuur laat ontdekken. De vorming gaat door op woensdag 28 maart 2012 van 13:30 tot 16u30 in het Bezoekerscentrum Kiewit te Kiewit. Gezien de vorming gericht is op natuurbeleving bij kinderen gaat een deel van de activiteiten buiten door. Meer info en inschrijvingen (tot en met 14 maart): [email protected] of [email protected] 0473/ 55 16 44 of 0478/ 33 52 40

13

14

TUINNATUUR

Vogels voeren & beloeren samen met natuurpunt in Kiewit

Zondag 29 januari 2012 om 14u kan je bij ons bezoekerscentrum in Kiewit terecht voor een gezellige familiewandeling waarbij we extra aandacht hebben voor de vogels die je romdom je huis kan zien en over het bijvoederen van vogels. De ideale voorbereiding voor mensen die in de week nadien willen meedoen met de nationale actie voeren en beloeren.

Groenvinken: Frans Van Bauwel

Vogels voeren en beloeren, Noteer alvast 4 & 5 februari 2012 in je agenda! Dan proberen we voor de 13de keer uit zoveel mogelijk tuinen telgegevens te verzamelen, schakel dus iedereen in om mee te doen. Vogels zijn het hele jaar op te merken in de tuin, maar in de winter zijn de tuinvogels het zichtbaarst. Om voedsel te zoeken zijn ze genoodzaakt tot vlak bij de woning te komen. Veel soorten zijn uit noodzaak aangepast aan de aanwezigheid van de mens en worden minder schuw. De merel en de koolmees komen in bijna alle tuinen voor, maar toch is de

vink en de huismus het talrijkst wanneer we het gemiddeld aantal vogels per voederplaats bekijken. Soorten als de huismus en de spreeuw komen vaak in groep voor en zijn dus vrij talrijk, maar zeker niet in alle tuinen aanwezig. De roodborst en de heggenmus zijn meer eenzaten en komen in kleinere aantallen, maar in meer Vlaamse tuinen voor. Elke tuin heeft gemiddeld 11 soorten tuinvogels op bezoek. Dankzij deze top-10 leer je de tuinvogels kennen: Gemiddeld aantal per tuin

Vink Huismus Turkse tortel Spreeuw Koolmees Merel Groenling Houtduif Pimpelmees Kauw

8,1 8,0 5,1 4,1 4,1 4,0 3,8 3,5 3,3 3,0



1 Merel 2 Koolmees 3 Roodborst 4 Pimpelmees 5 Vink 6 Turkse tortel 7 Heggenmus 8 Houtduif 9 Ekster 10 Huismus

99 % 99 % 93 % 92 % 90 % 87 % 78 % 77 % 75 % 70 %

1. Merel: aanwezig in 99% van de Vlaamse tuinen (± 25 cm) Mannetje: zwart met felgele bek Vrouwtje: bruin met oranje of bruine snavel, borst is bruingrijs en nooit wit. Vroeger was de merel nog een schuwe bosvogel, nu één van onze trouwste bezoekers. Je ziet hem vaak al hippend op het gazon, onder struiken en tussen bladeren op zoek naar een regenworm. De merel hipt met twee poten tegelijk, een spreeuw stapt poot voor poot. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Broodkruimels, appels/ peren, gewelde krenten en rozijnen, kaasresten, schillen en klokhuizen, alle soorten bessen, gekookte aardappelen. Op de grond, sneeuwvrij, een open plek met beschutting dichtbij. Maximale leeftijd 14 jaar.

