TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN BETALEN

2012

TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN BETALEN

Jeanine Bouwmans Bochema B.V.

Juli 2012

2

INHOUDSOPGAVE 1.

Inleiding ........................................................................................................................................... 3

2.

De uitdagingen van toen (2009) ...................................................................................................... 4

3.

Technische ontwikkelingen ............................................................................................................. 5 3.1 Doorontwikkeling pinnen ........................................................................................................... 7 3.1.1

Retour pinnen .................................................................................................................. 7

3.1.2 Pinnen zonder PIN-code ......................................................................................................... 9 3.1.3

Contactloze betaalkaarten ............................................................................................ 10

3.2 Pre-paid betaalkaarten ............................................................................................................... 11 3.3 Creditcard ................................................................................................................................. 13 3.4 Mobiel betalen ............................................................................................................................ 14 4.

Samenvatting ontwikkelingen betaalproducten ........................................................................... 22

5.

Betaalautomaten ........................................................................................................................... 23

6.

Wat te doen tegen omzetverlies door pinstoringen? ................................................................... 24

3

De technische ontwikkelingen op het gebied van betalen

DE WEG NAAR AANZIENLIJK MINDER CASH IS INGEZET

1. INLEIDING Al een aantal jaren streven banken en toonbankinstellingen naar minder contant geld in winkels, tankstations en horecagelegenheden. Dit met het oog op veiligheid en efficiency. Ultieme veiligheid en efficiency zou er zijn als al het contante geld uit de bedrijven verdwenen zou zijn, maar dat is een situatie die voorlopig maar voor enkele bedrijven is weggelegd. Het gaat dus om zo min mogelijk cash en het veilig maken van de omgang met de resterende geldstromen. De supermarktbranche heeft verreweg de grootste hoeveelheid transacties in Nederland. Deze branche accepteerde samen met de benzinebranche als eerste pinbetalingen. In 2008 is een Taskforce opgericht die namens de supermarktbranche projecten initieert en begeleidt om ervoor te zorgen dat er een aanzienlijke cashreductie in de branche wordt gerealiseerd. Door promotie van het pinnen, door het monitoren en informeren over technische ontwikkelingen die kunnen helpen om contant geld te vervangen door elektronisch geld en door het introduceren van Alleen pinnen kassa’s. Andere branches volgen de activiteiten met interesse en haken regelmatig aan bij projecten.

Banken en toonbankinstellingen streven naar minder contant geld met het oog op veiligheid en efficiency. Deze ontwikkeling is in alle branches ingezet. De branche met de meeste transacties (de supermarkt-

De Taskforce heeft in 2009 een rapport laten opstellen over technische ontwikkelingen op het gebied van betalen: “Op weg naar de cashloze supermarkt in 2014”. Dit rapport is een actualisatie. Het rapport is net als het vorige rapport zeker ook interessant voor geïnteresseerden buiten de supermarktbranche. De ontwikkelingen in de supermarktbranche m.b.t. pinnen en het aantal overvallen Pintransactie Overvallen

branche) boekte de grootste vooruitgang.

Lees in dit rapport welke technische ontwikkelingen er op betalingsgebied zijn en hoe die helpen bij

Aantal pin trx 2011: 805 miljoen Bron: Currence

Aantal overvallen 2011: 178 BronKLPD

de realisatie van een cash-less bedrijf..

4

2. DE UITDAGINGEN VOOR DE SUPERMARKTEN De Taksforce Minder Cash in de supermarktbranche signaleerde bij haar start een aantal uitdagingen. Hieronder staat in een schema hoe het met die uitdagingen drieënhalf jaar later is gesteld. Uitdagingen zoals gesignaleerd voor de supermarktbranche Samenwerking binnen Branche en medewerking va (lokale) overheden en consumenten organisaties

Klant acceptatie: -75% van de klanten geeft voorkeur aan pin, aarzeling bij kleine bedragen

Resultaat

Klantacceptatie Techniek moet stabiel genoeg zijn (pinstoringen)

(bron: Currence )

Oplossingen voor specifieke doelgroepen moeten gezocht worden samen met de belangenorganisaties van die doelgroepen.

Stabiliteit pin-netwerk

Beschikbaarheid van voldoende alternatieve betaalproducten voor contant geld Beleidskeuzes betreffende bijpinnen en geldautomaten in de supermarkt

Belangrijke voorwaarden om contant geld in de supermarkten terug te dringen zijn in de afgelopen 3 jaar gerealiseerd. Toch is de uitdaging nog groot om het contant geld nog verder terug te dringen. Uit onderzoek van De Nederlandse Bank blijkt dat er nog altijd 4,1 miljard (62%) toonbank1 betalingen contant gedaan worden. Hiervan worden er 1,1 miljard in de supermarkten gedaan. Dit zijn met name betalingen onder de € 20,-. Verdere afname van contant geld zal zich dan ook met name op deze transacties moeten richten.

Er is hard gewerkt aan de realisatie van de robuuste pinketen. Alle ketenpartijen hebben daarin een rol. Wat ondernemers zelf kunnen doen staat op www.pinnenplus.nl.

Als ondernemers mensen met een beperking beter willen bedienen kunnen zij hun betaalautomaat op een pin-arm bevestigen. De pinarm is via diverse leveranciers te koop.

Er worden nieuwe betaalproducten en functionaliteiten ontwikkeld die kunnen helpen de contante geldstromen te verminderen: Verdere ontwikkeling pinnen o Pinnen zonder PIN-code o Retour pinnen Contactloos en/of mobiel betalen

1

Bron: Contante Betalingen Geteld 2011

5

3. TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN Ten tijde van het vorige rapport waren het met name de producten PIN en Chipknip die ingezet werden om contante betalingen te vervangen. Voor de stimulering van consumenten is sinds 2008 de campagne “Klein bedrag? Pinnen mag!” grootscheeps ingezet. Ook andere slogans zijn gebruik, denk aan “Hier liever pinnen”, “Liever pinnen dan contant” en “Pinnen voor uw en onze veiligheid. Er is begeleiding bij het pinnen aangeboden aan senioren en mensen met beperkingen. Acceptanten hebben actief meegewerkt aan de bevordering van pinnen door mee te doen aan acties zoals: 1. 100% pingebieden 2. Introductie van pin-only kassa’s bij supermarkten 3. Stoppen met het berekenen van een tarief voor pin-betalingen onder een bepaald bedrag 4. Pinpromotie – acties 5. Introductie van self-scanning in combinatie met elektronisch afrekenen

TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN PIN is nu Maestro en V PAY

Chipknip: Aantal transacties in retail neemt per maand af

Inmiddels is het merk PIN niet meer in gebruik en is heel Nederland overgestapt op het nieuwe pinnen (Maestro en V PAY). Chipknip is nog slechts succesvol in bepaalde branches. In winkels is de Chipknip geen gangbaar geaccepteerd betaalproduct meer. Chipknip zal naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren volledig verdwijnen. Natuurlijk is er in de afgelopen jaren meer gebeurd dan alleen de omzetting van PIN naar Maestro en V PAY. Diverse ontwikkelingen van nieuwe betaalmethodes zijn gestart en sommige al gerealiseerd. In onderstaand overzicht worden de diverse ontwikkelingen en de status op hoofdlijnen weergegeven. In de volgende paragrafen worden de ontwikkelingen nader toegelicht. Ontwikkeling/product

