technische universiteit eindhoven

technische universiteit eindhoven

Opleidingsgids

2005-2006

Technische Innovatiewetenschappen Technology & Policy Human-Technology Interaction

Onderwijsinstituut faculteit Technologie Management

OWl- Brochure

2005.04

Redactie: Sylvia Floris, Wil Kuijpers Herman van Hoeven (eindredactie) Sjanet Schot ~ay-out)

Voorwoord Dit is de opleidingsgids van de bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen en de masteropleidingen Technology & Policy en Human-Technology Interaction aan de TU Eindhoven. Deze gids bevat alle essentiele informatie over de inhoud van de opleidingen (korte schets, programma, vakken), maar ook over allerlei formele aangelegenheden, zoals examens, tentamens, studiepunten, je rechten en plichten als student (in juridische termen "het studentenstatuut") en over de organisatie die achter de opleiding zit: de capaciteitsgroepen van de faculteit Technologie Management die het onderwijs verzorgen en onderzoek doen, de studieadviseur, de studievereniging Intermate enzovoort. In deze gids wordt vaak verwezen naar andere informatiebronnen, zoals de elektronische informatievoorziening van de TU fe, de website van de faculteit en het universiteitsblad Cursor. Wij wensen je een succesvol en plezierig jaar toe.

Drs. H.W.M. van Hoeven Hoofd Onderwijsinstituut.

Deze gids is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. De samenstellers hebben zich gebaseerd op informatie die medio juli 2005 beschikbaar was. Voor actuele informatie raadpleeg de intemetadressen die in de bijlage staan vermeld. We adviseren je je wekelijks van actuele WIJZtgmgen op de hoogte te stellen via de faculteitsberichten: http_;ff"l'L3~~tue.nljnljnie.uY.'sjfaculteitsherichten/.

3

Inhoud r. Inleiding .................................................................................................................................... 9 I.I De opleiding Technische Innovatiewetenschappen ....................................................... 9 I.2 De bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen ......................................... 9 L3 Masteropleiding Technology & Policy ............................................................................ 10 Masteropleiding Human-Technology Interaction ......................................................... II 1.4 L5 Masteropleiding Sustainable Energy Technology .......................................................... 12 r.6 Beroepsperspectief........................................................................................................... 12 2. Studieprogramma: organisatie en regels ............................................................................... 15 2.1 De uitvoering van bet onderwijsprogramma ................................................................. 15 2.2 Studeren ............................................................................................................................ r8 2.3 Tentamens ....................................................................................................................... 2o 2.4 Afstuderen ........................................................................................................................ 23 2.5 Examens ........................................................................................................................... 24 2.6 Beroep ............................................................................................................................... 25 2.7 Keuzeaccenten in de opleiding ....................................................................................... 25 3· Propedeuse .............................................................................................................................. 29 3.1 Doel en functie van de propedeuse ................................................................................ 29 3.2 Studie-advies .................................................................................................................... 29 3·3 Studieprogramma propedeuse ...................................................................................... 31 4· Postpropedeuse ........................................................................................................................ 35 4.1 Toelatingsvoorwaarden voor de postpropedeutische fase ............................................. 35 4.2 Studieprogramma postpropedeuse ................................................................................. 35 4.2.1 Het tweede studiejaar ...................................................................................................... 35 4.2.2 Het derde studiejaar ........................................................................................................ 37 4·3 Verkorte Opleiding ........................................................................................................... 41 4·3·1 Het laatste studiejaar van de verkorte opleiding ............................................................ 41 4·4 Aanbod Keuzevakken f Service-onderwijs 2005-2006 ................................................ 42 5 Masterprograms; Technology and Policy and Human-Technology Interaction ................ 51 5.1. Masterprograms ............................................................................................................... 51 5.I.I. Master Technology and Policy ....................................................................................... 51 5.I.2 Master Human-Technology Interaction ......................................................................... 54 5.2. Schakelprogramma's/ Pre-master programs ................................................................. 57 5.2.1 PRE-Master Technology & Policy .................................................................................... 57 5.2.2 PRE-Master Human-Technology Interaction ................................................................ 58 6. Onderwijsorganisatie en achtergronden ........................................................................ 6r 7· Faciliteiten ............................................................................................................................... 69 7.1 Facilitaire voorzieningen ................................................................................................ 69 7.2 Studievereniging Intermate ........................................................................................... 70 7·3 De Technologie Management Winkel (TM-winkel) ..................................................... 72 7·4 Student-assistentschap .................................................................................................... 73 Bijlage .............................................................................................................................................. 77 Belangrijke intemetadressen ........................................................................................... 77 Plattegrond Campus ....................................................................................................... 79 8. Vakkengids ............................................................................................................................... 83 9· OER Bachelor TIW, EER T&P en HTL .... ............. .. 281

5

Hoofdstuk1 Inleiding

7

1.

Inleiding

I.I

De opleiding Technische Innovatiewetenschappen

In de ingenieursopleiding Technische Innovatiewetenschappen gaat het over het (her)ontwerpen van techniek die aansluit bij de behoeftes van de samenleving. De opleiding leert je hoe je bestaande en nieuwe technische mogelijkheden optimaal kunt inzetten ten behoeve van mensen, organisaties en de maatschappij in het algemeen. Dit (her)ontwerpen van techniek is natuurlijk een hele uitdaging, en naarmate de techniek zich verder ontwikkelt wordt deze uitdaging steeds groter. Om aile nieuwe mogelijkheden goed te kunnen gebruiken, heb je kennis nodig van die techniek. Maar die kennis aileen is niet genoeg; het is belangrijk dat er niet aileen oog is voor de technische ontwikkeling en toepassing van innovaties, maar ook voor de effecten en het werkelijke nut ervan.Daarom moet je ook inzicht hebben in de belangrijkste maatschappijwetenschappen, zoals psychologie, econornie, sociologie en recht. Als student Technische Innovatiewetenschappen word je opgeleid tot expert in maatschappijgerichte technologie. Centraal uitgangspunt in de opleiding vormen technologische innovaties. Uniek aan de opleiding is de combinatie van diverse vakgebieden. Je verdiept je in technische disciplines en in sociale wetenschappen. Tijdens je studie specialiseer je je in een bepaald technisch gebied- Bouwtechnologie, Energietechnologie ofiCT- en dat combineer je met een maatschappijgerichte specialisatie: 'Mens-Techniek Interactie' (MTI) of'Technologie en Beleid' (T&B). Vanaf september 2002 bestaat de opleiding, vanwege de invoering van de zogeheten 'BaMastructuur', eigenlijk uit twee delen. Allereerst volg je een driejarige Bacheloropleiding waarin je het basisprogramma doorloopt. Daama start je met een tweejarige Masteropleiding die is gericht op een van de twee specialisaties: 'Mens-Techniek Interactie' (Human-Technology Interaction- HTI) of 'Technologie en Beleid' (Technology and Policy- T&P), ook is er de mogelijkheid om de interfacultaire masteropleiding 'Sustainable Energy Technology' (SET) te gaan doen.

1.2

De bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen

De Bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen (TIW) duurt drie jaar en bestaat elk jaar uit drie ongeveer gelijke delen: technische vakken, maatschappijwetenschappelijke vakken en integratieprojecten. Het eerste jaar wordt afgesloten met het propedeuse-diploma. Het behalen van je propedeuse geeft aan dat je normaal gesproken ook de rest van de opleiding aankunt. In het eerste jaar volg je een aantal technische vakken: wiskunde en technische basisvakken. Deze vakken geven je met name een orientatie op en bereiden je voor op een van de drie technische gebieden: Bouwtechnologie, Energietechnologie ofiCT. In de loop van het eerste jaar moet je voor een van deze gebieden kiezen. Daarnaast volg je vakken op het gebied van de sociale wetenschappen: psychologie, sociologie, economie, recht, ethiek en geschiedenis van de technologie. Deze vakken spitsen zich toe op (het bestuderen van) technologie en innovatie.

9

Voorts werk je het gehele eerste jaar met medestudenten aan een interdisciplinair project Maatschappijgericht Ontwerpen. Hierin komen alle genoemde disciplines terug en kun je je kennis toepassen en combineren. Ook werk je aan practica op het gebied van technische systemen (bouwtechnologie, energietechnologie, informatie- en communicatietechnologie). Bij deze practica moet je bijvoorbeeld allerlei technische opstellingen ontwerpen en doorrekenen. In het tweede jaar volg je technische basis- en verdiepingsvakken van de technische component waar je in de loop van het eerste jaar voor hebt gekozen. Daamaast ga je je verder verdiepen in de vakken op het gebied van de sociale wetenschappen, en krijg je ook statistiek en vakken over methoden en technieken van onderzoek. Ook in het tweede jaar voer je weer een interdisciplinair project Maatschappijgericht Ontwerpen uit met medestudenten op het gebied van een technisch-maatschappelijk vraagstuk en volg je ook een aantal andere interdisciplinaire vakken. In het derde jaar ga je je weer verder verdiepen in de technische vakken van je technische richting en in de vakken op het gebied van de sociale wetenschappen, vooral psychologie, sociologie en econornie. Door het volgen van deze vakken, kun je je ook alvast orienteren op een masteropleiding die je na je bachelor wilt gaan volgen. Ook het interdisciplinaire project Maatschappijgericht Ontwerpen komt weer om de hoek kijken. Na afronding van de driejarige Bacheloropleiding heb je het diploma 'Bachelor of Science Technische Innovatiewetenschappen' gehaald. Dit diploma geeft rechtstreeks toelating tot een aantal masteropleidingen: Human-Technology Interaction, Technology«[ Policy, de interfacultaire masteropleiding Sustainable Energy Technology (met energietechnologie als technische component) en Construction Management and Engineering (met bouwtechnologie als technische component). Deze Masteropleidingen duren twee jaar en zijn engelstalig. Naast bovenstaande masteropleidingen kun je ook rechtstreeks doorstromen naar de masteropleiding Philosophy of Science en Technology and Society a an de Universiteit Twente. Je kunt ook toegang krijgen tot bepaalde andere technische masteropleidingen aan de TU fe, zoals Industrial Design, Construction Management & Urban Design, Business Information Systems, en Innovation Management. Meestal moet dan een deficientieprogramma worden gevolgd. Ook andereopleidingen aan de TUfe, TUD ofUT zijn nog mogelijk, maar dan zal je in principe eerst een 'schakelprogramma' (van max. 30 SP) moeten doen. Nadere informatie over de aansluitende masters kun je vinden op de website van de TU fe: http~_j_W}Ltue~nltnltdiensrenJ_cscj.smdiexo1!rlkhtingtbachdoropleidingenthachdoropleidingen

jte_chnisme_innOY_atiewet.enschappen/aansluitende_masterst.

1.3 Masteropleiding Technology & Policy Technologische verandering en innovatie zijn cruciale factoren voor economische groei en toenemende welvaart en welzijn. Het is daarom van groot belang om een beter begrip te krijgen van en dieper inzicht te verwerven in deze fenomenen. Wat zijn de drijvende krachten en de impacts van innovatie en technologische verandering, en hoe kunnen tempo en richting daarvan beinvloed worden om tegemoet te kunnen komen aan maatschappelijke wensen en behoeften? Ter beantwoording van deze vragen richt de Masteropleiding Technology & Policy zich vooral op de analyse van bronnen en socio-economische effecten van innovaties, alsmede

10

op het ontwerpen en evalueren van publiek- en privaatbeleid, strategieen en interventies die gericht zijn op het beinvloeden van innovatieprocessen en technologische verandering. Kerngedachten zijn dat innovatie(processen) en technologische verandering gedreven worden door zowel technologische als maatschappelijke krachten, en dat de betekenis van de internationale context steeds evidenter wordt. De masteropleiding kent door het combineren van technische kennis en kennis uit sociale wetenschapsdisciplines een sterk multidisciplinair karakter. Bovendien heeft het een sterke internationale orientatie. De masteropleiding bestaat deels uit verplichte vakken- vooral op het gebied van economie, sociologie en recht - die gaan over innovatie en technologie. Daarnaast doe je een groot multidisciplinair project en kies je technische en maatschappijwetenschappelijke keuzevakken ter specialisatie. Je rondt de opleiding afmet een internationaal traject en een masterproject. In het internationaal traject breng je een periode (in de regel een semester) door aan een buitenlandse universiteit die gericht is op technologie en innovatie. De vakken die je tijdens dit internationaal traject volgt, verdiepen je tot nu toe opgedane kennis of ze vullen deze aan met onderwerpen die aan de TU f e niet worden onderwezen. De innovatiegerelateerde onderwerpen die aan de buitenlandse universiteit bestudeerd worden sluiten in principe nauw aan bij je afsluitend masterproject. Het masterproject kun je zowel intern (binnen de Onderzoeksschool The Eindhoven Center of Innovation Studies- ECIS) als bij een externe organisatie, (overheids)instelling of onderneming in binnen- ofbuitenland uitvoeren. 1.4 Masteropleiding Human-Technology Interaction Computers, mobiele telefoons, kantooromgevingen, internet, home entertainment en duurzame energiesystemen zijn maar een paar voorbeelden van nieuwe technologieen die diverse aspecten van ons Ieven aanzienlijk hebben beinvloed. Enerzijds bieden deze technologieen ons een steeds groeiende reeks mogelijkheden, vermaak en comfort. Anderzijds zijn deze nieuwe producten en systemen ook steeds complexer en moeilijker te bedienen. Het masterprogramma Human-Technology Interaction biedt een unieke kans om deze kwesties te bestuderen. Dit gebeurt door het toepassen van kennis uit de sociale wetenschappen, vooral de psychologie, op problemen die door de introductie van nieuwe technologieen worden opgeworpen. Het programma van de masteropleiding biedt fundamentele kennis uit de psychologische wetenschappen en dekt basisthema's zoals taal en communicatie, attitudes en sociale cognitie, perceptie, cognitie. Deze basiskennis pas je tijdens de opleiding toe op een door jou gekozen technologisch domein. Zulke domeinen zijn bijvoorbeeld Informatie en communicatietechnologie (ICT), duurzame energie of de gebouwde omgeving. Het programma concentreert zich op problemen die voortkomen uit deze snel veranderende technologische omgevingen en op de manier waarop mensen deze ervaren. De opleiding wordt afgerond met een masterproject. Ter voorbereiding op het eindproject zul je je kennis uitbreiden in een internationaal studieprogramma in het buitenland. Dit gedeelte van het tweede jaar van het masterprogramrna vormt een onschatbare toevoeging aan de opleiding. Je volgt colleges over onderwerpen die aansluiten op je masterprogramma van de TUfe. Het afsluitende masterproject bestaat uit een onderzoeksproject dat onder supervisie staat van een van de onderzoekers van de vakgroep Human-Technology Interaction. Om te voldoen aan de vereisten van de opleiding dient jouw project het juiste evenwicht te hebben tussen het aspect menselijk gedrag en de technologische kant. Het afstudeerproject kan worden uitgevoerd bij II

de eigen faculteit, een bedrijf, een (openbare) instelling ofbij de J.F. Schouten School for User-System Interaction Research (een onderzoeksinstituut dat onderzoek verricht op het gebied van de interactie tussen mensen als gebruiker en technologie-intensieve systemen). 1.5 Masteropleiding Sustainable Energy Technology Deze masteropleiding wordt verzorgd door zes faculteiten van de TU f e. Zij sluit aan op een toenemende maatschappelijke vraag naar een duurzame energievoorziening en de behoefte uit het bedrijfsleven aan energie, rnicro-reactoren, brandstofcellen, intelligente elektrische netten en duurzame energie in de gebouwde omgeving. De opleiding is veel technischer dan de twee hierboven genoemde masteropleidingen. Je krijgt een inleiding in de belangrijkste opties voor duurzame energie: biomassa, zonne-energie, en windenergie en in de veelbelovende drager van duurzame energie: waterstof. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan de integratie van energietechnologieen in systemen. De systemen waar aandacht aan wordt besteed zijn het elektrische systeem: het net, het systeem van de gebouwde omging waarin duurzame energie gemtegreerd moet worden en het maatschappelijke systeem waarin innovaties een plaats moeten krijgen.

1.6 Beroepsperspectief Afhankelijk van de masteropleiding die je kiest na je bachelor, kun je in een breed beroepenveld aan de slag. Na afronding van bijvoorbeeld Human-Technology Interaction of Technology & Policy kom je vooral terecht in functies waarin beslissingen over technische projecten worden genomen of voorbereid. Aan jou de taak om de ontwikkeling van technologieen en het maatschappelijke gebruik ervan te analyseren, bijvoorbeeld als projectleider milieusparend bouwen, adviseur energie of strategisch analist informatietechnologie. Je treft afgestudeerden aan in allerlei functies en in vrijwel alle bedrijfstakken, zowel nationaal als internationaal, bijvoorbeeld in de industrie (Shell, Oce, Philips, IBM), in de commerciele dienstverlening (Rabobank, KLM, Atos Origin, KPN) en het onderwijs (universiteiten). Ook kun je terechtkomen bij de overheid (gemeenten, provincies, ministeries), ofbij internationale organisaties (VN, EU, Wereldbank). Volg je de masteropleiding Human-Technology Interaction, dan kom je meer terecht in functies op het gebied van bijvoorbeeld gebruikersonderzoek of de advisering over het gebruik van technologie. Na afronding van de masteropleiding Technology & Policy vind je vaak functies op het gebied van technologiebeleid, in het bedrijfsleven ofbij de overheid.

12

Hoofdstuk2 Studieprogramma: Organisatie en regels

2.

Studieprogramma: organisatie en regels

2.1

De uitvoering van het onderwijsprogramma

In dit hoofdstuk worden aile regels en afspraken toegelicht die te maken hebben met de opleiding, zoals de inhoud van de studie, de onderwijsvormen, de tentamens en examens. Voor een aantal onderwerpen is hiervoor in dit hoofdstuk een artikel uit de Onderwijs- en Examenregeling (OER) dan wel de Education and Examination Regulations (EER) van de Masteropleid.ingen of uit de Regels en Richtlijnen voor de Examens (RR) opgenomen. Bij andere paragrafen wordt aileen verwezen naar de desbetreffende artikelen. In geval van twijfel hebben de artikelen in de OER en de RR voorrang hoven de tekst van dit hoofdstuk. De OER vormt samen met dit hoofdstuk van de opleidingsgids het zogenaamde 'opleid.ingsspecifieke deel van het studentenstatuut'. De OER, EER en RR kun je vinden achterin deze opleidingsgids, maar ook op de TM-website en in de outlookfolders van de faculteit (htt{l:j_fwww.trn.tu.e..nl). Toegang tot de opleiding Voor toegang tot de bacheloropleiding is een VWO-examen met de vakken Natumkunde en Wiskunde B verplicht gesteld of een VWO-examen met het profiel 'natuUI en techniek' of 'natum en gezondheid'. Overige profielen moeten worden aangevuld tot het niveau Wiskunde B r en Natuurkunde r. Als een van deze vakken in het eindexamenpakket van de aankomende student ontbreekt, is er sprake van een deficientie. Deficienties worden opgeheven wanneer de aankomend student met goed gevolg een toets in bet vak aflegt voor de Commissie van Toelating. Meer informatie hierover is te krijgen bij de studieadvisem. Zie ook www.tue.nlfstu onder; toelating. Voor toelating tot de masteropleid.ingen Technology & Policy en HUman-Technology Interaction is het bachelordiploma Technische Innovatiewetenschappen verplicht of een bewijs van toelating namens de Facultaire Toelatingscommissie (FTC). Bachelorstudenten Technische Innovatiewetenschappen die bet diploma nog niet bebben bebaald kunnen onder bepaalde condities toch al instromen in de genoemde masteropleidingen. (EER art.23). Zie par 2.3. onder volgtijdelijkheid. Deelname aan het onderwijs Voor de opleid.ing Technische Innovatiewetenschappen bestaan geen beperkingen voor het volgen van het onderwijs, bebalve beperkingen die ontstaan door de zogenaamde 'volgtijdelijkheid' (zie OER en EER, artikel 12). De faculteit zorgt ervoor dat de student die zonder veel studievertraging studeert niet wordt belemmerd in de studievoortgang. Als student beb je bet recht om deel te nemen aan bet onderwijs aan de universiteit. In beginsel kan iedere student, ongeacht voor welke opleiding hij is ingeschreven, deelnemen aan het onderwijs van alle opleid.ingen. Het College van Bestuur heeft echter de bevoegdheid de toegang tot bet onderwijs te beperken. Inrichting van de opleiding De inrichting van de opleid.ing (bet onderwijsprogramma) is opgenomen in de OER en EER. Het programma voor studiejaar 2004-2005 staat ook in deze opleidingsgids. Op basis van het onderwijsprogramma word je als student in staat gesteld je een goed oordeel te vormen over inhoud en inrichting van bet onderwijs en van de examens. De opleid.ing is zodanig ingericht dat je als student kunt voldoen aan de norm voor de studievoortgang. Dit betekent dat de opleiding voldoende tentamenmogelijkheden biedt, zo min mogelijk beperkingen stelt aan bet volgen van bet onderwijs en dat wordt gestreefd naar

rs

een zo hoog mogelijke kwaliteit van het geboden onderwijs en het studiemateriaal. Je bent zelf verantwoordelijk voor de studievoortgang, bijzondere omstandigheden daargelaten. Wijzigingen in het opleidingsprogramma Er zullen tijdens het lopende studiejaar geen wijzigingen plaatsvinden in de OER en EER die de belangen van de student schaden (zie OER artikel25b; EER, art. 29, RR, artikel2o). Taal De wet stelt in art. 7.2 WHW: Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In afWijking daarvan kan een andere taal worden gebruikt: a. wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft; b. wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een (gast)college door een anderstalige docent gegeven wordt; c. wanneer de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wei de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt, overeenkomstig een door het instellings bestuur vastgestelde gedragscode. In de bacheloropleiding is Nederlands de voertaal, in de masteropleidingen Engels. In het instellingsspecifieke deel van het studentenstatuut, is de 'Gedragscode Buitenlandse Talen TU fe' terug te vinden, die is vastgesteld door de universiteitsraad. College-, practicum- en instructieroosters Voor aanvang van het collegejaar worden de examen- en tentamenroosters voor het hele jaar bekend gemaakt; voor het begin van een trimester de college-, practicum- en instructieroosters. Roosters zijn verkrijgbaar via internet: htt:p;Jtn_winfQ..tus:..nl. Wijzigingen worden zo spoedig mogelijk bekend gemaakt. Studenten die de deeltijdopleiding volgen, krijgen de roosters via de studieadviseur deeltij dopleidingen. Onderwijswerkvormen In de bijlage bij de OER is beschreven op welke manier het onderwijs wordt aangeboden. In de bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen en de masteropleidingen HumanTechnology Interaction en Technology & Policy bestaan de volgende werkvormen. Hoorcollege: college waarbij de docent kennis en inzicht overdraagt aan de studenten. De studenten hebben niet of slechts zeer beperkt de mogelijkheid tot interactie door middel van het stellen van vragen ofhet voeren van discussie. Werkcollege ofinstructie: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stofvoorop staat. Studenten hebben de mogelijkheid vragen of discussiepunten voor te leggen aan de docent. Responsiecollege: college waarbij de student antwoordt op vragen van de docent. Werkgroepen: werkvorm waarbij de interactie tussen studenten en docent voorop staat door middel van probleemoplossing, casusbehandeling of discussie. Van studenten wordt een actieve deelname gevraagd in de vorm van schriftelijke of mondelinge prestaties. Integratie-onderwijs: in de vakken waar deze werkvorm wordt gehanteerd, wordt de kennis van de technische en maatschappijwetenschappen geintegreerd toegepast. Practicum: werkvorm waarbij de student praktische werkzaamheden moet verrichten die betrekking hebben op vaardigheden die essentieel zijn voor de opleiding . Voorop staat hierbij dat de student die vaardigheden zelf opdoet onder toezicht van de docent. Ontwerpgericht onderwijs: een onderwijsvorm die zich kenmerkt door groepswerk, zelfWerkzaamheid en de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden met aandacht voor de ontwerpcyclus. J6

(Begeleide) zelfstudie: een werkvorm die zich kenmerkt door zelfWerkzaamheid van de student al dan niet onder begeleiding van een docent of studentassistent.

Contacturen Via de vakinformatie op http_;tJ_o.winfo.rue.nl is het aantal contacturen per vak te vinden. In het begin van de opleiding ligt het accent op contacturen, later meer op zelfstudie. Aanwezigheidsplicht Bij een practicum is de uitvoering van opdrachten tijdens dat practicum meestal de tentamenvorm. Daarom moeten aile studenten verplicht aanwezig zijn bij aile practica van de opleiding. Voor het overige onderwijs geldt in het algemeen geen aanwezigheidsplicht, behalve wanneer aanwezigheid nodig is om te voldoen aan de tentameneisen. RSI In samenwerking met de AMSO (Arbo en Milieu Service Organisatie) van de TUJe worden "workshops RSI" georganiseerd voor studenten van de TU Je. De "workshop RSI" maakt deel uit van de maatregelen tot het voorkomen en terugdringen van RSI-klachten bij studenten. RSI is de afkorting voor 'Repetitive Strain Injuries'. Een aanduiding voor aandoeningen van nek, schouders, armen, polsen en vingers. Deze workshop heeft als doel om de eerstejaars studenten te informeren over en bewust te maken van de risico's op deze klachten ten gevolge van overmatig intensief en langdurig gebruik van computer en notebook. Door middel van praktische opdrachten worden de deelnemers geattendeerd op een goede ontspannen houding en werkwijze. Tevens komt het gebruik van een pauzeprogramma en ergonomische hulpmiddelen, zoals een notebookstandaard, ter sprake. De instructie wordt verzorgd door een aantal docenten met beroepsmatige kennis van RSI-klachten (fysiotherapie, caesartherapie). Het spreekt vanzelf dat deelname aan deze workshops in je eigen belang is. Op grand van de Arbowet en in overleg met de AMSO stelt het faculteitsbestuur de deelname aan de workshops voor eersttjaars bachelorstudenten echter verplicht. De RSI-workshop maakt om deze reden deel uit van het vak Maatschappij Gericht Ontwerpen ra: project (MGO ra), dat wil zeggen dat MGOra aileen met voldoende resultaat kan worden afgerond als aan een RSI-workshop is deelgenomen. Studiepunten en studielast De studielast van elke opleiding en elke onderwijseenheid wordt door het faculteitsbestuur vastgesteld. Aan de TUE wordt het studiepuntensysteem ECTS (European Credit Transfer System) gehanteerd. De bacheloropleiding omvat r8o studiepunten, de masteropleiding 120. Een studiepunt is gelijk aan 28 uren studie. Studiekosten De kosten aan boeken en dictaten van de opleiding komen niet uit hoven de norm die hiervoor door de IBG wordt gehanteerd. Voor het gebruik van notebooks door bacherlorstudenten wordt een bijdrage van ongeveer € 1000,-- verlangd, door masterstudenten een bijdrage van ongeveer € 1200,--. Zie http:/ f.wJ.tue.nl/nl/dienstenjstujnote.hook/n91ehoohegeling/

Informatievoorziening Actuele informatie over (wijzigingen in) het studieprogramma, het college- en tentamenrooster en andere zaken verband houdend met de studie is op de volgende wijze te verkrijgen: • De website van de faculteit: http:,l,L~.tm.tue.nljnlj_ondernrijsj • Faculteitsberichten Intemetpagina: _http:j,lWWYl.tm.tue.nl,[actue.djhe.richthtm • Cursor pagina "Universiteitsberichten" • Diverse brochures, verkrijgbaar bij de Onderwijsadministratie • Outlookfolders: Public Folders/All Public FoldersJTMJOWIJStudentenJTIW Studenten wordt aangeraden zich wekelijks van de informatie in de faculteitsberichten op de hoogte te stellen.

2.2

Studeren

Studiebegeleiding Binnen de opleiding word je als de student op verschillende manieren begeleid. Studieadviseur adviseert de student algemeen over de studie en studie-aanpak Docenten begeleiden studenten vakinhoudelijk Ouderejaars studenten : helpen studenten bij de studieaanpak ofbegeleiden inhoudelijk bij opdrachten in de Propedeuse Afstudeercoordinator zorgt in overleg met de student voor een geschikte afstudeeropdracht begeleidt studenten inhoudelijk bij de afstudeeropdracht Afstudeerbegeleider Studieadviseur deeltijd adviseert studenten over de deeltijdstudie en studieaanpak in de opleiding premasteropleiding

Studieplanning Als student kun je samen met de studieadviseur een persoonlijke studieplanning maken. Daarvoor moet je zelf contact opnemen met de studieadviseur. Studievaardigheden De opleiding biedt samen met het Studenten Service Centrum aan eerstejaars bachelorstudenten een cursus studievaardigheden aan. De cursus wordt verzorgd door ouderejaarsstudenten van de opleiding en is speciaal toegespitst op de situatie bij Technische Innovatiewetenschappen. Ouderejaars en (pre)masterstudenten kunnen voor hulp bij problemen met studievaardigheden zelf contact opnemen met het Studenten Service Centrum of met de studieadviseur. Studievoortgangsregistratie De studievoortgang wordt door de onderwijsadministratie van de faculteit geregistreerd met behulp van het Onderwijs Informatie Systeem (OWlS). Bij onjuiste registratie moet de student contact opnemen met de onderwijsadministratie. Elk trimester c.q. semseter ontvang je een afschrifi: van de behaalde studieresultaten. Dit wordt verstuurd naar het huis- enjof vakantieadres. Op dit afschrift staat ook het aantal behaalde studiepunten vermeld. Als je niet hebt voldaan aan de studievoortgangsnorm, geeft de TU Je dit door aan de IBG. Is dit het geval, dan krijg je hiervan v66r 1 november bericht. Wanneer je het niet eens bent met de r8

registratie, moet je dit melden bij de onderwijsadministratie. Zie ook het instellingsspecifieke deel van het studentenstatuut, hoofdstuk 4·5· Via internet http;tj_Qwinfo~tue.nl kun je zelftussentijds een overzicht van de behaalde studieresultaten opvragen. Studievertraging Er is sprake van studievertraging als in een studiejaar meerdere onderwijseenheden van dat jaar niet met een voldoende resultaat worden afgerond. In de propedeuse is er een mogelijkheid voor compensatie van onderwijseenheden die zijn afgerond met het cijfer vij£ Daarvoor moeten aile overige onderwijseenheden in een cluster wei met voldoende resultaat zijn afgerond, zoals vastgesteld in de RR, artikel 14 lid 8a. Voor advies over voorkomen of wegwerken van vertraging kun je terecht bij de studieadviseur ofbij het Studenten Service Centrum. Wanneer studievertraging optreedt als gevolg van bijzondere omstandigheden (ziekte, familieomstandigheden, handicap, bestuurswerk), kan een financiele ondersteuning worden aangevraagd bij de TU f e. Meer informatie hierover is te vinden in het instellingsspecifieke deel van het studentenstatuut. Zie http~j_j~.tu.e..nljnlidiensJ:enf_s:tut. Studieadviseur De studieadviseurs van de opleidingen helpen de studenten bij vragen over of problemen bij de studie, bv studievertraging, studieplanning, tentamenplanning, keuze van technische en maatschappijwetenschappelijke richting, keuzevakken, intemationaal trimester. De studieadviseurs zijn betrokken bij commissies die zich met onderwijszaken bezighouden, zoals de Examencommissie. Zij hebben contact met de docenten en de directie van de opleiding. De studieadviseurs houden zich niet bezig met de beoordeling van studenten. Als je studieproblemen of vragen hebt, kun je contact opnemen met de studieadviseurs, voor de voltijds bacheloropleiding en de masteropleidingen met ir. W.L.M. (Wil) Kuijpers, Pav. A.8, tel. (o4o) (247)465o, mailto:w.Lm.k:uijp~rs@__tm._tue~n1. voor de deeltijds- en (pre)masteropleidingen met mevr. A. (Anja) Kirkels- van Steen, e-mail: A~C.J.Kirkels.~nl. Afspraken zijn in principe mogelijk tussen 10.00 - 12.00 uur en 13.30 - 15.00 uur (niet op woensdag en vrijdag). Mspraken worden gemaakt via tel. (o4o)(247) 2428 (secretariaat studieadviseurs, Pav A8a) .mailto: Seer. S:tudieadviseursTM @tm.tue.nl Docenten Studenten hebben recht op begeleiding door een docent, zowel in groepsverband als individueel. Een student heeft het recht daarvoor een verzoek in te dienen en binnen drie weken na dat verzoek een gesprek te voeren met een docent die belast is met het onderwijs waaraan de student deelneemt. Is de docent voor langere tijd afwezig, dan moet de capaciteitsgroep of opleiding voor vervanging zorgen. De portier beschikt over aile (interne) adressen van de docenten. Studentenadviseurs De studentenadviseurs van het Studenten Service Centrum van de TUfe adviseren en geven informatie over problemen van zakelijke, dan wei meer persoonlijke aard, zoals studiekeuze en -wijziging, toelating tot examens, inschrijving, studieplanning, studievertraging, examenregelingen, solliciteren en aile andere zaken over studie, fmancien enjof persoon1ijke omstandigheden. Verder bieden studentenadviseurs hulp bij studie- of persoonlijke problemen door middel van gesprekken en cursussen. Individuele gesprekken kunnen verhelderend werken bij verwarde of onduidelijke gevoelens of een gevoel van machteloosheid met betrekking tot de eigen situatie, en de student helpen weer op gang te komen.

Indien gewenst kan ook de partner betrokken worden. De adviseurs verzorgen daarnaast ook cursussen op het gebied van studievaardigheden, tentamenvrees en sociale vaardigheden. Ook kunnen diverse tests worden uitgevoerd. Studentenadviseurs hebben geheimhoudingsplicht tegenover anderen, zoals docenten, partners en ouders, maar ook tegenover universitaire en overheidsinstanties. Het belang van de student zelf gaat hoven aile andere belangen. Evaluatie van het onderwijs Om de kwaliteit van het onderwijs te bewaken wordt het voortdurend geevalueerd. De evaluatieresultaten worden besproken in de evaluatiecommissie en opleidingscommissie van de bacheloropleiding. 2.3 Tentamens Algemeen Volgens de WHW is aan elke onderwijseenheid een tentamen verbonden dat een onderzoek omvat naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de examinandus. Aan elk tentarnen is een beoordeling gekoppeld. (Zie ook OER par. 5 en 6 en RR art. 3) Gang van zaken tijdens het tentamen De examencommissie stelt regels vast met betrekking tot de goede gang van zaken tijdens de tentamens (zie RR, artikel2). Tentamenvorm Bij de opleiding Technische Innovatiewetenschappen en de masteropleidingen Technology & Policy en Human-Technology Interaction worden de volgende toetsvormen gehanteerd: • Praktisch: tentarnen waarbij de student aantoont over bepaalde vaardigheden te beschikken door middel van praktische oefeningen. • Schrifteli.Jk: tentamen in een bepaalde ruimte waarbij de student schriftelijke vragenfopgaven krijgt voorgelegd die binnen een bepaalde tijdsduur beantwoord moeten worden. Tijdens het tentamen is er geen directe terugkoppeling van docent naar student. Ook een werkstukjscriptie is een schriftelijke tentarnenvorm: het schrijven van een tekst (verslagfscriptie) waarin de student een opgedragen onderwerp (probleemstelling) behandelt. Tentarnen en scriptie worden ook wel gecombineerd. • Mondeling: tentamen waarbij de docent mondelinge vragen stelt aan de student en de student eveneens mondeling een antwoord formuleert. Daarbij is er een directe terugkoppeling van docent naar student. Een mondeling tentarnen wordt in principe in het openbaar afgenomen, tenzij de student hiertegen bezwaar maakt. • Gemengd: een tentamen waarbij meerdere van bovenstaande toetsvormen gebruikt worden voor de afronding van het vak. Aantal tentamens Het aantal keer dat een tentamen per jaar afgenomen wordt, is in de OER vastgelegd (OER artikel n). Doorgaans is dat tweemaal per jaar.

20

Nakijktermijn De uitslag van een schriftelijk tentamen wordt zo spoedig mogelijk doch uiterlijk binnen 10 werkdagen na afloop van de examenperiode, waarin het tentamen is afgenomen, vastgesteld (OER, art.15) Inzage De student kan op zijn ofhaar verzoek inzage in het gemaakte werk krijgen. (OER artikel 17; RR artikel 16 ). Geldigheidsduur van tentamens Met goed gevolg afgelegde tentamens zijn onbeperkt geldig. De examencommissie kan echter zes jaar nadat het tentamen met goed gevolg is afgelegd, een aanvullend of vervangend tentamen opleggen (OER artikel 16).

Fraude Fraude is het opzettelijk handelen of nalaten van een examinandus dat er op is gericht het vormen van een juist oordeel omtrent zijn ofhaar kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken. Er is onder meer sprake van fraude als de student: •:• werk ter beoordeling inlevert onder eigen naam dat geheel of gedeeltelijk van anderen is overgenomen; •:• actief meewerkt aan het verstrekken van eigen werk aan anderen dat door die anderen ter beoordeling zou kunnen worden ingeleverd als eigen werk. Is fraude bewezen, dan kan de examencommissie besluiten de student voor ten hoogste een jaar uit te sluiten van verdere deelneming aan het desbetreffende tentamen (zie WHW, artikel 7.12, lid 4, RR artikel 12). Aanmelding Als je je wilt aanmelden of afrnelden voor een centraal georganiseerd tentamen, is dit mogelijk via internet {http;j_j~win£o.me~nl/). Aan- of afmelding moet gebeuren binnen de termijn die het College van Bestuur daarvoor heeft gesteld (RR, artikelen 7 en 8). Informatie over deze termijnen is verkrijgbaar via internet: http;Ifo_winfJ:~_~tu~~nl. Indien je je niet tijdig aanmeldt, is deelname aan het tentamen uitgesloten. Aileen in bijzondere omstandigheden kan de examencommissie ontheffing van deze regel verlenen.

Je dient je voor een centraal georganiseerd tentamen aan te melden via intemet: http://owinfo.tue.nl (aanmelden tentamenfexamen). Indien je je niet tijdig aanmeldt, is deelname uitgesloten.

J

Tentamendata De data waarop een tentamen wordt afgenomen, worden voor aanvang van het studiejaar bekend gemaakt. Aileen in gevallen van organisatorische overmacht kan van deze hoofdregel worden afgeweken. Tentamenroosters zijn op te halen bij het Studenten Service Centrum en te raadplegen via intemet (http_;Jfo_w:info,tue.nl ). Tentamens van vakken die schriftelijk worden afgerond, vinden steeds plaats in de tentamenperiode aan het einde van het blok, tri- of semester. Hertentamens volgen in tentamenperioden daama. De tijden waarop een tentamen wordt afgenomen, worden, voordat het onderwijs in het desbetreffende vak begint, aan de student bekendgemaakt. Voor de schriftelijke tentamens 21

worden de volgende tijden gehanteerd: 's ochtends van 9.00 tot 12.00 uur of's middags van 14.00 tot 17.00 uur. (Zie ook OER artikel n en RR artikel 6)

Volgtijdelijkheid De wet gebruikt de term 'volgtijdelijkheid' om de mogelijkheid te omschrijven voor opleidingen om bepaalde tentamens verplicht te stellen voordat een student een ander tentamen mag afleggen. Als hoofdregel geldt voor de opleiding Technische lnnovatiewetenschappen dat je pas aan tentamens van de postpropedeutische fase kan deelnemen, nadat het propedeutisch exa~nen met goed gevolg is afgelegd. Is dat niet het geval, dan kun je de examencomrnissie verzoeken jou de toegang tot het afleggen van bepaalde onderwijseenheden van de postpropedeutische fase te verlenen v66rdat het propedeutisch exa~nen behaald is. De voorwaarden hiervoor zijn vastgesteld door de exa~nencomrnissie. De mogelijkheid voor deelname aan onderwijseenheden van de postpropedeutische fase vervalt, wanneer niet binnen twee jaar na aanvang van de studie het propedeuse examen is behaald (zie OER BSc, artikel 12). Zie ook paragraaf 3.2 Studie-advies. Je kunt pas aan tenta~nens van de masteropleiding deelnemen, nadat het bachelorexamen met goed gevolg is afgelegd. In afwijking hiervan kan de examencommissie, voor zover de onderwijscapaciteit dit toelaat, besluiten studenten die het bachelorexamen nog niet hebben behaald, tot de masteropleiding toe te laten onder de voorwaarden dat: - je voldoende resultaat behaald hebt voor enjof vrijstelling hebt verkregen van onderwijseenheden van het bachelorexamen met een studielast van in totaal tenminste 160 studiepunten en - voor de masteropleiding Human-Technology Interaction de volgende onderwijseenheden van deze I6o studiepunten deel uitmaken: r. all study components belonging to the propaedeutic year of the Techniek&Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program. 2. the following study components of the post-propaedeutic program of the Techniek&Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program: 2SI85 Statistiek I and 2SI95 Statistiek 2 oA430 MTO - Empirische Onderzoekcyclys and oA44o MTO - Meten oA625 STI 2 and oA66o ETI 2 oAA4o MGO 2a- Human Factors I oAA6o MGO 2c- Ethiek van Technologie & Innovatie 2 or oAA8o MGO 3- Wetenschapsfilosofie oAA7o MGO 2d- Project oE25o ETI 3 or oE34o STI 3 oP370 Besliskunde 3· the study components belonging to the engineering component of the propaedeutic and post-propaedeitic program the student has chosen comprising at least 50 credits. Zie EER, art.23, section 2, en EER, appendix B.

22

- voor de masteropleiding Technology 8[ Policy de volgende onderwijseenheden van deze I6o studiepunten deel uitmaken: I. all program units belonging to the propaedeutic year of the Techniek&Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program. 2. the following program units of the post-propaedeutic program of the Techniek&Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program: 2SI85 Statistiek I and 2SI95 Statistiek 2 o.A43o MTO - Empirische Onderzoekcydys and oA440 MTO - Meten oA625 STI 2 and oA66o ETI 2 oAAso MGO 2b- Toekomstverkenningen & sociotechnische scenario's oAA6o MGO 2c- Ethiek van Technologie & Innovatie 2 or oAA8o MGO 3- Wetenschapsfilosofie oAA7o MGO 2d- Project oE320 RTI 3 - Intellectueel Eigendomsrecht oE250 ETI 3 or oE340 STI 3 3· program units belonging to the engineering component of the propaedeutic ans postpropaedeutic program the student has chosen comprising at least 50 credits. Zie EER, art.23, section 2, en EER, appendix B.

Studenten die onder deze condities tot de masteropleiding zijn toegelaten, kunnen pas met de MSc-onderwijseenheden "Intemational Course" en "Graduation Project" beginnen indien het bachelorexamen is afgelegd. (EER MSc, art.22). Vrijstellingen De examencommissie kan op verzoek van de student vrijstelling verlenen van een tentamen indien de student tenminste voldoet aan een van de hiema te noemen voorwaarden: I : behaald tentamen van een qua inhoud en studielast overeenkomstige onderwijseenheid van een andere universitaire opleiding in Nederland of daarbuiten, van de Open Universiteit dan wei van een vergelijkbare hogere beroepsopleiding in Nederland; 2: bewijs van tijdens een opleiding buiten het Nederlands hoger onderwijs opgedane kennis of ervaring dan wel van door hem in ander verband reeds verrichte werkzaamheden. (OER, art.I8) Voor gedetailleerde informatie wordt verwezen naar de outlookfolders van het OWl (zie bijlage). 2.4 Afstuderen Onder afstuderen wordt verstaan: het maken van een (individueel) schriftelijk verslag van onderzoek met een wetenschappelijk karakter dat door een student verricht is onder individuele begeleiding van een docent. Studenten die willen beginnen met het afstudeerproject moeten in bezit zijn van een zogenaamd Startbewijs. Nadere informatie (o.a. een uitgebreide handleiding voor studenten) is te krijgen via de website of outlookfolders van de opleiding en bij de onderwijsadministratie. Hier moet je je ook melden voor een Startbewijs.

In de informa tiebrochure "Afstudeerhandleiding", voor studenten die afstuderen in de vijfjarige opleiding, wordt aandacht besteed aan criteria ten aanzien van het academisch niveau van het afstudeerwerk, een methodisch verantwoorde aanpak van de probleemstelling en een goede aansluiting bij de "core-business" van de TIW-opleiding: de wisselwerking en integra tie van technische en maatschappijweten-schappelijke elementen in probleemstellingen in de beroepspraktijk van ingenieurs. Zie de TM website of £uhlic

f_Qlder_sj.All Public_Eoldersj_IMJ_QWL(_Qnder:wij s_lnstituut)jStudentenfTIWj.brochures~ De brochure is ook verkrijgbaar bij de Onderwijsadministratie. Je hebt recht op begeleiding bij het afstuderen. Afspraken met de afstudeerbegeleider moeten zodanig te plannen zijn dat je in redelijkheid kunt afstuderen binnen de tijd die daarvoor staat. Op jouw verzoek worden aile data voor besprekingen en de nakijktermijnen van tevoren vastgelegd. Is de begeleidende docent voor langere tijd niet beschikbaar dan moet de docent of de capaciteitsgroep waartoe hij of zij behoort, zorgen voor vervanging. Bij veel bedrijven krijg je een vergoeding voor werk dat in het kader van de afstudeeropdracht wordt verricht. Dit inkomen kan de hoogte van de basisbeurs be'invloeden.

2.5 Examens Voor de aanmelding en de uitslag van het propedeutisch, kandidaats, bachelor of afsluitend examen gelden de artikelen uit het Onderwijs- en Examenreglement (OER art. 20 en 21). Msluiting studieprogramma Indien je je studieprogramma hebt afgerond, conform de exameneisen van de opleiding, kun je je aanmelden voor de desbetreffende examenvergadering. Data examenvergaderingen voor het Propedeutisch examen zijn: donderdag 15 december 2005 donderdag 29 juni 2oo6 donderdag 31 augustus 2oo6 Je client je uiterlijk 4 weken voor de P-examenvergadering aan te melden via internet: (aanmelden examen)

h_ttp~Jo.Ycinfo_.tue.nl

Data examenvergaderingen voor het Bachelor fKandidaats examen zijn: donderdag 29 september 2005 donderdag 27 oktober 2005 donderdag 24 november 2005 donderdag 15 december 2005 donderdag 26 januari 2006 donderdag 23 februari 2006 donderdag 30 maart 2006 donderdag 27 april 2006 donderdag 25 mei 2oo6 donderdag 29 juni 2oo6 donderdag 3I augustus 2006 Je client je uiterlijk 4 weken voor de BfK-examenvergadering aan te melden via internet: http_:j_f~win[Q.tue,nl (aanmelden examen).

Data examenvergaderingen voor het Ir-examen zijn: donderdag 29 september 2005 donderdag 27 oktober 2005 donderdag 24 november 2005 donderdag 15 december 2005 donderdag 26 januari 2006 donderdag 23 februari 2006 donderdag 30 maart 2006 donderdag 27 april 2006 donderdag 25 mei 2006 donderdag 29 juni 2006 donderdag 31 augustus 2006 Je dient je uiterlijk 4 weken voor de Ir.-examenvergadering aan te melden via internet: (aanmelden examen) en bij de secretaris examencommissie, Pav B.o7

httF.:f-f_o_Y\'info~tue~nl

Data uitreiking Ir-getuigschriften: maandag 31 oktober 2005 maandag 19 december 2005 maandag 3 april 2oo6 maandag 3 juli 2oo6 maandag 31 augustus 2oo6

14.00 uur en 16.oo uur 14.00 uur en 16.oo uur 14.00 uur en 16.oo uur 14.00 uur en 16.oo uur 14.00 uur en 16.oo uur

Indien niet strikt aan de exameneisen en voorwaarden is voldaan, moet de student zijn afstudeerdatum verschuiven naar een volgende datum examenvergadering. De uitreiking van de getuigschriften vindt in de regel plaats om 14.00 enf of 16.oo uur in de blauwe zaal van het auditorium en wordt gevolgd door een receptie, die door de faculteit TM aangeboden wordt. 2.6 Beroep Bij aile beslissingen over tentamens en examens kun je beroep instellen bij het College voor Beroep voor de Examens (zie het instellingsspecifieke deel van het studentenstatuut, hoofdstuk 7). Voor algemene klachten op onderwijsgebied is een algemene klachtenregeling opgesteld. Voor rneer informatie kun je terecht bij de studievereniging Intermate.

2.7 Keuzeaccenten in de opleiding Bij • • •

elke opleiding van de TU fe zijn accenten in de opleiding te kiezen. Dit zijn: Certificaat Technisch Management (CTM) Certificaat Technologie en Duurzaamheid (CTD) Certificaat Ontwikkelingsproblematiek en Techniek (COT)

Certificaatopleiding Technisch Management Veel ingenieurs komen na hun studie terecht in het bedrijfsleven en in dienstverlenende organisaties. Om succesvol te kunnen functioneren binnen zo'n omgeving, is het voor een ingenieur in toenemende mate van belang dat hij of zij naast technische kennis ook beschikt over voldoende bedrijfskundig inzicht en persoonlijke vaardigheden. Ingenieurs die al tijdens hun studie kennis en ervaring hebben opgedaan met bedrijfskundig georienteerde vraagstellingen kunnen zich duidelijk in positieve zin pro:fileren. Met dit idee voor ogen is in 1995 door de faculteit Technologie Management groen Iicht gegeven voor het 'Certificaat Technisch Management' (CTM). Dit certificaat kan worden behaald door studenten van alle opleidingen van de TU fe, behalve door studenten Technische Bedrijfskunde. Kijk op w_e_bsite_yan_CIM voor meer informatie. Certificaatopleiding Technologie en Duurzaamheid Meer en meer bedrijven kiezen voor een duurzamere aanpak van hun productie- en verwerkingsprocessen. Een ingenieur met kennis van Duurzame Ontwikkeling kan in zo'n bedrijf een goede plaats vinden. Daarom vindt de TU fe het belangrijk dat duurzaamheid een plaats heeft in haar opleidingen. Het TU fe-centrum Technologie voor Duurzame Ontwikkeling (TDO) heeft een aantal onderdelen in de bestaande lesprogramma's geintroduceerd, die dit doel ten goede komen. TDO werkt samen met de verschillende faculteiten aan de integratie van duurzaamheid in de opleidingen. Ben je als student geinteresseerd in een mime verbreding van je studie op het gebied van Duurzame Ontwikkeling, dan kun je kiezen voor het TDO-certificaat. Dit TU fe-certificaat getuigt van een uitgebreide kennis van Technologie voor Duurzame Ontwikkeling. De voornaamste eis die geldt als je dit certificaat wilt halen is dat je afstudeerproject in het teken staat van TDO. Verder moet je een aantal vakken uit het TDO vakkenpakket gevolgd hebben. Je kunt ook een deelcertificaat krijgen als je aileen de vakken uit het vakkenpakket hebt gevolgd. Kijk op de website_\Tan_ID_Q voor meer informatie. Certificaatopleiding Ontwikkelingsproblematiek en Techniek Met ingang van 1 september 2002 bestaat de mogelijkheid om een certificaatprogramma Ontwikkelingsproblematiek en Techniek te volgen. Dit certificaatprogramma van 15 studiepunten (21 SP) wordt aangeboden door de Faculteit Technologie Management. Het programma kan worden gevolgd door alle studenten van de TU fe. Dit certificaatprogramma is zowel van belang voor studenten die later in ontwikkelingslanden willen gaan werken, als voor diegenen die vanuit een werkkring in Europa te maken krijgen met ontwikkelingsproblematiek, bijvoorbeeld door midel van samenwerking met overzeese partnerbedrijven op het gebied van R&D of internationale marktontwikkeling. Vanwege de steeds verdergaande globalisering is er een toenemende vraag naar ingenieurs die kennis en vaardigheden hebben om in verschillende institutionele en cultuurgebieden effectiefte kunnen werken, en die goed kunnen functioneren in multinationaal samengestelde projectteams. De coordinator van het programma is tot nader order Pro£ Dr. A. Szirmai, Hoogleraar Internationale Technologische Ontwikkelingsproblematiek. Inlichtingen over het certificaatprogramma zijn te krijgen bij mevr. S.E. Repelaer van Driel, tel2472246, pav.Q 1.03, s,[email protected]. Op de public folders is een brochure en een indicatieve vakkenplanning te vinden: outlook:f /Public Folders/All Public FoldersfTMfCOT (certificaatprogramma O&T)

26

Hoofdstuk3 Propedeuse

00 <'l

3·

Propedeuse

3.1 Doel en functie van de propedeuse De propedeuse heeft de volgende functies: Inzicht verschaffen aan de student in de inhoud van de opleiding Technische Innovatiewetenschappen; 2. Een oordeelsvorming door de student en door de faculteit over de geschiktheid van de student voor de gekozen studie; 3· Het aanleren van effectief studeergedrag; 4· Een basis leggen voor de post-propedeutische fase en de aansluitende masteropleidingen. 1.

Het propedeusejaar client ervoor om je als student enerzijds de gelegenheid te bieden je te orienteren op het eigen karakter van de bacheloropleiding Technische Innovatiewetenschappen en anderzijds de kans te geven om er achter te komen of jij en de opleiding voor elkaar geschikt zijn. Verder stelt het propedeusejaar docenten en studieadviseur in staat om studenten van aanvang af te adviseren over hun geschiktheid voor deze multidisciplinaire opleiding en hen eventueel te verwijzen naar andere studiemogelijkheden. De functie van de propedeuse wordt onderverdeeld in drie categorieen, te weten de orienterende, de selecterende en de verwijzende functie. Dit betekent dat de propedeuse Technische lnnovatiewetenschappen ook representatief is voor de rest van de opleiding. 3.2 Studie-advies

Studieadvies na het eerste trimester (blok B) Voor februari is er een adviesgesprek van de studieadviseur met alle eerstejaars studenten over de studievoortgang. Op basis van dit gesprek en advies heeft de student die onder verwachting presteert of tot de ontdekking komt dat de studie niet aansluit bij zijn ofhaar verwachtingen nog de mogelijkheid zich tijdig uit te schrijven voor studiefinanciering. Het gesprek moet voor I februari plaatsvinden aangezien studenten tot deze datum de tijd hebben zich uit te schrijven zonder te hoeven voldoen aan de studievoortgangsnorm. Reeds ontvangen prestatiebeurs hoeft dan niet terugbetaald te worden. Voor meer informatie zie ook de IB-webpagina http:ffwww.ib-groep.nl. Studieadvies na het derde trimester (blok F) Aan elke student wordt aan het einde van het eerste jaar van inschrijving voor de propedeuse een advies uitgebracht over de voortzetting van de studie binnen ofbuiten de opleiding (art. 7.glid I WHW). Dit studieadvies moet voor I september aan alle eerstejaarsstudenten worden uitgebracht. Het is een belangrijk advies, omdat het je als student een reeel inzicht geeft in de kansen om met goed gevolg de opleiding te kunnen voltooien. Het studieadvies wordt namens het faculteitsbestuur uitgebracht door de examencommissie en wordt gebaseerd op de resultaten die behaald zijn tot en met de tentamenperiode volgend op blok F. De studieadviseur adviseert de examencommissie. Je krijgt een positief advies als je na een studiejaar tenminste 45 sp aan propedeusevakken hebt gehaald. Bij minder dan 45 sp maar tenminste 30 studiepunten is het advies voorwaardelijk positie£ Bij minder dan 30 studiepunten is het advies negatie£ Als resultaten die in de interimperiode behaald worden daartoe aanleiding geven, kan een negatief of voorwaardelijk positief advies alsnog worden beschouwd als een voorwaardelijk positief respectievelijk positief advies. Bij bijzondere

omstandigheden zoals ziekte kan van deze normen worden afgeweken. Zie ook het Onderwijs en Examenreglement (OER) bijlage 4, ( te vinden op Outlook: £ublk.Eolders/All EubliuQldersjiMJQWL(Onder.wijsJnstituut)jStudent~ntThdktregelingen).

Voortzetting van de opleiding in het tweede studiejaar na een positief, voorwaardelijk positief of negatief advies Alleen studenten die aile P-vakken hebben gehaald krijgen onbeperkt toegang tot het volgen en afleggen van tweedejaarsvakken. Studenten die nog P-vakken open hebben staan maar wel een positief studieadvies hebben, mogen in het tweede jaar naast de nog resterende P-vakken ook tweedejaarsvakken volgen. Dit geldt ook voor studenten die alsnog v66r r september minstens 45 sp halen. De laatste P-vakken moeten uiterlijk aan het eind van het tweede studiejaar behaald zijn, anders vervalt deze voorwaardelijke toestemming tot het volgen van tweedejaarsvakken (zie OER bijlage 3). De student dient dus grote prioriteit te geven aan de P-vakken en wordt aangeraden om aan het begin van het tweede studiejaar met de studieadviseur een planning te maken van de nog te halen P-vakken plus een haalbaar gedeelte van de tweedejaarsvakken. Studenten met een negatief studieadvies en minder dan 30 sp na de herkansingen in augustus worden geadviseerd om met de opleiding te stoppen. Indien een dergelijke student de opleiding toch wil voortzetten in het tweede studiejaar, mogen uitsluitend P-vakken gevolgd worden. Voor studenten met een voorwaardelijk positief advies (minder dan 45 maartenminste 30 sp) , wordt door middel van een studiecontract de mogelijkheid geboden om naast de resterende P-vakken een aantal voorafte bepalen tweedejaarsvakken afte leggen. Zij krijgen daarmee een voorwaardelijke toelating tot deze 2e jaars vakken. Een studiecontract houdt het volgende in: • de student moet na I trimester aile in dat trimester aangeboden P-vakken hebben gehaald. • de student moet na I trimester tenminste 12 SP aan P- en PP-vakken hebben gehaald (Go% van nomina a! studietempo). • Als na het eerste trimester aan beide voorwaarden is voldaan, mag de student in de rest van het tweede jaar de aangeboden PP-vakken afleggen. • In het geval dat in het eerste trimester voor een P-vak het cijfer 5 gescoord wordt, moet dit vak bij de eerstvolgende herkansingsmogelijkheid alsnog worden gehaald (tenzij voor dit vak clustercompensatie van toepassing is). De studielast van dit vak wordt meegerekend bij de bepaling van het gerealiseerde tempo in het eerste trimester. • Vanafhet moment dat een student het P-diploma niet meer binnen 2 jaar zou kunnen halen, mogen geen PP-vakken meer afgelegd worden. De toegang tot het afleggen van tentamens in de PP-fase vervalt als de student niet aan de uit het contract voortvloeiende verplichtingen heeft voldaan. Zie ook Onderwijs en Examenreglement (OER) bijlage 3, ( te vinden op Outlook: J>ublic Folders/All Public FQldersfTMJOWI (Ondcr_wijs Instituut)fStudentenfTIWfregelingen).

