Bibliotheek Technische Universiteit Eindhoven

Bibliotheek Technische Universiteit Eindhoven

8842829

llllllllllllll lllll l lllllllll ll lllllll

- 1 -

MOMENTOPNAME

2

Met veel genoegen bieden we u het tweede nummer van MoMENTopname aan. MoMENTopname verschijnt 4x per jaar en doet verslag van wat er op het terrein van meisjes en middelbaar technisch onderwi js gebeurt. In dit nummer komen aan de orde: de activiteiten van het Platform Meisjes en Techniek, een onderzoek, uitgevoerd door twee studenten van de NLO Eindhoven, in het kader van hun stage bij het MENT-project over MTS-meisjes in de klas, het project Natuurkunde en Techniek, en een bloemlezing uit de ervaringen van 21 leerlinges van de MTS in Helmond, zoals zij die enige tijd geleden op schrift stelden. Na de zomervacantie is het MENT-project uitgebreid met twee medewerksters, te weten ANNEKE VE LE EUW, die 5 jaar natuurkundelerares is geweest en die zich gaat bezig houden me~ meisjes en natuurkunde op mavo/havo/vwo , en CORINNE WAG EMANS, die assi stenti e gaat verlenen bij het MENT-MTO gedeelte. Veel plezier bij het lezen van deze krant!

Het MENT-project team.

- 2 -

INHOUD

Ingezonden . . . . .

3

Platform Meisjes en Techniek.

4

MTS-meisjes in de klas . . . .

8

Project Natuurkunde en Techniek

. 13

MTS-meisjes aan het woord

• 17

Fantasie en Realiteit . .

.25

Overzicht MENT-materialen

.28

- 3 -

INGEZONDEN Tja, veel valt er nog niet te vermelden in de in9ezonden stukken-rubriek. MoMENTopname is ook nog maar pas van start gegaan. Ongetwijfeld zullen er onder u mensen zijn die graag willen reageren op een stuk of die zelf ervaringen hebben met, of gedachten hebben over het onderwerD "meisjes en techniek", waar ook anderen wat aan kunnen hebben. Reacties en artikelen van de kant van lezers van MoMENTopname zijn van harte welkom. Deze moeten gestuurd worden naar: t1ENT -project, THE, gebouw N-laag, Postbus 513, 5600MB Eindhoven t.a.v. A. Alting. Naam en adres moeten bij de redactie bekend zijn.

VRAAG AAN DE LEZERS: Veel meisjes gaan bouwkunde studeren omdat ze iets met architectuur willen. Sommigen zien erg op tegen de stage oo de bouwplaats. (Zie ook het artikel "MTS-meisjes aan het woord") Moet in lo'n geval toch vastgehouden worden aan de eis een stage on de bou1~ te lonen? Wat is uw mening over deze kwestie?

Copys 1uiting MoMENTopname 3: 22 november 19ss]

- 4 -

PLATFORM MEISJES

EN TECHNIEK

Apri l 1984 installeerde Staatssecretaris Ginjaar-Maas het Platform Meisjes en Techniek . Zij gaf dit college de oodracht zich te buigen over mogelijke beleidsmaatregelen voor de bevordering van vrouwenemancipatie in het Middelbaar Technisch Onderw ijs en haar daarover te adviseren . Tovens functioneert het Platform als resonans~roen voor het MENT-projekt. In het Platform hebben mensen zitting vanuit de VMTS, de Nederlandse Vereniging van Schooldecanen en het CORO . Het secreta r iaat wordt gevoerd door het MENT-oroject. Voorts hebben zowel het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid als het Ministerie van Onderwijs en \~eten s chaonen waarnemers in de vergadering. Ook de insneetie van het HTO is vertegenwoordigd. Eind juni heeft het Platform naar het Ministerie van 0 & W de nota uitgebracht "Aanbevelingen voor de bevordering van vrouwenemancipatie in het Middelbaar Techni sch Onderwijs" . Deze aanbevelingen betreffen extra voorlichting over de MTS, de keuzebegeleiding op voorafgaande scholen, deeltijd MTO als tweede kans onderwijs voor vrouwen, nascholing voor docenten en het sociale klimaat waarin de meisjes terecht komen. In de klas zijn ze vaak het enige meisje. Deze getalsmatige mi nderhei dspositie werkt een aantal zaken in de hand di e het voor een meisje moeilijker maken zich te handhaven en het leuk te vinden op school dan voor de gemiddelde jongen. Ze vallen nogal op. Binnen een week kent de hele school haar, maar zij kent niet all e jongens. E•" bli j ft van haa•· niets ono[lgemerkt. Wat dit soort zaken betreft hebben me is j es een wat vergelijkba r e nos i tie als de eerst kl eurJ i " ~ o n i~ e~ n v 0~ rh een geheel blanke gemeenschap.

- 5 -

Je.ze processen ZlJn slechts geheel te voorkomen door ervoor te zorgen dat de minderheidspositie getalsmatig opgeheven wordt. Dat is echter toekomstmuziek. Op korte termijn kan er wel wat binnen de school gebeuren, opdat de onvang van meisjes zo soenel moqel ijk verloont. Allereerst zijn daar de kennismakingsdagen, liefst buiten school, voor. Hoewel het financieel wat moeilijker is te organiseren dan enige jaren terug beveelt het Platform aan dit toch in de een of andere vorm te doen plaatsvinden. Ze vraagt de inspectie en de V~1TS hierin een stimuleringsbeleid te voeren. Dit is typisch een aanbeveling die gedaan wordt ten behoeve van de meisjes in de school maar waar alle andere leerlingen even hard van mee nrofiteren. De nota soreekt de hoop uit dat dit niet het enige zal zijn binnen de school wat er aan sociale begeleiding voor meisjes wordt gedaan. Ze roept scholen op om een plan oo te stellen waarin aandacht is voor de aparte positie die meisjes (nog) innemen in de school. Iets wat ver.l scholen aan meisjes nog niet kunnen b1eden is de herkenning dat er meer zijn zoals zij. De weekenden op vormingscentra voor MTS meisjes vervullen hierin naar de mening van het Platform een positieve functie. Er wordt aanbevolen dat de subsidie hiervoor gehandhaafd blijft. De geringe toestroom van meisjes naar de MTS wil het Pl atform on een aantal terreinen aanpakken . Ten eerste dient de vakkenpakket keuzebegeleiding oo de MAVO's te veranderen. Momenteel kiezen minder meisjes dan jongens exacte vakken. Meisjes moet actiever exacte vakken aangeraden worden . Het blijkt dat decanen die een decanencursus gedaan hebben daar meer aan doen dan hun collega's die zulk een cursus niet gevolgd hebben. Het nlatform nleit voor een verolichtinq van deze cursus.

- 6 -

·Anderzijds pleit de nota voor schakelcursussen in de zomer voor mensen die met een niet toereikend vakkennakket naar de MTS willen. Verder wil het Platform onderzocht zien hoe LHNO'sters die dat willen op een tamelijk snelle manier voor de MTS kunnen bijspijkeren . Een ander idee betreft tweede kans onderwijs voor vrouwen aan de MTS. De nota spreekt de wens uit dat met de invoering van het modulensysteem ook mensen zonder een relevante werkkring een deeltijdopleiding in de techniek gaan volgen. Er zou een exoeriment gestart kunnen worden met een deeltijdopleiding MTS die speciaal voor vrouwen aantrekkelijk is gemaakt. Hierbij heeft men enigszins het voorbeeld van de Alida de Jongschool in het achterhoofd gehad (zie kranteartikel pg . 7 ). In het komend schooljaar zal het Platform oroberen om met name deze laatste ideeën wat meer inhoud te geven. Het Platform hoopt dat de aanbevelingen kunnen bijdragen aan de versnelling van het emancipatieproces in het MTO.

