Technologie (paragraaf uit hoofdstuk 1)

Technologie (paragraaf uit hoofdstuk 1) Technologie is volgens Wikipedia “het op systematische manier toepassen van nieuwe natuurwetenschappelijke of andere georganiseerde kennis ten behoeve van praktische doeleinden”. Met name informatie- en communicatietechnologie1 speelt in onze huidige kenniseconomie een heel belangrijke rol en wordt door velen gezien als de belangrijkste ‘enabler’ van innovatie. Bovengenoemde technologie speelt ook in de detailhandel een steeds belangrijkere rol. Dankzij het gebruik van moderne technologie zijn retailers steeds beter in staat om: a) de efficiëncy van hun operationele activiteiten te verhogen, b) hun klantenservice te verbeteren, en c) de toegevoegde waarde te verhogen die zij bieden aan hun klanten. Informatie- en communicatietechnologie kan grofweg worden onderscheiden in infrastructuur enerzijds en concrete toepassingen anderzijds. Deze toepassingen vereisen de aanwezigheid en beschikbaarheid van infrastructuur. In dit hoofdstuk staat de brede context (omgevingsfactoren) van de detailhandel centraal. Daarom wordt in deze paragraaf uitsluitend ingegaan op ontwikkelingen in de infrastructuur die noodzakelijk is om concrete toepassingen van technologie in de detaillhandel (= retail technologie) mogelijk te maken. In het latere hoofdstuk over ‘zekere trends’ wordt dieper ingegaan op deze retail technologie. Iedereen is 24x7 online in 2020 Volgens de jongste cijfers van Telecompaper is de breedbandmarkt in het derde kwartaal van 2006 met 4,5% gegroeid naar 4,82 miljoen aansluitingen. Dat is bijna 1 miljoen aansluitingen meer dan een jaar geleden. De verwachting is dat in 2020 vrijwel alle huishoudens en bedrijven in Nederland beschikken over breedband en dat tevens ruim 90% van de bevolking (individuen) een snelle, mobiele aansluiting op het internet zal hebben. Wat is breedband? Breedband heeft betrekking op de communicatieverbinding tussen een huis, kantoor of winkel en het netwerk van een dienstenaanbieder (het zgn. aansluitnet). Er is geen eenduidige definitie van breedband, maar wat ze vrijwel allemaal gemeen hebben, is: • Breedband is een communicatieverbinding; • met een hoge capaciteit; • die altijd online is; • en die symmetrisch is, d.w.z. gelijke capaciteit voor het ontvangen en verzenden. De snelheid van communiceren zal van enorm belang blijken te zijn voor de economische ontwikkeling van Nederland. Een breedbandverbinding stelt de eindgebruiker in staat om nieuwe diensten te gebruiken, die veel capaciteit vragen van de verbinding – niet alleen voor het ontvangen, maar ook voor het verzenden. De consument kijkt op TV naar wat hij wil, wanneer hij wil, en waar hij wil Dankzij de breedbandverbinding maken vrijwel alle huishoudens gebruik van digitale televisie en radio, die volledig zijn geïntegreerd met internet. Belangrijke toepassingen zijn videotheek (tegen betaling een film bekijken via internet), televisie-van-gisteren (het programma terugkijken dat je hebt gemist) en de persoonlijke videorecorder op het net (via 1

Maar laten we het belang van biotechnologie, nanotechnologie, geotechnologie en allerlei andere soorten technologie niet uit het oog verliezen.