3·3 Studieprogramma propedeuse In het vak:kenoverzicht zijn de instructies en oefeningen die behoren bij een aantal van de daar vermelde vak:ken niet opgenomen. In OWINFO (h:ttpj.\owlnfo..tue.nl) is een beschrijving van deze vak:ken met de inhoud, de college- en tentamenvorm, de docent en de benodigde boeken of dictaten opgenomen. Inlichtingen over het programma voor het propedeutische examen Technische Innovatiewetenschappen zijn verkrijgbaar bij de onderwijsadministratie Technische Innovatiewetenschappen, Pav. B 07, tel: 040-247 48 g8. Het eerste studiejaar in 2005·2006 voor de P-instroom 2005 Voor studenten die in 2005 aan de opleiding beginnen, volgt hiema het programma voor het eerste studiejaar. Propedeutische fase Semester 1 blokA oA210 Psychologie en techniek oA5o4 Practicum technische systemen in de interactieve omgeving I + 2 oA64o Regulering van techniek en innovatiebeleid: Inleiding oAAio Maatschappijgericht ontwerpen Ja: Project oAA2o Maatschappijgericht ontwerpen Ih: Geschiedenis van technologie en innovatie I Calculus voor Technische lnnovatiewetenschappen Informatiesysteemontwikkeling I instructie

SP* pm pm pm pm pm pm pm

blokB oA2IO oA5o4 oA64o oAAio oAA2o 2Y56o 2R290

Psychologie en techniek 4 Practicum technische systemen in de interactieve omgeving I + 2 pm Regulering van techniek en innovatiebeleid: Inleiding 3 Maatschappijgericht ontwerpen Ia: Project pm Maatschappijgericht ontwerpen Ih: Geschiedenis van technologie en innovatie I 3 Calculus voor Technische Innovatiewetenschappen 4 Informatiesysteemontwikkeling I instructie 3

bloke oA5o4 oAAIO oAA3o 2Y6so 4B26o 7Sooo

Economie van technologie en innovatie I: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie pm Practicum technische systemen in de interactieve omgeving 1 + 2 pm Maatschappijgericht ontwerpen 1a: Project pm Maatschappijgericht ontwerpen IC: Ethiek van technologie en innovatie I pm Lineaire algebra pm Inleiding warmte en stroming pm Bouwtysisch ontwerpen I: fysica van de ruimte pm

31

Semester 2 blokD Economie van technologie en innovatie I: Inleiding en macro economie van technologie en innovatie Practicum technische systemen in de interactieve omgeving 1 + 2 Maatschappijgericht ontwerpen Ia: Project Maatschappijgericht ontwerpen IC: Ethiek van technologie en innovatie I Lineaire algebra Inleiding warmte en stroming 3 Bouwf)rsisch ontwerpen I: fysica van de ruimte blokE Algemeen oApo Consumentengedrag oA610 STI I: Inleiding Sociologie, technologie en innovatie oAAio Maatschappijgericht ontwerpen Ia: Project Bouwtechnologie 2DB2o Wiskunde 3 voor Bouwkunde 7S200 Bouwf)rsisch ontwerpen 2 75450 Practicum Bouwfysisch ontwerpen 7Z10o Technologie en Duurzaamheid voor Bouwkunde Energietechnologie OC300 Technologie en Duurzaamheid voor TIW /E 2Yo6o Multivariabele Analyse 5Ao6o Elektrische Netwerken voor TIW ICT oA6o4 Practicum technische sytemen: I CT 1BB4o Inleiding programmeren & Software Engineering 5Ao6o Elektrische netwerken voor TIW blokF Algemeen oA320 Consumentengedrag oA610 STI I: Inleiding Sociologie, technologie en innovatie oAAio Maatschappijgericht ontwerpen Ia: Project Bouwtechnologie 2DB2o Wiskunde 3 voor Bouwkunde 7S200 Bouwf)rsisch ontwerpen 2 7S45° Practicum Bouwf)rsisch ontwerpen 7Z10o Technologie en Duurzaamheid voor Bouwkunde Energietechnologie OC300 Technologie en Duurzaamheid voor TIWfE 2Yo6o Multivariabele Analyse 5Ao6o Elektrische Netwerken voor TIW ICT oA6o4 Practicum technische sytemen: ICT IBB4o Inleiding programmeren & Software Engineering 5Ao6o Elektrische Netwerken voor TIW Totaal propedeutisch examen: Go SP

4 5 pm 3 3 3

pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm

3 3 6 2

3 2

3 3 3 4

3 3

4

* Zie hoofdstuk z; studiepunten en studidasL pm (pro memorie): onderwijseenheid wordt vanaf deze periode gegeven, bijbehorende studiepunten zijn venneld in laatste periode

Hoofdstuk4 Postpropedeuse

33

4· Postpropedeuse 4.1 Toelatingsvoorwaarden voor de postpropedeutische fase Als hoofdregel geldt dat je pas aan tentamens van de postpropedeutische fase kunt deelnemen nadat het propedeutisch examen met goed gevolg is afgelegd. In afWijking hierop kan de examencommissie je op eigen verzoek de toegang tot het afleggen van bepaalde onderwijseenheden van de PP-fase verlenen, voordat het propedeutisch examen is afgelegd. De voorwaarden hiervoor zijn opgenomen in de bijlage van de OER. Meer informatie is bij de studieadviseur te verkrijgen (OER art.I2, lid 2, bijlage ter informatie). 4.2 Studieprogramma postpropedeuse 4.2.1 Het tweede studiejaar Toelating tot de postpropedeutische fase (= PP-fase) van Technische Innovatiewetenschappen geschiedt op grond van een behaald P-examen TIW. Voor studenten die in 2003 aan de opleiding zijn begonnen en op grond van een P-examen TIW zijn toegelaten tot de postpropedeutische fase volgt hiema het programma voor het tweede studiejaar. Het tweede studiejaar in 2005·2oo6 voor de P-instroom 2004 Semester 1 blokA Algemeen: Methoden en technieken van onderzoek: Empirische Onderzoekscyclus Maatschappijgericht Ontwerpen 2a: Human Factors I Statistiek I Bouwtechnologie: Atelier basisvaardigheden f ontwerpproces Mechanicai:Evenwicht Bouwtechnisch Ontwerpen Energie: Thermodynamica Energie, Productie en Procesintegratie ICT: 2ITio Logica & Verzamelingsleerfinstructie 5Ao5o Schakeltechniekfpracticum sJJgo Computemetwerken blokB Algemeen: Methoden en technieken van onderzoek: Empirische Onderzoekscyclus Maatschappijgericht Ontwerpen 2a: Human Factors I Statistiek I Bouwtechnologie: Atelier basisvaardighedenfontwerpproces Mechanicai:Evenwicht Bouwtechnisch Ontwerpen

35

SP*

pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm

4 3 3

5 2

3

4B420 IKI70 2lT10 5Ao5o 5JJ90

Energietechnologie: Thermodynamica Energie, Productie en Procesintegratie ICT: Logica & Verzamelingsleerfinstructie Schakeltechniekfpracticum Computemetwerken

bloke MTO-Meten in sociale wetenschappen Statistiek 2 Bouwtechnologie: 7Po7o Mechanica 2: spanningen & vervormingen 7Ro6o Uitvoeringstechnisch ontwerpen 7So2o Materiaalkunde I Energietechnologie: oKo85 Fysica voor Energie I 3B47o Fysische transportverschijnselen 8Eo10 Fysische modellen ICT: 2IC2o Computersystemenfinstructie 22830 Programmeren 2 voor Wiskunde Semester 2 0A440 2S195

3 4 5 3 3 pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm

blokD oAAso oA440 oA625 2SI95 7Po7o 7Ro6o 7So2o 3B470 oKo85 8E01o 2IC2o 22830

Maatschappijgericht Ontwerpen 2b: Constr Technology assessment MTO-Meten in sociale wetenschappen Sociologie van technologie en innovatie 2: Mesofmicro soc.analyse van technologische ontwikkelingen Statistiek 2 Bouwtechnologie: Mechanica 2: spanningen & vervormingen Uitvoeringstechnisch ontwerpen Materiaalkunde I Energietechnologie: Fysische transportverschijnselen Fysica voor Energie I Fysische modellen ICT: Computersystemenfinstructie Programmeren 2 voor Wiskunde

blokE oA66o ETI 2: Technologische innovatie en interventies oAA6o Maatschappijgericht Ontwerpen 2c: Ethiek van technologie en innovatie 2 oAA5o Maatschappijgericht Ontwerpen 2h: Constructive Technology assessment oAA7o Maatschappijgericht Ontwerpen 2d: Project oE320 RTI 3 Intellectueel Eigendomsrecht

pm 3 3 3 2 3 I 3 3 3 4 4 pm pm 3 pm pm

Bouwtechnologie: Constructief ontwerpen r Duurzame bouwtechniek Energietechnologie: oA7o4 Praticum Energietechniek sEE so Voorbereiden Velden Keuzevak Energietechnologie ICY: 2M4ooDatabases rfinstructie blokF oA66o ETI 2: Technologische innovatie en interventies oAA6o Maatschappijgericht Ontwerpen 2c: Ethiek van technologie en innovatie 2 oAA7o Maatschappijgericht Ontwerpen 2d: Project oE320 RTI 3 Intellectueel Eigendomsrecht Bouwtechnologie: 7Po4o Constructief ontwerpen r 7T644 Duurzame bouwtechniek Energietechnologie: oA7o4 Praticum Energietechniek sEE so Voorbereiden Velden .Keuzevak Energietechnologie ICY: 2M4oo Databases rfinstructie 7Po4o 7T644

pm pm pm pm

pm 4 3 4 3 3 3 2 I

4

Totaal tweede studiejaar: 6o SP. 4.2.2 Het derde studiejaar Voor studenten die in 2003 aan de opleiding zijn begonnen en op grond van een P-examen Technische Innovatiewetenschappen zijn toegelaten tot de postpropedeutische fase volgt hiema het programma van het derde studiejaar. Het derde studiejaar in 2005·2006 voor de P-instroom 2003 Semester r BlokA Economie van technologie en innovatie 3: Meso-economische analyse van technologische innovatie besliskunde Bouwtechnologie: Bouwtechniek in conept en detail Bouwtechniek in concept en detail (oefening) keuzevak Bouwtechnologie Energietechnologie: 4B68o Warmteoverdracht 5EE6o Basis elektrotechniek 3: velden keuzevak Energietechnologie

37

pm pm pm pm pm pm pm pm

2M310 2R350 5JJ90 5DD37

ICT: Systeemmodelleren I User Interfaces Computemetwerken SignalenA

pm pm pm pm

blokB oE250 oP370 7T2o2 7T212

4B68o 5EE6o 2M3I0 2R350 5JJ9° 5DD37 5Ho43

Economie van technologie en innovatie 3: Meso-economische analyse van technologische innovatie Besliskunde Bouwtechnologie: Bouwtechniek in concept en detail Bouwtechniek in concept en detail (oefening) Keuzevak Bouwtechnologie Energietechnologie: VVarmteoverdracht Basis elektrotechniek 3: velden ICT: Systeemmodelleren I User Interfaces Computemetwerken Signalen A Practicum Signalen voor TIVV

pm 3 3 0 3 3 pm 4 4 3 2 pm

bloke oA46o MTO Causal Inference oAA8o MGO 3 VVetenschapsf:t1osofie oE25o Economie van technologie en innovatie 3: Meso-economische analyse van technologische innovatie M aatschappijwetenschappelijk keuzevak: oC930 Energy & Economy oEoso Technologische ontwikkeling in intemationaal perspectief oP320 Cognitie Bouwtechnologie: 7S100 Materiaalkunde 2 7T28o Bouwdelen en methoden keuzevak Bouwtechnologie Energietechnologie: 5EE6o Basis elektrotechniek 3: velden Practicum elektrische energietechniek 5K133 8Eoro Fysische modellen Keuzevak Energietechnologie ICT: 2L6go Hypermediastructuren en -systemen 5Ho43 Practicum Signalen voor TIW keuzevak ICT Semester 2

pm pm 4 pm pm pm pm pm pm

4 3 pm

pm I

blokD oA46o MTO Causal Inference oAA8o MGO 3 VVetenschapsfilosofie

3 3

Maatschappijwetenschappelijk keuzwak: Energy & Economy T echnologische ontwikkeling in intemationaal perspectief Cognitie Bouwtechnologie: 7Sroo Materiaalkunde 2 7T28o Bouwdelen en methoden keuzevak Bouwtechnologie Energie: 8Eo10 Fysische modellen Keuzwak Energietechnologie ICT: 2L6go Hypermediastructuren en -systemen keuzwak I CT blokE oAAgo MGO 3 Project oE340 STI 3 Diffussie, adoptie en implementatie Maatschappijwetenschappelijk keuzwak: oCg4o System Innovations & Strategic Niche Management STI 4: beleids- en organisatiesociologie oE35r oP42r Perceptie oTTor Engels voor bachelors TIW Bouwtechnologie: 7S200 Bouwfysisch ontwerpen 2: Scheidingsconstructies Integratie gebouw en klimaatinstallatie 7S32o 7T644 Duurzame Bouwtechniek Energietechnologie: 4S58o Verbrandingstechnologie Basis elektrischevoorzienning sEE7 o ICT:

oCg3o oEoso OP320

3 4 pm 2 4 3 4 pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm

blokF oAAgo MGO 3 Project ro oE340 STI 3 Diffussie, adoptie en implementatie Maatschappijwetenschappelijk keuzwak: oCg4o System Innovations & Strategic Niche Management 3 STI 4: beleids- en organisatiesociologie oE35r 3 OP42r Perceptie 3 oTTor Engels voor bachelors TIW 3 Bouwtechnologie: 7S200 Bouwfysisch ontwerpen 2: Scheidingsconstructies 3 Integratie gebouw en klimaatinstallatie 7S32o 3 7T644 Duurzame Bouwtechniek 3 Energietechnologie: 4S58o Verbrandingstechnologie 3 5EE7o Basis elektrische voorzienning 3 ICT: Pagina wordt nog herzien !!! SF 20-07 Totaal derde studiejaar: 6o SP ~

Zie hoofdstuk 2.; studiepunten en studielast.

pm (pro memorie): onderwijseenheid wordt vanaf d.eze periode gegeven, bijbehorrnde studiepunlen zijn vermdd in laatste periode

39

4.2.3. Het vierde studiejaar in 2005·2oo6 voor de P-instroom 2002. N a het bachelorexamen wordt het programma vervolgd in een van de masteropleidingen.

Zie hoofdstuk 5· 4.2.4. Het vijfde studiejaar in het vijfjarig programma in 2005·2006 voor de P-instroom 200I

Mens-Techniek-Interactie Semester I blokA International Course blokB International Course bloke International Course oP9o6 Voorbereiden afstuderen oP936 Afstuderen Semester 2 blokD Voorbereiden afstuderen Afstuderen blokE Afstuderen blokF Afstuderen

Technologie en Innovatie Beleid -Advanced Economies Semester I blokA International Course blokB International Course bloke International Course Voorbereiding zelfstandig onderzoek Afstudeerproject Technologie en Innovatie Beleid -Advanced Economies (lees AE) Semester 2 blokD oE9o6 Voorbereiding zelfstandig onderzoek o£936 Afstudeerproject Technologie en Innovatie Beleid- AE blokE o£936 Afstudeerproject Technologie en Innovatie Beleid- AE blokF o£936 Afstudeerproject Technologie en Innovatie Beleid- AE

SP* pm pm 20 pm pm

8.6 pm pm 34·3 SP* pm pm 20 pm pm

8.6 pm pm 34·3

* Zie hoofdstuk z; studiepWiten en studielast. pm (pro mttnorie): onderwijseenheid wordt vanaf dae periode gegeven, bijbehorm.de studiepunten zijn vermeld in laatste periode

Technologie en Innovatie Beleid - Developing Economies

Semester I blokA International Course blokB International Course bloke International Course oNgo6 Voorbereiding zelfstandig onderzoek oNg36 Mstudeerproject Technologie en Innovatie BeleidDeveloping Economies (lees DE) Semester 2 blokD oNgo6 Voorbereiding zelfstandig onderzoek oNg36 Afstudeerproject Technologic en lnnovatie Beleid- DE blokE oNg36 Afstudeerproject Technologie en Innovatie Beleid- DE blokF oNg36 Afstudeerproject Technologie en Innovatie Beleid- DE

SP* pm pm 20 pm pm

8.6 pm pm 34·3

4·3 Verkorte Opleiding 4·3·1 Het laatste studiejaar van de verkorte opleiding VKO-instroom 2003, in 2005-2006 Mens-T echniek-Interactie

Semester 1 blokA MTI-traject deel3 (oP491) Afstuderen blokE MTI-traject deel3 (oP491) Mstuderen bloke oPg36 Afstuderen Semester 2 blokD oPg36 Afstuderen

SP* pm pm

4 pm pm

34·3

Technologie en Innovatie Beleid -Developing Economies/ Advanced Economies

Semester I blokA oP490 MTI-traject deel3.(oP491) oPg36 Afstuderen blok B oP490 MTI-traject deel3 (oP491) oPg36 Afstuderen bloke oPg36 Afstuderen

pm pm 4 pm pm

41

Semester 2

blok D Afstuderen 4·4 Aanbod Keuzevakken

34·3

f Service-onderwijs 2005·2006 SP*

Semester I

blokA oC2o5 oC250 oC7o6 oC710 oC941 oC944 oE930 oF230 oF720 oKo6o oKo82 oK83o oL8oo ON400 oN461 oN601 oP38o oP451 oP470 oToo4 oTon oTros oTro6 oTio7 oTro8 oTro9 oTno oT2o2 oT3o2 OT432 oT441 oT442 oT451 oT512 oT561 oT613 oT622 oT6so oT772 oT972

Achtergronden Duurzame Ontwikkeling Intemationale Milieuproblematiek Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Systeem innovatie: regime analyse and tramsitie management Ontwikkelpatronen van energiesystemen Belastingrecht voor vastgoed Filosofen over vrijheid Cultuurfliosofie 1: filosofie van de techniek Informatietechnologie in de maatschappij Inleiding filosofie van de techniek Actualiteiten Recht, Techniek & Samenleving Logica I: logische analyse van rnaatschappelijke vraagstukken Capita Selecta Technology and Development Studies lntemationale Technologie Transfer Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten Data analyse 1 HTI design track part I Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Dutch Intermediate Dutch for beginners Nederlans voor gevorderden 1 Nederlans voor gevorderden 2 Nederlands voor vergevorderden: interviewtechniek Nederlands voor vergevorderden: populariseren Nederlands voor vergevorderden: presentatietechnieken Nederlands voor vergevorderden: rapportagetechnieken Leesvaardigheid Vergader- en discussietechniek Spaans voor beginners Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 Technisch Spaans voor gevorderden Italiaans 1 Russisch voor beginners Duits in wetenschap en techniek Engels voor technische-wetenschappelijke cornmunicatie Taalvaardigheid Engels Certificate of proficiency in English Le fran<;ais pratique pour l'ingenieur I Speciaal project CTT

pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm prn prn prn 3-0 prn

2.9 prn prn prn prn prn prn prn prn prn prn prn prn prn prn prn pm prn prn pm pm prn o prn 2.9

blokB

oP38o oP39I oP45I oP470 oToo4 oTon oTio5 oTio6 oTI07 oT108 oTio9 oTno OT202 oT302 oT432 oT441 oT442 oT451 oT5I2 oT56I oT6r3 oT622 oT6so oT772 oT972

Achtergronden Duurzame Ontwikkeling Intemationale Milieuproblematiek Multid.isciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Multid.isciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Systeem innovatie: regime analyse and tramsitie management Ontwikkelpatronen van energiesystemen Belastingrecht voor vastgoed Filosofen over vrijheid Cultuurfilosofie I: filosofie van de techniek Informatietechnologie in de maatschappij Inleiding fllosofie van de techniek Actualiteiten Recht, Techniek & Samenleving Logica I: logische analyse van maatschappelijke vraagstukken Capita Selecta Technology and Development Studies Ontwikkelingseconornie I Intemationale Technologie Transfer Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: jurid.ische aspecten Data analyse I Sociale psychologie HTI design track part I Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Dutch Intermediate Dutch for beginners N ederlans voor gevorderden I N ederlans voor gevorderden 2 Nederlands voor vergevorderden: interviewtechniek Nederlands voor vergevorderden: populariseren Nederlands voor vergevorderden: presentatietechnieken N ederlands voor vergevorderden: rapportagetechnieken Leesvaardigheid Vergader- en discussietechniek Spaans voor beginners Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 Technisch Spaans voor gevorderden Italiaans r Russisch voor beginners Duits in wetenschap en techniek Engels voor technische-wetenschappelijke communicatie Taalvaardigheid Engels Certificate of proficiency in English Le fran~is pratique pour l'ingenieur I Speciaal project CIT

oA290 oA440 oA8oo oC250 oC7I0 oC944

Techniek, vrede en veiligheid Meten Ondememingsrecht 2 Intemationale Milieuproblematiek Multid.isciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Ontwikkelpatronen van energiesystemen

OC205 OC250 oC7o6 oC710 oC94I oC944 oE930 oF230 oF72o oKo6o oKo82 oK83o oL8oo oN4oo oN420 oN46I oN6oi

2.9 pm 8.6 pm 3·0 4·0 2,8 pm pm 2.9 2.9 2.9 2.9 3·0 pm 2.9 2.9 4·0 pm 4·0 pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm 0 pm 2.9

bloke

43

pm pm pm pm IO.O 4·0

oE4oo oF230 oF72o oH53o oL8ro oL8n oN4oo oN420 oN470 oN6or oP320 oP352 oP362 oP391 oP431 oP470 oP48r oPsoo oToo4 oTon oTros oTro6 oTro7 oTro8 oTro9 oTno oT202 oT302 oT432 oT441 oT442 oT451 oT512 oTs6r oT613 oT622 oT6so oT772 oT972

RTI s: Technologiecontracten Filosofen over vrijheid Cultuurfilosofie r: filosofie van de techniek Sound design Logica 2: maatschappelijke keuzetheorie Logica 2: maatschappelijke keuzetheorie Capita Selecta Technology and Development Studies Ontwikkelingseconomie I (blok c) Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieen Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten Cognitie Communication Analysis User assistance design Sociale psychologie Programmeren en evalueren van omgevingen Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze HTI design track part 2 Capita selecta van omgeving en gedrag Dutch Intermediate Dutch for beginners Nederlans voor gevorderden 1 Nederlans voor gevorderden 2 Nederlands voor vergevorderden: interviewtechniek Nederlands voor vergevorderden: populariseren Nederlands voor vergevorderden: presentatietechnieken Nederlands voor vergevorderden: rapportagetechnieken Leesvaardigheid Vergader- en discussietechniek Spaans voor beginners Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 Technisch Spaans voor gevorderden Italiaans r Russisch voor beginners Duits in wetenschap en techniek Engels voor technische-wetenschappelijke communicatie Taalvaardigheid Engels Certificate of proficiency in English Le fran~is pratique pour l'ingenieur r Speciaal project CTT

pm 2.9 2.9 pm pm pm 3·0 2.9 pm 2.9 pm pm pm 3·0 pm 3·0 pm pm 4·0 4·0 4·0 4·0 I.O I.O I.O I.O I.4 !.4 4·0 5·7 4·0 4·3 6.o 4·0 4·3 3·0 0 4·3 2.9

Semester 2

blokD oA290 oA44o oA8oo OC250 oC7o6 oC710 oC944

Techniek, vrede en veiligheid Meten Ondememingsrecht 2 Intemationale Milieuproblematiek Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Ontwikkelpatronen van energiesystemen 44

2.9 2.9 2.9 pm pm pm 4·0

oE4oo oF250 oF7oo oF7I0 oFFio oFF2o oH53o oLI20 oLI2I oL8Io oL8rr oN4oo oN470 oN6or oP320 oP330 oP342 oP352 oP362 0 P392 oP393 oP4I0 oP43I oP48I oPsoo oSGo2 oToo4 oTorr oTio5 oTio6 oTio7 oTio8 oTro9 oTrro oT2o2 oT3o2 oT432 oT441 oT442 oT443 oT45I oT46I oTp2 oT6I3 oT622 oT6so oT773 oT972

RTI 5: Technologiecontracten Filosofie seminar: evolutie, vrijheid en moraliteit (Midgley, Dennet e.a.) Modeme wijsgerige stromingen Wetenschapsfilosofie Ethiek van management en organisatie Actuele ontwikkeling in de techniek Sound design Filosofische achtergronden van informatietechnologie Filosofische achtergronden van informatietechnologie Logica 2: maatschappelijke keuzetheorie Logica 2: maatschappelijke keuzetheorie Capita Selecta Technology and Development Studies Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieen Technologieoverchacht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten Cognitie Human factors 2 Consument en milieu Communication Analysis User assistance design Advanced perception Advanced cognition Omgeving en gechag Programmeren en evalueren van omgevingen HTI design track part 2 Capita selecta van omgeving en gechag Niet echt maar net echt: een workshop over modelleren Dutch Intermediate Dutch for beginners Nederlans voor gevorderden I Nederlans voor gevorderden 2 Nederlands voor vergevorderden: interviewtechniek Nederlands voor vergevorderden: populariseren Nederlands voor vergevorderden: presentatietechnieken Nederlands voor vergevorderden: rapportagetechnieken Leesvaardigheid Vergader- en discussietechniek Spaans voor beginners Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 Technisch Spaans voor gevorderden Technisch Spaans voor Ingenieurs Italiaans I Italiaans 2 Russisch voor gevorderden Engels voor technische-wetenschappelijke communicatie Taalvaardigheid Engels Certificate of proficiency in English Le fran~ais pratique pour l'ingenieur 2 Speciaal project CTT 45

2.9 pm pm pm pm pm 4·3 pm pm 2.9 4·0 3·0 2.9 2.9 4·3 pm pm 3·0 3·0 pm pm pm 2.9 6.o 3·0 pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pro pm pm pro pm pm pm 0 pm 2.9

oC250 OC704 oC710 oC944 oE270 oEsoo oE920 oF250 oF7oo oF710 oFF10 oFF2o oHo2o oKuo oK932 oL120 oLI21 oL350 oL351 oN4oo oN421 oN450 oN6o1 oNN10 oP330 oP342 0 P39 2 oP393 OP4IO oP421 oP491 oSGoi oSGo2 oSGo3 oToo4 oTou oT105 oT106 oT107 oT108 oT109 oTno oT2o2 oT302 OT432 oT441

blokE Intemationale Milieuproblematiek Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling Ontwikkelpatronen van energiesystemen RTI 4a: telecommunicatie, informatietechnologie en recht Privaatrechtelijk bouwrecht Vastgoedrecht Filosofie seminar: evolutie, vrijheid en moraliteit (Midgley, Dennet e.a.) Modeme wijsgerige stromingen Wetenschapsfilosofie Ethiek van management en organisatie Actuele ontwikkeling in de techniek licht en geluid Ethiek in systeemontwerp Researchbeleid Filosofische achtergrond informatietechnologie Filosofische achtergrond informatietechnologie Principes van wetenschappelijk redeneren Principes van wetenschappelijk redeneren Capita Selecta Technology and Development Studies Development Theory, Strategy and Policy Projectvak certificaatprogramma ontwikkelingsproblematiek en techniek Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten Appraisal, Planning & implementation of technical project in developing Human factors 2 Consument en milieu Advanced perception Advanced cognition Orngeving en gedrag Perceptie HTI design track part 3 Universiteitscollege Big Images Niet echt maar net echt: een workshop over modelleren Universiteitscollege Big History Dutch Intermediate Dutch for beginners Nederlans voor gevorderden I Nederlans voor gevorderden 2 Nederlands voor vergevorderden: interviewtechniek Nederlands voor vergevorderden: populariseren Nederlands voor vergevorderden: presentatietechnieken Nederlands voor vergevorderden: rapportagetechnieken Leesvaardigheid Vergader- en discussietechniek Spaans voor beginners Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 46

pm 5·7 pm 4·0 pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm 2.9 4·0 pm pm 3·0 pm pm 2.9 pm 3·0 6.o pm pm 3·0 pm pm pm 2.0 pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm

oT442 OT443 oT45I oT46I oTp2 oT6I3 oT622 oT6so oT772 oT972

Technisch Spaans voor gevorderden Technisch Spaans voor Ingenieurs Italiaans I Italiaans 2 Russisch voor gevorderden Engels voor technische-wetenschappelijke communicatie Taalvaardigheid Engels Certificate of proficiency in English Le franc,:ais pratique pour l'ingenieur I Speciaal project CIT

pm pm pm pm pm pm pm 0 pm 2.9

hlokF oC250 oC7I0 oC944 oE270 oEsoo oE920 oF250 oF7oo oF710 oFF10 oFF2o oHo2o oKno oK932 OL3SO oL35I oN4oo oN421 oN450 oN6oi oNN10 0 P39 2 oP393 OP42I oP49I oSGoi oSGo3 oToo4 oTon oT105 oTw6 oT107 oT108 oTio9 oTno oT2o2

Intemationale Milieuprohlematiek 2.9 Multidisciplinair Project Duurzame Ontwikkeling 10.0 Ontwikkelpatronen van energiesystemen 4·0 RTI 4a: telecommunicatie, informatietechnologie en recht 4·3 Privaatrechtelijk bouwrecht 3·0 Vastgoedrecht 3·0 Filosofie seminar: evolutie, vrijheid en moraliteit (Midgley, Dennet e.a.) 4·0 Modeme wijsgerige stromingen 3·0 Wetenschapsftlosofie 3·0 Ethiek van management en organisatie 3·0 Actuele ontwikkeling in de techniek 3·0 Licht en geluid 2.9 Ethiek in systeemontwerp 3·0 Researchbeleid 2.9 Principes van wetenschappelijk redeneren 3·0 Principes van wetenschappelijk redeneren 4·0 Capita Selecta Technology and Development Studies 3·0 Development Theory, Strategy and Policy 3·0 Projectvak certificaatprogramma 8.o ontwikkelingsproblematiek en techniek Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten 2.9 Appraisal, Planning & implementation of technical project in developing 4·0 Advanced perception 3·0 Advanced cognition 3·0 Perceptie 3·0 8.o HTI design track part 3 Universiteitscollege Big Images 3·0 Universiteitscollege Big History 3·0 Dutch Intermediate 4·0 Dutch for beginners 4·0 Nederlans voor gevorderden I 4·0 Nederlans voor gevorderden 2 4·0 Nederlands voor vergevorderden: interviewtechniek 1.0 Nederlands voor vergevorderden: populariseren 1.0 Nederlands voor vergevorderden: presentatietechnieken I.O Nederlands voor vergevorderden: rapportagetechnieken 1.0 Leesvaardigheid 1.4 47

oT302 OT432 oT44r oT442 oT443 oT451 oT46r oT522 oT6r3 oT622 oT65o oT772 oT972

Vergader- en discussietechniek Spaans voor beginners Spaans in wetenschap, techniek en bedrijf 2 Technisch Spaans voor gevorderden Technisch Spaans voor Ingenieurs Italiaans I Italiaans 2 Russisch voor gevorderden Engels voor technische-wetenschappelijke communicatie Taalvaardigheid Engels Certificate of proficiency in English Le fran~is pratique pour l'ingenieur I Speciaal project CTT

L4 4·0 5·7 4·0 3·0 4·3 2.9 6.o 4·3 3·0 0

4·3 2.g

SP* Zie hoofdstuk 2; studiepunten en studielast. pm (pro memorie): onderwijseenheid wordt vanaf deze periode gegeven, bijbehorende studiepunten zijn vermeld in laatste periode

Hoofdstuk5 Masterprograms Technology and Policy and Human-Technology Interaction

49

5

Masterprograms Technology and Policy and Human-Technology Interaction

5.1. Masterprograms 5.1.1. Master Technology and Policy This Master program is eligible for a NFP fellowship. For more information about this scholarship www.tue.nljgrants

Influencing innovation The MSc. program in Technology and Policy focuses on the analysis of technological change and innovation and the ways in which public and private actors attempt to influence the speed and direction of technological change in society. In the program students acquire a deeper understanding of innovation processes and the forces driving technological change. They learn to analyse the economic and social impacts of new technologies. They learn to design and to evaluate public and private policies, strategies and interventions aimed at influencing innovation processes and to contribute to the successful introduction of new-technologies. The program has a strong international orientation. It focuses on innovation issues in the advanced economies, economies in transition and also in the context of developing economies. The MSc program is closely linked to the research program of the Eindhoven Centre of Innovation Studies, a leading European research centre for the study of Innovation. Program 2005-2oo6 generation 2005 Semester I oEEro oEE2o oEEso

oEEro oEE2o oEEso

oEEro oEE2o oEEgo

credits block A Innovation in networks Technology and growth Techology transfer Engineering Courses *Courses optional Cluster* block B Innovation in networks Technology and growth Techology transfer Engineering Courses *Courses optional Cluster* blockC Innovation in networks Technology and growth Multidisciplinary project Engineering Courses *Courses optional Cluster*

pm pm pm pm pm pm pm 4 pm 6 6 6 pm pm pm

51

Semester 2 blockD Technology and policy oEE3o Multidisciplinary project oEEgo

pm pm

Engineering Courses *Courses optional Cluster"::

pm pm

block E Technology and policy Sectoral Systems oflnnovation Technological infrastructure and European integration Multidisciplinary project

pm pm pm pm

Engineering Courses *Courses optional duster*

pm pm

oEE3o oEE4o oEE6o oEEgo

oEE3o oEE4o oEE6o oEEgo

block F Technology and policy Sectoral Systems of Innovation Technological infrastructure and European integration Multidisciplinary project Engineering Courses *Courses optional duster*

6 4 4 r6 pm 14

*Courses Optional Cluster*

Semester 1 block A Technology and Development Studies

Development Studies: an introduction

pm

Intellectual Property Rights

oEEo5

Advanced intellectual property rights Other elective courses

pm

Energy and Sustainable Development

Energy, production and proces integration pm System Innovation: Regime-Analysis & Transition Managementpm Development patterns of energy systems pm block B Technology and Development Studies

Development Economies Development Studies: an introduction

pm 4

Intellectual Property Rights

oEEos

Advanced intellectual property rights Other elective courses

3

Energy and Sustainable Development

Energy, production and proces integration System Innovation: Regime-Analysis & Transition Management Development patterns of energy systems block C

4 3 4

Technology and Development Studies

Development Economies Intellectual Property Rights

Other elective courses

3

*Courses Optional Cluster* Semester 2 blockD Intellectual Property Rights oEE.. Technology and Intellectual Property Management Other elective courses block E Technology and Development Studies Development theory, strategy and policy oN421 oNNro Appraisal, planning & implementation of technical projects Intellectual Property Rights oEE .. Technology and Intellectual Property Management Other elective courses Energy and Sustainable Development System innovation & strategic niche management blockF Technology and Development Studies Development theory, strategy and policy oN421 oNNro Appraisal, planning & implementation of technical projects Intellectual Property Rights oEE .. Technology and Intellectual Property Management Other elective courses Energy and Sustainable Development System innovation & strategic niche management

pm

4 pm pm

pm

3

4 pro

3

Program 2005·2006 generation 2004

oEEo6 oEEo6 oEEo6

block A Intemational Courses block B Intemational Courses block C Intemational Courses block D Graduation Project blockE Graduation Project block F Graduation Project

pm pm 20 pro pm 40

53

5.1.2 Master Human-Technology Interaction The interaction between people and technology Computers, mobile phones, office environments, Internet, home entertainment, sustainable energy systems, and e-commerce are just a few examples of new technologies that have considerably affected various aspects of our lives. On the one hand, these technologies provide us with an ever-increasing range of opportunities, and are often a fascinating source of enjoyment and comfort. Yet, these new products and systems also become increasingly complex and more difficult to operate. People will never succeed in exploiting the full range of functions afforded by these technologies, and often use them inefficiently and ineffectively. Consequently, they may get frustrated and their trust in these technologies may be eroded. It is also not entirely dear what are exactly people's preferences regarding evolving new technologies. The Master's program Human-Technology Interaction offers a unique opportunity to study these issues by applying knowledge from the social sciences, in particular psychology, to problems raised by the introduction of new technologies. The program is based on three fundamentals: • human behaviour, specifically applied to technological settings; • user-oriented development of technological products and environments; • scientific methodology. The program offers fundamental knowledge from the psychological sciences covering basic themes such as perception, cognition, language and communication, and attitudes and social cognition. The basic knowledge is then applied to problems arising from the rapidly changing technological environments experienced in daily life. In particular, it is aimed at shedding light on questions like how should products and environments be shaped such that they best serve the user goals and needs in a most efficient way, and at the same time minimizing unwanted side effects. To answer such questions, interdisciplinary knowledge is required comprising the capabilities, preferences, and limitations of people viewed in the light of the emergence of advanced, multifunctional, reactive environments. Human-Technology Interaction masters acquire the knowledge and skills that should enable them to assess the feasibility of new technological developments in view of human constraints and capabilities. This knowledge should enable them to play an important role in the design of new technologies by rendering a central position to the role of the user.

54

Program 2005·2006 generation 2005 credits

Semester I

block A Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Data Analyse 1 HTI design track part I Engineering Courses

pm pm pm pm

block B oP39I OP470 0p380 oP451

Social psychology Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Data Analyse I HTI design track part 1 Engineering Courses

pm pm

4 4

pm

block C oP470 oP 481 oP391

Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze HTI Design track part 2 Social psychology Engineering Courses Semester 2

pm pm 3 pm

block D 0 P33° oP392 oP393 oP410 oP481

Human factors 2 Advanced Perception Advanced Cognition Omgeving en gedrag HTI Design track part 2 Engineering Courses

pm pm pm pm

6 pm

block E 0 P33° oP392 oP393 OP410 oP491

Human factors 2 Advanced Perception Advanced Cognition Omgeving en gedrag HTI Design track part 3 Engineering Courses

3 pm pm 3 pm pm

block F oP392 oP393 oP491

Advanced Perception Advanced Cognition HTI Design track part 3 Engineering Courses

3 3 8 pm

55

Program 2005·2006 generation 2004 Semester I

block A International Courses

pm

block B International Courses

block c International Courses oP 405 Research Project Semester 2

pm 20 10

block D oPPo6

Graduation Project

pm

block E oPPo6

Graduation Project

pm

block F oPPo6

Graduation Project

30

5.2. Schakelprogramrna's/ Pre-master programs Als hbo-bachelor kun je niet zonder meer beginnen aan een masteropleiding van een universiteit. Bij de TU fe moet je daarom ook eerst een aantal vakken van de universitaire bacheloropleiding of specifiek ontwikkelde vakken volgen om toegelaten te kunnen worden tot de masteropleiding: het zogenaamde schakelprogramma. Als hbo-ingenieur kun je instromen in de masteropleiding Human-Technology Interaction of Technology & Policy na het succesvol afronden van dit schakelprogramma. Het schakelprogramma omvat 40 studiepunten en dient binnen een termijn van I8 maanden na startdatum (I februari of I september) te zijn afgerond. N a het afronden van het schakelprogramma ontvang je een bewijs van toelating voor de gewenste masteropleiding. Onder voorwaarden kan al eerder aan mastervakken worden deelgenomen. Zie hiervoor de Regeling Schakelprogramma, bijlage 5 van de OER Bsc. 5.2.I PRE-Master Technology & Policy Het studiejaar in 2005·2006 voor de instroom 2005 Semester I block A MGO rb: history of technology and innovation systems I oAA2o oEP01 ETI for pre Msc. T&P Calculus 2DLoi 2DLo2 Statistics block B oAA2o M GO Ib: history of technology and innovation systems I oAPoi Business Research Methods ETI for pre Msc. T&P oEP01 Calculus 2DL01 2DLo2 Statistics block c Business Research Methods oAP01 oAPo2 Pre Master research assignment oLP5I Philosophical reflection Semester 2 block D Technology Trends and Sociotechnical Scenarios oAA5o STI for pre-MSc T&P oEPo2 block E RTI Intellectual property rights STI3 Technology Trends and Sociotechnical Scenarios block F RTI Intellectual property rights STI3

57

credits pm pm pm pm 3 pm

5 4 4

5 4 3

pm 2

pm pm 3 3

4

5.2.2 PRE-Master Human-Technology Interaction Het studiejaar in 2005·2006 voor de instroom 2005 credits

Semester I block A oA210 Introduction to psychology oAA4o MGO 2a Human Factors I Decision Making oP370 Calculus 2DLoi Statistics 2DLo2 block B oA2IO Introduction to psychology oAA4o MGO 2a Human Factors I Business Research Methods oAPoi Decision Making oP370 Calculus 2DL01 Statistics 2DLo2 block C oAP01 Business Research Methods oAPo2 Pre Master research assignment oLP5I Philosophical reflection oPpo Cognition Semester 2 block D oPpo Cognition block E Consumer behaviour Perception block F Consumer behaviour oA320 Perception oP42I

pm pm pm pm pm

4 3 pm 3

4 4

5 4 3 pm

4 pm pm

3 3

ss

Hoofdstuk 6 Onderwijsorganisatie en achtergronden

59

0

\.!)

6. Onderwijsorganisatie en achtergronden Bepaalde informatie m.b.t persoons- en adresgegevens kan achterhaald zijn, actuele info is verkrijgbaar via de website van TM: http:j/www.tue.tm.nl

Bestuurlijke en onderwijskundige organisatie De taken en bevoegdheden van de bestuurs- en adviesorganen zijn beschreven in het faculteitsreglement. Dit is verkrijgbaar bij het faculteitssecretariaat. Faculteitsbestuur (FB) Pro£dr. S W. Douma, decaan Ir. M.J.M. Verbruggen, directeur bedrijfsvoering Pro£dr. G.M. Duijsters, 3e lid Drs. M. Monen, adjunct-directeur bedrijfsvoering Faculteitssecretariaat Mw. C.M. Schunselaar, tst. 2873, mailto:[email protected] Mw. M.J.M. Tiggeler, tst. 2635, e-mail: [email protected] Raad van Advies Voorzitter: Ir. A.M. G. van Hamburg (Algemeen Directeur DHV Bouw & Industrie, Amersfoort) Leden: De heer R. Borsboom (Directeur Productontwikkeling DafTrucks NV, Eindhoven), Ir. L.J.M. Kenter (lid Raad van Bestuur VieCuri Medisch Centrum Venlo-Venray), Profdr. L.L. Soete (Directeur MERIT, Rijksuniversiteit limburg, Maastricht), Ir. P.J.A. van Schijndel (Raad van Bestuur, RABO-Bank Nederland, Utrecht), J.H.M. van de Vall (voorzitter Kamer van Koophandel Oost-Brabant) Opleidingsdirecteur Technische Innovatiewetenschappen (OD) Dr.ir. A.M.C. Lemmens Adj. Opleidingsdirecteur Technische Innovatiewetenschappen Mr.drs. E.F. Clarkson Secretariaat opleidingsdirecteuren Mw.B.Schot, tel.2234, mailto:[email protected] Faculteitsraad(FR) Mw. dr.ir. E.L.C. van Egmond (voorzitter), Mr. E.P. Mol, Dr. ir. H.P.G. van Ooijen, Dr.ir. P.J.M. Sonnemans, N.L.J. v.d. Ven Studenten: F.E. Rabouw, Ben P.M. Buiks, I. Wijgerse, C.J. Faasen, R.A.L. van den Berg Secretariaat: Mw. M.J.M. Tiggeler, tst. 2635, e-mail: [email protected]

6x

Opleidingscommissie Technische Innovatiewetenschappen (OC) Voorzitter: Pro£dr.ir. H.W. Lintsen Secretaris: Mw. A.J.A.M. Gerardu, tst. 2281 ,e-mail: [email protected] Stafleden: Dr. F.G. Kaiser, Dr. U. Matzat, Dr.ir.ir.mr. L.M.M. Royakkers, Ir.ing. J.W. Vegt Adviseur: Ir. W.L.M. Kuijpers Studentleden: , mw. R. Groenewegen, M. Kleemans, L.W. van Meeuwes, M.R. Louwerse, B. van Oost Examencommissie opleiding T echnische Innovatiewetenschappen Voorzitter: Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers, Secretaris: Mw.E.G.M. Wijers-Beelen, tst. 4898, e-mail: [email protected] Leden: Dr. G. Rooks, Mw.dr. A.L. Meijnders, Dr. M.J. de Vries Adviseur: Ir. W.L.M. Kuijpers Commissie Onderzoek (COZ) Voorzitter: Pro£dr. G.M. Duijsters Secretaris: Dr.ir. M.A.M. Leermakers, [email protected] Leden: Pro£dr. W.M.P. van der Aalst, Pro£dr.ir. A.C. Brombacher, Pro£dr. G. Keren, Pro£dr. A.E. Szirmai Wetenschappeli]k Directeuren Onderzoekscholen Onderzoekschool BETA, Operations Management: Pro£dr. A.G. de Kok Onderzoekschool ECIS, Innovatiemanagement en Innovatiebeleid: Pro£dr. B. Verspagen Onderzoekschool Schouten Instituut, Mens-Systeem Interactie: Pro£dr. D. G. Bouwhuis

Onderwijsinstituut Technologie Management Hoofd ondenvi]sinstituut Drs. H.W.M. van Hoeven, tst. 4559, e-mail: [email protected] Secretariaat ondenvijsinstituut en opleidingsdirecteuren Mw. B. Schot, tst. 2234, e-mail:[email protected] Secretariaat opleidingscommissies TBdk en TIW Mw. A.J.A.M. Gerardu, tst. 2281, e-mail: [email protected] Studieadviseurs TBdk: Mw.ing. B. Osinga-Kuipers, tst. 2875, e-mail: [email protected] Bsc.TIWen Msc.HTI en T &P : Ir. W.L.M. Kuijpers, tst. 4650, e-mail: [email protected] Pre-Masters IM, OM&L, HTI en T&P en DTO: Mw.Ir. A.C.J.Kirkels- van Steen mailto:a.c. j.kirkels @tm. tue.nl secretariaat: Mw. M.A.W. Hafinans, tst. 2428, mailto:[email protected] Ondenvijsadministratie Tbdk Onderwijsplanning en organisatie TBdk & TIW: Mw. M.G.T.G. Sannes, tst. 2190, e-mail: [email protected] Onderwijsadministratie TBdk en informatievoorziening TBdk & TIW: Mw. S. Floris, tst. 2190,e-mail: [email protected] Onderwijsadrninistratie TBdk: Mw. J.A.G. Verkuijlen-Nelissen, tst. 2190, e-mail: Onderwijsadministratie. [email protected]

Onderwijsadministratie TIW Onderwijsadrninistratie en inforrnatievoorziening TIW: Mw. E.G.M. Wijers-Beelen, tst. 4898, e-mail: Onderwijsadministratie.TIW @trn.tue.nl Onderwijsadministratie TIW: Mw. T.N. Duyzer, tst. 2576, e-mail: Onderwijsadministratie.TIW @trn.tue.nl International Office TM TBdk: Mw. B.A. van de Ven, tst. 228r, e-mail: [email protected] TIW: Mw. A.J.A.M. Gerardu, tst. 2281, e-mail: [email protected] Onderwijsevaluatie en Kwaliteitszorg Kwaliteitsbeleid onderwijs: Mw.drs. H. Rodenburg, tst. 2003, e-mail [email protected] Onderwijsevaluatie: Mw. drs. P.H.Veling, tst. 5139, e-mail [email protected] Mw. C.M.A. Vervest, tst. 2003, e-mail: [email protected] DVA-project TBdk Ir. P.H.H.J. van Drunen, tst. 3520, e-mail: [email protected] Mw. ir. A.C.J. Kirkels-van Steen, tst. 4650, e-mail: [email protected]

Cluster Beheer Financieie en Materief.e Zaken Financieel beleidsmedewerker: Mw. M.L.H.H. van Breugel- Krijnen, tst. 36ro, e-mail: [email protected] Financieel medewerker: J.C. Berkhout, tst. 4016, e-mail: [email protected] Financieel medewerker: Mw.I.A.Barkmeijer, tst.3153, e-mail: [email protected] Medewerkers BMZ: H.J.M. Hoebers, tst. 4995, R.P.M. Pijs, tst. 4995, A. Aarts, tst. 5252, N.L.J. van de Ven, tst. 5299, e-mail: [email protected] Receptie Paviljoen, ingang Lismortel Mw. P. van Essen, Mw. R. Megens, Mw. C. Openty, tst. 2615, e-mail: [email protected] Receptie Paviljoen, ingang Het Eeuwsel Mw. U. van Amelsfoort, tst. 2454, e-mail: [email protected] Personeelszaken Personeelsadviseurs: Drs. J.M. Sieben, tst. 4886, e-mail: [email protected], P.J. Evers BC, tst. 5204, e-mail: [email protected] Medewerksters: Mw. E.J.C. van Ballegooij, tst. 4409, e-mail: [email protected] Mw. C.M. de Rooy, tst. 4979, e-mail: : [email protected] Mw. J.F.W.M. van Grinsven, tst. 5387, e-mail: [email protected]

Public Relations Hoofd Public Relations: Mw. G.E.R.I. Ad.riaans-v.d. Palen, tst. 2951, e-mail: [email protected] Coordinator studievoorlichting TBdk en TIW: Mw. Y. Liu, tst. 5865/2256, e-mail: [email protected] Mw. J.W.M. Vermeulen-Geerts, tst. 2951, e-mail: [email protected] Secretaresse: Mw. E.L.L. Hermans, tst. 5937, e-mail: [email protected] Bureau Automatisering Locatie: Paviljoen U.5o, tst. 2361, e-mail: [email protected] Hoofd bureau automatiseringflokale coordinator: F.A.M. Oostrom, tst. 2266, [email protected] Medewerkers: J.S.A.Beekwilder, tst. 2361, e-mail: [email protected] H.J.M. Gillis, tst., 2361, e-mail: [email protected] Ing. S.A. Pechler, tst. 2361, e-mail: [email protected] Mw. E.M.A.T. Spinhof, tst. 2361, e-mail: [email protected] Ing. C.P.J.M. Kuijpers (IPO gebouw), tst. 5224 e-mail: [email protected]. Notebook Servicecentrum TM Emailadres: [email protected] tst 5176 Adres: Pav. Np 19 (in de bibliotheek van de faculteit TM) Openingstijden van het NSC-TM iedere werkdag van 12.00 tot 16.oo uur en dinsdag bovendien van I8.oo uur tot Ig.oo uur Bureau Onderzoek: Beleidsmedewerker onderzoek: Dr.ir. M.A.M. Leermakers, tst. 2197, e-mail: [email protected] Beleidsmedewerker onderwijs: Dr. E.M. Halsema, tst. 3540, e-mail [email protected] Coordinator onderzoekschool Beta: Mw.drs. G.G. Kramer, tst. 4576, e-mail: [email protected] Coordinator onderzoekschool ECISJonderzoekschool JFS: Mw.drs. N.A.P.J. van Roovert, tst. 2264 e-mail: [email protected] Secretaresses: Mw. E. Azbach-Swinkels, tst. 5983, e-mail: [email protected] Mw. J.H.J. Matthijsse-van Geenen, tst. 4733, e-mail: [email protected] Ontwerpersopleiding Logistics Management Systems Opleidingsdirecteur: dr.ir. N.P. Dellaert, tst. 2179, e-mail: [email protected] Programma-management: Ir. A.L.J. Geenen, tst. 4984, e-mail: [email protected] Medewerkster opleidingen: Mw. C.J.M. van Woensel-Bonants, tst. 4404, e-mail: [email protected]

Technology Management Contract Centre (TMjcc) Directie: Leiding en primaire ingang voor aile nieuwe projecten: Ir. J.J.G. Jansen, tst. 3737; e-mail: [email protected] Adj.dir.a.i. C.I.M. Poelmann RA: tst. 3555. e-mail [email protected] Secretariaat TMcc : tst. 3506, mailto:[email protected] Secretariaat European Supply Chain Management Forum: tst.3983, e-mail [email protected] Inkoop, Financien en Administratie: Mw. M. Pijs-van Zon, tel. 4818, e-mail [email protected]

Faculteitsbibliotheek Faculteitsbibliothecarisfvakreferent Technische Innovatiewetenschappen: Drs. L. Osinski, tst. 2821, e-mail: [email protected] Vakreferent Technische Bedrijfskunde: Mw.drs. M.L. Mensch-Mathijsen, tst. 2504, e-mail: [email protected] Medewerk(st)ers: Mw. M.W. Janssen, Mw. A.M. Litjens, Mw. A.R.M. Snellen-van Raay, P.F.M. Smits, tst. 2347/2844; e-mail: [email protected] Inform.atievoorziening J.W.M. Guns, tst. 4185, [email protected] Ir. C. de Lange, tst. 4594, [email protected] Webmasters: Ing. O.P. van Loon, Mw. M.H. Teeselink, D.S. Vijge, tst. 4632, webmaster@tm. tue.nl Studyweb: Drs. F.J.H.M. Vercoulen, tst. 3087, [email protected]

Capaciteitsgroepen Capaciteitsgroep Algemene Wetenschappen (A W) Secretaresses: Mw. M.H. Dekkers (GvdT), tst. 2043, e-mail: [email protected] Mw. drs.L.Hollanders-Kuipers (SHT), tst. 2708, e-mail: [email protected] Mw. M.J. Schaaf(F&ET), tst. 4753, e-mail: [email protected] Mw. M.E.H.A. Rossou-Rompen (TD), tst. 3408, e.mail: [email protected] Capaciteitsgroep Human Pelformance Management (HPM) Secretaresse: Mw. A.M.A. van Bemmelen, tst. 2493, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Information Systems (IS) Secretaresses: Mw. A.C.Rijnberg, tst. 2290, e-mail: [email protected] Mw. R.J.G. Withagen, tst. 2290, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Mens-Techniek Interactie (MTI) Secretaresses: Mw. E.H.M. Diebels(C&T), tst. 2889, e-mail: [email protected] Mw.. M.M. Nellissen (K&T), tst. 2921, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Operations Planning Accounting and Control (OPAC, F-vleugel) Secretaresses: Mw. H.E.M.M. van Gastel, tst. 3841, e-mail: [email protected] Mw. A.M.F. Stritzko, tst. 2230, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Operations Planning Accounting and Control (OPAC, E-vleugel) Secretaresse: Mw. R.H. Verbakel-Klok, tst. 4985, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Organisation Science and Marketing (OSM) Secretaresses: Mw. M.J. Verbeek, tst. 2170, e-mail: [email protected] Mw. M.A.A.W.C. van den Heuvel, tst. 2170, e-mail [email protected] Mw. N. Verbeek-Ponte, tst. 4187, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Quality and Reliability Engineering (QRE) Secretaresse: Mw. J.E.P.W. Driessen, tst. 36or, e-mail: [email protected] Capaciteitsgroep Technologie en Beleid (Tc{B) Secretaresses: Mw. A.S. Calame (TE), tst. 2640, e-mail: [email protected] Mw. M.P.J. Verheij (R&T), tst. 2741, e-mail: [email protected] Mw. M.F.J. Jonker (TDS), tst. 2246, e-mail: [email protected]

66

7·

Faciliteiten

7.1 Facilitaire voorzieningen

Gehouwen In verband met de avondopleidingen is het Paviljoen (ingang De Lismortel) van januari tot en met december op dinsdagavond tot 22.30 uur geopend en donderdagavond tot 20.00 uur. Op vrijdag is het Paviljoen geopend tot 18.oo uur. Het Paviljoen (ingang Het Eeuwsel) is op werkdagen geopend van o8.oo uur tot 18.oo uur. Geen avondopenstelling is er in de week van Camaval, op feestdagen en de zomervakantie. De directeur bedrijfsvoering heeft de bevoegdheid tot het nemen van ordemaatregelen. In de dagelijkse praktijk oefenen gebouwopzichters en portiers namens de directeur deze bevoegdheid uit. Faculteitshibliotheek De faculteitsbibliotheek Technologie Management (TM) is een van de faculteitsbibliotheken van de Technische Universiteit Eindhoven. Elke faculteitsbibliotheek is in principe voor iedereen vrij toegankelijk. Studenten kunnen gratis publicaties lenen van elke faculteitsbibliotheek en van de Centrale Bibliotheek. Uitlening geschiedt volgens het leenreglement van de TU le-Bibliotheek. De bibliotheekcatalogus biedt de mogelijkheid om zelf de uitleentermijn te verlengen en om zelf reserveringen te plaatsen. De faculteitsbibliotheek TM is gevestigd in het Paviljoen van de TU le, NP 19. Tel.: 040-2472347 I 040-2472844 Fax: 040- 2451275 mailto:[email protected] Website TU le -Bibliotheek: http: Ilwww.tue.nllbibl Open PC Shop In de directe nabijheid van de faculteitsbibliotheek is de facultaire Open PC shop gelegen. In de Open Shop kunnen studenten gebruik maken van een van de 20 desktop-pc's en een printer. Openingstijden Faculteitshihliotheek en Open PC Shop Met uitzondering van de dinsdag is de faculteitsbibliotheek van maandag tot en met vrijdag open van g.oo tot 17.00. Op dinsdag is de faculteitsbibliotheek open tot 21.00. Het lenen van boeken is dan mogelijk tot 1g.oo In de zomerperiode vervalt de dinsdagavond-openstelling van de faculteitsbibliotheek en is zij elke werkdag tot 17.00 geopend. Bovengenoemde openingstijden gelden ook voor de Open PC Shop De digitale bibliotheek is de gehele week 24 uur per dag open. TU I e-studenten en medewerkers hebben vanafthuis toegang tot de digitale bibliotheek via een proxy server.

Studieplaatsen, notebook-werkplekken en andere faciliteiten De faculteitsbibliotheek telt I66 studieplaatsen. 67 Studieplaatsen zijn tevens ingericht als netwerk-werkplekken voor studenten-notebooks terwijl5 plaatsen uitgerust zijn met een desktop-pc voor het raadplegen van informatiebestanden. Voor groepswerk zijn 6 groepswerkruimtes beschikbaar. In de faculteitsbibliotheek zijn aanwezig 2 kopieerapparaten, I laser printer en I video recorder. Collectie De collectie van faculteitsbibliotheek TM is een gespecialiseerde collectie op het gebied van de technische bedrijfskunde en sociale wetenschappen. Zij omvat ongeveer 6s.ooo boeken en rapporten en 280 'papieren' tijdschriftabonnementen. Ook alle afstudeerverslagen van de faculteit zijn in de faculteitsbibliotheek aanwezig. Via de bibliotheekcatalogus worden tevens zeer vele boeken, afstudeerverslagen en tijdschriften full-text elektronisch ter beschikking gesteld. Zoeksystemen Via de website van de TU fe-Bibliotheek heb je toegang tot een groot aantal wetenschappelijkezoeksystemen. De systemen die van belang zijn voor studenten en medewerkers van de faculteit TM, vind je onder de opties Zoeksystemen f Naar vakgebieden TU fef Technische Bedrijfskunde en Technische Innovatiewetenschappen. lnforrnatievaardigheden onderwijs De faculteitsbibliotheek verzorgt onderwijs voor eerste- en ouderejaars studenten van de faculteit. Tijdens de cursussen leer je vooral de weg te vinden in de diverse elektronische informatiebestanden op het gebied van Technische Bedrijfskunde en Technische Innovatie wetenschappen. Medewerkers faculteitsbibliotheek Faculteitsbibliothecaris flnformatiespecialist:Technische Innovatiewetenschappen: Drs. L. Osinski, tst. 282I Informatiespecialist Technische Bedrijfskunde: Mw.drs. M.L. Mensch-Mathijsen, tst. 2504 Medewerk(st)ers: Mw. M.W. Janssen, Mw. A.M. Litjens, Mw. A.R.M. Snellen-van Raay, P.F.M. Smits, tst. 2347/2844 7.2 Studievereniging Intermate Wat is Intermate? Intermate is de studievereniging van de opleiding Technische Innovatiewetenschappen. Intermate heeft als doel de belangen van de studenten van deze opleiding te behartigen. Hiemaast bevordert Intermate de contacten tussen de Technische Iinnovatiewetenschappen studenten onderling, tussen studenten en docenten, de rest van de universiteit en het bedrij fsleven. Intermate ontplooit hiertoe een viertal soorten activiteiten: • studiegerelateerde activiteiten • activiteiten op onderwijsgebied • informatievoorziening • informele activiteiten.

Studiegerdateerde activiteiten Dit zijn de activiteiten die direct of indirect met de opleiding Technische Innovatiewetenschappen te maken hebben. Als je aan deze activiteiten meedoet kun je op een andere manier in contact komen met aan Technische Innovatiewetenschappen gerelateerde onderwerpen, en je extra vakkennis opdoen. Hieronder is aangegeven wat er georganiseerd wordt, en welke commissie daar verantwoordelijk voor is: • proef de praktijk (TIW-ingenieurs laten TIW-studenten zien wat hun werk inhoudt) • de studiereis naar het buitenland (Studiereiscommissie) • lezingen over actuele (Technische Innovatiewetenschappen-gerelateerde) onderwerpen (Seminar- en ExcursieCommissie) • excursies naar diverse bedrijven ofinstellingen (Seminar- en ExcursieCommissie) • de Wervingsdagen (samen met de andere studieverenigingen van de TU Je) (Commissie wervingsdagen). Onderwijsgebied Natuurlijk houdt Intermate zich ook bezig met het behartigen van de onderwijsbelangen. Studenten Technische Innovatiewetenschappen nemen plaats in onderwijsraden en commissies op alle niveaus binnen de faculteit en de universiteit. Intermate brengt deze mensen bij elkaar in het Studenten Overleg (StOv). Hierin worden actuele onderwijsonderwerpen besproken, zodat de studenten uit de Facluteitsraad, Universiteitsraad en Opleidingscommissie zich op basis van discussie een mening kunnen vormen. Waar dat nodig is wordt een gemeenschappelijk standpunt ingenomen. Voor evaluaties van het onderwijs in de verschillende jaargangen zijn er de Onderwijsraden. Ze houden zich bezig met het bespreken van vakken, het signaleren van problemen, en de studeerbaarheid van het curriculum. Voor de eerstejaars studenten is dit de P-raad, voor 2e en 3e-jaars studenten is er de BSc-raad, voor masterstudenten de MSc-raad, en voor de studenten die het schakeltraject volgen de S-raad. Als je lid bent van Intermate kun je bij Intermate studieboeken tegen gereduceerde tarieven (10% korting) kopen. Hiervoor kun je terecht bij het StudentenBuro (SB) dat in collegeweken geopend is van 12.35 uur tot 13.25 uur. Voor klachten is een klachtenformulier op Internet (zie hieronder) te vinden. Deze kan digitaal ingezonden worden. Klachten worden verzameld door de Commissaris Onderwijs (deze kun je ook persoonlijk aanspreken). Informatievoorziening Intermate houdt je op verschillende manieren op de hoogte van ontwikkelingen binnen de faculteit en de vereniging. Dit wordt gedaan met: • de Intermania, het verenigingsblad dat zes keer per jaar verschijnt (Intermaniaredactie) • de Almanak, het jaarboek van de vereniging (Almanakcommissie) • de 'Nieuwsflits', een digitale nieuwsbrief (Bestuur) • het Smoelenboek met de adressen en pasfoto's van alle eerstejaarsleden (Smoelenboekcommisie) • de Intemetpagina. Het adres is: www.intermate.nl (Webredactie).

Informele activiteiten Dit zijn de leuke activiteiten die vooral een ontspannend karakter hebben, waar je de contacten met je medestudenten versterkt. Dit zijn bijvoorbeeld: • de Introductieweek (Introcommissie) • het EersteJaarsWeekend voor aile eerstejaars studenten (Introcommissie) • de borrel die in het 'Intemaat' (de verenigingsruimte) gehouden wordt, iedere donderdagmiddag vanaf 16:oo uur (Borrelcommissie) • het feest dat 3 keer per jaar in de Eindhovense binnenstad plaatsvindt (Activiteitencomrnissie) • Allerlei ludieke en sportieve evenementen, zoals een volleybaltoemooi en een filmmarathon (Activiteitencommissie) • de jaarlijkse liftwedstrijd naar een verre bestemming (Liftcommissie) • de ouderdag voor de farnilie van aile eerstejaars studenten Technische Innovatiewetenschappen (Ouderdagcommissie). In formatie? De vereniging wordt geleid door vijf of zes studenten die samen het bestuur vormen. Zij maken het beleid en verzorgen de contacten binnen en buiten de vereniging. Als je vragen hebt over Intermate en de activiteiten en comrnissies van Intermate, dan kan je altijd een bestuurslid bellen of aanspreken op het Intemaat. In het Intemaat is altijd iemand van het bestuur aanwezig. Het adres is: Studievereniging Intermate DenDolech 2 Pav. R 1.12 56oo MB Eindhoven (040)2474430 [email protected] http:/ fwww.intermate.nl 7·3 De Technologic Management Winkel (TM-winkel) De Technologie Management Winkel (afgekort TM-winkel) is een non-profit organisatieadviesbureau voor startende ondememers, kleinschalige bedrijven, particulieren en non-profit organisaties. De TM-winkel is een instantie van de Technische Universiteit Eindhoven en zij streeft emaar de kennis van de universitaire opleidingen Technische lnnovatiewetenschappen en Technische Bedrijfskunde ten goede te laten komen aan de samenleving. Dit betekent dat de TM-winkel vraagstukken behandelt die binnen het vakgebied van deze beide studies vallen. Dat zijn onder andere de volgende gebieden:

Bedriifskunde gerelateerd • marketing & marktonderzoek • organisatie & personeel • informatiesystemen •logistiek • kwaliteit • ergonomie en milieu

Technische Innovatiewetenschappen gerelateerd: • duurzaamheid • veiligheid • gezondheid • gebruikersnut op gebied van energie, • omgeving en gedrag • sector analyse

Wat zijn de voorwaardcn en kostcn? Vragen kunnen in behandeling worden genomen indien een persoon of organisatie aan de volgende criteria voldoet: • Er wordt niet beschikt over de fmanciele middelen om een comrnercieel adviesbureau in te schakelen. • Er wordt niet beschikt over voldoende kennis om zelfhet gevraagde onderzoek uit te voeren. Daamaast vragen wij om een kleine onkostenvergoeding voor het uitvoeren van het onderzoek. De hoogte van deze onkostenvergoeding is afhankelijk van de aard van het onderzoeksproject en het type organisatie. Wie voert de opdracht uit? Studenten van bovengenoemde opleidingen kunnen een opdracht uitvoeren voor een vergoeding die tussen de €JOO en €500 bedraagt. Zij worden begeleid door bestuursleden van de TM-winkel en eventueel door een docent. Kijk voor recente opdrachten op onze website. Deze is te bereiken via: http:/ fwww.tm.tue.nlftmwinkel Belangstellenden kunnen de TM-winkel bereiken tussen 12.30 en IJ.JO uur: in: Paviljoen U.oi via telefoon: (040 247) 3415 via email: [email protected]

7·4 Student-assistentschap Sedert I januari 2004 worden aile student-assistenten bij de TU fe aangesteld via Euflex, het inteme detacheringbureau van de TU fe, gevestigd in het Hoofdgebouw, kamer 0.26. Het aanstellen van student-assistent bij Euflex geschiedt in opdracht van de capaciteitsgroepjafdeling via bureau Personeelszaken van de faculteit Technologie Management. Dit betekent dat student-assistenten vanaf 1 januari 2004 zijn aangesteld op basis van de arbeidsvoorwaarden van Euflex. Hiema een beknopte weergave van de nieuwe aanstellingsprocedure. Procedure voor het aanstellen van student-assistenten Student-assistenten worden aangesteld ten behoeve van onderwijs- enjof onderzoektaken bij een capaciteitsgroepjafdeling van de faculteit. Aileen studenten die het propedeuse diploma hebben behaald en als student staan ingeschreven, komen in aanmerking voor een studentassistentschap. Om aangesteld te kunnen worden als student-assistent moet je je inschrijven bij Euflex. Dit is eenmalig en kan op het moment dat de student-assistent voor het eerst als student-assistent gaat werken. Voor het aanstellen van student-assistenten moet de volgende procedure worden gevolgd.

73

Voor iedere (nieuwe) aanstelling als student-assistent moeten de volgende formulieren bij het secretariaat van de afdeling of capaciteitsgroep afgehaald en na invulling ingeleverd worden. I. Aanvraagformulier voorzien van Euflexlogo 2. P-bijlage Op basis van deze informatie neemt Euflex via de e-mail contact op met de studentassistent over de aanstelling; daartoe moeten bij Euflex worden ingeleverd (deze formulieren worden door Euflex verstrekt): 3· Loonbelasting formulier 4· Kopie paspoort: Aileen een geldig paspoort (geen rijbewijs of identiteitskaart) Bij vragen of problemen altijd eerst contact opnemen met het bureau Personeelszaken (pz@trn. tue.nl) Op basis van het aanvraagformulier met het Euflexlogo mailt Personeelszaken de aanvraag naar Euflex. Vervolgens neemt Euflex contact op met de student-assistent om de feitelijke inschrijving en de aanstelling te regelen (invullen formulier Loonbelasting en inleveren kopie paspoort). AANVRAAGFORMULIER Het aanvraagformulier moet als volgt ingevuld zijn door de capaciteitsgroepvertegenwoordiger of de begeleider van de student: • Faculteit en capaciteitsgroep - Kostenplaatsnummer + eventueel vervolgnummer (projectnurnmer) - Naam leidinggevende + telefoonnurnmer -Datum aanvang +datum einde project - Totaal aantal uren over de gehele periode • Gegevens van de student; - Naam en voorletters - Inschrijfnummer student (identiteitsnummer v.d. TU fe) - Geboortedatum - Telefoonnurnmer en e-mailadres • Handtekening van de budgethouder van capaciteitsgroepbestuur of van budgethouder van de afdeling waar je gaat werken • Gegevens salariering: deze informatie wordt door Onderwijsadministratie ingevuld (TIW TBdk): - Studiepunten, P-diploma en studiejaar van de student (dit is belangrijk voor het salaris) - Handtekening + stempel van Bureau Onderwijs. De onderwijsadministratie moet t.b.v. de salariering je studievorderingen aangeven op het Euflex-aanvraagformulier op basis van het aantal behaalde studiepunten. 2. P-BI]LAGE Dit formulier vult de student-assistent zelf in. Op de P-bijlage komen alle persoonlijke gegevens van de persoon te staan: o.a. Naam (voluit) - Adres + telefoon- sofi-nummer- bankfpostrekeningnummergegevens van de opleidingen en gegevens van eventueel werkgevers. 3· LOONBELASTING FORMULIER Dit formulier wordt door Euflex verstrekt; de student-assistent vult het zelf in. Vergeet vooral de handtekeningen niet. 4· KOPIE PASPOORT Dit moet een kopie zijn van een geldig paspoort. Het mag dus niet van een rijbewijs of ander identiteitskaart zijn. 1.