Toelichting

Debet betalingen

-

-

PIN is gemigreerd naar EMV brands Maestro en V PAY (het nieuwe pinnen) Succesvolle consumentenacties Totale aantal pintransacties is van 2009 tot en met 2011 gestegen van 1.946 miljard naar 2.285 miljard (17%) Gemiddeld betaalde bedrag is afgenomen van gem. €33,- naar €26 Er wordt gewerkt aan nieuwe ontwikkelingen die mogelijk gemaakt zijn met de introductie van het nieuwe pinnen: o Retour pinnen

Contactloos betalen wordt gezien als de toekomst Op de betaalautomaat: -

Met een contactloze kaart Met een mobiele telefoon

Alleen met de mobiele telefoon: -

Bestellen en betalen via internet

6

Ontwikkeling/product

Chipknip Pre-paid

Ultipay Creditcards

Mobiele betalingen - Payter - Rabo Mobiel - NFC technologie

Betaalautomaten

Toelichting o Pinnen zonder PIN-code Chipknip is in retail nagenoeg afgebouwd Pre-paid propositie is uitgewerkt Uitrol pre-paid kaarten kan gestart worden Lancering heeft nog niet plaatsgevonden In het vorige rapport beschreven, echter dit initiatief is niet van de grond gekomen. Het aantal creditcardtransacties is enigszins gegroeid, maar de creditcard heeft zich niet ontwikkeld tot een belangrijk betaalmiddel aan de kassa als vervanging voor contant geld. Op het gebied van mobiel betalen hebben belangrijke ontwikkelingen plaatsgevonden. Dit heeft echter slechts geleid tot enkele implementaties in Nederland. De nieuwe ontwikkelingen hebben met name betrekking op: Nieuwe betaalmerken zoals: o PayPal o MiniTix o Mobiel iDEAL Opkomst van de smartphone waardoor betalen op het scherm belangrijker wordt Initiatief van banken en telecom operators om gezamenlijk een mobiele betaalpas uit te brengen ( ‘Sixpack’) Ontwikkeling van NFC (Near Field Communication) technologie waardoor betalen aan de kassa contactloos kan plaatsvinden met (mobiel) contactloze betaalpas. Het aantal betaalautomaten is sterk gegroeid (eind 2011: 280.000) waardoor consumenten op steeds meer plaatsen met hun betaalpas terecht kunnen. Er zijn vooral mobiele betaalautomaten bij gekomen. Alle betaalautomaten in Nederland zijn inmiddels over naar EMV Terminalleveranciers bereiden betaalautomaten voor op contactloos accepteren van passen en mobiele passen Betaalautomaten worden steeds vaker toegepast in onbemande omgevingen

Nieuwe betaalautomaten voor contactloze betalingen Naar verwachting vanaf Q32012 beschikbaar. Een paar voorbeelden:

“Mobiel betalen brengt consument en acceptant dichter bij elkaar”

“Betalen met de mobiel is slechts een onderdeel van het gebruik van de mobiele telefoon. Mobiel betalen is een voorwaarde om mobiele marketing te kunnen doen”

7

3.1 Doorontwikkeling pinnen Nu heel Nederland is overgestapt op het nieuwe pinnen en pint met de merken Maestro en/of V PAY, ontstaan er nieuwe mogelijkheden om contant geld te vervangen door elektronische betaaltransacties. Twee van deze mogelijkheden zijn “retourpinnen” en “pinnen zonder PINcode”. Tevens bieden beide nieuwe merken de mogelijkheid om contactloze (mobiele) kaarten uit te geven. Dat is de derde doorontwikkeling die we hieronder bespreken.

Het nieuwe pinnen biedt nieuwe mogelijkheden. Bijvoorbeeld : retourpinnen

3.1.1 RETOURPINNEN

Geld terug zonder contanten Veel acceptanten bieden hun consumenten een 'niet goed, geld terug'service. Maar ze willen hun klanten die een aankoop gepind hebben liever geen cash retour geven.Vandaar de vraag om retourpinnen. Banken onderzoeken de mogelijkheden om deze functionaliteit te introduceren.

“Niet goed, geld terug” Maar cash retour geven als de consument zijn aankoop gepind heeft, is niet ideaal. De oplossing is retourpinnen.

Retourpinnen is een omgekeerde pintransactie: niet de consument betaalt elektronisch aan de onderneming, maar de onderneming betaalt aan de consument. Zoals een pintransactie de volgende werkdag wordt bijgeschreven op de rekening van de acceptant, zo heeft de consument het retour pinbedrag ook de eerstvolgende werkdag op zijn bankrekening staan. De consument krijgt een bon mee als bewijs dat het geld gegarandeerd naar hem of haar onderweg is. Het grote voordeel voor de acceptant is dat er geen grote hoeveelheden contant geld aangehouden hoeven te worden om consumenten te geven als deze iets komen terugbrengen. Dit is veilig en handig en past helemaal in de trend om zo min mogelijk contant geld in de zaak te hebben. De banken zijn druk bezig om retourpinnen te kunnen aanbieden aan de acceptanten. Retourpinnen moet een voor alle consumenten en acceptanten herkenbare dienst worden. Hoe het werkt, wat er kan en wat er niet kan, wordt landelijk bekend gemaakt. Maar eerst moet het product helemaal ontwikkeld worden. Iedere bank besluit voor zich of zij het product in haar assortiment opneemt. De acceptant maakt daar te zijner tijd met zijn eigen bank afspraken over. Bijvoorbeeld over het tarief, de limieten die gelden voor de bedragen die retour gepind mogen worden en administratieve zaken. Waarvoor wel, waarvoor niet? Geld teruggeven aan de consument kan op verschillende manieren. Retourpinnen zal echter een aantal restricties kennen. Dat heeft te maken met frauderisico's, regelgeving en investeringskosten. Wat zijn de belangrijkste mogelijkheden en beperkingen? o

Het moet hier gaan om een betaling (of een deel van een betaling) die door de consument die de goederen retourneert is gedaan met zijn of haar eigen betaalpas.

Bij het retourpinnen zoals nu wordt ontwikkeld moeten de kassabon en de pas waarmee betaald is altijd aanwezig zijn.

8

o o o o o o o

Het kan gaan om teruggave van het hele betaalde bedrag of een deel van het betaalde bedrag. De consument moet zijn eigen pas en de kassabon bij zich hebben. Een retour-pintransactie kan gebruikt worden om een door de consument betaalde borg terug te betalen. Een retour-pintransactie is niet mogelijk als de consument spullen komt terugbrengen die een ander heeft betaald. Er kunnen via retourpinnen geen winnende loten worden uitbetaald. Heeft de consument het product contant afgerekend, dan kan er geen retour pintransactie op volgen. Er kan geen statiegeld retour gepind worden als er geen aankoopbon wordt overhandigd.

De Betaalvereniging Nederland coördineert de ontwikkeling van retourpinnen in Nederland. Aan de hand van ervaringen met het product en wensen van gebruikers zal mogelijke uitbreiding van de functionaliteit worden overwogen. Hoe ziet retourpinnen eruit op de betaalautomaat?