2. Koolmees: aanwezig in 99% van de Vlaamse tuinen (14 cm) Gele romp, opvallende witte wangen Luidruchtige, opvallende, totaal niet schuwe vogel. Is als eerste te zien op een nieuwe voedertafel. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Vetbollen, slingers ongebrande, ongezouten pinda’s, halve kokosnoot, vogelzaad en zonnebloempitten. Geplette hazel- en okkernoten. Op de voedertafel, voederbuis, opgehangen in bomen of struiken. Maximale leeftijd 14 jaar. 3. Roodborst: aanwezig in 93% van de Vlaamse tuinen (±14cm) Rode borst, bruine rug, agressief De roodborst is oorspronkelijk een bosvogel, maar heeft zich goed aan ons aangepast. Het is een nieuwsgierig vogeltje, dat niet schuw is. Meestal foerageert hij op de grond. Elk vogeltje verdedigt zijn eigen territorium en is daarom meestal alleen te zien. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Eet restjes van de voedertafel, zaadjes en broodkruimels. Maximale leeftijd 8 jaar. 4. Pimpelmees: aanwezig in 92% van de Vlaamse tuinen (10,5 – 15cm) Gele romp, opvallende witte wang, blauw petje en een brede donkere halsband en oogstreep.

Merel © Frans Van Bauwel

Top 10 vogelsoorten in Vlaamse tuinen

Pimpelmees © Frans Van Bauwel

15

Zeer levendig vogeltje. Als een echte acrobaat, hangt hij aan superdunne takjes, je ziet hem zelden rechtop. Vetbollen, pindasnoeren zijn spek voor zijn bek. De Pimpelmees komt in rangorde achter de koolmees. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Vetbollen, slingers ongebrande, ongezouten pinda’s, halve kokosnoot, vogelzaad en zonnebloempitten. Geplette hazel- en okkernoten. Op de voedertafel, voederbuis, opgehangen in bomen of struiken. Maximale leeftijd 10 jaar. 5. Vink: aanwezig in 90% van de Vlaamse tuinen (±14cm) Mannetje: grootte van een mus, veel wit in de vleugel, heeft bruinrode borst en grijze pet en nek. Vrouwtje: grootte van een mus, veel wit in de vleugel, heeft lichtbruine borst en kop. De vink is daar aanwezig waar er bomen staan, ook al zijn er dat maar een paar. In tuinen zie je hem op de voedertafel. Vinken lopen over de grond, voet voor voet, heggenmussen daarentegen hippen. Wanneer? Het hele jaar in de tuin, trekvogels versterken de aantallen van september tot maart. Hoe aantrekken? Onkruidzaden, gemengd strooizaad, etensresten, zonnebloempitten, vetbol (soms) en broodkruimels. Op de grond, voedertafel, voederbuis. Maximale leeftijd 12 jaar.

16

TUINNATUUR

Roodborstje © Willy Ceulemans

6. Turkse tortel: aanwezig in 87% van de Vlaamse tuinen (± 32 cm) vaalbruin duifje met zwarte halsring Deze duif is pas sedert de helft van vorige eeuw bij ons in West-Europa. Ze zitten vaak in groepjes op daken en heggen. Te dicht bevolkte stadscentra mijden ze. In tuinen zijn ze makkelijk te lokken met voedsel. De Turkse tortel pikt graag een graantje mee bij de kippen. Niet zelden worden tientallen exemplaren bij een kippenren geteld, overal waar graan wordt gevoederd vind je wel een paartje. Hoe aantrekken? Eet zaden, granen, broodkruimels. Vooral op de grond maar ook op de voedertafel. Maximale leeftijd 17 jaar

7. Heggenmus: aanwezig in 78% van de Vlaamse tuinen (± 14cm) Bruin gestreepte borst, grijze kop, zoekt onopvallend eten, al rondscharrelend op de grond. De heggenmus is geen familie van de huismus. Zijn voorkomen en gedrag zijn onopvallend. Hij sluipt over de grond in dichte begroeiing. Je ziet ze in tegenstelling tot huis- en ringmus zelden met meer dan twee te samen. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Eet restjes van de voedertafel, zaadjes en broodkruimels. Maximale leeftijd 12 jaar. 8. Houtduif: aanwezig in 77% van de Vlaamse tuinen (± 40 cm) Dikke duif met opvallende witte halsring en witte vleugelbanen Oorspronkelijk is hij een bewoner van het platteland, maar heeft zich door om-