het web te programmeren, vanaf elke plek op het internet. Iedere persoon heeft zijn eigen recorder). En in veel winkels hangen beeldschermen die zijn verbonden met netwerken via welke de retailers hun boodschap en die van hun adverteerders uitzenden naar de bezoekers van hun winkels. Triple Play is de standaard Triple play is de veelgebruikte term voor de drie diensten telefonie, internet en digitale televisie en radio via één abonnement over dezelfde infrastructuur. Breedbandige verbindingen maken het mogelijk een groot aantal (communicatie)diensten te bundelen. Al het dataverkeer (inclusief transacties) vanuit winkels vindt in 2020 plaats via deze infrastructuur. De meeste MKB retailers zullen in 2020 bovengenoemd abonnement lang niet altijd afsluiten met KPN of een van de kabelmaatschappijen. Deze bedrijven houden naar verwachting te lang vast aan hun bestaande infrastructuur, die gebaseerd is op koper (telefoonnet van KPN en coax-netwerk van kabelmaatschappijen). Zij moeten immers hun investeringen in dit netwerk nog terugverdienen, en hebben er dus belang bij om deze zo lang mogelijk in stand te houden. In eerste instantie kunnen deze bedrijven de capaciteit van hun netwerk nog wel verhogen (op kosten van huishoudens en bedrijfsleven in Nederland), maar uiteindelijk stuiten ze toch op de fysieke grenzen van deze (verouderde) technologie. Dit wordt vooral veroorzaakt door het feit dat consument en bedrijfsleven in toenemende mate naar diensten vraagt die meer capaciteit vergen van het netwerk. Eindgebruikers willen open netwerken Daarnaast krijgen steeds meer bedrijven en consumenten genoeg van het feit dat deze aansluitnetwerken vanaf de start gesloten zijn geweest. Hiermee wordt bedoeld dat je bij het kiezen van een dienst (telefonie, televisie) aangewezen bent op de diensten van de eigenaar van het aansluitnet. Bellen doe je dus via KPN en televisie kijken doe je via de kabel. Deze eigenaren willen liever geen toegang geven aan andere aanbieders van diensten. Opta heeft KPN weliswaar nu al verplicht om z’n aansluitnet open te stellen voor andere dienstenaanbieders maar kabelmaatschappijen zullen hun netwerken nog jaren voor zichzelf trachten te houden. Hierdoor zal er gedurende lange tijd geen maximale keuzevrijheid zijn voor de consument en bedrijfsleven. Glasvezel heeft de toekomst Glasvezel gaat verder waar het telefoonnetwerk en de kabel ophouden. Men wordt zich er steeds meer van bewust dat de oplossingen om ‘koper’ meer te laten doen duurder zijn dan een glasvezeloplossing. Glasvezeltechnologie werkt op basis van licht en de theoretische capaciteit van één enkele glasvezel is miljoenen keer groter dan die van koper. De huidige aansluitnetwerken zijn voor een belangrijk deel al van glasvezel, met uitzondering van de ‘last mile’: de huisaansluiting tussen het huis of bedrijfspand en de verdeelkast voor de huisontsluiting of de KPN-wijkcentrale. Een glasvezelinfrastructuur vormt net als het gas-, water- en electriciteitsnet een ‘natuurlijk monopolie’. Er is geen behoefte aan twee glasvezelnetwerken naast elkaar. De (lokale) overheid heeft altijd al een voorwaarden scheppende rol gehad bij het tot stand laten komen van dergelijke infrastructuren naar woningen. Vandaar dat steeds meer gemeenten in samenwerking met bv. ziekenhuizen, bibliotheken, lokale bedrijfsleven, woningcorporaties, projectontwikkelaars, telecombedrijven, banken, kabelmaatschappijen en andere organisaties zullen starten met het opzetten van een open2 en voor iedere aanbieder van diensten tegen gelijke condities toegankelijk glasvezelaansluitnet. Deze infrastructuren zullen in 2020 de huidige infrastructuren (gebaseerd op koper) volledig hebben vervangen. 2

Met een ‘open’ netwerk wordt bedoeld dat het eigendom van het netwerk is losgekoppeld van de levering van diensten.

De Almere Fiber Pilot

In 2001 is de gemeente Almere gestart met de aanleg van een breedband glasvezelnetwerk in een pilotgebied met 1.700 woningen en 500 bedrijven. Er is inmiddels een uniek Digitaal dienstenpakket ontwikkeld en een gedegen organisatie van activiteiten voor beheer en verdere exploitatie opgezet. Onder de vlag van Almere Fiber City is de gemeente een nieuw initiatief gestart voor een breedband vraagbundelingproject. Samen met de Zorggroep Almere, de Openbare Bibliotheek, de Onderwijsorganisaties, het Flevoziekenhuis, SURFnet en SARA wil de gemeente 150 locaties die buiten het proefgebied vallen via glasvezel verbinden met de moederlocatie.

Glasvezel wordt aangevuld door draadloos In 2020 zal draadloos toegang tot internet en andere netwerken enorm zijn toegenomen. Vrijwel iedereen beschikt over een mobiel apparaat via welke men deze toegang kan realiseren. Draadloze technologie als WiFi3 en WiMax4 zijn in 2020 vrijwel overal in Nederland kosteloos te gebruiken. Veel buurtorganisaties hebben in samenwerking met het lokale bedrijfsleven initiatieven ondernomen om voor hun wijk of winkelcentrum deze infrastructuur beschikbaar te stellen aan het publiek. Deze draadloze infrastructuur maakt uiteraard gebruik van een aansluiting op het glasvezelnetwerk dat in vrijwel heel Nederland beschikbaar is. In deze zin zijn draadloos en glasvezel complementair, met uitzondering wellicht voor dunbebouwde gebieden waar een WiMax aansluiting een alternatief kan vormen voor een glasvezelaansluiting. Nederland beschikt in 2020 over een fijnmazig netwerk van hotspots, waarvan de aansluitpunten in veel gevallen worden gefaciliteerd door winkels, restaurants, stations en andere bedrijven met een fysieke aanwezigheid in drukbezochte gebieden. Consumenten grijpen ook hier de macht Telecombedrijven spelen een minder grote rol dan men in eerste instantie zou verwachten bij het aanbod van hotspots. Consumenten organiseren steeds vaker zelf dergelijke hotspots, in samenwerking met het lokale bedrijfsleven (waarbij retailers vaak een belangrijke rol spelen).