7

Proef met beroepsopleiding voor vrouwen blijkt succes Van onze verslaggeefster SUZANNE BAART UTRECHT - Bijna allemaal geslaagd en nauwelijks uitvallers. Dat is het resultaat van het eerste jaar Alida de jong School: een experimentele beroepsopleiding voor vrouwen, op initiatief van de Vrouwenbond FNV. Donderdag worden de eerste diploma's uitgereikt, maar een aantal vrouwen heeft al een baan, is een eigen bedrijf begonnen of is druk aan het solliciteren. De school aan de Mariaplaats in Utrecht kent tw~ studierichtingen: informatica (computergebruik en sys~ teembeheer) en eigen bedrijf (een zogeheten starterscursus). Er was plaats voor negentig vrouwen. De helft volgde de cursus ei.&en ·bedrijf. twintig vrouwen met middelbare school deden de opleiding systeembeheer (tachtig percent slaagde) en 25 kunnen zich nu aanbieden als administratief medewerkster of tekstverwerkster: zij volgden de opleiding computergebruik (95 percent geslaagd). Er zijn inmiddels vier eigen bedrijven uit voortgekomen: een bedrijf in software, een zaak die in verzekeringen bemiddelt, een winkel met Indonesische gerechten en een vertu;lassociatie. Maar daarvoor hadden die onderoeem· sters de vakkennis al in huis.

Samenwerking De cursussen van .. Aiida de jong" heeft de school zelf ontwikkeld. Er wordt wel samengewerkt met instituten voor administratieve functies en het soft-warehouse Ordina. Dat betekent dat de opleidingen bedrijfsgericht zijn en dat er certificaten worden gegeven die algemeen erkend zijn. Er staan zes personal computers. Saskia van Hoek, die de school als coördinatrice leidt. is zeer tevreden over de eerste resultaten. Dat geldt ook

-voor de sfeer op school en de contacten met zowel het bedrijfsleven als met arbeidsbureaus en sociale diensten. De vrouwen met een uitkering kregen allemaal toestemming om de opleiding te volgen. Stageplaatsen werden gemakkelijk gevonden en het arbeidsbureau verleent steun. ,.De vrouwen zijn geweldig gemotiveerd''. zegt Saskia van Hoek. Motivatie is haast nog belangrijker dan de vooropleiding. De aanmeldingen voor de Allda d4o jong School zijn het veelvoud van wat de school kan verwerken. Er moet dua worden -lectevd. Dot gebeurt eem door het &even van voorlichting. De vrouwen moeten er rekening mee houden dat zo 2,5 of drie dqen per week op school zijn en dat ze gemiddtld voor vijftien uur huiswerk meekriJgen. De meeste vrouwen h~n een gezin met kinderen. Soma nog hele kleine, 1etuige de 22 kinderen in de ochoolcrtche. on· der wie zes baby's. Huiswerk wordt noa.. al eens op de punt van de keukentafel gemaakt.

Selectiegesprek Na de voorlichtingsbijeenkomst volet een selectiegesprek Als er dan nog te veel vrouwen overblijven. wordt er geloot. Vorig jaar besonnen negen tig vrouwen. er vielen er negen al. Voor het komende jaar is er plaats voor 120 vrouwen, maar er ~n al vijfhonderd aanvragen binnen. Er is g~n plaats meer voor de computeropleidinaen. nog wel voor de stanerscursus. In Tilburg begint na de zomervakantie een tweede school en over het land verspreid zijn veertig werkaroepen bezig eveneens scholen van de grond te krijgen. Soskia VIJl Hoek: .,De vrouwen bloeien hier helemaal op. Ze willen het liefst een korte opleidin& die direct gericht is op het beroep." Dat opbloeien geldt zeker voor Nita Kroes (29), al vindt zij zichzelf geen goed voorbeeld voor de school; ..Ik heb de cursus eigen bedrijf gewlsd, omdat ik een winkel met da-. mesaccossoires wilde beeinnen. Ik heb

twee kinderen van een en drie jaar, en ik dacht gezin en ei&en bedrijf goed te kunnen combineren. Maar dat zie ik niet meer., zitten. Nu. na een jaar, ben ik viJl bet idee voor een eigen bedrijf af. Ik wil weer verder studeren. Ik vond het leren hier een kick." Het moeilijkst is de combinatie kinderen en studie. De kinderen waren veel ziek. De oudst~ ~~dd~ Üï hc:t zi.:kc:nhuis. .,Ik liep soms snikkend naar school. Ik was bang dat de mensen zouden denken: ze moet zo nodig. En dat is ook zo. Ik ben nooit ambitieus geweest, maar dat ben ik nu wel. Ik wil een loopbaan."

Optimisme Gea Nendels is 28 jaar. Zij heeft na de Inas een paar jaar gewerkt, maar werd ontslagen wegens "werkvermindering". Ze is 2.5 jaar werkloos. Haar cijferlijst zou ze het liefst ingelijst overal mee naar toe nemen: twee achten. twee negens en een 7,5. Ha.a.r .sollicitaties lopen. Ze is net teru& van een gesprek en wordt gebeld of ze de volgend dag terug wil komen. Ze is vol optimisme. .,Met deze ondergrond voel ik me veel zelfbewuster. Ik had dan wel acht jaar ervaring, maar dat was niet genoeg." De opleiding liep moeizaam toen ze thuis de zaken niet tijdig reorganiseerde . .,Met Kerstmis liep het •paak. Toen heeft jaap er iel5 aan gedaan. Het &inl prima toen we allebei de hele week werkten, maar tijdens mijn werkloosheid deed ik weer alle huishoudelijke werk. Nu gaat het weer goed.u .,Er is bijna geen opleiding voor deze vrouwen". zegt Saskia van Hoek. De Centra Vakopleidill8 Volwassenen van de arbeidsbureaus hebben wel een cur· sus administratief werk, maar de toelatingseisen zijn veel hoger dan bij ons. Zij willen havo met wiskunde in het pakket en dan wordt er nog getest. Wij denken dat wiskunde niet beslist noodzakelijk is, wel logisch denken, alleen hoe meet je dat. Wij bieden ook een deel lijdoplelding met kinderopvang en stellen geen leeftijdsgrens. Voor een grote groep vrouwen is dit de laatste kans op~ .. ~~-··

Volkskrant, 27 juni 1985

- 8 -

MTS-MEISJES

IN DE

KLAS

Bovenstaande is de titel van het stageverslag van Marian Gall en Paul Verbeek, derdej aarsstudenten van de NLO te Eindhoven. Zij deden bij het MENT- project een stage van 6 weken . In di e tijd hebben zij op twee scholen onderzoek gedaan naar de mening van MTS-jongens over meisjes in de techniek, en hebben zij in een tweede klas bouwkunde observaties gedaan, tijdens verschillende soorten lessen. Zo konden zij een goed beeld krijgen van de dagelijkse schoolomgeving van de meisjes O'J de betreffende r1TS. Wat is nu de mening van MTS-jongens over mei sjes in de techn i ek ? Om daar achter te komen zijn in 5 klassen, 4 werktuigbouw en 1 bouwkunde, vragenlijsten aan de leerlingen voorgelegd. Deze bevatten open en gesloten vragen. In de bouwkundeklas zaten ? meisjes en in êén werktuigbouwklas zat 1 meisje. De algemene vraag: "Hoe denken MTS-jongens over meisjes in de techniek?" werd ongesplitst in 7 onderzoeksvragen: Deze worden genoemd en de uitkomsten worden ner vraag geqeven.