Aandachtspunten Natuurlijk wil een acceptant niet dat een van de medewerkers zomaar geld van de bankrekening van de acceptant kan halen. Of dat er geld overgemaakt wordt op basis van een 'gevonden' bon. Voor contante teruggave zijn tegen dit soort misbruik vaak procedures ingevoerd. Voor retour-pintransacties moeten die er ook zijn. Wie mag binnen het bedrijf een retour pintransactie uitvoeren? Tot welk bedrag? Hoeveel retour-pintransacties op een dag maximaal? Goede controle op kassabon en pas is vereist: is sprake van dezelfde rekeninghouder? Invloed op pinketen De systemen voor pinnen werken op dit moment één kant op, namelijk om geld van de bankrekening van de consument via de verwerker terecht te laten komen op de bankrekening van de onderneming. De

Aandachtpunten bij introductie retourpinnen zijn o.a.: -

-

Wie mag geld terug geven binnen uw bedrijf? Tot welk bedrag mag retourpinnen? Hoe wordt de controle van kassabon en bankpas gedaan?

Veel gebruikerswensen worden ingevuld met retourpinnen, maar andere (nog) niet:  ‘Gewoon’ terugbrengen:  hele bonbedrag retour,  deel van één bon,  (delen van) meerdere bonnen  Statiegeld  Winnende loten uitbetalen  Na 8..14..365.. dagen (geen tijdbeperking)  Zelfde kaarthouder, andere kaarthouder van zelfde rekening (en/of)  Andere kaarthouder  Cash betaald, retour op de kaart

Mogelijk wordt de functionaliteit later uitgebreid n.a.v. ervaringen en wensen in de praktijk.

9

omgekeerde transactie heeft betrekking op alle schakels van de pinketen: de bank die kaarten uitgeeft aan consumenten, de bank die contracten heeft met de acceptanten, de verwerker van pintransacties, de betaalautomaat- en/of kassaleverancier en de acceptant zelf waarbij het een en ander geregeld moeten worden. Een paar voorbeelden: -

Aanpassen contracten met acceptanten Aanpassen afrekening met acceptanten Monitoring tegen misbruik en witwassen Procedures toegang retourfunctie op betaalautomaat Verwerking van retourpinbetalingen op de transactieoverzichten van consumenten

Niet alleen de banken moeten maatregelen nemen om retourpinnen mogelijk te maken, maar de hele keten. Dus ook de acceptanten.

De tijdslijnen voor de introductie van retourpinnen zijn nog niet bekend.

3.1.2 PINNEN ZONDER PIN-CODE

In Nederland zijn consumenten al sinds de introductie van PIN gewend een betaling met een bankpas te bevestigen met een PIN-code op de betaalautomaat. Ook bij het nieuwe pinnen is de consument dit gewend. Het gebruik van de PIN-code is namelijk veilig. Er zijn echter situaties waarbij partijen in de keten het ook acceptabel vinden of zelfs noodzakelijk vinden om te kunnen pinnen zonder dat er een PIN-code ingegeven wordt op de betaalautomaat. Een parkeergarage is zo’n situatie. Daar wordt het ingeven van de pincode in combinatie met de onbemande en soms donkere omgeving als onveilig gezien. Pinnen zonder PIN-code kan op twee manieren 1. Met een contactloze (mobiele) bankpas die dicht bij de betaalautomaat wordt gehouden. De betaalautomaat moet in dat geval uitgerust zijn met een zogenaamde contactloze lezer. 2. Met een gewone bankpas die in de betaalautomaat wordt gestoken. Dip & Go wordt deze variant genoemd door banken en schemes. Voor wie is pinnen zonder PIN-code bestemd? Om verwarring bij consumenten te voorkomen, moet goed nagedacht worden over situaties waarin pinnen zonder PIN-code wordt toegestaan en de maximale hoogte van bedragen die op die manier gepind kunnen worden. Deze discussie is nog volop gaande. Dip & Go wordt overwogen voor parkeergarages en is ook inzetbaar voor tolwegen. In het buitenland gebeurt dit al. Aangezien parkeren en tolwegen duur zijn, is heeft de branche behoefte aan een behoorlijke hoogte van het maximale transactiebedrag. Of aan deze wens voldaan wordt, is nog onduidelijk. Voor de retail wordt Dip & Go niet overwogen. Daar is contactloos pinnen zonder pincode de doorontwikkeling waarover wordt nagedacht. Vooral met het oog op een grotere snelheid aan de kassa.

Tweede nieuwe mogelijkheid: pinnen zonder PIN-code

Pinnen zonder PIN-code kan met: -

Met een (mobiele) contactloze bankpas

-

Een gewone bankpas

Pinnen zonder PIN-code is niet voor alle branches hetzelfde .

10

De maximale grens zal hier in elk geval vrij laag liggen, denk aan € 20,of € 25,-. Na een aantal betalingen (afhankelijk van het aantal ‘pincodeloze’ betalingen of het saldo van het ‘pincodeloze’ gepinde bedrag) zal de consument gevraagd worden zijn pincode in te toetsen. Ook hierover is nog discussie gaande. De praktijk in het buitenland verschilt per scheme. Consumenten en acceptanten zijn gebaat bij één lijn. 1.1.3 CONTACTLOZE BETAALKAARTEN

Contactloos betalen kan onder andere via contactloze betaalkaarten (in 3.3 gaan we in op contactloos betalen via de mobiele telefoon). Consumenten zijn inmiddels met contactloze kaarten bekend, vooral door de OVchipkaart. Velen zien de contactloze kaart als een tussenstap tussen contactrijke kaarten en betalen via de mobiele telefoon. Er wordt vooral gedacht aan de gebruikssituatie voor redelijke kleine betalingen. Denk aan betalingen onder de € 25,-. De verwachting is dat een of meer banken in 2013 beginnen met het uitgeven van contactloze betaalkaarten. In welk tempo en/of voor welke doelgroepen is nog onderwerp van bespreking en wordt door elke bank zelf bepaald. Voor acceptanten is van belang hierover duidelijkheid te krijgen zodat ze hierop met hun investeringsbeslissingen kunnen inspelen.

Retail: - Contactloze (mobiele) pas

Parking en tolwegen: - Bankpas door middel van insteken - Contactloze (mobiele) pas

11

3.2 Pre-paid betaalkaarten Pre-paid betaalkaarten bestaan al lange tijd en worden steeds vaker gebruikt om betalingen te doen. Door het nieuwe pinnen kan het gebruik van pre-paid kaarten toenemen. Beide nieuwe merken (Maestro en V PAY) kunnen immers pre-paid betaalproducten leveren. Het grote voordeel ten opzichte van het verleden is dat met de pre-paid debetkaart op basis van V PAY of Maestro meteen bij alle betaalautomaten in Nederland kan worden afgerekend. En dit tegen de condities die ondernemers al kennen voor hun ‘normale’debetbetalingen.

Pre-paid kaarten kunnen het cash-less bedrijf dichterbij brengen.