74

f

5·

VERLENGINGEN Bij de aanvraag voor verlenging van de aanstellingsperiode hoeft in principe alleen het "Euflex aanvraagformulier" ingevuld te worden. (dus geen P-bijlage etc.) Euflex neemt, indien nodig, via de email contact op met de student Als het gaat om uitbreiding van het aantal uren in het bestaande contract, is schriftelijk instemming nodig van het capaciteitsgroepbestuur of de leidinggevende. 6. SALARIERING: • Uitgangspunt van de salariering is het cursusjaar waarin je je bevindt.(2e /3e of 4e ). Dit wordt tussentijds niet aangepast. • In 2005 bedragen de salarissen voor student-assistenten: 2-de jaars: € ro,sr bruto per uur 3-de jaars € 11,31 bruto per uur 4-de jaars € 12-34 bruto per uur

In de bruto uursalarissen zijn de verlofdagen "verwerkt". Dit betekent dat student-assistenten geen recht hebben op verlof- of ADV-dagen. De salarissen zijn gebaseerd op de CAO en de TU fe-inschalingen en zullen worden aangepast zodra de CAO ofTU fe-inschalingen worden gewijzigd.

75

Bijlage Belangrijke internetadressen

We raden je aan jezelf wekelijks van de informatie in de faculteitsberichten op de hoogte te stellen. Voor actuele informatie: http:/ /WJ.tm.tue.nlfnlfnieuwsffaculteitsberichtenftechnische_innovatiewetenschappenf Voor nadere informatie over de opleiding, onderwijs- en examenregeling (OER), regels en richtlijnen voor de examens, brochures en formulieren: http:/ fwJ.tm.tue.nl en Outlook: Public Folders/All Public FoldersfTMfOWI (Onderwijs Instituut)fStudentenfTIW Voor college- en tentamenroosters en roosters van de avondopleiding: Microsoft Outlook in de public folders Public Folders/All Public FoldersfTMfOWI (Onderwijs Instituut) f avondopleidingfTIW Voor vakbeschrijvingen, aan- en afmelden voor tentamens en examens, opvragen studieresultaten, en tentamenroosters: http:/ fowinfo.tue.nl Voor aanvullende informatie over vakken, zoals een interactief dictaat, interactieve opgaven en oude tentamens, inschrijving voor het (groeps)onderwijs bij bepaalde vakken: http:f fstudyweb.tue.nl Voor een plattegrond van de TU fe Campus http:/ fwww.tue.nlftue-algemeenfplattegrondf plattegrond. pdf

77

Plattegrond campus DOMMEL

ONZE LIEVE VROUWESTRAAT

2003-2004

U zoekt Auditorium Blbliotheek (centrale) Biomedische Technologie (faculteit) Bouwkunde (faculteit) Bouwkunde (faculteit) College van Bestuur ESt Elektrotechnlek (faculteit) Eurandom Eutechpark Expeditie (afgifte goederen) Fontys Hogescholen Fontys, PABO Gas lab Industrial Design (faculteit) Kennispoort Klnderdagverblijf 'de TUimelaar' Open Universiteit Nederland Receptie Scheikundige Technologie (facultelt) Stan Ackermans lnstituut Stralingsbeschermingsdlenst Studentensportcentrum Studenten Service Centrum Studium Generate Technologie Management (faculteit) Technlsche Natuurkunde (faculteit) TNO lndustrie United Brains Werktuigbouwkunde (faculteit) Wiskunde en Informatica (faculteit)

Afkortlng AUD* HAL* WH* VRT* LvA* HG* TR* LG* EH*, EL, EEG LG* AC, MMP* Wh Fontys* Fontys* GL* HG* KP* PAV-B* KP* HG* HE* LG* Ath SP* HG* AUD* PAV*, TEMA*, DG NL *, CYC, CC, SPE TNO MA* WH*, WL* HG*

Gebouw

Toegang

Auditorium De Hal W-hoog Vertigo Laboratorium voor Akoestiek Hoofdgebouw Traverse Laplacegebouw E-hoog, E-laag, EE-gebouw Laplacegebouw Alphacentrum, Multimedlapaviljoen W-hal Fontys-gebouw Fontys-gebouw Gas lab Hoofdgebouw Kennispoort Paviljoen-B Kennispoort Hoofdgebouw Helix (voorheen ST-gebouw) Laplacegebouw Athene-gebouw Sportcentrum Hoofdgebouw Auditorium Paviljoen, TEMA-gebouw Dommelgebouw N-laag, Cyclotrongebouw, Cascade, Spectrum TNO-gebouw Matrix W-hoog, W-laag Hoofdgebouw

parkeerplaats aan Den Dolech Het Kranenveld De Wielen De Wielen De Random De Wielen Laplace Laplace via E-hoog aan De Lampendriessen Laplace De Lismortei/Horsten Het Veken Het Eeuwsel De Lismortel Het Kranenveld DeWielen Kennedylaan/Limbopad tngang achterzijde TEMA Kennedylaan/Limbopad DeWielen Het Kranenveld Laplace zijstraat van De Wielen, tussen Helix en TNO O.L Vrouwestraat DeWielen parkeerptaats aan Den Dolech via TEMA-gebouw aan Het Eeuwsel

* rechtstreeks toegankelijk voor rolstoelgebruikers

79

via N-laag aan De Wielen De Random Het Kranenveld DeWielen De Wielen

0 00

Hoofdstuk 8 Vakkengids Onderwijseenheden behorende tot het verplichte- of keuzeprogramma van de opleidingen TIW, HTI en T&P. Voor service-onderwijs raadpleeg: http:/ fowinfo.tue.nl

Deze vakkengids is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. De samenstellers hebben zich gebaseerd op informatie die medio juli 2005 beschikbaar was. Voor actuele informatie raadpleeg http:j_J_o.winfo~tue..nlt

8r

M

00

o.A.zro Psychologie en techniek Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology varianten: Interaction (Verplicht) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Vervolgvakken: • oP 470- Consurnentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze Docenten: ·Pro£dr. C.J.H. Midden (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20 - [email protected] -tel. 288g Studyvveb: http:/ fstudyvveb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • Aansluitend is een workshop van een heel uur • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C Studiematerialen: ·Edward E. Smith, Susan Nolen-Hoeksema, Barbara Fredrickson, Geoffrey Loftus: 2003. Atkinson & Hilgard's Introduction to Psychology. 14th Edition. USA: ThomsonWadsworth. (aanbevolen) • Casebeschrijvingen, hand-outs, transparanten e.d. zoals gepresenteerd tijdens colleges en workshops. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De cursus biedt een inleiding in de psychologie. Het hoofddoel is om de TEMA-student kennis te laten maken met de belangrijkste grondbeginselen en thema's uit de modeme psychologie. Bij de selectie van de stofheeft een toespitsing plaats gevonden op het potentiele belang voor toepassingen op het gebied van technische innovatie en mens-techniek interactie. De cursus legt dus een wetenschappelijke basis voor meer specifieke toepassingen in het TEMA-domein later in de opleiding. De student wordt door de cursus heen ruim geillustreerd hoe de Inhoud: leerstof toepassingen van mens-techniek interactie kan vinden, onder meer door ruim gebruik van videomateriaal.

Tentamenvorm:

83

Inhoud:

Tevens wordt de student via workshops aangemoedigd en geleerd om actief de aangeboden kennis naar TEMA-toepassingen op het gebied van de interactie tussen mens en techniek te vertalen. Vorm: De cursus is opgebouwd uit een negental colleges met aansluitende workshops. In de colleges zullen accenten gelegd worden in de stof, wordt uitleg geboden en wordt toegelicht hoe de stof van ieder hoofdstuk te bestuderen. Ieder college wordt gevolgd door een workshop, waarin steeds een 'case' centraal staat. De workshops duren een heel uur (en dus niet drie kwartier). Bekend is dat de techniek een rol speelde en speelt bij het maken van wapens. De ontwikkeling van de atoombom is hiervan het meest bekende voorbeeld. Maar ook bij de vervaardiging van chemische en biologische wapens zijn technici betrokken. Die betrokkenheid bij wapenproduktie geldt overigens voor vrijwel alle beroepsgroepen. Minder bekend is dat techniek en technici een grote bijdrage leveren aan de preventie van conflicten en het bevorderen van vrede. Satellieten en sensoren spelen een rol bij het signaleren van conflicten en de naleving van vredesverdragen. Technici zijn onmisbaar bij de ontrnanteling van diverse wapensystemen, zoals landrnijnen, en het onderzoek naar de mogelijkheden van conversie. De rol van ethiek bij kwesties van oorlog en vrede, het militaire bedrijf en het milieu en de inzet van militairen bij vredesoperaties zijn andere onderwerpen die in de colleges ter sprake komen. De Collegereeks wordt verzorgd door docenten van binnen en buiten de TUE. Dit is een garantie voor een afWisselende en gevarieerde henadering van de problematiek van oorlog en vrede en de rol die techniek daarbij speelt.

oA302 Instructie ETI r: Inleiding macro-economie van technologie en innovatie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 1, Semester r Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw: Verzorgd door:

0

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

Docenten:

• Pro£ dr. H.H.G. Verspagen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologie en Beleid - PAV Q 1.12 [email protected] tel. 2640 ·Pro£ dr. H.H.G. Verspagen- PAV Q 1.24 -tel: 5613 [email protected]

Studyweb:

http:/ fstudyweb.tue.nlf

84

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, I uur Studiematerialen: • Zie studeerwijzer. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Instructie behorend bij het vak oA410 ETI I: Inleiding en macro-economie van technologie en innovatie. Ten behoeve van studenten die in het VWO nog geen economie gevolgd hebben worden in het wintertrimester gedurende I uur per week instructies gegeven. Deze instructies zijn facultatief en leveren geen studiepunten op. oApo Consumentengedrag Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, Schakelprogramma Human-Technology Interaction varianten: (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Vervolgvakken:

• oP470- Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze

Docenten:

• Dr. A.L. Meijnders (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 • Dr. A.L. Meijnders- IPO 1.36 -tel: 42Io [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim

Studiematerialen: • Peter, J.P., Olson, J.C., & Grunert, K.G. (I999)· Consumer behaviour and marketing strategy. European Edition. London: McGraw-Hill. ISBN o-256-22529-X (verplicht)

85

Inhoudsheschrijving De student client de verschillende in het boek en tijdens de Leerdoelen: colleges behandelde theoretische henaderingen van consurnentengedrag te kennen en in staat te zijn deze toe te passen op een concrete casus. Dat wil zeggen dat de student een bepaald "prohleem" dat te maken heeft met consurnentengedrag kan beschijven en analyseren, gebruik makend van een bepaalde theoretische benadering. Daamaast client de student vanuit deze theoretische henadering suggesties te kunnen doen voor interventies. Tenslotte client de student te weten wat de grenzen zijn van een hepaalde benadering, en voor een concrete casus verklaringen uit verschillende henaderingen te kunnen vergelijken. Consumenten zijn mensen die producten, gemaakt door Inhoud: andere mensen, aanschaffen, gehruiken en afdanken. Producten kunnen goederen en diensten zijn die eenmalig worden benut of die jaren meegaan. Consurnentengedrag is dynamisch, het is het resultaat van interacties tussen mentale processen en gedrag van individuen enerzijds en geheurtenissen in de omgeving anderzijds; en het betreft uitwisselingen tussen mensen. In dit inleidende vak consurnentengedrag worden de factoren en processen die ten grondslag liggen aan consumentengedrag bestudeerd. Zo zal ingegaan worden op de invloeden van affecten (hijvoorheeld emoties) en cognities (bijvoorheeld kennis) op consumentengedrag. Gedrag vindt altijd plaats in hepaalde cysieke en sociale context; deze context heeft direct invloed op het gedrag, maar ook indirect, via cognitieve interpretatie- en integratieprocessen. Aan de invloed van de omgeving op consumentengedrag wordt dan ook uitgebreid aandacht besteed in de cursus. oMio ETI I: inleiding en macro economie van technologie en innovatie Algemene gegevens Studiejaar: 2oo5J2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

86

Vervolgvakken: • oA63o -ETI 2: technologische innovatie en economische interventie • oA66o- ETI 2: technologische innovatie en interventies • oE250 - ETI 3: meso-economische analyse van technologische ontwikkeling • oE36o -Technologie- en sectorstudies • oN420 -Ontwikkelingseconomie I • oN491 -Ontwikkelingseconomie 2: technologie, innovatie en productiviteit Docenten:

• Pro£ dr. H. H. G. Verspagen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologie en Beleid- PAV Q 1.12 [email protected] tel. 2640 • Prof. dr. H.H.G. Verspagen- PAV Q 1.24- tel: [email protected]

Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentarnenvorm:

• Schrifi:elijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schrifi:elijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Begeleidende syllabus met toepassingen en studeerwijzer, deze wordt via Studyweb elektronisch beschikbaar gesteld. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Het vak richt zich op de analyse van de werking van economische markten. In eerste instantie gebeurt dit door het bestuderen van het model van vraag en aanbod. Daama worden in het micro-economische gedeelte van het vak de vraag- en aanbodcurves afgeleid. Het rnicro-economische gedeelte besluit met het bestuderen van markten in sarnenhang in het algemeen evenwichts model. Het macro-economische gedeelte richt zich op de analyse van econornische groei en technologie. oA43o MTO: empirische onderzoekscydus Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

4 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

87

Voorkennis:

• 2SI85- Statistiek I (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• oA44o- MTO: Meten • oA44I - MTO: dataverzameling

Docenten:

• Dr. H.P. de Greef (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 292I • Dr. H.P. de Greef- IPO 1.40- tel: 5243- [email protected]

http:/ fstudyweb.tue.nlf Studyweb: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C en • Opdracht(en) • Een voldoende voor de opdrachten is voorwaarde voor deelname aan het tentarnen.

Studiematerialen: ·Anthony Graziano & Michael Raulin (2004). A Process of Inquiry, 5th edition (aanbevolen) • Reader uit te reiken op eerste college. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Kennismaking met en leren toepassen van sociaalLeerdoelen: wetenschappelijke methoden en technieken. De onderzoekcydus: structuur en fasering. Doelstelling en Inhoud: probleemstelling. Uitvoeren van literatuuronderzoek: survey, experimenten. Onderzoekpopulatie en steekproeven: definitie van onderzoekeenheden, steekproefinethoden en omvang van steekproeven. Operationaliseren van concepten. Dataverzamelingsmethoden: mondeling interviewen, schriftelijke enquetes, observeren. Overzicht data-analyse technieken bij verschillende vraagstellingen en meetniveau's van variabelen. Daarnaast praktische oefening in het schrijven van onderzoeksvoorstellen en verslagen. oA44o MTO: Meten Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester I Blok C tot en met algemeen: Semester 2 Blok D (Keuzevak, Engels) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Keuzevak, Engels) Doelgroep opleiding:

• TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Engels)

88

Studiepunten bama: Verzorgd door:

3 o

o

Voorkennis:

Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

o.A43o- MTO: empirische onderzoekscyclus (verplicht) 2S185 - Statistiek I (verplicht) o 2S195 - Statistiek 2 (verplicht) o o

Docenten:

o

Inlichtingen:

o o

Dr. F.G. Kaiser (verantwoordelijk docent) MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 Dr. F.G. Kaiser- IPO 1.22- tel: 4751- [email protected]

http:/ Jstudyweb.tue.nlj Studyweb: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o 9 weken college, 2 uur o 2 weken werkgroepen, 2 uur(keuze) 3 opdrachten zelfstudie Tentamenvorm: o Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D o Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 BlokE Studiematerialen: o Reader o.A44o MTO: Measurement, available at the diktatenverkoop. (aanbevolen) Het college wordt in het Engels gegegeven. Opmerking: Opdrachten zijn een voorwaarde om deel te nemen aan het tentamen. Inhoudsbeschrijving This course aims to provide a better understanding of the Leerdoelen: principles of the two distinct measurement approaches currently in use in the social sciences; the traditional and the more fundamental one. Students will also learn to develop questions and be able to perform factor analyses and Rasch model tests to employ these approaches. How useful can scientific knowledge be when the scientific Inl1oud: inference is based on flawed or carelessly designed measures? Without sound measurement, sophisticated research designs, precise assessments, and advanced statistical analyses are of little value in advancing scientific knowledge. The traditional measurement principles applied in psychology and other social sciences differ significantly in practice from the more fundamental me_asurement principles in science and technology. However, this is not to say that psychological measurement cannot be performed on more fundamental grounds as well.

89

o.A46o MTO: Causal Inference Algernene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D opleiding: (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten: • Prof.dr. C.C.P. Snijders (verantwoordelijk docent) • Prof.dr. C.C.P. Snijders - PAY Q 1.07 -tel: 5596 c.c. p.snijders @tue.nl Studeerwijzer: http:/ fwww.tue-trn-soc.nl;-snijders Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • IO weken werkcollege, 2 uur Inlichtingen:

Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E • Beoordeling middels wekelijkse opdrachten en een schriftelijk tentamen Studiematerialen: • Dictaat. (aanbevolen) ·Allison, P.D. "Multiple regression analysis: a primer" (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Dit vak valt uiteen in twee delen: in het eerste deel komt aan de Leerdoelen: orde hoe een gekozen onderzoeksopzet kan worden beoordeeld en eventueel verbeterd. In het tweede deel wordt multiple regressie-analyse behandeld: wat is het en wanneer wordt het gebruikt, wat zijn de achterliggende aannames en wat valt er nog te doen als hieraan niet wordt voldaan, uitvoeren en interpreteren van modelschattingen, padmodellen middels multiple regressie etc. Het vak is logischerwijs een vervolg op MTOI en 2, en gaat er bovendien vanuit dat je Statistiek I en 2 hebt gevolgd (en begrepen). NB H et vak kan worden gevolgd zonder MT02 te hebben gehaald! Er wordt uitgegaan van bekendheid met SPSS.

90

oA504 Practicum technische systemen in de interactieve omgeving 1+2 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep o TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) S tudiepunten 5·7 afbouw: Studiepunten 5 bama: Verzorgd door: o Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) o Capaciteitsgroep: Techniek en Maatschappij Docenten: o Ing.ir. J.W. Vegt (coordinator) o Dr. D.J. Hermes (practicumleider) oDe heer Dr.ir. F. J. J. Blommaert (mede-docent) o Dr.ir. E.M. van Veldhuizen (mede-docent) olr. W.J.M. Brok (mede-docent) o Dr.ir. H.L. Schellen (practicumleider) o Dr.ir. H.J. Martin (practicumleider) oDr. A.J.F. Rutten (mede-docent) Inlichtingen: o Ing.ir. J.W. Vegt- Pav B o.I8- tel: 5971- [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o18 weken practicum o practische oefening o Roulerende Practicumonderdelen in het eerste en tweede trimester Tentamenvorm:

oOpdracht(en) oDe theoretische kennis wordt getoetst in de vorm van de uitwerkingen van theorie-opdrachten die men op studyweb post in de eigen folder.

Studiematerialen: o ICT: Inleiding in Labview. (aanbevolen) o Energie: Collegedictaten: Fysische transportverschijnselen 2 (3C14o); Technische warmteleer (3B56o), hoek: Leerboek der Natuurkunde, R.Kronig, ed., Scheltema & Holkema, Amsterdam. (aanbevolen) o Bouwkunde: Algemeen Bouwbesluit. (aanbevolen) oKlimaat: Collegedictaten: Warmte door ir. F.E. Bakker; Warmte en Vocht door dr. ir. M.H. De Wit. (aanbevolen) o Geluid: College-dictaten: Jellema Bouwkunde deel7a (1984); Jellema Studiemateriaal Richting Bouwkunde deel7c (1985). (aanbevolen)

91

·licht: Collegedictaat Bouwfysica licht, Boeken: Handboek Verlichtingstechniek, Kluwer-techniek; Dat licht z6!!!, Novem. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het doel van het vak is het aanleren en oefenen van basisvaardigheden met het gebruik van verschillende meet- en regelapparatuur en het geven van informatie over de verschillende techniekthema's ter orientatie van de student De doelstellingen van het gemeenschappelijk technisch eerste jaar zijn: - toepassen van de kennis op het gebied van de wiskunde, statistiek en programmeren opgedaan in hetzelfde of voorafgaande trimester; - toepassen van de kennis op het gebied van de natuurkundige grondslagen opgedaan in hetzelfde of voorafgaande trimester; - stimuleren van de zelfWerkzaamheid van de Tema- student; - ondersteunen van de ontwikkeling van Tema- specifieke communicatieve vaardigheden; - aanleren van ontwerpgerichte vaardigheden - orienterende functie voor de eerstejaars studenten. Eindtermen van het practicum: - het practicum is theorie-ondersteunend wat betreft wiskunde, statistiek, programmeren en natuurkundige grondslagen zoals behandeld in hetzelfde trimester ofhet trimester voorafgaande aan het practicum; trimester voorafgaande aan het practicum; Inhoud: Het practicum bestaat uit een roulerend systeem van zes practicumonderdelen die zijn samengesteld uit de drie richtingen: Bouw, Energie en Informatie- en Communicatie Technologie (ICT) die men voor TEMA in het tweede studiejaar kan kiezen. Studierichting: Informatie en Communicatie Technologie: Practicum Data Bewerking (Ir. J. W. Vegt) Het ontwerpen van logische schakelingen met LabView. Als afsluiting van het practicum client de student een verkeerslicht regeling in LabView te ontwerpen. Practicum Data Presentatie met Beeld en Geluid (Dr. D. J. Hermes en Dr. F.J.J.Blommaert) Inzicht verschaffen in de factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van data synthese systemen zoals de synthese van geluidssignalen en beeldsignalen, met name daar waar het gaat om mens-systeem interactie. Studierichting Energie: Practicum Warmte Overdracht (Dr. E.M. van Veldhuizen en Ir. W.J.M. Brok) Kennis en ervaring verkrijgen over warmteoverdracht door geleiding, convectie en straling en over energieoverdracht. Practicum Warmte Omzetting (Dr. E.M. van Veldhuizen en Ir. W.J.M. Brok) Kennis en ervaring verkrijgen over het rendement van zonnecellen en inzicht verkrijgen in de variabelen die dit rendement beinvloeden

92

Studierichting Bouw: Practicum Klimaat in de gebouwde omgeYing (Ir. H.L.H. Schellen) Introductie in het meten en evalueren van warmte- en vochttechnische grootheden Practicum Licht en Geluid in de gebouwde omgeri.ng (Dr. H.J. Martin en Dr A.J.F. Rutten) Introductie in het meten en evalueren van lichttechnische en bouwakoestische grootheden oA6o4 Practicum technische systemen in de interactieve omgeving 3 Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang r, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Techniek en Maatsc.happij Docenten: • Ing.ir. J.W. Vegt (verantwoordelijk docent) ·Dr. D.J. Hermes (practicumleider) Inlichtingen: • Ing.ir. J.W. Vegt- Pav B o.r8- tel: 5971- [email protected] Studeerwijzer:

http:/ fowinfo.tue.nlfcgibin/ owinfo f getrvak.opl?xvakcode=oA6o4&xactkomend=A Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken practicum • Keuze Practicumonderdeel I CT Tentamenvorm:

• Opdracht(en) • Afzonderlijk Eindrapport, practicumtoets en een eindpresentatie

Studiematerialen: • Studiemateriaal Richting ICT: Collegedictaten: Elektromagnetisme II; Inleiding in Labview; Inleiding in Mathematica; Inleiding Digitale Bouwstenen. (aanbevolen) Opmerking: TIW-ICT Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Studierichting: Informatie en Communicatie Technologie: Practicum Data Overdracht (Ir. J. W. Vegt) Inzicht verschaffen in de factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van data analyse/ overdracht systemen, met name daar waar het gaat om mens-systeem interactie Practicum Sound and Image..J2esign (Dr. D. J. Hermes)

93

Inhoud:

Inzicht verschaffen in de factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van data synthese systemen zoals de synthese van geluidssignalen en beeldsignalen, met name daar waar het gaat om mens-systeem interactie. Studierichting Infonnatie- en Communicatie Technologie Practicurn Data-analyse Biomedische Signalen en Data-transport (Ir. J. W. Vegt) Met behulp van het Software pakket LabView worden in projectvorm een aantal schakelingen ontwikkeld die betrekking hebben op verkeersregeling en meetautomatisering. Practicum Sound and Image Design (Dr. D. J. Hermes) In projectvorm worden behandeld het ontwerpen van geluidssignalen en beeldsignalen die zich lenen voor gebruik in meer of minder complexe systemen. Eerst komen onderwerpen aan de orde als harmoniciteit, ruisigheid, toonhoogte, luidheid en timbre. Later worden geluiden ontworpen die varieren met betrekking tot bijv. hoorbaarheid, lokaliseerbaarheid, waargenomen urgentie, en identificeerbaarheid

oA610 STI r: inleiding sociologie. technologie en innovatie Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang r, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bam a: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek Vervolgvakken: • oA62o- STI 2: meso/micro sociologische analyse van technologische ontwikkeling • oA625 - STI 2: mesofmicro sociologische analyse van t.o. • oE340 - STI 3: diffusie, adoptie en implementatie van technologie • oE350 - STI 4: heleids- en organisatiesociologie • oE35r - STI 4: beleids- en organisatiesociologie Docenten: • Dr. U. Matzat (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

·Seer. R&T- PAVQ r.r2- [email protected]. 2741 • Dr. U. Matzat- PAV Q r.o9 -tel: 8392 - [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fwww.tue-trn.orgfsocfmatzatfteachfstirf Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • ro weken college, 2 uur • met tussentijdse verplichte individuele opdrachten

94

Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het vak Sociologie, Technologie en Innovatie (deel 1) heeft de bedoeling studenten duidelijk te maken wat de bijdrage van de sociologie aan de analyse van technologieen is. De student wordt verondersteld na het afronden van dit vak de hoofdvragen, de kernbegrippen en de belangrijkste inzichten uit de verschillende sociologische onderzoekstradities te kennen. Studenten moeten deze kunnen toepassen bij de analyse van vragen rondom nieuwe technologieen en hun maatschappelijke implicaties en voorwaarden. In het bijzonder dienen zij in staat te zijn vragen rondom nieuwe technologieen te analyseren als verfijningen van eerder sociologisch onderzoek op verwante gebieden. Inhoud: Studenten worden vertrouwd gemaakt met de belangrijkste vragen en problemen waarmee de sociologie zich in het algemeen bezig houdt en vervolgens wordt ingegaan op wat deze vragen, antwoorden en tradities van de sociologie opleveren voor de analyse van technologie en innovatie in moderne maatschappijen. Onderwerpen van de colleges zijn o.a. · Wat zijn de hoofdvragen van de sociologie? · De 'Probleem- Theorie-Onderzoek' cyclus als basis voor kennisvorming in de sociale wetenschappen · Wat is de bijdrage van sociologische theorieen, dataverzameling en analyse aan de oplossing van (technologische) maatschappelijke problemen? · Wat heb je aan sociologische theorieen voor beleidsvragen rondom technologieen? · Klassieke analyses van problemen van samenlevingen: Thomas Hobbes versus Adam Smith Toepassing: Sociale orde op internet· Sociale ongelijkheid: Karl Marx. Toepassing: ICT en de digitale kloof · Cohesie en sociale orde: Emile Durkheim. · Toepassing: Sociaal capitaal en internet Sociale verandering, welvaart, rationalisering: Max Weber. · Macro- en microvragen en macro- en microanalyses: Het Coleman-schema · Het verschil tussen individuele en collectieve rationaliteit: Het dilemma der gevangenen Toepassing: Het design van internet platformen oA625 STI 2: meso/micro sociologische analyse van t.o. Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) opleiding: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

95

Voorkennis:

o

Docenten:

o

Inlichtingen:

o o

oA6ro- STI r: inleiding sociologie, technologie en innovatie (aanbevolen) Pro£dr. C.C.P. Snijders (verantwoordelijk docent) Seer. R&T- PAV Q 1.12- [email protected] tel. 2741 Pro£dr. C.C.P. Snijders- PAV Q 1.07- tel: [email protected]

Studeerwijzer: http:ffwww.tue-tm-soc.nlrsnijders Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o 5 weken college, 4 uur Tentamenvorm:

o o

Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: o Reader (aanbevolen) o Aanvullende literatuur wordt tijdens het college ter beschikking gesteld. (aanbevolen) o Website met aanvullende informatie: http:ffwww.tue-tmsoc.nlrsnijders (aanbevolen) Opmerldng: Zie oEPo2 Inhoudsbeschrijving Het doel van dit vak is tweeledig: het verschaft de student Leerdoelen: inzicht in de microfmeso benaderingen die sociologen hanteren bij de bestudering van technologische ontwikkeling, en daamaast biedt het inzicht in de sociale mechanismen die spelen bij innovatieprocessen. Inhoud: In STI-1 kwam aan de orde hoe sociologisch onderzoek kan worden gezien als een opeenvolging van cycli Probleem"Ibeorie-Onderzoek, en op welke wijze dit van nut kan zijn bij toepassingen op het gebied van techniek en innovatie. In STI-2 gaan we meer in detail in op de verschillende manieren waarop sociologische theorievorming tot stand kan komen. We doen dit op drie verschillende manieren: door bekende sociologische theorieen in detail door te nemen, door formele theorieen te onderzoeken op hun implicaties voor techniek en innovatie, en door zelf theorie te ontwikkelen. Onderwerpen van het college zijn o.a. • • • •

Theorievorming en modellen in de sociale wetenschappen. Theoretische reconstructie van klassiek en hedendaags onderzoek Kennismaking met anomietheorie, speltheorie, leertheorie, netwerktheorie Toepassingen van sociaal- wetenschappelijke theorieen op T&I gebied

96

oA64o RTI I: inleiding recht Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Vervolgvakken:

• oE26o- RTI 2: econornisch recht • oE270 - RTI 4a: telecommunicatie, informatietechnologie en recht • oE28o- RTI 4b: energietechnologie, beleid en recht • oE290- RTI 4c: bouw en recht • oEpo -RTI 3: intellectueel eigendomsrecht • oE4oo- RTI 5: technologiecontracten

Docenten:

• Pro£mr.dr. J.M. Smits (verantwoordelijk docent) • Mr.ing. E.P. Mol (mede-docent)

Inlichtingen:

• Seer. R&T- PAY Q r.I2- [email protected] tel. 2741 • Pro£mr.dr. J.M. Smits - PAV Q LII -tel: 4I65 [email protected]

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek

Studeerwijzer: http:f fwww.trn.tue.nlftbfrechtfwimfrtir Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 2 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 2 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: • Recht voor Ingenieurs, laatste druk, Delft University Press+ collegesto£ (aanbevolen) • Nader bekend te maken literatuur. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het vak beoogt studenten kennis en inzicht te geven Leerdoelen: betreffende de rol en betekenis van het recht in de diverse fasen van de technologische innovatiecyclus. Kennismaking met kembegrippen, theoretisch kader, Inhoud: methodologie en toepassingsgebieden van de discipline recht, en rechtsinstrurnenten die ingezet kunnen worden voor het stimuleren van innovatie, verspreiding van technologie, bevorderen van duurzame technologische ontwikkeling en waarborgen van algemene belangen.

97

Het onderwijs wordt zoveel mogelijk geillustreerd met relevante en actuele praktijkvoorbeelden. De relaties tussen recht en techniek komen mede tot uitdrukking door de rechtsregels te verklaren vanuit technische domeinen, waarbij in dit college gekozen is voor ICT. Het gaat daarbij echter om verklaring en uitleg van algemene rechtsregels, hetgeen het college evenzeer toegankelijk maakt voor studenten met een andere technische belangstelling dan ICT. oA66o ETI 2: technologische innovatie en interventies Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

4

Voorkennis:

• oA4ro- ETI r: inleiding en macro economic van technologic en innovatie (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• oE4oo- RTI

Docenten:

• Mr.drs. E. F. Clarkson (mede-docent) • Nog niet bekend (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologic en Beleid - PAV Q 1.12 [email protected] tel. 2640

• Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologic en Beleid

s: technologiecontracten

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 3 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim

Studiematerialen: • Syllabus ETI 2. (verplicht) Inhoudsbeschrijving Het verschaffen van kennis en omtrent de werking van Leerdoelen: econornisch beleid in het algemeen en in het bijzonder op het gebied van innovatie en technologische ontwikkeling. Omdat redenen voor beleidsinterventies afgeleid kunnen Inhoud: worden van het model van perfecte marktwerking begint het vak met een korte herhaling en een uitbreiding van genoemd model, dat reeds behandeld is in het vak ETI 1. In de praktijk evenwel wijken markten af van de perfecte markten uit de economische theorie. Indien de afWijkingen aanzienlijk zijn moeten de beleidsmakers zien om te gaan met allerlei vormen van marktfalen.

98

We zullen drie verschillende typen van marktfalen analyseren alsmede het daaraan gerelateerd beleid: monopolies en concurrentiebeleid; exteme effecten en milieubeleid; informatie asymetrieen en informatiebeleid. In het kader van het concurrentiebeleid zullen we aandacht schenken aan technologiebeleid en interventie·instrumenten, niet aileen vanuit een economische invalshoek maar ook vanuit een juridische optiek, met een focus op (nationale en Europese) mededingingswet- en regelgeving. Uiteraard kunnen niet enkel markten falen, ook (overheids)beleid kan falen en ook daar zal aandacht aan besteed worden. Tenslotte richten we de aandacht op de ontwikkeling van de huidige kenniseconornieen, waarin ondememingen, onderzoekinstituten, beleidsmakers, etc. interacteren en waar zowel markten als beleid kunnen falen. We zullen onderzoeken welke rol economisch beleid hierbij kanspelen.

oA704 Practicum Energie voor TIW Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) Docenten: • Ing.ir. J.W. Vegt (coordinator) • Dr.ir. E.M. van Veldhuizen (mede-docent) Inlichtingen: • Ing.ir. J.W. Vegt- Pav B 0.18- tel: 5971 - [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken practicum • Practische oefening Drie meetopdrachten met bijbehorende maatschappelijke aspecten en verslaglegging. Tentamenvorm: • (Eind)verslag Studiematerialen: • Handleiding (wordt uitgereikt op eerste bijeenkomst) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het doel van het vak is uitbouwen van de basisvaardigheden van het eerstejaarspracticum Energie. Het gebruik van verschillende meet- en regelapparatuur en het geven van informatie over de verschillende techniekthema's ter orientatie van de student staat wederom centraal.De doelstellingen van dit tweedejaars practicum zijn:

99

• • •

• •

kennis maken met onderwerpen op het gebied van energie; het koppelen van deze onderwerpen aan actuele maatschappelijke problemen; opdoen van ervaring met meetapparatuur en het interpreteren van de metingen inclusief foutenanalyse en het trekken van conclusies;- het maken van een wetenschappelijk verslag; stimuleren van de zelfWerkzaamheid van de Temastudent; ondersteunen van de ontwikkeling van Tema-specifieke communicatieve vaardigheden;

Eindtermen van het practicum: • •

Inhoud:

verbeteren van experimentele vaardigheden; verdieping en verbreding van kennis over energievoorziening;

Het practicum bestaat drie onderdelen gerelateerd aan energie: Radioactiviteit. Met een Geiger-MUller teller worden metingen gedaan aan radioactive preparaten. Hieraan worden vragen gekoppeld over kemenergie.2. Gecomprimeerde gassen. Eigenschappen van gecomprimeerde gassen worden gemeten. Het belang en de risico's van waterstof en aardgas worden hierbij nader bekeken.3. Verbrandingsmotor. Aan een dieselmotor worden metingen uitgevoerd ter bepaling van het vermogen en het rendement. Hierbij worden de NOx-ernissie en de gevolgen daarvan bestudeerd. 1.

oAAio MGO ra: project Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 6 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek • Secti.e: Geschiedenis van de techniek Docenten:

• Dr. M. Davids (verantwoordelijk docent) • Prof.dr.ir. H.W. Lintsen (mede-docent) • Drs. S. van der Burg (mede-docent)

100

Inlichtingen:

• Seer. GvdT- IPO 2.34- [email protected] tel. 2043 • Dr. M. Davids- IPO 2.28- tel: 4978- [email protected] Studeerwijzer: http:ffwww.studio.tbm.tudelft.nlfstudiof Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 27 weken werkcollege, 2 uur • practische oefening • Maatschappijgegericht ontwerpen ra bestaat uit een project. Deels wordt dit in groepsverband deels individueel doorlopen. Tentamenvorm: • Opdracht(en) • Het eerste deel van het project wordt groepsgewijs uitgevoerd. De beoordeling van de probleemstelling en de ingevulde groepskaarten (zie inhoud) bestaat uit een cijfer voor de hele groep. Dit cijfer telt voor 2/5 mee voor het eindcijfer. Het project wordt individueel afgerond met een persoonlijk essay over het projectwerk waarin de resultaten van de analyse worden weergegeven, een persoonlijke stellingname wordt ingenomen en beargumenteerd. Het cijfer van het essay telt voor 3/5 mee voor het eindresultaat. Zowel het groepswerk als het persoonlijke onderdeel moet met een voldoende worden afgerond. Studiematerialen: • Studeerwijzer en STUDIO. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het identificeren en analyseren van technischmaatschappelijke problemen om creatief een bijdrage te leveren aan het ontwerpen van maatregelen gericht op de beinvloeding van innovatief gedrag van actoren op verschillende schaalniveaus. Inhoud: De student doorloopt het vak deels met een projektgroep, deels individueel. De projectgroep formuleert een probleemstelling met betrekking tot een gekozen onderwerp (keuze uit drie onderwerpen). De opdracht van de groep is om alle relevante aspecten van deze casus systematisch in kaart te brengen. De uitwerking geschiedt via het 'schetsen' van een zevental 'kaarten': de actoren kaart (wie is er bij de problematiek betrokken en op welke wijze?); de technische kaart (wat is in werking van de techniek en hoe verhoudt zij zich tot andere technieken?); de historische kaart (wat is de geschiedenis van het probleem en van de techniek?); de maatschappelijke kaart (welke maatschappelijke factoren zijn van invloed op de ontwikkelingen?); de effecten kaart (wat zijn de effecten van de technologie?); de gebruikerskaart (hoe gaan gebruikers met het probleem en de techniek om?); de ingenieurskaart (wat is de rol van de ingenieur in de problematiek?).

101

Nadat de projektgroep het probleem aan de hand van dit model heeft geanalyseerd, gaat ieder lid individueel verder. Hij of zij formuleert een eigen stellingname en schrijft hierover een essay. oAA2o MGO Ih: geschiedenis van technologie en innovatie I Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Doelgroep varianten:

• TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht)

Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Docenten:

• Pro£dr.ir. H.W. Lintsen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. GvdT- IPO 2.34- [email protected] tel. 2043

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Geschiedenis van de techniek

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: • Reader: Geschiedenis van de Technologie (Reader nr. I679) (aanbevolen) • Boek: H. Lintsen, De Gouden Delta. Een (techniek)geschiedenis van Nederland (Zutphen 2005) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Kennis van en inzicht in de technisch-maatschappelijke ontwikkeling van Nederland in de laatste twee eeuwen. Inhoud: Het college kent twee hoofdonderwerpen. Allereerst komt de evolutionaire benadering van de technische ontwikkeling aan de orde. Behandeld worden de kritiek op klassieke benaderingen van de techniek, grondbegrippen van de evolutionaire benadering, processen van variatie, processen van selectie en het geloof in de technologische vooruitgang. Met historische voorbeelden zullen de theoretische onderwerpen worden uitgewerkt.

102

Op de tweede plaats komt de Industriele Revolutie aan de orde. De Industriele Revolutie is een van de belangrijkste breekpunten in de geschiedenis van de mensheid. Het begrip is een verzamelnaam voor verschillende revoluties: een demografische revolutie, een transport-, communicatie- en voedselrevolutie, een revolutie in de energievoorziening en het productiesysteem, een kennisrevolutie, etc. In het college wordt de Industriele Revolutie voor Nederland behandeld. oAA3o MGO IC: ethiek van technologie en innovatie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Docenten:

• Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. F&ET- IPO 2.2I- [email protected] tel. 4753 • Mr.dr.ir.ir. L.M.M. Royakkers- IPO 2.36- tel: [email protected]

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • oefeningen Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Boek: L.M.M. Royakkers e.a. (red.). Ethiek & Techniek. Morele overwegingen in de ingenieurspraktijk. Baam: HBuitgevers 2004. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Morele sensibiliteit: het vermogen om maatschappelijke en Leerdoelen: ethische kwesties te herkennen en te benoemen. Moreel analysevermogen : het vermogen een moreel probleem te analyseren in termen van feiten, waarden, betrokkenen en hun belangen. Morele creativiteit: het vermogen om verschillende handelingsmogelijkheden om met het morele probleem om te gaan te bedenken in het licht van de relevante waarden en feiten.

103

Moreel oordeelsvermogen: het vermogen om met behulp van de ethische denkkaders (waaronder normatief ethische theorieen en gedragscodes) een moreel oordeel te vellen over de handelingsmogelijkheden behorende bij het morele probleem. Morele beslissingsvaardigheden: het vermogen om te reflecteren op de verschillende ethische denkkaders en om een beslissing te nemen op basis van die reflectie.

Inhoud:

Argumentatiwermogen : het vermogen om de ethische aspecten van je denken en handelen te rechtvaardigen, te bediscussieren en te evalueren met vakgenoten en niet-vakgenoten. Aan de hand van casuistiek worden verschillende onderwerpen in de ethiek behandeld zoals aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid, ethische benaderingen, rationele discussies in de ethiek, risico's en gevaren van techniek en duurzaamheid.

o.AMo MGO 2a: human factors Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar:

I

Doelgroep opleiding:

• TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands)

Doelgroep varianten:

• TIW, Schakelprogramma Human-Technology Interaction (Verplicht)

Studiepunten bam a: Verzorgd door:

3

Docenten:

• Prof.dr. D.G. Bouwhuis (verantwoordelijk docent) • Dr. W.A. IJsselsteijn (mede-docent)

Inlichtingen:

• MTI- IPO r.2o- [email protected] tel. 292I • Prof.dr. D.G. Bouwhuis - IPO 1.39 -tel: [email protected] ·Dr. W.A. IJsselsteijn- IPO 1.37- tel: [email protected]

Studeerwijzer:

http:/ fwww.tm.tue.nlfowinfojoa~ofDefault.htm

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

104

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • wekelijkse opdrachten Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • De wekelijkse opdrachten tellen mee voor tentamencijfer.

Studiematerialen: • Wickens, C.D., Lee, J.D., Liu, Y, & Gordon, S.E. (2004) An introduction to Human Factors Engineering, 2nd Edition. Upper Saddle River NJ: Pearson Education. (verplicht) • Hoofdstukken uit: Preece, J., Rogers, Y., Benyon, D., Holland, S., & Carey, T. (I994) Human-Computer Interaction. Wokingham: AddisonWesley. (verplicht) • Newman W. M., & Lamming M. G. (I995) Interactive System Design. Wokingham: Addison-Wesley Norman, D. A., & Draper, S. W. (Eds.) (I986). User centered system design: New perspectives on human-computer interaction. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving • Leerdoelen:

•

•

Inhoud:

Inzicht te verschaffen in de gedragsprocessen perceptie, cognitie en actie, die ten grondslag liggen aan de wijze waarop mensen mensen omgaan met producten, systemen en diensten. Kennis te verkrijgen van onderzoeks- en evaluatiemethoden, van iteratieve ontwerp cycli en gestandaardiseerde bruikbaarheidsmaten. Vaardigheden te ontwikkelen om verschillende taak- en werksituaties te kunnen classificeren met betrekking tot doeltreffendheid, efficientie, voldoening en veiligheid.

De nadruk ligt op de individuele gebruiker, of operator, in interactie met producten en systemen met verschillende graden van complexiteit. Allereerst wordt behandeld de cyclus van product ontwikkeling waarin gebruikersanalyse en taakanalyse de centrale componenten zijn. In deze context worden ook de bruikbaarheidsstandaarden en evaluatiemethoden geintroduceerd. Een volgende factor is het waamemen van de werkomgeving en het handelen daarin; dit leidt tot een analyse van displays, besturing en automatisering. Verschillende factoren kunnen de werkervaring beinvloeden. Dit wordt behandeld bij stress factoren. Hieronder vallen effecten van overbelasting, onderbelasting, maar ook de effeeten op de lange- en korte termijn gezondheid, veiligheid en slaap.

105

De steeds toenemende complexiteit van de geautomatiseerde omgeving geeft reden om besluitvorming in onzekere en riskante situaties te bestuderen. De studie van mens-computer interactie (MCI) is slechts een deel van de human factors studies, maar heeft een uitgebreide reeks van evaluatie en gebruiksmaten opgeleverd die in detail behandeld worden. Belangrijke gebieden, zoals transport (wegverkeer, luchtverkeer), veiligheid, ongelukken en menselijke fouten krijgen speciale aandacht. Tenslotte worden de modeme technologische mogelijkheden zoals afstandsbediening en telepresence uitgebreid behandeld, evenals de rol van sociale factoren in werksituaties. oAA5o MGO 2b: toekomstverkenningen en sociotechnische scenario's Algemene gegevens 2oo5/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok opleiding: E (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok E (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht) varianten: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies Voorkennis: Docenten:

College wordt in het Nederlands gegeven. • Nog niet bekend (mede-docent) • Diverse docenten (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D- IPO

2.21 -

[email protected] tel.

3408 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) • diverse: hoorcolleges, gastcolleges, spreekuren, werkcolleges en groepswerk Tentamenvorm:

• Werkstuk • Groepsopdrachten (basisanalyse); individuele opdracht (antwerp van een socio-technisch scenario).

Studiematerialen: • Readerfopdrachtomschrijving (wordt digitaal beschikbaar gesteld). (aanbevolen)

106

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De doelen van het vak zijn: r. een kennismaking voor TIW-studenten met het hoe en waarom van toekomstverkenningen en scenariostudies waarin technologie centraal staat. 2. het verkrijgen van inzicht in nut, noodzaak en beperkingen van bestaande toekomstvisies en scenariomethoden, met de nadruk op sociotechnische scenario's; 3· het ontwerpen van een socio-technisch scenario 4· het leren combineren en integreren van onderdelen en kennis uit het technisch- en het maatschappijwetenschappelijke deel van de opleiding; 5· Het schrijven van een scenariorapport naar academische maatstaven. Inhoud:

Veel TIW-studenten krijgen in hun afstudeeronderzoek en in hun werk te maken met het opstellen van scenario's. Scenario's vormen voor veel organisaties en overheden een gewild instrument om te leren omgaan met onzekerheden voor de toekomst. Ze kunnen inzichtelijk maken welke consequenties maatschappelijke trends kunnen hebben voor de organisatie of voor de ontwikkeling van een technologie. Dergelijke toekomstvisies kunnen een belangrijke rol spelen bij besluitvorming. Bij het opstellen van scenario's liggen echter vele valkuilen op de loer. Zo bieden traditionele technologiescenario's vaak een tamelijk lineair beeld van de toekomst doordat ze weinig rekening houden met fundamentele onzekerheden en met de specifieke dynamiek van de maatschappelijke inbedding van nieuwe technologie. Door een zorgvuldige methodische aanpak en het gebruik van inzichten over de samenhang tussen technische en maatschappelijke ontwi.kkelingen kunnen dergelijke valkuilen vermeden worden. In dit vak wordt een overzicht geboden van bestaande methoden van technologieverkenning, hun mogelijkheden en beperkingen. Studenten leren zelf een scenario op te stellen voor een specifieke casus, op basis van een analyse van de huidige technologie en relevante maatschappelijke trends. Behalve op de analytische vermogens van de student en inzicht in de socio- technische dynamiek wordt daarbij ook een beroep gedaan op de verbeeldingskracht en de schrij:f:Vaardigheid. Het ontwikkelde scenario zal tot slot moeten worden vertaald in aanbevelingen voor een fictieve opdrachtgever.

107

oAA6o MGO 2c: ethiek van technologie en innovatie 2 Algemene gegevens Stucliejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Stucliepunten bam a: Verzorgd door:

3

Docenten:

• Drs. S. van der Burg (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. F&ET- IPO 2.21- [email protected] tel. 4753 • Drs. S. van der Burg- IPO 2.35- tel: [email protected]

• Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek

Studeerwijzer: http:ffstudyweb.tue.nl Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim • Students of the aftemoon course are also expected to online homework with AGORA (computer based e-leaming program for ethics) (this is the condition for participation in the exam)

Studiematerialen: • Reader (aanbevolen) • hoofdstuk 6, 8 en 10 uit: Royakkers, Lamber, Ibo van de Poel, Angele Pieters (red.) Ethiek en techniek; morele overwegingen in de ingenieurspraktijk, HB uitgevers, Baam 2004 (aanbevolen) Inhouds beschrijving Inhoud: Deze cursus is een vervolg op Ethiek van de technologic I (oAA3o). Het doel van deze cursus is om de kennis en vaardigheden die zijn opgedaan in ethiek I verder te vercliepen en te verscherpen. De focus ligt op een kennismaking met ethische debatten, en een uitgebreide reflectie op de verantwoordelijkheid van ingenieurs voor mens, maatschappij en milieu zoals die tot uiting komt in een ontwerp. oAA7o MGO 2d: project Algemene gegevens Stucliejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands)

108

Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten:

• Mr.Ir.ing. I.P. Biemond (mede-docent) • Profdr. D.G. Bouwhuis (mede-docent) • Mr.ing. E.P. Mol (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologie en Beleid - PAV Q 1.12 [email protected] tel. 2640

Studeerwij zer: http:ffstudyweb.tue.nl Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, 3 uur • groepsopdracht(en) • There are no formal lectures. Students will work on their research project under the supervision of a tutor. Students are required to attend a preliminary "kick-off' meeting, in which all the practical arrangements concerning the course will be explained and discussed. Each group of students will be assigned a tutor who will supervise their work on the research project. Tentamenvorm: • (Eind)verslag • At the end of the course, each group of students is required to submit a research paper of about 7500 words. To pass the exam, the overall quality of the research paper should reflect the work of four people. Inhoudsbeschrijving The aim of the MGO- 2 research project is to develop studentsLeerdoelen: ability to integrate in a critical way insights from the two disciplinary cores of the TEMA study programme (social sciences and technical-engineering studies). Students (in groups of four members) are required to complete Inhoud: an original research project. The research project should combine methodologies and approaches of the social sciences with a non superficial expertise of the functioning of a particular technology (students are expected to develop a sound critical understanding of the specific features of the technologies they are examining). In particular, the research project should either provide an in depth appraisal of some economic or social consequences of particular technological developments (discussing possible policy implications) or should examine in detail some management issues related with technological progress.

109

oAA8o MGO 3: wetenschapsfilosofie voor TIW Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Docenten:

• Pro£dr. M.J. de Vries (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. F&ET- IPO 2.21 - [email protected] tel. 4753 • Pro£dr. M.J. de Vries- IPO 2.40- tel: [email protected]

• Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nl/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Dictaat (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Doel van dit vak is om studenten te laten zien wat de aard van wetenschappelijke disciplines en van wetenschappelijk onderzoek is (in het algemeen, maar in het bijzonder van TeMa). Studenten kunnen laten zie ofze het begrepen hebben door een TeMa-afstudeerscriptie te analyseren. In dit vak gaat het erom studenten inzicht te geven in de wijze Inhoud: waarop wetenschappelijke kennis groeit in verschillende disciplines. Gezien de aard van TIW zullen de overeenkomsten en verschillen tussen disciplines een belangrijke plaats in het vak innemen. Ook de wijze waarop kennis uit verschillende disciplines wordt samengebracht in multidisciplinaire en interdisciplinaire onderzoeken wordt besproken. Gezien de inhoud van MGO 3 Project, waarmee het vak samenhangt zullen vooral de aard van de technische, psychologische, economische, sociologische en juridische wetenschappen behandeld worden. Voor een belangrijk deel zal de stofworden behandeld aan de hand van de MG0-3 casussen en hetvak zal als reflectieve component direct bijdragen aan het projectwerk van MG0-3.

110

oAA9o MGO 3: project Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten IO bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek Voorkennis: • oA46o- MTO: Causal Inference (aanbevolen) Docenten:

• Dr. U. Matzat (verantwoordelijk docent) • Dr. D.J. Hermes (mede-docent)

Inlichtingen:

• Seer. R&T- PAV Q I.I2- [email protected] tel. 274I • Dr. U. Matzat- PAV Q 1.09 -tel: 8392 - [email protected] • Dr. D.J. Hermes- IPO 1.34- tel: 52I4- [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fwww.tue-tm.orgfsocfmatzatfteachfmgo3/ Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • IO weken project, 3 uur • 1 week project, 3 uur Tentamenvorm: • (Eind)presentatie en • Opdracht(en) • Een schriftelijk onderzoeksrapport Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • BDK, jaargang 3, Semester I Blok B tot en met Semester I Blok C, opleiding: Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok B tot en met Semester 1 Blok C, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology varianten: Interaction (Verplicht) ·BDK, jaargang 3, Schakelprogramma Innovation Management (Verplicht) • BDK, jaargang 3, Schakelprogramma Operations Management and Logisti (Verplicht) • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht)

111

Studiepunten 5 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie • Capaciteitsgroep: Organisation Science and Marketing Docenten: • Dr. H.P. de Greef (coordinator) • Pro£dr. M.G.M. Wetzels (mede-docent) • dr. A. de Jong (coordinator) Inlichtingen: • Dr. H.P. de Greef- IPO 1.40- tel: 5243 - [email protected] • Pro£dr. M.G.M. Wetzels- TEMA o.o8- tel: [email protected] ·dr. A. de Jong- TEMA o.o6- tel: 2423- [email protected] Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 1 Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Research paper

Studiematerialen: ·Anthony Graziano & Michael Raulin (2004). A Process of Inquiry, 5th edition. (aanbevolen) • Samuel Green & Neil Salkind (2004). Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and understanding data. Pearson education, Fourth edition, paperback, ISBN 0130990043· (aanbevolen) Just for pre-master students. Opmerking: Inhoudsbeschrijving The course aims at providing students with basic skills for Leerdoelen: conducting empirical research. Having passed the course, students will be able to • • •

•

judge the quality of research conducted by others (both scientific and more practical publications) conduct relatively straightforward studies themselves. Research in business: what research is and its different types; the distinction between good research and research that falls short of professional quality; the relationship between a manager and a research supplier; and the value ofleaming research process skills. Applying scientific thinking to management problems

112

Inhoud:

lhis course provides a general introduction to scientific research and the empirical research cycle. lhe first objective is to teach the principles of a sound scientific argument. lhis implies converting a practically relevant question into a research question, finding up-to-date research answers to these questions, understanding the logic of academic writing and most importantly reasoning.Next we aim at providing a better understanding of the link between research design, statistical analysis, and the quality of a causal inference. Students should not only know which modifications in this sequence affect the quality and the credibility of their causal inference, but they should also acquire the necessary skills to design and to analyze research projects themselves. Ultimately, students should become proficient in designing empirical research, in coming up with trustworthy results, and in providing valid conclusions. For that purpose the students will exercise in developing research designs, performing statistical analyses, and reporting of results. lhis includes employing some standard statistical models, such as regression, ANOVA, ANCOVA, GLM, and understanding the link between the statistical methods and the research design (i.e., experimental vs. statistical control for confounding variables), and recognizing the consequences for causal inference and generalizability (i.e., internal vs. external validity) when research is based on correlational studies or when it is grounded in experiments. Coverage has necessarily to be fractional, but it should rather be in-depth and from an applied perspective.

oAPo2 Pre Master research assignment Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester r Blok C, Semester 2 Blok F (Verplicht, opleiding: Nederlands) Doelgroep • TIW, Schakelprogramma Human-Technology Interaction varianten: (Verplicht) • TIW, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht) Studiepunten 4 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

113

Docenten:

• Profdr. M.J. de Vries (coordinator) • Diverse docenten (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Profdr. M. J. de Vries - IPO 2-40 - tel: 4629 [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, •project Tentamenvorm:

2

uur

• (Eind)verslag • onderzoeksvoorstel

Studiematerialen: • Reader (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving De student is in staat om wetenschappelijke literatuur te Leerdoelen: selecteren, begrijpen en gehruiken voor een gegeven probleem of onderzoeksvraag. Hijjzij kan reflecteren op de methoden van onderzoek en een acadernisch niveau van onderzoek bereiken Doel van het project is studenten komend van het hager Inhoud: beroepsonderwijs kennis te Iaten maken met de aard van wetenschappelijk onderzoek. Studenten bestuderen de acadernische aspecten van het onderzoek van een aio. Ze schrijven oo zelf een beknopt onderzoeksvoorstel waarin zij de verschillende keuzen verantwoorden (probleem afbakening, keuze van methoden en modellen, etc.). oCzos Achtergronden duurzame ontwikkeling Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester I Blok A tot en met algemeen: Semester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 1 Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Centrum technologic voor duurzame ontwikkeling

114

Voorkennis:

• oC2oo- Technologie en duurzaamheid voor Tema DTO (aanhevolen) • oC3oo -Technologie en duurzaamheid voor TIW- energie (aanhevolen) • oC4oo- Technologie en duurzaamheid Tema VKO (aanhevolen) •3Y270 -Technologie voor duurzame ontwikkeling (aanbevolen) •4P8oo- Technologie voor duurzame ontwikkeling (aanhevolen) • 5N48o -Technologie voor duurzaam ontwikkeling voor E (aanhevolen) • 6So4o -Technologie en Duurzaamheid voor Scheikundige Technologie (aanhevolen) •7ZIOo -Technologie en duurzaamheid voor Bouwkunde (aanhevolen) Docenten: • Ir. M.M. Reeling (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Ir. M.M. Roeling - Pav B 0.15 - tel: 3038 [email protected] Studyweh: http:/ fstudyweh.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken discussiecollege, 2 uur Tentamenvorm: • (Eind)presentatie en • (Eind)verslag • Beoordeling aan de hand van een presentatie en verslag. Studiematerialen: • Lijst met keuzeliteratuur. (aanhevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Duurzame ontwikkeling is een breed en diffuus hegrip dat zelf nog vol op in ontwikkeling is. Doel van het college is studenten hekend te maken met de achtergronden van het hegrip duurzame ontwikkeling en de verschillende invalshoeken van waaruit duurzame ontwikkeling kan worden hekeken en geoperationaliseerd. Via een aantal hekende studies zal het hegrip duurzame ontwikkeling Inhoud: worden hehandeld. Studenten hestuderen (een deel van) een hepaald hoek dat een grote invloed heeft (gehad) op de ontwikkeling van het hegrip Duurzame Ontwikkeling. De student schrijft een kort verslag en geeft hier een presentatie van tijdens het werkcollege. oC3oo Technologie en duurzaamheid voor TIW- energie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) 115

• Capaciteitsgroep: Centrum technologie voor duurzame ontwikkeling Vervolgvakken:

• oC202- Ontwerpen van duurzame technologie • oC210 - Reflectie op ontwerpen van duurzame technologie • oC7o6- Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling • oC710 -Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling • oC942 - Industriele ecologie • oC943- Reflecties op duurzaamheid

Docenten:

·drs.ing. A.H.M. Siepe (verantwoordelijk docent) ·Dr.ir. G.P.J. Verbong (mede-docent) • Ir. A.F. Kirkels (mede-docent)

Inlichtingen:

• Centrum Technologie voor Duurzame Ontwikkeling - PAVB 00.24 - [email protected] -tel. 4463 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college • zelfstudie Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim

Studiematerialen: • CD-rom met dictaat (dictaatnr 1710, versie 2004 of 2005 verkrijgbaar bij de Dictatenverkoop). Materiaal ook toegankelijk via intemet: zie studyweb (verplicht) Opmerking: Bestemd voor TIW studenten met een energiepakket. Inhoudsheschrijving Het is voor toekomstige ingenieurs van belang om zicht te Leerdoelen: hebben op de milieueffecten van hun ontwerpen en processen, en de mogelijkheid om hiermee rekening te houden. In deze inleidende cursus leren studenten om milieu- en energieaspecten mee te nemen in het ontwerpproces en afwegingen te maken, mede op basis van anderen technische en maatschappelijke randvoorwaarden. De cursus wordt doorlopen aan de hand van een aantal caseInhoud: studies. In de case-studies wordt een technisch probleem gepresenteerd zoals de studenten dat later in de beroepspraktijk van hun eigen vakgebied kunnen tegenkomen. Het doel van deze case-studies is tweeledig. Ten eerste wordt de relatie tussen de eigen technische specialisatie (: energie) en duurzame ontwikkeling uitgediept. De student wordt vertrouwd gemaakt met duurzame ontwikkeling, de achtergronden ervan en de rol van technologie hierbij. Om dit laatste te bereiken worden voor elk van de cases de relevante aspecten van duurzame ontwikkeling uitgediept.

116

Ten tweede wordt in de cases aangegeven op welke manier milieu-eisen en niet- technische disciplines een rol spelen bij het ontwerpen. Daarbij wordt speciaal aandacht besteed aan de relatie met belangrijke elementen uit de TIW-opleiding. Vanuit aile cases wordt voor de duurzaamheidsonderwerpen verwezen naar een standaardwerk, waarin deze onderwerpen hoofdstuksgewijs behandeld worden. In dit standaardwerk komen aan bod: de uitgangspunten van duurzame ontwikkeling, een aantal belangrijke milieuproblemen, analysemethoden, maatschappelijke thema''s en oplossingsrichtingen waarbij de nadruk ligt op het technologische ontwerpproces. Dit vak telt mee voor het TDO certificaat. oC7o6 Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester I Blok A tot en met algemeen: Semester I Blok B, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 BlokE (Keuzevak, Nederlands) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 BlokE (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep opleiding:

• TIW, jaargang 3. Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten)

Studiepunten afbouw: Verzorgd door:

8.6

Voorkennis:

• oC2oo- Technologie en duurzaamheid voor Tema DTO (aanbevolen) • oC3oo -Technologie en duurzaamheid voor TIW- energie (aanbevolen) • oC4oo- Technologie en duurzaamheid Tema VKO (aanbevolen) • 3Y270 -Technologie voor duurzame ontwikkeling (aanbevolen) •4P8oo- Technologie voor duurzame ontwikkeling (aanbevolen) • 5N48o -Technologie voor duurzaam ontwikkeling voor E (aanbevolen)

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Centrum technologie voor duurzame ontwikkeling

117

Docenten: Jnlichtingen:

6So4o · Technologie en Duurzaamheid voor Scheikundige Technologie (aanbevolen) •7Zroo · Technologie en duurzaamheid voor Bouwkunde (aanbevolen) Bovenstaande vakken is gewenste voorkennis. • Ir. M.M. Roeling (coordinator) • Centrum Technologie voor Duurzame Ontwikkeling · PAVB 00.24 · [email protected] ·tel. 4463 • Ir. M.M. Roeling · Pav B o.r5 ·tel: 3038 · [email protected]

Studeerwijzer: http:ffwww.ifp.tue.nl Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • project • Interfacultair project Tentamenvorm:

• Scriptie en • (Eind)presentatie

Studiematerialen: • Wordt uitgereikt. (aanbevolen) Opmerking: Bij interfacultaire projecten wordt samengewerkt met verschillende faculteiten waarbij de planning kan verschillen. Projecten duren 2 blokken. Het is een keuzevak voor studenten van aile studierichtingen. Dit project kan vaak een vergelijkbaar project van de eigen faculteit vervangen. Het doen van een TDO-relevant interfacultair project is verplicht voor studenten die het TDOcertificaat willen behalen.Opgeven projecten via: www.ipf.tue.nl Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Duurzame ontwikkeling is bij uitstek een gebied waarin verschillende vakgebieden samenkomen. Problemen die liggen op het gebied van duurzame ontwikkeling kunnen niet vanuit een discipline worden opgelost. In dit vak leert men projectmatig en interdisciplinair te werken. In een projectgroep van 6 tot 8 studenten uit verschillende Inhoud: faculteiten wordt gewerkt aan een opdracht uit de industrie of overheid op het gebied van duurzame ontwikkeling. De opdrachten liggen op gebieden als duurzaam bouwen, duurzame energie en hergebruik.