Uit de antwoorden die de jongens on de g~loten vragen gaven, bleek dat i ets meer dan de helft van de 108 ondervraagde jongens meis j es wel geschikt vindt voor een technis ch beroer. Helaas vond nog één on de vijf jongens dat dat niet het geval was. Ook vonden twee on de vijf jongens veel meisjes niet zo technisch, maa r dat kan li ggen aan het feit dat nu de meisjes in de t echnische op leidingen onde r vertegenwoordi gd zi j n. Onmerkelijke antwoorden op de oren vragen waren :

- 9 -

Nee, meisjes moeten geen mannenberDen van oudsher uitoefenen en andersom tJa, bouwkunde goed geschikt -meisjes bren~en in de nraktij k meer tijd door in woningen, zodat ze bepaalde din~en kunnen veranderen. t

De tweede onderzoeksvraag luidde: 2. V.i.nden MTS- j ortgeM da.t meM ju e.venvee..t llecl!t hebben en kll_.{_j c;en op welll< ?

86 % van de jongens denkt dat een meisje met MTS moeilijker aan werk kan komen dan een jongen, in een technisch beroen. Verder vindt één op de drie jongens dat in een tijd van werkeloosheid mannen voorrang moeten hebben op vrouwen bij het krijgen van werk. 3. Hoe denken MTS- jongen/.> ovell meM,j u bt de .tec.luuek ü1 l1wt 1taM te Om!Jev.inq ?

Een groot percentage jongens (64 %) vindt dat er wel Moer meisje~ bij hen in de klas mogen komen, maar liever niet hun eiqen vriendin (56 %)

Opmerkelijke antwoorden: t Nee, dan kan ik de aandacht niet meer bij de les houden (als er meer meisjes in de klas zouden komen) t Ik zou dit zeker op nrijs stellen. Als ik deze school veraelijk met de twee vorige (mavo/havo) vind ik de sfeer in een gemengde klas leuker dan in een mannenklas.

- 10 -

4. Hoe 6-tMn MTS-jongen.6 tegenove!l ema.nc{pa..ûe

Jongens ZlJn qua aanleg niet geschikt voor het huishouden, vind 26% jongens, 42% vindt van wel. Ook heeft 23% liever geen partner met een technisch beroen, tegen 49 % die dat wel leuk lijkt. Ormerkelijke antwoorden: • Ja, als je met rroblemen on vaktechnisch gebied moet discussiëren met een partner die totaal van ~een wanten weet, denk ik dat er in je relatie door verschil in kennis een kloof ontstaat. • Nee, ik wil wel een vrouw die werkt, maar niet in de technische richting. Een vro~~ moet zich als vrouw gedragen. Voor mij is dat een vrouw die naast het huishouden een klein baantje heeft. 5. Hoe v-ü1den AITS-jongertó dat de aandad1t van de leJLa{a)Jt{e.6) veJtdee..td WOJtdt

?

Tweederde van de jongens vindt dat de meisjes meer aandacht krijgen en meer dan 80 % zelfs dat een lera(a)r(es) eerder een meisje helnt. 6. Hebbe n MTS- j ongertó Lteve!l l u van een vJtouw o ~ ee_Jl man ?

De helft bleek geen voorkeur te hebben. Onqeveer éénderde had liever een man, in het bijzonder voor de nraktijk- en technische vakken en de res t liever een vrouw, in het bijzonder voor de a.v.o. vakken. Ormerkel ijk: • Ik heb liever een vrouw, want die kan het beter uitleggen dan mannen. Maar voor de nraktijklessen zie ik toch liever een man. t Het gaat mij niet om de sekse van een lera(a)r(es). De taak van een leraar i s goed les t e geven en ik zie niet dat dat afhankelijk i s van man of vrouw zijn.

- 11 ~dl'· ··n? -~ De indruk dat de Nederlandse man zijn echtgenote anno 'nu' heel wat meer terzijde staat dan vroeger, bestaat heel duidelijk. Het onderzoek wijst ook wel een beetje in die richting, maar om te zeggen dat meneer wezenlijk meer in aktie komt, is overdreven. Hij is aktiever bij het koffie zetten, tafel dekken, stofzuigen en afdrogen. Maar karweitjes als kolen scheppen en de kachel verzorgen die hij vroeger op zich nam, zijn tegenwoordig nauwelijks meer aan de orde. Of het moet om het 'stoken' van de open haard gaan...

z7r4ar? russen' Î964 en 1984 is er op emancipatiegebied veel gebeurd. Dat bewijst een dagje bladeren in kranten uit die periode. Is dat ook vertaald in meer zelfstandigheid op 'klusgebied'? Jazeker: karweitjes als spijkers inslaan, lampen vervangen, witten, behangen, schilderen en stekkers en snoeren repareren worden nu veel meer door de vrouw gedaan dan vroeger. Ook gaat de moderne huisvrouw aanzienlijk vaker de deur uit om een bezoek te brengen aan musea, sportwedstrijden, verenigingsbijeenkomsten en danspartijen.

OehUilman

Er is een begrip dat in 1964 in het onderzoek totaal niet voorkwam: de huisman. Laat staan dat er mannen te vinden waren, die met hun vrouw van taak ruilden: zij de deur uit en een baan en hij het huishouden. Misschien is dat in 2004 wel de gewoonste zaak van de wereld. o

Philips magazinE September 1985

- 12 -

~ lTS- jange.YL6

da.t

eJt

een mwje vaalt de

~lTS

en hun ugen mo.Uva.tie ?

7. Venllen

veMc.hit .U. .tu.6<1en de fT!ativa.t.i.e van

Uit de gegevens kwam naar voren dat de jongens geen verschil veronderstellen tussen hun eigen motieven om naar de t.ns te gaan en die van meisjes. Opmerkelijk: • Omdat ze misschien thuis kan werken en als ze dan de administratie doet is het vaak handig om technisch ook wat on de hoogte te zijn. 1 Omdat een meisje toch ook wel iets anders wil dan het normale patroon. Dit zijn zo de meestonvallende uitkomsten van het onderzoek van Marian en Paul. Natuurlijk moet in het oog gehouden worden dat er op grond van de gegevens geen algemene uitsnraken gedaan mogen worden: het onderzoek heeft het karakter van een vOOronderzoek, een eerste verkenning. De resultaten wernen wel een aantal interessante vragen op: Zouden leraren êcht meer aandacht besteden aan meisjes, zoals het grootste deel van de jongens vindt ? En als ze dat doen, waarom doen ze dat dan ? En wat voor effecten heeft dat on de klas En on de meisjes zelf Gelukkig zijn er gêên jongens geweest die denken dat meisjes naar de tHS gaan omdat ze jongensgek zijn. Dat krijgen t1TS-meisjes 1~êl vaak naar het hoofd geslingerd van buitens taanders. En zo zijn er meer zaken waarop dieper ingegaan zou kunnen ~~orden. Bij MENT zijn we dat van plan. Eén en ander zal ook in de orojectk rant geoubliceerd worden.