Wat is een pre-paid kaart? Een pre-paid kaart kan de volgende kenmerken hebben (niet limitatief):  Een vooraf betaalde/opgewaardeerde kaart  Een kaart die niet gekoppeld is aan een betaalrekening van de kaarthouder  Een kaart waarmee betaald kan worden op een betaalautomaat, in een geldautomaat en op internet  Het te betalen/op te nemen bedrag is nooit hoger dan het saldo op de kaart  Een vervanger voor Cash  Een vervanger voor Papier (tegoedbonnen etc.) Pre-paid betaalproducten zijn er in diverse verschijningsvormen. Er zijn niet alleen kaarten met een chip maar ook contactloze kaarten. Er zijn ook pre-paid betaalproducten die gebruikt worden in combinatie met de mobiele telefoon. Een voorbeeld hiervan is MiniTix (nieuw mobiel betaalproduct ontwikkeld door Rabobank). Een ander bekend pre-paid betaalproduct is de OV-Chipkaart die gebruikt wordt in het openbaar vervoer. Voor wie is een pre-paid kaart geschikt? Om contant geld in de supermarkten terug te dringen is het belangrijk dat alle consumenten makkelijk toegang hebben tot het elektronische betalingsverkeer. Ondanks dat meer dan een groot deel van de consumenten een betaalpas heeft waarmee gepind kan worden, zijn er groepen die deze faciliteit niet hebben of niet willen gebruiken. Dat zijn de groepen voor wie pre-paid een oplossing biedt. Het betreft : • Jeugd : Als kinderen voor het gezin kleine boodschappen moeten doen of onderweg iets moeten kunnen nuttigen, krijgen ze nu doorgaans contant geld mee. Ouders geven hun kind niet snel hun pinpas met bijbehorende pincode mee.

Prepaid betaalproducten zijn er in verschillende verschijningsvormen: - Kaarten met een Chip - Contactloze kaarten - In combinatie met de mobiele telefoon

Een pre-paid kaart is vooral geschikt voor specifieke doelgroepen : - Jeugd - Mensen die hun bestedingen in de hand willen houden - Mensen die hun betalingen anoniem willen doen

12

•

•

Persoonlijke bestedingen/budget: in plaats van €50 euro in de portemonnee te doen, kan €50 op een pre-paid kaart opgeladen worden waardoor de kaarthouder controle heeft over zijn uitgaven (groepen budget controle, ouderen en allochtonen) Anonieme betalers : iemand die niet wil dat gevolgd kan worden wat of waar wordt gepind, kan dit doen met een anonieme prepaid kaart.

Schatting van de specifieke doelgroepen

Hoe snel kan een pre-paid kaart beschikbaar zijn? Omdat ook de Taskforce Minder Cash in de supermarkt het nut van een pre-paid kaart ziet, is in 2011 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om een pre-paid product te introduceren. In opdracht van de Taskforce is een productpropositie uitgewerkt en zijn verschillende partijen geconsulteerd. De conclusies van deze consultatie ronde zijn: 1. Er zijn voldoende partijen met ervaring in het leveren van pre-paiddiensten 2. Een EMV debit pre-paid betaalkaart was op dat moment (nog) niet beschikbaar, maar zou op korte termijn gerealiseerd kunnen worden. 3. Retailers zien zelf niets in het programmamanagement en de klantcontacten rondom de kaart. Dit moet bij een andere partij. De kosten hiervan moeten in de businesscase passen. 4. Consumentenorganisaties zien de potentie en zijn benieuwd naar de respons bij introductie. Een pre-paid product kan dus snel geïntroduceerd worden, echter een launching partner ontbreekt tot nu toe.

Velen zien het perspectief

Het wachten is op een launching partner ……

13

3.3 Creditcard Creditcards zijn geen populair betaalmiddel in Nederland. Het aantal creditcard betalingen is in het totaal licht gestegen2, maar de creditcard heeft in Nederland, behalve in een aantal specifieke branches geen rol van betekenis.

2

Bron: Contante Betalingen Geteld 2011

De creditcard speelt bij het verminderen van contante transacties geen of nauwelijks een rol.

14

3.4 Mobiel betalen

Mobiel Betalen

De laatste tijd ontwikkelt mobiel betalen zich in een snel tempo. Er wordt in elk geval erg veel over gesproken. Hierdoor lijkt het alsof mobiel betalen al een heel dominant betaalmiddel is. Dat is het zeker (nog) niet. Er zijn nog maar weinig winkels in Nederland waar met de mobiele telefoon betaald kan worden. Het “online betalen” met de mobiele telefoon is gebruikelijker.

Het gebruik van een smartphone is een voorwaarde om mobiel betalen een succes te maken.

Wat is Mobiel betalen? Laten we eerst eens onderscheid maken tussen twee varianten van mobiel betalen: 1. Mobiel online: De betaling wordt volledig afgehandeld op het scherm van de mobiele telefoon. Er is geen interactie met een betaalautomaat. 2. Mobiele betaling aan de kassa: De betaaltransactie wordt geïnitieerd door de mobiele telefoon (waarin een betaalproduct is opgeslagen) dicht bij de betaalautomaat te houden. De afhandeling van de betaaltransactie wordt door de betaalautomaat gedaan. Deze betaalautomaat moet geschikt zijn om contactloze betaalkaarten of mobieltjes te accepteren. Wat is nodig om mobiel betalen mogelijk te maken? De acceptant 1. Mobiel online: een internetkassa waarin diverse betaalproducten opgenomen zijn. Bijvoorbeeld PayPal, Mastercard, MiniTix en iDEAL 2. Betalen aan de kassa: een betaalautomaat die is voorzien van een contactloze lezer en contracten voor de acceptatie van verschillende betaalproducten zoals bv. Maestro, V PAY, Mastercard (creditcard) en PayPal (toekomst). De Consument Om mobiel online (dus zonder betaalautomaat maar op het internet) te kunnen betalen heeft de consument een smartphone nodig. Wil de consument ook in de winkel met zijn mobiel aan de kassa kunnen betalen dan is een smartphone nodig die voorzien is van zogenaamde NFC (Near Field Communication) technologie. Hoe het aantal smartphones met NFC zich ontwikkelt is moeilijk eenduidig vast te stellen. Een smartphone met NFC is niet genoeg: de consument moet op zijn telefoon nog een zogenaamde wallet app installeren. De functionaliteit van deze wallet verschilt per aanbieder. Tevens kiest de consument zelf welke betaalproducten hij/zij wil activeren in de wallet. In de “Google wallet” (nu nog niet in Nederland actief) kunnen betaalproducten (in dit geval creditcards ) en coupons, bewaard worden. Deze laatste worden ook wel Value added Service (VAS) genoemd. Andere wallets hebben weer andere functionaliteiten. We komen hierop verderop op terug (in paragraaf “Wat is het wallet aanbod?”).

“In Q4-2011 had 52% van de Nederlanders een smartphone”*). Slechts 25% daarvan was uitgerust met NFC. *)Bron: Dutch Smartphone User - Q4 2011

Mobile World Congress 2011: Mobiel NFC-betalen komt wel, maar nog niet. Het realisme dringt door tot de mobiele markt, die toekomst ziet in telefoons om mee te betalen, spaarpunten mee te verzamelen en het OV te gebruiken.

Belangrijk voordeel van de mobiele portemonnee is dat ook loyalty, coupons, korting , spaarkaarten en kassabonnen er in opgeslagen kunnen worden. Hieronder een voorbeeld: de Google wallet.

15

Wat is NFC? NFC staat voor : Near Field communication en is een contactloze technologie die data overbrengt tussen twee apparaten als beide apparaten een paar centimeter van elkaar verwijderd zijn. Voor betalen worden de data overgebracht tussen de (mobiele) contactloze kaart en de betaalautomaat.