118

oC900 Technology for sustainable development Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • MW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Verplicht, Engels) Doelgroep varianten: Studiepunten bama: Verzorgd door:

Voorkennis: Vervolgvakken: Docenten:

• MW, Sustainable Energy Technology (Verplicht)

3 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Centrum technologie voor duurzame ontwikkeling No prerequisites for students on MSc level • oC9I0- System integration project I •lr. A. F. Kirkels (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Centrum Technologie voor Duurzame Ontwikkeling - PAV B 00.24 - [email protected] -tel. 4463 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • colloquium • assignment Tentamenvorm:

• Opdracht(en)

Studiematerialen: • Reader with Cd-rom (reader nr. 1710, version 2004 or 2005 from the Reader sale in the main building). (aanbevolen) • Material also available on the internet: check studyweb for hyperlink (aanbevolen) Opmerking: First year obligatory subject in MSc SET programme (1.r) Inhoudsbeschrijving Students learn basic knowledge in the field of environmental Leerdoelen: problems and sustainable development in its social context and (technical) solutions. Students are able to apply this knowledge for analyses and solutions within their own field of expertise. The course deals with the basics in the field of sustainability Inhoud: and environmental problems and technical solutions. In a colloquim (mini-lectures by students) different topics, related to sustainability, environmental problems and energy are dealt with. In the assignment each student makes a MCA study. The topic is the choice between several energy sources, based on economical, environmental, technological and social criteria.

119

oC903 Energy and consumer Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • MW, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Engels) Doelgroep varianten: Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door: Docenten:

• MW, jaargang I, Sustainable Energy Technology (Verplicht) 2.9 3 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie • Dr. L.T. Mccalley (verantwoordelijk docent)

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken discussiecollege, 3 uur Tentamenvorm: • (Eind)presentatie Inhoudsheschrijving This course is an introduction to energy consumption related to Leerdoelen: everyday life with an emphasis on the individual consumer. The course is designed to give the graduate bachelor engineer a firm foundation from which to understand the relationships between the energy consumption of the individual and household, lifestyles, and sustainable development. The student will be introduced to topics such as the role of consumption in everyday life, designing sustainability, how individuals prioritize energy related behaviors, systems of provision and consumption, cross cultural comparison, and theory-based methods to understand and analyze consumption, among others. The course will be conducted primarily as a series of student led seminars and shall consist of one class period per week. Students will be expected to each lead one seminar discussion, with the guidance of the instructor. Seminar topics shall be chosen to illustrate concepts presented in class with the aim of enabling students to learn to think critically and apply the concepts presented to their own areas of expertise. When appropriate, professionals will be invited discussants to participate in the seminar related to their field. The exam will be take-home where the student will select from topic-related problems prepared by the instructor and prepare written solutions, using course notes and other material of their own selection. The student will be expected to thus show their grasp of the topics covered by the course and how they are interrelated.

120

oC910 System integration project 1 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • MW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Engels) Doelgroep varian ten: Studiepunten bama: Verzorgd door:

Voorkennis:

Vervolgvakken: Docenten:

·MW, Sustainable Energy Technology (Verplicht) 6 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Centrum technologie voor duurzame ontwikkeling • oC9oo- Technology for sustainable development (aanbevolen) • 4P510 - Blijvende energiebronnen (aanbevolen) Msc level; proven knowledge of Energy Technology • oC920- System integration project 2 • Ir. Ing. D.A.A. van Noort (verantwoordelijk docent) • Ir. A. F. Kirkels (mede-docent) • Ir. M.M. Reeling (mede-docent) • drs.ing. A.H.M. Siepe (mede-docent)

Inlichtingen:

• Centrum Technologie voor Duurzame Ontwikkeling- PAVB 00.24 - [email protected] -tel. 4463 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college • project (multidisciplinary) Tentamenvorm:

• Opdracht(en) en ·Mondeling • report and presentation

Studiematerialen: • Course material will be handed over during the lectures. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Students leam to apply knowledge on energy technology in a practical situation. They leam to work in a group and to deal with real life problems. They learn how to manage large assignments; analyse problems and deal with the multidisciplinarity of an assignment.

121

Inhoud:

Students work in a group to bring into practice theory from their other courses. They work on a multidisciplinary real life problem which is an issue on the level of system integration in the field of (sustainable) energy technology. The projects are oriented at designing or will contain practical elements.

oC920 System integration project 2 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • MW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Verplicht, Engels) Doelgroep • MW, Sustainable Energy Technology (Verplicht) varianten: Studiepunten 9 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Centrum technologie voor duurzame ontwikkeling Voorkennis:

Docenten: Inlichtingen:

• oC9I0- System integration project I (aanbevolen) depending on subject MSC Level • Dr.ir. A.M.C. Lemmens (verantwoordelijk docent) • Diverse docenten (mede-docent) • Centrum Technologie voor Duurzame Ontwikkeling- PAV B 00.24 - [email protected] tel. 4463

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nl/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • assignment •project Tentamenvorm: • Opdracht(en) en ·Mondeling Studiematerialen: • Depending on subject (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Students learn to apply knowledge on energy technology, and Leerdoelen: deepen their knowledge in a specific field. They learn how to manage large assignments and analyse problems. The project serves as a preparation on the SET graduation Inhoud: project. The content will be discussed with the graduation lecturer. The assignment generally contains a problem which is an issue on the level of system integration in the field of sustainable energy technology. The assignments are preferably oriented at designing or will contain practical elements.

122

oC930 Energy and economy Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • MW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Keuzevak, Engels) Doelgroep • MW, Sustainable Energy Technology (Verplicht) varian ten: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Centrum technologic voor duurzame ontwikkeling No prerequisites for students on MSc level Voorkennis: Docenten: ·dr ing W.J.H. van Groenendaal (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Centrum Technologic voor Duurzame Ontwikkeling - PAV B 00.24 - [email protected] -tel. 4463 • dr ing W.J.H. van Groenendaal- tel: 4I36w. [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwij svorm: • zelfstudie •college Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Study material consists of articles, reports and presentations. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Providing basic knowledge in economics to enable students to Leerdoelen: understand and assess energy market policies and the role of the government in the utility sector The economic theoretical concepts of competition, market Inhoud: power and price formation will be explained using the actual developments in European, and especially the Dutch, energy markets. The options a government or regulator have when unbundling the energy sector will be explained and illustrated. Also the roles other stakeholders have in a deregulated electricity and gas sector will be explained. Furthermore, the effect of international integration of energy markets on the possibilities of national regulation will be discussed.

123

After explaining and demonstrating the functioning of free, but regulated, energy markets and the theoretical concepts behind it, we will discuss the possibilities of environmental policy, such as emission trade and the stimulation of green electricity, in a free energy market. oC936 Afstudeerproject Sustainable Engery Technology Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep opleiding: Studiepunten 50 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • afstudeerproject Opmerking:

Formulier 'graduation proposal' verkrijgbaar bij SETadministratie WH 2.u5

oC940 Systeem innovaties en strategisch niche management Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • MW, jaargang 1, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Engels) • TIP, jaargang 1, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Engels, Verkort, Avondstudenten) Doelgroep varianten: Studiepunten bam a: Verzorgd door:

• MW, Sustainable Energy Technology (Verplicht) 3

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies

Vervolgvakken:

• oC941 - Systeem innovatie: regime analyse and transitie management • oC944- Ontwikkelpatronen van energiesystemen

Docenten:

• Dr.Ir. R.P.J.M. Raven (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. G.P.J. Verbong (mede-docent)

124

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D- IPO 2.2r- [email protected]. 3408 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur Tentamenvorm:

• Scriptie • The students have to write a concise report on the analysis of a selected experiment or niche, using the theoretical framework provided in the course. This can be done individually or together with one other student.

Studiematerialen: • Literature: a reader will be available at the beginning of the course (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: The aim of the course is to provide the students with a theoretical framework based on innovation studies to analyse and understand the sodo- technical nature of system innovations and the opportunities and barriers for the development of sustainable energy technologies. The framework will be used to develop a more practical oriented approach for smart experimenting with promising technological options (Strategic Niche Management) Inhoud: The implementation of promising technologies like sustainable energy technologies is not a simple straightforward process. This holds in particular for radical innovations, aiming at structural changes in our current system of energy supply and use, based on a very extensive use of fossil fuels. Solving the technological problems e.g. improving the efficiency of solar cells is an important aspect but not a sufficient condition for a succesfull implementation of these technological innovations. Structural changes or system innovations are long term, complicated processes with a high degree of uncertainty. Important factors are the resistance to change of existing systems (known as path-dependencies or lock-ins) and the influence of societal processes. Innovation studies have pointed at the importance of the experimental and demonstration phase in the development of radical innovations. In protected spaces or niches valuable experience with the new technology can be acquired.

125

oC941 Systeem innovatie: regime analyse and transitie management Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep ·TIP, jaargang 1, Semester 1 Blok A tot en met Semester 1 Blok opleiding: B (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 1 Blok A tot en met Semester 1 Blok B (Keuzevak, Engels) Doelgroep • TIP, Sustainable Energy Tedmology (Verplicht) varianten: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies Voorkennis:

Docenten:

• oCg4o- Systeem innovaties en strategisch niche management (aanbevolen) oCg4o will focus on Strategic Management, that is on smart experimenting with renewable energy technologies in tehcnological and market niches. This new course will be complementary: the starting point here is the system or regime level and the options to induces system change. • Dr.ir. G.P.J. Verbong (verantwoordelijk docent) • Dr.Ir. R.P.J.M. Raven (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D - IPO 2.21- [email protected]. 3408 • Dr.ir. G.P.J. Verbong- IPO 2.22- tel: [email protected] • Dr.Ir. R.P.J.M. Raven- IPO 2.10- tel: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • project • Seminar or individual project (dependent on number of participants) Tentamenvorm: • Werkstuk • De studenten dienen een beknopt rapport te schrijven over de analyse van een geselecteerd energie regime en de opties die een bestuur tot haar beschikking heeft. Studiematerialen: • In overleg met docent. (aanbevolen)

126

Inhoudsbeschrijving Het doel van het vak is om de studenten te voorzien van een Leerdoelen: theoretisch raamwerk gebaseerd op innovatiestudies om de aard van de stabiliteit van sociotechnische system en te analyseren en te begrijpen en opties die leiden tot systeeeminnovaties. Het vak is gericht op de analyse van energie systemen. Deze Inhoud: system worden aangeduid met de term socio-technische regimes. Structurele veranderingen in socio-technische regimes (systeem innovaties) zijn lange-termijn en gecompliceerde processen. Onzekerheid speelt een belangrijke rol. Belangrijke faetoren zijn de weerstand tegen verandering (pad afhankelijkheid en lock-in) en de invloed van bredere maatschappelijke veranderingen. Studenten leren een specifi.ek regime te analyseren door het gebruiken en uitbreiden van the theoretisch kader aangeboden in oC940. Het tweede onderwerp van het vak is de sturing van dergelijke veranderingsprocessen, dwz de opties die actoren (bv de overheid) hebben om controle en invloed uit te oefenen op systeem innovaties (transitie management). De basis concepten, methoden en theorieen van transitie management worden uitgelegd aan de hand van voorbeelden uit het energiebeleid. oC942 Industriele ecologie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 - vak wordt in studiejaar 2005 NIET gegeven Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Engels) Doelgroep varianten: Studiepunten bama: Verzorgd door:

• TIP, Sustainable Energy Technology (Verplicht)

3 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies

Voorkennis:

• oC3oo- Technologie en duurzaamheid voor TIW- energie (aanbevolen) • IKI70 - Energie, productie en procesintegratie (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• ICI40- Bedrijfskundige aspecten hergebruik discrete producten

Docenten:

• Dr.ir. A. J.D. Lambert (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. G.P.J. Verbong (mede-docent)

127

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D- IPO 2.21- [email protected]. 3408 • Dr.ir. A. J.D. Lambert- IPO 2.32- tel: 4634a. j.d.lambert@trn. tue.nl Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • project • Seminar of individueel project (afhankelijk van het aantal deelnemers) Tentamenvorm: • (Eind)verslag Studiematerialen: • In overleg met docent. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Uitgebreide inleiding in de principes, methodologie en applicaties van Industriele Ecologie Industriele ecologie is de wetenschap die de flux en Jnhoud: transformaties van materiaal en energie bestudeert in technologische systemen op een redelijk tot hoog niveau van integratie. De volledige levenscydus van producten wordt bekeken, indusief de winning van grondstoffen, productie, consumptie en de verwerking van proces- en productafval. Industriele Ecologie beoogt principes uit natuurlijke ecosystemen te introduceren en toe te passen, die van cruciaal belang zijn voor duurzaamheid. Deze principes houden onder andere de toepassing van duurzame energiebornnen en het sluiten van materiaalkringlopen in. De nadruk in deze cursus ligt op materiaalkringlopen, aangezien energiekringlopen in andere cursussen uitgebreid aan bod komen. Zowel de kwantitatieve en technische als de kwalitatieve en beleidsmatige aspecten van Industriele Ecologie zullen aan bod komen. oC943 Reflecties op duurzaamheid Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006- vak wordt in studiejaar 2005 NIET gegeven Doelgroep • TIP, jaargang 1, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) Doelgroep • TIP, Sustainable Energy Technology (Verplicht) varianten: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies

128

Voorkennis:

• oC2oo- Technologie en duurzaamheid voor Tema DTO (aanbevolen) • oC3oo -Technologie en duurzaamheid voor TIW- energie (aanbevolen)

Docenten:

• Nog niet bekend (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D - IPO 2.2I- [email protected]. 3408 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • project • Seminar of individueel project (afhankelijk van het aantal deelnemers) '"T"'

-- .___ - - - - - - - - - -----V V.l.LJ.l.

~ C:J.J.l..:t.J..U'C:l~

,-1

•••

• ..:>LJ.lpuc:

• Studenten kunnen het vak completeren door een eindverslag te maken waarin een actueel milieuvraagstuk kritisch geanalyseerd wordt aan de hand van een of meer kritische benaderingen van het milieuvraagstuk Studiematerialen: • In overleg met docent. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Deze cursus focust op de uitgangspunten en achterliggende Leerdoelen: ideeen die in de milieuproblematiek en het milieubeleid en de daar aan ten grondslag liggende sociale processen een rol spelen. De cursus is van bijzonder belang voor studenten in het domein van duurzame technologie, die te maken krijgen met debatten over duurzaamheid en de daaraan ontleende beleidsdoelen. Het doel is om studenten in staat te stellen een kritisch en historisch begrip te verwerven van cruciale concepten als duurzame ontwikkeling, globalisering en ecologische modernisering. Controverses in milieustrategieen en onzekerheden in risico-beoordelingen zullen worden uitgewerkt zodat de studenten kennis inzicht verwerven in de belangrijkste kritiekpunten in het milieudebat en voorgestelde altematieven. De werkwijze is het gezamenlijk lezen, bespreken en analyseren van een aantal kemteksten uit het milieubeleid en de fllosofische en sociale achtergronden daarvan. oC944 Ontwikkelpatronen van energiesystemen A1gemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels)

129

Doelgroep • TIP, Sustainable Energy Technology (Verplicht) varianten: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies Voorkennis:

• oC940- Systeem innovaties en strategisch niche management (aanbevolen)

Docenten:

• Dr.ir. E.B.A. van der Vleuten (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. G.P.J. Verbong (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D - IPO 2.21- [email protected]. 3408 ·Dr.ir. G.P.J. Verbong- IPO 2.22- tel: [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwij svorm: ·literatuurstudie • Individueel of project voor een kleine groep Tentamenvorm:

• (Eind)verslag • De studenten dienen een rapport te schrijven over een langetermijn ontwikkeling van een engergie systeem, bijv. in een bepaald land of in bepaalde regio's

Studiematerialen: • In overleg met docent. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het doel van de cursus is de studenten kennis en inzicht te Leerdoelen: verschaffen in lange termijn ontwikkelingspatronen van energiesystemen of van specifieke energietechnologieen en bijbehorende institutionele en regulatieve kaders. In deze cursus behandelen we een algemeen model voor de Inhoud: lange termijn ontwikkeling van energiesystemen (elektriciteit, gas, waterstof). Het hoofdargurnent is dat kritieke problernen (techologische, regelgeving, ideologische) en de wenselijk geachte ontwikkelingspaden in elk tijdperk worden geformuleerd tegen de achtergrond van de realiteit in de voorgaande periode. Het is zeer moeilijk bestaande systemen structured te veranderen vanwege zowel een technische als een sociale padafhankelijkheid. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de mogelijkheden om bestaande systemen in een bepaalde richting (bijvoorbeeld duurzaamheid) te sturen of nieuwe technologieenf systemen te introduceren. De cursus is gebasserd op theorien uit hetveld, de 'Large technical systerns'benadering als ook uit de hoek van de technologiestudies. Het rnateriaal voor de cursus is afkomstig uit het onderzoek dat de capaciteitsgroep AW uitvoert.

130

oC950 Design of Sustainable Energy Systems for the Built Environment Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • MW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Engels) • TIP, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Engels) • W, jaargang 4. Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Doelgroep ·MW, Sustainable Energy Technology (Verplicht) varianten: Sh1dienunten bam a: Verzorgd door: • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Centrum technologic voor duurzame ontwikkeling Docenten: • lr. A. F. Kirkels (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. A.M.C. Lemmens (mede-docent) • Pro£ir. W. Zeiler (mede-docent) Inlichtingen: • Centrum Technologic voor Duurzame Ontwikkeling - PAVB 00.24 - [email protected] -tel. 4463 • Ir. A. F. Kirkels- Pav B o.I5- tel: 576I- [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college • opdracht(en) • The course is a combination oflectures and assignments in group work Tentamenvorm: • Opdracht(en) Studiematerialen: • It is uncertain what the study material will be students will be informed by studyweb. In the year 2004-2005 the following study material was used: * S. Yannas; 'Solar energy and housing design, volume I: principles, objectives, guidelines *Articles ofS. de Boer and N. Cross e.a. on design methodology *Handouts (aanbevolen)

131

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Being able to come to a design of an energy system for the built environment. Integrate and optimise the heating system, the energy system and the house. Get some feeling of the energy performance of sustainable energy systems. Judge components and systems on criteria. Come to a structural approach of designing (design methodology). Inhoud: Based on literature, self study and lectures student get acquainted with the basics of energy in the built environment: solar energy, internal heat sources, comfort, insulation, overheating, etc. Also students are the basics explained of design methodology, and typical differences between architectual and engineering design. Next the students will have to design an energy system for a building, using several renewable energy systems. Special attention will be paid (I) to the integration building, energy sources and heating system (dimensions, interaction) and (2) design methodology (logic, criteria, choices). oEo1o Autotrends; long-term developments in automotive technology Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • MW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Keuzevak, Nederlands) • W, jaargang 4. Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep varianten: Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Docenten:

• Dr.ing. G.P.A. Mom (verantwoordelijk docent)

• MW, jaargang I, Sustainable Energy Technology (Verplicht)

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Geschiedenis van de techniek

Inlichtingen:

• Sec.r. GvdT- IPO 2.34- [email protected] tel. 2043 • Dr.ing. G.P.A. Mom- IPO 2.33- tel: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 2 weken college, 2 uur • werkgroepen met wekelijks spreekuur laatste week: eindpresentatie (2 uur) Tentamenvorm:

• (Eind)presentatie • Groepsverslag en elektronisch dossier

132

Studiematerialen: • Tijdens de colleges worden inleidende studieteksten uitgereikt. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het college is bedoeld om kennis en inzicht bij te brengen over Leerdoelen: de wisselwerking tussen autotechniek en maatschappelijke ontwikkelingen. Speciale aandacht wordt besteed aan innovatie- en Inhoud: diffusietheorieen en het verschil tussen radicale en incrementele innovaties wordt onderzocht aan de hand van concrete casussen, die groepsgewijs worden uitgewerkt op basis van een groepsopdracht. Groepen worden tijdens het eerste college gevormd en het groepswerk start direct daarna; er is een wc:kclijk~ ~pt-ccku.w-. I I~t Vi'id.Ci"Zvck ku.~ ..,.. ~~z ~~~ b::!:.~gri~k deel plaatsvinden in het European Center for Mobility Documentation (ECMD) in het IPO-gebouw. Onderdeel van de opdracht is een eindpresentatie.. Het college wordt afgesloten met een geschreven verslag, gekoppeld aan een elektronisch dossier. oEoso Technologische ontwikkeling in intemationaal perspectief Algemene gegevens Studiejaar: 2005J2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3. Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D opleiding: (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) • TIW, jaargang 3. Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten: • Dr. H.A. Romijn (verantwoordelijk docent) • Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny (mede-docent) • Dr. B.M. Sadowski (mede-docent) • Pro£dr. A. Szirmai (mede-docent) Inlichtingen: ·Seer. TDS- PAV Q r.o3- [email protected] tel. 2246 ·Dr. H.A. Romijn- PAV Q I.2I- tel: 4754h.a.romijn@tm. tue.nl Studyweb: http:f Jstudyweb.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, 2 uur • groepsopdracht en groepspresentaties Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E • groepsopdracht en werkstuk

133

Studiematerialen: • P. Dicken, Global Shift, Sage Publications, London, 4th edition. (aanbevolen) Opmerking: Studenten dienen zich voor dit vak in te schrijven via studyweb. Inhoudsbeschrijving Kennis van en inzicht in de totstandkoming, diffusie, adoptie Leerdoelen: en impact van technologie bezien vanuit intemationaal perspectief. Het vak zal bestaan uit twee delen: Inhoud: I. vijf inleidende colleges en 2. een groepsopdracht. Tijdens de colleges zullen globaal de volgende onderwerpen aan bod komen: behandeling van de voomaamste begrippen; theorieen en modellen voor de analyse van innovaties en technologieontwikkelingen in intemationaal perspectief; 2. Introductie in de intemationale patronen van groei en catch-up van landen en industrieen en de rol van technologie en innovatie daarin; 3· behandeling van rol van de natiestaat in relatie tot het ontstaan, diffusie, adaptatie en impact van technologie in een wereldwijd perspectief; 4· behandeling van rol van multinationals in relatie tot het ontstaan, diffusie, adaptatie en impact van technologie in een wereldwijd perspectief; 5· behandeling van de gevolgen van globalisering voor werkgelegenheid, welvaart en milieu. I.

Het doel van de groepsopdracht is om op sectomiveau meer inzicht te krijgen in de mondiale trends in totstandkorning, adoptie, diffusie en impact van technologie. Studentt;n wordt gevraagd om in groepen van twee tot drie personen een van de behandelde onderwerpen te onderzoeken voor een sector. Daartoe zullen ze een werkstuk van vijf tot tien pagina' s schrijven dat hen in staat zal stellen een presentatie van vijftien tot twintig rninuten te houden. oE250 ETI 3: meso-economische analyse van technologische ontwikkeling Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 1 Blok A tot en met Semester r Blok opleiding: C (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw:

4·3

134

Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Voorkennis: • oA4ro - ETI r: inleiding en macro economie van technologie en innovatie (aanbevolen) • oA62o- STI 2: mesofmicro sociologische analyse van technologische ontwikkeling (aanbevolen) • oA63o- ETI 2: technologische innovatie en economische interventie (aanbevolen) Vervolgvakken: • oE3oo- MTO 3: data-analyse voor TIB • oE36o- Technologie- en sectorstudies • oE390- Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde econornieen Docenten: • Dr.ir.ing. R.N.A. Bekkers (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Secretariaat Technologie en Beleid - PAV Q r. 12 [email protected] tel. 2640 • Dr.ir.ing. R.N.A. Bekkers- PAV Q 1.22- tel: [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fstudyvveb.tue.nl Studyvveb: http:/ fstudyvveb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) • College start met ingang van week 4 Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester r Blok C en • Opdracht(en) • Beoordeling van opdrachten van de werkgroep telt mee bij de eindbeoordeling

Studiematerialen: • Syllabus. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Understanding and assessment of theoretical approaches and Leerdoelen: analytical tools for the study of technological change in industrial sectors. The course is concemed with the meso-economics theories of Inhoud: technological change. It explores the technological and market 'environment' influencing the innovation process of firms in different industrial sectors. Innovation within a sector is regarded as a system of relationship involving different producers, users, suppliers and public institutions. These relationships will be illustrated in terms of competition analysis and the process ofknowledge production. With the discussion of different theoretical approaches and applications, the students will develop an understanding of analytical techniques and tools that help to investigate how industries work in real cases. 135

oE310 Productbeleid Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Laatste studiejaar 2005/2006 gegeven: Laatste studiejaar 2005/2006 ten tamen: Doelgroep • Masteropleiding, jaargang 1, Semester 2 Blok E tot en met algemeen: Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten afbouw: Verzorgd door:

4·3

Voorkennis:

• oA42o- Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• oK932- Researchbeleid

Docenten:

• Pro£dr. M.J. de Vries (verantwoordelijk docent)

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek

Inlichtingen:

·Seer. F&ET- IPO 2.21- [email protected] tel. 4753 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim en • Scriptie

Studiematerialen: • 'Produkten op maat', Sarlemijn en Boddendijk (red.). (aanbevolen) • Reader. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De student verwerft inzicht in de aard van verschillende typen van technieken, en in de wijze waarop met die verschillen rekening gehouden moet worden bij het ontwikkelen van beleid t.b.v. de creatie van nieuwe producten en processen. Tevens verwerft de student vaardigheden in het beoordelen in hoeverre een methodiek voor productbeleid past bij een bepaalde situatie (type techniek in kwestie, bedrijfscontext).

136

Inhoud:

Aan de hand van een aantal gevalstudies wordt een typologie voor technieken gepresenteerd, alsmede de relevantie daarvan voor het afstemmen van productbeleid op maatschappelijke randvoorwaarden. Aan de hand van een aantal gevalstudies wordt een typologie voor technieken gepresenteerd, alsmede de relevantie daarvan voor het afstemmen van productbeleid op maatschappelijke randvoorwaarden. Als voorbeeld van een interventie-instrument wordt behandeld: Quality Function Deployment. Bij de behandeling hiervan wordt echter voomamelijk aan de methodologische aspecten aandacht besteed, zodat de studenten ook breder inzicht verkrijgen in methodologische randvoorwaanien voor dit soort instrumenten

oE320 RTI 3: intellectueel eigendomsrecht Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Doelgroep varianten:

• TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht)

Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

2.9

3

Voorkennis:

• oA64o- RTI e inleiding recht (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• oE4oo- RTI 5: technologiecontracten

Docenten:

• mr M.H.M. Schellekens (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. R&T- PAV Q 1.12- [email protected] tel. 2741

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur • gastcolleges Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim

Studiematerialen: • Wordt nader bekend gemaakt. (aanbevolen)

137

Inhoudsbeschrijving Kennis van en inzicht in juridische en andere instrumenten die Leerdoelen: door kennisproducenten (met name ondernemingen) kunnen worden aangewend om hun kennis (technische, commerciele, etc.) te beschermen tegen- door hen niet gewenst- gebruik door anderen. Studenten verwerven hierdoor kennis van en inzicht in de wisselwerking tussen het technologische innovatiesysteem en instituties. Aan de orde komen met name nationale en intemationale Inhoud: reguleringen betreffende bescherming van industriele eigendomsrechten (octrooi-, modellen-, merken-, en auteursrecht) en andere vormen van knowhow; licentieverlening als belangrijk instrument voor exploitatie van kennis; andere mogelijkheden voor kennisbescherming (bijvoorbeeld technische, organisatorische maatregelen). Een en ander wordt geplaatst binnen de context van verschillende mogelijkheden van strategisch, tactisch en operationeel beleid betreffende kennisbescherming voor kennisproducenten. ~STI

3: diffusie. adoptie en implementatie van technologie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Doelgroep varianten: Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

• TIW, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht)

4·3 4 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

Voorkennis:

• oA610 - STI 1: inleiding sociologie, technologie en innovatie (aanbevolen) • oA62o- STI 2: mesofmicro sociologische analyse van technologische ontwikkeling (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• oE350 - STI 4: beleids- en organisatiesociologie • oE351 - STI 4: beleids- en organisatiesociologie • oE36o- Technologie- en sectorstudies • oE390- Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelde economieen

138

Docenten:

• Dr. G. Rooks (verantwoordelijk docent)

• Seer. R&T- PAV Q 1.12- [email protected] tel. 2741 • Dr. G. Rooks- PAV Q I.I6- tel: 5509- [email protected] Studeerwijzer: http:ffstudyweh.tue.nl Studyweh: http:/ fstudyweh.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, 2 uur Inlichtingen:

Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim en • Opdracht(en)

Studiematerialen: • Rogers (2003), 'The Diffusion oflnnovations'. New York: The Free Press.fusion oflnnovations'. New York: The Free Press. (aanhevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het weet hehhen van en hegrijpen van een klassiek sociaal wetenschappelijk model van de adoptie en diffusie van innovaties. In dit vak staat een klassieker in de innovatieliteratuur centraal, Inhoud: namelijk het hoek van Rogers over de de diffusie van innovaties. In dit hoek staat de verspreiding van innovaties - als nieuw ervaren producten, praktijken of ideen - door een sociaal systeem centraal. Grondgedachte is dat innovaties inherent nieuw zijn en dus met veel onzekerheid gepaard gaan. Onzekerheid is een onaangename toestand; individuen zijn daardoor gemotiveerd onzekerheid te reduceren. Informatie om onzekerheid te reduceren kan door rniddel van verschillende communicatiekanalen worden ingewonnen. De invloed van deze kanalen op individuele beslissingsprocessen verschilt per kanaal en stadium in het beslissingproces. Op een hoger macroniveau (sociale systemenfnetwerken) vertalen deze individuele beslissingsprocessen zich in hepaalde 'diffusiepatronen'. oE351 STI 4: beleids- en organisatiesociologie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 hama:

139

Verzorgd door:

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek

Voorkennis:

• oA610 - STI I: inleiding sociologie, technologie en innovatie (aanbevolen) • oA62o- STI 2: mesofrnicro sociologische analyse van technologische ontwikkeling (aanbevolen) • oE34o - STI 3: diffusie, adoptie en implementatie van technologie (aanbevolen)

Docenten:

• Dr. G. Rooks (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. R&T- PAV Q I.I2- [email protected] tel. 274I

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, 2 uur • 5 weken werkcollege, 2 uur Tentamenvorm: • Werkstuk • Participatie werkcollege's Studiematerialen: • Zie studiewijzer (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het leren beleidsmatig toepassen van in eerdere cursussen Leerdoelen: opgedane kennis en inzichten. Daamaast leren studenten vaardigheden die betrekking hebben op het functioneren binnen een wetenschappelijk forum. Studenten presenteren het werkstuk aan elkaar en voorzien elkaar tijdens werkcolleges van commentaar op eerdere versies van de werkstukken. In dit vak staat het beleidsmatige toepassen van theorieen Inl10ud: centraal. In de werkcolleges wordt een casus aangereikt dat als uitgangspunt zal dienen om een beleidsprobleem te formuleren, bijvoorbeeld hoe kan een fabrikant X de adoptie en diffusie van warmtepompen bespoedigen, ofhoe kan een gemeente duurzaam bouwen stimuleren. We leren een probleem analyseren, vervolgens leren we hoe we een 'causaal' model van het probleem kunnen opstellen. Dat causaal model client vervolgens weer als basis voor oplossingen. In de werkcolleges wordt elke opdracht besproken door studenten onderling en door de docent. Interactie is dus een wezenlijk onderdeel van het vak. Het is hard werken, maar dat harde werken wordt uiteindelijk beloond!

140

oE411 Integratieproject voor technologic en innovatiebdeid advanced economies Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Verplicht, Nederlands, Verkort) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) • TIW, jaargang 5, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 5·7 afbouw: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordeliik) door: • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies Voorkennis: overige verplichte vakken verdiepingsprogramma TIB ·Dr.ir. G.P.J. Verbong (verantwoordelijk docent) Docenten: • Dr. B.M. Sadowski (mede-docent) Inlichtingen: • Secretariaat T&D- IPO 2.21 - [email protected] tel.

3408 Studyweb:

http:/ jstudyweb.tue.nlj

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 1 week college, 2 uur • 6 weken ontwerp gericht onderwijs, 2 uur Tentamenvorm: • Werkstuk en ·Mondeling • Groepswerkstuk en individueel mondeling tentamen Studiematerialen: • Literatuur wordt via studywebjintemet beschikbaar gesteld: aanvullende literatuur op college. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het kunnen combineren van monitoring en analyse van de interactie tussen technologische, sectorale en maatschappelijke ontwikkelingen; integreren van economische, sociologische, juridische en technische kennis; toepassing van methodologische benaderingen (i.h.b. beleidsonderzoek); ontwikkeling en evaluatie van beleidsprocessen. Inhoud: Onderwerpen voor het integratieproject worden bij aanvang van het project bekendgemaakt

141

oEsoo Privaatrechtelijk houwrecht A1gemene gegevens Studiejaar: 2005f2oo6 Doelgroep • B, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 4, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Voorkennis:

• oZ140- Basiskennis houwrecht (aanbevolen)

• Farulteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek

Docenten:

• Mr.ing. E.P. Mol (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. R&T- PAV Q 1.12- [email protected] tel. 2741

Studeerwijzer: http:ffwww.tm.tue.nlftbfrechtfwimfprivaatrechtelijkbouwrecht Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur •I excursie Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim

Studiematerialen: • 'Bouwrecht in kort bestek', C.S. de Haan, Kluwer Deventer, 4e druk, nader op te geven hoofdstukken. (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Inhoud: Het privaatrechtelijk bouwrecht belicht de relatie tussen de (burger) participanten in het bouwproces. De wet- en regelgeving is beperkt en in hoofdzaak niet dwingendrechtelijk. Aan de orde komen met name de relaties tussen opdrachtgevers, aannemers en architecten. Daartoe worden in de colleges ondermeer behandeld de volgende onderwerpen: grondexploitatie, zakelijke rechten, burenrecht, bouwfinanciering, de architectenovereenkomst, positie en werkzaamheden van de architect, aanbesteding, aannemingsovereenkomst aansprakelijkheid in de bouw, verzekering in de bouw, bouwrechtspraak en intemationaal bouwrecht.

142

oEgo6 Voorbereiding zelfstandig onderzoekfafstuderen TIBfAE Algernene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 5. Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D, Semester I Blok A tot en met Semester 1 Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw: Verzorgd door:

8.6 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Capaciteitsgroep: Technologic en Beleid

T"\ .... ,_ ..... _.,.. ___ _ . . _ . , _ . . _............ l,. ...............

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentarnengegevens Onderwijsvorm: •project • ontwerp gericht onderwijs • individuele begeleiding Tentamenvorm:

• (Eind)verslag en ·Mondeling • schriftelijk verslag, mondelinge verdediging

Studiematerialen: ·Afhankelijk van het afstudeeronderwerp. (aanbevolen) Opmerking: Men client zich eerst in te tekenen bij Mw S. Repelaer van Driel, om een afstudeerdocent toegewezen te krijgen onder wiens supervisie het onderzoek verricht gaat worden. Mw S. Repelaer van Driel, PAV Q 1.04; tel 2246; [email protected] Ass Afstudeercoordinatie Afstudeercoordinatoor TIB fAE: Ir.ing. I.P. Biemond, PAV Q I.I4, 3236, [email protected] Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Zie vakinformatie o£936 Inhoud: Zie vakinformatie o£936 oE920 Vastgoedrecht Algernene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Trimester 3 Blok E tot en met algemeen: Trimester 3 Blok F (Keuzevak, Nederlands) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep ·ABP, jaargang I, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 opleiding: Blok F (Verplicht, Engels)

143

Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

2.8 3

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek Voorkennis: • oZI4o- Basiskennis bouwrecht (aanbevolen) Docenten: ·Mr. W.J.H. Wenselaar (verantwoordelijk docent) • Seer. R&T- PAV Q I.I2- [email protected] tel. 274I Inlichtingen: Studeerwijzer: http:ffwww.trn.tue.nlftbfrechtfwimfvastgoedrecht Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Trimester Interim Studiematerialen • Praktijkaspecten Vastgoed, F.J.M. de Kousemaeker, se druk, Wolters Noordhoff en collegesto£ (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: In dit vak komen juridische aspecten rondom beleid, bouw en exploitatie van vastgoed aan de orde, zowel met betrekking tot woonruimte als bedrijfsruimte. In dat verband wordt aandacht geschonken aan huur en verhuur, eigendom en andere vormen van zakelijk rechten, koop en verkoop, overeenkomsten in de bouw, zekerheden, kadaster en openbare registers, verzekering. Het onderwijs wordt zoveel mogelijk gegeven aan de hand van praktijkrelevante voorbeelden.

oE930 Belastingrecht voor vastgoed Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep ·ABP, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I opleiding: Blok B (Keuzevak, Nederlands) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten 2.8 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek Docenten: • Mr. W.J.H. Wenselaar (verantwoordelijk docent)

144

Inlichtingen:

·Seer. R&T- PAV Q

LI2-

[email protected] tel.

274I

Studeerwijzer: http:/ fwww.tm.tue.nlftbfrechtfwimfvastgoedbelastingrecht Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur •I excursie Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester r Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok C

Studiematerialen: • Reader 'Belastingrecht voor Vastgoed'. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Fiscale aspecten spelen een belangrijke rol bij de realisatie en het beheer van vastgoed. Ook hangt de waarde van het vastgoed samen met de fiscale positie van de investeerder. Na een inleiding fiscaal recht wordt onder meer aandacht geschonken aan de vennootschapsbelasting, BTW, inkomstenbelasting, de wet op de investeringsrekening, stakingswinst, milieuheffingen en gemeentelijke belastingen, waaronder de onroerend zaak belasting.

oEg36 Mstuderen TIB/advanced economies Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: C, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands, Verkort) • TIW, jaargang 5, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 34·3 afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Voorkennis: Overige examenonderdelen dienen afgerond te zijn. Docenten: • Diverse docenten (verantwoordelijk docent) Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • afstudeerproject • Afstudeercoordinatoren: dr. ir. E.L.C. van Egmond- de Wilde de Ligny mr. ir. ing. I.P. Biemond mw. S. Repelaer- van Driel

145

Tentamenvorm: • (Eind)verslag ·Afstudeerverslag, tussentijdse- en eindvoordracht, individuele verdediging Opmerking: Inlichtingen: SE Repelaer van Driel; Ma & Woe middag; tel2246; S. E. Repelaer@trn. tue. nl Inhoudsbeschrijving Inhoud: De afstudeeropdracht bestaat uit een door de student uit te voeren zelfstandige onderzoeksopdracht alsmede de rapportage daarover. De student dient daarmee het bewijs te leveren van het vermogen zelfstandig problemen te analyseren en oplossingen aan te dragen. Het afstuderen vindt bij voorkeur extern plaats. oEEo5 Advanced Intellectual property rights Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Keuzevak, Engels) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten: • mr M.H.M. Schellekens (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Seer. R&T- PAV Q 1.12- [email protected] tel. 274I

Studeerwijzer: http:/ fwww.studyweb.tue.nl Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: •7 weken college, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester r Blok C Inhoudsbeschrijving This course is an introduction to patent law and, to a lesser Leerdoelen: extent, to copyright law and design futility model law as legal areas of prime importance to technological development. Know how protection is dealt with as a special subject. Inhoud: To start with, the legal regimes involved in intellectual property law will be set out, followed by an introduction to the formal procedures to be followed when protection of intellectual property is sought. Particular attention will be paid to know how as an essential asset in the knowledge economy and in the context of the individual firm: what is know how, and can it be protected from falling into the hands of competitors?

146

Is it desirable, from a societal and economic point of view, that technological knowledge is monopolized through IPRs or secrecy agreements? The course will address the various functions of IPRs at the level of national economies, within industrial sectors and fields of technology, and at the level of individual companies. oEEo6 MSc Thesis Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIP, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Engels) Studiepunten 40 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • afstudeerproject oEE1o Innovation in Networks Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C opleiding: (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 1 Blok A tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) Studiepunten 6 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Recht en Techniek Voorkennis: • oA46o- MTO: Causal Inference (verplicht) Entrance requirements to MSc programme Docenten: • Pro£dr. C.C.P. Snijders (verantwoordelijk docent) • Dr. G. Rooks (mede-docent) • Dr. U. Matzat (mede-docent) Inlichtingen: • Pro(dr. C.C.P. Snijders- PAV Q 1.07- tel: 5596c.c. p.snijders @tue.nl •Dr. G. Rooks- PAV Q I.I6- tel: 5509- [email protected] • Dr. U. Matzat- PAV Q 1.09 -tel: 8392 - [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nl/

147

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 15 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D en • Opdracht(en) Studiematerialen: • Syllabus (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: The course introduces theories and techniques of social network analysis and clarifies how they can be applied to problems of innovation and technological change. The students get acquainted with the main ideas of social network theories as well as with the most important concepts for the description of social networks. Moreover, they learn how to analyze social network data with UCINET and how to combine the output of network data analyses with standard survey data. In the end they are able to apply social network theories to answer questions of innovation science and to apply data analysis techniques to test theories of innovation science. Inhoud: In this course we consider the theory and empirics of innovation and technological change from a network perspective. In what kind of networks can innovation and technological change prosper? The course considers how networks can hamper or facilitate innovation and technological change, focusing primarily at the meso- and micro level. Innovation processes as well as knowledge and technology spillovers are driven by the interactions between actors such as producers, suppliers, customers, knowledge institutes, and are constrained by institutional arrangements and market structures. Over time, networks between these actors evolve. The shape and structure of these networks affect the ease with which innovation processes and technology spillovers occur and develop. In this sense, it is not only the characteristics of the actors themselves that drive innovation and technology spillover, but also the way in which the ties between these actors are shaped. The course covers the theories explaining these effects of networks and applies the theories to several empirical examples such as collaboration in R&D alliances. Please note: working knowledge of regression analysis 'as taught in MT03: Causal inference' is assumed.

148

oEE2o Technology and growth Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • IM, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C opleiding: (Keuzevak, Engels) • OM, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C (Keuzevak, Engels) • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) Studiepunten 6 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Voorkennis: Entrance requirements to Msc programme. Some knowledge of the economics of innovation at introductory level. Recommended: Development Economics I (on 49I). This course can be followed in parallel with Innovation and Growth. Docenten: • Pro£ dr. H.H.G. Verspagen (verantwoordelijk docent) • Pro£dr. A Szirmai (mede-docent) Inlichtingen: ·Seer. TDS- PAV Q 1.03- [email protected] tel. 2246 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 6 weken college, 2 uur • 6 weken werkcollege, 4 uur • Gedurende de eerste 4 weken: 2 uur college per week In week 7, 8 eng, werkcolleges (2 x 2 uur per week) met groepen van IO-12 studenten In week IO en n: 2 uur college per week In week 15, I6 en 17, werkcolleges (2 x 2 uur per week) met groepen van IO-I2 studenten Tentamenvorm:

• (Eind)verslag • Students are evaluated on the basis of individual term papers, practical modelling assignments and their contributions to the seminar.

Studiematerialen: • Literatuurkeuzelijst wordt uitgereikt. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Providing insight in the interactions between technology, innovation and technological change and economic factors in the course of economic growth and development in advanced and developing economies. The course focuses both on theoretical analysis and measurement issues.

149

Inhoud:

The course focuses on the role of technological change and innovation in processes of economic growth in advanced and developing economies. The course combines a focus on advanced theoretical analysis of technological change, productivity advance and economic growth, with issues of measurement at both national and sectoral levels. At theoretical level the course provides insights into theories of innovation and technological change and their links with productivity and economic growth. At empirical level, attention will be paid to the methodology of measurement of innovation, technological changte and growth. Knowledge of theory and measurement will be applied in the analysis of convergence and divergence between technological leading and technologically following nations. Both advanced economies and developing countries will be included in the analysis. Among others the course will deal with the dynamics of technological change and growth, processes of convergence, divergence and catch up at international level, and the contribution of technological developments to productivity change and growth. Topics to be discussed include: the role of capital accumulation, research and development, inventions and patents, technology transfer, diffusion and spillovers, investments in human capital, development of technological capabilities and the interactions of these factors in processes of growth and stagnation. The course will have an international and comparative orientation.

oEE3o Technology policy Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIP, jaargang r, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) Studiepunten bama: Verzorgd door:

6

Voorkennis:

• oA64o- RTI r: inleiding recht (aanbevolen) • oA66o- ETI 2: technologische innovatie en interventies (aanbevolen) • oE250 - ETI 3: meso-economische analyse van technologische ontwikkeling (aanbevolen)

Docenten:

• Dr. B.M. Sadowski (verantwoordelijk docent) • Pro£rnr.dr. J.M. Smits (mede-docent)

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

150

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologie en Beleid- PAV Q r.r2 [email protected] tel. 2640 • Dr. B.M. Sadowski - PAV Q r.ro -tel: 55ro [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 4 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim en • Opdracht(en) • In addition to group projects, the knowledge of students will be tested in a written exam.

Studiematerialen: • Syllabus. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving The course is aimed at characterizing the extent to which the Leerdoelen: existing institutional and market environment provides sufficient incentives and knowledge for innovation within companies in competitive markets, markets characterized by strategic behavior as well as regulated markets. Reference is made to the European and the national legislative framework for these markets. The course is designed to develop among students an Inhoud: understanding of why and how institutional and market incentives influence managerial decisions within companies to adopt and invest in new services and technologies. Technology policy is defined in a broad sense including the effects of competition and regulatory policy on these decisions. oEE4o Sectoral Systems oflnnovation Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang r, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Engels, Verkort, Avondstudenten) Studiepunten bama: Verzorgd door: Voorkennis:

4 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • oE250- ETI 3: meso-economische analyse van technologische ontwikkeling (aanbevolen)

151

Docenten:

• Dr. A. Nuvolari (coordinator) • Dr. B.M. Sadowski (mede-docent) • Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologie en Beleid - PAV Q 1.12 [email protected] tel. 2640 • Dr. A. Nuvolari - PAV Q r.o8 -tel: 4I79 [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur • groepsopdracht(en) Tentamenvorm:

• Opdracht(en)

Studiematerialen: • Syllabus. (aanbevolen) Opmerking: Inschrijven via Studyweb. Inhoudsbeschrijving The aim of the course is to introduce the students to the Leerdoelen: economic analysis of industrial sectors. Particular emphasis is given to the role played by technological change in the dynamics and transformation of industrial sectors. The course consists of two parts: (i) lectures and (ii) research project. The aim of the lectures is to provide the students with the general analytical framework that they will apply in their research paper. After the lectures, the students will form groups and they will work on a research paper dealing with a specific industrial sector of their choice. In this phase the students will be supervised by means of individual tutorials. The lectures will provide an overview of the various approaches Inhoud: and economic theories dealing with the analysis of industrial sectors. A list of readings will be provided at the beginning of the course. oEE5o Technology Transfer Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Verplicht, Engels) Studiepunten bama: Verzorgd door: Voorkennis:

4 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Entrance requirements to Msc programme

152

Docenten:

• Dr.lr. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny (verantwoordelijk docent) ·Mr.drs. E.F. Clarkson (mede-docent) • Diverse docenten (mede-docent)

I nlichtingen:

• Seer. TDS - PAV Q 1.03 - tds@tm. tue.nl- tel. 2246 Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) • werkcollege • 5 weken college 2 uur (in blok A) werkcollegefgroepsopdracht (blok B) Tentamenvorm:

• (Eind)toets, 3 uur, Semester I Blok A • (Eind)toets, 3 uur, Semester I Blok B • (groeps)verslag en presentatie

Studiematerialen: • Syllabus (aanbevolen) • Reader (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Zie studyweb. Inhoud: Zie studyweb. oEE6o Technological Infrastructure and European Integration Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Engels) Studiepunten 4 bam a: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Geschiedenis van de techniek Voorkennis: • oAA2o- MGO Ih: geschiedenis van technologie en ionovatie I (aanbevolen) of oA42o Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I Docenten: • Dr.ing. G.P.A. Mom (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. E. B.A. van der Vleuten (mede-docent) Inlichtingen:

• Seer. GvdT- IPO 2.34- [email protected] tel. 2043 • Dr.ing. G.P.A. Mom- IPO 2.33 -tel: [email protected]

153

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 3 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) • Groepsproject (max. 8 studenten per groep). Het college start met een aantal plenaire sessies bedoeld om de theoretische achtergronden, problemen en mogelijkheden van de historische analyse van bronnen toe te lichten. Halverwege en aan het einde van de collegereeks presenteert elke groep zijn onderzoeksplanning en bevindingen tijdens een plenaire sessie. Alle andere sessies zijn groepssessies onder supervisie van een begeleider. Tentamenvorm:

• Opdracht(en)

Studiematerialen: • In overleg met docent. Een reader met algemene informatie en leesmateriaal wordt beschikbaar gesteld. Bronnen voor de casestudies zij bescikbaar in een speciaal kabinet van de TM Bibliotheek Een of twee bezoeken aan een archief in Nederland door een oftwee groepsleden is mogelijk (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het doel van het college is, studenten een kader te bieden voor Leerdoelen: het analyseren van langetermijnontwikkelingen in de geschiedenis van de techniek, om de vaardigheid te trainen op een historische onderzoeksvraag te formuleren en om de beantwoording van deze vraag te koppelen aan het doomemen van grote hoeveelheden historische bronnen. De cursus sluit aan op het onderzoek, dat binnen AWen SHT Inhoud: wordt verricht binnen het kader van het onderzoeksproject Europa en de rol van infrastructuren. oEE9o Multi disciplinair project Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIP, jaargang 1, Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Verplicht, Engels) Studiepunten 16 bam a: Verzorgd • Facul teit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

154

Docenten:

• Mr.lr.ing. I.P. Biemond (coordinator) • dr ir Q.C. van Est (coordinator) • Drs. R. Bekker (mede-docent) • Dr. C.F.R. Illies (mede-docent) • Prof.dr.ir. H.W. lintsen (mede-docent) • Dr. D. Tappi (mede-docent) ·Dr.ir. G.P.J. Verbong (mede-docent) • Prof. dr. H.H.G. Verspagen (mede-docent) • Dr. A. Nuvolari (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D- IPO 2.21- [email protected] tel. 3408 Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college • instructie • groepsproject Tentamenvorm: • Schriftelijk en mondeling Inhoudsbeschrijving Het MDP project leert studenten de ontwikkeling van Leerdoelen: hedendaagse technologieen te analyseren vanuit evolutionair perspectief. Het biedt studenten inzichten in manieren van intervenieren in het technologie ontwikkelproces, en hoe studenten zelf interventiestrategieen kunnen ontwerpen. Het MDP bestaat uit vier onderdelen en kent meerdere doelen. Studenten doen onderzoek, leren de waarde daarvan te beoordelen en het in een breder perspectief te plaatsen. Studenten worden getraind om kennis praktisch in te zetten. De doelen van de vier onderdelen van het MDP project geven aan hoe dat wordt bereikt. Doel Deel 1: Techniek: verwerven van diepgaande technische kennis van een specifieke technologische ontwikkeling. Doel Deel 2: Technologische trajecten en regimes: kennis vergaren van de methode om de evolutie van een specifieke technologie in interactie met een bredere maatschappelijke context te onderzoeken. Doel Deel3: Interventie in innovatie: verwerven van inzicht in relevante interventiemethoden en het gebruik daarvan om een interventiestrategie te ontwikkelen die een sleutelprobleem binnen een bepaald innovatieproces op een passende wijze aanpakt. Doel Deel 4: Filosofische reflectie: reflecteren op de theoretische concepten die binnen het MDP project gebruikt worden en de principes die achter verschillende interventiemethoden schuil gaan. Evalueren en waarderen van de resultaten van het eigen onderzoek en de manier waarop die resultaten zijn bereikt.

155

Inhoud:

In het MDP analyseren studenten een socio-technische innovatie met een technologische historie van tenminste 10 jaar en waarvan verwacht wordt dat deze innovatie zich in de toekomst verder zal ontwikkelen. Devolgende cases zijn voor het MDP 2oo6 geselecteerd: brandstofceltechnologie, CPU (central processing units), en een (nog te ontwikkelen) 'Bouw' casus. Groepen van maximaal5 studenten bestuderen een van de cases en analyseren de ontwikkelingen op verschillende wijzen (zie hoven onder Doel).

oEPoi ETI for pre-MSc T&P: economic analysis of technology and innovation Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 1 Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok C (Verplicht, Nederlands) Doelgroep variant en: Studiepunten bama: Verzorgd door:

• TIW, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht)

5 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologic en Beleid

Docenten:

• Dr.ir.ing. R.N.A. Bekkers (verantwoordelijk docent) • Pro£ dr. H.H.G. Verspagen (mede-docent) • Dr. C. Werker (mede-docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat Technologic en Beleid- PAV Q I.I2 [email protected] tel. 2640 • Dr.ir.ing. R.N.A. Bekkers- PAV Q 1.22- tel: [email protected]

Studeerwij zer: http:ffstudyweb.tue.nl Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 13 weken college, 2 uur •Werkgroepen (verplichte opdrachten) Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D

Studiematerialen: • Reader. (aanbevolen) • Aanvullende literatuur (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Obtaining basic knowledge of micro-economics, and understanding and assessment of theoretical approaches and analytical tools for the study of technological change in industrial sectors.

156

Inhoud:

Basic model of perfect competition; micro- economic theory extending the model of perfect competition, covering models of monopoly, monopolistic competition, extemalities and public goods. lhe emphasis of the course is on meso-economic theories of technological change. It explores the technological and market 'environment' influencing the innovation process of firms in different industrial sectors. Innovation within a sector is regarded as a system of relationship involving different producers, users, suppliers and public institutions. lhese relationships will be illustrated in terms of competition analysis and the process of knowledge production.

oEPo2 STI for pre-MSc T&P: meso/micro sociological analysis of technological deve Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) opleiding: Doelgroep • TIW, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht) varianten: Studiepunten 2 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten:

•Pro£dr. C.C.P. Snijders (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. R&T- PAV Q 1.12- [email protected] tel. 2741 ·Pro£dr. C.C.P. Snijders- PAV Q r.o7 ·tel: [email protected] http:/ Jwww.tue-tm-soc.nlrsnijders Studeerwijzer: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, 3 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Reader. Aanvullende literatuur wordt tijdens het college ter beschikking gesteld. Website met aanvullende informatie: http:J Jwww.tue-tm-soc.nlrsnijders. (aanbevolen) Opmerking: Zie college oA625 Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het verschaffen van inzicht in de microfmeso benaderingen die sociologen hanteren bij de bestudering van technologische ontwikkeling, alsmede in de sociale mechanismen die spelen bij innovatieprocessen.

157

In dit vak wordt meer in detail ingegaan op de verschillende wijzen waarop sociologische theorievorming tot stand kan komen. Dit wordt gedaan op drie verschillende manieren: door bekende sociologische theorieen in detail door te nemen, door formele theorieen te onderzoeken op hun implicaties voor techniek en innovatie, en door zelf theorie te ontwikkelen. Onderwerpen van de colleges zijn onder andere: Theorievorming en modellen in de sociale wetenschappen; Theoretische reconstructie van klassiek en hedendaags onderzoek; Kennismaking met anomietheorie, speltheorie, leertheorie, netwerktheorie; Toepassingen van sociaal- wetenschappelijke theorieen op T&I gebied. Studiematerialen: • Reader met teksten over vrijheid van verschillende filosofen. De reader is te koop bij de docent tijdens het eerste college. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: In dit filosofie college gaat het over de zeer verschillende betekenissen die het begrip 'vrijheid' kan hebben, en de vele meningsverschillen die daarmee samenhangen. Bijvoorbeeld: Is vrijheid dat je kunt kiezen uit een aantal altematieve mogelijkheden waarbij het niet gedetermineerd is wat je zult kiezen? Enfof is vrijheid dat je kunt vasthouden aan wat jou voor ogen staat, dat je niet gemanipuleerd wordt of gedwongen wordt om daarvan af te gaan, en dat je dus kunt vasthouden aan wat jou ter harte gaat. Dit tweede is een heel ander soort vrijheid. Water met vrijheid bedoeld wordt, hangt bovendien ook af van het onderscheid tussen persoonlijke vrijheid en politieke vrijheid. In het college willen we de verschillende vrijheidsbetekenissen (en hun verschillende relaties tot indeterminisme, determinisme, zelf- determinering etc.) verhelderen, onder meer door te zien wat in teksten van verschillende filosofen (Thomas van Aquino, Immanuel Kant, John Stuart Mill, Jean-Paul Sartre, Isaiah Berlin, Charles Taylor en anderen) over vrijheid is gezegd. Ook inzichten die vanuit neurowetenschappelijke hoek naar voren gebracht worden, en waarin vaak het hele idee van vrijheid tot een illusie wordt verklaard, zullen daarbij aan bod komen. Inhoudsbeschrijving Kennis: De studenten hebben inzicht in de verschillende Leerdoelen: ethische vraagstukken die een rol spelen in de wereld van management en organisatie. Verder zijn zij op de hoogte van de verschillende wijsgerig-ethische benaderingen die in de bedrijfsethiek toegepast worden. Vaardigheid: De studenten kunnen de ethische aspecten die in de wereld van management en organisatie een rol spelen herkennen, een keuze maken welke wijsgerig-ethische benadering vruchtbaar toegepast zou kunnen worden, aangeven welke waarden en normen een rol spelen en tenslotte een ethische keuze maken.

Inhoud:

158

Inhoud:

In het college zullen de volgende onderwerpen aan de orde komen: • • • • • •

•

• • •

relatie tussen management, organisatie en ethiek noodzaak van een organisatie- of bedriffiethiek actuele vraagstukken als fraudes, schandalen en het probleem van de 'vele handen' verschillende metaforen die in de wereld van management en organisatie gebruikt worden en hun ethische implicaties de structuur van technische organisaties, o.a. de typologie van Mintzberg en de benadering van de sociotechniek bespreking van de verschillende wijsgerige benaderingen in de bedrijfsethiek, o.a. deugdenethiek, plichtethiek, doelethiek, discourse-ethiek, en de zorgethiek wijsgerige analyse van organisaties met behulp van de structuurleer van de reformatorische wijsbegeerte om de verschillende soorten normen die in organisaties een rol spelen te identi:ficeren normatief-ethische analyse van de verschillende structuren in technische organisaties (mede op basis van de sociotechniek) ontsluiting van structuren onder invloed van diverse 'stakeholders' paradoxen, vertrouwen en macht, verantwoordelijkheid en zin

oloo1 Informatie van de opleid.ing PB-fase Algemene gegevens Studiejaar: 2005J2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok A, Semester 1 Blok C, opleiding: Semester 2 BlokE (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 0 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten:

• Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator)

Inlichtingen:

• Ir. W.L.M. Kuijpers- Pav A o.o8- tel: 465o [email protected] Studyweb: http:/ Jstudyweb.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, 2 uur Inhoudsbeschrijving Inhoud: hlok A: • • •

Kennismaking met (plv) opleidingsdirecteur, studentenadministratie en mentoren Uitleg studieprogramma propedeuse en rooster Kennismaking met (electronische) informatievoorziening TUJeen TIW

159

• •

Introductie in belangrijkste studievaardigheden Uitleg doel en jaarplanning mentoraat

bloke: • • •

Voorlichting over keuze van technische richting in blok E enF Voorlichting over cursus Studievaardigheden Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

blokE: • •

Voorlichting over wettelijk studieadvies in Ie jaar, studiecontract voor 2 e jaar en P hal en binnen 2 jaar Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

oloo2 Informatie van de opleiding B-fase (2e jaars) Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A, Semester I Blok e, opleiding: Semester 2 BlokE (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 0 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten:

• Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator)

Inlichtingen:

• Ir. W.L.M. Kuijpers - Pav A o.o8 -tel: 4650 [email protected]

http:/ fstudyweb.tue.nlf Studyweb: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, I uur Inhoudsbeschrijving lnl1oud: hlok A: • • •

Uitleg studieprogramma 2e jaar Voorlichting over technische keuzevakken in 2e en 3e jaar Voorlichting over studiestrategie met of zonder P, met of zonder een studiecontract

bloke: •

Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

•

160

blokE: • • •

Uitleg studieprogramma 3e jaar Voorlichting over de maatschappijwetenschappelijke keuzevakken in 3e jaar Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

oloo3 Informatie van de opleiding B-fase (3e jaars) Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A, Semester I Blok C, opleiding: Semester 2 Blok E (Verplicht, Nederlands) Studiepunten o bama: Verzorgd door: • Farulteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten:

• Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator)

Inlichtingen:

• Ir. W.L.M. Kuijpers - Pav A o.o8 -tel: 4650 [email protected]

http:/ fstudyweb.tue.nlf Studyweb: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, 1 uur Inhoudsbeschrijving Inhoud: blok A: • •

Voorlichting over het kiezen van een Master na de BSc TIW Voorlichting over toelating tot de masteropleidingenfmastervakken

blok C: •

Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

blokE: •

Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

161

oloo4 Informatie van de opleiding Pre-HTI Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A, Semester I Blok C opleiding: (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology Doelgroep varianten: Interaction (Verplicht) Studiepunten o bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten: • Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator) Inlichtingen: • lr. W.L.M. Kuijpers - Pav A o.o8 -tel: 4650 [email protected] Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, I uur Inhoudsheschrijving Inhoud: hlok A: • • • • • • • •

Kennismaking met (plv) opleidingsdirecteur, studieadviseur en studentenadministratie Uitleg studieprogramma premaster en rooster Voorlichting over termijn van I8 maanden voor toelating tot master Kennismaking met (electronische) informatievoorziening TU/een TIW hlok C: Voorlichting over toelating tot mastervakken als contractant Voorlichting over cursus Studievaardigheden Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

oloos Informatie van de opleiding Pre-TIP Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A, Semester I Blok C opleiding: (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Technology and Policy varianten: (Verplicht) Studiepunten 0 bama:

162

Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten:

• Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator)

Inlichtingen:

• Ir. W.L.M. Kuijpers - Pav A o.o8 -tel: 4650 w.l.m.kuijpers @tm.tue.nl

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, I uur Inhoudsbeschrijving Inhoud: blok A: • • • •

Kennismaking met (plv) opleidingsdirecteur, studieadviseur en studentenadministratie Uitleg studieprogramma premaster en rooster Voorlichting over termijn van I8 maanden voor toelating tot master Kennismaking met (electronische) informatievoorziening TUfe en TIW

blok C: • • •

Voorlichting over toelating tot mastervakken als contractant Voorlichting over cursus Studievaardigheden Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

oloo6 Informatie van de opleiding M.Sc.-HTI Algemene gegevens 2oosJ2oo6 Studiejaar: Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester I Blok A, Semester 2 Blok D opleiding: (Verplicht, Engels) Studiepunten o bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten:

• Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator)

Inlichtingen:

• Ir. W.L.M. Kuijpers- Pav A o.o8- tel: 465o w.l.m.kuijpers @tm. tue.nl

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, 2 uur

163

Inhoudsheschrijving Inhoud: blok A: •

• • • •

Kennismaking met coordinator Masterprogramma, (plv) opleidingsdirecteur, studieadviseur, studentenadministratie Uitleg studieprogramma en rooster Voorlichting over keuzevakken Kennismaking met (electronische) informatievoorziening TUfeen TIW Kennismaking nieuwe masterstudenten met masterstudenten uit BSc TIW

blokD: • •

Voorlichting over intemationaal traject, voorbereiding afstuderen en afstuderen Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

oloo7 Informatie van de opleiding M.Sc.-TIP Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok A, Semester 2 Blok D opleiding: (Verplicht, Engels) Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technische Innovatiewetenschappen Docenten:

• Ir. W.L.M. Kuijpers (coordinator)

Inlichtingen:

• Jr. W.L.M. Kuijpers - Pav A o.o8 · tel: 4650 [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, 2 uur Inhoudsbeschrijving Inhoud: blok A: •

• • •

Kennismaking met coordinator Masterprogramma, (plv) opleidingsdirecteur, studieadviseur, studentenadministratie Uitleg studieprogramma en rooster Voorlichting over keuzevakken Kennismaking met (electronische) informatievoorziening TUfeen TIW

164

•

Kennismaking nieuwe masterstudenten met masterstudenten uit BSc TIW

hlokD: • •

Voorlichting over intemationaal traject, voorhereiding afstuderen en afstuderen Uitwisseling informatie tussen studenten en opleiding

oKo6o Informatietechnologie in de maatschappij Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester I Blok A tot en met algemeen: Semester I Blok B (Keuzevak, Engels) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Engels) Doelgroep • INF, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Engels) Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek Docenten: • Profdr. M.J. de Vries (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

·Seer. F&ET- IPO 2.2I- [email protected] tel. 4753 • Prof.dr. M.J. de Vries- IPO 2.40- tel: 4629 [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nl/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: • W.A. Smit en E.C.J. van Oost, De wederzijdse beinvloeding van technologic en maatschappij. Bussum, Coutinho, I999· ISBN 90 6283 I69 9· (aanbevolen)

165

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Multidisciplinaire behandeling van enkele raakvlakken tussen techniek en maatschappij, toegespitst op de informatietechnologie. Inhoud: De relaties tussen informatietechnologie en de maatschappij worden belicht vanuit onder meer een ontwerpmethodologische historische, econornische, juridische, ontwikkelingskundige en filosofische invalshoek. oKo85 Fysica voor energietechniek 1 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technische Natuurkunde • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Gasdynamica Vervolgvakken: • oKo9o- Fysica voor energietechniek 2 Docenten:

• Ing.ir. J.W. Vegt (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Ing.ir. J.W. Vegt- Pav B 0.18- tel: 5971- [email protected] Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm: • (Eind)verslag en (Eind)toets Studiematerialen: • J.J.C. van Lier m.m.v. N. Woudstra, Thermodynamica voor energiesystemen, Delft University Press, Delft, 2000; L.D. Smooth (ed.), Fundamentals of coal combustion, Elsevier, Amsterdam, 1993 en eventueel aanvullende literatuur. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het inzicht geven in de f)rsische achtergronden van enkele Leerdoelen: belangrijke energietechnologieen. Daarnaast dient dit vak als voorbereiding op het Technische Integratieproject.