standigheden goed aangepast aan de menselijke aanwezigheid. Hij is tamelijk schuw en vliegt bij de geringste storing op, toch komt hij tot onder de voedertafel gemorst voeder zoeken. Een enkele keer springt hij op de voedertafel, tot groot ongenoegen van kleinere vogels. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Eet zaden, granen, broodkruimels. Vooral op de grond. Maximale leeftijd 18 jaar. 9. Ekster: aanwezig in 75% van de Vlaamse tuinen (± 45 cm) Opvallend witzwart met zeer lange getrapte staart. Door de één geliefd als mooie intelligente vogel, door de ander gehaat door hun negatieve invloed op kleine zangvogels. Wanneer ze zich onbespied wanen, bezoeken eksters de voedertafel. Ze lopen op een waggelende manier. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Eet granen, geplette noten, keukenafval, ‘steelt’ geen juwelen maar wel vetbollen, broodkruimels. Vooral op de grond. Maximale leeftijd 22 jaar

10. Huismus: aanwezig in 70% van de Vlaamse tuinen (± 15cm) Mannetje: grijze pet, heeft zwarte vlek onder de snavel. Vrouwtje: korte dikke snavel, grijsbruin zonder opvallende kleur De huismus profiteert van de beschutting en het voedsel dat wij mensen (onbewust) aanbieden. En is daarom in vrijwel al de bewoonde gebieden te bespeuren. De huismus zie je zelden alleen en de groepjes bestaan uit mannetjes en vrouwtjes. De huismus neemt graag een stofbad. Wanneer? Het hele jaar in de tuin. Hoe aantrekken? Onkruidzaden, gemengd strooizaad, etensresten, zonnebloempitten, vetbol (soms) en broodkruimels. Op de grond, voedertafel, voederbuis. Maximale leeftijd 12 jaar Wil je graag meer weten over onze tuinvogels, wat zijn hun eigenaardigheden, hoe trekken we ze aan in onze tuin. Welk voedsel, beschutting en nestgelegenheid voor welke vogel? Kom het allemaal te weten tijdens de Winterzon-dag op 29 januari 2012.

winterzon-dag



29 januari 2012 workshop en vertellingen

Cupcakes voor vogels Veel succes! Vogels Voeren en Beloeren is een project van Natuurpunt, gesteund door Tom & Co, en in samenwerking met Delhaize, Vivara, www.tuinadvies.be en Klasse.

17

Tel de vogels in je tuin op (3) 4 & 5 februari Soort

Maximaal aantal

Zo ga je te werk

Ekster Gaai Groenling Grote bonte specht Heggenmus Houtduif Huismus Kauw Keep Koolmees Merel Pimpelmees Ringmus Roodborst Sijs Spreeuw Staartmees Turkse tortel Vink Winterkoning Zanglijster Zwarte kraai .................... .................... .................... .................... .................... .................... ..................... ....................

•

Probeer tijdens het telweekend van 4 & 5 februari 2012 de vogels op en rond de voederplaats te tellen. Als je nadat je gevoederd hebt, een kwartiertje of halfuur waarneemt kan je al de meeste soorten ontdekken.

•

Noteer per soort het grootste aantal dat je op hetzelfde moment hebt geteld. Een voorbeeld: op 4 februari zie je om 9u34 drie koolmezen op de plank, om 9u58 vier op de plank en één aan de vetbol, op 5 februari om 10u00 geen en om 10u13 vier. In dit geval vul je op het formulier naast koolmees het getal vijf.

•

Je hoeft niet op alle dagen waar te nemen! Maar het mag. Om leerlingen de kans te geven om ook in de klas aan het telweekend mee te doen mag je ook gegevens noteren op vrijdag 3 februari.

•

Kijk je meer dan één dag, noteer dan het maximale aantal dat je waarnam per soort.

•

Noteer ook soorten die niet in de lijst voorkomen als ze de voederplaats bezoeken, de lijst is enkel een hulpmiddel om snel de waarneming-en te noteren.

•

Veel plezier en succes met de telling!