Mobiel Betalen NFC= Near Field Communication

Hoe ziet het speelveld van mobiel betalen er uit? Om mobiel betalen mogelijk te maken zijn verschillende partijen betrokken. In het onderstaande schema worden de verschillende partijen weergegeven.

De Consument heeft alles in één mobiele portemonnee.

Toelichting op bovenstaand schema: 1. Een aanbieder van een wallet (mobiele portemonnee) draagt er zorg voor dat de consument de beschikking kan krijgen over een wallet in zijn mobiele telefoon én dat betaalproducten en VAS toegevoegd kunnen worden in de wallet. 2. De wallet is de mobiele portemonnee die verschillende producten kan bevatten: o Betaalproducten (online en aan de kassa) o Value added Services (VAS) o.a: Coupons Kassabonnen Loyalty kaarten Spaarkaarten Check-in Kortingcoupons 3. De consument kiest uit het totaal aanbod van wallets de wallet die hem het meest bevalt. Keuzecriteria zullen voor elke consument anders zijn, maar in het algemeen zal de consument kijken naar het assortiment aan betaalproducten en VAS dat beschikbaar is voor de betreffende wallet, gebruiksgemak, of zijn ‘drager’ de wallet

16

4.

5.

6.

7. 8.

ondersteunt, kosten of juist bonussen. De consument neemt de betaalproducten en de VAS zelf aan bij de uitgever (=issuer) van deze producten en voegt ze toe aan cq. activeert ze in zijn wallet. De aanbieders van betaalproducten aan de acceptanten kunnen verschillende partijen zijn. Het kunnen banken (acquirers) of andere commerciële acquirers zijn die debit- en/of creditcard acceptatie aanbieden. Nieuwe betaalproducten zijn o.a. PayPal, Mobiel iDEAL en MiniTix. Aanbieders van VAS zijn partijen die toegevoegde waarde willen leveren voor de acceptanten (zie VAS bij consument). Tevens bieden ze de acceptant de mogelijkheid dat deze de consument direct kan bereiken met o.a. aanbiedingen, coupons . bv zodra de consument bij zijn winkel heeft ingecheckt. De acceptant is een online winkel en/of een fysieke winkel. Hij levert goederen en diensten waarvoor hij betaald wil worden, maar mogelijk ook de consument wat terug wil geven in de vorm van spaarpunten of het verlenen van een korting op vertoon van een kortingsbon. Aanbieders van VAS aan in de wallets Aanbieders van betaalproducten aan consumenten bv. de bankpassen maar ook PayPal

De consument heeft verschillende middelen ter beschikking om betalingen te doen. Dat zijn o.a. girale overboekingen, debitcards, creditcards en betaalproducten waar vooraf een bedrag van de rekening gehaald wordt en in een apart “potje “gezet de zogenaamde pre-paid betaalproducten. Om van een PayPal rekening te betalen heeft de consument of zijn bankrekening of creditcard gekoppeld of hij zorgt zelf voor voldoende saldo op de PayPal rekening door daar geld naar over te maken. Ongeacht de mogelijkheid die de consument heeft om te betalen gaan de financiële stromen altijd via de rekening-courant van consument en acceptant:

Mobiel Betalen Degene die de relatie met de consument heeft is koning , wordt gezegd. De walletoorlog kan losbarsten, aldus de experts.

De acceptant accepteert geen wallet, maar (een of meer van) de betaalproducten in de wallet.

Om “mobiele betalingen aan de kassa” te accepteren heeft de acceptant nodig: Een contract voor de acceptatie van één of meerdere betaalproducten ( in de wallets) Een betaalautomaat die contactloze (mobiele) passen kan accepteren. Om mobiele betalingen online te accepteren heeft de acceptant nodig: Een internetkassa waarin diverse betaalproducten geaccepteerd kunnen worden.

17

Kan de acceptant alle “wallets” accepteren in zijn winkel? Een wallet is geen betaalproduct dat door de acceptant geaccepteerd moet worden in de winkel om de consument te kunnen laten betalen. De betaalproducten die in de wallet zitten kunnen door de acceptant geaccepteerd worden. Vaak hoeft voor de acceptant dan niets te wijzigen. Een paar voorbeelden:

Voorwaarde om mobiele betalingen aan de kassa te accepteren is zoals gezegd wel dat een acceptant een betaalautomaat met een contactloze lezer moet hebben. Wat is het wallet aanbod? In de afgelopen tijd zijn er veel initiatieven van de grond gekomen op het gebied van wallets. Er zijn verschillende aanbieders van wallets. Hieronder een overzicht van de wallets met de geboden (toekomstige) dienstverlening. Tevens wordt aangegeven wanneer indicatief de verschillende producten in Nederland beschikbaar zijn. Wallet

Paypass Service Wallet Mastercard

Betaalproducten

Aanbieder

Creditcards

Debitcards

Overig

Sixpack/ TRAVIK

Google

Vodafone (i.s.m VISA)

samenwerking ING, ABN AMRO, Rabobank, Vodafone, KPN

 

 

 pre-paid  credit

 

Amex Diners Maestro V PAY

   

   

   

MiniTix Mobiel iDEAL PayPal

 

 

    pre-paid  debit  

 

  Alleen coupons   Niet bekend

Online Aan de kassa Beschikbaarheid in NL aan de kassa    

Vodafone wallet

Mastercard Visa

VAS

Kanaal

Google wallet

  gepland 2013

Beschikbaar in toekomst Reeds beschikbaar in wallet Niet beschikbaar Mogelijk in toekomst beschikbaar

 

  2012

   

  april 2013

Mobiel Betalen

In wallets kunnen meerdere betaalproducten en Value Added Services en worden toegevoegd. De consument kiest van de aangeboden betaalproducten in de wallet welke hij activeert.

18

Deze wallets worden aangeboden aan de consumenten. De acceptant hoeft niet de individuele wallets te accepteren maar alleen één of meerdere betaalproducten in de wallet. Daarvoor hoeft de acceptant zoals gezegd vaak niets te doen omdat hij/zij al verschillende betaalproducten accepteert. Een voorwaarde voor de acceptatie van (mobiele) contactloze passen is wel dat de acceptant een betaalautomaat heeft die deze passen kan lezen.

Mobiel Betalen

Voor de acceptant is van belang tegen welke voorwaarden de betaalproducten in de wallet afgehandeld worden. In Nederland zijn de tariefsafspraken gemaakt tussen banken en toonbankinstellingen voor debetbetalingen zoals Maestro en V PAY. Hoe het gaat met de betaalproducten in de Wallets zal afhangen van de vraag met welke aanbieder voor het betaalproduct in de Wallet afspraken gemaakt worden door de acceptant. Wat is Google wallet en hoe werkt het? Google heeft een eigen virtuele portemonnee (wallet) op de markt gebracht waarin creditcards (Mastercard) en andere type kaarten bewaard kunnen worden. Voorbeelden van dit soort kaarten zijn: -

Coupons (reeds beschikbaar) Tickets (toekomst) Spaarkaarten (Toekomst) Kortingsbonnen (Toekomst) Loyalty kaarten (Toekomst)

Met de Google wallet kan betaald worden op Internet en aan de kassa in de winkel. Hiervoor heeft de consument wel een NFC smartphone nodig. Om Google wallet te accepteren heeft de acceptant nodig: 1. Een contract voor de acceptatie van Mastercard Paypass, 2. Een contactloze betaalautomaat In de toekomst wil Google wallet meerdere betaalproducten toe kunnen voegen aan de portemonnee. Het betalen met Google Wallet aan de kassa (met NFC) is momenteel nog niet beschikbaar in Nederland. Consumenten kunnen wel een Google wallet gebruiken om online te betalen. Nieuwe mobiele betaalproducten? De traditionele betaalproducten zijn de debit- (Maestro en V PAY) en creditcards (Mastercard, VISA, AMEX en Diners) en Chipknip. Met uitzondering van Chipknip kunnen deze producten ook geactiveerd worden in een wallet op de mobiele telefoon. Er zijn ook nieuwkomers op de markt die de concurrentie met deze traditionele betaalproducten aangaan. De meest in het oog springende nieuwkomers zijn:

Google wallet acceptatie is aan de kassa te herkennen aan:

Google wallet voor online betalen en aan de kassa.