- 13 -

PROJECT NATUURKUNDE EN TECHNIEK Ir het eerstE' nummer van "1n0MFNTopname" 1s een overzicht ç>egeven van ~et onderzoek naar het beeld dat tweede klas leerlinoen in h~t avo en vwo ~ebben van techniek. In het bijzonder is in dit onderzoek gekeken naar de verschillpn tussen meisjes en jon~ens. Ir dit ru~er willen we de conclusies van net onderzoek, die de vorige keer al in het kort zijn weergegeven, wat uitgebreider letE'n zien. ge'll~streerd door citaten van leerlinqen u1t de aanvullende openvragen-lijsten op opstellen. ue

result~ten

oaven aanleidir.g tct de volgende conclusifs:

- jongens zijn tamelijk ge1ntersseerd in techniek, meisjes minder; - meisjes en jongens vinden dat meisjes geschikt zijn voor techniek; meisjes vinden dat meer dan jongens; o c'-· (.J..XJ:::J:._I.Z(:'>~- ,..... \' -Q\;:_ ") '~'--"'='"·J-'-' Q"'"~ •::x>.t .F '-}~ (:_1__ I (._\.. \.·_:) _y·::..'I(.:X::::\"" ,:_:,. \..:•

L ll ·_-:, J(.;: ~~'' '

)2'

"ç;: l

.__)-

ç_\2 ', 1 '--"'\-Á c.:îcE":) '---~- c-Clg_
CXJ.. , ,

,~-x_~ meisje, 14 jaar, klas

l

leerlingen zien, dat er een v~::rscheidenheid aan onden-1ernen bij techniek hoort; jongens zien dat meer dan meisjes en havo-vwo-leerlingen meer dan mavo-leerlingen; wel noemen de leerlingen bij open vragen en oostellen meestal alleen apparaten en zelden het ontwerpen daarvan;

t .. c..l-,,,;~~

<>C

1"'<--..... J l.>OO( ,."~ ,;., .~.!~ do.l: ~\: elektî;c.i~e;l: - n.et f'rc'-<.. hi,~

k rrc..\.cc., heef!:

jongen, 14 jaar, klas 2 havo

havo

.... 14 -

- leerlingen vinden techniek een belangrijk onderwerp; jongens vinden dat meer dan meisjes en mavo-leerlingen meer dan havo-vwoleerlingen; leerlingen zijn weinig bekend met technische aoparaten; meisjes zijn dat nog minder dan jongens en havo-vwo-leerlingen minder dan mavo-leerlingen; - leerlingen zien nauwelijks het belang van ontweroen in de techniek, leerlingen zeggen, dat ze op school weinig over techniek horen;

\.0iL \ ...~0-..'(,

~~ ~ o'<\JJ

aç r.&oo..L

Oo'v- 'b~'"'o

YY'iUl liQh~ meisje, 13 jaar, klas 2 mavo

- leerlingen vinden het moeilijk om te zeggen of ze we l of niet een technisch beroep zouden willen hebben, - leerlingen vinden techniek niet moeilijk; - de relatie tussen natuurkunde en techniek is voor leerlingen onduidelijk.

/?tlv&tt/?f.tti?C,(z.

~ ft/O r(/c Cc/~

k-h~K- c-y~" meisje, 14 jaar, klas 2 havo

We hebben geen gunstig oordeel over het beeld dat leerlingen van techniek hebben . Leerlingen zijn weinig bekend met techniek en er zijn hiaten in hun beeld van techniek. Voor meisjes geldt dit in sterkere mate dan voor jongens.

- 15 -

Op grond van deze

concl~sies

geven we enkele eanbevelingen :

- geef aan alle leerlingen in het avo en vwo enig onden·l ijs in techniek; op korte termijn kan dit in het kader van de natuurkunde-lessen, op langere termijn is techniek als apart vak gewenst, - geef daarbij speciale aandacht aan de aantrekkelijkheid van dit onderwijs voor meisjes, - maak de relatie natuurkunde-techniek voor leerlingen duidelijk, - laat de plaats van creatief ontwerpen in de techniek nadrukkelijk zien, - maak de leerlingen meer bekend met eenvoudige technische (huishoude lijke) apparaten, - geef leerlingen informatie over technische beroepen, - zorg bij het vak techniek voor voldGende differentiatiemogelijkheden, - de voorlichting vanuit het technisch onderwijs dient aandacht te geven aan: de mogelijkheid voor meisjes in dat onderwijs, de relatie -

de mogelijkheid voor meisjes in dat onderwijs, de relatie natuurkunde (natuurwetenschappen)-techniek, en aan techniek als proces van creatief ontwerpen, binnen lerarenopleidingen nat~~o~rkunde (natuurwetenschappen) moet aan techniek aandacht besteed worden,

Een vol~ende keer ~even we aan noe de aanbevelingen worden verwerkt in de lespakketten, die in het pr0jekt Natuurkunde en Techniek worden ontwikkf'ld.

"te chni e k houd voor mij i n i e ts dat te mak e n he eft met

e l e kt d e itelt me t mac hi ne s"

- 1G -

Goudsmidschool Sije van den Bosch N o g maar tien jaar geleden werd de MTS Vakschool Schoonhoven vooral bezocht door jongens. Omstreeks 1980 waren de vrouwen getalsmatig even sterk aanwezig en nu vormen zij ongeveer 60 procent van de schoolbevolking. Adjunct-directel!r J . A . van Boven kan geen verklaring geven voor dat verschijnsel. dat hij overigens allerminst ervaart als een probleem ... Wij hebben door de jaren heen de ervaring opgedaan dat de vrouwelijke leerlingen niet onderdoen voor de mannen," zegt hij. ,.Bijzondere aanpassingen van het leerplan om het aantrekkelijker te maken voor vrouwen zijn niet nodig geweest." De Vakschool in Schoonhoven telt ruim 800 leerlingen. Het eerste studiejaar is voor iedereen hetzelfde. Daarna zwermen zij uit over vijf afdelingen: goudsmeden. zilversmeden. juwelier. uurwerkmaken. graveren. Sommigen weten al aan het begin van de rit wat zij zullen gaan doen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de kleine honderd jongelui die het vooruitzicht hebben het ouderlijk bedrijf over te nemen. Op ongeveer tweederde van het eerste jaar maken de leerlingen een voorlopige keuze. Die klopt vaak wonderwel met het oordcel van de docenten. aldus Van Boven. Slechts een enkele keer komt een leerling aan het eind van het eerste jaar terug op de keuze van drie maanden eerder.

NRC-Hande 1sb 1ad

31-8-85

- 17 -

~

MTS-MEISJES ~~~ WOORD ~

·Enige tijd geleden hebben 21 meisjes van de MTS te Helmond hun ervaringen als MTS-leerlinge op papier gezet. Hoe kwamen ze tot die keuze, wat maken ze aan leuke en minder leuke dingen mee, op school en tijdens stages, en zijn ze, al met al, tevreden over hun keuze? Dat waren zo een paar vragen waar de meisjes op in gingen. We laten er nu een aantal aan het woord. Hoe kwamen ze tot de keuze voor de MTS? "~li j11 oude!!.~ hebben me eJtg gv.,ti.mt.tlee!td toen

.i..l<

zu

da;t .i..l< naa,~ de

MTS wifde. Op ~choo.e. Uk:t6 da;t het:e.f.t]de. Il< !
tlla.tie,

a.ae~ we!td p!tec.i..v., u..{_t:gezocht. Het .V., van gitoot bel.a.ng da;t

ie ge Himtt.fee!td woJtdt."