3

Wi-Fi staat voor Wireless Fidelity en is een certificatielabel ('logo') voor draadloze datanetwerkproducten, die werken volgens de internationale standaard IEEE 802.11 (draadloos Ethernet). De huidige hotspots in Nederland werken op basis van deze draadloze technologie. 4 WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access) is een nieuwe standaard gebaseerd op de IEEE 802.16 (en ETSI HiperMAN) standaard voor breedband draadloze netwerken met met middelgroot bereik. IEEE 802.16 staat ook wel bekend onder de naam WirelessMAN. Het theoretische bereik van WiMax bedraagt 50km en de datasnelheid maximaal 70 Mbit/s.

NYCwireless (http://www.nycwireless.net)

NYCwireless is een non-profit organisatie die de groei van gratis, openbaar en draadloos internet bepleit en mogelijk maakt in New York en omgeving. Deze vrijwilligersorganisatie is in 2001 opgericht en maakt gebruik van draadloze technologie om individuen en gemeenschappen in heel New York gratis toegang te verschaffen tot het publieke internet. NYC Wireless heeft gratis, openbaar toegankelijke draadloze netwerken gebouwd in meer dan 10 parken en andere openbare ruimten. Hiervoor werkt deze organisatie samen met buurtorganisaties, Internet Service providers, etc. NYC Wireless richt zich inmiddels ook meer op het bieden van gratis internet toegang aan bewoners van achtergestelde wijken. Hiervoor werkt zij o.a. samen met Community Access, een non-profit woningcorporatie, aan een trainingsprogramma dat er op is gericht om vrijwilligers en inwoners van hun gebouwen te leren om zelf draadloze netwerken te bouwen en te onderhouden in Manhattan, Brooklyn en de Bronx. Deze netwerken bieden aan meer dan 50 inwoners per gebouw breedband toegang tot het internet. Internet is overal aanwezig In 2020 zoeken wij niet alleen toegang tot internet via een computer of mobiele telefoon, maar zijn bijna alle apparaten die we gebruiken op een of andere manier aangesloten op het internet. Onze auto’s geven automatisch via internet door aan de garage dat ze toe zijn aan een onderhoudsbeurt en ook de koelkast vertelt de supermarkt wanneer de melk op is. Het huidige internet en het mobiele internet zijn gemigreerd naar een gezamenlijk platform. Dit platform maakt gebruik van een op open standaarden gebaseerd device management systeem en van dynamic reformatting, waardoor het niet meer uitmaakt op wat voor apparaat iemand het internet raadpleegt. De schermen worden automatisch aangepast en zien er op elk willekeurig apparaat goed uit. De apparaten zijn bovendien netwerkonafhankelijk en schakelen automatisch naar het op dat moment beste en goedkoopste beschikbare netwerk (seamless mobility). RFID is doorgebroken In 2020 is het gebruik van RFID technologie ter verbetering van de efficiency in de distributieketen als gevolg van technologische en prijsontwikkelingen echt doorgebroken. Radio frequency identification (RFID) (Identificatie met radiogolven) is een methode om van een afstand informatie op te slaan en te lezen van zogenaamde RFID-"tags" die op of in objecten zitten. RFID is een automatisch identificatiemiddel. Het gaat om een kleine chip waarvan de informatie op afstand is af te lezen of te beschrijven. RFID is in de basis vergelijkbaar met de klassieke barcode met als verschil dat een RFID chip niet in het zicht van een scanner hoeft te worden gelezen maar op beperkte afstand, door objecten heen en met meerdere tegelijkertijd uitgelezen kan worden. In 2020 is het vertrouwen van consumenten in RFID technologie sterk toegenomen omdat ze meer controle hebben gekregen over de eigenschappen van de RFID chip en over de inhoud die op de chip wordt opgeslagen. . Er zijn diverse hobbels genomen die de doorbraak van deze technologie jaren hebben tegengehouden c.q. vertraagd:

•

•

• • •

Veel bezwaren rondom privacy zijn weggenomen doordat de consument meer controle heeft gekregen over de eigenschappen van de RFID chip en over de inhoud die op deze chip wordt opgeslagen. Deze controle is toegenomen doordat de RFID chips ten eerste herschrijfbaar zijn geworden, waardoor een consument na aankoop de inhoud van een chip ten behoeve van eigen gebruik kan wijzigen, en ten tweede verwijderbaar c.q. uitschakelbaar zijn gemaakt. Het vertrouwen van de consument in deze technologie is hierdoor sterk toegenomen en veel bezwaren rondom privacy zijn hierdoor weggenomen. RFID tags zijn veel goedkoper geworden, waardoor ze voor veel meer toepassingen op een rendabele manier kunnen worden ingezet. Bijvoorbeeld: op het terrein van productidentificatie en diefstalbeveiliging zijn RFID tags voortaan een betaalbaar alternatief voor oudere technologie als barcodes en magneetstrips. Er zijn afspraken gemaakt over het gebruik van standaarden op het terrein van identificatiecodes, frequenties, communicatieprotocollen, etc. Het uitlezen van de chips verloopt voortaan foutloos zonder storingen Veiligheid en integriteit bij het verzenden, opslaan en raadplegen van RFID-gegevens is in hoge mate gegarandeerd.