166

Inhoud:

I. Thermodynamica voor energie-opwekking - Hoofdwetten Thermodynamica voor verbranding en vergas sing 2. Conversie van organische brandstoffen - Materiaaleigenschappen - Fysisch transport- Oppervlaktekinetiek- Reactoren 3· Fysische principes andere energietechnologieen - Photovoltaische elektriciteitsopwekking - Kemenergie - Brandstofcellen

oK932 Researchbeleid Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met algemeen: Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek Voorkennis: • oA42o - Geschiedenis van techniek en innovatiesystemen I (aanbevolen) • oAA8o- MGO 3: wetenschapsfilosofie voor TIW (aanbevolen) • oE310 -Productbeleid (aanbevolen) Docenten:

• Profdr. M.J. de Vries (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. F&ET- IPO 2.21- [email protected] tel. 4753 • Profdr. M.J. de Vries- IPO 2.40- tel: 4629 [email protected]

Studeerwijzer: http:ffstudyweb.tue.nl Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur Tentamenvorm:

• Scriptie en • (Eind)presentatie

Studiematerialen:

•Reader. (aanbevolen)

167

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Kennis van en inzicht in de rol van (industriele) research in technologie- en productontwikkeling en de verschillende vorrnen van beleid waarrnee deze research kan worden aangestuurd. Inhoud: Aan de orde komen kwesties als: stuurbaarheid van industriele research, het spanningsveld tussen fundamentele versus toegepaste research, tussen vrije versus contractgebonden research, tussen vrijheid van de onderzoeker versus sturing door het management, beleidsforrnulering t.a.v. capability portfolio's. Aan de hand van concrete voorbeelden van industriele researchlaboratoria (b.v. de geschiedenis van het Philips Nat.Lab.) wordt behandeld op welke wijze researchbeleid geforrnuleerd kan worden, rekening houdend met de aard van de technologie ofhet product, aan de ontwikkeling waarvan de research moet bijdragen en project-portfolio's. oLP51 Philosophical reflection on technology Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • BDK, jaargang 3, Semester 2 Blok F, Semester 1 Blok C opleiding: (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok F, Semester 1 Blok C (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology varianten: Interaction (Verplicht) • BDK, jaargang 3. Schakelprogramma Innovation Management (Verplicht) • BDK, jaargang 3, Schakelprogramma Operations Management and Logisti (Verplicht) • TIW, jaargang 3. Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Filosofie en ethiek van de techniek Docenten:

• Dr. W.N. Houkes (verantwoordelijk docent) • Dr. C.F.R. Illies (mede-docent)

Inlichtingen:

·Seer. F&ET- IPO 2.21- [email protected] tel. 4753 ·Dr. W.N. Houkes- IPO 2.35- tel: 2746w.n.houkes @trn. tue.nl

Studyweb:

http:ffstudyweb.tue.nlf

168

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, Tentamenvorm:

2

uur

• Schriftelijk, 3 uur, Semester r Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F

Studiematerialen: • S. Okasha, Philosophy of Science. A Very Short Introduction (Oxford University Press, 2002). (aanbevolen) Opmerking: Just for pre-master students. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: • Gain insight into the specific nature of technology and some central philosophical issues regarding technology. • Introduction to philosophical issues regarding scientific knowledge and methodology. • Introduction into the basis notions of Ethics • Capability to apply central notions and perspectives of moral theory to real-life cases. Inhoud:

The course consists of two parts; the first focuses on methodological issues, the second on moral issues. The methodological part introduces several philosophical questions and doctrines regarding the (technological) sciences: Can science be distinguished from pseudo-science? Is there a unique scientific method? Can scientific theories be justified on experiential data alone? How may one theory be preferred over another? What is the ultimate aim of science? The ethical part addresses three basic questions of engineering ethics: Why does ethics matter in engineering? Who is morally responsible for an organization (e.g., a company); in particular, what is the role and responsibility of an engineer -working for or employed by that organization- in various parts of the design process? 3· What is the content of ethical reflection?

r.

2.

169

oN285 Intemationale organen Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) Docenten:

• Dr. Jr. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. TDS- PAV Q 1.03- [email protected] tel. 2246 • Dr.lr. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny- PAV Q 1.04- tel: 2439 - [email protected]

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwij svorrn: • opdracht(en) Nadere inforrnatie volgt later via Internet. Opmerking: oN365 Bouwtechniek voor de tropen Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • B, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 4, Certi£progr. Ontwikkelingsproblematiek en varianten: Techn. (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Voorkennis:

• 7 Po 5o -Constructief ontwerpen Ib (aanbevolen) • 7 P210 -Constructief ontwerpen 2 (aanbevolen) •7P240 -Ontwerpen van funderingen en grondrnechanica I (aanbevolen) •7S01o -Bouwtechniek I (aanbevolen) •7So5o -Bouw£Ysicaflicht (aanbevolen) • 7So6o- Bouw£Ysicafwarrnte (aanbevolen) •7To5o- Bouwtechniek 2 (aanbevolen)

170

Docenten:

• Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde Deligny (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen: • Seer. TDS - PAV Q 1.03 - [email protected] -tel. 2246 ·Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde Deligny- PAV Q 1.04- tel: 2439 - [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: • Dictaat. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving De student wordt in staat geacht om bouwinaterialen en Leerdoelen: bouwconstructie systemen voor toepassing in tropische landen te kunnen selecteren en evalueren. In het vak "Bouwtechniek voor de tropen" komen de volgende Inhoud: onderwerpen aan de orde: Sociaal- economisch en sociaalculturele aspecten van bouwen in de tropen. Bouwmaterialen in tropische landen: aarde, puzzolanen, hout, bamboe, etc. Bouwconstructies en onderdelen van gebouwen in tropische landen; Inleiding in bouwtechnieken voor civiele werken die toepasbaar zijn in tropische landen: wegen, bruggen, water. oN420 Ontwikkelingseconomie I Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang I, Semester I Blok B tot en met Semester I Blok opleiding: C (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4. Semester I Blok B tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Engels) Doelgroep • TIW, Certi£ progr. Ontwikkelingsproblematiek en Techn. varianten: (Verplicht) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: T echnologie en Beleid • Sectie: Technology and development studies Voorkennis: • oA4I0 -ETI r: inleiding en macro economie van technologie en innovatie (aanbevolen) • oA66o- ETI 2: technologische innovatie en interventies (aanbevolen) • oN440- Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek (aanbevolen)

171

Vervolgvakken:

• oN450 -Projectvak certificaatprogramma ontwikkelingsproblematiek en techniek • oNNro-Appraisal, Planning & implementation of technical projects in developing ...

Docenten:

• Pro£dr. A. Szirmai (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. TDS- PAV Q 1.03- [email protected] tel. 2246

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • ro weken college, 2 uur • 2 weken instructie Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D

Studiematerialen: ·AP. Thirlwall, Growth and Development, with special reference to developing economies, seventh edition, London, PalgravefMacMillan, I997· (verplicht) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Kennis van en inzicht in de theoretische en empirische analyse van de economische determinanten van groei en stagnatie in ontwikkelingslanden. Bijbrengen van de noodzakelijke analytische vaardigheden voor de analyse van de economische en technologische problematiek van ontwikkelingslanden. Inhoud: De cursus biedt een inleiding in het vakgebied van de ontwikkelingseconomie. De nadruk ligt op de empirische en theoretische analyse van de determinanten van economische groei of stagnatie in ontwikkelingslanden. Speciale aandacht wordt besteed aan de invloed van nationale en intemationale beleidsstrategieNn op de economische prestaties van een land. Er wordt aandacht besteed aan de economische analyse van technologiekeuze en van de betekenis van innovatie, technologische verandering en diffusie van technologie voor economische groei. In de colleges wordt ingegaan op de volgende onderwerpen: meting en analyse van groei en catch up, klassieke en modeme ontwikkelingstheorieen, de produktiefunctie en de rol van arbeid, kapitaal en technologische verandering, technologiekeuze en technologische veranderingen, industrialisatiestrategieen, structured aanpassingsbeleid, de rol van ontwikkelingshulp in ontwikkeling en technologiediffusie.

172

oN421 Devdopment Theory. Strategy and Policy Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang 1, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) Doelgroep • TIW, jaargang 4, Certi£ progr. Ontwikkelingsproblematiek en varianten: Techn. (Keuzevak) Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologic en Beleid • Sectie: Technology and development studies Voorkennis: • oN44o- Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek (aanbevolen) lhe two courses can also be taken simultaneously Docenten: • Dr. H.A. Romijn (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: ·Seer. TDS - PAV Q 1.03 - [email protected] -tel. 2246 • Dr. H.A. Romijn- PAV Q 1.21- tel: [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentarnengegevens Onderwijsvorm: • 7 weken college, 2 uur • 2 weken werkcollege • 2 paper presentation sessions by students Tentamenvorm:

• (Eind)presentatie en • (Eind)verslag • Course paper (individual or in small groups) Written taken home exam

Studiematerialen: • Syllabus (digitaal beschikbaar via Studyweb) (aanbevolen) Opmerking: TIW Optional duster in Technology and Development Studies Inhoudsbeschrijving In this course students learn to recognise the interaction Leerdoelen: between development theory and the practice of development policy making from 1945 to the present. Particular attention is paid to how the design and implementation of industrialtechnical projects and programmes has been influenced by 'fashions' in development thinking and theorising.

173

Inhoud:

lhe course provides an chronological overview of development theories that have been dominant at some point between I945 to the present day. lhese are, mainly, modernisation, structuralism, neo-Marxism and dependencia, basic needsfhuman development, neo-liberalism, and neostructualism. Students then prepare papers and give presentations, in which they explore how the basic principles from these development theories have been reflected in the national development strategies adopted by goverments, aid donors, and other parties. Moreover, students identify the ways in which theorizing about development has influenced the way in which specific technical projects and programmes have been set up and implemented in the context of these development strategies. lhis often includes impact on the actual technological characteristics of these projects and programmes. Project examples are drawn from a range of developing countries and cover cases from sustainable energy, building and construction, telecom, and production technology. Additional technological fields can be accomodated depending on the interests and backgrounds of the students.

oN44o Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang 1, Semester 1 Blok A tot en met Semester 1 Blok opleiding: B (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Engels) Doelgroep • TIW, Certi£progr. Ontwikkelingsproblematiek en Techn. varianten: (Verplicht) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Technology and development studies Vervolgvakken: • oEE2o -Technology and growth • oN420- Ontwikkelingseconomie I • oN421 -Development lheory, Strategy and Policy • oN450- Projectvak certificaatprogramma ontwikkelingsproblematiek en techniek Docenten: • Pro£dr. A. Szirmai (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Seer. TDS - PAV Q 1.03 - [email protected] tel. 2246

Studyweb:

http:/ fstudyweb.tue.nlf

174

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvonn: • IO weken college, 2 uur Tentamenvonn:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • essaytentamen

Studiematerialen: ·A. Szirmai, The Dynamics of Socio-Economic Development. An Introduction, Cambridge, Cambridge University Press, 2005. (verplicht) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De cursus biedt een brede inleiding in de problematiek van ontwikkelingslanden. De in deze cursus opgedane kennis vonnt een noodzakelijke voorwaarde voor de bestudering van technologie en innovatieproblematiek van ontwikkelingslanden in verdere fasen van de studie. Inhoud: Aan de orde komen onder meer: het ontwikkelingsbegrip en zijn economische en sociale dimensies, lange tennijnprocessen van groei en stagnatie in ontwikkelingslanden, detenninanten van groei en stagnatie, waaronder technologische verandering. De cursus besteed vervolgens aandacht aan deelfacetten van ontwikkeling, waaronder: technologie en innovatieproblematiek van ontwikkelingslanden, onderwijsproblematiek, demografische problematiek, gezondheidszorg, agrarische ontwikkeling, industrialisatie, staatsvorming, veranderingen in de intemationale orde, en de rol van ontwikkelingshulp. oN450 Projectvak certificaatprogramrna ontwikkelingsproblematiek en techniek Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep varian ten:

• TIW, Certifprogr. Ontwikkelingsproblematiek en Techn. (Verplicht)

Studiepunten barna: Verzorgd door:

8

Voorkennis:

• oN440- Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek (verplicht)

Docenten:

• Mr.Ir.ing. l.P. Biemond (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. TDS- PAV Q 1.03- [email protected] tel. 2246 • Mr.Ir.ing. l.P. Biemond- PAV Q LI4- tel: 4987i. p. [email protected]

Studyweb:

http:J Jstudyweb.tue.nl/

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

175

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college •project • Inleidende colleges aangeboden in de vorm van een intensief seminarfworkshop gecomprimeerd in twee voile lesdagen in april (verplicht) gevolgd door het werken aan enfof op een project in een ontwikkdingsland, of aan een case over een ontwikkdingsproject in Nederland. Tentamenvorm: • Werkstuk • Werkstuk of case Studiematerialen: • Syllabus met hoofdstukken en artikelen over de projectcydus. (aanbevolen) Opmerking: Studenten dienen zich op te geven voor het vak door middel van Studyweb. Dit vak is soortgelijk aan en zal samen gegeven worden met oNNw Appraisal, planning & implementation of technical projects in developing countries. Inhoudsbeschrijving Het ontwikkelen van kennis en praktische vaardigheden Leerdoelen: betreffende de gehele projectcydus, toegespitst op de problematiek van technische projecten in ontwikkelingslanden. De projectcydus omvat project beoordeling, planning, implementatie en evaluatie. Ook zal er aandacht zijn voor de problematiek van het wonen en werken in ontwikkelingslanden. Het vak valt uiteen in een theoretische inleiding Inhoud: (instructiecollegesfworkshop en zelfstudie, maximaal twee weken) en een praktische opdracht (minimaal vier weken). Tijdens de inleiding, gecomprimeerd in twee volle lesdagen in een weekend, maken de studenten kennis met verschillende onderdelen van de projectcyclus. De nadruk komt te liggen op technieken voor de ex- ante financiele beoordeling van projecten, op projectvoorbereiding, planning en uitvoering, en op technieken voor de ex-post evaluatie van projecten. Tevens zal er aandacht worden besteed aan het wonen en werken in een ontwikkelingsland. Vervolgens verdiepen de studenten zich zelfstandig in die onderdelen van de projectcydus die voor hun praktische opdracht relevant zijn. Deze opdracht, (op voorhand) in samenspraak met de coordinator van het certificaatprogramma en de betrokken docenten geformuleerd, zal uitgevoerd worden in een ontwikkelingsland of in Nederland. Bij het uitvoeren van de opdracht zullen de studenten zich in relatie tot een ontwikkelingsproject toespitsen op een of meerdere onderdelen van de projectcydus.

176

Ter afronding van de praktische opdracht schrijven de studenten een verslag waarin ze hun bevindingen documenteren en waarin ze aanbevelingen doen voor de betrokken partijen bij hun project. Daamaast worden ze gevraagd hun project te presenteren tijdens een bijeenkomst met collega COT-studenten enfof studenten Technology and Development Studies. oN461 lntemationale technologie transfer Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands, Verkort, Avondstudenten) Doelgroep • TIW, Certi£progr. Ontwikkelingsproblematiek en Techn. varianten: (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Voorkennis: • aNNie-Appraisal, Planning & implementation of technical projects in developing ... (aanbevolen) Verplichte vakken TIB 3e studiejaar, gewenst Vervolgvakken: •oNI45 -Integratieproject • oN450 - Projectvak certificaatprogramma ontwikkelingsproblematiek en techniek • oNN10-Appraisal, Planning & implementation of technical projects in developing ... Docenten: ·Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde Del.igny (verantwoordelijk docent) • Mr.drs. E. F. darkson (mede-docent) Inlichtingen: • Seer. TDS - PAV Q 1.03 - [email protected] tel. 2246 ·Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde Del.igny- PAV Q 1.04- tel: 2439- [email protected] Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) • 5 weken college 2 uur (in blok A) groepsopdracht (blok B) Voor college: zie oEE5o

177

Tentamenvorm:

• (Eind)toets, 3 uur, Semester I Blok A • (Eind)toets, 3 uur, Semester I Blok B •werkcollegef(groeps)verslag en presentatie

Studiematerialen: • Wordt nader bekend gemaakt. (aanbevolen) Opmerking: Voor college: zie oEEso Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De student is na het volgen van het vak in staat om intemationale technologie transfers van en naar industriele sectoren in verschillende innovatiesystemen te kunnen analyseren, begeleiden en evalueren. In het vak 'Intemationale Technologie Transfer' wordt de Inhoud: diffusie en adoptie van technologieen van en naar industriele sectoren in verschillende innovatiesystemen in intemationaal maatschappelijk perspectiefbehandeld. Aan de orde komen kembegrippen (zoals technologiestatus en technologiekeuze), onderliggende theorieen en empirische bevindingen ten aanzien van processen, kanalen, juridische vormen en technologische en maatschappelijke effecten van intemationale technologie transfers. oN470 Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieen Algemene gegevens Studiejaar: 2oosj2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D opleiding: (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep varianten:

• TIW, jaargang 4, Certi£progr. Ontwikkelingsproblematiek en Techn. (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Voorkennis: Verplichte vakken TIB 3e studiejaar, gewenst • Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny (verantwoordelijk Docenten: docent) Inlichtingen:

Studyweb:

• Seer. TDS- PAY Q 1.03- [email protected] tel. 2246 • Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny - PAV Q 1.04 -tel: 2439- [email protected] http:/ Jstudyweb.tue.nlf

178

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvonn: • 3 weken werkcollege, 2 uur • en groepsopdracht Tentamenvonn: • Werkstuk Studiematerialen: • Wordt nader bekend gemaakt. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De student moet inzicht geven m.b.t. de wijze waarop om aanbevelingen gedaan kunnen worden voor interventiemaatregelen die een bijdrage leveren aan het optimaliseren van innovaties, technologie ontwikkeling en intemationale technologie transfers, die leiden tot een verbetering van het concurrerend vennogen van sectoren en tot sociaal- economische ontwikkeling in een land. Inhoud: In het vak 'Technologiebeleid voor innovatiesystemen in ontwikkelingseconomieen' worden inleidingen gegeven met betrekking tot de kembegrippen, onderliggende theorieen en empirische bevindingen ten aanzien van technologiebeleid en technologische en maatschappelijke effecten daarvan. Het begrip 'technologie ontwikkeling' speelt hierbij een centrale rol. De studenten krijgen een groepsopdracht om een onderzoeksplan te ontwerpen voor de analyse van de technologische ontwikkelingssituatie in een bepaalde sector en een bepaald land. De analyse richt zich op de status van (I) genereren van de technologie; (2) diffusie, adoptie en implementatie van technologie; (3) de effecten van de technologiestatus. Op basis van zo'n analyse kunnen naderhand interventievoorstellen gedaan worden waannee de technologie-ontwikkeling in banen geleid kan worden die leiden tot een verbeterde concurrentiepositie van de betrokken sectoren en sociaal-economische ontwikkeling in hetland. oN531 Technologie. innovatie & cultuur Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Vak is vervangen • oN400- Capita Selecta Technology and Development Studies door: m.i.v. 2005-2006 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester I Blok C tot en met algemeen: Semester 2 Blok D (Keuzevak, Nederlands) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Keuzevak, Nederlands)

179

Doelgroep opleiding:

• TIW, jaargang 4, Semester r Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Keuzevak, Nederlands)

Doelgroep varianten:

• TIW, jaargang 4, Certi£progr. Ontwikkelingsproblematiek en Techn. (Verplicht)

Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

2.9 3

Docenten:

• Pro£dr. A. Szirmai (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. TDS- PAV Q r.o3- [email protected] tel. • Pro£dr. A. Szirmai- PAV Q 1.25 -tel: 4021 [email protected]

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid 2246

Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • zelfstudie • Dit vak wordt in het jaar 2005-2006 slechts gegeven dmv zelfstudie. Het vak staat uitsluitend open voor studenten die het Certificaatprogramma Technology and Development Studies volgen, als onderdeel van de Capita Selecta in dat programma. Tentamenvorm: • Scriptie Studiematerialen: • Reader Technologische innovatie en cultuur. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Kennismaken met en inzicht verkrijgen in de culturele aspecten en mechanismen die succesvolle adoptie, diffusie, adaptatie en implementatie van technologieen in zich ontwikkelende economieen bepalen. Inhoud: De manier waarop wij in hoog ontwikkelde Ian den technologie(complexen) benaderen, verschilt sterk van de manier waarop dat in minder ontwikkelde Ianden gebeurt. Technologie is niet 'waardenvrij' en de succesvolle adoptie, diffusie, adaptatie en implementatie ervan worden (mede) geconditioneerd door een groot aantal culturele factoren. Na een korte inleiding over het begrippen 'ontwikkeling' en 'technologie en innovatie in de context van ongelijkheid' wordt ingegaan op verschillende theorieen van transculturele comrnunicatie. De theorieen worden daama toegepast op een aantal praktijkvoorbeelden zoals de ontwikkeling van de sneeuwscooter, de bouw en het opstarten van een elektriciteitscentrale en het implementeren van een gezondheidszorgprogramrna. Aan de hand van de analyse van de praktijkvoorbeelden wordt een checklijst samengesteld met de meest voorkomende vormen van transculturele miscommunicatie.

180

Daarbij wordt onder meer aandacht besteed aan de rol van normen en waarden, kennis en kunde, wetenschap en technologieachtergrond. Tot slot worden instrumenten aangereikt om transculturele miscommunicatie bij het uitoefenen van het ingenieursberoep te voorkomen.

oN 54I Integratieproject TIB/developing economies Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6- vak wordt in studiejaar 2005 NIET gegeven Doelgroep • TIW, jaargang 5, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) Sh1diepunten 5·7 afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten:

• Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny (verantwoordelijk docent) • Dr. H.A. Romijn (mede-docent)

Inlichtingen:

• Dr.Ir. E.L.C. van Egmond-deWilde DeLigny- PAY Q 1.04- tel: 2439 - [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • I week college, I uur • ontwerp gericht onderwijs • en Groepsopdracht Tentamenvorm: • Scriptie Studiematerialen: • Zie studiewijzer Integration Project (TIBfDE). (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving • De student wordt in staat gesteld de inzichten die hij Leerdoelen: heeft opgedaan in de theoretisch georienteerde studieonderdelen zelf in de praktijk te toetsen door methoden toe te passen voor de analyse en evaluatie van industrialisatie, technologie-ontwikkeling en technologische capabiliteit in een bepaalde productiesector in een aangegeven ontwikkelingsland. • De opdracht moet resulteren in het ontwerpen van een (meer) adequaat beleid voor deze sector. Inhoud:

181

oN601 Technologieoverdracht aan ontwikkelingslanden: juridische aspecten Algemene gegevens Stucliejaar: 2005/2006 Doelgroep ·TIW, jaargang 4 (Keuzevak, Nederlands) opleiding: Studiepunten 2.9 afbouw: Yerzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid Docenten: • Mr.drs. E.F. Clarkson (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Seer. R&T- PAY Q 1.12- [email protected] tel. 2741 • Mr.drs. E. F. Clarkson- PAY Q 1.15- tel: 3413e.£[email protected]

Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: • zelfstuclie Tentamenvorrn:

• Werkstuk en • Mondeling Stucliematerialen: • D. Kokkini-Latridou, P.J.I.M. de Waart, 'Overdracht van technologie aan ontwikkelingslanden', Kluwer 1984, Reader 'Technologie-overdracht aan ontwikkelingslanden. Juridische aspecten'. (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Het verschaffen van elementaire kennis en inzicht t.a.v. de nationale en intemationale regulering van overdracht van technologie. Inhoud: Centraal staat de bestudering van de belangrijkste rechtsbronnen op het gebied van overdracht van technologie aan ontwikkelingslanden. Deze rechtsbronnen zijn investeringswetten, privaatrechtelijke overeenkomsten, overeenkomsten tussen multinationale ondernemingen en overheden van ontwikkelingslanden; nationale technologie regelingen van ontwikkelingslanden, fiscale regelingen van oorsprong staat en gastland; voorts bilaterale verdragen, (sub)regionale en mondiale regelingen of regelingen in wording, waaronder gedragscodes.

182

oN9o6 Voorbereiding zelfstandig onderzoekfafstuderen TIBfDE Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 5. Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw: Verzorgd door:

8.6

Docenten:

• Diverse docenten (verantwoordelijk docent)

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Bdeid

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwij svorm: • project • individuele begdeiding Tentamenvorm:

• (Eind)verslag en (Eind)presentatie

Studiematerialen: • Afhankdijk van het afstudeeronderwerp. (aanbevolen) Opmerking:

Inlichtingen: Mstudeercoordinator: Dr.ir. E.L.C. van Egmondde Wilde de ligny, PAY Q 1.04, tel.: 2439. email: e.v.egmond@tm. tue.nl Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het onderdeel van de opleiding heeft als doel te komen tot een goed onderbouwd afstudeervoorstel onder begeleiding van de beoogde afstudeerdocent. Inhoud: Het vak 'voorbereiding zelfstandig onderzoekfafstuderen ISfDE start in trimester 5.1 (2 SP) en krijgt een vervolg in trimester 5.2 (4 SP). Naast het formuleren van een geschikte doel- en probleemstelling wordt de geboden ruimte tevens ingezet ten behoeve van literatuurstudie ten behoeve van het afstudeerproject. Studenten worden zo, als voorbereiding op hun afstuderen, begeleid in het zdfstandig verzamelen, analyseren, interpreteren van en rapporteren over recente theoretische en empirische literatuur over 'innovatiesystemen in zich ontwikkelende economieen'. Tevens moet de student de ruimte gebruiken voor een orientatie op de onderzoeksmethodologische aspecten die van belang zijn voor het afstudeerproject. Op deze wijze kan de student zich inzicht verschaffen in de specifieke keuzeproblemen en knelpunten die men mag verwachten bij het verrichten van (technischmaatschappelijk) onderzoek naar innovatiesystemen in zich ontwikkelende economieen.

183

Voor- en nadelen van diverse hoofdvorrnen van onderzoek toegespitst op de situatie in ontwikkelingslanden. Centrale (keuze)problemen bij het uitvoeren van surveys in ontwikkelingslanden:o.a. operationalisering, steekproef trekken en methoden van dataverzameling; de diversiteit van mogelijke oplossingen. oN936 Afstuderen technologie en innovatiebeleid/developing economies Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands, Verkort) • TIW, jaargang 5, Semester r Blok C tot en met Semester 2 Blok D, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw: Verzorgd door:

34·3

Voorkennis: Docenten:

Overige examenonderdelen dienen afgerond te zijn. • Diverse docenten (verantwoordelijk docent)

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid

Inlichtingen:

• Seer. TDS- PAV Q r.o3- [email protected] tel. 2246 Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: • afstudeerproject Tentamenvorrn:

• Opdracht(en) • Onderzoeksvoorstel, tussentijdse en eindvoordracht, afstudeerverslag, individuele verdediging

Studiematerialen: • In overleg met eerste begeleider. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het afstudeeronderzoek client ter afronding van de studie en Inhoud: voor het opdoen van ervaring op het gebied van het functioneren in intemationale context alsmede op het gebied van het functioneren in de beroepspraktijk. Het afstudeeronderzoek is een onderzoeksopdracht, waarbij de student een onderwerp zelfstandig bestudeert, uitwerkt en daarover rapporteert. De afstudeeronderzoeken worden uitgevoerd in ontwikkelingslanden gedurende een periode van 6 maanden. Voorbereidingen voor het onderzoek in het buitenland namen ca. 4-6 weken in beslag, hetgeen client te resulteren in een geschreven afstudeervoorstel. Hierbij richt zich men d.m.v. literatuurstudies en contacten met relevante bedrijven en instellingen op het land, de regio en de specifieke sector die samenhangen met het afstudeeronderwerp.

184

De totale periode voor het afstuderen indusief de afronding van het onderzoek met het schrijven van een eindverslag vergt nominaal 9 maanden tijd. De afstudeeronderzoeken vinden vooral plaats in ontwikkelingslanden waar afstudeerprogramma's zijn overeengekomen met organisaties, instituten en ondememingen, zoals in Tanzania, Indonesie, Thailand of Costa Rica. oNN1o Appraisal. Planning & implementation of technical projects in developing... Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIP, jaargang 1, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands, Verkort) • TIW, jaargang 4, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Technologie en Beleid • Sectie: Technology and development studies Voorkennis: • oN440- Inleiding in de ontwikkelingsproblematiek (verplicht) Docenten:

• Mr.lr.ing. I.P. Biemond (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. TDS- PAV Q 1.03- [email protected] tel. 2246 • Mr.lr.ing. I.P. Biemond- PAV Q r.14- tel: [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • project • Introduction lectures will be offered in the form of an intensive seminarfworkshop that takes place during two full days in a weekend in April (mandatory), followed by the writing of a proposal for an (imaginary) project. Students are expected to prepare for the weekend and the writing of the paper through self study. Tentamenvorm: • (Eind)verslag Studiematerialen: • Syllabus met hoofdstukken en artikelen over de projectcydus (aanbevolen) Opmerking: Students will have to register by means of studyweb. The course is similar to and will be jointly given with oN450 project course for the certificate programme ofTechnology and Development Studies.

185

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Acquisition of analytical toolkit needed for preparation, planning, ex-ante appraisal and implementation of industrialtechnical projects specifically n a developing country context. Getting a good feel for the broad range of problems that may occur in that process, and how one can avoid some of these problems through good project preparation and intelligent planning. In addition, attention is paid to problems of working and living in developing countries. Inhoud: Good project appraisal, preparation and planning are important conditions for successful project implementation, especially in developing countries where there are manifold uncertainties in the environment of the project. Many problems that arise during the implementation phase arise from bad preparation and inadequate planning. In this course students acquire the basic awareness, knowledge and analytical methods to carry out these tasks. Aside from some instruction lectures which cover the basic theory and methods, the emphasis is on practical application of the techniques through actual project cases. Students are asked to write a project proposal covering (parts of) the project cycle. oP320 Cognitie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok C algemeen: tot en met Semester 2 Blok D (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology varianten: Interaction (Verplicht) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Vervolgvakken: • oP392- Advanced Perception • oP393 -Advanced Cognition Docenten: •I.J.E.I. van Rooij (verantwoordelijk docent)

186

Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20 - [email protected] tel. 2921 •l.J.E.l. van Rooij- IPO 0.15- tel: 3163- [email protected] Studeerwijzer: http:ffstudyweb.tue.nl Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nl/ Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 3 uur • zelfstudie Tentamenvorm:

• Opdracht(en)

Studiematerialen: • Orginele artikelen (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Een introductie in de wetenschappelijke studie van menselijke cognitie. De cursus behandelt vragen en onderzoeksmethoden in de Inhoud: cognitiewetenschap, en haar historische en conceptuele fundamenten in de psychologie, kunstrnatige intelligentie en filosofie. Zowel experimentele als theoretische benaderingen zullen besproken worden. De nadruk van de cursus ligt op cognitie wetenschap als fundamentele wetenschap, met speciale interesse voor computationele modellen van cognitie. oP330 Human factors 2 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 opleiding: BlokE (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok E (Keuzevak, Engels) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek lnteractie Voorkennis: • oA340- Gebruiksgericht ontwerpen: human factors 1 (verplicht) • oP 420- Perceptie (verplicht) • Dr. W.A. IJsselsteijn (verantwoordelijk docent) Docenten: • Pro£dr. D.G. Bouwhuis (mede-docent) • MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 2921 Inlichtingen: • Dr. W.A. IJsselsteijn- IPO 1.37- tel: 4455 [email protected] • Pro£dr. D.G. Bouwhuis- IPO 1.39- tel: [email protected] Studeerwijzer: http:ffwww.tm.tue.nlfowinfofoP33ofDefault.htm

187

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvonn: • 9 weken werkcollege, 2 uur • zelfstudie Tentamenvonn: • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 BlokE • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F Studiematerialen: ·Andy Clark (2003). Natural-Born Cyborgs. Oxford U.P. (verplicht) • Capita Selecta; see www.ijsselsteijn.nljhf2.html (verplicht) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Human Factors 2 aims to convey advanced knowledge and understanding of the complex relation between mind and technology, in the context of current technology-dense environments: from laptops, mobile phones, and PDA's, to ambient intelligence, smart homes, and augmented reality. A central issue is the usability of technological products, systems, and environments studied from the perspective of perception, cognitive science and ergonomics. Students will need to become familiar with the skill of translating analytical knowledge into understanding, designing, and evaluating technological systems and environments . Inhoud: • Systematic analysis of human interactions with products, systems, and environments in the context of perception, cognition, action, and communication. • Introduction to the concepts of functionality, usability, pleasure of use, and other human-centred metrics, as well as their related research methodologies.

•

•

Human experience and interactive behaviour in various contexts of use: situated interaction, ambient intelligence. Introduction to advanced technological environments, and their related human factors challenges and potential solutions: smart homes, ubiquitous computing, augmented reality.

oP342 Consument en Milieu Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D, opleiding: Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands)

188

Studiepunten bama: Verzorgd door: Voorkennis:

6

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie • oP390- Sociale psychologie (aanbevolen) • oP4 70- Consumentengedrag, productbeoordeling en gebruikskeuze (aanbevolen) Docenten: • Pro£dr. C. J.H. Midden (verantwoordelijk docent) • Dr. A.L. Meijnders (mede-docent) Inlichtingen: • MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 • Pro£dr. C.J.H. Midden- IPO 1.21- tel: 3446c. [email protected] • Dr. A.L. Meijnders- IPO 1.36- tel: 4210a.l.meijnders @tm.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • zelfstudie • opdracht(en) • Individuele opdrachten Discussie mondelinge presentatie Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim Studiematerialen: • Gardner, G.T. en Stem, P.C. (2002). Environmental problems and human behavior. Boston, MA: Pearson. (verplicht) • Wetenschappelijke artikelen. (verplicht) Verplicht vak voor Masters Energy en een keuzevak voor Opmerking: overige Masters. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De studenten hebben een grondige kennis van de relatie tussen menselijk gedrag en milieuproblemen. Zij zijn in staat psychologische theorieen en bevindingen van sociaalwetenschappelijk onderzoek te gebruiken om de impact van menselijk gedrag op milieuproblemen te analyseren en vice versa. Zij zijn in staat om onderzoekmethoden en resultaten kritisch te beoordelen, en een geschikte onderzoeksset-up te kiezen voor een speciale onderzoekskwestie. Zij weten hoe menselijk gedrag te sturen, gebaseerd op wetenschappelijk inzicht. Inhoud: Het college bestaat uit twee delen. Deel r geeft een overzicht van het veld van menselijk gedrag en milieuproblemen. De studenten bestuderen de condities die pro-milieu gedrag afdwingen, en zij verdiepen zich in strategieen van gedragsverandering, zoals voorlichting, beloning, en community management.

189

Met behulp van thuisopdrachten werken de studenten het hoek door. De thuisopdrachten vorrnen het uitgangspunt van de seminars. Deel 2 van het college geeft een dieper inzicht in geselecteerde thema's zoals sociale dilemma's, gewoontegedrag en milieu communicatie. Dit inzicht wordt verkregen door het lezen, presenteren en bediscussieren van wetenschappelijke artikelen in de seminars. oP352 Communication Analysis Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Voorkennis:

• oP330- Human factors 2 (aanbevolen)

Docenten:

• Dr. P.H. Westendorp (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20- [email protected] tel. 2921 • Dr. P.H. Westendorp- IPO 0.13- tel: [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: • 9 weken werkcollege, 2 uur • opdracht(en) Tentamenvorm:

• Opdracht(en) • afrondend gesprek

Studiematerialen: • presentaties en artikelen die tijdens het college uitgereikt worden (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving 1. Inzicht verkrijgen in enkele fundamentele aspecten van Leerdoelen: de communicatie van de mens met het onderzoek naar, invoering van en gehruik van technische producten, omgevingen en diensten. 2. Vaardigheid verwerven om op zulke communicatie systematisch te analyseren, zowel wat hetreft argumentatie als wat betreft psychologische en sociologische machtsstructuren en invloeden.

190

Inhoud:

Aan de orde komen diverse mogelijkheden voor de analyse van communicatie, zoals formele logica, argumentatieleer en andere modellen voor het analyseren van argumentatie in betogende teksten, maar ook de invloed van psychologische en sociologische aspecten op diverse soorten massacommunicatie. Deze analysemethoden en modellen zullen worden toegepast op diverse soorten massacommunicatie die te maken kunnen hebben met de ontwikkeling, de introductie en het gebruik van technologie, zoals de rapportage over wetenschappelijk onderzoek, communicatie van en over techniek en reclame.

oP362 User Assistance Design Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep o TIW, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

o

Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

Voorkennis:

o

oP330- Human factors 2 (aanbevolen)

Docenten:

o

Dr. P.H. Westendorp (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

o

o

o

MTI - IPO 1.20 - [email protected] tel. 2921 Dr. P.H. Westendorp- IPO 0.13 -tel: [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o 9 weken werkcollege, 2 uur o opdracht(en) Tentamenvorm:

o

o

Opdracht(en) afrondend gesprek

Studiematerialen: o Presentaties en artikelen die tijdens het college uitgereikt zullen worden (aanbevolen) Inhoudsheschrijving I. Kennis verwerven van de problematiek van het gebruik Leerdoelen: van complexe apparatuur met een uitgebreide en diverse functionaliteit. 2. Inzicht verkrijgen in de noodzaak en de mogelijkheden van hulp bij het begrijpen en kunnen toepassen van zoveel mogelijk gewenste functionaliteit. 3· Inzicht verkrijgen in de mogelijkheden om gebruikers te ondersteunen bij het begrijpen, activeren van functies van apparatuur en programmatuur. 4· Inzicht verwerven in de (toekomstige) mogelijkheden van user assistance 191

Inhoud:

User Assistance (UA) omvat alle mogelijkheden om gebruikers van complexe apparatuur en programrnatuur te helpen de User Interface (UI) ervan te begrijpen. Dus o.a. de gebruiksaanwijzing, de interne en externe online help, hulp via internet, gebruikersgroepen, FAQs, tutorials, guided tours, enz. Onderwerpen die aan de orde komen: noodzaak en nut van User Assistance; productgeorienteerd versus ta.akgeorienteerd; soorten gebruikersinformatie en ~instructies; contextgevoelige hulp; ontwerpfasen van de hulp (toegang, selectie, navigatie, presentatie en toepassing). Studenten analyseren en vergelijken ontwerpen van hulpsystemen. Ze ontwikkelen mogelijkheden en eisen waaraan een hulpsysteem moet voldoen en bestuderen de keuzes die daarbij gemaakt moeten worden. Ook wordt gekeken naar de nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden om gebruikers te helpen hun technische producten optimaal te gebruiken.

oP370 Besliskunde Algemene gegevens Studiejaar: 2005J2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Verplicht, Nederlands) Doelgroep varianten:

• TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology Interaction (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bam a: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Docenten: • Pro£dr. G.B. Keren (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• MTI- IPO r.2o - [email protected] -tel. 2921 • Pro£dr. G.B. Keren- IPO 0.14- tel: 2845 [email protected]

Studeerwijzer: http:/ Jstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C en •Werkstuk

Studiematerialen: • J. Baron: Thinking & Deciding (third edition) Cambridge University Press. (aanbevolen)

192

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Introductie in bet vakgebied Besliskunde (Decision Sciences) met nadruk op de gedragsaspecten en de specifieke toepassingen in bet TEMA-domein. Inhoud: Besliskunde kan behandeld worden vanuit twee perspectieven. Het normatieve perspectief is gebaseerd op wiskundige modellen en logica. Het beschrijvende ~erspectiefbestudeert in welke mate menselijk gedrag correspondeert met deze normatieve modellen. In dit college ligt de nadruk op de psychologische processen die ten grondslag liggen aan de discrepanties tussen de normatieve en descriptieve modellen. Aan de orde komen thema's zoals probability theory (kans theorie), heuristics and biases in probabilistic reasoning, risk assessment (risicoschattingen), utility theory, choice behavior (keuzegedrag). oP38o Data-analyse I Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek lnteractie Voorkennis: • 2SI85- Statistiek I (aanbevolen) • 2SI95- Statistiek 2 (aanbevolen) Onderzoeksmethoden Dataverzameling Vervolgvakken: • oP 404- MTI onderzoeksproject • oP 44I -Data-analyse 2: measurement • oP5I4 -MTI-onderzoeksproject voor VKO-deeltijd Docenten: • Pro(dr. G.B. Keren (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20 - [email protected] tel. 292I • Pro£dr. G.B. Keren- IPO o.r4- tel: [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 3 uur • en werkgroepsbijeenkomsten. College = 9 x 2 uur + 9 x I uur (per week)

193

Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • en huiswerkopdrachten

Studiematerialen: • Ralph L. Rosnow en Robert Rosenthal: Beginning Behavioral Research. A conceptual primer. 5th edition. New Yersey.Pearson Prentice Hall. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Voor de latere beroepspraktijk is het noodzakelijk dat MTIingenieurs inzicht hebben in en ervaring hebben met empirisch onderzoek naar gebruikersgedrag en de hanteerbaarheid van technische systemen. Doel van Dataanalyse I en II is, voortbouwend op vakken als Onderzoeksmethoden, Dataverzameling en Statische Methoden I en 2, methodische en statistische bagage te verschaffen voor de opzet van eigen onderzoek en de bijbehorende data-analyse. In Data-analyse I ligt de nadruk op technieken voor Inhoud: laboratorium onderzoek naar bruikbaarheid en hanteerbaarheid van technische omgevingen, producten en systemen. Aan de orde komen onder meer: ontwerpen van experimented onderzoek, algemene beginselen van data-analyse en meer specifiek variantie-analyse en regressie-analyse. oP39I Social Psychology Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester I Blok B tot en met algemeen: Semester I Blok C (Keuzevak, Engels) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester I Blok B tot en met Semester I Blok C (Keuzevak, Engels) Doelgroep opleiding:

• HTI, jaargang I, Semester I Blok B tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok B tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Engels)

Studiepunten

3

bam a:

Verzorgd door:

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

Docenten:

• Dr. F.G. Kaiser (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 • Dr. F .G. Kaiser- IPO 1.22 -tel: 475I - [email protected]

Studyweb:

http:ffstudyweb.tue.nlf

194

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • groepsopdracht(en) • zelfstudie • W ekelijkse opdrachten Aile opdrachten zijn een voorwaarde om aan het exarnen deel tenemen. Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester r Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D

Studiematerialen: • Kenrick, D.T. Neuberg, S.L. & Cialdini, R.B. (2004) Social Psychology: Unraveling the mystery. Boston: Allyn and Bacon (3rd edition). (aanbevolen) Opmerking: Het college wordt in het Engels gegeven. Studenten bereiden in groepen een hoofdstuk voor uit het voorgeschreven studieboek en geven daarvan een presentatie en een schriftelijke sarnenvatting.Studenten werken in groepen samen om een van de acht hoofdstukken te presenteren. Zij moeten ook voorbeelden van toepassingen indienen. Inhoudsheschrijving Leerdoelen: This course aims at a better understanding of people's social nature based on the theories and explanations that represent the state-of-the-art social psychology knowledge. Students will become acquainted with approaches that deal with social perception, self-presentation, attitude formation and change, social pressure and prejudices, as well as moral and group behaviour. Students are expected to bridge the gap between theory and potential applications within the frame of "Technology & Society" themselves. Inhoud: Social psychology has to do with how thoughts, feelings and behaviours of individuals are influenced by the actual, imagined or the implied presence of others. Social psychologists seek to understand the social performance of individuals rather than behaviours of groups of people, such as societies or communities. When trying to find explanations, social psychologists commonly stress the significance of social and individual influences whereas personality psychologists preferably focus on personal traits, skills, capabilities and their individual differences. Not surprisingly, if the goal is a more applied one, such as better understanding implementation problems of new technologies or changing people's energy consumption, social psychology theories are the ones that are commonly adopted.

195

oP392 Advanced Perception Algemene gegevens Studiejaar: 2oosj2oo6 Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Voorkennis:

• oP320- Cognitie (aanbevolen) • oP 42I -Perceptie (verplicht)

Docenten:

• Pro£dr. D. G. Bouwhuis (verantwoordelijk docent) • dr L.M.J. Meesters (mede-docent) • Dr. D.J. Hermes (mede-docent) • Gastdocent (mede-docent) • Dr. H.P. de Greef (mede-docent) • Pro£dr. A.G. Kohlrausch (mede-docent)

Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 • Pro£dr. D.G. Bouwhuis- IPO 1.39- tel: 3746 [email protected] ·dr L.M.J. Meesters- IPO 1.27- tel: 3S3I [email protected]

Onderwijs en tentarnengegevens Onderwijsvorm: • IS weken college, 2 uur •IS weken oefeningen, 3 uur • zelfstudie Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim Studiematerialen: • Wordt uitgereikt in college (verplicht)

Inhoudsbeschrijving • Leerdoelen: •

•

•

obtain the routine capability to develop, understand and evaluate models ofhuman perception and cognition to understand the relation between human perception and methods of signal coding for visual and auditory information to obtain insight in the perceptual requirements applicable in a user-centered design approach to optimize current and novel technological developments in multi media application to get insight in the possibilities and limits of human perception in realistic situations.

196

Inhoud:

This course covers advanced knowledge about perceptual processes in interaction with technological media. The course starts with a treatment of quantitative modeling and will present basic human recognition models and models for information representation, as well as methods to develop those and estimate their parameters. Psychological models of representative visual and cognitive tasks, like reading, visual search, object and picture perception will be treated in detail. On the same quantitative basis the principles behind image coding are explained, with special emphasis on perceptual criteria in coding techniques that can produce optimal images with different degrees of compression. Current coding techniques as applied in JPEG and MPEG standards are presented and are elaborated in the exercises. Methods for subjective evaluation of perceptual image quality are discussed and related to the basic psychological models presented before, and to Thurstonian scaling. In the area of audio, treated next, most attention is given to the composition and representation of speech, which is followed by techniques of audio coding and perception along the same lines as for video coding. Popular techniques of audio coding like MP3 and altemative methods will be discussed, and effects of sampling frequency and quantization levels will be illustrated in exercises. The perception of simultaneous visual. and auditory stimuli is handled in the description of multimodal perception, where issues of synchrony and signal complexity are highlighted, as well as creation and perception of auditory scenes. Attention, more precisely attentional processing acting like a filter and as a focusing mechanism, is discussed with respect to its capability to concentrate on particular perceptual inputs and its vulnerability to distracting information. Some practical consequences of human perception are finally illustrated in examples of the concept of change blindness, which is closely related to the reliability of eye-witness testimony. All material presented in the course is elaborated in the form of practical exercises that are made under supervision and with support of the teaching staff in separate (OGO) sessions.

oP393 Advanced Cognition Algemene gegevens Studiejaar: 2oo5/2oo6 Doelgroep • HTI, jaargang 1, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten bama:

3

197

Verzorgd door:

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

Voorkennis:

• oP32o- Cognitie (aanbevolen)

Docenten:

·I.J.E.I. van Rooij (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• MTI- IPO 1.20 - [email protected] tel. 2889 •I.J.E.I. van Rooij- IPO 0.15- tel: 3163- [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur ·lectures begin in block E Studiematerialen: • Will be announced. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving To gain a further understanding of the basic research questions Leerdoelen: and methodologies of cognitive science. The course will consist of a set of selected topics in the domain Inhoud: of cognitive science, broadly construed. Topics may include both experimental and theoretical work in psychology, artificial intelligence, computer science and philosophy. oP405 HTI research project Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • HTI, jaargang 2, Semester 1 Blok C (Verplicht, Engels) opleiding: Studiepunten 10 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Docenten: • Dr. D.J. Hermes (coordinator) Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20 - [email protected] -tel. 2921 • Dr. D.J. Hermes- IPO 1.34- tel: 5214- [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • groepsproject •project • zelfstudie Tentamenvorm: • (Eind)verslag • onderzoeksverslag

198

Inhoudsbeschrijving Leren toepassen van kennis van onderzoeksmethoden, Leerdoelen: dataverzameling, data-analyse en statistiek in een eigen onderzoeksproject. Doorlopen van de gehele onderzoekcyclus aan de hand van een Inhoud: project dat is gericht op Mens- Techniek Interacties: vanaf probleemdiagnose, formulering van onderzoeksvraagstelling en operationaliseren van concepten, via gegevensverzameling en data-analyse tot en met een conclusie over de consequenties voor een technisch antwerp. oP410 Omgeying en gedrag Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep o HTI, jaargang I, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 opleiding: BlokE (Verplicht, Engels) o TIW, jaargang 4. Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok E (Keuzevak, Engels) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: o Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) o Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Vervolgvakken: o oP431 -Programmeren en evalueren van omgevingen o oPsoo- Capita selecta van omgeving en gedrag Docenten: o Dr. F.G. Kaiser (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

o o

MTI - IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 Dr. F.G. Kaiser- IPO 1.22- tel: 4751- [email protected]

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o 9 weken college, 2 uur o opdracht(en) o zelfstudie Tentamenvorm:

Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F Studiematerialen: o Bell, P.A. Greene, T.C, Fisher, J.D. & Baum, A. (2001) Environmental Psychology (5th ed.) Fort Worth, TX: Harcourt College Publishers. (aanbevolen) Het college wordt in het engels gegeven. Opmerking: Opdrachten zijn een voorwaarde om aan het tentamen deel te nemen. o

o

199

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: lhis course aims at introducing students to concepts, theories, and explanations that represent the state-of-the-art knowledge in environmental psychology and in environment-behaviour research. Students will become acquainted with approaches that deal with environmental perception, cognition, and stress. lhey will learn about environmental impacts on behaviour as well as behavioural impacts on the environment, people's affiliation with places, and also how designed environments affect people. Inhoud: Individual performance is not only a function of what people want and intend (i.e. their motives) but also a result of what others want them to do (i.e. a person's social dependencies). lhe physical environment is a third determinant of people's actions . Environmental psychologists seek to better understand, in particular, the relationship between people's behaviour and the physical environment, in which or in interaction with which their performance takes place. When trying to find explanations, environmental psychologists commonly stress the significance the psychological meaning of a physical environment or some aspects of the physical environment. oP 421 Perceptie Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • Masteropleiding, jaargang I, Semester 2 BlokE tot en met algemeen: Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) • Bachelor- en afbouwopleiding, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Verplicht, Engels) Doelgroep • TIW, Schakelprogramma Human-Technology Interaction varianten: (Verplicht) Studiepunten 3 bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Docenten: • Pro£dr. D.G. Bouwhuis (verantwoordelijk docent) ·Dr. D.J. Hermes (mede-docent) Inlichtingen: • MTI- IPO 1.20 - [email protected] tel. 2921 • Pro£dr. D.G. Bouwhuis- IPO 1.39 -tel: [email protected] • Dr. D.J. Hermes- IPO 1.34- tel: 5214- [email protected] Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf

200

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • zelfstudie • Wekelijkse opdrachten Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim • Wekelijkse opdrachten tellen mee voor eindcijfer

Studiematerialen • Sekuler, R. and Blake, R., Perception, 4th edition, Boston: McGraw-Hill 2002, ISBN o-o7--I12159-5·· (verplicht) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: • obtain a thorough understanding of the role and nature of human perception in terms of signal properties, signal transduction, stimulus recognition and interpretation. • learning to apply measurement techniques in perceptual studies and getting a good understanding of measures of visual acuity, the contrast sensitivity function, masking, the frequency resolution of the hearing system, and perceptual quantities such as pitch and loudness. • acquire the ability to apply theoretical concepts on everyday perceptual processes with the aim to understand or support by means of technological design, or evaluation studies . Inhoud:

Perceptual processes are fundamental to the interaction between the human and technology products. The outside world is characterized by a wide range of signal properties, which the human can pick up by the senses. In this course the emphasis will he on vision and hearing, and to a minor extent on haptic perception (touch). In vision the focus is on anatomical and functional properties of the eye, rather than on neurophysiological aspects. Basic excitatory and inhibitory processes and signal transduction are covered to the extent that they are responsible for higher levels of visual processing. The treatment of visual proceesing runs from spatial vision via pattern perception to object perception. Only basic elements of colour perception are treated. The perception of the three-dimensional world is handled more extensively, also in relation to 3D imaging and rendering systems, and is followed by a description of the perception of action and events. Throughout these topics the trade-off between bottom-up and top-down processing is explained. The hearing system is analyzed in an similar way, though there is a larger part of neurophysiology involved, without which the filtering and analytical properties of the hearing system cannot he properly understood. Basic concepts being analyzed are pitch and loudness perception, masking and timbre. Auditory pattern perception and sound localization are described in detail, and their significance in the context of current multimedia products is illustrated. Some elementary characteristics of speech will be discussed.

201

Finally, haptic perception relates to the perception of the physical surroundings and objects. Sharing some aspects with vision, and others with auditory perception its increasing role in interactive systems will be described. oP431 Programmeren en evalueren van orngevingen Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 Blok D opleiding: (Keuzevak, Engels) Studiepunten 2.9 afbouw: Verzorgd • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Voorkennis: • oP 410- Omgeving en gedrag (aanbevolen) Docenten:

• Dr.ir. Y.A.W. de Kort (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen: • MTI- IPO 1.20 - [email protected] tel. 2889 • Dr.ir. Y.A.W. de Kort- IPO 1.35- tel: 5754- [email protected] Studyweb: http:{ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • zelfstudie • opdracht(en) Tentamenvorm: • Werkstuk en ·Mondeling Studiematerialen: • Preiser, Rabinowitz, and White, Post-occupancy Evaluation, Van Nostrand Reinhold, (1988). (aanbevolen) • Zeisel, Inquiry by Design, Tools for Environment-Behavior Research, BrooksfCole Publishing Company, Montreal, California,{I981). (aanbevolen) • Vander Voordt en Van Wegen, Architectuur en gebruikswaarde : programmeren, ontwerpen en evalueren van gebouwen. (aanbevolen) Opmerking: Verdiepingsvak specialisatie MTI bouw. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: In dit college leren studenten methoden en technieken kennen en gebruiken voor het systematisch verzamelen, analyseren, organiseren en vertalen van informatie over de behoeften en activiteiten van gebruikers en organisaties, die nodig is voor het nemen van ontwerpbeslissingen.

202

Inhoud:

Modeme ontwerpopgaven eisen een goede afstemming van het ontwerp met de toekomstige gebruiker. Bovendien zijn de hedendaagse ontwerpopgaven doorgaans bijzonder omvangrijk en complex. Voor zo'n ontwerp is een uitgebreid programma van eisen dat rekening houdt met alle toekomstige gebruikers een noodzaak. Daamaast is het van belang dat aan het eind van een ontwerptraject een evaluatie plaatsvindt, opdat enerzijds het ontwerp zelf getoetst en eventueel verbeterd kan worden, anderzijds een gedegen algemene kennis en ervaring wordt opgebouwd met betrekking tot het functioneren van gebouwen.

oP451 HTI design track part I Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 1 Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Engels) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Vervolgvakken:

• oP481 - HTI Design Traject deel 2 • oP 490- MTI design traject deel 3

Docenten:

• Dr. W.A. IJsselsteijn (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. Y.A.W. de Kort (mede-docent)

Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20 - [email protected] tel. 2889 • Dr. W.A. IJsselsteijn- IPO 1.37- tel: [email protected] • Dr.ir. Y.A.W. de Kort- IPO 1.35- tel: [email protected]

Studeerwijzer: http:/ jwww.trn.tue.nlfowinfojop450 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege met notebookfpc, 10 uur • zelfstudie Tentamenvorm: • Werkstuk • schriftelijk en mondelinge presentaties Studiematerialen • Reader, uitgereikt per module. (aanbevolen)

203

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Doel van het MTI design traject is het verkrijgen van kennis en inzicht in methodieken van gebruiksgericht ontwerpen met als hoofdcriteria functionaliteit en hanteerbaarheid. Studenten leren daarbij op actieve wijze in groepsverband relevante aspecten van gebruiksgericht ontwerpen toe te passen met betrekking tot de creatie, de evaluatie en het (her)ontwerp van technische producten en systemen. Ook doen zij vaardigheid op in de integratie van technische en menselijke aspecten in de analyse en oplossing van MTI- vraagstukken. We gebruiken voor deel I wei de metafoor van de gereedschapskist: in dit deelleer je aile gereedschappen kennen door ze steeds in groepen toe te passen op cases van verschillende technische domeinen. Inhoud: Technische systemen raken alsmaar verder ingebed in ons dagelijks leven en we gaan er intensiever en routineuzer mee om dan ooit tevoren. Voor een succesvolle werking van deze systemen is niet aileen technische kennis, maar ook psychologische kennis onontbeerlijk. Daamaast speelt iedere interactie met deze systemen zich af in een bepaalde context of omgeving. Het on twerp van technische systemen vergt dus een analyse van de technische applicatie maar evenzeer van de menselijke gebruiker en de context waarin deze systemen worden gebruikt. Deel I bestaat uit een viertal modules die verschillende aspecten van het ontwerpproces behandelen: (i) requirementsanalyse, (ii) gebruikersanalyse, (iii) omgevingsanalyse en (iv) prototyping & evaluatie. oP470 Consumentengedrag. productbeoordeling en gebruikskeuze Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester r Blok opleiding: C (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C (Keuzevak, Engels) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Voorkennis:

• oA2IO- Psychologic en techniek (verplicht) • oApo- Consumentengedrag (verplicht)

Vervolgval
• oP342- Consument en Milieu

Docenten:

• Dr. A.L. Meijnders (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. M.C. Willemsen (mede-docent)

204

Inlichtingen:

• MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 2889 • Dr. A.L. Meijnders- IPO 1.36- tel: 42Ioa.l.meijnders @tm. tue.nl • Dr.ir. M.C. Willemsen- IPO o.I3 -tel: 256r [email protected]

Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur Tentamenvorm:

• Opdracht(en) en • Scriptie

Studiematerialen • Wetenschappelijke artikelen (verplicht) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Kennis en inzicht verkrijgen in de relevante psychologische theorieen en methodische concepten; het analyseren en bediscussieren van theoretische en empirische kanten van consumentengedrag onderzoek aan de hand van wetenschappelijke artikelen; het leren toepassen van deze theoretische kennis op consumentengedrag (in de context van het gebruik en evaluatie van technische producten en diensten). Inhoud: Om producten te kunnen ontwerpen die nauw aansluiten bij de doelen en behoeften van gebruikers, is het van belang inzicht te verwerven in de wijze waarop consumenten producten kiezen, beoordelen en gebruiken. In dit vak worden relevante, voomamelijk cognitief- en sociaal-psychologische, theorieen gebruikt om deze vormen van consumentengedrag te beschrijven, verklaren en voorspellen. Aan de orde komen onderwerpen als informatieverwerking, productevaluatie en productkeuze, en de rol van contextuele factoren zoals affect, feedback (terugkoppeling) en trust (vertrouwen). Aan de hand van concrete opdrachten wordt de opgedane kennis toegepast. Met andere woorden, een student is in staat om een specifiek toegepast probleem in het domein van consumentengedrag te beschrijven en analyseren door middel van een theoretische benadering. Daamaast is een student in staat om voorstellen tot interventies te doen. Studenten zijn zich bewust van de randvoorwaarden van ieder van de theoretische benaderingen en zijn in staat om verschillen tussen deze benaderingen te analyseren.

205

oP481 HTI Design Traject deel2 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • HTI, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Keuzevak, Engels) Studiepunten bama: Verzorgd door:

6

Voorkennis:

• oP45I- HTI design track part I (verplicht) • Dr.ir. Y.A.W. de Kort (verantwoordelijk docent) • Dr. W.A. IJsselsteijn (mede-docent)

Docenten: Inlichtingen:

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsg10ep: Mens-Techniek Interactie

• MTI- IPO 1.20- [email protected] tel. 288g • Dr.ir. Y.A.W. de Kort- IPO 1.35- tel: [email protected] • Dr. W.A. IJsselsteijn- IPO 1.37- tel: [email protected]

Onderwijs en tentarnengegevens OndeiWijsvorm: • 9 weken zelfstudie, IO uur • practische oefening Tentamenvorm: • Werkstuk • mondelinge en schriftelijke presentaties Studiematerialen • Afhankelijk van ondeiWerp. (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Doel van het MTI design traject is het verkrijgen van kennis en inzicht in methodieken van gebruiksgericht ontwerpen met als hoofdcriteria functionaliteit en hanteerbaarheid. Studenten leren daarbij op actieve wijze in groepsverband relevante aspecten van gebruiksgericht ontwerpen toe te passen met betrekking tot de creatie, de evaluatie en het (her)ontwerp van technische producten en systemen. Ook doen zij vaardigheid op in de integratie van technische en menselijke aspecten in de analyse en oplossing van MTI-vraagstukken. In MTI design traject deel 2 wordt de systematiek en methodologie die in deel I ('de gereedschapskist') is ontwikkeld om de interactie tussen individu en technologie te analyseren en te beschrijven, toegepast op een concreet ontwerp vraagstuk.

206

Inhoud:

In MTI traject deel II krijgen de studenten in groepen een analyseen ontwerpopdracht toegewezen. Deze groepen voeren een volledige requirementsanalyse uit, met aandacht voor zowel technische als gebruiks- en gebruikersgerelateerde randvoorwaarden. Ze maken hierbij dus gebruik van de verschillende instrumenten uit 'de gereedschapskist' (requirementsanalyseftaakanalyse, gebruikersanalyse en omgevingsanalyse). Bovendien maakt iedere groep een of meerdere prototypes enjof applicatiescenarios. De studenten gaan zelf op zoek naar literatuur en raadplegen deskundigen. Wel zijn wekelijkse bijeenkomsten gepland om de voortgang te bespreken.

oP 491 HTI design track part III Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • HTI, jaargang 1, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F opleiding: (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Keuzevak, Engels) Studiepunte 8 n bama: Verzorgd • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Voorkennis: • oP 451- HTI design track part I (verplicht) Docenten:

• Dr. W.A. IJsselsteijn (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. Y.A.W. de Kort (mede-docent)

lnlichtingen: • MTI - IPO 1.20 - [email protected] -tel. 288g • Dr. W.A. IJsselsteijn- IPO 1.37- tel: 4455- [email protected] • Dr.ir. Y.A.W. de Kort- IPO 1.35- tel: 5754- [email protected] Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken zelfstudie, 7 uur Tentamenvorm:

• Werkstuk • Mondelinge en schriftelijke presentaties.

Studiematerialen • Afhankelijk van het onderwerp (aanbevolen) • How to design and report experiments, A. Field, G.Hole (2003) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Doel van het MTI design traject is het verkrijgen van kennis en inzicht in methodieken van gebruiksgericht ontwerpen met als hoofdcriteria functionaliteit en hanteerbaarheid.