"Om te flü:en voo!t een techn.V.,che op~e..i.&ng heb .i..l< n.i..et veel' n
ll.c teilende ((,[tijd at gJtaag e11 wd'de daaltmee oofl

.iC'f~

ij.-:..-:::

dc•ev1. Voo~ de zg. t'l.ad.iti.one..f.e mei.~je.M•p.f.e.i.di.ngen heb .ifl noo.it

11iet

ueet ge.uoeld. Mi.jn .inte!te.6-~e g.i.ng u..i..t naait. de bouwl
t

tl'<

na,twt ~e.i.jlè n.iet zeggen da;t bowvl
Hfl 1 ' , , . "

"Na de mavo bev1 .i.l< toeva..e..e..i.g op de MTS te.Jtecltt geflomen. De l'O<' ü i c IJ-

ting die i.fl op de mavo heb gehad ovelt de MTS WM e!tg m.i.nimaaC. :eA a.l'.feen da.t de. MTS eJtg pha.k.tüch ge!t.i.cht ü, da;t je

,\lc11

tu.~~eJt JOII-

gen6 teltecht flotnt, e.n dat d.i..t be.i.de be.-6.f.i6t n.i.et :o ma.fll<eujl, ~•'I' z.ijv1. MaM a,[ vütg !<wam .i.k e.!t achtelt da.t dü .in weJtflel'.(il:itrit' tc•dt wee wa.t a.nde>t.~

ü."

- 18 "0
van

witde gaan doen." "TocH i.k 01 de 4e kfa.~ (mavo) za.t ie
Ou~

l1e.t be..~ü<.tt

wa.~ e~,

i.k gi11g

11aa~

dl'

"Ik wU..t af vJt.oe.g da.t .tk naaJt de MTS w{.fde e.n ooi< dat ik ll'l''lk.tu.
teide. lti_i da.t

e~

een open dag :ou z.i.jn."

Tot zover de meisjes over hun keuze en degenen die hen daarin wel en niet gestimuleerd hebben. Hoe beviel het hen daarna op de r~TS, de eerste dagen en daarna? Enige ervaringen: l !:ijken de erM .tr riagen na.tw<Jt.tijk wd' ''~~ld a.C~ ee.n mwje. b.<.j hun .in de kia~ zi.t. MaaJt dat Wl'llt ~llt'C trlwl.i.u~t:e. rta.t ió m.tjn e'lvaJt.i.ng .... Oe ieJr.Me.n z.<jn hre.f ~l'def i.jk, af~ je iet~ ~out doet, küjg je e.ve.n haJtd op je lwp af~ een Jc•ngl'JI, >~llliH :e t~e.kl::e.11 je ook c.e.n beetje vooJt., da.t ka11 il1 nirJ ontkrnlll'll.

"Zl' (rie

!'. ·'

jt,ngetl~

11\IU .
Vt•u'ta.C mrt de Cjlflllie.Me.n, je

hoe~.t

bv. tûet zo haJtd te Ropen t'll:.".

- 19 NVe eeAhte dagen wanen het n~et,

maM na een tidj e

~g~t.

.t'.e~

je

Ik kende ~

n~emand

en

w~t

toch een pa.aJt kennen,

de weg ~e

bv.

Mmen met je ~n de b~M zilien. Ik ben büj dat ~k dooltgezet heb, het ~ hMd~tikke leuk ~n de kiM, de jongeM accept~en me zo~ ~k ben en ~k heb me ook aan hun gewend. Wat de .t'.~en betJte6t ügt het veAhc~end. Somm<:ge tu-i.Uen je. ee.n ed!ta kan6 geven, omdat ze t!toû ûjn op de

wun~ge mwj~ ~e

het toch aandUitven .... And~e

.t'.~Men h.<.~

willen eeAht eeM udv~nden o6 je het wet ec.ht meent, o6 je n-<.et voM de lol za, maM dat je het ec.h-t meent. Nadat je het

bewezen hebt, bv. na het eeAhte Jtappo!tX doen."

be.g~nnen

ze ook

aM~gelt

te

"Ve eeute dag op de MTS WM toc.h we.e. wennen. Elf. üepen n.{.w dan jo11gen6 lf.ond en ~"- ~taMden en 6.t'.ote.n na.aJt on6 (twee vlf..{.end~nnen d.<. e ~ame11 Üi een kiM belandden I. We. moamen -<.n een te gekke kiM te.tre.c.ld t\UM wc. -<.n het begüt nog n.<.e.-t helemaal ge.ac.c.epte~d we.-~den. Ve. jongen6 van de mavo dachten e-<.nde.-üjk van de mwj~ a~ te ûjn eH .tc•eJJ za.ten ~ toc.h nog twee. (nU.jn vlf..{.end-<.n en -<.k). Ve JongeM van de LTS vonden he-t wel leuk om twee vaH ~e glf..{.eten .<.n de k..tM te l!ebbc11. In het beg.<.n g.<.ng het een be.etje ~t!toe6 maalt al~ je e~­ gen.~

tc.gen kan o6 zet ~ een paalt op ûjr1 nwnmelt dat~ ben je zo geNou, .<.n de eeAhte en -tweede kiM hebben we ontze-ttend ve.ee p.t'.eû~ gehad. Ook al Wa6 het wel eeM 1tuûe omdat de jongen~ dachten dat de. .t'.eJtaM on~ voolttlf.ok. EH dat a.e.teen omdat wc een hoog pwt-t hadden. MaM de .t'.~en va.Ue.11 1teuze mee. e~1 ze behandelen je. gewoo11 ~ a.Ue and~en." accepte~d.

"Ik be.r1 nüt .<.ema.nd ~e vlug geac.cepte.~d wo~tdt of., éé11 d-<.e nU.ja llll'lttije goed kan lf.o~e11 b.<.nnen een bepaalde gJroep. VaMorH ben {.k bt-<.j dat m.<.jn kla~ me al zo vlug oprtam .•.. Ee11 mwje dat al .t'.ange1t op ~ch<• c•t' zat ve.Jt.teRde. nU.j dat .<.11. nU.j waM moe.-~ .t maR.en te.H opzi.c.hte va11 de jongeH6, {.k b'W.taa.e. mo~t zi..jn e.u dat .<.k vooltal moe.-~t :~.ggm dat {.k n.{.et voolf. hun de lf.otk~je~ zou doen .... Ifl. ben b.U j dat ilz het ni.ct zo gc.dam1 heb a.R6 ûj maM gewoon, hoe. ,i_fl. be.11, waHt de fz{'a~ lrcc~t '< ge.ac.c.e.p.tec -~d :oal6 .<.k ben. Ze v.i.nden me mw~c.lt{.en wat ~t.i C, '"aa 1 ~ ,· he.-t.pe11 me wee en bet~ekken me ooh oL•eJtal. b.{.j."

- 20 ''Di11~dag~

Il~

lwddw tW g~oep

:at in

p!tal~t{jh.,

1, di.e het

t\le

wc~de11

ee.'t~t

üt d11ic

bt•e..tje. op de p11ce6 geHd'd. (dit vo11d d: 1tict g~t·ot~te

g .~(·ep~ll ve~dee~d.