19

Mobiel Betalen 1. MiniTix 2. PayPal 3. Mobiel iDEAL Wat is MiniTix en hoe werkt het? MiniTix is een virtuele portemonnee die geschikt is voor kleine betalingen aan de kassa en online met de mobiele telefoon. Betalen met MiniTix aan de kassa is snel en kan oa. met behulp van een sticker (die NFC ondersteunt) die aan een telefoonnummer is gekoppeld. Er zijn echter ook andere middelen die gebruikt kunnen worden om mee te betalen zoals: - Sleutelhanger - Betaalpas - Horloge - Armbandje MiniTix is een product van Rabobank dat voor alle consumenten beschikbaar is, dus ook voor klanten van andere banken. Een acceptant moet een contract afsluiten met Rabobank voor de acceptatie van MiniTix. Met MiniTix kunnen consumenten vanuit één centrale portemonnee betalen via verschillende kanalen. Met MiniTix kunnen consumenten via Internet, SMS en contactloos betalen, ongeacht de bank en ongeacht de provider. Wat heeft de acceptant nodig om MiniTix in de winkel te kunnen accepteren ? - Een contract met Rabobank voor de acceptatie van MiniTix - Een betaalautomaat waar MiniTix op geaccepteerd kan worden. De betaalautomaat waar ook het nieuwe pinnen op geaccepteerd kan worden is (nog) niet geschikt om ook MiniTix te kunnen accepteren. Daarvoor is een apart apparaat nodig.

Betalen aan de kassa met MiniTix kan met verschillende NFC tokens. Een paar voorbeelden.

Betalen aan de kassa met MiniTix kan alleen op een MiniTix betaalautomaat. De contactloze betaalautomaten die in Q3-2012 op de markt komen zijn daarvoor (nog) niet geschikt.

Wat is PayPal en hoe werkt het? PayPal is met name een online betaalproduct. Met behulp van een emailadres en een password kan de consument on line betalen. De consument hoeft tijdens het betalen geen financiële gegevens meer beschikbaar te hebben. Deze heeft hij/zij al gekoppeld aan zijn/haar PayPal account. Hij kan dat doen door zijn rekeningnummer te koppelen of een creditcard. De consument kan er ook voor zorgen dat er saldo op de PayPal rekening staat. Hij kiest er dan niet voor om zijn bankrekening of creditcard te koppelen aan de PayPal rekening. Dat PayPal één van de belangrijke spelers in de online wereld is, dat is geen nieuws. In andere landen wordt PayPal ook geschikt gemaakt om in de winkels te betalen. Of en wanneer deze ontwikkelingen voor Nederland beschikbaar zijn is nog niet duidelijk. Toonbankinstellingen zullen – zoals altijd - zeer kritisch kijken naar de transactiekosten voor hen.

Paypal is vooral een betaalproduct voor online (mobiele) betalingen. In Nederlandse winkels kan niet met PayPal betaald kan worden, in het buitenland wel.

20

De implementaties die PayPal in andere landen invoert om in winkels en bij horecagelegenheden te betalen zijn verschillend van aard. Hieronder staan een aantal voorbeelden van introducties vermeld: PayPal Here ™: de acceptant heeft een smartphone nodig (incl. benodigde software) en een PayPal magneetstrip kaartlezer. De consument kan met elke creditcard betalen door de magneetstrip door de PayPal lezer te halen en de betaling te bevestigen met een handtekening. Met behulp van een betaalautomaat. Er zijn diverse mogelijkheden: het ingeven van een telefoonnummer en een PayPal password of het doorhalen van een PayPal magneetstripkaart en ingeven van een PayPal password. Met behulp van de mobiele app “PayPal in store“. Een consument die “PayPal instore” gebruikt krijgt een barcode als identificatie toegewezen. Deze wordt aan de kassa gelezen en de PayPal betaling kan plaatsvinden. Er wordt een QR code (= drie dimensionale barcode) gelezen op een willekeurige locatie en de betaling wordt online door PayPal gedaan. De goederen kunnen op dat moment of later afgeleverd worden.

Mobiel Betalen PayPal introduceert nieuwe betaalmogelijkheid in de winkels:

PayPal Here ™ 2. App “PayPal in store” 3. Via de betaalautomaat 4. Met behulp van een QR code 1.

Om bovenstaande wijzen van betalingen te accepteren heeft de acceptant nodig: 1. Een PayPal contract 2. Een PayPal rekening 3. Geschikte kassa- omgeving/betaalautomaat Voor de acceptatie van PayPal online worden door PayPal de volgende tarieven berekend. Transactiekosten voor ontvangen betalingen (maandelijks) (www.PayPal.nl)

Kosten per transactie

€0,00 EUR - €2.500,00 EUR €2.500,01 EUR - €10.000,00 EUR €10.000,01 EUR - €50.000,00 EUR €50.000,01 EUR - €100.000,00 EUR > €100.000,00 EUR

3,4% + €0,35 EUR 2,9% + €0,35 EUR 2,3% + €0,35 EUR 1,9% + €0,35 EUR 1,5% + €0,35 EUR

Deze tarieven concurreren duidelijk niet met de tarieven die acceptanten momenteel voor debettransacties betalen. Meer weten? : PayPal Here ™: www.PayPal.com/webapps/mpp/credit-card-reader “PayPal in store” app. www.youtube.com/watch?v=thWMow-IeLw&feature=youtu.be PayPal via de betaalautomaat: www.youtube.com/watch?v=Q8P9qT9EIVk&feature=youtu.be PayPal met behulp van QR code: www.youtube.com/watch?v=TLyY0SK-5wg&feature=relmfu

Wat is mobiel iDEAL en hoe werkt het? Mobiel iDEAL is de variant van iDEAL waarmee nu al vaak met de bankpas en random reader online betaald wordt. Mobiel iDEAL is een app voor de smartphone. Online betalingen kunnen dan ook via iDEAL afgerekend worden. Hiervoor is geen bankpas en random reader nodig. De transacties worden bevestigd door middel van een gebruikersnaam en wachtwoord.

Nu ook beschikbaar om op de mobiele telefoon online te betalen.