Eekhoorn

Type tuin terrasje

De tuin is gelegen in

Omgeving van de tuin

stadscentrum stadsrand (mozaiëk huizen en tuinen) dorp residentiële wijk met veel groen platteland

vooral huizen veel groen en andere tuinen landbouwgebied

Grootte van de tuin < 25 m2 25 m2 - 100 m2 100 m2 - 1000 m2 > 1000 m2

Samenstelling van de tuin regelmatig gemaaide gazon wilde hoekjes

waterpartijtje moestuin

struiken/haag fruitbomen

naaldbomen loofbomen

Ik gebruik het volgende voeder zonnebloemen (los) gemengd zaad (los)

pindanoten vetbol

brood

Vul je waarnemingen voor 10 maart 2012 in op http://www.natuurpunt.be/tuinvogels of stuur naar Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen of per e-mail naar [email protected] of fax: +32 15 42 49 21 Je gegevens worden opgenomen in het adressenbestand van Natuurpunt vzw, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen. Je kan je gegevens raadplegen, verbeteren of laten schrappen in het bestand. Natuurpunt vzw zal de gegevens aanwenden om je op de hoogte te houden van haar acties. Je kan ons contacteren op voormeld adres of via [email protected].

Naam : Adres :

18

VALLEI VAN DE BOSBEEK

Verborgen schoonheid De Bosbeek loopt van haar bron op het wordt geïnvesteerd in de natuur die Kempens plateau te As in noordoostelij- aangemeld is voor het habitatrichtlijnke richting naar de Maas. Over het groot- gebied waarin de Vallei van de Bosbeek ste deel van haar traject ligt ze ingebed en Vallei van de Itterbeek gelegen zijn. in mooie natuur dankzij het zeer natte Voor de Bosbeek gaat het om broekbos karakter van de valleigronden. Hierdoor sen, eiken-berkenbossen, soortenrijke waren deze terreinen in het verleden natte ruigte, matig voedselrijke hooiniet erg in trek voor de landbouw en landen, zure laagveenmoerassen, natte kon de natuur op vele plaatsen bewaard en droge heide en landduinen. Door de blijven. Toch zien we op luchtfoto’s uit Natuurpunt afdelingen Maasland-Noord, de jaren zeventig dat er ook sinds die Opglabbeek en As is er al een berg werk tijd nog veel veranderd is. Ondanks haar verricht waardoor veel van de mooie nanaam, werd de Bosbeek bijna helemaal tuur langs de beek hersteld of bewaard door hooiland omgeven. Nu dit eeu- werd. Maar natuurherstel op zo’n grote wenoude gebruik is schaal gaat de porstilgevallen ontwikkelt Wil je nog meer weten? temonnee en de bezich een heel andere schikbare mankracht Neem alvast natuur, met overal revan de beheerteams een kijkje op latief jonge elzenbroekte boven. De waardede website: bossen die tot de volle habitats hebben mooiste voorbeelden www.life-itterenoeter.be namelijk vaak te lijden in Vlaanderen mogen onder versnippering, worden gerekend. Deze zijn zo waarde- verruiging door gebrek aan beheer, vol omdat ze over een aaneengesloten ontwatering, beplanting, woekering oppervlakte voorkomen, zeer nat blijven van exotische soorten, vertuining door en omdat ze op vele plaatsen lichtrijk weekendrecreatie enzovoort. Zo kennen zijn wat door tal van dieren en planten we voorbeelden van plekjes waar natte wordt geapprecieerd. heide nog vers in het geheugen zit, die Door de ontoegankelijkheid van vele nu volledig opgedroogd zijn. Of verpercelen geniet de Bosbeekvallei nog loederde recreatievijvertjes met donker niet de bekendheid die ze verdient. naaldhout en koterijen rond, temidden Momenteel loopt er een Europees pro- van het elzenbroek. Plaatselijk zien we ject dat hierin verandering kan brengen. zeer waardevolle laagvenen waar een historisch open vegetatie sterk verstruNatuurherstel via weeld is geraakt. Op andere plekken een Europees Life+ project kunnen we bosfragmenten aaneensluiAfgelopen jaar is het startschot gege- ten door tussenliggende zones te verven voor een vijfjarig project, gesteund bossen. door het Europese Life+ fonds . Hiermee