Htachütaec had. Hic11 wod ih t\ld' ct'lt c~gl

Hu.h. ltat!t um doc•'t de ci.'l.h.cC:aag te doe11.

Ill b ee!g bv. ltet ,llacv~

vall de aHdr~c

l:tll!t be.cg ~h. cc.l< mee11 aa>tdacht, (!~ h.>tct•g bv. HIJ L>fol,je tUC1cn Lw.

het

~cfw1'pe11

waa~mal
t'J.l VOO'lgCdtlall t\la~. )(' lll(•t• t jr. ae~ tll('{~_ic t:•p de t.!TS

je tiJact

r>tge11~

tcgc11 b!llHCil, tc•ant je

tl'd'

tvt· ·~dt rt•tdt·~ t'l'('~

de gel: gc.lwu.d<.11."

De meisjes voelen zich, na een zekere 'gewenningsperiode', wel geaccepteerd door de jongens. 06k het meisje, dat er geen zi n in had om brutaal te zijn tegen jongens om zich zo een plaats te veroveren.Zij deed het op haor rnJnier en werd geaccepteerd zoals ze was. Met de leraren lagen de zaken wat complexer: sommigen trokken meisjes voor, anderen accepteerden ze pas als ze met het rapport bewezen hadden de opleiding serieus te nemen, althans zo voelden de meisjes dat. Over het algemeen voelden ze zi ch toch wel serieus genomen door de leraren en echt vervelende zaken, zoals discriminerende opmerkingen e.d. werden door hen niet gerapporteerd. De algemene conclusie was dat het met de leraren erg meeviel. Het is ook interessant om te lezen wat meisjes op stage meemaken: ze zien er vaak van te voren behoorlijk tegenop, de school, hoewel een mannenwereld, is toch ook een beschermde omgeving. Bij een stage wordt het voor het eerst 'menens'. "Bi j mijn

ee>t~te ~tag e

Wa6 C'Lg 1'e.u.f1

Ql'l

g.tllg i.h. met reil tJIUHteu.'l. mee t•p hatwei. Dat

eecA:acun. Af.; je

ief~

11ic;t f1t•l1 d

iet~ ll~et ~llapte

Je

dat maM te v11agc11 ert ze Ce.gde11 het je (((t d IJü•C pen je. Je mocht eJt c•eMchi.f.Ce.Hdc di.ngen Mt:oe.kca rn p11ebc~ell. Ik

dall

lwe~dc

wc'l.d het:c. e~dc bchandc.fd af.6 de ouk vi1td i11."

at~dcJte

6tag.i.aU..e e11 zo lwa'l.t IJt•t

- 21 "Ik he.b het e.e.v..te. ho.l6jaaJt op e.e.n aJtc!U.tecte.nbuJte.au. gwVLI
Mm~

.<.w n.i.et

wüt, v!toe.g .{.11 dat aan de. andeAe. te.-

lze.nao.M. D.te. walten o.ltijd beJte.-i.d om m.i.j te helpen. Somó maalzte .<.11 ötomme. fioute.n. MaaJt met öchade. e.n óchande. tee.Jtt men. Aan het e.-i.nd~. van dat fto.l6jaaJt !zon .<.11 zowat evot goe.d mee o..t~ de. ande!te. te.lzc_naa_u. M-i.jn 2c_ MageadJtM Wa.6 op e.en bouwbedJt.i.j6, c[;.;t WM m-i.j m.inde!t goe.d be.v!LUe.n, want -dat ü

net e.e.n mamte.vuveAeld. Wu je. eJt a.f.J.> nte.üje ûjnde tu,Ben komen, moet je. we.e e.Jtg haJtd ûjn. Je we.Jtd eJl ni.et :o goed ge.accepteeAd. Wanne.eA je. e.e.nö .i.et-6 6out de.e.d zûde.n ze., :i.e. je. wee dat ü een me.üje. . • .. Op het bouwbedJt.i.j6 heb ü ge.üeAd cm je. aló tlli!A.~je. .te.ge.n de. mannen te veAze.tten, e.n om n.i.et ILUM van je btrood te. eate.n eten." "Tue11 lzwa11t he.t HagejaaJt. Dat .ü .i.n .tweeën veAde.eld, nl'.. .twee l:eetr 5 maartdi!.ll. De e.etró te. ö.tagepfu!Lt-6 WiL~ tt.i.et zo t'.e.ulz . Ik. kwant op de bouw tetre.ch.t e.n daM moMt .i.k me eelt t WaaJunake.n. Dat vi.el 11 i.et mee, wa11t .ilz mocht n-i.et veel doe.n. (wa t~ 6teUe.n en belz-i.öten) Want dat dtwtrde. .te .f.ang. Toert heb {.11 m-ijn eigen lzcvuvWjM maM ge.wcht. Ilz lteb daM wee ontze.Ue.nd veel geleeJtd. Je züt daM ILUe.ö wat je op ~clwo.f. gete.lzend hebt. Zo zü je hoe a_UM eJt u.{_.;(: lzomt .te. z<w. Alij11 tweede

6 tage.

tl!a.ó .e.eulz. I I< Wi!Jtkte. b.i.j een be.dJt.i.j 6 dat

He-i.ge.'V~

~n l.Jelu~.>t.i•tge.n .e.e~Jtd

telze.rtde voo!t gJtote p'tojecten . Ilz he.b daaJt vec_f. ge.cmtda.t je. dat óuo!tt we.Jtlz noc•i.t op ódwu.e. R.Jt.i.jgt."

"Nu :ü ilz i.11 he.t -~tagejaaJt. Op de. -~tage.peaaöe.n k!te.e.g ü tot lltt tut' trulze. trcacÜeó. Op de. ee.Mte ó.tagepeaw R.eke11 :e. Üt lte.t begüt woJtdt ü tW'tltta!L.f.. bc.hande.ed. IR. 11-'tecg we.f. ee.rt Jteact.i.e van "Zo, ee11 vJtouw".

Maa~

ré11 va11 ltwt behal'ldeld. Ge.en vettvef.e11de

vc.Jtde.'t wotrdt i.k gewa''" opme-~k.i.11gC11.

ae~

Ze vi.11d;'11 ltç t wee .fettR. ottt e.e.11 v-~ouw achteA de. motoJtlztep va11 e.e11 auto l.J~:ig te. :i.eii . ,\laaft da.t vo11d ik. oc•lz toe11 i.k da_t de ee.Jtóte flee't zag. Du.ó hun ' Ntc~'i :• wat dü be tlte r).t begtr.i.jp i.k we.e.. "

- 22 "Om na de MTS te gaa11
IIIC.t

wat

wo ~.d t

geacceptec..~di Wa11t

c•ttd~'l e "'eii.HH we .~he 11,

I
hand :i.j11 aC-6 je

Hl'ctc•ef ik uol< ocit

: o '11 p~ oi.J C~l'.lll.

~otd{Hgell

lil: bc dt•d'

<'IH'1

11et aC-

die vaal< 11iet :t•

:ij11.

llll'.t 111ij•r 6ta.ge. ltei.J gdrad.

De cn~tc peüodl'., '"i.e.t hi.e.tr., we .~d .i.h ltc.eC i'c1Li1 upgeva119l'11 <'11 een "'~i.~j<'

cc~detr.

vondcH ze

ce11

v,,,,~dc.eC

da.H een 11adc c.e.