21

Waarom is mobiel (online én aan de kassa) betalen zo aantrekkelijk voor acceptanten en consument? Mobiel betalen biedt meer mogelijkheden voor de acceptant dan alleen betalen. De belangrijkste voordelen voor de acceptant die naar voren gebracht worden zijn: 1. Hij kan de consument direct bereiken/herkennen om bv. aanbiedingen die afgestemd zijn op de persoon toe te sturen. 2. Hij kan loyaliteit, coupons , korting en kassabonnetjes toevoegen aan de portemonnee 3. De transactie afhandeling aan de kassa kan sneller zijn vergeleken met contante betalingen of een betaling met een bankpas. 4. Een contactloze (mobiele) betaling aan de kassa is handig voor kleine bedragen waarbij een PIN-code niet nodig is.

Mobiel betalen heeft zowel voor consumenten als voor acceptanten diverse voordelen.

Het belangrijkste voordeel voor de consument is dat allerlei functies beschikbaar zijn in één mobiele telefoon. Alleen de mobiele smartphone (met NFC) is nog nodig om inkopen te gaan doen. De consument kan in de toekomst kiezen uit verschillende wallets. De consument zal kiezen voor de wallet die voor hem/haar de meeste toegevoegde waarde levert ten aanzien van volledigheid van dienstverlening en gebruiksgemak. Ook de prijs of juist de financiële voordelen zullen voor hem bepalend zijn. Wat zijn de aandachtspunten voor de acceptant bij het accepteren van mobiele betaalproducten? Indien de acceptant betaalproducten in zijn winkel wil accepteren waarmee de consument met de mobiele telefoon kan afrekenen dan dient de acceptant aandacht te hebben voor de volgende aspecten: 1. Wat zijn de kosten? 2. Is de betaling gegarandeerd en zijn er evt. risico’s verbonden aan de acceptatie ? Bv. kan de betaling nog terug gedraaid worden door de consument? 3. Wanneer worden de betalingen overgemaakt op de rekening van de acceptant? Bij pinnen is dat op de dag nadat de transactie heeft plaatsgevonden. 4. Heeft de acceptant de mogelijkheid om te bepalen met welk betaalproduct bij voorkeur betaald wordt door de consument? 5. Hoe veilig is het betaalproduct? 6. Wat is de toegevoegde waarde om mobiel betalen te accepteren? Wil de acceptant bv. ook zijn spaarkaart toevoegen aan de mobiele telefoon van de consument OF wil de acceptant de consument op maat aanbiedingen versturen?

Acceptanten zullen bij het accepteren van mobiele betaalproducten alert moeten zijn op de kosten, veiligheid, verantwoordelijkheid ingeval van fraude of fouten, het moment waarop het geld binnenkomt etc.

22

4. SAMENVATTING ONTWIKKELINGEN BETAALPRODUCTEN De verschillende technische ontwikkelingen hebben effect op de omzetting van contante betalingen in bij winkels, horecagelegenheden en benzinestations naar elektronische betalingen. De één wat meer dan de ander. Hieronder zijn de verschillende ontwikkelingen nog eens samengevat. Welke betaalproducten helpen acceptanten naar minder contant?

Mate van geschiktheid voor bedragen: < €20,> €20,-

Betaalproduct Doorontwikkeling pinnen

1

Contactloze betalingen

Wallets

Diversen

Retour-pinnen Pinnen zonder PIN-code Contactloze bankpas Contactloze mobiele bankpas Google wallet Travik wallet Paypass service wallet Pre-paid Creditcards MiniTix PayPal Mobiel iDEAL

2

3 4 NVT

5

1

X

2

3 4 NVT

5

X

Verwachte effect op omzetting cash --> elektronische betalingen 1 2 3 4 5 X X

X

X

X

X

X

X

X X X

X X X

X

X X

X X X X

X X

X X

X

X X X

X X

Beschikbaarheid

Niet bekend Niet bekend Vanaf 2013 (verwachting) Q2-2013

Niet bekend Q2-2013 2013 Nu Nu Nu Nu: Alleen online Nu

1: ongeschikt , 5: zeer geschikt Welke betaalproducten helpen acceptanten naar minder contanten? Betaalproduct Doorontwikkeling pinnen

Contactloze betalingen

Toelichting

Retour-pinnen

Retour pinnen is alleen beschikbaar als voldaan wordt aan bepaalde voorwaarde. Deze zijn meer van toepassing in andere branches dan de supermarkt.

Pinnen zonder PINcode

De regelgeving is afgerond. De implementatie is nog niet gerealiseerd. Pinnen zonder PIN-code op basis van insteken van de pas is alleen beschikbaar voor Tolwegen en parkeren.

Contactloze bankpas

Eind 2012 zijn de eerste contactloze betaalautomaten beschikbaar. Vanaf Q2-2013 komen mobiele bankpassen beschikbaar. De planning voor de uitrol van contactloze bankpassen is nog niet bekend. De verwachting is dat ook deze in 2013 uitgeleverd zullen gaan worden.

Contactloze mobiele bankpas Wallets

Google wallet Travik wallet Paypass service wallet

Diversen

Prepaid Creditcards

MiniTix PayPal

Mobiel iDEAL

let op: het is niet de wallet die wordt geaccepteerd maar de betaalproducten in de wallet. De wallet helpt wel om meer contactloze mobielen betalingen te stimuleren omdat een wallet ook Value Added Services (VAS) kan leveren zoals loyalty, coupons etc.. Pre-paid is een betaalproduct dat voor een specifiek (beperkte) doelgroep bestemd is. Een beperkt aantal supermarkten accepteert creditcardbetalingen. Men rekent hiervoor soms een tarief, vanwege de hoge kosten van creditcards in vergelijking met een pinbetaling. In het algemeen worden creditcards meestal in specifieke branches geaccepteerd. Doordat het geen interbancair product is de penetratie aan consumenten en acceptanten laag. PayPal kan nog alleen gebruikt worden om (mobiel) online te betalen. Of met dit betaalproduct in Nederland ook aan de kassa betaald gaat worden kan worden is nog zeer de vraag. Mobiel iDeal is een online betaalproduct op de mobiele (smart) telefoon.

23

5. BETAALAUTOMATEN Alle betaalautomaten kunnen nu EMV betaalkaarten accepteren. Het oude product PIN is verdwenen en de nieuwe betaalproducten Maestro en V PAY hebben hun intreden gedaan. De introductie van deze nieuwe merken hebben het mogelijk gemaakt het pinnen verder te ontwikkelen. Een ontwikkeling die impact heeft op de betaalautomaat is het beschikbaar komen van contactloze betaalproducten. Dit kunnen fysieke contactloze passen zijn maar ook virtuele bankpassen in de mobiel. Beide kunnen alleen gelezen worden op betaalautomaten die contactloze (mobiele) betaalpassen kunnen accepteren. Alle leveranciers in Nederland zijn bezig om de contactloze betaalautomaten op de markt te brengen. De verwachting is dat vanaf Q3 2012 de eerste contactloze betaalautomaten beschikbaar zijn.