207

Inhoud:

Studenten leren daarbij op actieve wijze in groepsverband relevante aspecten van gebruiksgericht ontwerpen toe te passen met betrekking tot de creatie, de evaluatie en het (her) on twerp van technische producten en systemen. Ook doen zij vaardigheid op in de integratie van technische en menselijke aspecten in de analyse en oplossing van MTI- vraagstukken. In MTI design traject deel3 staat de evaluatie van de bruikbaarheid van technische ontwerpen centraal. In dit derde deel van het MTI design traject gaat de aandacht speciaal uit naar het evalueren van prototypen. T echnische en gedragswetenschappelijke kennis worden bijeengebracht om ontwerpen te analyseren en verbeteringen te bedenken. Van belang is ook dat studenten inzicht verkrijgen in de utiliteit van verschillende soorten prototypen en zich bewust worden van de rol die karakteristieken van de prototypen spelen in het evaluatieproces. Projecten bevatten eigen empirisch werk dat is gebaseerd op kleinschalige gecontroleerde experimenten of op interviews. De resultaten worden beoordeeld op helderheid van de probleemformulering, gebruik van theoretische constructen en hun relaties, methodologische toepassingen, integratie van kennis vanuit de technologische en de psychologische vakgebieden, helderheid van de schriftelijke en mondelinge presentatie. Doel van het vak is de integratie van technische en gedragswetenschappelijke kennis en vaardigheden. Van studenten wordt bovendien verwacht dat zij deze opgedane kennis kunnen toepassen bij het analyseren van realistische situaties waar sprake is van interactie tussen gebruikers en techniek.

oP5oo Capita selecta van o:mgeving en gedrag Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 4, Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Keuzevak, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

3

Voorkennis:

• oP390- Sociale psychologie (aanbevolen) • oP 410 - Omgeving en gedrag (verplicht)

Docenten:

• Dr.ir. Y.A.W. de Kort (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• MTI - IPO 1.20 - [email protected] tel. 288g • Dr.ir. Y.A.W. de Kort- IPO 1.35 -tel: 5754 [email protected]

Studyweb:

http:/ fstudyweb.tue.nlf

• Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie

208

Onderwijs en tentarnengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken discussiecollege, 2 uur • Met actieve bijdragen van studenten. Gedacht moet worden aan een opzet volgens het 'journal dub' model, waarbij studenten beurtelings optreden als discussant, opponent en verslaglegger. Tentamenvorm:

• Scriptie • Essays + inbreng in college Studiematerialen: • Een collectie van recente artikelen en een aantal standaardwerken uit het domein van de omgevingspsychologie (aanbevolen) Opmerking: Verdiepingsvak voor specialisatie MTI Bouw. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Leerdoelen zijn een verdieping van omgevingspsychologische kennis, vaardigheid verwerven in het kritisch lezen van wetenschappelijke artikelen en het zelfkunnen innemen en verdedigen van een standpunt in het veld. Inhoud: In dit vak wordt middels discussies op basis van recente artikelen en een aantal standaardwerken gewerkt aan een verdieping van omgevingspsychologische kennis en een kritische houding tegenover theorie en onderzoek. We behandelen verschillende thema's.

oP9o6 Voorbereiden zelfstandig onderzoek/afstuderen MTI Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 5, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 8.6 afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Docenten: • Diverse docenten (verantwoordelijk docent) Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: •project • ontwerp gericht onderwijs • zelfstudie • individuele begeleiding Tentamenvorm:

• (Eind)verslag • Onderzoeksverslag, mondelinge verdediging

209

Studiematerialen • Afhankelijk van het afstudeerontwerp. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Voorbereiden op het afstuderen door inhoudelijke, theoretische en methodologische verkenning van het onderwerp uitmondend in een goed onderbouwd afstudeervoorstel onder begeleiding van de beoogde afstudeerdocent. Inhoud: Dit vak bestaat uit het schrijven van een goed onderzoeksvoorstel voor het afstuderen. Hiertoe behoort allereerst de formulering van een goede doelstelling en probleemstelling voor het afstudeeronderzoek. De student verzamelt daartoe zelfstandig bronmateriaal, analyseert en interpreteert zowel theoretisch als empirisch materiaal en rapporteert daarover. Daarnaast, en even belangrijk ter voorbereiding van het afstuderen, verdiept de student zich in de specifieke methodologie voor het toekomstige onderzoek. Deze individuele en probleemspecifieke voorbereiding van het afstuderen verschaft de student inzicht in de keuzeproblemen en knelpunten die te verwachten zijn bij het eigenlijke afstuderen. oP936 Afstuderen MTI Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 5, Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 34·3 afbouw: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Inlichtingen: • MTI- IPO 1.20 - [email protected] tel. 288g Studeerwijzer: http:/ fstudyweb.tue.nl Studyweb: http:/ /studyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • afstudeerproject Tentamenvorm:

• (Eind)verslag • Afstudeerverslag, tussentijdse- en eindvoordracht

Studiematerialen • In overleg met afstudeerbegeleider. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: De afstudeeropdracht bestaat uit een door de student uit te voeren zelfstandige onderzoeksopdracht alsmede de rapportage daarover. De student client daarmee het bewijs te leveren van het vermogen problemen te analyseren en oplossingen aan te dragen.

210

Deze problemen kunnen enerzijds liggen in de communicatielijn van ontwerper van technische produkten, systemen en diensten naar gebruiker (b.v. voorlichting, produktinformatie, handleidingen, opleidingen en training) anderzijds in de communicatielijn van gebruiker naar ontwerper (b.v. gebruikersgedrag, verbeteren ontwerpspecificaties). De afstudeerperiode bestaat uit een periode van twee maanden 'uitwerken onderzoeksvoorstel', welke wordt afgerond met een uitgebreide onderzoeksopzet. Na goedkeuring van de begeleidingscomrnissie kan in de daarop volgende 6 maanden het onderzoek worden uitgevoerd. oPPo6 Master Project HTI Algemene gegevens Studiejaar: 2005J2oo6 Doelgroep • HTI, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Engels) Studiepunten 30 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Mens-Techniek Interactie Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • afstudeerproject oT65o Certificate of proficiency in English Algemene gegevens Studiejaar: 2005J2oo6 Doelgroep • BDK, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Engels) Studiepunten o afbouw: Verzorgd door: • Instantie: Centrum voor communicatie, taal en techniek (eindverantwoordelijk) Docenten: • D. Krishna Prasad M.A. (verantwoordelijk docent) ·Seer. CTT- HAL 1.39- [email protected] tel. 29I2 Inlichtingen: • D. Krishna Prasad M.A.- HAL 1.32- tel: 4633- [email protected] Studyweb: http:/ jstudyweb.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • oefeningen Opmerking: Deze toets maakt deel uit van het intemationaal trimester van de opleidingen TIW en Tbdk. You can obtain this certificate in two ways: I. by successfully completing OT6I3: Academic and Technical English (see your study guide for details) 2. by taking a test administered by the Centrum voor Taal en Techniek (CTT). 211

Inhoudsbeschrijving Inhoud: A note to help students prepare for the test You can obtain this certificate in two ways: by successfully completing OT613: Academic and Technical English (see your study guide for details) 2. by taking a test administered by the Centrum voor Taal en Techniek (CTT).

I.

The certificate is awarded at two levels: Level A - (equivalent to a 7 for OT6r3). ALL TEMA students and Industrial engineering students going to countries where English is the first language are required to obtain level A. Level B - this is awarded for a lower level of proficiency. It is the level required for Industrial engineering students who are going to countries where English is used as a medium for communication. How to register: IMPORTANT: You are expected to register for ALL tests (the first-time test as well as there- test). Register on the studyweb (OT65o Certificate for Proficiency in English). 2. Then, send an e-mail message to [email protected] requesting for a registration form. The completed form should be returned by the date specified on the form. If you do not return the form by this date, your registration will be considered invalid.

1.

Test dates: Sept. 30, 2005 (Registration from August 21 to September r6) Nov. 4, 2005 (Registration from September 30 to October 24) Feb.34, 2oo6 (Tentative date; registration from January 9 to 24) April/May 2006One more test will be held in this period; the date will be announced later. Re-test dates: Dec. 2, 2005 (Registration from November 7 to November 24) June 2006 The number of participants is limited to 25. To avoid problems, plan to take the test well in advance of your departure date. About the test You will be tested on oral and written skills, grammar and vocabulary. The test has three parts. Part r: A multiple-choice test on grammar, vocabulary, sentence structure and typical Dutch errors. You can prepare for this by going through a suitable grammar book (Try: Swan & Walter: How English Works; Murphy: English Grammar in use; Duckworth: Business Grammar and Practice). £ar:t...2..;_ Writing skills. You will be expected to write a short, informative text (about 200 words). You can prepare for this by studying Oshima & Hogue: Writing Academic English or Swales and Feak: Academic Writing for Graduate Students. You should also practice writing short texts on 212

topics related to your study. l:>aliJ; Speaking skills. "Ibis part of the test has four phases: a pronunciation test; an introductory conversation; questions and responses on general topics and study issues; and simulating a situation related to your study/practical training. You can prepare for this by studying the courses available in the self-study language laboratory (Try: E-59 Pronunciation tasks; E-165 Pronunciation list; and E-II9: Professional Interaction). You should also practice talking in English. Time required for the test: Part I and 2 =I hour; Part 3 = 25/30 minutes. You will first have to complete Parts I and 2 and then take the oral test. Important: - Please be present ro minutes before the test starts. 1be written test usually starts at 9.00. Contact err for information on exact time and place. - Oral exam schedule. The oral exam schedule will be drawn up on a first come, first serve basis. Information about the exact time of your oral test will be sent to you by e-mail a few days before the test. Currently the written and oral tests are administered on the same day. If the number of students exceeds 15, some oral tests will take place on another date. Absence: If you are absent for a testfre-test without good reason, you will have to pay for the test yoursel£ Feedback & results: You will receive feedback and suggestions for improvement after the oral test. Please note the comments in case you need to do a re-test. You should also note the date on which you have taken your first test (and any subsequent re-tests) because you will have to state these dates on your re-test registration form. Your result will be displayed on the err notice board within ten days of taking the test. - No. of re-tests allowed: You are only allowed TWO re-tests. Certificate: You are no longer required to collect a certificate; the results will be forwarded directly to the International office in your faculty. Please make sure that when you register, you write your name as it is registered at your Department. oTfoi Engels voor Bachelors TIW Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Keuzevak, Engels) Studiepunten barna:

3

Verzorgd door: • Instantie: Centrum voor cornmunicatie, taal en techniek (eindverantwoordelijk) Voorkennis: Docenten:

4 VW0/5 HAVO • D.R. Harkness M.A. (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

·Seer. err- HAL 1.39 - [email protected] tel. 2912 • D.R. Harkness M.A. -HAL 1.41 -tel: 5935 http:/ fstudyweb.tue.nlf

Studyweb:

213

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur • 5 u huiswerk Tentamenvorm: • Schriftelijk, 2.5 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 2.5 uur, Semester Interim en ·Mondeling • go % aanwezigheidsplicht Studiematerialen: • Duckworth, M. (2003). Business Grammar & Practice. Oxford: OUP (aanbevolen) Opmerking: Inschrijven via Studyweb. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Vergemakkelijken overgang BSc naar MSc met Engels als instructietaal Inhoud: Na een korte herhaling van grammatica en leesvaardigheid zal de nadruk worden gelegd op het begrijpen van en actief deelnemen aan colleges in het Engels. oZooo Eerste jaars instructie R.S.I. Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 0 afbouw: Studiepunten 0 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technologic Management (eindverantwoordelijk) Inlichtingen:

• Seer. Onderwijsinstituut TM-OWI - PAV Ao.46 [email protected] tel. 2234 Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • practicurn • De RSI-workshop maakt deel uit van het vak Maatschappij Gericht Ontwerpen Ia: project (MGO Ia- oAAio), dat wil zeggen dat MGOia aileen met voldoende resultaat kan worden afgerond als aan een RSI-workshop is deelgenomen. Inhoudsheschrijving Leerdoelen: In samenwerking met de AMSO (Arbo en Milieu Service Organisatie) van de TU fe worden "workshops RSI" georganiseerd voor de eerstejaars studenten van de TU fe.

214

De "workshop RSI" maakt dee] uit van de maatregelen tot het voorkomen en terugdringen van RSI-klachten bij studenten. RSI is de afkorting voor 'Repetitive Strain Injuries'. Een aanduiding voor aandoeningen van nek, schouders, arrnen, polsen en vingers. Deze workshop heeft als doel om de eerstejaars studenten te inforrneren over en bewust te maken van de risico's op deze klachten ten gevolge van overrnatig intensief en langdurig gebruik van computer en notebook. Door middel van praktische opdrachten worden de deelnemers geattendeerd op een goede ontspannen houding en werkwijze. Tevens komt het gebruik van een pauzeprogramma en ergonornische hulprniddelen, zoals een notebookstandaard, ter sprake. De instructie wordt verzorgd door een aantal docenten met beroepsmatige kennis van RSI- klachten (fYsiotherapie, caesartherapie). 1BB4o Inleiding programmeren en software engineering Algemene gegevens Studiejaar: 2oosj2oo6 Doelgroep o BDK, jaargang 2, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) o TIW, jaargang 1, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: o Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) o Capaciteitsgroep: Information Systems Voorkennis:

o

Docenten:

o

Inlichtingen:

o

IBBso- Data en Object Modellering (aanbevolen)

Dr.ir. H. Eshuis (verantwoordelijk docent) o Dr. C. Huizing (mede-docent) o

Seer. IS- PAV Do.o3- [email protected] tel. 2290 Dr.ir. H. Eshuis- Pav D o.o8- tel: 2391- [email protected]

Studyweb: http:J Jstudyweb.tue.nlj Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: o 10 weken college met notebookjpc, 2 uur o 10 weken instructie met notebookjpc, 3 uur o gebruik notebook is verplicht Tentarnenvorm: o (Eind)toets, 3 uur, Semester 2 BlokE o (Eind)toets, 3 uur, Semester 2 Blok F en o Opdracht(en) o Schriftelijk toets zonder gebruikt van notebook De toets (so%) + eindopdracht (so%) bepalen het eindcijfer (beide deelcijfers moeten voldoende zijn)

215

Studiematerialen: • Y. Daniel Liang, Introduction to Java Programming (4th Edition), Prentice Hall (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Introductie in algoritrnes, programmeerconstructen zoals alsdan, terwijl-doe, etc., principes van software ontwikkeling en een concrete programmeertaal (Java). Doel van de cursus is het kunnen bouwen van eenvoudige programma~s. Topics zijn: • • • •

beheersing van software ontwikkeling, informatiebehoeftebepaling, software kwaliteit, software modellering

1KI7o Energie. productie en procesintegratie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • BDK, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester 1 opleiding: Blok B (Keuzevak, Nederlands) • TIP, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Keuzevak, Engels) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 4, Semester I Blok A tot en met Semester 1 Blok B (Keuzevak, Nederlands)

Doelgroep varianten: Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

• TIP, Sustainable Energy Technology (Keuzevak)

4·3 4 • Faculteit: Technologie Management (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Algemene Wetenschappen • Sectie: Technologie en Duurzaamheidsstudies

Vervolgvakken:

• oC942- Industriele ecologie

Docenten:

• Dr.ir. A. J.D. Lambert (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Secretariaat T&D- IPO 2.2I- [email protected]. 3408 • Dr.ir. A. J.D. Lambert- IPO 2.32- tel: 4634a. j .d.lambert@trn. tue.nl

Studyweb:

http:/ fstudyweb.tue.nlf

216

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur •practicum • Deelname practicum: inschrijven in groepen van twee. Duur practicum: I dagdeel, alsmede het schrijven van een rapport. Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: ·Boek 'Energie en Productie', Uitgeverij Lemma, € p.oo, te bestellen bij uw studievereniging (aanbevolen) • Eventueel handouts en tentamenopgaven, zie ook Public folders: Studyweb TM (aanbevolen) Opmerking: Het vak wordt in het Engels gegeven en getentamineerd als er voldoende buitenlandse studenten deelnemen. Inhoudsheschrijving Inl1oud: Het college is er op gericht inzicht te geven in het energiegebruik van technische productieprocessen en in de middelen waarmee dit energiegebruik kan worden beinvloed. Nadat een korte samenvatting van de eerste en tweede hoofdwet der thermodynamica en het exergiebegrip, zal deze theorie worden toegepast op in de praktijk voorkomende energiesystemen. Aan de orde komen: de algemene energiesituatie, de principes van energieanalyse, de relatie energieeconomie en energiegrondstoffen, de productie van warmte, koude en kracht, de opwekking van elektriciteit, warmteterugwinning en het energiemanagement in bedrijven. Met name de geintegreerde aanpak van de energiehuishouding zal worden benadrukt. Procesintegratie speelt hierin een belangrijke rol. 2DB2o Wiskunde 3 voor Bouwkunde Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang I, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 1, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2 afbouw: Studiepunten 2 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Wiskunde Docenten: • Dr. A. G. van Asch (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Secretariaat Wiskunde, Discrete Wiskunde- HG 9·93- tel. 514I • Dr. A. G. van Asch- HG 9.89- tel: 2810- [email protected]

217

Studeerwijzer: http:ffwww.win.tue.nl;-wsinaaf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 3 uur • 8 weken instructie, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Trimester Interim Studiematerialen: ·Robert T. Smith, Roland B. Minton, "Calculus", Me Graw Hill, Second Edition. (verplicht)

Inhoudsbeschrijving Inl1oud: Functies van meer variabelen, extremen van functies van twee variabelen, integralen van functies van twee variabelen, ook in poolcoordinaten, rijen, reeksen en machtreeksen. 2DLo1 Pre-master calculus Algemene gegevens Studiejaar: 2oosf2oo6 Doelgroep • BDK, jaargang 3, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok opleiding: E, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok E, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Doelgroep ·TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology varianten: Interaction (Verplicht) • BDK, jaargang 3, Schakelprogramma Innovation Management (Verplicht) • BDK, jaargang 3, Schake!programma Operations Management and Logisti (Verplicht) • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Wiskunde Vervolgvakken: • 2DLog- Pre-master stochastic operations research Docenten:

• Dr. A.F.M. ter Elst (verantwoordelijk docent) • Dr. R.R. van Hassel (instructeur)

Inlichtingen:

• Dr. A.F.M. ter Elst- HG 8.93- tel: 2859- a.£[email protected]

Studeerwijzer: http: ffwww.win.tue.nlfwskf onderwijsf2D Loi Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf

218

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • IO weken college, 2 uur • IO weken instructie, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, Semester I Blok B • Schriftelijk, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • R.A. Adams, "Calculus, a complete course", 5th edition. Addison-Wesley, Don Mills, etc, 2003. (verplicht) Inhoudsbeschrijving Inhoud: • functies, polynomen, composities, inverse, goniometrische functies, cyclometrische functies, rationale functies, limieten, continuiteit waaronder impliciet differentieren, differentieren, • extrema, lineaire benadering, Taylor polynomen • integreren, hoofdstelling integraalrekening, partied integreren, substitutie methode • rijen en reeksen, limieten van rijen, rekenkundige rij, meetkundige rij, convergentiecriteria (lirnietkenmerk, d'Alembert), absolute convergentie, machtreeksen en Taylorreeksen • functies van meer veranderlijken, partiele afgeleiden, hogere partiele afgeleiden, kettingregel, lineaire benadering, stationaire punten, extrema • meervoudige intergralen, substitutie door rniddel van poolcoordinaten • gewone differentiaalvergelijkingen, richtingsveld, classificatie, scheiding variabelen, lineaire eerste orde differentiaalvergelijkingen, hogere orde lineaire differentiaalvergelijkingen met constante coefficienten.

2Dlo2 Pre-master statistics Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • BDK, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok E (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B, Semester 2 Blok D tot en met Semester 2 Blok E (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Human-Technology varian ten: Interaction (Verplicht) • BDK, jaargang 3, Schakelprogramma Innovation Management (Verplicht) • BDK, jaargang 3, Schakelprogramma Operations Management and Logisti (Verplicht) • TIW, jaargang 3, Schakelprogramma Technology and Policy (Verplicht)

219

Studiepunten bama: Verzorgd door:

4

Vervolgvakken:

• 2DLog- Pre-master stochastic operations research

Docenten:

• Dr.ir. E.E.M. van Berkum (verantwoordelijk docent) ·Drs. J.F.B. van Gellecum (mede-docent)

Inlichtingen:

• Seer. Capaciteitsgroep Wiskunde- HG [email protected] tel. 3130 • Dr.ir. E.E.M. van Berkum- HG g.o2- tel: 2903 e.e.m. v. [email protected]

• Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Wiskunde • Sectie: Kansrekening en statistiek

Studeerwijzer: http:/ fwww.win.tue.nlfwskfonderwijs/2DLo2 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 3 uur • instructie, 3 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 1 Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Montgomery, D.C. and Runger, G.C. Applied statistics and probability for engineers, THIRD EDITION. (verplicht) • Statgraphics voor Regulier Onderwijs dikt. n. 2556 (verplicht) • Statistisch Compendium dikt. nr. 2218 (verplicht) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De studenten moeten na afloop de principes van kansrekening en statistiek kennen. Ze moeten met de standaard kansverdelingen kunnen rekenen. Ze moeten in een probleem waar toeval een rol speelt kunnen bepalen met welke kansverdeling het pro bleem het beste gemodelleerd kan worden. Ze moeten schattingstheorie en toetsingstheorie kunnen toepassen in statistische problemen. Inhoud: Elementaire kansrekening. Stochastische variabelen; verwachting en variantie. Discrete en continue eendimensionale kansverdelingen Schatters en eigenschappen van schatters. Betrouwbaarheidsintervallen. Toetsen van hypothesen. Aanpassingstoetsen, kruistabellen. Regressie-analyse. Variantieanalyse.

220

2IC2o Computersystemen Algemene gegevens 2005/2006 Stud.iejaar: Doelgroep • INF, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • WSK, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep • WSK, jaargang I, Gecombineerde P van Bachelor varianten: Wiskundejinformatica (Verplicht) Stud.iepunten 4·3 afbouw: Stud.iepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica Voorkennis: • 5Aoio- Schakeltechniek (verplicht) Vervolgvakken:

• 2M220- Compilers • 2R230 - Operatingsystemen

Docenten:

• Dr.ir. M.G.J. Franssen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Seer. Capaciteitsgroep Informatica- HG 6.74- [email protected]. 50Io • Dr.ir. M.G.J. Franssen- HG 6.45- tel: [email protected]

Studeerwijzer: http:/ jwww.win.tue.nl;-michaelfj2IC2o Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur • 6 weken practicum, 3 uur • 6 sessies van 3 uur practicum in collegeweken 2,3.4•7,8 en 9 (met inhaalmogelijkheid in weken 5 en 10) Tentamenvorm: • Schriftelijk en • (Eind)toets • Dit vak kent twee deeltentamens.Deeltentamen A (2IC24) wordt in de tussenweek van het wintertrimester afgenomen. Deeltentamen B (2IC28)en deeltentamen A (2M2o4)worden aan het eind van het wintertrimester afgenomen. Een volled.ig ongedeeld tentamen wordt in de eindweken van het lentetrimester afgenomen. 'Open boek'tentamen: het hieronder genoemde hoek van Tanenbaum, de practicumhandleid.ing en afdrukken van de college-overheads mogen tijdens het tentamen geraadpleegd worden (GEEN eigen aantekeningen)

221

Studiematerialen: ·AndrewS. Tanenbaum:'Gestructureerde Computerarchitectuur', Tweede herziene uitgave,Juni 1999,Academic Service, Schoonhoven, Nederland ISBN 90395-I097-3 OF (de Engelstalige versie hiervan) Andrew S.Tanenbaurn: 'Structured Computer Organisation', fourth edition, January I999, Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ, USA, ISBN o-I3-020435-8 Verder materiaal (inclusief powerpoint sheets, practicum handleiding, de voor het practicum benodigde programmatuur en een uitgebreide studiewijzer) is te downloaden via de studeerwijzer. (verplicht) Opmerking: Dit vak vervangt 2M2oo Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Een eerste kennismaking met de computersystemen, gericht op de grens tussen 'hardware' (de machine) en 'software' (de programmatuur). De studenten leren: *hoe een computer globaal werkt (zowel op een niveau van een complete computer als het 'hart' er van, de processor), *hoe ze hem kunnen programmeren op 'assembler' niveau (met direct opgeven van welke instructies moeten worden uitgevoerd) voor het uitvoeren van eenvoudige besturings- en communicatietaken, *de beginselen van het uitvoeren van 'hogere' programrneertalen als C en Pascal op een computer en de basisprincipes van besturings systemen als UNIX ofWindows Inhoud: Gelaagdheid van computersystemen. Onderdelen van een computer (de processor,geheugens,invoerfuitvoer en de 'bus').Onderdelen van de processor (ALU, registers en besturing). Koppeling met de 'buitenwereld' (poorten, interrupts en 'direct memory access'). Parallelle en serieele invoer en uitvoer 'protocollen'. De 'instructieset architectuur' en hoe deze met behulp van 'assembler' taal te besturen is. Het besturingssysteem met 'virtueel geheugen' en het quasiparallel uitvoeren van meerdere rogramma's. Uitvoering van hogere programmeertalen op een computer. 21T10 Logica en verzamelingenleer Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • INF, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • WSK, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep varianten:

• WSK, jaargang I, Gecombineerde P van Bachelor Wiskundefinformatica (Verplicht)

Studiepunten afbouw:

5·7

222

Studiepunten bama: Verzorgd door:

5

Vervolgvakken:

• 2IA4o - Parallelle en gedistribueerde algoritmen • 2IA50 -Functioned programmeren • 2IDoo -Database models • 2ID2o -Adaptive hypermedia • 21T3o - Procestheorie • 2IT40 - Semantiek • 2L6go- Hypermediastructuren en -systemen

Docenten:

·Dr. S.P. Luttik (verantwoordelijk docent)

• Farulteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica

Inlichtingen:

• Dr. S.P. Luttik- HG 7·I4- tel: 5I42- [email protected] Studeerwijzer: http:/ fwww.win.tue.nl;-luttikfCoursesfLV Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 4 uur • instructie, 4 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 2 uur, Trimester I Blok A • Schriftelijk, 3 uur, Trimester I Blok B • Schriftelijk, 2 uur, Trimester 2 Blok C

Studiematerialen: • Boek: Rob Nederpelt, Fairouz Kamareddine: 'Logical Reasoning: A First Course'Texts in Computing, Volume 3, King's College Publications, London, 2004.ISBN o-9543oo67-X, 400 pp (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: De student kan na afronding van dit vak omgaan met logische formules uit de propositie- en de predikatenlogica, met kennis van hun gebruik en hun betekenis, er praktisch mee 'rekenen' doordat hij weet hoe hij ze kan vervangen door equivalente formules of hoe ze te versterken of te verzwakken zijn, redeneren in de standaardstijl met onderstellingen, deducties en conclusies, een combinatie maken van 'rekenen' en 'redeneren', al naar de omstandigheden vragen, zijn logische kennis op de gebieden van rekenen en redeneren toepassen op een praktijksituatie, in dit geval in het bijzonder 'verzamelingen', waarbij hij zowel vaardigheden als begrip heeft ontwikkeld voor fundamentele wiskundige abstracties op het gebied van de verzamelingen, met inbegrip van relaties, klassen, partities en verschillende soorten van functies, ordeningen en de bekendste vormen van inductie.

223

Behandel de onderwerpen: Proposities, waarheidstafels, gelijkwaardigheid, tautologie en contradictie, standaardequivalenties, rekenen met equivalenties, versterken en verzwakken van proposities. Predikaten, quantoren, standaardequivalenties met quantoren, substitutie, Leibniz, binding van variabelen. Logische afleiding, redeneren met proposities en predikaten, gevolgtrekking, onderstelling, context, geldigheid. Verzameling, deelverzameling, doorsnede en vereniging, complement, verschil, de lege verzameling, machtsverzameling, cartesisch produkt. Relatie, equivalentierelatie, klasse, partitie. Afbeelding (functie), beeld en origineel, injectie, surjectie, bijectie, inverse functie, samenstelling van relaties en functies, afsluiting. Ordening, lineaire ordening, partiele ordening, welordening. Volledige inductie, course-of-values inductie, inductieve definitie, structuurinductie. Cardinaliteit, (over) aftelbaarheid, Cantorprincipe. 2L69o Hypermediastructuren en -systemen Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep oBME, jaargang 1 (Keuzevak, Nederlands) opleiding: oBMT, jaargang 4 (Keuzevak, Nederlands) oINF, jaargang 3 (Keuzevak, Nederlands) oME, jaargang I (Keuzevak, Nederlands) oTIW, jaargang 3 (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: oFaculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) oCapaciteitsgroep: Informatica oSectie: Databases en hypermedia Voorkennis: o2IT1o -Logica en verzamelingenleer (aanbevolen) o2MJIO -Systeemmodelleren I (aanbevolen) o2M4oo- Databases I (aanbevolen) Vervolgvakken: o2R8go- Verification of security protocols Docenten:

oPro£dr. P.M.E. De Bra (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

oInformatica, Databases en hypermedia- HG 7·73 [email protected] tel. 2733 oPro£dr. P.M.E. De Bra- HG 7.72- tel: 4476debra@win. tue.nl

Studeerwijzer: Studyweb:

http:/ fwwwis.win.tue.nlf2L6go/ http:/ fstudyweb.tue.nlf

224

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • zelfstudie Tentamenvorm:

• Opdracht(en)

Studiematerialen: ·On-line dictaat http:fwwwis.win.tue.nlf2L6gof (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Hypermedia documenten en -informatiesystemen kunnen Leerdoelen: ontwerpen, realiseren en analyseren. Achtergrondkennis verwerven van het vakgebied. Let op, dit bachelor college is uitzonderlijk helemaal en Inhoud: uitsluitend in het Engels beschikbaar. Basisprincipes en kort historisch overzicht van het onderzoeksgebied van hypertext en hypermedia. Hypermedia referentiemodellen, hypermedia ontwerp, hypermedia informatiesystemen, authoring, multimedia, conversie van tekst naar hypertext. 2M3Io Systeemmodelleren I Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • INF, jaargang 2, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3. Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica Voorkennis: • 2M4oo- Databases I (aanbevolen) • 2R2go -Informatiesysteemontwikkeling (aanbevolen) Vervolgvakken: • 2ID2o -Adaptive hypermedia • 2IFio -Componenten I •2I05o -Ontwerp gericht onderwijs 2.2 • 2L6go -Hypermediastructuren en -systemen • 2M 320- Systeemmodelleren 2 • 2R67o -Ontwerp gericht onderwijs 2.2 Docenten: • Pro£dr. K.M. van Hee (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Informatica, Architectuur van Informaties- HG 7·73- tel. 2733 • Pro£dr. K.M. van Hee- HG 7·74- tel: 45I8- [email protected]

225

Studeerwijzer: http:/ fwww.win.tue.nlrwsinmarcfsme Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur • instructie, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok C

Studiematerialen: • Syllabus met beknopte beschrijving van de theorie. (verplicht) • kopieen van slides. (aanbevolen) ·Als leesstof: K.M. van Hee, "Information Systems Engineering; a formal approach", Cambridge I994 ( exemplaren in bibliotheek beschikbaar). (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leren toepassen van methoden en technieken voor het Leerdoelen: modelleren en analyseren van complexe (informatie)systemen. In dit vak worden methoden en technieken behandeld voor het Inhoud: modelleren en analyseren van complexe systemen. Men maakt zulke modellen van bestaande systemen als men deze wil analyseren of vernieuwen. Ook als een nieuw systeem gemaakt moet worden maakt men eerst een model als bouwtekening. De methoden die gebruikt worden zijn gebaseerd op de theorie van Petrinetten (met waarden en tijd). Voor de specificatie van waardentransformaties zal een formele taal gebruikt worden. Daarnaast zal een beroep gedaan worden op de kennis van datamodellen zoals in college 2M400 Databases I is behandeld De nadruk ligt op het kunnen maken van modellen uitgaande van een informele beschrijving en op anlayse van deze modellen. 2M400 Databases 1 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • INF, jaargang r, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) • WSK, jaargang I, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep varianten:

• WSK, jaargang I, Gecombineerde P van Bachelor Wiskundeflnformatica (Keuzevak) • INF, Verkorte opleiding Informatica (Verplicht)

Studiepun ten afbouw: Studiepunten bama:

4·3 4

226

Verzorgd door:

• Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica

Voorkennis:

• 2R290- Informatiesysteemontwikkeling (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• 2IDoo- Database models • 2ID2o -Adaptive hypermedia • 2ID3o -Database technology • 2L69o- Hypermediastructuren en -systemen • 2M3I0- Systeemmodelleren I

Docenten:

• Dr. A.T.M. Aerts (verantwoordelijk docent) • P.A.P. Thiran (mede-docent)

Inlichtingen:

• Informatica, Databases en hypermedia- HG 7·73 [email protected] tel. 2733 • Dr. A.T.M. Aerts- HG 7.85- tel: 2759- [email protected]

Studee:rwijzer: http:/ fwwwis.win.tue.nl/2M4oo Studyweb: http: f f studyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken werkcollege, 2 uur • 9 weken practicum, 3 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Trimester Interim

Studiematerialen: ·A. Silberschatz, H.F. Korth, S. Sudarshan, "Database System Conceps", McGraw-Hill, 5th Edition (hoofdstukken I-7)· (verplicht) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Databases leren ontwerpen, bestuderen en gebruiken Inhoud: Het relationele database model. Theoretische onderbouwing: database ontwerp, beperkingen (vooral functionele afhankelijkheden), decompositie en normaalvormen. Data manipulatie, relationele algebra, tupel calculus, SQL. 2R29o Informatiesysteemontwikkeling Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • INF, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • WSK, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok B (Keuzevak, Nederlands) Doelgroep • WSK, jaargang I, Gecombineerde P van Bachelor varianten: Wiskunde/Informatica (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama:

227

Verzorgd door:

• Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica Vervolgvakken: • 2I02o -Ontwerp gericht onderwijs 1.2 • 2M310 - Systeemmodelleren I • 2M400- Databases 1 Docenten: • Prof.dr. P.M.E. De Bra (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Informatica, Databases en hypermedia- HG 7·[email protected] -tel. 2733 • Pro£dr. P.M.E. De Bra- HG 7.72- tel: [email protected] Studeerwijzer: http:ffwwwis.win.tue.nirhoubenfiso Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college met notebook fpc, 2 uur • instructie met notebookfpc, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Trimester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok C Studiematerialen: ·Abraham Silberschatz, Henry F. Korth, S.Sudarshan, Database System Concepts, McGraw-Hill (hoofdstukken 1-5) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Kennis van elementaire concepten op het gebied van Leerdoelen: informatiesystemen en de toepassing ervan. Inzicht in de functie van databases en de rollen die van belang zijn bij een database. Kennis van het relationeel model met begrippen als relatie, sleutel en integriteit. Kennis van het Entity-Relationship model met begrippen als entiteit, attribuut, relatie en constraints. Vaardigheid in het maken van een datamodel op basis van het relationeel model ofhet Entity-Relationship model. Kennis van de databasetaal SQL en de belangrijkste primitieven van SQL op het gebied van data-manipulatie en data-definitie. Vaardigheid in het formuleren van queries in SQL. Inhoud: r. Informatiesystemen 2. Databases 3· Entity-Relationship model 4· Relational model 5· SQL

228

2R350 User interfaces Algemene gegevens Studiejaar: zoosfzoo6 Doelgroep • INF, jaargang 3, Trimester I Blok A tot en met Trimester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3. Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica Voorkennis: • 2Mo8o- Object-georienteerd programmeren (aanbevolen) Docenten: • Pro£dr. P.M.E. De Bra (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Informatica, Databases en hypermedia- HG 7·73 [email protected] tel. 2733 • Pro£dr. P.M.E. De Bra- HG 7.72- tel: [email protected] Studeerwijzer: http:ffwwwis.win.tue.nlfzR3so Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur Tentamenvorm: • Opdracht(en) Studiematerialen: • Studiemateriaal zie studeerwijzer (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het doel is dat de student leert om user- interfaces te ontwikkelen die ergonomisch verantwoord zijn, efficient en effectief te gebruiken, en die voldoen aan de eisen die door de opdrachtgever worden gesteld of die in samenspraak met de opdrachtgever worden opgesteld. Inhoud: • Algemene principes van beeldscherm- ergonomie. • Ontwikkelmethoden voor (prototype) user- interfaces. • Evaluatie van user-interfaces (met en zonder gebruikers). • Ontwikkeling van user-interfaces.

zSI85 Statistiek I Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester r Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands)

229

Stucliepunten afbouw: Stucliepunten bama: Verzorgd door:

3 • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Wiskunde

Vervolgvakken:

• oA43o - MTO: empirische onderzoekscyclus • oA44o- MTO: Meten

Docenten:

• Drs. P.W.M. Verkissen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Wiskunde, Besliskunde en stochastiek- HG [email protected] - tel. 3130 • Drs. P.W.M. Verkissen- HG 8.13 -tel: [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fwww.win.tue.nlfwskfonderwijsf2Sr85 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur • instructie, 2 uur • avondonderwijs: colstructie 3 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester r Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester r Blok C

Stucliematerialen: • Statistical Methods for the Social Sciences, 3th eclition, Alan Agresti en Barbara Finlay, Prentice Hall, ISBN 0-13-622515-2 (aanbevolen) Inhoudsheschrijving • Leerdoelen:

• •

Inhoud:

basis voor het vervolg op en de aansluiting van de techniekthema's 'bouw', energie', 'informatie en communicatie'; basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in het tweede jaar van het basisprogramma Tema; basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in de vercliepingsprogramma's van de Tema-opleicling.

De student heeft enige ervaring met het verwerken, analyse-ren en interpreteren van uit observaties of experimenten verkregen gegevens. Hij kan met de hand en met SPSS een aantal statistische technieken adequaat toepassen. In clit college komen de volgende onderwerpen aan de orde: beschrijvende statistiek, steekproeven en steekproefgrootheden, elementaire kansrekening, stochastische variabelen, kansverdelingen (binomiale verdeling, norrnale verdeling, tverdeling), centrale limietstelling, populatieparameters (verwachting, variantie), onafhankelijkheid, lineaire combinaties van stochastische grootheden, toetsen van hypothesen, schattingstheorie, betrouwbaarheidsintervallen. 230

2S195 Statistiek 2 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Wiskunde Vervolgvakken: • oA44o- MTO: Meten Docenten: • Drs. J.F.B. van Gellecum (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Wiskunde, Besliskunde en stochastiek- HG [email protected] tel. 3130 • Drs. J.F.B. van Gellecum- HG 8.14- tel: 4767j.£[email protected] Studeerwijzer: http:f fwww.win.tue.nlfwskfonderwijsf2SI95 Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur • instructie, 2 uur • avondonderwijs: colstructie 3 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E

Studiematerialen: • Statistical Methods for the Social Sciences, 3th edition, Alan Agresti en Barbara Finlay, Prentice Hall, ISBN o-13-622515-2 (aanbevolen) Opmerking: Docent regulier: Drs. P.W.M. Verkissen Docent avond: Drs. J.F.B. van Gellecum Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: • basis voor het vervolg op en de aansluiting van de techniekthema's 'bouw', 'energie', 'informatie en communicatie'; • basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in het derde jaar van het basisprogramma Tema; • basis voor het vervolg op en de aansluiting bij de vakken in de verdiepingsprogramma's van de Tema-opleiding. De student heeft enige ervaring met het verwerken, analyseren en interpreteren van uit observaties of experimenten verkregen gegevens. Hij kan met de hand en met SPSS een aantal statistische technieken adequaat toepassen.

231

Inhoud:

Associatie, correlatie, het opzetten van experimenten, variantieanalyse voor een factor, enkelvoudige lineaire regressie, meervoudige lineaire regressie, niet-parametrische methoden, betrouwbaarheid en validiteit van metingen, keuze van een toets, inleiding multivariate methoden. Opmerking: De inhoud kan nog wijzigen afhankelijk van de keuze van een hoek.

2Yo6o Multivariabele analyse Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • BMT, jaargang I, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F opleiding: (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang I, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang I, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bam a: Verzorgd • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) door: • Capaciteitsgroep: Wiskunde Onderdelen • 2Yo64- M ultivariabele analyse, deel A van ditvak: Vervolgvakken: • 2N46o- Numerieke methoden •2S390 -Biostatistiek • 3B470 -Fysische transportverschijnselen • 3Do2o -Elektromagnetisme • 5Q220 - Systeemanalyse • 8Do2o- Wiskundige beeldverwerkingstechnieken • 8Eo3o - Systeemanalyse • 8Noio -Elektromagnetisme Docenten: • Dr.ir. F.J.L. Martens (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Wiskunde, Toegepaste analyse,- HG 8.56- tel. 4760 • Dr.ir. F.J.L. Martens- HG 8.90- tel: 4280£[email protected] Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur • begeleide zelfstudie, 2 uur

232

Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 1.5 uur, Trimester 3 BlokE • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Trimester Interim • In blok E wordt een tentamen afgenomen over de stof van week I tjm 4· Desgewenst telt dit voor 40% mee in het eindcijfer en geeft het vrijstelling voor de corresponderende opgaven bij het tentamen over de volledige stof aan het eind van het trimester (dus niet bij de herkansing). Studiematerialen o Robert A. Adams, "Calculus, A complete course", AddisonWesley Publishing Company, 5e druk. ISBN 0-20I-79I3I-5 (aanbevolen) o Softwarepakket MATLAB. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De student kan de stationaire punten van een functie analyseren, met de gradient werken, meervoudige integralen, lijn-, oppervlakteen fluxintegralen omschrijven en uitrekenen. De student kan de geintroduceerde begrippen gebruiken bij wiskundige modellen. Inhoud: Het vak bestaat uit drie onderwerpen: functies van meerdere variabelen, meervoudige integralen en vectoranalyse. Bij functies van meer variabelen zijn de onderwerpen partiele afgeleiden, de gradient, stationaire punten, Taylorpolynomen en extrema. De meervoudige integral en worden gebruikt bij het berekenen van volume, mas sa, zwaartepunt, hoeveelheid of de oppervlakte van een oppervlak. Er wordt aandacht besteed aan lijn- en oppervlakteintegralen. De vectoranalyse geeft o.a. een wiskundige beschrijving van krachtvelden, en stromingsvelden van vloeistoffen. Er wordt aandacht besteed aan vectorvelden, conservatieve vectorvelden, potentialen, rotatie, divergentie en fluxintegralen. Bij dit vak wordt het pakket MATLAB gebruikt.

2Y56o Calculus voor TEMA Algernene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep o TIW, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: o Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) o Capaciteitsgroep: Wiskunde Docenten: o Dr. S.W. Rienstra (verantwoordelijk docent) o Dr.ir. J.H.M. ten Thije Boonkkamp (mede-docent)

233

Inlichtingen:

• Wiskunde, Toegepaste analyse, - HG 8.56- tel. 4760 • Dr. S.W. Rienstra- HG 8.51- tel: 4603 - [email protected] Studeerwijzer: http:/ jwww.win.tue.nljwskjonderwijsj2Y56o Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: • college, 2 uur • instructie, 2 uur • college: 2 uur; 3 uur vanaf week 2 Blok B instructie: 2 uur; 3 uur vanaf week 2 Blok Baansluitingsonderwijs: 2 uur tot week 2 BlokB Tentamenvorrn: • Schriftelijk, 3 uur, Semester 1 Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester 1 Blok C ·Toetsen rekenvaardigheden in Blok A en B (tellen voor I/4 mee bij eindcijfer). Inhoudsbeschrijving Begrip van complexe getallen en het kunnen oplossen van Leerdoelen: eenvoudige vergelijkingen; begrip van limieten en continuiteit en het kunnen bepalen van eenvoudige limieten; begrip van afgeleide, en onbepaalde en bepaalde integraal, en het bepalen van primitieven en extreme waarden; begrip van reeksen en machtreeksen en het kunnen bepalen van convergentie eigenschappen van eenvoudige reeksen; het kunnen oplossen van lineaire differentiaalvergelijkingen van 2e orde en constante coefficienten. Inhoud: · VWO-aansluiting (rekenvaardigheden) · Complexe getallen (complexe e-macht) · Limieten en continuiteit · Differentiaal en integraalrekening · Reeksen en machtreeksen (Taylorreeksen) · Inleiding differentiaalvergelijkingen

234

2 Y65o

Lineaire algebra Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • BMT, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) • BS, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • MW, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • BMT, Schake!programma master Biomedische technologie varianten: (Verplicht) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Wiskunde Onderdelen • 2Y654- Lineaire algebra, deel A van dit vak: • 2Y658- Lineaire algebra, deel B Voorkennis: •2Y13o-Calculus (aanbevolen) Vervolgvakken: • 2N46o- Numerieke methoden • 4A320 - Systeemanalyse • 4A7oo -Eindige elementen methode • 4Q410 -Analyse van continua • 5Q220 - Systeemanalyse • 5Q230 - Signaalanalyse • 8Do2o- Wiskundige beeldverwerkingstechnieken • 8Eo3o - Systeemanalyse • 8Eo4o - Signaalanalyse Docenten: • Dr. S.W. Rienstra (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Wiskunde, Toegepaste analyse, - HG 8.56- tel. 476o • Dr. S.W. Rienstra- HG 8.5I- tel: 4603 - [email protected] Studeerwijzer: http:/ fwww.win.tue.nlfwskfonderwijsf2Y6so Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf

235

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 2 uur • begeleide zelfstudie, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk, 1.5 uur, Trimester 2 Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • In blok C wordt een tentamen afgenomen over de stof van week 1 tfm 5· Desgewenst telt dit voor 40% mee in bet eindcijfer en geeft bet vrijstelling voor de corresponderende opgaven bij bet tentamen over de volledige stof aan bet eind van bet trimester (dus niet bij de berkansing). Studiematerialen: • Bemard Kolman, "Elementary linear Algebra, 8th edition, Prentice-Hall Intemational, London, 2003. (aanbevolen) • dictaat Lineaire Algebra (2Y65o), dictaatni. 2522 (verplicht) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Begrip van, en het met en zonder computersoftware kunnen oplossen van problemen in: meetkunde van vectoren, lijnen en vlakken; stelsels lineaire vergelijkingen en matrices; determinanten; vectorruimten; kleinste kwadratenmethode; orthogonale vectoren en basisovergangen; eigenwaarden en eigenvectoren; stelsels lineaire differentiaalvergelijkingen met constante coefficienten. Inhoud: Meetkunde van vectoren, lijnen en vlakken; stelsels lineaire vergelijkingen en matrices; determinanten; vectorruimten; kleinste kwadratenmethode; orthogonale vectoren en basisovergangen; eigenwaarden en eigenvectoren; stelsels lineaire differentiaalvergelijkingen met constante coefficienten. Het gebruik van computer en software is geintegreerd in de cursus.

2Z83o Prograrnmeren 2 voor wiskunde Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • BS, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • WSK, jaargang 2, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama:

4

236

Verzorgd door:

• Faculteit: Wiskunde en Informatica (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Informatica

Voorkennis:

• 2Z82o- Programmeren 1 voor wiskunde (aanbevolen)

Vervolgvakken:

•2H053 -Modelleren I • 2Ho63- Modelleren 2 • 2H134 - Modelleren 3 • 2H144 -Modelleren 4

Docenten:

• Dr. R. Kuiper (verantwoordelijk docent)

• Seer. Capaciteitsgroep Informatica- HG 6.74- [email protected]. 5010 • Dr. R. Kuiper- HG 7.13 -tel: 4122- [email protected] http:/ fstudyweb.tue.nlf Studyweb: Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college, 3 uur • oefeningen, 4 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok E Inlichtingen:

Studiematerialen: • Y.D. Liang, Introduction to Java Programming, 4e druk (of later, mocht die er zijn), Prentice Hall (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Voortbouwend op de in 2Z82o gelegde basiskennis van Java en objectorientatie, uitbouw hiervan in de richting van zowel ontwerp en beheer van grotere programma's met behulp van de voor Java heschikbare hulprniddelen als verdieping van de kennis van Java zel£ 3B470 Fysische transportverschijnselen Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang 2, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 hama: Verzorgd door: • Faculteit: Technische Natuurkunde (eindverantwoordelijk) Voorkennis:

• 2Yo6o- Multivariabele analyse (aanbevolen) •2Y130 -Calculus (aanbevolen)

237

Vervolgvakken:

• 3F250 • 3T10o • 3T120 • 3T16o • 3T 2 5o • 3T28o • 3T290 • 4-A-690 •4B68o • 4N 010 • 4P540 • 4P58o • 4S410

-Transport in poreuze media -Voortgezette stromingsleer -Gasdynamica -Humane stromingsleer -Geofysische stromingsleer -Turbulente stromingsverschijnselen -De fysica van turbulentie -Cardiovasculaire stromingsleer -Warmteoverdracht -Fundamenten van de tribologie -Meerfasenstromingen met warmte-effecten - Fysische meetrnethoden - Fysische modellen en numerieke methoden bij stromingsprobl. • 4S58o -Verbrandingstechnologie • 4S610 -Energie uit biomassa • 8Wo9o- Cardiovasculaire stromingsleer

Docenten:

• Profdr.ir. G.J.F. van Heijst (verantwoordelijk docent) ·Dr. H.J.H. Clercx (mentor)

lnlichtingen:

• Profdr.ir. G.J.F. van Heijst- CC 2.17- tel: [email protected] • Dr. H.J.H. Clercx- CC 2.15- tel: 268o- [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 3 uur • 9 weken begeleide zelfstudie, 1 uur

Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok E • Geen open hoek tentamen. Formuleblad wordt uitgereikt

Studiematerialen: • Bundel tentamenvraagstukken met uitwerkingen (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving lnhoud: Na een inleidende beschrijving van vloeistofbeweging en de kinematica van vloeistofdeeltjes worden de behoudswetten van massa en impuls in integraal- en differentiaalvorm afgeleid. De constitutieve vergelijkingen worden behandeld en de stromingsvergelijkingen (Navier-Stokes) met de bijbehorende randvoorwaarden worden besproken. Exacte oplossingen van de Navier-Stokes-vergelijkingen worden afgeleid voor stromingen tussen twee vlakke parallelle platen (zowel Couette- als Poiseuille-stroming), stroming in een pijp met cirkelvormige doorsnede, de stroming in een vloeistoffilm langs een hellende plaat, en eenvoudige instationaire stromingen. Dimensieloze kentallen worden geillustreerd aan de hand van een aantal voorbeelden. Daaropvolgend komen wrijvingsloze stromingen aan de orde en wordt de vergelijking van Bernoulli, potentiaalstroming, en het lift-theorema van Kutta-Joukowski behandeld. N a deze min of meer algemene inleiding zullen 238

specifieke onderwerpen behandeld worden zoals stroming om lichamen, grenslagen, wrijvingsgedomineerde stromingen met aandacht voor smeringstheorie en interne stromingen. 3Y28o Zonnecellen Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • MW, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Engels) • TIW, jaargang 4, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang 4, Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • MW, jaargang 1, Sustainable Energy Technology (Verplicht) varianten: Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Technische Natuurkunde (eindverantwoordelijk) Onderdelen van ditvak: Docenten:

• 3Y281- Zonnecellen • Pro£dr.ir. M.C.M. van de Sanden (verantwoordelijk docent) • Pro£dr.ir. R.A.J. Janssen (mede-docent) • prof dr ir R. van Zolingen (mede-docent)

Inlichtingen:

• Pro£dr.ir. M.C.M. van de Sanden- NLc 1.09 -tel: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schrill:elijk

Studiematerialen: • Dictaat (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Allereerst worden een aantal aspecten van Iicht behandeld. Omdat halfgeleiders zo cruciaal zijn voor zonnecellen wordt ingegaan op hun eigenschappen en op de eenvoudigste halfgeleiderstructuur die daarmee gemaakt kan worden, de diode. De opbouw, de werking en de belangrijkste eigenschappen van zonnecellen worden besproken aan de hand van de klassieke kristallijn silicium zonnecel. Ingegaan wordt op de belangrijkste verliesmechanismen in zonnecellen. Een overzicht van de verschillende typen zonnecellen worden gegeven. Meer gedetailleerd wordt ingegaan op een beperkt aantal zonnecellen: de multikristallijn silicium, de amorf silicium en de organische zonnecellen. Daarbij wordt ingegaan op de specifieke opbouw van de bijzondere structuren in deze zonnecellen. De verschillende productieprocessen worden ook besproken.

239

4B26o Inleiding warmte en stroming Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • BS, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D opleiding: (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang I, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Werktuigbouwkunde • Capaciteitsgroep: Thermo Fluids Engineering (eindverantwoordelijk) • Sectie: Combustion Technology • 4B264- Fysische verschijnselen deel A Onderdelen van ditvak: Vervolgvakken: • 3B470 -Fysische transportverschijnselen • 4B420 -Thermodynarnica • 4B66o- Procestechnische constructies r Docenten: • Pro£ Dr. L.P .H. de Goey (verantwoordelijk docent) • Dr. J.G.M. Kuerten (instructeur) Inlichtingen: • Secretariaat Combustion Technology- WH 3·I32 - [email protected] -tel. 28o6 • Dr. J.G.M. Kuerten- WH 2.136- tel: 2362- [email protected] Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: • 9 weken college, 2 uur • 9 weken begeleide zelfstudie, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • In blok C(week 6) wordt een tentamen afgenomen over de stof van week I tfm 4 (4B264). Desgewenst telt dit voor 40% mee in het eindcijfer en geeft het vrijstelling voor de corresponderende opgaven bij het tentamen over de volledige stof aan het eind van het trimester. (dus niet bij de herkansing)

Studiematerialen: • Dictaat (aanbevolen)

240

Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Opstellen en oplossen van modellen voor eenvoudige stromings- en warmteproblemen. Inhoud: Macroscopische fYsische hasisprincipes voor vloeistofstroming en warmte- en massatransport worden afgeleid en toegepast. Het vak hestaat uit vier hoofdonderdelen: hydrostatica, hydrodynamica, diffusieprocessen en warmtetransport. Hydrostatische drukwetten worden afgeleid en de resulterende vloeistofkrachten en momenten op externe ohjecten worden geanalyseerd. 2. Hydrodynamische vergelijkingen worden afgeleid uit hehoudswetten van massa en energie voor een hewegende vloeisto£ De invloed van viscositeit en drukverliezen in apparatuur met vloeistofstroming worden bestudeerd. 3· Toestandsvergelijkingen voor ideale en niet-ideale gassen worden afgeleid en diffusieprocessen worden geanalyseerd vanuit de moleculaire beweging in gassen. 4· Opwarming van voorwerpen en warmtetransportmechanismen (geleiding, convectie en straling) worden bestudeerd. r.

Al deze onderwerpen worden gei1lustreerd aan de hand van eenvoudige modelproblemen. Onder leiding van de docenten worden ook meer realistische ontwerpproblemen en andere eenvoudige praktische problemen die voorkomen in energie en proces apparatuur bestudeerd.

4B.po Thermodynamica Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep oINS, jaargang 2, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) oTIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) oW, jaargang 2, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Doelgroep oW, jaargang 2, Schakelprogramma master werktuigbouwkunde varianten: (Verplicht) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: oFaculteit: Werktuigbouwkunde oCapaciteitsgroep: Thermo Fluids Engineering (eindverantwoordelijk) oSectie: Energy Technology

241

Voorkennis:

•4B26o- Inleiding warrnte en stroming (aanbevolen)

Vervolgvakken: •4N750-Grondbeginselen van de verbrandingsmotor • 4S58o -Verbrandingstechnologie • 4S61o - Energie uit biomassa Docenten:

• Dr.ir. H.C. de Lange (verantwoordelijk docent) • Pro£dr.ir. A.A. van Steenhoven (mede-docent) • Dr.ir. H.C. de Lange (instructeur) • Dr. K.R.A.M. Schreel (instructeur)

Inlichtingen:

• Secretariaat Energy Technology- WH 2.131 [email protected] -tel. 35I7 • Dr.ir. H.C. de Lange- WH 2.r26 -tel: 2129 - [email protected]

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorrn: • 9 weken college, 2 uur • 9 weken begeleide zelfstudie, 2 uur Tentamenvorrn:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: • Y.A Cengel en M.A. Boles (2002), "Thermodynamics, an engineering approach", McGraw-Hill. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Het college start met de definitie van de basisconcepten van de Inhoud: therrnodynamica (toestandsgrootheden, systemen, kringprocessen, etc.). De toestandsgrootheden van stoffen worden beschreven (denk aan: toestandsdiagrammen, ideale gaswet). Vervolgens wordt de eerste hoofdwet voor gesloten systemen beschreven en toegelicht aan de hand van een aantal voorbeeld processen. Zo wordt bijvoorbeeld, het rendement van een verbrandingsmotor (Diesel proces) afgeleid. Daarna wordt de tweede hoofdwet geintroduceerd, hetgeen leidt tot de definitie van entropie(-productie). Hiema worden zowel de eerste als tweede hoofdwet voor open systemen beschreven en toegepast op ideale processen. T enslotte worden alle geintroduceerde concepten toegepast in een drietal praktische voorbeelden: de gasturbine, stoommachine en koelmachines. Samengevat: • • • • •

Inleiding en definities (Cengel H.r+2) Eerste hoofdwet (Cengel H.4) Tweede hoofdwet (Cengel H.5) Entropie(-productie) (Cengel H.6) Toepassingen (Cengel H.8, 9 en 10)

242

4B68o Warmteoverdracht Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang 3, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Werktuigbouwkunde • Capaciteitsgroep: Thermo Fluids Engineering (eindverantwoordelijk) • Sectie: Energy Technology Voorkennis: • 3B470- Fysische transportverschijnselen (aanbevolen) Vervolgvakken:

• 4N750- Grondbeginselen van de verbrandingsmotor • 4P7Io -Micro- heat transfer •4S58o- Verbrandingstechnologie • 4S6Io -Energie uit biomassa

Docenten:

• Dr.ir. C.C.M. Rindt (verantwoordelijk docent) • Pro£dr.ir. A.A. van Steenhoven (mede-docent) ·Dr.Ir. A.J.H. Frijns (instructeur)

Inlichtingen:

• Secretariaat Energy Technology- WH [email protected] tel. 35I7 • Dr.ir. C.C.M. Rindt- WH 2.125- tel: 2978 - [email protected] • Pro£dr.ir. A.A. van Steenhoven- WH 2.129 -tel: 2I32 [email protected] Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • 9 weken oefeningen, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C

Studiematerialen: • hoek Engineering Heat Transfer,second edition, W.S. Janna, ISBN:o-8493-2I26-3 (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Het ontwikkelen en operationaliseren van warmteoverdrachtsrelaties voor geleiding, convectie en straling waarmee gestileerde warmteoverdrachtsproblemen uit de praktijk worden opgelost en bet verkrijgen van fYsisch inzicht in de herkomst van de warmteoverdrachtsrelaties.

243

Inhoud:

Dit vak bouwt voort op de kennis opgedaan in het tweedejaars vak Fysische Transportverschijnselen (3B470). Na een inleiding op de algemene behoudswetten wordt stationaire en instationaire geleiding met bijbehorende dimensieloze kentallen behandeld. Vervolgens wordt ingegaan op gedwongen en vrije convectie problemen. Aan de hand van grenslaagbeschouwingen wordt de functionele relatie tussen het Nusselt getal en de dimensieleloze kentallen voor stromingen en warmtetransport uitgelegd. De kennis over geforceerde convectie wordt vervolgens toegepast op de analyse van de warmteoverdracht in warmtewisselaars. Tenslotte wordt een korte inleiding gegeven op straling.