De tll'<'<'dc pe'l.iodl'. c•ond d e mi.Hdc~ ft•ttl:. r\letce" de ceJt6te dag wnd n "'ei,~jc "~-'de MTS, daa'l l:m·r U: '"oci Cijl: aa11 (je de.niz t mi~~clti~n "o 111aa~ éér1 di.c :t• dc11l:t" 111aa~ dat kan tc•clt I.Jc.fi(.'OJtC.i.jl: ~ot :ijni wen vndn t,·cl' ll'l'L aa~dig. ,1\aa~

tcger1 mij ge:egd : "Een

tc'l' lli!CH ". Vc:c

lilall

i.t moch t rt ie t >IICC gaa11 bj b :.r1 waa.~ de b~and~fa11gcn '-'Ó : uil't ~ :a t c11, di. t >IICC6t een jc11gen docH, t e.'Uvi ji' il< lw t daa'l.IICI ll'l'C 11.i t ,.,,.,·~t tclc cllell. Hi.j : e. i N•l< vaak, "aC-6 jij i.l't~ v~aagt , !:n ijp il: >llijH t t' lll' ll btJ cti:a((.~, :u 6to111". Vi.t vcnd d: ng tL'ant l1ij daclt t dat dat l:tocon 0>11dat if: een >>~ci~jc ll'
~Cecl1t~te

<'all de I:Ca6

"'(l.((.'l

da t l1ad cc•l: 1'<'11

jr·H~il'" l:illllll'.l!

:<.j11. Van de aHdc•te kan t vuHd lti.j wd' da t i.l: het lli hd:l'HI'II \'Clll cef.cH

Hetjc~ eH

c·vn:hhteCi_ir-

d~ed.

(Hlaa'l

dat

<. ~

pl' ~­

da11 ,.,.fl 9<'<'11 ccltt

~lTS ,,,~~Ie)".

Als we de stage-ervaringen van de meisjes de revue laten pa sseren, dan .blijken ze daar vaker, en ook onverbloemder, met weerstanden geconfronteerd te worden dan op de school. Tenminste, voor deze groep meisjes is dat het geval . Soms mogen ze bepaalde werkzaamheden niet verrichten ("In het I.J~.g-Üt veJttJtowc•de men mi.j de Caddc~ r1Ud1 de ~t~i­ ge 'l toe., doo 'l.da.t d1 toch u.ü ~ et~dooJt l1~ocp,

'"'d

me>~ e·'l p((.~

me:ee~

na

d.i.11gen g.i.119 dae.n "-" ut-'eMf

~en ta.nge

tijd a.C

ttd -

Hl.ütdc·.·~ Lw:~t•aa~

en als ze iets fout doen bevestigt dit de opvatting dat techniek niets voor meisjes is. Dat is een verschijnsel dat inherent is aan het ui tzondering zijn, en het zal pas verdwijnen als er ongeveer evenveel vrouwen als mannen in de techniek werken. Het komt overal v0or waar groepen een terrein betreden waar zij tot dan nog niet vertegenwoordigd waren. De mei sj es die hier aan het woord zijn, beseffen dat ook wel, en zij trekken zich dit soort zaken ook niet persoonlijk aan, hoewel het natucJrli j k wel vervelend bli j ft. Ze laten zich echter n1et ontmoedigen, de positieve kanten wegen ruimschoots op tegen de negatieve ka nten, zoals uit hun opmerkingen blijkt : t~ge.n"),

- 23 "Ooi< al. ûjn de. e.e.Mte.

~.>tappen

1.>0m1.> wa.t moei...ti.jll, me-t wa.t goede w«.

en al!.> mwje. ûjnde. !.>om!.> wa.t aartpM6e.nd LUKT HET WEL."

"Mijn ke.uze. voo!t deze opleiding hee6t me echt nie-t tele.U!tge.~.>te.Cd. En daa~tom ge.e.6 i!< he-t adv ie~.> aan de me,ü je,~ om e1t eert!.> ove!t na te. denl<en." "Ten !.>latte w.J. ifl zeggen, dat ,(fl trU.Jn e.Jtva!t,(Hg a..t6 me,üje. -tn de

bouwllunde. zeelt Min v,ind, en w,ij

al.~.>

vJtotWJel,(jfl peMoon ne.t

~o

goed

l me tot nu .toe. ooi<

g~­

noe.g me.e.gevaUe.n, maalt je. moe-t wel ha!td bloflfle.n. Sontl.l tot ,in de late. e1t meell vllowven .tn de bouwllunde. !
avo11du1ten. Ifl hoop dat

ftie.t advteltop laten ze,Uen." ~tad-ie zel6 be.t!te.6t, he.t ü wel vee,! en ha.lld lellen, ma.Cl.'t je. lte.t g'l.a.ag doe-t ge.e6.t hu t oc h nÜ6."

"En wa.t de. a.C~

"Ooi< de ~.>amenwe~tl<,tng .i.!.> ui.tl.l.tekend me-t de le!tct.'ten, dUI.l he.t beva.lt me :eeJt goed Oflda.n b he-t vele huüweJtfl." "Ma.a.~

ael il1 nog opnieuw moMt be.gimu?.n vana6 de. lage.!te.

~.>chooC

dan

de.ed dè )Yteci.e-6 he..tzel6de.." "Wat de voo,t.ti.clt.t.i.ng be..t!te.6t, van de. MTS, WM hu te. moo,i voollgMpi.e geld. We 11-'legeH een Jtondieiding me-t de opef1 dagen en janune.!t gefi"~9 u.u~.> e~ aUeen lte.t leul<e .te ûe.n. A.fleeH pllal<:t.i.jltempei heen. Je mo e..t bwk:l<eH om 6 taande t e bei.jve11 tege.H vooM•olldete.Jt en ~.>om6 moe.t je je e.igen wa.aJtmaken. Het v>taagt toeft ellig dooll:e.tti,tglvetuHogen om .te.geH de nega tieve. geeu.tde11 ü1 te gaa•!. Zet6 heb if.: die

d~e.mpelv>tee.l

eve11 gehad. Al 6neC giHg i.fz de11f<.'•r: " "

wLe automonte.u~e wollde.n , datz doe .ik dat t oeft. " Wa.t vt1all ob~tal:e. e~ il:

(•ok t eg enfwm. 111 w«. m.tjn e,igen Ceven Ce.iden e11 n.iet ge.te.e~ 1\J(· ~d eH. Vat i.6 me tot 1m toe. nog ~tee.d!.> geluld. De meü jc6 dA.e dä fe : en daa.Jt lum {f.: al.fern .te.gett zegge.1·1: "Ze.t dco~".

- 24 De meisjes die nu op de MTS zitten, zijn pioniers. Ze ondervinden dan ook duidelijk de voor- en nadelen die aan zo'n positie verbonden zijn, datblijkt wel uit de verhalen van de meisjes van de MTS in Helmond. Het is belangrijk, om daar ook als docent goed over geïnformeerd te zijn, zodat je eventuele problemen die de meisjes tegenkomen, en die het gevolg zijn van hun uitzonderingspositie, op de juiste manier kunt inschatten.

- 25

FANTASIE

REALITEIT

Lassende vrouwen spreken tot de verbeelding. Lees bijvoorbeeld onderstaande fantasie (1):

')a, lcl
u, haolde tegelijk uit haat handtosje een palcje zware shag van de weduwt:, draaide een torpedo-sigaret en stak hem als een boorwerker i.n de brand . ProoSI!' Ze

hief, ook al als een dokwerker, bet glas.