Wat gaat er nu concreet gebeuren in de Bosbeekvallei? Ondanks de enorme natuurwaarde blijkt de Bosbeekvallei minder onderzocht te zijn dan vele andere valleien in Vlaanderen. Zo was er tot voor kort bijvoorbeeld geen grondwatermeetnet. Omdat gerichte terreinacties goede voorbereiding vragen is er een belangrijk studieaspect voorzien in het project, met onder andere een grondige ecohydrologische studie, die het verband zoekt tussen de voorkomende natuur en de waterstand en -kwaliteit. Ook worden nieuwe beheerplannen gemaakt en wordt op gerichte plaatsen bodemonderzoek gedaan om te checken hoe het zit met (vooral) fosfaataanrijking. De eigenlijke terreinacties zijn velerlei: momenteel worden er al sites met weekendverblijven gesaneerd. Zo wordt de exotische beplanting verwijderd, vijveroevers worden hellend gemaakt en uitgezette vissen worden zoveel mogelijk verwijderd. Voor het herstel van hooiland of zuur laagveen zullen terreinen worden opengemaakt door het kappen van struweel. Zeer plaatselijk kan het afplaggen van de bodemtoplaag een geschikte manier zijn om vergane natuur te restaureren. Hiermee werd recent nog succes behaald op de Caelenberg in As waar heischraal grasland en droge hei zich nu goed herstelt. Verder kan de waterstand worden hersteld door het wegwerken of opstuwen van drainagesloten. Bosuitbreiding door spontane ontwikkeling of aanplant en de uitbouw van extensievebegrazingsblokken zijn andere voorbeelden van terreinacties.

Bosbeekvallei © Gilbert Hilkens

Bosbeekjuffer © Ward Vercruysse

NATUURTHEMA

19

De Bosbeek in de schijnwerpers We zeiden het al, de Bosbeek verdient meer bekendheid dan nu het geval is. Dankzij het Life+ project kan dit. Jaarlijks zijn er contactmomenten waarop het ruime publiek de kans krijgt om zich te informeren over de herstelwerkzaamheden. Het is de bedoeling om meer mensen te velde de vallei te laten ontdekken. Het Life+project voorziet de realisatie van nieuwe wandelroutes, voorzien van de nodige infrastructuur zoals bewegwijzering en infoborden. Deze kunnen ook tijdelijk zijn, om meer uitleg te geven bij grote werkzaamheden. Verdere informatie wordt aangeboden via brochures en wandelfolders, of misschien kom je wel meer te weten via de krant? Voor informatie kan je ook steeds terecht op de website en er zal zelfs een promofilm gemaakt worden waarin het gebied en de werken worden toegelicht. Op het einde van het project zien we jullie dan graag allemaal op de eindhappening, waarbij je met de vernieuwde Bosbeekvallei kan kennismaken!

Steun de uitbouw van de Vallei van de Bosbeek Jij kunt dit project helpen. Een gift van 50 euro wordt door subsidies verdrievoudigd tot 150 euro. Bovendien krijg je voor een gift vanaf 40 euro automatisch een fiscaal attest. Stort jouw steun op rekening IBAN BE56 2930 2120 7588 BIC GEBABEBB met vermelding project 8222 Vallei van de Bosbeek.

CURSUSMODULES In het spoor van… zoogdieren in Limburg Er beweegt wat bij de Limburgse zoogdieren, en met Natuurpunt Limburg en LIKONA zitten we er bovenop. Wil jij ook meer weten over onze harige vriendjes, hoe je ze vindt en herkent en hoe het met ze gaat, schrijf je dan als de bliksem in voor één of meerdere van onze modules. Zoek je graag diersporen in de sneeuw, of zit je liever binnen braakballen te pluizen op zoek naar muizenschedeltjes, wil je weten waarom (b)evers verschijnen en zevenslapers verdwijnen, in ons cursusmodules vind je ongetwijfeld iets naar je gading. Iedereen met een gezonde interesse in één of ander aspect van zoogdieren kan deelnemen, voorkennis is niet nodig.