4S58o Verbrandingstechnologie Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • INS, jaargang 4, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 opleiding: Blok F (Keuzevak, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) • W, jaargang 3, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Werktuigbouwkunde • Capaciteitsgroep: Thermo Fluids Engineering (eindverantwoordelijk) • Sectie: Combustion Technology Voorkennis: • 3B470 - Fysische transportverschijnselen (aanbevolen) • 4B420 -Thermodynamica (aanbevolen) • 4B68o- Warmteoverdracht (aanbevolen) Docenten: • Prof.Dr. L.P.H. de Goey (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. L.M.T. Somers (mede-docent) • C.J.F. Cremers (instructeur) Inlichtingen: • Secretariaat Combustion Technology- WH [email protected] -tel. 28o6 • Prof. Dr. L.P.H. de Goey- WH 3-133 -tel: 2938I. [email protected] Studeerwijzer: Studyweb:

http:ffwww.combustion.tue.nl http:ffstudyweb.tue.nlf

244

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college, 2 uur • 9 weken begeleide zelfstudie,

2

uur

Tentamenvorm:

• Schrifi:elijk, 3 uur, Trimester 1 Blok A • Schrifi:elijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schrifi:elijk, 3 uur, Semester 1 Blok A • Schrifi:elijk, 3 uur, Semester 2 Blok F Studiematerialen: • dictaat (aanbevolen)

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Analyseren van eenvoudige verbrandingsproblemen. Inhoud: Meer dan 8o% van onze energie wordt opgewekt door verbranding van fossiele en duurzame brandstoffen in apparaten als motoren, gasturbines, ovens en fomuizen in de (proces)-industrie en branders in huishoudelijke en industriele toestellen. De f)rsische en chemische basisprocessen waarmee de verbrandingsverschijnselen in de diverse genoemde toepassingen kunnen worden bescheven, komen aan de orde. Na een globale beschrijving van de diverse verbrandingsvormen en hun toepassingen, worden globale balansen en de elementaire basisprocessen in verbranding beschreven. Ideale reactoren, zoals perfect-geroerde reactoren en homogene reactoren, worden behandeld als start bij de bepreking van ontstekings-verschijnselen. Daama komen vlammen en vlamfronten aan de orde. De voortplanting van voorgemengde vlarnfronten op Bunsenbranders, oppervlaktebranders en in Otto motoren wordt geanalyseerd. Niet-voorgemengde vlarnfronten, zoals in branders, ovens en Diesel-motoren worden daama beschreven.

sAoso Schakeltechniek Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • INF, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: INFORMATIE- EN COMMUNICATIESYSTEMEN Voorkennis: VWO wiskunde (expressieherschrijving) en natuurkunde (basisprincipes elektrische schakelingen)

245

Docenten: • Dr.ir. L. Jozwiak (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: ·Dr.ir. L. Jozwiak- EH g.o8- tel: 3645 [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 2 uur • 5 weken practicurn, 4 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok C

Studiematerialen: • Boek A.B.Marcovitz: Introduction to Logic Design, International Edition; McGraw-Hil12002, ISBN o-07-1122478 (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Een student· is in staat een logische functie af te leiden uit een gegeven logisch circuit en een (optimaal) logisch circuit te genereren voor het uitvoeren van een logische functie. Hieronder vallen ook circuits voor het doen van eenvoudige berekeningen met binaire getallen. · begrijpt de werking van sequentiele circuits en is bij een gegeven functionaliteit in staat om dergelijke circuits te implementeren via een toestandsdiagram. Inhoud: Theorie en methoden voor het ontwerpen van logische schakelingen: · Combinatorisch logica: Booleaanse algebra, Karnaugh diagrammen, 2-levellogica, multi-levellogica, getalsystemen, aritmetische circuits.· Sequentiele logica: flipflops, registers, counters, finite state machines, MoorefMealy machines. 5Ao6o Elektrische Netwerken voor TeMa en Ins Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4·3 afbouw: Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: MEET- EN BESTURINGSSYSTEMEN Vervolgvakken: • 5KI33- Prakticurn Elektrische Energietechniek voor TeMa Docenten:

• Ir. J.H.F. Ritzerfeld (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Ir. J.H.F. Ritzerfeld- EH 3.22- tel: 3252-

[email protected]

246

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim

Studiematerialen: • Dictaat Netwerkanalyse (nr. 5752). (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Na dit studie-onderdeel kan de student een knooppuntanalyse uitvoeren op een lineair netwerk, in eerste instantie zonder geheugen (weerstanden,gestuurde en onafhankelijke bronnen) en later met geheugen (spoelen en condedatoren). Hijfzij kan rekenen met complexe exponentiele excitatie, complexe amplitudes van spanningen en stromen, alsmede een overdrachtsfunctiebepalen. De student kan een Thevenin of Norton vervangingsschema van een (bron-)eenpoort bepalen, de begrip en complex en actiefVermogen,alsmede blindvermogen en passiviteit hanteren, een vermogensbalans voor een netwerk opstellen en het theorama van Tellegen gebruiken bij de formulering van behoudswetten voor energie en vermogen. Grondbegrippen; netwerkelementen, bronnen; KirchhoffInhoud: vergelijkingen, energie en vermogen; weerstandsnetwerken; systematische berekening van algemene netwerken (knooppuntmethode), poortreductie; niet-lineaire elementen; overdrachtssystemen, complexe rekenwijze; theorema van Tellegen, wet van behoud van energie. 5DD37 Signalen A: Signaalrepresentaties Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • EIT, jaargang r, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Verplicht, Nederlands, Verkort) • EIT, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester r Blok B (Verplicht, Nederlands, Verkort) • TIW, jaargang 3, Semester r Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Doelgroep • EIT, jaargang 3, SchakelfVKO-progr. Electrical Engineering varianten: deeltijd, Deeltijd generatie 2004: in 2oo6j2007 (Verplicht) • EIT, jaargang I, SchakelfVKO-programma Electrical Engineering (Verplicht) Studiepunten 2 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek • Capaciteitsgroep: MEET- EN BESTURINGSSYSTEMEN • Sectie: Signal Processing Systems (eindverantwoordelijk)

247

Vervolgvakken:

Docenten:

• 5AA42- TI 0 Kansrekening • 5AA52-TIO VKO Kansrekenen en informatietheorie - 5AB 44 -oo 5 • 5CC5o -Regeltechniek • Dr.ir. M.J. Bastiaans (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen: • Dr.ir. M.J. Bastiaans- EH 3.24- tel: 3319- [email protected] Studeerwijzer: http:/ Jwww.sps.ele.tue.nlfmembersfm.j.bastiaansfcoursesfindex.htm#5dd37 Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 10 weken college, 2 uur • 10 weken instructie, 2 uur • Dit vak is onderdeel van het vak 5DD3o Signalen en sluit derhalve aan bij de collegesfinstructies van 5DD3o. Tentamenvorm: • Schriftelijk Studiematerialen: • B. Girod, R. Rabenstein, A. Stenger, Signals and Systems, John Wiley, Chichester, 2001, ISBN o 471 g88oo 6, Chapters g, II, 12. (aanbevolen) Opmerking: De volgende verkorte opleiding studenten volgen dit vak: HBO-vt generatie 2005/06-jaar r. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Kennis nemen van enkele belangrijke representaties van tijdcontinue en tijddiscrete signalen (m.n. de Fouriertransformatie) in relatie tot lineaire, tijdinvariante systemen. Onbekend Inhoud: 5EE5o Voorbereiden Velden voor Tema Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten r bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek (eindverantwoordelijk) Docenten: • Ing.ir. J.W. Vegt (verantwoordelijk docent) Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 5 weken oefeningen • zelfstudie Inhoudsbeschrijving Inhoud: Dit vak behelst een introductie op de wiskundig beschrijving voor het vak Velden in de Elektrotechniek. Er zijn een vijftal oefeningen, die enerzijds als herhaling de wiskundige schrijfwijze van Velden introduceren, en anderzijds het nurneriek programmeren met Matlab invoeren. Als voorbeeld gebruiken we a) de klassieke beweging van een deeltje in een r/r·2 krachtveld, bijv. een planeet om de zon, en enkele cosequenties van het rfr·2 karakter b) de berekening van het magneetveld rond een kringstroom m.b.v. Biot-Savart c) een coilgun, waarbij een ring weggeschoten wordt d.m.v. magnetische inductie. De laatste kan ook in het hoogspanningslab gedemonstreerd worden. 248

5EE6o Basis dektrotechniek 3: Vdden Algemene gegevens Studiejaar: 2oo5/2oo6 Doelgroep o EIT, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok opleiding: C (Verplicht, Nederlands) o TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok C (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 4 bama: Verzorgd door: o Faculteit: Elektrotechniek o Capaciteitsgroep: ELEKTRISCHE ENERGIETECHNIEK o Sectie: Electrical Power Systems (eindverantwoordelijk) Vervolgvakken:

5AF34 -00 2.I Energietechniek 5FFoo- Underground Power Cables o 5KI33 - Prakticum Elektrische Energietechniek voor TeMa o

o

Docenten:

o o

Inlichtingen:

Prof.dr.ir. J.H. Blom (mede-docent) Dr. A.P.J. van Deursen (verantwoordelijk docent)

Dr. A.P.J. van Deursen- EEG r.r5- tel: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o I3 weken college, 2 uur o I3 weken instructie, 2 uur Tentamenvorm:

o

Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F o Schriftelijk, 3 uur, Semester Interim o Studenten zijn verplicht zich in te schrijven voor het tentamen. Studenten kunnen zich tot 5 dagen voor de tentamendatum afmelden voor het tentamen. Voor tentamens gelden maxima voor het aantal keren dat studenten een tentamen mogen afleggen (drie keer in totaal en twee keer per jaar). Studenten die geen recht meer hebben tot deelname aan een vaktentamen kunnen voor de aanvang van de inschrijvingstermijn een verzoek voor deelname indienen bij de examencommissie. Na kennis genomen te hebben van het advies van de verantwoordelijke docent, beslist de examencommissie. Studenten wordt aanbevolen voor indiening van een dergelijk verzoek contact op te nemen met de docent om de motivering te bespreken. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Introductie van Maxwellvergelijkingen, met toepassingen op eenvoudige situaties o

o

249

Inhoud:

Elektrische en magnetische velden, vier veldgrootheden E, D en H, B.Maxwell wetten in integraalvorm: veld versus flux, wet van Gauss voor D en voor B, wet van Ampere en Biot-Savart voor H, en inductiewet van Faraday voor verband tussen E en dB I dt. Continu'iteitsvergelijking voor de stroom met verschuivingsstroom.Krachten en koppels op ladingen en dipolen, energiedichtheid en Poynting-vector, motoren.Nuttige benaderingen en voorbeelden: wetten van Kirchhoff gezien vanuit de Maxwell vergelijkingen, capaciteit en zelfrnductie, eenvoudige transmissielijnen, vlakke golven, reflectie en transmissie in een richting, transformatoren.Storingsbestendig ontwerpen: differential mode en common mode stroomkringen, transferimpedantie voor de koppeling tussen de twee kringen, praktische maatregelen voor onderdrukken van storingen, enkele consequenties voor elektrotechnisch meten.De volgorde van de presentatie wordt waarschijnlijk aangepast, eerst de magneetvelden, en daama de elektrische velden. Dit ten behoeve van het parallellopende vak Modeme Vermogensconversie 5EEro.

5EE7o Basis dektriciteitsvoorzienning Algemene gegevens Studiejaar: 200512oo6 Doelgroep • INS, jaargang 2, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: ELEKTRISCHE ENERGIETECHNIEK Voorkennis: Velden: kenmerken E- en B-velden, flux, inductiewet (verplicht). Warmteleer: geleiding, straling, convectie, hoofdwetten thermodynamica, warmtehuishouding. Netwerken: netwerkelementen, bronnen, Ohm, Kirchhoff, superpositie, sinusoidale excitatie (verplicht) Vervolgvakken: • 5FF oo- Underground Power Cables Docenten:

• Dr.ing. A.J.M. Pemen (verantwoordelijk docent) • Pro(dr.ir. J.H. Blom (mede-docent)

Inlichtingen:

• Dr.ing. A.J.M. Pemen- EEG 1.14- tel: [email protected]

Studeerwijzer:

http: I lowinfo.ele.tue.nllvakkeniEVTI sEE7o I elektr.htrn

250

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • IO weken college, 2 uur • IO weken instructie, 2 uur • case studie (moet worden ingeleverd, telt mee voor tentamen) punt wordt aileen gegeven als case vodoende is. Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok A • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Studenten zijn verplicht zich in te schrijven voor het tentamen. Studenten kunnen zich tot 5 dagen voor de tentamendatum afmelden voor het tentamen. Voor tentamens gelden maxima voor het aantal keren dat studenten een tentamen mogen afleggen (drie keer in totaal en twee keer per jaar voor generatie 2002 en volgend, twee keer in totaal voor generatie 2001). Studenten die geen recht meer hebben tot deelname aan een vaktentamen kunnen voor de aanvang van de inschrijvingstermijn een verzoek voor deelname indienen bij de exarnencommissie. Na kennis genomen te hebben van het advies van de verantwoordelijke docent, beslist de examencommissie. Studenten wordt aanbevolen voor indiening van een dergelijk verzoek contact op te nemen met de docent om de motivering te bespreken. Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: het via de complexe rekenwijze en fasoren berekenen van stromen, spanningen en vermogens in eenfase- en driefasen systemen, - het beschrijven van verschillende soorten centrales voor de groot- en kleinschalige opwekking van elektrische energie, - het beschrijven van vermogenstransformatoren in verschillende bedrijfstoestanden, - het ontwerpen en representeren van netten en haar componenten - het berekenen van spanningsverliezen en het formuleren van tegenmaatregelen - het beschrijven van effecte van kleine opwekkers op een energie- distributie systeem. Inhoud: Wisselspanning, fasorrepresentatie, 3- fasensysteem, noodzaak symmetrie. - Vermogensbegrip: complex-, schijnbaar-, werkzaam-, blindvermogen.- Opwekking (centraal, decentraal, blijvende energiebronnen). Systemen voor transportfdistributie van elektrische energie. Kenmerken van componenten. Eenvoudige netberekeningen, verliezen, kortsluiting. Distributed generation, case studie.

251

5H043 Practicum signalen voor TIW Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Semester I Blok B tot en met Semester I Blok opleiding: C (Verplicht, Nederlands) Studiepunten I afbouw: Studiepunten I bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek • Capaciteitsgroep: MEET- EN BESTURINGSSYSTEMEN • Sectie: Signal Processing Systems (eindverantwoordelijk) Docenten:

• Ir. J.H.F. Ritzerfeld (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. M.J. Bastiaans (mede-docent)

Inlichtingen:

• Ir. J.H.F. Ritzerfeld- EH 3.22- tel: 3252- j.h.£[email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: •practicum Tentamenvorm: • Opdracht(en) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Inhoud: 5JJ9o Computernetwerken Algemene gegevens 2005J2oo6 Studiejaar: Doelgroep • EIT, jaargang I, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B opleiding: (Verplicht, Nederlands, Verkort) • EIT, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Doelgroep varianten:

• EIT, jaargang 1, SchakelfVKO-programma Electrical Engineering (Verplicht)

Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Elektrotechniek • Capaciteitsgroep: IN FORMATIE- EN COMMUNICATIESYSTEMEN • Sectie: Electronic Systems (eindverantwoordelijk)

252

Voorkennis:

Geen

Vervolgvakken: • 5Tfoo- Optical communication Networks Docenten:

• Dr.ir. J.P.M. Voeten (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Dr.ir. J.P.M. Voeten- EH 9·35- tel: 309I- [email protected]

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • IO weken college, 2 uur • IO weken instructie, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok B • Schriftelijk, 3 uur, Semester I Blok C • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • Studenten zijn verplicht zich in te schrijven voor het tentamen. Studenten kunnen zich tot 5 dagen voor de tentamendatum afmelden voor het tentamen. Voor tentamens gelden maxima voor het aantal keren dat studenten een tentamen mogen afleggen (drie keer in totaal en twee keer per jaar). Studenten clie geen recht meer hebben tot deelname aan een vaktentamen kunnen voor de aanvang van de inschrijvingstermijn een verzoek voor deelname indienen bij de examencommissie. Na kennis genomen te hebben van het advies van de verantwoordelijke docent, beslist de examencommissie. Studenten wordt aanbevolen voor indiening van een dergelijk verzoek contact op te nemen met de docent om de motivering te bespreken. Studiematerialen: • Computer Networks- A Systems Approach, third eclition, Peterson and Davie, ISBN: I-5586o-833-8. (aanbevolen) Opmerking: Dit vak wordt voor EIT verkorte deeltijd studenten jr I/2 (EITVKO-DT) om het jaar gegeven (2005/2oo6 NIET). Inhoudsbeschrijving Inzicht geven in de concepten, de technologieen en Leerdoelen: ontwerpprincipes die ten grondslag liggen aan modeme computer netwerken. Studenten moeten in staat zijn om de mogelijkheden en beperkingen van de verschillende technieken te beoordelen en op grond daarvan relevante keuzes te maken. Het college geeft een overzicht van de verschillende Inhoud: communicatietechnieken en netwerken. Ontwerpregels voor de architectuur van zulke netwerken worden besproken evenals een aantal concrete netwerk technologieen. Onderwerpen die aan bod zullen komen zijn: protocol stacks en gelaagdheid, client-server modellen, broadcast netwerken, point-to-point netwerken, intemetwerken, quality of service, TCP fiP en networks on silicon.

253

5KI33 Prakticum Elektrische Energietechniek voor TeMa Algemene gegevens Stucliejaar: 2005/2oo6 Doelgroep ·TIW, jaargang 3, Semester I Blok C (Verplicht, Nederlands) opleiding: Stucliepunten 3 bama: • Faculteit: Elektrotechniek (eindverantwoordelijk) Verzorgd door: • Capaciteitsgroep: ELEKTRISCHE ENERGIETECHNIEK Voorkennis:

• 5Ao6o- Elektrische Netwerken voor TeMa en Ins (aanbevolen) • 5EE6o- Basis elektrotechniek 3: Velden (aanbevolen)

Vervolgvakken:

• 5EE7o- Basis elektriciteitsvoorzienning

Docenten:

• R.T.W.J. van Hoppe (verantwoordelijk docent)

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • instructie •practicum ·Aanmelden middels e-mail voor indeling in rooster ([email protected]). Na bevestiging van je indeling, de practicumhandleiding zo spoeclig mogelijk ophalen bij R.T.W.J. van Hoppe, EEg o.og (2332) Individueel maken van de instaptoets en doomemen van de handleicling: bij de instructie wordt de instaptoets doorgesproken en het practicum ingeleid. Individueel voorbereiden van practicurn (zie handleicling). Voorbereiding wordt doorgesproken en moet voldoende zijn om aan practicurn te mogen beginnen. Practicum beslaat 3 dagdelen (I dagdeel is ochtend of Iniddag) plus de tijd om de gegevens te verwerken. Het practicum wordt afgerond met de nabespreking van de resultaten. Bij voldoende 3 ECTS. Planning van de instructie, individuele voorbespreking, practicum en nabespreking in overleg R.T.W.J. van Hoppe. Studiematerialen: • Practicumhandleiding, verkrijgbaar bij R.T.W.J. van Hoppe (verplicht) Opmerking: Dit vak is een voorbereidend practicum bij 5EE7o Inleicling Elektriciteitsvoorziening in blokE en F (aileen verplicht voor Tema 3e jaars studenten). Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Verkrijgen van vaarcligheden met betrekking tot ontwikkelingen in de energietechniek. Toepassen van de integraalformuleringen van de Maxwell vergelijkingen in de energietechniek, - Basis configuraties van elektrische en magnetische velden in energiesystemen analyseren, - Om gaan met begrippen zoals veldversterking, partiele ontladingen, veldsturing, -

254

Inhoud:

Het waamemen van Townsend, streamer, en corona ontladingen, - Inzicht verkrijgen in de diverse typen isolatie, Inzicht verkrijgen in meetmethoden voor corona ontladingen, hoge spanningen, gepulste spanning, hoge stromen en elektrische velden, - Kennis maken met componenten in hoogspanningssystemen voor de energietechniek, Vaardigheden verwerven in de werking van bronnen en circuits voor DC, AC en gepulste hoogspanning. Opwekken (DC,AC gepulst) van hoge spanning, meten van gepulste corona ontladingen, meettechnieken voor DC-, AC- en gepulste spanningen en stromen, meetcircuits en EM C. Dagdeel I: opwekken en meten van hoge spanningen. Dagdeel 2: gepulst vermogen. Dagdeel3: gepulste corona

7N114 Atelier basisvaardighedenfontwerpproces Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 5·7 afbouw: Studiepunten 5 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Architectuur • Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen • Capaciteitsgroep: Constructief Ontwerpen • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving • Capaciteitsgroep: Stedebouw • Capaciteitsgroep: Uitvoeringstechniek Docenten: • Ir. J.P.M. Swagten (verantwoordelijk docent) • Dr.ir. S.P.G. Moonen (mede-docent) • Ir. R.P.G. Brodruck (mede-docent) Inlichtingen: • Ir. J.P.M. Swagten- VER 7.22- tel: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 10 weken project, r6 uur Tentamenvorm:

• Werkstuk

Studiematerialen: • dictaat 7315: Atelierboek re trimester (aanbevolen)

255

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Algemene aspecten van het bouwkundig ontwerpen en oefening in bouwkundige vaardigheden aan de hand van de volgende programma-onderdelen: Inhoud: I.oefenen in de basisvaardigheden op het gebied van reduceren, communiceren en expressie, d.m.v. een opmeting, bouwkundige tekeningen, presentatie tekeningen, collage, maquette, handtekeningen; 2. kennismaken met verschillende stappen binnen het ontwerpproces, zoals analyse-probleemstellingideeenproduktie-ideeenselectie uitwerking- evaluatie. De stappen worden doorlopen aan de hand van een kleine ontwerpopgave, dat wordt uitgewerkt in tekeningen en in maquette. 7Po4o Constructief ontwerpen I Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang r, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang 2, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Constructief Ontwerpen Onderdelen van dit vale Voorkennis:

• 7 P 03 9 -Constructief ontwerpen I oe£

Vervolgvakken:

• 7 Pn2 -Constructief ontwerpen met material en, deel A • 7 Pn8 -Constructief ontwerpen met material en, deel B • 7 P240- Ontwerpen van funderingen en grondmechanica I •7P540 -Ontwerpen van funderingen en grondmechanica 2 • 7 P82o- Constructief ontwerpen 5 • Profir. F. van Herwijnen (verantwoordelijk docent) • Ir. R. Blok (mede-docent)

Docenten: Inlichtingen:

•7Po6o-Mechanica r: evenwicht (aanbevolen) •7Po70- Mechanica 2: spanningen en vervormingen (aanbevolen)

• Pro£ir. F. van Herwijnen- VRT 9.29 -tel: [email protected]

256

Studeerwijzer: http:/ fwww.bwk.tue.nlfcofeducationfindex.html Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk en • Opdracht(en) • oefening structuren

Studiematerialen: • dictaat nr. 7404 CO I, verkrijgbaar bij Dictatenverkoop (aanbevolen) • Boek: basis constructieleer, ISBN go-72830-35-o, verkrijgbaar bij Legenda (vloer I Vertigo) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Na afloop van deze collegereeks hebben de studenten kennis en inzicht over: - de belastingen die op gebouwen werken en hun namen;

Inhoud:

Daamaast zijn de studenten in staat om: - te herkennen welke onderdelen van een gebouw (de constructie) meedoen in de afdracht van de belastingen; - aan te geven welke weg de krachten door de constructie volgen tot en met de fundering; - constructiesystemen te identificeren; - een ontwerp te maken voor de constructie van een laagbouw, met inbegrip van de stabiliteitsvoorzieningen; - te argumenteren waarom Jiggers, kolommen en vloeren een bepaalde vorm hebben. Bespreking van de constructie-elementen: kolommen, wanden, Jiggers, vloeren, portalen, treksystemen en bogen met betrekking op de aspecten: historische ontwikkeling, constructieve vormgeving, ontwerpdimensionering, verbindingenfontmoetingen. Toelichting aan de hand van voorbeelden. Stabiliteitsprincipes van laagbouw. Funderingsprincipes.

7Po6o Mechanica 1: evenwicht Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang 1, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.I afbouw:

257

Studiepunten bama: Verzorgd door:

2

Vervolgvakken:

• 7 Po4o- Constructief ontwerpen I • 7 Po7o- Mechanica 2: spanningen en vervormingen •7PI6o -Mechanica 3: statisch onbepaalde constructies • 7 P240 -Ontwerpen van funderingen en grondmechanica I

• Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Constructief Ontwerpen

•7P2go- Mechanica 4: knik, vervolg spanningen en vervormingen •7P3o2 -Mechanica 5b: Matrix methode, bezwijkanalyse en vloeilijnentheorie • 7 P3 04 -Mechanica 6b: Energieprincipes, inleiding eindige elementen methode •7P83o -Constructief ontwerpen 6 •7P84o -Mechanica 8: eindige elementen methode: lineair •7P87o -Mechanica n: eindige elementen methode: nietlineair Docenten:

• Ir. H.J.M. Janssen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Jr. H.J.M. Janssen- VRT 9·3I- tel: [email protected] Studeerwijzer: http:/ fwww.bwk.tue.nlfcofeducationfindex.html Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 4 uur

Tentamenvorm:

• Schriftelijk

Studiematerialen: • Dictaat 7335: Mechanica I, evenwicht, verkrijgbaar bij: dictatenverkoop Tufe (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Na afloop van deze collegereeks zijn de studenten in staat om: Leerdoelen: - een constructie te schematiseren (m.b.t. geometrie, ondersteuningen en belastingen); - met behulp van de evenwichtsvoorwaarden de grootte van de reactiekrachten op en de grootte van de krachten in (normaalkrachten, dwarskrachten, buiging en wringing) statisch bepaalde constructies te bepalen. De constructies kunnen hierbij een complexe geometrie aannemen en kunnen zowel vlak als ruimtelijk zijn. Inhoud: - Begrip krachten en momenten, ontbinden en samenstellen van krachten en momenten. - Ondersteuningen en belastingen van constructies. - Evenwicht van statisch bepaalde vlakke en ruimtelijke constructies.

258

- Inwendige krachten: normaalkracht, dwarskracht, buiging en wringing. - Evenwicht en inwendige krachten van trekconstructies, drukconstructies en vakwerken. 7P070 Mechanica 2: spanningen en vervormingen Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten bama: Verzorgd door:

2

Voorkennis:

•7Po6o-Mechanica I: evenwicht (aanbevolen)

Vervolgvakken:

•7Po4o-Constructief ontwerpen I •7PI6o -Mechanica 3: statisch onbepaalde constructies •7P240 -Ontwerpen van funderingen en grondmechanica I •7P2go-Mechanica 4: knik, vervolg spanningen en vervormingen •7P3o2 -Mechanica 5h: Matrix methode, bezwijkanalyse en vloeilijnentheorie •7P304 -Mechanica 6b: Energieprincipes, inleiding eindige elementen methode • 7P83o -Constructief ontwerpen 6 •7P84o -Mechanica 8: eindige elementen methode: lineair • 7P87o- Mechanica n: eindige elementen methode: nietlineair

Docenten:

• Ir. H.J.M. Janssen (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• Ir. H.J.M. Janssen- VRT 9·31- tel: [email protected]

• Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Constructief Ontwerpen

Studeerwijzer: http:ffwww.bwk.tue.nlfcofeducationfindex.html Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 4 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk

Studiematerialen: • Dictaat 7338: Mechanica 2, spanningen en vervormingen, verkrijgbaar bij dictatenverkoop Tufe (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Na afloop van deze collegereeks zijn de studenten in staat om op basis van de krachten in statisch bepaalde constructies (normaalkracht, dwarskracht, buiging en wringing) zoals bepaald in de leerstof van Mechanica I: 259

Inhoud:

- de afmetingen van de doorsnede van constructiedelen te bepalen bij gegeven toelaatbare spanningen in het constructiemateriaal: - de vervorming van vlakke en ruimtelijke constructies en constructiedelen te bepalen. - Het bepalen van spanningen in het constructiemateriaal t.g.v. normaalkracht, dwarskracht, buiging en wringing. - Het bepalen van vervormingen van vlakke vakwerkconstructies (Williot-principe voor vakwerken), vervormingen van willekeurige vlakke en ruimtelijke constructies en constructiedelen t.g.v. normaalkracht, buiging (vergeetmenietjes) dwarskracht en wringing.

7P722 Oefening steenconstructies voor TeMa Algemene gegevens Studiejaar: 200512oo6 Doelgroep • TIW, jaargang 3, Trimester r Blok A tot en met Trimester r opleiding: Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) Verzorgd door: Voorkennis:

•7Pr4o-Mechanica r: evenwicht (aanbevolen) •7P150 -Mechanica 2a: spanningen (aanbevolen)

Docenten:

• Dr.ir. A.T. Vermeltfoort (verantwoordelijk docent)

• Dr.ir. A.T. Vermeltfoort- VRT 9.15- tel: 3957a. t. vermeltfoort@ bwk. tue. nl Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken oefeningen, 2 uur Inlichtingen:

Tentamenvorm:

• Schriftelijk en •Werkstuk

Studiematerialen: • Reader, verkrijgbaar bij het college (aanbevolen) • geadviseerde literatuur (niet verplicht) I NEN 6790; TGBsteen I SBR-rapport 245 Realistische rekenmodellen voor metselwerk I NPR 6791: Steenconstructies I Statica; Dragende constructies in kalkzandsteen (uitgave CVK). (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: De oefening steenconstructies betreft het constructieve antwerp van een gebouw, waarbij vloerkeuze en bepaling van de wanddikte aan de orde komen. Er moet worden gecontroleerd ofhet antwerp voldoet aan de in de TG B-steen gestelde eisen.

260

De opdracht van belasting van vloeren via wanden naar de fundering moet worden gecontroleerd. Er dienen schetsen van principedetails, gevels en plattegronden gemaakt te worden. Bij het inrichten van de oefening wordt rekening gehouden met de interesses van de student. 7Ro6o Uitvoeringstechniek 1 Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Uitvoeringstechniek Vervolgvakken: •7R2oo- Uitvoeringstechniek 3 •7R230- Uitvoeringstechniek 2 •7R41o -Arbeid en materieel in de bouw •7R5oo- Voorbereiding van de uitvoering •7R594- Uitvoeringstechniek project 5. Omgaan met uitvoeringsaspecten • 7 R613 -Bouwmetrologie •7R694- Uitvoeringstechniek Project 6, Omgaan met uitvoeringsaspecten • 7 R7Io - Bouwplanning •7R730 -Maatbeheersing •7R740 -Materieelgebruik •7R794- Uitvoeringstechniek Project 7 Docenten: • Ir. M.M.J. Vissers (verantwoordelijk docent) •lr. F.J.M. van Gassel (mede-docent) ·Dr.ir. P.A.J. van Hoof(mede-docent) • Ir. E.R. Poortrnan (mede-docent) • Dr.ir. E.W. Vastert (mede-docent) • Prof.ir. F.J.M. Scheublin (mede-docent) Inlichtingen: •lr. M.M.J. Vissers- VER 8.II- tel: [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 2 uur • Kalender in outlookfolder

261

Tentamenvom1:

• Schriftelijk

Studiematerialen: • Dictaat 7254: Uitvoeringstechniek I (7To2o)5e druk, november 2000 Syllabus. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Na afloop van de colleges zijn de studenten in staat: Leerdoelen: -de inhoud van de basisbegrippen van Uitvoeringstechniek (prepareren, transporteren, uitzetten, bewerken, verwerken en conditioneren) en van de begrippen bouwdeel, werksoort, activiteit uiteen te zetten en de onderling samenhang aan te duiden. - op basis van de algemeen geldende omschrijvingen een aantal praktijkgerelateerde voorbeelden geven van elk van deze begrippen. - op basis van voorbeeldmateriaal uit het bijbehorende dictaat een eenvoudige werkmethode te ontwerpen van een reeks gegeven activiteiten en, -de basisbegrippen (zoals hiervoor genoemd) te benoemen in een gegeven reeks activiteiten uit de praktijk. Inhoud: Aan de orde komen: uitvoeringstechniek algemeen, prepareren werkplek, transporteren, uitzetten, bewerken, verwerken, conditioneren, ontwerpen van werkmethoden, praktijkvoorbeelden. 7Sooo Bouw£Ysisch ontwerpen r. fysica van de ruimte Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • B, jaargang r, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang 2, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang I, Semester r Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving Vervolgvakken: • 7S2oo- Bouwfysisch ontwerpen 2, fysica van scheidingsconstructies • 7S3Io - Bouwfysisch ontwerpen 3, oefening •7Spo - Integratie gebouw en klimaatinstallatie •7S5ro -Akoestiek • 7S570 - Praktische verlichtingskunde

262

oIr. C. C. J.M. Hak (verantwoordelijk docent) oIr. M.P.J. Aarts (mede-docent) oDr.ir. H.L. Schellen (mede-docent) Inlichtingen: oIr. C.C.J.M. Hak- LVA 1.01- tel: [email protected] Studeerwijzer: http:f Jsts.bwk.tue.nlf7Sooof Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o8 weken college, 2 uur o8 weken instructie, 2 uur Tentamenvorm: oSchriftelijk en oWerkstuk Studiematerialen: oDictaatnr. 7407 Bouwfysisch ontwerpen I, verkrijgbaar bij Dictatenverkoop (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Studenten die het vak met goed gevolg hebben afgerond hebben inzicht in: - de elementaire grootheden van de bouwfysische aspecten Iicht, warmte, Iucht en geluid met hun bijbehorende symbolen en eenheden - de onderlinge verbanden tussen deze grootheden Docenten:

De studenten zijn in staat dit inzicht te demonstreren in: - het bepalen van de verlichtingssterkte in een ruimte ten gevolge van zowel daglicht als kunstlicht - het bepalen van de warmtestroom die gepaard gaat met ventilatie, verdamping en die vrijkomt (latent en voelbaar) bij menselijke activiteit - het bepalen van waterdampconcentratief-gehalte, relatieve luchtvochtigheid en dauwpuntstemperatuur - het bepalen van geluiddrukniveau, geluidintensiteitsniveau en geluidvermogenniveau. Studenten hebben tevens inzicht in: - de zintuiglijke waarneming van de mens van zijn omgeving en de prestatie-eisen die van daaruit aan het binnenmilieu gesteld worden

Inhoud:

De studenten zijn in staat dit inzicht te demonstreren in: - het vaststellen van prestatie-eisen m.b.t. een te ontwerpen binnenmilieu ten aanzien van een fysisch aspect - het uitvoeren van een eenvoudige bouwfysische analyse van een binnenmilieu ten aanzien van een fysisch aspect - het maken van een eenvoudig bouwfysisch ontwerp van een binnenmilieu, rekening houdend met een fysisch aspect. - Bouwfysische aspecten van de ruimte: Iicht, warmte, luchtfvocht en geluid. - Invalshoek is de menselijke behoefte aan een fysisch behaaglijk binnenmilieu.

263

7So2o Materiaalkunde 1 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep o B, jaargang r, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D opleiding: (Verplicht, Nederlands) o TIW, jaargang 2, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten r.4 afbouw: Studiepunten 2 bama: Verzorgd o Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) door: o Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving Vervolgvakke

o

7S10o- Materiaalkunde 2

Docenten:

o

Ir. L.A. van Schayk (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

o

n: Ir. L.A. van Schayk - VRT 6.24 -tel: 4784 l.a.v.schaijk@ bwk.tue.nl

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvor o 8 weken college, 2 uur m:

Tentamenvor

o

Schriftelijk

m:

Studiemateria len:

Bouwproducten, vervaardiging, toepassing, hergebruik'. Auteur: D.P. Oterdoom, uitgegeven door Thieme Meulenhoff (aanbevolen) o Reader: bouwen met materialen (aanbevolen)

o

Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Na afloop van deze collegecyclus hebben de studenten kennis van en inzicht in: •

- eigenschappen van bouwmaterialen; • - hoe de keuze van materialen tot stand komt voor bepaalde toepassingen; • - bouwmaterialen in relatie tot milieu.

Inhoud:

Verder zijn ze in staat om eenvoudige ontwerpen te maken vanuit materialen. Eigenschappen van bouwmaterialen, de keuze van materialen voor bepaalde toepassingen, de kwaliteit van materiaaltoepassingen, ontwerpen vanuit materialen, bouwmaterialen in relatie tot milieu.

264

7S10o Materiaalkunde 2 Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2oo6 Doelgroep • B, jaargang 2, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten L4 afbouw: Studiepunten 2 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving Voorkennis: • 7So2o- Materiaalkunde I (aanbevolen) Vervolgvakken: • 7 S620- Duurzaamheidsaspecten van bouwmaterialen (materiaalkunde 3) • 7S623 -Materiaalkunde 4 Docenten: • Ir. H.M. Lamers (verantwoordelijk docent) • Ir. L.A. van Schayk (mede-docent) Inlichtingen: • Ir. H.M. Lamers- VRT 6.23 -tel: 465I h.m.lamers@ bwk.tue.nl Onderwijs en tentamengegevens OndeiWijsvorm: • 8 weken college, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk Studiematerialen • Reader Materiaalkunde 2 (aanbevolen) • Als naslagwerk het hoek: bouwproducten, vervaardiging, toepassing, onderhoud, hergebruik. ISBN go2I29I06I, Thieme MeulenhoffUtrecht Zutphen (2ooo) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: De student heeft na het afronden van dit vak kennis van eigenschappen en gedrag van (bouw-)materialen.De student bezit tevens inzicht in: - de relatie tussen de fysische en chemische microstructuur en bet macroscopisch materiaalgedrag. - het feit dat de wijze waarop een grondstof wordt ver- en bewerkt tot een bouwmateriaal, een bouwproduct ofbouwdeel invloed beeft op de materiaalkwaliteit. - bet feit dat onder invloed van milieu en gebruik degradatiemechanismen ontwikkelen en dat door middel van materiaalkeuze, materiaalbescherming en ~onderboud het mogelijk is om levensduurgericht te ontwerpen. Bouwmaterialen zijn onderhevig aan degradatie; onder invloed van Inhoud: het milieu en gebruiksomstandigheden kunnen materiaaleigenschappen teruglopen. Per materiaalgroep (steenachtige materialen, hout, metalen, glas, kunststof) wordt ingegaan op de relatie tussen structuur van bet materiaal, kenmerkende degradaties, toepassing, onderhoud en duurzaam ontwerp. 265

7S2oo Bouwfysisch ontwerpen 2. frsica van scheidingsconstructies Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang 2, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang 3, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 1, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving Voorkennis: • 7Sooo- Bouwfysisch ontwerpen I, fYsica van de ruimte (aanbevolen) Vervolgvakken: •7S3ro -Bouw£Ysisch ontwerpen 3, oefening • 7Spo- Integratie gebouw en klimaatinstallatie •7S5ro -Akoestiek Docenten: • Dr.ir. H.L. Schellen (verantwoordelijk docent) • Ir. C.C.J.M. Hak (mede-docent) Inlichtingen: • Dr.ir. H.L. Schellen- VRT 6.29- tel: [email protected] Studeerwijzer: http:f jsts.bwk.tue.nlf7s2oo Studyweb: http:/ fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 2 uur • 8 weken instructie, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk en •Werkstuk Studiematerialen: • Dictaat Bouwfysisch ontwerpen 2, verkrijgbaar bij dictatenverkoop (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Studenten die het vak met goed gevolg hebben afgerond hebben kennis over: - de grootheden met bijbehorende symbolen en eenheden waarmee thermisch, vocht- en akoestisch gedrag van scheidingsconstructies wordt beschreven Ze zijn in staat dit te demonstreren in: - het bepalen van het temperatuurverloop in een constructie; - het bepalen van de warmteweerstand en de warmtedoorgangscoefficient van een scheidingsconstructie; - het bepalen van de capaciteit van een installatie voor ruimteverwarming te bepalen;

266

Inhoud:

- het bepalen van het energiegebruik voor ruimteverwarrning; - het bepalen van de temperatuurfactor van een scheidingsconstructie; - het bepalen van de inwendige condensatie in een constructie (Glaser); - het bepalen van de geluidabsorptiefactor van een scheidingsconstructie. Tevens hebben ze inzicht in: - de scheidingsconstructie als middel om in een bestaande omgeving een bijdrage te leveren aan een gewenst binnenmilieu. Ze zijn in staat dit te demonstreren in: - Het vaststellen van prestatie-eisen m.b.t. een te ontwerpen scheidingsconstructie ten aanzien van een f)rsisch aspect; - het uitvoeren van een bouwf)rsische analyse van een scheidingsconstructie ten aanzien van een fysisch aspect; - het maken van een bouw£Ysisch ontwerp voor een scheidingsconstructie, rekening houdend met een fysisch aspect. Algemene vakinhoud: Bouw£Ysische aspecten van scheidingsconstructies als gevels, daken, vloeren en binnenwanden. De aspecten zijn licht, warrnte, luchtfvocht en geluid. De invalshoeken zijn die van gebruik en duurzaarnheid: hoe scheidingsconstructies te ontwerpen die afgestemd zijn op het gewenste binnenmilieu en die duurzaam zijn.

7S320 Integratie gebouw en klimaatinstallatie Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang 2, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Keuzevak, Nederlands) • INS, jaargang 2, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving (eindverantwoordelijk) Voorkennis: • 7Sooo- BouwfYsisch ontwerpen I, fysica van de ruimte (aanbevolen) • 7S2oo - Bouw£Ysisch ontwerpen 2, fYsica van scheidingsconstructies (aanbevolen) Vervolgvakken: •7Y6oo-Capita Selecta Integrated Building Design Docenten: • Pro£ir. W. Zeiler (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Pro£ir. W. Zeiler- VRT 6.28- tel: 3714- [email protected] Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf

267

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 2 uur Tentamenvorm: • Schriftelijk Studiematerialen • Dictaat 7I75= gei:ntegreerd ontwerpen van gebouw en klimaatinstallaties. (aanbevolen) • De reader 'Prestatiegericht ontwerpen en evalueren + Besluit& ontwerpproces behorend bij IFD' is te verkrijgen op het secretariaat FAGO a€ I,= (op dinsdag- en donderdagmiddag van IJ.OO-I7.oo uur). (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Na succesvolle afronding van dit vak, zal de student:: I. onderkennen dat het ontwerpen van gebouwen een multidisciplinaire activiteit is waarbij de visie en doelstellingen voor het gebouw slechts door samenwerking tussen de ontwerpdisciplines behaald kunnen worden. Bovendien ziet de student in dat gebouwen technologisch complex en dynamisch (veranderend in de tijd) zijn. 2. ontwerpstappen kunnen definieren en prioriteiten in die stappen vaststellen gebruikmakend van het waardekadermodel en het onderscheiden van integrale functionele niveaus. 3· een overzicht kunnen geven van diverse modeme installatieconcepten en gevelconcepten voor utiliteitsgebouwen. Bovendien is hij in staat de principe werking van deze systemen uit te leggen met voor - en nadelen 4· een gebouwconcept kunnen evalueren naar voor en nadelen voor wat betreft het gebruikte installatie- en gevelconcept. Inhoud: Integraal ontwerpproces, gei:ntegreerd antwerp van gebouwschil en installaties, overzicht van bouwsystemen voor gevels en installaties, inzicht in prestaties van deze systemen in verschillende toepassingsgebieden, gewogen systeemkeuze 7S450 Bouwfysische ontwerpopdrachten voor TIW Algemene gegevens 2oosj2oo6 Studiejaar: Doelgroep • TIW, jaargang I, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 opleiding: Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

Voorkennis:

2 2 • Faculteit: Bouwkunde • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving (eindverantwoordelijk) • 7Sooo- Bouwf)rsisch ontwerpen I, fysica van de ruimte (verplicht) • 7S2oo- Bouwf)rsisch ontwerpen 2, fysica van scheidingsconstructies (verplicht)

268

Docenten:

• Dr.ir. H.L. Schellen (verantwoordelijk docent) •lr. C.C.J.M. Hak (mede-docent)

Inlichtingen:

• Dr.ir. H.L. Schellen - VRT 6.29 -tel: 265I h.l.schellen@ bwk.tue.nl

Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • practische oefening Tentamenvorm:

• Werkstuk

Studiematerialen: • dictaat 7373, BouwfYsysisch ontwwerpen 2 (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Leren toepassen van leerstof van het vak 7S2oo bij het werken aan eenvoudige ontwerpproblemen. Inhoud: De opdrachten hebben betrekking op de fYsische aspecten warmte, vocht enfof geluid. 7T070 Bouwtechnisch ontwerpen Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • B, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang I, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen Vervolgvakken: • 7S250 -Bouwtechniek 5 (fYsische bouwtechniek 1) • 7T270- De techniek van gebouwen • 7T272 -De techniek van gebouwen, oefening •7T28o-Bouwdelen en methoden Docenten: ·Arch.A.v.B. J.A.C. Hofman (verantwoordelijk docent) • Pro£ir. J.M. Post (mede-docent) Inlichtingen: ·Arch.A.v.B. J.A.C. Hofman- VER 7.24- tel: 3202j.a.c.hofman@ bwk.tue.nl

269

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, 4 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk

Studiematerialen: • Dictaat 7375: oefeningen bouwtechniek (aanbevolen) • Dictaat 7376: Dictaat bouwtechniek (aanbevolen) • Dictaat 7377= Tekeningen bouwtechniek, verkrijgbaar bij Dictatenverkoop TUfe (aanbevolen) • gegevens college op internet (dit behoort ook bij de tentamenstof) (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Het college geeft inzicht hoe gebouwen in elkaar zitten (materialiseren) en wat de relatie is met architectuur, constructie en installaties. Door middel van een voorbeeld van een waning (dictaat 7·377) en een zelfstudie (tekenoefening 7·375) worden de beginselen van het detail bijgebracht. Prikkelende voorbeelden worden besproken teneinde inzicht te geven welke essentiele taak het bouwtechnische detail heeft in de totstandkoming van het concept. 7T202 Bouwtechniek in concept en detail Algemene gegevens 2005/2006 Studiejaar: Doelgroep • B, jaargang 2, Trimester I Blok A tot en met Trimester I Blok opleiding: B (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen Onderdelen van • 7Tooo- Bouwtechniek in concept en detail, college dit vak: • 7T2I2 -Bouwtechniek in concept en detail (oefening) Vervolgvakken: • 7T233- Detailleren 2 Docenten:

• Ir. J.P.M. Swagten (verantwoordelijk docent) ·Arch.A.v.B. J.A.C. Hofman (instructeur) • lr. A.W.C. Timmermans (instructeur)

Inlichtingen:

• Ir. J.P.M. Swagten- VER 7.22- tel: [email protected] • Ir. A.W.C. Timmermans- VER 7.11- tel: [email protected]

270

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken college, I uur • 8 weken oefeningen, 4 uur • Bouwtechniek in concept en detail bestaat uit een collegereeks en een bijbehorende oefening (detailleren 1). Het vak is gehaald wanneer beide onderdelen met een voldoende afgerond zijn. Tentamenvorm:

• Schriftelijk en •Werkstuk

Studiematerialen • Dictaat 7371, vakoefening detailleren, verkrijgbaar bij dictatenverkoop (aanbevolen) •tabellenboek voor de bouw ISBN go7oous81 Bouwmethodiek II, tekeningenmap met voorbeelden van 4 gebouwtjes, verkrijgbaar bij diktatenverkoop (aanbevolen) • Dictaat Bouwtechniek in concept en detail, verkrijgbaar bij dictatenverkoop (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Na afloop van deze collegecydus hebben de studenten kennis van en inzicht in: - het vertalen van een gebouwconcept naar materialen in vorm, maat en hoedanigheid.

Inhoud:

Verder zijn zein staat om: - materiaal- en bouwdeelontmoetingen (details) van een eenvoudig bouwwerk te ontwerpen en te materialiseren met het oog op realisatie. In bet college worden 6 bouwwerken vanaf de eerste ontwerpschetsen tot en met de laatste werktekening en realisering op elk schaalniveau, vanaf stedebouw tot en met technische uitwerking, gevolgd. Het vasthouden aan het concept leidt tot specifieke materiaal- en detailtoepassing. In de oefening wordt een eenvoudig gebouw binnen gestelde randvoorwaarden ontworpen en gedetailleerd. Aan de orde komen eenvoudig bouwfYsische principes, constructie, materialen, bouwwijze, bouwvolgorde en verbindingen. Het ontwerp wordt bouwtechnisch uitgewerk schaal 1:20 en 1:5.

271

7T212 Bouwtechniek in concept en detail (oefening) Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • B, jaargang 2, Trimester I Blok A tot en met Trimester r Blok opleiding: B, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester I Blok A tot en met Semester I Blok B (Verplicht, Nederlands) Studiepunten afbouw: Studiepunten bama: Verzorgd door:

0

Onderdelen van dit vak:

• 7Tooo- Bouwtechniek in concept en detail, college •7T2o2 -Bouwtechniek in concept en detail

Docenten:

• Ir. A.W.C. Timmermans (verantwoordelijk docent)

Inlichtingen:

• lr. A.W.C. Timmermans - VER 7-II -tel: 355I [email protected]

0

• Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen

Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 8 weken practische oefening, 4 uur ·DEELVAK, ZIE TT2o2, in het 2e trimesterwordt deze oefening als herkansing aangeboden aan niet 2e j aarsstudenten. Tentamenvorm:

• Werkstuk

Studiematerialen • dictaat 7371, vakoefening detailleren. (aanbevolen) ·Tabellenboekvoor de bouw ISBN 907oons8I (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: D Algemeen Leerdoel: De student is in staat: - materiaal- en bouwdeelontmoetingen (details) van een eenvoudig bouwwerk te ontwerpen, en - te materialiseren met het oog op realisatie. D Specifieke leerdoelen:

De student is in staat om van een zelf ontworpen, eenvoudig bouwwerk van niet-steenachige materialen: - de draagstructuur inclusiefknopen te ontwerpen - een verantwoorde keuze te maken van de toe te passen materialen en bouwproducten - houwfysische principes toe te passen bij het samenstellen van rnateriaalpaketten en ontmoetingen

272

Inhoud:

- details zodanig te ontwikkelen rekening houdend met de maakbaarheid en bouwvolgorde - het weergeven van de ontwikkelde details met relevante informatie in tekeningen - het onderkennen van het belang van het ~detail~ met betrekking tot de architectuur van een bouwwerk Bouwkundig detailleren is het ontwikkelenfontwerpen van materiaal- en bouwdeelontmoetingen en het vastleggen van alle daarmee samenhangende relevante informatie, op zodanige wijze dat op basis van deze gegevens het ontwerp kan worden gematerialiseerd en gerealiseerd. Uitgangspunt is een zelf ontworpen, eenvoudig bouwwerk. Aandachtspunten zijn het constructieve concept, de samenstelling van het afbouwpakket en de onderlinge aansluitingen van de constructiedelen, gevels, dak en vloer. Aan de orde komen eenvoudige bouwfysische principes, constructie, materiaal en productkeuze, bouwwijze, bouwvolgorde en verbindingen. Het antwerp wordt bouwtechnisch uitgewerkt in een schaal r:2o en I:5.

Ingeleverd wordt een A-3 boekwerk met gebundelde tekeningen bestaande uit aanzichten, verticale en horizontale doorsneden, isometrie constructie, details. 7T28o Bouwdelen en methoden Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep o B, jaargang 2, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 Blok opleiding: D (Verplicht, Nederlands) o TIW, jaargang 3, Semester I Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten L4 afbouw: Studiepunten 2 bama: Verzorgd door: o Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) o Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen Voorkennis: o 7 N 003- Practicum bouwtechniekfstedebouw (aanbevolen) o 7To7o- Bouwtechnisch ontwerpen (aanbevolen) Docenten: o Ir. M. Ham (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

o

Tentamenvorm:

o

Ir. M. Ham- VER 7.15- tel: 3916- [email protected] Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: o 8 weken college, 2 uur Schriftelijk

Studiematerialen: o dictaat 7391, Bouwdelen en methoden (aanbevolen)

273

Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Na afloop van de collegereeks hebhen de studenten kennis van en inzicht in: - de verschillende bouwdelen met de bijbehorende functies - de onderlinge aansluitingen van de verschillende bouwdelen - de verschillende bouwmethoden en hun kenmerkende verschillen. Tenslotte zijn ze in staat om: - een aansluit detail van verschillende bouwdelen te ontwerpen dat wind- en waterdicht is, en tevens thermisch isolerend is. Inhoud: Behandeld worden de diverse bouwdelen: fundering, wanden, vloeren, daken, ramen, deuren, leidingen en installaties en hun onderlinge samenhang, detaillering en bouwvolgorde .. Onderscheid wordt gemaakt tussen constructieve en nietconstructieve onderdelen. De constructieve delen worden globaal gedimensioneerd De gebruikelijke bouwproducten en bouwmaterialen worden in hun bouwtechnische context geplaatst. De bouwmethoden stapelhouw, gietbouw, elementenbouw en montagebouw worden geanalyseerd en aan de hand van voorbeelden besproken. De verschillen in productie, detaillering en uitvoering worden behandeld. 7T644 Duurzame bouwtechniek Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • B, jaargang 3, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Keuzevak, Nederlands) • TIW, jaargang 2, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3, Semester 2 Blok E tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 afbouw: Studiepunten 3 bam a: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen Docenten: • Ir. G.J.W. van den Brand (verantwoordelijk docent) Inlichtingen: • Ir. G.J.W. van den Brand- VER 7.09- tel: [email protected] Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvom1: • 8 weken college, 2 uur • Bijeenkomsten volgens programma op public folder Tentamenvorm: • Werkstuk • Dit vak wordt afgerond met een verslag waarin analyses van duurzaam houwen projecten zijn opgenomen, alsmede een essay over een specifiek duurzaam bouwen thema

274

Studiematerialen: •via studyweb (aanbevolen) Inhoudsheschrijving Leerdoelen: Na afloop van de collegereeks hebben de studenten kennis van: - de aspecten die samenhangen met duurzaam bouwen: materiaal, energie, water, binnenmilieu en leefomgeving. Verder hebben ze inzicht in: - de betekenis van duurzaam houwen in relatie tot de bovengenoemde aspecten.

Inhoud:

Tenslotte zijn zein staat om: - in projecten meer inhoud te geven aan het begrip duurzaam bouwen - principes van duurzaam bouwen toe te passen op de niveaus wijk, gebouw en bouwdeel in een eigen bouwkundig ontwerp - een eigen visie te ontwikkelen op het gebied van duurzaam bouwen. Het vak biedt een introductie op duurzaam bouwen. Docenten en gastsprekers verzorgen hoorcolleges ter inleiding van het thema. Centraal in het werkcollege staat het analyseren en (gedeeltelijk) herontwerpen van 'voorbeeldige' projecten. Allereerst maak je een inventarisatie van tien duurzaam bouwen projecten. Vervolgens selecteer je drie projecten. Deze ga je intensief analyseren volgens een negen stappenplan. Ook schrijf je een essay over een specifiek duurzaam bouwen thema dat in de collegereeks aan bod is gekomen.

7Zroo Technologie en duurzaarnheid voor Bouwkunde Algemene gegevens Studiejaar: 2005/2006 Doelgroep • B, jaargang 2, Trimester 3 Blok E tot en met Trimester 3 Blok opleiding: F (Verplicht, Nederlands) • INS, jaargang 3, Trimester 3 BlokE tot en met Trimester 3 Blok F (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang r, Semester 2 BlokE tot en met Semester 2 Blok F (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 2.9 afbouw: Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Bouwkunde (eindverantwoordelijk) • Capaciteitsgroep: Bouwtechnisch Ontwerpen • Capaciteitsgroep: Fysische Aspecten van de Gebouwde Omgeving • Capaciteitsgroep: Stedebouw

275

Vervolgvakken:

Docenten:

• oC202 -Ontwerpen van duurzame technologie • oC21o -Reflectie op ontwerpen van duurzarne technologie • oC7o6- Multidisciplinair project duurzarne ontwikkeling • oC710 -Multidisciplinair project duurzame ontwikkeling • 7S66o -LCA-techniek voor duurzaam bouwen • 7T64o -Duurzarne bouwtechniek • 7T642 -Oefening duurzame bouwtechniek • Ir. G.J.W. van den Brand (verantwoordelijk docent) • Ir. A. F. Kirkels (mede-docent)

Inlichtingen:

•lr. G.J.W. van den Brand- VER 7.09- tel: [email protected] • lr. A. F. Kirkels- Pav B 0.15- tel: 5761- [email protected]

Studeerwijzer: http:ffwww.tue.nlftdoflespakket Studyweb: http:ffstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • college • zelfstudie •via internet of CD-ROM met startbijeenkomst; communicatie met docenten via mail en public folders Tentamenvorm:

• Schriftelijk

Studiematerialen • CD-ROM met dictaat, dictaatnummer 1710, verkrijgbaar bij dictatenverkoop (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Leerdoelen: Na afloop van de collegereeks hebben de studenten kennis van: - milieu aspecten die gepaard gaan met bouwkundige processen. Verder hebben ze inzicht in: - de milieubelasting van hun ontwerpen en bouwkundige processen - mogelijkheden deze milieubelasting te verminderen.

Inhoud:

Tenslotte zijn ze in staat om: -milieu- en energie aspecten mee te nemen in het ontwerpproces - met betrekking tot deze aspecten een af:Vveging te maken met andere technische en maatschappelijke randvoorwaarden. In case-studies wordt een technisch probleem gepresenteerd zoals de studenten dat later in de beroepspraktijk van hun eigen vakgebied zouden kunnen tegenkomen. Specifieke bouwkundige onderwerpen die via cases aan de orde gesteld worden zijn: bouwtechniek, duurzaarnheid, stedebouw, LCA en energie. Het doel van deze casestudies is tweeledig. Ten eerste wordt de relatie tussen het eigen vakgebied en duurzame ontwikkeling uitgediept. De student wordt vertrouwd gemaakt met duurzame ontwikkeling, de achtergronden ervan en de rol van technologie hierbij.

276

Om dit laatste te bereiken worden voor elk van de cases de relevante aspecten van duurzame ontwikkeling uitgediept. Ten tweede wordt in de cases aangegeven op welke manier milieu-eisen en niettechnische disciplines een rol spelen bij het ontwerpen. Vanuit aile cases wordt voor de "TDO-onderwerpen" verwezen naar een "standaardwerk", waarin deze onderwerpen hoofdstuksgewijs behandeld worden. 8Eo10 Fysische modellen Algemene gegevens 2005/2oo6 Studiejaar: Doelgroep • BMT, jaargang I, Trimester 2 Blok C tot en met Trimester 2 opleiding: Blok D (Verplicht, Nederlands) • TIW, jaargang 3. Semester 1 Blok C tot en met Semester 2 Blok D (Verplicht, Nederlands) Studiepunten 3 bama: Verzorgd door: • Faculteit: Biomedische Technologie • Capaciteitsgroep: Biomedical Imaging and Modeling (eindverantwoordelijk) • Sectie: Biomodeling Onderdelen van • 8Eo14- Fysische modellen A dit vak: Voorkennis: •2Y13o-Calculus (aanbevolen) Docenten: •Profdr.ir. P.P.J. van den Bosch (verantwoordelijk docent) Inlichtingen:

• Prof.dr.ir. P.P.J. van den Bosch- EH 4·33- tel: [email protected]

Studeerwijzer: http:/ fwww.er.ele.tue.nl Studyweb: http:f fstudyweb.tue.nlf Onderwijs en tentamengegevens Onderwijsvorm: • 9 weken college met notebookfpc, 2 uur • 9 weken begeleide zelfstudie, 2 uur Tentamenvorm:

• Schriftelijk, 3 uur, Trimester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Trimester 3 Blok F • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok D • Schriftelijk, 3 uur, Semester 2 Blok F • In blok C (week 6) wordt een tentamen afgenomen over de stofvan week I tfm 4 (8Eo14). Desgewenst telt dit voor 40% mee in het eindcijfer en geeft het vrijstelling voor de corresponderende opgaven bij het tentamen over de volledige stof aan het eind van het trimester. (dus niet bij de herkansing)

277

Studiematerialen • Matlab, Simulink (aanbevolen) • Boek wordt voor het college bekend gemaakt. (aanbevolen) Inhoudsbeschrijving Inhoud: Algemene regels worden behandeld om uitgaande van fysische wetten wiskundige modellen af te leiden van dynarnische modellen die worden gebruikt bij BMT. Analogieen tussen mechanische (roterend, translerend), elektrische, elektromechanische, hydraulische, thermische en chernische processen. Het begrip toestand, zowel fysische als wiskundig, staat centraal bij afleiding van de wiskundige modellen in toestandsvorm. Verschil tussen vermogen en informatie. Linearisatie van niet-lineaire modellen in een werkpunt. Simulatie van toestandsmodellen. Laplace transformatie, overdrachtsfunctie en frequentieresponsie. Transformaties tussen differentiaalvergelijkingen, toestandsmodellen, overdrachtsfuncties, blokschema's en tijdresponsies. Voorbeeldprocessen uit BMT, bijvoorbeeld bloedsomloop, spijsvertering, couveuse, populatiedynarnica, glucose-huishouding.

278

Hoofdstuk 9 OER Bachelor TIW EERT&P EERHTI

279

0

N

00

ONDERWI.JS- EN EXAMENREGELING

Onderwijs- en examenregeling zoals bedoeld in art. 7.13 van de Wet op bet boger onderwijs en wetenscbappelijk onderzoek, voor de bacbeloropleiding Tecbniscbe Innovatiewetenscbappen Par. 1 Algemeen Art. 1 t/m Sa Par. 2 Propedeuse Art. 6 en 7 Par. 3 Postpropedeuse Art. 8 en 9 Par. 4 Goedkeuring onderwijseenheden Art. 10 Par. 5 Afleggen van tentamens Art. 11 t/m 14 Par. 6 Tentamenuitslag Art. 15 t/m 17 Par. 7 Vrijstelling Art. 18 Par. 8 Examens Art. 19 en20 Par. 9 Vooropleiding Art. 21 t/m 23 Par. 10 Studiebegeleiding Art. 24 en 24a Par. 11 Slot- en invoeringsbepalingen Art. 25 tim 27

Bijlage I Verplichte onderwijseenheden behorend tot het propedeutisch examen Bijlage 2 Verplichte onderwijseenheden behorend tot het postpropedeutisch examen Bijlage 3 Toepassing door de examencommissie art. 12, lid 2 (ter informatie) Bijlage 4 Criteria Studieadvies Bijlage 5 Regeling Schake! programma voor HBO-afgestudeerden

281

Het bestuur van de faculteit Technologie Management gelet op: de artikelen 7.13, 9.15, 9.18 en 9.38 van de Wet op bet boger onderwijs en wetenscbappelijk onderzoek; gezien: bet besluit d. d. 9 juni 2005 van de faculteitsraad, waarbij instemrning werd gegeven aan bet voorgenomen besluit tot vaststelling van de onderwijs- en examenregeling van de bacbeloropleiding Techniek & MaatscbappijTechniscbe Innovatiewetenscbappen gezien: bet advies d.d. 18 april2005 van de opleidingscomrnissie van de bacbeloropleiding Techniscbe Innovatiewetenscbappen BES L UIT: de volgende onderwijs- en examenregeling voor de bacbeloropleiding Techniscbe lnnovatiewetenscbappen vast te stellen:

Par. 1 - Algemeen artikell - toepasselijkheid van de regeling Deze regeling is van toepassing op bet onderwijs en de examens van de bacbeloropleiding Techniscbe Innovatiewetenschappen, verder te noemen: de opleiding. Binnen de faculteit Technologie Management wordt de opleiding Techniscbe Innovatiewetenscbappen met name verzorgd door de capaciteitsgroepen Algemene Wetenscbappen, Mens-Techniek-Interactie en Technologie & Beleid, verder te noemen: de faculteit. De bepalingen van deze regeling gelden ten aanzien van HBO-afgestudeerden die toegelaten zijn tot bet zogebeten scbakelprogramrna, voorzover deze bepalingen niet in strijd zijn met bet bepaalde in de Bijlage inzake bet scbakelprogramrna voor HBO-afgestudeerden voor de aansluitende masteropleiding Human-Technology Interaction en Technology & Policy (Bijlage 5). Genoemde bijlage maakt dee I uit van deze regeling. De bepalingen zijn van overeenkomstige toepassing voor andere dan HBOafgestudeerden die tot bet scbakelprogramrna of onderdelen daarvan zijn toegelaten. artikel 2 - begripsbepalingen 1. In deze regeling wordt verstaan onder: a. de wet: de Wet op bet boger onderwijs en wetenscbappelijk onderzoek; b. propedeuse: de propedeutiscbe fase van de opleiding, als bedoeld in art. 7.8 van de wet, die wordt afgesloten met een propedeutiscb examen; c. postpropedeuse: bet gedeelte van de opleiding, dat volgt op de propedeuse en dat wordt afgesloten met een afsluitend examen; d. practicum: een praktiscbe oefening binnen ofbuiten de universiteit, als bedoeld in art. 7.13 van de wet, in een van de volgende vormen: - bet maken van een scriptie, - bet maken van een werkstuk of een proefontwerp, - bet uitvoeren van een onderzoekopdracht, - bet deelnemen aan veldwerk of een excursie, - bet doorlopen van een stage, - ofhet deelnemen aan een andere onderwijsleeractiviteit, die gericbt is op bet bereiken van bepaalde vaardigheden. 2. Waar in deze regeling wordt gesproken van student wordt daaronder tevens verstaan extraneus.

282

artikel 3 - doe) van de opleiding Met de opleiding wordt beoogd: - kennis, inzicht en vaardigheden bij te brengen op het gebied van Technische Innovatiewetenschappen, - academische vonning en - voorbereiding voor verdere studie met het recht op toegang tot de masteropleiding(en) HumanTechnology Interaction en Technology & Policy van de TU/e. artikel 4 - vorm van de opleiding De opleiding is voltijds en deeltijds ingericht. artikel 5 - de examens van de opleiding In de opleiding kunnen de volgende examens worden afgelegd: - het propedeutisch examen; - het afsluitend examen. artikel Sa - de studielast van de opleiding De studielast van de opleiding bedraagt 180 studiepunten, waarbij een studiepunt gelijk staat aan 28 uur studeren.

Par. 2 - Propedeuse artikel 6 - samenstelling 1. De opleiding kent een propedeuse. 2. De studielast van de propedeuse bedraagt 60 studiepunten (SP). 3. De propedeuse omvat de in bijlage 1 vermelde onderwijseenheden met de daarbij vermelde studielast. Bijlage 1 maakt deel uit van deze regeling. 4. lndien de student daarom verzoekt, kan de examencommissie goedkeuren, dat de student een of meer van de in lid 3 bedoelde onderwijseenheden vervangt door een ofmeer andere onderwijseenheden, mits de propedeutische studielast daardoor niet minder dan 60 studiepunten gaat bedragen. artikel 7 - propedeutische practica 1. De onderwijseenheden van de propedeuse die een practicum omvatten, staan eveneens vermeld in bijlage 1. De daarbij behorende vorm en omvang zijn daarbij aangegeven. 2. Van de verplichting tot het deelnemen aan een practicum kan door de examencommissie vrijstelling worden verleend, onder meer op grond van gewetensbezwaren. In dat geval kan de examencommissie bepalen dat het practicum op een andere, door haar te bepalen wijze wordt verricht. 3. Het met voldoende resultaat verrichten van de in bijlage 1 genoemde practica geldt als het behalen van het tentamen van de desbetreffende onderwijseenheden.

Par. 3 - Postpropedeuse artikel 8 - samenstelling postpropedeuse 1. De studielast van de postpropedeuse bedraagt 120 SP. 2. De postpropedeuse omvat in elk geval de in bijlage 2 genoemde onderwijseenheden met de daarbij vermelde studielast. Bijlage 2 maakt deel uit van deze regeling.

283

3. Naast de in lid 2 genoemde onderwijseenheden omvat de postpropedeuse een aantal onderwijseenheden die de studenten kiezenst uit de in bijlage 2 genoemde onderwijseenheden. 4. lndien de student daarom verzoekt, kan de examencommissie goedkeuren, dat de student een of meer van de in lid 2 en 3 bedoelde onderwijseenheden vervangt door een ofmeer andere onderwijseenheden, mits de postpropedeutische studielast daardoor niet minder dan 120 studiepunten gaat bedragen.

artikel 9 - practica postpropedeuse 1. De onderwijseenheden van de postpropedeuse, die een practicum omvatten, staan eveneens vermeld in bijlage 2. De daarbij behorende vorm en omvang zijn daarbij aangegeven. 2. Artikel 7, lid 2 is van overeenkomstige toepassing. 3. Het met voldoende resultaat verrichten van de in bijlage 2 genoemde practica geldt als het behalen van het tentamen van de desbetreffende onderwijseenheden.