Vermoeddijk was het meisje een jaar of twinrig. Ik sprak dit vermoeden uit waarop ze vcront· waardigd reageerde dat ze twccëntwinrli was. Voorzichlig vragend naar haar dagelijks werk vertelde ze trots dat ze lasser was. Mijn enige antwoord daarop was een uitroep van '0' en in het daarop volgend solzwajgen en drinkend van het bier overdacht 1k hot men een vrouwelijkt lasser rou noemrn. Lasser~? Nee. Gtwoon maar lasser.

'Straks ga je me nog verrellen dat je als sport ook bokst of rugby speelt,' vroeg ik gekscherend en bestelde nog twee conswnpties. 'Karate!' ' Wat?' ' Kar11e,' herhaalde ze, 'dat doe iJr. al een half jaar.' In één teug slurpte zij een half glas bier leeg. Ook het gewoonlijk beschaafde vrouwelijkc nippen aan een drankje was zij vergeten. 'Ik moet piesen, ben zo terug.' Ze stond op en liep om de bar heco io de richting V1IJI bet toilet. Am het iets waggdcnde lopen vao hnr kon ik zien dal zij ietwilt aan&eschoten was door het gel!maocipeerde alrohoJcebruik onder vrouwen .

Leuk stukje eigenlijk wel, met al die vandaan. Zou de schrijver vrouwelijke niet. En bij nadere lezing is 't toch m'n smaak de humor ver te zoeken. Wat denken:

overdrijving, waar hààlt u 't lassers kennen? Ik denk 't soms ook niet zo leuk, is naar moet ik hiervan bijvoorbeeld

Ik zag haar in gedachte al met haar mooie maat achtendenig in een vccls te ruime blauwe overall gekleed en gewapend met de lastang, voorover gebogen een lasnaad aan het vloeien. Gelukkig leefde ik in dit tijdperk van beginnende cmanciplltie en niet over vijftig jaar, als deze emancipatie op dat momtnt al zo'n vijftig jaar bestaat. Ik denk niet dat er dan nog zoveel mooie meisjes rondlopen , maar eerder op bootwerkers lijkende met dikke konten rondlopende spierbundels. Konom, geen enkel vrouwelijk kenteken meer met zich meedragend .

- 26 Technische, geëmancipeerde vrouwen gaan on bootwerkers lijken, aldus vreest de schrijver en gesoierd en fors gebouwd vindt hij niet mooi voor een vrouw. Kwestie van smaak, natuurlijk. Hij staat er helaas niet alleen in: de damesbladen, de tv-reclame, Dallas en Dynastyen alle mode- ontweroers dicteren het ranke slanke figuurtje. Dat heet nou een stereotype. En het is verschrikkelijk lastig om je daar niet door te laten beïnvloeden, voor iedereen, van radikaalfeministe tot Superman (en dat laatste is ook weer een stereotype). Het enige wat er tegen helpt is dan toch maar weer je eigen verstand te gebruiken en je eigen ogen, bijvoorbeeld om onderstaand stukje te lezen over een échte vrouwelijke lasser. {2)

Liesbeth last I alles aan elkoor

1

Als er op scheepswerf Droste in Hoorn een grote lasklus is, wordt de vrouw van de werfbaas van huis gehaald. Liesbeth Droste is namelijk een gevorderd elektrisch lasser. Sinds zij en haar man hun eigen werf zijn gestart, heeft Liesbethal heel wat grote lasklussen geklaard. .Mijn man had een eigen bedrijf in het restaureren van antieke schepen." vertelt Liesbeth. .Een grote wens van ons was om daar een werf bij te beginnen. Toen de plannen daarover serieus werden, was ik net bevallen van mijn eerste kind en had ik mijn haan als laborante opgezegd. Omdat ik tijd over had. besloot ik dat het wel hand1g zou zijn om te leren lassen."

Liesbeth ging naar de opleiding voor lasser op een LTS.• Een echte vakvrouw ben ik pas in de praktijk geworden." zegt ze. .Maar ik heb wel veel aan de opleiding gehad. vooral aan de lessen over veiligheid. Het is bijvoorbeeld heel belangrijk dat je, voor je aan de slag gaat, altijd kijkt wat er om je heen staat. Want als je eenmaal achter je kap zit, merk je niet meer wat de vonkenregen aanricht. Verder zit er op oud

ijzer nogal eens teer of ander materiaal dat kwalijke dampen kan vormen als je ermee aan het werk gaat." Op het moment dat Liesbeth aan de vervolgcursus gevorderd lasser begon, werd ze opnieuw zwanger. .Ik heb toen het veiligheidsinstituut in Amsterdam gevraagd of ze wisten welke invloed die dampen op het kind rouden kunnen hebben," vertelt ze. "Ze hadden daar geen antwoord op. Ik heb toen besloten om een jaar lang alleen theorie te doen." Lassen is niet moeilijk, vindt Liesbeth.• Volgeos mij kan iedereen het leren." zegt ze nuchter. "Ik werk altijd met nieuw ijzer en dan kun je bijna alles aan elkaar lassen wat je maar wilt. De enige kunst is te wrgen dat het materiaal door de hitte niet vervormt. En je moet liefst ook een vaste hand hebben. Kracht is niet belangrijk." Lassende vrouwen vindt Liesbeth overigens niet w bifzonder. • In het buitenland. vooral in de vliegtuigindustrie, zijn het bijna altijd vrouwen die het laswerk doen."

- 27 En tenslotte: technici heb je in alle soorten en maten, vrouwen en mannen ook, en waarom zou je mensen in hokjes ~laatsen ? Ik ben benieuwd wat de lezers er van vinden, reacties 1~elkom :

(AB foto: KL)

(1) in: Mannen over vrouwen, bijvoegsel Vrij Nederland, nummer 33

(2) in: Viva nu11111er 33, 1985

28 Overzicht MTS-voorlichtingsmateriaal MENT-project. A. Schriftelijk materiaal. 1. Brochure "Techniek, een boeiend werkterrein ... ,óók voor meisjes!" Inhoud:

gesprekken met vrouwen en meisjes, in opleiding voor een technis c h beroep, met foto's in de dagelijkse, technische, werkomgeving.

2. Voorlichtingspakket "Meisjes, MTS, waarom niet!" Inhoud:

-discussiestof over beroepskeuze, vooral gericht op meisjes en techniek, waarbij de discussie geleid kan worden door bv. een dekaan, -informatie over de MTS, en de beroepen die je met de 5 meest voo rkomende richtingen kunt uitoefenen.

Het schriftPlijk materiaal kan worden aangevraagd bij: sec retariaat MENT-project,tel. 040-473095.

B. Audiovisueel materiaal. Videoband "Techniek,een boeiend werkterrein ... ,óók voor meisjes!" Inhoud:

interviews met meisjes van MTS en leerlingwezen in hun dagelijkse studie- en werkomgeving, in de ri chtingen: fi jnmechanica, bankpl aatwerk, schilderen, elec tra, meube lfabricage, loodgieten.

Duur:

+

20 min.

Systemen: Philips 1500, U-matic, VHS, beta-max. He t audiovisuee l materiaal kan worden aangevraagd bij: Secretariaat Audiovisueel Centrum THE, tel . 040- 472182.