INSCHRIJVING VOOR APARTE MODULES DOOR BETALEN van het juiste BEDRAG op KBC 451-8537751-40 of INSCHRIJVEN VOOR DE VOLLEDIGE CURSUS: LEDEN € 108 – Niet-leden € 135 Schrijf nú in voor de volledige cursus en ontvang gratis de nieuwe zoogdiergids (enkel leden)

Meer info tel.: 011 24 60 20 tijdens kantooruren, [email protected] of www.natuurpuntlimburg.be

Galloway’s N1 © Danny Froyen

Module A: • De mooiste pluimstaarten Initiatie eekhoorninventarisatie Module B: • Wanted, dead or alive: roofdieren Introductie roofdieren + sporen, moderne onderzoeksmethodes, fotovallen en ra dio-telemetrie, onderzoeksresultaten van verkeersslachtoffers Module C: • De Limburgse “Big 5” (Edelhert, Ree, Everzwijn, Konik, Galloway) Introductie hoefdieren, excursies grote grazers, everzwijnen, hertenbronst Module D: • Wordt Batman of -vrouw Alles over vleermuizen: levenswijze, soor ten, Tips& trics voor gidsen, praktijk Bat- detector, vleermuizenonderzoek Module E: • Grindbevers van de Grensmaas Ecologie van de Vlaamse bevers + excursie Module F: • Zoogdieren aaien in Zuid-Limburg We gaan op zoek naar hamsters, eikel muis, hazelmuis en das in hun respectie velijke leefgebieden en met de nodige ecologische kennis. Module G: • Muizenissen en Uilenballen Alles over onze kleine zoogdieren en hoe we ze kunnen betrappen of hun aanwe zigheid vaststellen Module H: • Afsluitende avond met korte voordrachten, uitreiking diplo ma’s, en oprichting van een Zoogdier werkgroep Limburg Gratis voor deelne mers aan één van de modules

Kerstmarkt © Cora Meier

Activiteitenagenda Vogels en nachtdieren Zondag 5 februari Vogels beloeren Natuurpunt Vrienden van het Schulensbroek 14.00 tot 17.00 uur. NEC ’t Vloot, Demerstraat 60, Lummen. Piet Rymen - 013 55 32 57 Stevig schoeisel, verrekijker nuttig Zondag 5 februari Winterse volgels Vlaams Bezoekerscentrum “De watersnip” - Koersel/ Beringen. Samenkomst om 14.00 u - Grauwe steenstraat 7/2 - 011/ 45 01 91 - www.dewatersnip.be [email protected] Donderdag 9 februari Vogelbuurten Natuurpunt Noord-Limburg. 20.00 tot 22.00 uur Wateringhuis, Oude maai 80, Lommel-Kolonie Luc Winters - 011 64 58 42 - [email protected] Zaterdag 19 februari Nachtgeluidenwandeling Natuurpunt Neerpelt - 19.00 tot 21.00 uur Vertrek aan BC Hageven (Tussenstraat 10) Theo Janssen 0473 80 18 30 Zondag 19 februari Uitstap naar Zeeland (Nederland) Overwinterende watervogels aan zee en duin Natuurpunt Diepenbeek / Zuidoost Limburg 4 vertrekplaatsen mogelijk: A) 7.30 u parking GB, Luikersteenweg 1, Tongeren B) 7.45 u parking kerk Hoeselt (Dorpstraat) C) 8.00 u parking GB ,Tongersesteenweg 73, Bilzen D) 8.15 u carpoolparking E313, Diepenbeek Vooraf inschrijven, 15 euro pp (- 18 jaar = 10 euro pp). Op rekening 775-5904690-30 (NP ZOLimburg) code Zeeland. Meebrengen : vogelgids - verrekijker of telescoop - stevige wandelschoenen - warme kledij en regenkledij.