Par. 4. - Goedkeuring onderwijseenheden artikellO - de goedkeuringsprocedure 1. Een verzoek tot goedkeuring van een keuze van een of meer onderwijseenheden als bedoeld in de artikelen 6 en 8 van deze regeling wordt door de studenten tenminste zes maanden voordat zij deze zich voor bet desbetreffende examen dienent aan te me1den, bij de examencommissie ingediend. 2. Een verzoek tot toestemming voor een vrij onderwijsprogramma als bedoeld in art. 7.3c van de wet wordt door de studenten tenminste twee maanden voordat zij deze zich voor het eerste tot dat programma behorende tentamen dienent aan te melden, bij de examencommissie ingediend. 3. Een besluit goedkeuring respectievelijk toestemming te ontbouden wordt door de examencommissie gemotiveerd genomen, nadat de student in de ge1egenheid is geste1d te worden gehoord. 4. De examencommissie beslist binnen twintig werkdagen na ontvangst van het verzoek, of, indien het verzoek is ingediend binnen een academische vakantie, binnen tien werkdagen na afloop daarvan. De examencommissie kan de beslissing voor ten hoogste tien werkdagen verdagen. Van de verdaging wordt voor de afloop van de in de eerste volzin genoemde termijn schriftelijk mededeling gedaan aan de student. 5. De student wordt van de beslissing onverwijld schriftelijk in kennis gesteld. Indien de examencommissie niet binnen de eventueel verdaagde termijn, bedoeld in het vierde lid, heeft beslist, wordt de goedkeuring geacht te zijn verleend.

Par. 5 - Afleggen van tentamens artikelll - tijdvakken en frequentie tentamens 1. Tot het afleggen van de tentamens van de in art. 6 en 8 genoemde onderwijseenheden wordt tenminste tweemaal per jaar gelegenheid gegeven. De eerste gelegenheid is in de examenperiode aan het eind van het trimester of deel van het trimester (blok) waarin het onderwijs in die onderwijseenheid is beeindigd. In aanvulling hierop wordt later in hetjaar nog tenminste eenmaal gelegenheid tot het afleggen van tentamens gegeven. 2. In afwijking van bet bepaalde in het eerste lid wordt tot het afleggen van het tentamen van een onderwijseenheid waarvan het onderwijs in een bepaald studiejaar niet is gegeven, in datjaar slecbts eenmaal de gelegenheid gegeven. 3. In bijzondere gevallen kan de examencommissie aldan niet op verzoek van de student toestaan dat wordt afgeweken van bet bepaalde in lid 1 en 2.

284

artikel 12 - volgorde tentamens Voor het afleggen van tentamens van de postpropedeuse geldt als eis het bezit van het getuigschrift van met goed gevolg afgelegd propedeutisch examen.Op verzoek van de student kan de examencomrnissie de student toelaten tot het afleggen van bepaalde tentamens van de postpropedeuse nog voordat de student het propedeutisch examen met goed gevolg heeft afgelegd, onder door de examencomrnissie te bepalen voorwaarden (zie hiervoor bijlage 3). artikel 13 - vorm van de tentamens 1 De tentamens van de onderwijseenheden genoemd in art. 6 en 8 worden afgelegd op de wijze, die in de opleidingsgids van het lopend cursusjaar bijlagen 1 en 2 per onderwijseenheid staat aangegeven. Op verzoek van de student kan de examencommissie in bijzondere gevallen toestaan dat een tentamen op een andere dan de voorgeschreven wijze wordt afgelegd. 2. Aan lichamelijk of zintuiglijk gehandicapte studenten wordt de gelegenheid geboden de tentamens op een zoveel mogelijk aan hun individuele handicap aangepaste wijze afte leggen. De examencommissie wint zo nodig deskundig advies in alvorens te beslissen. artikel14 - mondelinge tentamens 1. Mondeling wordt niet meer dan een persoon tegelijk getentamineerd, tenzij de examencommissie anders heeft bepaald. 2. Een mondeling tentamen wordt in het openbaar afgenomen, tenzij de examencommissie of de desbetreffende examinator in een bijzonder geval anders heeft bepaald, dan wei de student daartegen bezwaar heeft gemaakt. Par. 6 - Tentamenuitslag artikel 15 - vaststelling en bekendmaking tentamenuitslag 1. Terstond na het afuemen van een mondeling tentamen stelt de examinator de uitslag vast en reikt hij de student een desbetreffende schriftelijke verklaring uit. 2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk tentamen vast en verschaft de nodige gegevens aan de administratie van de faculteit binnen de hiema te noemen termijnen: a. met betrekking tot een tot de propedeuse behorend tentamen: I 0 werkdagen na afloop van de examenperiode, waarin het tentamen is afgenomen; b. met betrekking tot een tot de postpropedeuse behorend tentamen: I 0 werkdagen na afloop van de examenperiode, waarin het tentamen is afgenomen; c. met betrekking tot een tentamen dat buiten een examenperiode is afgenomen: I 0 werkdagen na het afnemen van het tentamen. De administratie van de faculteit maakt de uitslag onverwijld aan de student bekend. 3. De examencommissie kan in bijzondere gevallen de in het voorgaande lid genoemde termijnen verlengen. Ten aanzien van een op andere wijze dan mondeling of schriftelijk afte leggen tentamen bepaalt de examencommissie tevoren op welke wijze en binnen welke termijn de student een schriftelijke verklaring omtrent de uitslag zal ontvangen. 4. Op de verklaring omtrent de uitslag van een tentamen wordt de student gewezen op het inzagerecht, bedoeld in art. 17, eerste lid, alsmede op de beroepsmogelijkheid bij het college van beroep voor de examens en de in acht te nemen beroepstermijn. artike116- geldigheidsduur De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens is onbeperkt. In afwijking hiervan kan de examencommissie m.b.t. een onderwijseenheid waarvan het tentamen Ianger dan zes jaar geleden met goed gevolg is afgelegd, een aanvullend dan wei vervangend tentamen opleggen.

285

artikel17 - inzagerecht 1. Gedurende tenminste twintig werkdagen na de bekendmaking van de uitslag van een schriftelijk tentamen krijgen de studenten al dan niet op hun verzoek inzage in hun beoordeelde werk. Tevens wordt hen op hun verzoek tegen kostprijs een exemplaar verschaft van dat werk. 2. De examencommissie kan bepalen dat de inzage of de kennisneming geschiedt op een vaste plaats en op tenminste twee vaste tijdstippen. lndien de betrokkene aantoont door overmacht verhinderd te zijn ofte zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats en tijdstip te verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk binnen de in het eerste lid genoemde termijn. 3. Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belangstellende kennis nemen van vragen en opdrachten van het desbetreffende tentamen, alsmede zo mogelijk van de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden.

Par. 7 - Vrijstelling artikell8- vrijstelling van tentamens De examencommissie kan op verzoek van de student, de desbetreffende examinator gehoord, vrijstelling verlenen van een tentamen van een in art. 6 en 8 genoemde onderwijseenheid, indien de student tenminste voldoet aan een van de hiema te noemen voorwaarden: 1: behaald tentamen van een qua inhoud en studielast overeenkomstige onderwijseenheid van een andere universitaire opleiding in Nederland of daarbuiten, van de Open Universiteit dan wel van een vergelijkbare hogere beroepsopleiding in Nederland; 2: bewijs van tijdens een opleiding buiten het Nederlands hoger onderwijs opgedane kennis of ervaring dan wel van door hem in ander verband reeds verrichte werkzaamheden.

Par. 8 - Examens artikell9- aanmelding voor uitslag examen Tenminste drie maal per jaar stelt de examencommissie de uitslag van het examen vast van die student die zich daartoe bij het Studenten Service Centrum heeft aangemeld. artikel 20 - uitslag examen en getuigschrift 1. De examencommissie onderzoekt of de student de tot de propedeuse of de postpropedeuse behorende tentamens met goed gevolg heeft afgelegd. Is dat het geval, dan is het examen behaald. 2. In afwijking van het bepaalde in het eerste lid kan de examencommissie, alvorens de uitslag van het examen vast te stellen, zelf een onderzoek instellen naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student m.b.t. een of meer tot de opleiding behorende onderwijseenheden. 3. Ten bewijze dat het examen met goed gevolg is afgelegd wordt door de examencommissie een getuigschrift uitgereikt. Het getuigschrift wordt namens de examencommissie ondertekend door de voorzitter en tenminste een ander lid van de examencommissie. Bij de uitreiking van het getuigschrift wordt mededeling gedaan van de beroepsmogelijkheid bij het college van beroep voor de examens en de in acht te nemen beroepstermijn. 4. In geval de student blijk heeft gegeven van uitzonderlijke bekwaamheid kan dit op het getuigschrift worden vermeld met de woorden "cum laude".* 1

' De voorwaarden voor bet verkrijgen van bet judicium zijn vastgelegd in de Regels en Richtlijnen voor de Bacbeloropleiding TIW

286

5. ln geval de student blijk heeft gegeven van "meer dan gemiddelde bekwaamheid" kan dit op het getuigschrift worden vermeld met de woorden "met veel genoegen". 6. Aan degene die het afsluitend examen met goed gevolg heeft afgelegd wordt de graad Bachelor of Science verleend. De verleende graad wordt op het getuigschrift van bet afsluitend examen vermeld, aangevuld met vermelding van bet vakgebied " Innovation Sciences".

Par. 9 - Vooropleiding artikel21 - vervangende eisen deficienties VWO-diploma oude stijl 1. Deficienties in de vooropleiding met betrekking tot de vakken Natuurkunde en Wiskunde B worden opgeheven door het met goed gevolg afleggen van de toetsen Natuurkunde en Wiskunde B, afte nemen door de Centrale Commissie van Toelating. 2. Indien eisen gesteld zijn inzake voldoende beheersing van de Nederlandse taal wordt daaraan voldaan door bet met goed gevolg afleggen van de toets Nederlands, afte nemen door de Centrale Commissie van Toelating. artikel21a - vervangende eisen deficienties VWO-diploma profiel E+M en C+M of andere diploma's 1. Deficienties in de vooropleiding met betrekking tot de vakken Wiskunde b1 en Natuurkunde 1 bij een VWO-diploma van het profiel Economie en Maatschappij of Cultuur en Maatschappij worden opgeheven door het met goed gevolg afleggen van de desbetreffende toetsen, afte nemen door de Centrale Commissie van Toelating. 2. Het in lid 1 bepaalde geldt op overeenkomstige wijze ten aanzien van deficienties in de vooropleiding bij een ander diploma als bedoeld in art. 7.28 lid I en lid 2 van de wet. 3. lndien eisen gesteld zijn inzake voldoende beheersing van de Nederlandse taal wordt daaraan voldaan door bet met goed gevolg afleggen van de toets Nederlands, afte nemen door de Centrale Commissie van Toelating. artikel 22 - equivalente vooropleiding De door de Centrale Commissie van Toelating erkende equivalente diploma's van secundair c.q. voorbereidend wetenschappelijk onderwijs geven toegang tot de opleiding, onverminderd het bepaalde in art. 21 en 21a. artikel 23 - colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, als bedoeld in art. 7.29 van de wet, bestaat uit de toetsen Wiskunde, Natuurkunde en Engels alsmede een mondeling onderhoud met de Centrale Commissie van Toelating, waarin blijk dient te worden gegeven van geschiktheid voor de opleiding en van voldoende beheersing van de Nederlandse taal om bet onderwijs met vrucht te kunnen volgen.

287

Par. 10 - Studiebegeleiding artikel24 - studievoortgang en studiebegeleiding 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor een zodanige registratie van de studieresultaten, dat tenrninste eenrnaal per trimester aan elke student een overzicht versehaft kan worden van de door hem of haar behaalde resultaten in relatie tot het onderwijs- en examenprogramma van de opleiding. 2. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor studiebegeleiding van de studenten, die voor de op1eiding zijn ingeschreven, mede ten behoeve van hun orientatie op mogelijke studiewegen in en buiten de opleiding. artikel 24a - studieadvies Uiterlijk aan het eind van de cursusduur van de propedeutische fase wordt iedere student die voor de eerste maal is ingeschreven om deel te nemen aan het door de faculteit verzorgde onderwijs van die fase, schriftelijk geadviseerd over de voortzetting van de studie in ofbuiten de opleiding. Het advies is gebaseerd op de behaalde studieresultaten en wordt uitgebracht door het faculteitsbestuur. Zie hiervoor bijlage 4.

Par. 11 - Slot- en invoeringsbepalingen artikel25 - tentamens en examens "oude stijl" 1. Voor de studenten die in het studiejaar voorafgaand aan het tijdstip van invoering van deze regeling waren ingeschreven voor de opleiding Techniek & Maatschappij, alsmede voor studenten die in het studiejaar 2002-2003 instromen in de verkorte opleiding, blijft de desbetreffende onderwijs- en examemegeling, laatstelijk vastgesteld op 26 juni 2001, van kracht, onder de volgende voorwaarden: a. tot 1 september 2003 wordt de gelegenheid geboden het propedeutisch examen afte leggen; b. tot 1 september 2006 wordt aan degenen die het onder a bedoelde propedeutich examen hebben behaald, de gelegenheid geboden het kandidaatsexamen af te leggen; c. tot I september 2009 wordt aan degenen die het onder. a. bedoelde examen hebben behaald, de gelegenheid geboden het afsluitend examen afte leggen. 2. a. Het onderwijs dat voorbereidt op het in lid 1 onder a. bedoelde examen, wordt voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2002-2003. b. Het onderwijs dat voorbereidt op het in lid 1 onder b. bedoelde examen, wordt voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2004-2005. c. Het onderwijs dat voorbereidt op het in lid 1 onder b. bedoelde examen, wordt voor de laatste maal verzorgd in het studiejaar 2006-2007. 3. In bijzondere gevallen kan de examencommissie aan andere studenten dan die bedoeld in lid 1 toestemming verlenen tentamens en examens afte leggen volgens de in het eerste lid bedoelde onderwijs- en examemegeling. Het bepaalde in lid 1 sub a.,en b. en c. blijft daarbij onverminderd van kracht. artikel 25a - overstap van "oude stijl" naar "nieuwe stijl" Een student als bedoeld in artikel 25 kan deelnemen aan de bacheloropleiding krachtens deze onderwijs- en examemegeling onder de volgende voorwaarden: a. behaalde studieresultaten kunnen worden gewaardeerd als vrijstelling voor overeenkomstige

288

onderdelen "nieuwe stijl"; b. deelneming staat open voorzover de gefaseerde invoering van het onderwijs en de tentamens volgens deze regeling dat feitelijk toelaten.

artikel 25b - wijziging 1. Wijzigingen van deze regeling worden door het faculteitsbestuur op de wettelijk voorgeschreven wijze bij afzonderlijk besluit vastgesteld. 2. Geen wijzigingen vinden plaats die van toepassing zijn op het lopende studiejaar, tenzij de belangen van de studenten daardoor redelijkerwijs niet worden geschaad. 3. Wijzigingen kunnen voorts niet ten nadele van de studenten van invloed zijn op: - de goedkeuring, die krachtens art. 6 lid 4 of 8 lid 4 is verkregen; - enige andere beslissing, welke krachtens deze regeling door de examencommissie ten aanzien van een student is genomen. artikel26 - bekendmaking 1. Het faculteitsbestuur draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling, van de regels en richtlijnen die door de examencommissie zijn vastgesteld, alsmede van wijzigingen van deze stukken. 2. Elke belangstellende kan op het faculteitsbureau een exemplaar van de in het eerste lid bedoelde stukken verkrijgen. artikel27- inwerkingtreding Deze regeling treedt in werking op 1 september 2005. Aldus vastgesteld bij besluit van het bestuur van de faculteit Technologic Management op 21 juni 2005

289

Bijlage 2 Onderwijs- en examenregeling 2005 Verplicllte onderwijseen/1eden belwrend tot /ret postpropedeutiscll examen generatie 2004 Jr/Se Code Naam SP vorm Algemeen OA430 MTO - Empirische Onderzoekcyclus 2.1 4 s/o 2.1 OAA40 MGO 2a- Human Factors 1 3 s 2.1 OA440 MTO- Meten 3 s/o 2S185 Statistiek I 2.1 3 s 2.1 2S195 Statistiek 2 3 s 2.2 OA625 STI 2 - Meso/micro SATO 3 s/o 2.2 OAA50 MGO 2b - Toekomstverkenningen & sociotechnische scenario's 3 o/w 2.2 OAA60 MGO 2c - Ethiek van Technologie & Innovatie 2 3 s 2.2 OAA70 MGO 2d - Project 4 v 2.2 OA660 ETI 2 - Technologische ontwikkeling en interventies 4 s 2.2 OE320 RTI 3 - Intellectueel Eigendomsrecht 3 s 3.1 OAASO MGO 3- Wetenschapsfilosofie 3 s OA460 MTO - Causal Inference 3.1 3 s/o 3.1 OE250 ETI 3- Meso-economische analyse van TO 4 s/o 3.1 OP370 Besliskunde 3 s/w 3.2 OAA90 MGO 3 Prolect 10 o/v/m 3.2 OE340 STI3: Diffussie, adoptie en implementatie 4 s/o Maatschappijwetenschappelijk keuzevak 4 3.1 OC930 Energy & Economy k s 3.1 OE050 IS & TO in Internationaal Perspectief k s/o OP320 Cognitie 3.1 k 0 Maatschappijwetenschapf]f!lijk keuzevak 3 3.2 OP421 Perceptie k s/o 3.2 OE351 STI 4:Beleids- & Organisatiesociolo_gie k wlm k 3.2 OC940 System Innovations & Strategic Niche Management v 3.2 OTIOI Engels voor Bachelor TIW k s/m

A

eerste semester B c le 2e le 2e le

D

tweede semester F E

le

2e

le le

2e 2e

interim

2e

* le

2e

* le le le le le

2e 2e

2e 2e

le 2e

* le le

le

2e

le

2e

2e 2e

* * * le

2e

Jr/Se Code

Naam

SP vorm

eerste semester A

2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 2.2 2.2/3. 3.1 3.1 3.1 3.1 3.2 3.2

7N114 7P060 7P070 7R060 78020 7T070 7P040 7T644 78100 7T202 7T212 7T280 78200 78320

2.1 2.1 2.1 2.1 2.1/3. 2.2 2.2 3.1 3.1 3.1

48420 38470 OK085 1K170 8E010 OA704 5EE50 48680 5EE60 5K133

Technische vakken BouwtechnoloJ(ie Atelier basisvaardigheden Mechanica 1: Evenwicht Mechanica 2: 8panningen en vervormingen Uitvoeringstechn;sch ontwerpen Materiaalkunde 1 Bouwtechnisch ontwerpen Constructief ontwerpen 1 Duurzame Bouwtechniek Materiaalkunde 2 Bouwtechniek in concept en detail Bouwtechniek in concept en detail: oefening Bouwdelen en methode Bouw:tysisch ontwerpen 2: 8cheidirtgsconstructies lntegratie gebouw en klimaatinstallatie keuzevakken Energielechnologie Thermodynamica Fysische transportverschijnselen Fysica voor energietechniek 1 Energie, Productie en Procesintegratie Fysische modellen Practicum Energie voor TIW Voorbereiden velden voor TEMA Warmteoverdracht Basis elektrotechniek 3: velden Practicum elektrische energietechniek

B

c

D

tweede semester F E

1e 1e 1e

2e 2e 2e

interim

50 5 2 2 3 2 3 3 3 2 3 0 2 3 3

3 3 3 4 3 2 1 3 4 3

0

*

s s s s s s/o w s s/w

1e

0

le

2e

2e t

le

2e

1e

2e

2e

*

s s/w s

1e 1e

s s s/v s s v

1e

2e

1e

t 2e t

s s

le

p

1e

* *

1e

1e

2e 2e

2e

2e

* * 2e le

*

2e

3e

Jr/Se Code 3.2 3.2

2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 2.2 3.1 3.1 3.1 3.1 3.1 3.2

Naam

5EE70 Electriciteitsvoorziening 48580 Verbrandingstechnologie keuzevakken ICT 5A050 Schakeltechn iek/practicum 21C20 Computersystemen/instructie 2ITIO Logica & Verzamelingsleer/instructie 5JJ90 Computernetwerken 2Z830 Programmeren java 2 2M400 Databases 1/instructie 50037 Signalen A 5H043 Practicum Signalen A 5JJ90 Computernetwerken 2M310 Systeemmodelleren I 2R350 User Interfaces 2L690 Hypermediastructuren en systemen keuzevakken

..

s = schnftehjk tentamen v = verslag p = practicum m = mondeling o= opdracht w=werkstuk

tweede semester

eerste semester

SP vorm

A 3e 2e

2e

le

2e

le

2e

3 3

s s

3 4 5

s s s

4 4 2

s s

3 4 4 4

s s

le le

0

*

t

c

B le

D

E

le

2e Ie

s

*

0

2e 2e

3e

*

interim

F 3e le

*

2e

Bijlage 3 (ter informatie) Toepassing door de examencommissie van OER artikel12, lid 2 De examencomrnissie kan een student, voordat hij het propedeutisch examen met goed gevolg heeft afgerond, op diens verzoek toegang verlenen tot het afleggen van die postpropedeutische tentamens indien tenminste 45 SP binnen eenjaar zijn behaald (inclusiefbehaalde resultaten in de interimperiode). lndien minder dan 45, maar tenminste 30 SP binnen eenjaar (inclusiefinterimperiode) zijn behaald kan de student een studiecontract aangaan met de faculteit voor het afleggen van tentamens van een of enkele nader te specificeren onderwijseenheden uit bijlage II. De toegang tot het afleggen van tentamens uit de PP-fase vervalt als de student niet aan de uit het contract voortvloeiende verplichtingen heeft voldaan. Een voorstel voor een studiecontract moet bij aanvang van het tweede inschrijvingsjaar worden ingediend bij de examencommrnissie. Voor studenten die Ianger dan 2 jaar zijn ingeschreven en het propedeutisch examen nog niet met goed gevolg hebben afgelegd, vervalt de op basis van bovenstaande regels verkregen toegang tot het afleggen van post-propedeutische onderwijseenheden. In geval van bijzondere omstandigheden kan van bovenstaande criteria afgeweken worden. Deze bijzondere omstandigheden dienen tijdig gemeld te zijn bij de studieadviseur van de opleiding TIW. In geval van bijzondere omstandigheden beslist de examencomrnissie.

2

95

Bijlage 4. Criteria studieadvies Aan elke student wordt aan bet einde van bet eerste jaar van inscbrijving voor de propedeuse een advies uitgebracbt over de voortzetting van zijn studie binnen ofbuiten de opleiding. Dit studieadvies moet 661 september aan aile eerstejaarsstudenten worden uitgebracbt. Het is een belangrijk advies, omdat bet de student een inzicbt geeft in de kansen om met goed gevolg een opleiding te kunnen voltooien. Het studieadvies wordt namens bet faculteitsbestuur uitgebracbt door de examencommissie: • Een positief studieadvies indien 45 sp of meer is bebaald • Een voorwaardelijk positief advies indien minder dan 45, maar tenminste 30 sp is bebaald • Een negatief advies indien minder dan 30 sp is bebaald.

Opmerkingen: I. Bij toepasssing van bet bovenstaande worden studiepunten, die bebaald zullen worden door middel van de zogebeten 'compensatieregeling' (zie bijlage Regels en Ricbtlijnen), meegeteld in bet bepalen van bet studieadvies. 2. Het studieadvies wordt gebaseerd op de resultaten die bebaald zijn tot en met de tentamenperiode volgend op blok F. Indien in de interimperiode bebaalde resultaten daartoe aanleiding geven, wordt een uitgebracbt negatief advies c.q. een voorwaardelijk positief advies alsnog bescbouwd als zijnde een voorwaardelijk positief advies c.q. een positief advies met de daaraan verbonden rechten en plichten. 3. In geval er onvoldoende studiegegevens bescbikbaar zijn wordt er geen studieadvies verstrekt.

Bijlage 5 Het schakelprogramma voor HBO-afgestudeerden voor de aansluitende masteropleidingen Technology & Policy en Human Technology Interaction Artikell - schakelprogramma voor HBO-afgestudeerden I. Studenten met een afgeronde HBO-opleiding op het gebied van de techniek kunnen in aanmerking komen voor het volgen van het in artikel 3 opgenomen schakelprogramma dat na afronding binnen een peri ode van achttien maanden na aanvang op 1 september respectievelijk 1 februari, recht geeft op een bewijs van toelating voor de masteropleiding Technology & Policy (hierna te noemen MSc T&P) respectievelijk Human-Technology Interaction (hierna te noemen HTI).

In bijzondere gevallen kan de Facultaire Toelatingscommissie op verzoek van de student de genoemde termijn van achttien maanden verlengen. 2. Studenten, als bedoeld in het eerste lid, worden door de Facultaire Toelatingscommissie individueel beoordeeld. Deze beoordeling leidt tot een individuele beschikking van de Facultaire Toelatingscommissie ofbetrokkene kan worden toegelaten tot het in artikel3 bedoelde schakelprogramma, ofhet in artikel3 bedoelde schakelprogramma moet worden aangepast, ofbetrokkene een individueel voor deze samengesteld schakelprogramma moet volgen, dan wei ofbetrokkene niet in aanmerking komt voor het volgen van een schakelprogramma. Artikel 2 - de taal I. Het onderwijs in het schakelprogramma wordt gegeven en de tentamens worden afgenomen in de Nederlandse of de Engelse taal. 2. Indien van een onderwijseenheid het onderwijs wordt gegeven en het tentamen wordt afgenomen in het Nederlands, kan op verzoek van de student die de Nederlandse taal niet voldoende beheerst het tentamen voor hem/haar ook in de Engelse taal worden afgenomen. Indien bij de betreffende onderwijseenheid Nederlandstalig studiemateriaal wordt gebruikt kan de student om vervangend Engelstalig studiemateriaal verzoeken. Hiertoe dient twee maanden voordat het tentamen wordt afgenomen een verzoek te worden ingediend bij de examencommissie.

Artikel 3 - bet schakelprogramma Het schakelprogramma dat de student, als bedoeld in artikel 1, dient te volgen bestaat uit de vo lgende onderwij seenheden:

297

Code 2DL01 2DL02 OAPOl IPPOl OLP51 OAA20 OEPOl OEP02 0£320 OAA50 OE340 OA210 OAA40 OP370 OA320 OP320 OP420

Vak Calculus Statistics Business Research Methods Research Assignment Ethics Geschiedenis van Technologie & Innovatie Economie van Technologie & Innovatie Sociologie van Techno Iogie & Innovatie Intellectual Property Rights Toekomstverkenningen en sociotechnische scenario's Sociologie van Technologie & Innovatie 3 Inleiding P!>Y_chologie & Techniek Human Factors I Besliskunde Consumentengedrag Cognitie Perceptie

SP 4 4 5 4 3 3 5 2 3 3 4 4 3 3 3 4 3

T&P HTI X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X X X X X X X X X X X

De vijf eerstgenoemde onderwijseenheden vormen het zogeheten verplicht gemeenschappelijk dee! van het schakelprogramma. Artikel4- bet volgen van onderwijseenheden van de masteropleiding 1. Aan degene die als student in de bachelorop1eiding het in artikel 2 bedoelde schakelprogramma voor HBO-afgestudeerden volgt, kan toestemming verleend worden het onderwijs van een ofmeerdere onderwijseenheden van de MSc T&P respectievelijk HTI te volgen. Deze toestemming kan worden verleend indien de student tenminste 20 sp van het door hemlhaar te vo1gen schakelprogramma heeft behaald, waarvan tenminste 15 sp van het verplicht gemeenschappelijk dee! en, voor het volgen van onderwijseenheden uit de MSc T&P tenminste de onderwijseenheid OEP01 Economie van Technologie en Innovatie of OEP02 Sociologie van Technologie en Innovatie, ofvoor het volgen van onderwijseenheden uit de MSc HTI tenminste de onderwijseenheid OA210 Inleiding Psychologie en Techniek of OP320 Cognitie en OE340 Sociologie 2. De in het eerste lid bedoelde student die onderwijseenheden van de MSc T &P respectievelijk HTI wil volgen dient daartoe bij de TU/e een verzoek tot inschrijving als contractant in te dienen. Bij de inwilliging van dit verzoek wordt vastgelegd welke onderwijseenheden betrokkene van de MSc T&P respectievelijk HTI mag volgen. Tevens wordt daarbij de duur van de inschrijving vastgesteld; deze bedraagt max. 12 maanden met dien verstande dat deze nooit Ianger kan zijn dan de duur van de inschrijving van betrokkene als student in de bacheloropleiding. 3. De contractant die de in het tweede lid, tweede volzin, bedoelde onderwijseenheden van de MSc T &P respectievelijk HTI mag volgen is gerechtigd in deze onderwijseenheden een toets afte leggen. Indien deze toetsen met voldoende resultaat worden afgerond kan betrokkene zodra hij als student in de MSc T&P respectievelijk HTI is ingeschreven bij de examencommissie van deze masteropleiding een verzoek om vrijstelling van het afleggen van de tentamens behorend bij deze onderwijseenheden indienen.

298

Education and Examination Regulations for the TU/e Master's Degree Program Technology and Policy September

1st ,

2005

Education and examination regulations for the Technology and Policy Master's Degree Program as referred to in Article 7.13 of the Higher Education and Research Act

Ch. I General Art. I through 6 Ch. 2 Structure of the program Art. 7 through 9 Ch. 3 Approval of program units Art. 10 Ch. 4 Interim examinations Art. II through 14 Ch. 5 Interim examination results Art. I5 through I 7 Ch. 6 Exemption Art. I8 Ch. 7 Final examination Art. I9 and 20 Ch. 8 Admission Art. 2I through 24 Ch. 9 Student counseling Art.25 Ch.I 0 Final provisions Art. 26 through 30

Annex A Compulsory program units Study components ofthe bachelor's program obliged for flexible intake Annex B Addendum Rules for admittance to the Sustainable Energy Technology specialisation 299

The board of the Technology Management department taking into consideration: Articles 7.13, 9.15, 9.18, and 9.38 of the Higher Education and Research Act; given the Departmental Council's decision dated 26 May 2005 consenting to the proposed decision to adopt the Education and Examination Regulations for the Technology and Policy Master's Degree Program; given the recommendation dated 18 April 2005 of the Study-program Committee for the Technology and Policy Master's Degree Program HEREBY DECIDES: to adopt the following Education and Examination Regulations for the Technology and Policy Master's Degree Program:

Chapter 1 - General Article l - applicability of the regulations These regulations apply to the courses and final examination of the Technology and Policy Master's Degree Program, hereinafter called: the program. The program will be given within the Technology Management department, hereinafter called: the department. Article 2 - definitions 1. For the purpose of these regulations, the following definitions apply: a. the Act: the Higher Education and Research Act (Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek) b. practical: a practical exercise, at or outside the university, as referred to in Article 7.13 of the Act, in one of the following forms: writing a thesis; writing a paper or producing a test design; performing a research assignment; participating in fieldwork or an excursion; completing an internship; participating in any other educational activities aimed at acquiring certain skills. 2. Where these regulations refer to 'students', this will also include external students (extranei). Article 3 - aims of the program The aims of the program are: to teach specialized knowledge, insight and skills in the field of Technology and Policy to prepare students for the profession as a Master of Science in the field of Technology and Policy, and to prepare students for training as researchers or designers in the field of Technology and Policy

300

Article 4 - form of the program The program is full-time but can also be taken part-time. Article 5 - final examination of the program The program can conclude with a final examination. Article 6 - language The courses, interim examinations and final examination will all be in English. To participate in the courses, interim examinations and fmal examination of the program, students must have sufficient command of English. Students with one of the following qualifications are considered to meet the requirements: a. a VWO (Dutch pre-university education) diploma, which included English as part of the final examination to obtain that diploma; b. a secondary education diploma from an English-speaking secondary education institute in or outside the Netherlands; c. a pass or exemption from one of the following tests: -TOEFL (minimum score: paper-based test: 575; computer-based test: 232); - IELTS (minimum score of 6.0 for all units).

Chapter 2- Structure ofthe program Article 7 - study load of the program The program's study load is 120 credits. One credit is equivalent to 28 hours of study. Article 8 - content of the program I. The program comprises at least the program units referred to in annex A, with their corresponding study load 2. Apart from the program units referred to in paragraph 1, the program comprises a number of program units, which together account for 14 credits, from which students can make a choice with the approval of the Examinations Committee. 3. In special cases, the Examinations Committee may, whether or not on a student's request, derogate of paragraph 1 and 2. Among these special cases are in any case the student who is admitted to the program on another basis then the fmal exam of the Techniek and Maatschappij or Technische Innovatiewetenschappen Bachelor's Degree program at the TU/e. 4. Students who are admitted in the academic year 2005-2006 may choose for the specialisation Sustainable Energy Technology. Specific rules for admittance to this specialisation are referred to in the Addendum. For the remaining the Education and Examination Regulations are applied as far as they are not in conflict with the regulations from the Addendum. Article 9 - practicals 1. The program units referred to in annex A can also include a practical in the form and duration mentioned there. 2. The Examinations Committee can grant an exemption from the obligation to take part in a practical, for example on conscientious grounds. In this event, the Examinations Committee may decide that the practical must take place in another way, to be determined by the Committee.

301

Chapter 3 - Approval of program units Article 10- approval procedure I. A student must submit a request for approval of the choice of one or more program units as referred to in Article 8 of these regulations, to the Examinations Committee at least two months before he/she has to register for the final examination. 2. A student must submit a request for permission for a flexible program as referred to in Article 7.3c of the Act, to the Examinations Committee at least two months before he/she has to register for the first interim examination of the program. 3. A decision to deny approval or permission is made by the Examinations Committee, stating reasons and after the student has been given the opportunity to be heard. 4. The Examinations Committee will make a decision within twenty working days of receiving the request or, if the request was submitted during an academic holiday, within ten working days of the end of the holiday. The Examinations Committee can postpone the decision for up to ten working days. The student must be notified of the postponement in writing before the end of the period referred to in the first sentence. 5. The student will be notified of the decision immediately and in writing. If the Examinations Committee has not reached a decision within the period (including a possible postponement) referred to in paragraph 4, the approval or permission may be considered to have been granted.

Chapter 4 Interim examinations Article 11 - times and frequency of interim examinations 1. Students must be given the opportunity to take interim examinations for the program units referred to in Article 8 at least twice a year, namely, during the examination period at the end of the trimester/semester/block in which the teaching for the program unit concerned ended, and at least one other opportunity later in that year. 2. In derogation of the provisions specified in paragraph 1, if a specific program unit has not been taught in a certain academic year, students will be given only one opportunity to take the interim examination for that program unit in that year. 3. In special cases, the Examinations Committee may, at the student's request or otherwise, allow derogations from the provisions in paragraphs 1 and 2. Article 12 - sequence of interim examinations I. The interim examinations for the Graduation Project cannot be taken until all the interim examinations for the program units referred to in annex A have been passed. 2. In special cases, the Examinations Committee may derogate from the provisions in paragraph 1. Article 13 - form of the interim examinations 1. The interim examinations for the program units referred to in Article 8 will be taken in the form referred to in annex A. At the student's request, the Examinations Committee may, in special cases, allow an interim examination to be taken in a form different from that which is prescribed. 2. Physically or sensory challenged students will be given the opportunity to take their interim examinations in a way that is adapted to their individual handicap as much as

302

possible. If necessary, the Examinations Committee will seek expert advice before making a decision. Article 14- Oral interim examinations 1. No more than one person will be given an oral interim examination at a time, unless the Examinations Committee has decided otherwise. 2. Oral interim examinations will be taken publicly unless, in special cases, the Examinations Committee or the examiner have decided otherwise, or if the student has objected to it.

Chapter 5- Interim examination results Article 15 - determination and notification of interim examination results I. Immediately after an oral interim examination, the examiner will determine the result and provide the student with a written statement to that effect. 2. The examiner will determine the result of a written interim examination as soon as possible, but within ten working days of the end of the examination period in which the interim examination was taken. If the interim examination was taken outside an examination period, the examiner will determine the result within ten working days after the interim examination. The examiner will provide the department administration with the necessary information. The administration will immediately notify the student of the result. 3. In the case of interim examinations taken in other than oral or written form, the Examinations Committee will determine beforehand how and within what period the student will receive a written statement giving the result. 4. In the statement giving the result of an interim examination, the student will be notified of the right of perusal, as referred to in Article I7, paragraph 1, the possibility of appeal to the Examination Appeals Board, and the period within which the appeal must be lodged. Article 16- period ofvalidity Succesfully passed interim examinations are valid for an unlimited period. In derogation of this, if a student passed an interim examination in a certain program unit longer than six years previously, the Examinations Committee may require him/her to take a supplementary or substitute interim examination. Article 17 - right of perusal I. For a period of at least twenty working days after being notified of the result of a written interim examination, the student will have the right to peruse the assessed work, whether or not at his/her own request. He/she can also request a photocopy of the work, which will be provided at cost price. 2. The Examinations Committee may decide that perusal takes place at a fixed place and at least two fixed times. If the student in question proves that he/she is or was unable to attend at the specified time and place due to circumstances beyond his/her control, an alternative will be offered, if possible within the period referred to in paragraph 1 3. During the period referred to in paragraph I, any interested person can obtain the questions and assignments of the interim examination in question, and, if possible, the standards applied in assessing it.

303

Chapter 6 - Exemption Article 18 - exemption from interim examinations At the student's request, the Examinations Committee may, after consultation with the examiner concerned, exempt the student from an interim examination for a program unit referred to in Article 8, if the student meets at least one of the following conditions: 1: he/she has passed the interim examination for a program unit equal in content and study load, from another university program in or outside the Netherlands, from the Open University or from a comparable study program in higher professional education in the Netherlands; 2: he/she has proof of knowledge or experience acquired outside Dutch higher education, or other activities performed in a different context.

Chapter 7 - Final Examination Article 19 - registering for a final examination result At least three times a year, the Examinations Committee will determine the results of a final examination for those students who have registered for the final examination at the Student Service Center. Article 20 - final examination results and certificates 1. The Examinations Committee will check whether a student has passed the necessary interim examinations for the program in question. If this is the case, the student has passed the final examination. 2. In derogation of paragraph I, before determining the result of the final examination, the Examinations Committee may instigate its own assessment of the student's knowledge, insight and skills in relation to one or more of the program units of the program. 3. The Examinations Committee will issue a certificate as proof that the student has passed the final examination. The certificate will be signed on behalf of the Examinations Committee by the chairman and at least one other member of the Examinations Committee. When the certificate is presented, the student will be informed of the possibility of appealing to the Examination Appeals Board, and the period within which the appeal must be lodged. 4. If a student shows exceptional ability, this can be expressed on the certificate in the words 'cum laude'. 5. Students who pass the final examination will be awarded the degree of Master of Science. The degree will be specified on the certificate of the final examination, together with the subject of the degree program.

Chapter 8 - Admission Article 21 - admission to the program The following persons will be admitted to the program: 1 Those who have passed the final examination of the Techniek and Maatschappij or Technische Innovatiewetenschappen Bachelor's Degree program at the TU/e; 2. Those who have proof of admission issued by the Executive Board for the academic year in question.

304

Article 22 - flexible intake 1. In derogation of Article 21, paragraph 1, and if there is sufficient teaching capacity for the program, the Examinations Committee may decide that a student who is registered in the Techniek and Maatschappij or Technische Innovatiewetenschappen Bachelor's Degree program at the TU/e may be admitted to the program before he/she has passed the final examination of the Bachelor's Degree program in question. 2. In any event, admission as referred to in paragraph 1 will be granted if: a. the student has sufficient results for and/or exemption from program units in the Bachelor's Degree program with a total study load of at least 160 credits, and b. the student, has fulfilled the condition that the program units referred to in Annex B must be part of the program units mentioned under a 3. Students admitted to the program on the basis of the provisions in this Article cannot take the interim examinations for the program units International Course and Graduation project until they have passed the fmal examination of the preceding Bachelor's Degree program. Article 23 - proof of admission 1. The following persons are eligible for a proof of admission as referred to in Article 21, paragraph 2: a those who have proved that they have sufficient command of the English language, as specified in Article 6, b. those who have a certificate which is at least equal to the certificate referred to in Article 21, paragraph I; or c. those who have otherwise shown, in the opinion of the admissions committee of the program, that they are suitably qualified to follow the program. Article 24 - selection in the event of limited teaching capacity If the Executive Board has limited the teaching capacity of the program and the number of applicants exceeds this capacity, the Executive Board (or its representatives) will give priority when issuing proof of admission to those students deemed most qualified, on the basis of previously acquired knowledge, insight and skills, in accordance with the selection criteria and the procedure approved by the Executive Board.

Chapter 9 - Student counseling Article 25 - students' progress and student counseling 1. The Departmental Board will ensure that students' progress is recorded in such a way that, at least once every two blocks, each student can be provided with a summary of his/her results in relation to the education and examination program. 2. The Departmental Board will provide counseling for all students registered in the program, partly for the purpose of informing them of possible study options within and outside the program. Chapter 10 Final provisions Article 26 - 'old style' interim and final examinations I. For students who were registered in the Techniek and Maatschappij program in the academic year preceding the introduction of these regulations, the education and

305

2 3

examination regulations adopted/changed on May 28th ,2003 will continue to apply, on the following condition: until September 15 \2009, students who have passed the kandidaats examination of that program will be given the opportunity to take the final examination. The courses preparing for the final examination referred to in paragraph 1 will be taught for the last time in the 2006-2007 academic year. In special cases, the Examinations Committee may give permission to students other than those referred to in paragraph 1 to take interim examinations and final examinations in accordance with the education and examination regulations referred to in paragraph 1.

Article 27 -transfer from 'old style' to 'new style' Students as referred to in Article 26, paragraph 1, who have passed the first-year (propadeutic) and the kandidaats examinations of the five-year Techniek and Maatschappij program, can participate in the Master's Degree program under these education and examination regulations, on the following conditions: a. earlier academic results in the post-kandidaats phase can be rated as meriting exemption from similar units in the 'new style' program; b. participation is open, as long as the phased introduction of courses and interim examinations in accordance with these regulations effectively permits it. Article 29 - changes 1. Changes to these regulations will be adopted by the Departmental Board, in the legally prescribed manner, by a separate decision. 2. No changes will be made that are applicable to the current academic year, unless it can be reasonably assumed that the students' interests will not be harmed. 3. Furthermore, changes cannot affect the following to the students' disadvantage: - the approval obtained pursuant to Article 8, paragraph 4; - any other decision regarding a student made by the Examinations Committee pursuant to these regulations. Article 30 - publication 1. The Departmental Board will be responsible for the appropriate publication of these regulations, the rules and guidelines adopted by the Examinations Committee, and any changes to these documents. 2. Interested persons can obtain a copy of the documents referred to in paragraph 1 from the department office. Article 31 - effective Date These regulations will take effect on September 15\ 2005. Hereby adopted by decision of the Technology Management Departmental Board, on 21 juni 2005

306

Annex A EER T &P 2005 Compulsory program units

Yr/Sem Code

1.2 1.2 1.2

OEElO OEE20 OEE50 OEE90 OEE30 OEE40 OEE60

1.1 1.1 1.2 1.2

ON440 ON420 ON421 ONNH

1.1 1.1

1.1 1.1

Name

CP form

Innovation in Networks 6 Technology and Growth 6 Technology Transfer 4 Multidisciplinary Project 16 Technology Policy 6 Sectoral Systems oflnnovation 4 Technological Infrastructure & European Integration

Technology and Development Studies Development Studies: An Introduction Development economics Development Theory, strategy and policy Appraisal, planning & implementation of technical

w/a a w/a w/o w/a a

4 w 3 w 3 o/alw a 4

first semester B c le

A

OEE05 Advanced intellectual property rights OEE .. Technology and intellectual Property Management

2e

* le

1K170 OC942 OC941 OC944 OC940 OEE06 OQQ2!

Energy, production and proces integration Industrial Ecology System innovations: regime-analysis & transition m Development patterns of energy systems System Innovations & Strategic Niche Management MSc T &P Thesis International Course

2e

* * le

2e le

a= assigrunent

2e

o = oral examination

* *

p = practical p =project t =test

3

...

w/o

le

2e

4 3 3 4 3 40 20

th =thesis

*

Energy and Sustainable Development 1.1 1.1 1.1 1.1 1.2 2.1 2.1

interim

* le

Intellectual Property rights 1.1 1.2

second semester E F 2e

D

w a a a a th

le

2e

* * * *

w = written examination

Annex B EER T &P conditions for flexible intake The program units reffered to in article 22, section 2, under a are: 1.

all program units belonging to the propaedeutic year of the Techniek&Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program.

2. the following program units of the post-propaedeutic program of the Techniek&Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program: • 2S 185 Statistiek 1 and 2S 195 Statistiek 2 • OA430 MTO- Empirische Onderzoekcyclys and OA440 MTO- Meten • OA625 STI 2 and OA660 ETI 2 • 0AA50 MGO 2b- Toekomstverkenningen & sociotechnische scenario's • 0AA60 MGO 2c- Ethiek van Technologie & Innovatie 2 or • 0AA80 MGO 3- Wetenschapsfilosofie • OAA70 MOO 2d- Project • OE320 RTI 3- Intellectueel Eigendomsrecht • OE250 ETI 3 or OE340 STI 3 3. program units belonging to the engineering component of the propaedeutic ans post-propaedeutic program the student has chosen comprising at least 50 credits.

308

Addendum to the Education and Examination Regulations for the Master's degree course in Technology & Policy: Specific provisions for the Sustainable Energy Technology variant article 3 - Objectives of the Sustainable Energy Technology variant With the Sustainable Energy Technology variant the aim is: The acquisition of specialized multidisciplinary knowledge, understanding, and skills such that the graduate is capable of independent scientific work and the professional application of scientific knowledge in areas of work concerned with the efficient generation and use of energy, with clean fossil energy, sustainable energy sources, system optimization, and with the (im)possibilities for steering or influencing the introduction of technical innovations in society. article 8 - content of the study program of the Sustainable Energy Technology variant 1 The Sustainable Energy Technology variant always covers the study program units listed in table with the study loads quoted there. 2 Furthermore, the Sustainable Energy Technology variant includes a number of optional study program units, constituting a minimum of 10 and a maximum of 30 ECs, to be chosen by the student with the approval of the Examinations Committee. Depending on the subjects covered in the student's previous education, the subjects shown in table 2 also form part of this package of options.

article 9 - practicals Carrying out the following practicals for which a satisfactory result has been achieved and/or exemption has been granted counts as passing the interim examination for the corresponding study program units: ... System integration project I ... System integration project 2 ... Final project article 12 - sequence of interim examinations 1. A student may begin his fmal project only when he has gained at least 67 ECs of the program. article 21- admission to the Sustainable Energy Technology variant To the Sustainable Energy Technology variant will be admitted: I a. the one who satisfactory took the Bachelor's exam in Mechanical Engineering, Applied Physics, Chemical Engineering or Electrical and Information Engineering at TU/e, or in one of the comparable programs at TUD, UT or RuG; I b. the one who satisfactory took the Bachelor's exam in Innovation Sciences at TU/e, or a comparable part of the old five year program. whereby students that did not take Energy as technical component are dissuaded from entering the program; 1c. the one who satisfactory achieved a comparable part of the old five year program of one ofthe programs mentioned in article l.a and 1b; 2. the one who possesses a certificate of admission handed over by the Executive Board for the study year concerning. article 23 - flexible intake 1. In derogation from article 21, section 1, the Examinations Committee may decide, as far as the program capacity allows this, that a student who is registered for the Technology & Policy Bachelor's program at the TU/e, may be admitted to the Master's program before he has passed the fmal examination of the aforementioned Bachelor's program.

Admission, as referred to in section 1, is possible only if the student satisfies the following conditions: 2a a satisfactory result has been achieved and/or exemption has been granted for the study program units of the Bachelor's examination with a study load of 160 study points 2b.. a satisfactory result has been achieved and/or exemption has been granted for the Mathematics and Physics units of the Bachelor's program in question. table 1: study units of the educational program ofthe Sustainable Energy Technology variant, with the compulsory study program units shown in grey

2005-2006 trimester 1.1 Code Name OC903 Energy and consumer ... Elective subjects total: 2005-2006 trimester 1. 2 Code Name 4S610 Energy from biomass 3Y280 Solar energy Design of sustainable energy systems for the build OC950 environment OC930 Energy and economy OC910 System integration project 1 total: - · 2005-2006 trimester 1. 3 Code Name 6KM15 Introduction hydrogen technology 6KM10 Hydrogen technology 4P720 Wind energy OC940 System innovation and strategic niche management OC920 System integration project 2 total: tota12005-2006

310

ECs 3 17 20

ECs 4 4 3 3 6 2(j --

ECs 1 3 4 3 9 20 60

2006-2007 trimester 1.1 Code Name ... Elective subjects ... Graduation project total: 2006-2007 trimester 1. 2 Code Name ... Graduation project total: 2006-2007 trimester 1.3 Code Name ... Graduation project total: total 2006-2007

ECs 10

pm 10

ECs pm 0

ECs 50 5() 60

table 2: Elective units that can be chosen depending on the preceding education of the student

trimester 1.1 Code Name OC900 Technology for sustainable development 4P510 Renewable energy sources 4P570 Energy conversion 3T320 Physical transport phenomena 5EE40 Electrical power engineering and system integration total:

ECs 3 3 3 3 4 I

Education and Examination Regulations for TU/e Master's Degree Program Human-Technology Interaction September 1st , 2005 Education and examination regulations for the Human- Technology Interaction Master's Degree Program as referred to in Article 7.13 of the Higher Education and Research Act Ch. 1 General Art. 1 through 6 Ch. 2 Structure of the program Art. 7 through 9 Ch. 3 Approval of program units Art. 10 Ch. 4 Interim examinations Art. 11 through 14 Ch. 5 Interim examination results Art. 15 through 17 Ch. 6 Exemption Art. 18 Ch. 7 Final examination Art. 19 and 20 Ch. 8 Admission Art. 21 through 24 Ch. 9 Student counseling Art.25 Ch. 10 Final provisions Art. 26 through 30

Annex A Compulsory program units Annex B Study components of the bachelor's program obliged for flexible intake

313

The board of the Technology Management department taking into consideration: Articles 7.13, 9.15, 9.18, and 9.38 of the Higher Education and Research Act; given the Departmental Council's decision dated 26 May 2005 consenting to the proposed decision to adopt the Education and Examination Regulations for the Human- Technology Interaction. Master's Degree Program; given the recommendation dated 18 April2005 of the Study-program Committee for the Human-Technology Interaction Master's Degree Program

HEREBY DECIDES:

to adopt the following Education and Examination Regulations for the Human-Technology Interaction Master's Degree Program:

Chapter 1 - General Article 1 - applicability of the regulations These regulations apply to the courses and final examination of the Human-Technology Interaction Master's Degree Program, hereinafter called: the program. The program will be given within the Technology Management department, hereinafter called: the department.

Article 2 - definitions l.

For the purpose of these regulations, the following definitions apply: a. the Act: the Higher Education and Research Act (Wet op het Hoger Onderwijs en

Wetenschappelijk Onderzoek) b.

2.

practical: a practical exercise, at or outside the university, as referred to in Article 7.13 of the Act, in one of the following forms: writing a thesis; writing a paper or producing a test design; performing a research assignment; participating in fieldwork or an excursion; completing an internship; participating in any other educational activities aimed at acquiring certain skills.

Where these regulations refer to 'students', this will also include external students

(extranei).

Article 3 - aims ofthe program The aims of the program are: to teach specialized knowledge, insight and skills in the field of Human-Technology Interaction.

314

to prepare students for the profession as a Master of Science in the field of HumanTechnology Interaction, and to prepare students for training as researchers or designers in the field of HumanTechnology Interaction

Article 4 - form ofthe program The program is full-time and dual, but can also be taken part-time. Article 5 - final examination of the program The program can conclude with a final examination. Article 6 - language 1. The courses, interim examinations and fmal examination will all be in English. 2. To participate in the courses, interim examinations and final examination of the program, students must have sufficient command of English. Students with one of the following qualifications are considered to meet the requirements: a VWO (Dutch pre-university education) diploma, which included English as part of the final examination to obtain that diploma; a secondary education diploma from an English-speaking secondary education institute in or outside the Netherlands; a pass or exemption from one of the following tests: -TOEFL (minimum score: paper-based test: 575; computer-based test: 232); - IELTS (minimum score of 6.0 for all units).

Chapter 2 - Structure of the program Article 7 - study load of the program The program's study load is 120 credits. One credit is equivalent to 28 hours of study. Article 8 - content of the program 1. The program comprises at least the program units referred to in annex A, with their corresponding study load. 2. Apart from the program units referred to in paragraph 1, the program comprises a number of program units, which together account for 20 credits, from which students can make a choice with the approval of the Examinations Committee 3. In special cases, the Examinations Committee may, whether or not on a student's request, derogate of paragraph 1 and 2. Among these special cases are in any case the student who is admitted to the program on another basis then the final exam of the Techniek & Maatschappij or Technische Innovatiewetenschappen Bachelor's Degree program at the TU/e.

Article 9 - practicals 1. The program units referred to in annex A also include a practical, in the form and time duration mentioned there. 2. The Examinations Committee can grant an exemption from the obligation to take part in a practical, for example on conscientious grounds. In this event, the Examinations Committee may decide that the practical must take place in another way, to be determined by the Committee.

315

Chapter 3 - Approval of program units Article 10 -approval procedure 1. A student must submit a request for approval of the choice of one or more program units as referred to in Article 8 ofthese regulations, to the Examinations Committee at least two months before he/she has to register for the fmal examination. 2. A student must submit a request for permission for a flexible program as referred to in Article 7.3c of the Act, to the Examinations Committee at least two months before he/she has to register for the first interim examination of the program. 3. A decision to deny approval or permission is made by the Examinations Committee, stating reasons and after the student has been given the opportunity to be heard. 4. The Examinations Committee will make a decision within twenty working days of receiving the request or, if the request was submitted during an academic holiday, within ten working days of the end of the holiday. The Examinations Committee can postpone the decision for up to ten working days. The student must be notified of the postponement in writing before the end of the period referred to in the first sentence. 5. The student will be notified of the decision immediately and in writing. If the Examinations Committee has not reached a decision within the period (including a possible postponement) referred to in paragraph 4, the approval or permission may be considered to have been granted.

Chapter 4 - Interim examinations Article 11 - times and frequency of interim examinations 1 Students must be given the opportunity to take interim examinations for the program units referred to in Article 8 at least twice a year, namely, during the examination period at the end of the semester or block in which the teaching for the program unit concerned ended, and at least one other opportunity later on that year. 2 In derogation ofthe provisions specified in paragraph I, if a specific program unit has not been taught in a certain academic year, students will be given only one opportunity to take the interim examination for that program unit in that year. 3 In special cases, the Examinations Committee may, at the student's request or otherwise, allow derogations from the provisions in paragraphs I and 2. Article 12 - sequence of interim examinations 1. The interim examinations for the Graduation Project cannot be taken until all other interim examinations for the program units referred to in annex A have been passed. 2. In special cases, the Examinations Committee may derogate from the provisions in paragraph 1. Article 13 - form of the interim examinations 1. The interim examinations for the program units referred to in Article 8 will be taken in the form referred to in Annex A. At the student's request, the Examinations Committee may, in special cases, allow an interim examination to be taken in a form different from that which is prescribed. 2. Physically or sensory challenged students will be given the opportunity to take their interim examinations in a way that is adapted to their individual handicap as much as

316

possible. If necessary, the Examinations Committee will seek expert advice before making a decision. Article 14- oral interim examinations 1. No more than one person will be given an oral interim examination at a time, unless the Examinations Committee has decided otherwise. 2. Oral interim examinations will be taken publicly unless, in special cases, the Examinations Committee or the examiner have decided otherwise, or if the student has objected to it. Chapter 5 - Interim examination results Article 15 determination and notification of interim examination results I. Immediately after an oral interim examination, the examiner will determine the result and provide the student with a written statement to that effect. 2. The examiner will determine the result of a written interim examination as soon as possible, but within I 0 working days of the end of the examination period in which the interim examination was taken. If the interim examination was taken outside an examination period, the examiner will determine the result within 10 working days after the interim examination. The examiner will provide the department administration with the necessary information. The administration will immediately notify the student of the result. 3. In the case of interim examinations taken in other than oral or written form, the Examinations Committee will determine beforehand how and within what period the student will receive a written statement giving the result. 4. In the statement giving the result of an interim examination, the student will be notified of the right of perusal, as referred to in Article 17, paragraph 1, the possibility of appeal to the Examination Appeals Board, and the period within which the appeal must be lodged. Article 16- period of validity Successfully passed interim examinations are valid for an unlimited period. In derogation of this, if a student passed an interim examination in a certain program unit longer than six years previously, the Examinations Committee may require him/her to take a supplementary or substitute interim examination. Article 17 - right of perusal I. For a period of at least 20 working days after being notified of the result of a written interim examination, the student will have the right to peruse the assessed work, whether or not at his/her own request. He/she can also request a photocopy of the work, which will be provided at cost price. 2. The Examinations Committee may decide that perusal takes place at a fixed place and at least two fixed times. If the student in question proves that he/she is or was unable to attend at the specified time and place due to circumstances beyond his/her control, an alternative will be offered, if possible within the period referred to in paragraph I 3. During the period referred to in paragraph 1, any interested person can obtain the questions and assignments of the interim examination in question, and, if possible, the standards applied in assessing it.

317

Chapter 6- Exemption Article 18 - exemption from interim examinations At the student's request, the Examinations Committee may, after consultation with the examiner concerned, exempt the student from an interim examination for a program unit referred to in Article 8, if the student meets at least one of the following conditions: I: he/she has passed the interim examination for a program unit equal in content and study load, from another university program in or outside the Netherlands, from the Open University or from a comparable study program in higher professional education in the Netherlands; 2: he/she has proof of knowledge or experience acquired outside Dutch higher education, or other activities performed in a different context.

Chapter 7 - Final Examination Article 19 - registering for a final examination result At least three times a year, the Examinations Committee will determine the results of a final examination for those students who have registered for the fmal examination at the Student Service Center. Article 20 - fmal examination results and certificates I. The Examinations Committee will check whether a student has passed the necessary interim examinations for the program in question. If this is the case, the student has passed the final examination. 2. In derogation of paragraph I, before determining the result of the final examination, the Examinations Committee may instigate its own assessment of the student's knowledge, insight and skills in relation to one or more of the program units of the program. 3. The Examinations Committee will issue a certificate as proof that the student has passed the final examination. The chairman and at least one other member of the Examinations Committee will sign the certificate on behalf of the Examinations Committee. When the certificate is presented, the student will be informed of the possibility of appealing to the Examination Appeals Board, and the period within which the appeal must be lodged. 4. If a student shows exceptional ability, this can be expressed on the certificate in the words "cum laude". 5. Students who pass the final examination will be awarded the degree of Master of Science. The degree will be specified on the certificate of the final examination, together with the subject of the degree program.

Chapter 8 - Admission Article 21 - admission to the program The following persons will be admitted to the program: I. those who have passed the final examination of the Techniek en Maatschappij or Technische Innovatiewetenschappen Bachelor's Degree program at the TU/e; 2. those who have proof of admission issued by the Executive Board for the academic year in question.

318

Article 22 - flexible intake 1. In derogation of Article 21, paragraph 1, and ifthere is sufficient teaching capacity for the program, the Examinations Committee may decide that a student who is registered in the Techniek en Maatschappij or Technische Innovatiewetenschappen Bachelor's Degree program at the TU/e may be admitted to the program before he/she has passed the final examination of the Bachelor's Degree program in question. 2. In any event, admission as referred to in paragraph 1 will be granted if: a the student has sufficient results for and/or exemption from program units in the Bachelor's Degree program with a total study load of at least 160 credits, and b the student, if applicable, has fulfilled the condition that the program units referred to in annex B must be part of the program units mentioned under a. 3. Students admitted to the program on the basis of the provisions in this Article cannot take the interim examinations for the program units International Course and Graduation Project until they have passed the final examination of the preceding Bachelor's Degree program. Article 23 - proof of admission 1. The following persons are eligible for a proof of admission as referred to in Article 21, paragraph 2: a. those who have proved that they have sufficient command of the English language, as specified in Article 6 b. those who have a certificate, which is at least equal to the certificate referred to in Article 21, paragraph 1; or c. those who have otherwise shown, in the opinion of the admissions committee of the program, that they are suitably qualified to follow the program. Article 24 - selection in the event of limited teaching capacity If the Executive Board has limited the teaching capacity of the program and the number of applicants exceeds this capacity, the Executive Board (or its representatives) will give priority when issuing proof of admission to those students deemed most qualified, on the basis of previously acquired knowledge, insight and skills, in accordance with the selection criteria and the procedure approved by the Executive Board.

Chapter 9 - Student counseling Article 25 - students' progress and student counseling 1. The Departmental Board will ensure that students' progress is recorded in such a way that, at least once every two blocks, each student can be provided with a summary of his/her results in relation to the education and examination program. 2. The Departmental Board will provide counseling for all students registered in the program, partly for the purpose of informing them of possible study options within and outside the program.

Chapter 10 - Final provisions Article 26 - 'old style' interim and final examinations 1. For students who were registered in the Techniek en Maatschappij program in the academic year preceding the introduction of these regulations, the education and

319

examination regulations adopted/changed on May 28th, 2003 will continue to apply, on the following condition: until September I 5\ 2009, students who have passed the kandidaats examination of that program will be given the opportunity to take the final examination. 2. The courses preparing for the final examination referred to in paragraph 1 will be taught for the last time in the 2006. - 2007 academic year. 3. In special cases, the Examinations Committee may give permission to students other than those referred to in paragraph 1 to take interim examinations and fmal examinations in accordance with the education and examination regulations referred to in paragraph 1.

Article 27- transfer from 'old style' to 'new style' Students as referred to in Article 26, paragraph 1, who have passed the first-year (propaedeutic) and the kandidaats examinations of the five-year Techniek en Maatschappij program, can participate in the Master's Degree program under these education and examination regulations, on the following conditions: a. earlier academic results in the post-kandidaats phase can be rated as meriting exemption from similar units in the 'new style' program; b. participation is open, as long as the phased introduction of courses and interim examinations in accordance with these regulations effectively permits it. Article 28 - changes 1. Changes to these regulations will be adopted by the Departmental Board, in the legally prescribed manner, by a separate decision. 2. No changes will be made that are applicable to the current academic year, unless it can be reasonably assumed that the students' interests will not be harmed. 3. Furthermore, changes cannot affect the following to the students' disadvantage: -the approval obtained pursuant to Article 8, paragraph 4; - any other decision regarding a student made by the Examinations Committee pursuant to these regulations. Article 29 - publication 1. The Departmental Board will be responsible for the appropriate publication of these regulations, the rules and guidelines adopted by the Examinations Committee, and any changes to these documents. 2. Interested persons can obtain a copy of the documents referred to in paragraph 1 from the department office. Article 30 - effective date These regulations will take effect on September 15\ 2005. Hereby adopted by decision of the Technology Management Departmental Board, on 21 June 2005.

320

Annex A EER HTI 2005 Compulsory units of study Yr/Se~Code

Name

CP form A

1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 1.2 1.2 1.2 1.2 1.2 2.1 2.1 2.2

OP470 OP380 OP391 OP451 OP481 OP491 OP330 OP410 OP393 OP392

Consumer Behavior 2 Advanced Data-analysis Social Psychology HTI Design Track 1 HTI Design Track 2 HTI Design Track 3 Human Factors 2 Environmental Psychology Advanced Cognition Advanced Perception engineering courses 0*** International Course OP405 HTI Research Project OPP06 MSc HTI Thesis

o = oral examination a = assignment p = practical w = written examination

3 4 3 4 6 8 3 3 3 3 20 20 10 30

a/o w/a w/o a/o alo alo alo w/a ? w/o

first semester B

c "'

D

second semester F E

interim

2e

le le

2e

"'

"' le le

"'

2e 2e

"'

le

"' "'

"'

2e

Appendix B (conditions for flexible intake) The study components reffered to in article 23, section 2, under a are: all study components belonging to the propaedeutic year of the Techniek & Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program. the following study components of the post-propaedeutic program of the Techniek & Maatschappij or Innovation Sciences bachelor program:

•

2S I 85 Statistiek 1 and 2S I 95 Statistiek 2

•

OA430 MTO- Empirische Onderzoekcyclys and OA440 MTO- Meten

•

OA625 STI 2 and OA660 ETI 2

•

OAA40 MGO 2a- Human Factors I

•

OAA60 MGO 2c- Ethiek van Technologie & Innovatie 2 or

•

OAA80 MGO 3- Wetenschapsfilosofie

•

OAA70 MGO 2d- Project

•

OE250 ETI 3 or OE340 STI 3

•

OP370 Besliskunde

the study components belonging to the engineering component of the propaedeutic and postpropaedeitic program the student has chosen comprising at least 50 credits.

323