Zondag 19 februari Winterreis Zeeland Natuurpunt Noord-Limburg. Tussen 6.10 en 6.50 tot 20.00 en 20.50 uur. Opstapplaatsen Eksel, Overpelt, Neerpelt, Lommel. Marc Geuens 0478 54 22 51- [email protected] Verrekijker of telescoop, regenkleding, laarzen, picknick. Vooraf inschrijven bij Marc Geuens Onkosten € 15,00, <20j. € 10.00, gezin € 40.00 Zaterdag 25 februari Luisteren naar uilen en andere nachtdieren Natuurpunt Bocholt - 20.00 tot 22.00 uur Smeetshof, Smeetshofweg 1, Bocholt Rik Bosmans - 089 46 41 14. Warme kledij, zaklamp Zaterdag 7 april Op zoek naar de boomkikker en andere nachtgeluiden Natuurpunt Bree - 20.00 tot 23.00 uur Parking einde Mariahofstraat, Beek, Albert Hermans 0495 54 68 69 - [email protected] Wandelschoenen Maandag 9 april Natuurwandeling Militair Domein (Hechtel-Eksel, Leopoldsburg, Helchteren) Natuurpunt Noord-Limburg en Hechtel-Eksel 8.00 tot 18.00 uur. Parking A.V.T. 1ste weg ten zuiden van het ronde punt ten zuiden van Hechtel op de oude baan Eindhoven-Hasselt, Lupinestraat, Hechtel A. Geuens - 011 73 27 44, K. Bovens - 011 73 12 79 [email protected] Stevig schoeisel voor de daguitstap, picknick Secretariaat Natuurpunt Limburg Open: Ma-vrij van 09u00 - 16u30 Putvennestraat 112 - 3500 Hasselt 011 24 60 20 - [email protected]

Colofon Dit tijdschrift wordt gratis verspreid op 6800 exemplaren

Volgende uitgave: maart 2012

aan de leden van Natuurpunt Limburg.

Verantwoordelijke uitgever:

Werkten mee aan dit nummer: Danny Froyen, Kris Boers, Natuurpunt

Marc Diriks, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt

Vlaanderen, Francois Van Bauwel, Nadine Achten, Kris Hermans, Gerda

Communicatievormgeving : www.drukkerij-grafico.be

Schorpion, Els Ferson, Katleen Bollen, Jos Ramaekers, Michael Huygen,

Uitgave van: Natuurpunt Limburg - 011 24 60 20

Joeri Cortens, Luc Swerts, Jaak Paes, Jos Snijkers, Werner Verheijen, Frans

www.natuurpuntlimburg.be

Parren, Ghis Palmans, Theo Janssen, Wim Van den Bossche, Cora Meier

Het vrijwilligersteam van Natuurpunt Limburg zoekt versterking Het vrijwilligersteam van Natuurpunt Limburg zoekt versterking. Wij zoeken helpende handen voor de weekends en evenementen. Bij Natuurpunt Limburg zijn zo’n 25 vrijwilligers actief. Zij vervullen taken in de winkel, het bezoekerscentrum, de administratie, allerlei klusjes, als fotograaf, en als natuurgids. We zoeken nog steeds enthousiaste medewerkers om ons team te versterken. Mensen die regelmatig of sporadisch op vrijwillige basis willen meehelpen aan onze werking: Vaca-na-tuur: • Winkel en bezoekerscentrum openhouden zaterdag- of zondag namiddag. • Meehelpen bij evenementen op Domein Kiewit/Hasselt: - tenten recht zetten - drankstand bemannen - een verkoop en infostand - knutselactiviteiten voor kinderen, grime - ledenpraatjes - enzovoort • Meehelpen op beurzen, evenemen ten op diverse plaatsen in Limburg - Stand opbouwen, afbreken. - Verkoop van enkele “natuur” artikelen - Ledenpraatjes - Enzovoort Aanmelden: tel: 011/246023 [email protected]