Betaalautomaten Om contactloze betalingen te accepteren heeft de acceptant een betaalautomaat nodig die (mobiele) contactloze passen kan accepteren. Een paar voorbeelden:

Het beschikbaar hebben van contactloze betaalautomaten is cruciaal voor de introductie van mobiel betalen met NFC smartphones. De banken (ABN AMRO, Rabobank en ING, in het samenwerkingsverband Sixpack) willen in Q2-2013 de mobiele contactloze pas lanceren. De verwachting is dat ook in 2013 de eerste contactloze (fysieke) betaalpassen uitgegeven worden door banken. Een nieuwe speler in het betaalautomaten landschap Tot op heden zijn de betaalautomaten in Nederland voorzien van software op de terminal. Deze software stelt de betaalautomaat in staat om op de juiste manier contact te leggen met de gewenste processor (Equens, Atos of CCVPay) voor de autorisatie van de EMV transactie. PayPlaza heeft er voor gekozen de software niet in de terminal te zetten maar centraal op het PayPlaza platform. Hier wordt dan op basis van het contract dat de acceptant met een acquirer heeft bepaald waar de autorisatie voor een transactie moet worden aangevraagd. De kenmerken van dit flexibele platform: 1. De acceptant heeft een grote keuzevrijheid van leveranciers, zoals het bedoeld is door SEPA: a. Vrije keuze van terminalleverancier voor een betaalautomaten park in heel Europa. b. Een bredere keuze van acquirers . Dit maakt het ook mogelijk in geval van storingen een tweede partij als fallback te hebben. 2. In heel Europa met hetzelfde kassasysteem en betaalterminal werken, waardoor kosten bespaart kunnen worden. 3. Nieuwe ontwikkelingen (oa. NFC, PayPal, MiniTix, Google) kunnen op afstand in de betaalautomaat worden geladen en daardoor sneller worden ondersteund.

Nieuwe partij in betaalautomatenland: Payplaza

24

4.

In geval van een kassa integratie zijn de kassa en betaalautomaat separaat gekoppeld aan het Payplaza platform. Daardoor is PCI/DSS geen probleem meer van de winkelvloer. Klantenbestand en betaal informatie worden hierdoor gescheiden.

PayPlaza is zelf geen betaalautomaten leverancier, maar kan haar software op een toenemend aantal betaalautomaten en andere betaaldevices beschikbaar stellen en werkt daarvoor samen met de bekende leveranciers. Op dit moment is de PayPlaza oplossing actief op ruim 700 locaties in Nederland.

6. WAT TE DOEN TEGEN OMZETVERLIES DOOR PINSTORINGEN?

Afbreukrisico: pinstoringen

Betalingen in de winkels worden steeds meer gepind. Daardoor wordt de afhankelijk van de techniek voor de retailer steeds groter. Storingen zijn niet te voorkomen omdat er onderhoud gepleegd moet worden (meestal ’s nachts) of omdar er iets mis of kapot gaat. Door het nemen van diverse maatregelen kan de impact van deze storingen beperkt blijven. Waar kunnen de storingsoorzaken zitten? De betaalketen bestaat uit diverse schakels. Indien één van deze schakels wegvalt of niet goed functioneert wordt dat als storing aangemerkt want er kan niet gepind worden. De storingen kunnen voorkomen in: 1. De winkel - De betaalautomaat - De aansluitdoos/modem - Intern netwerk 2. Het netwerk gedeelte 3. Betalingsverwerkers

De betaalketen

In 2011 zijn verschillende storingen opgetreden en gemeld zijn bij Connect (=registratie systeem voor storingen). Storingen die landelijke impact hadden waren: - 31 maart 2011: storing pinnen over internet (dus Equens) - 17 september 2011: ING via zowel Equens als CCV-Pay - 22 oktober 2011: Equens - 26-11 en 17-12: open internet

Meer informatie voor praktische tips over het voorkomen van storingen ga naar www.pinnenplus.nl

25

In het algemeen kan worden geconstateerd dat een probleem in de telecomverbinding vaker een storing veroorzaakt dan problemen bij bank of processor. Maatregelen om storingen te voorkomen of de impact te verminderen Naar aanleiding van het onderzoek naar de robuustheid van de pinketen, uitgevoerd door Mc Kinsey in 2009, hebben verschillende schakels in de betaalketen al op basis van de conclusies van het bovengenoemde rapport maatregelen genomen. Het voorkomen van storingen in de betaalketen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle schakels in deze keten. Hieronder staat vermeld welke maatregelen al genomen zijn of in ontwikkeling zijn om storingen te voorkomen dan wel de impact op omzetverlies zoveel mogelijk te beperken. Deze maatregelen zijn: 1. Betere communicatie bij verstoringen (CONNECT) Connect is een centraal meldingssysteem voor wijzigingen of verstoringen. Alle partijen in de betaalketen kunnen deelnemen aan Connect. De deelnemende partijen hebben de verplichting om: - Wijzigingen (gepland) in eigen domein te melden; - Verstoringen (niet gepland) in eigen domein te melden; - Verstoringen (niet gepland) in ander domein te melden. De acceptanten worden over deze wijzigingen en verstoringen via Betaalvereniging geïnformeerd. Connect heeft op dit moment in totaal 32 deelnemers en er zijn 31 acceptanten aangesloten. Terminalleveranciers Wederverkopers Datacomleveranciers Processoren Acquirers Issuers Totaal

7 7 6 3 7 2 32

2. Verbeteren Datacom op winkellocatie; Om de datacommunicatie op de winkel locatie te verbeteren wordt een aantal maatregelen getroffen: - De betaalvereniging geeft keurmerken af voor datacom netwerken tegen een minimale beschikbaarheideis - De datacom verbinding op locatie kan dubbel uitgevoerd worden zodat bij het falen van de ene verbinding de andere in werking treedt (Twinlink) - Beter meten van de feitelijk beschikbaarheid en naar aanleiding daarvan acties ondernemen.

Genomen maatregel om storingen en/of impact te beperken: 1. Betere communicatie bij verstoringen (CONNECT) 2. Verbeteren Datacom op winkellocatie; 3. Certificeren/standaardiseren kassakoppeling; 4. Verbeteracties Equens; 5. Uitgestelde pinbetaling.

26

3. Certificeren/standaardiseren kassakoppeling; De kassakoppeling is gebleken een zwakke schakel in de betaalketen te zijn. Om dit te voorkomen is inmiddels verplicht gesteled dat de kassaleveranciers/wederverkopers de kassakoppeling moeten laten goedkeuren. Tevens wordt gestreefd naar standaardisatie van de kassakoppeling door nu een Europese standaard voor kassakoppelingen te gebruiken het zogenaamde EPAS Retail protocol) 4. Verbeteracties Equens; Equens is een belangrijke transactie verwerker. Om een storingen zoveel mogelijk te voorkomen heeft Equens diverse maatregelen genomen op verschillende vlakken. - Verbeteringen escalatiemanagement o on site tweedelijns support o early incident warning verbeteringen o communicatie extern - Dynamic dual hosting - Gefaseerde invoering van nieuwe releases - Inrichting eigen “winkelstraat” voor productie pilots - Mogelijkheid externe partijen pre-productietesten - Verbeteringen in IT beheerprocessen 5. Uitgestelde pinbetaling. Indien de consument niet kan pinnen in de winkel heeft de acceptant nu al de mogelijkheid om gebruik te maken van een papieren “eenmalige Machtiging pin”. Dit is echter bewerkelijk en lastig voor acceptant en consument als er veel mensen aan de kassa staan. Daarom is er een onderzoek geweest naar mogelijk alternatieven. Een alternatief is de uitgestelde betaling is. Een uitgestelde pinbetaling is: een met een pincode geverifieerde betaling, uitgevoerd op een betaalautomaat met een Nederlandse bankpas welke op een later moment via de voor incasso bedoelde infrastructuur bij een voldoende bestedingsruimte op de betaalrekening van de consument als pinbetaling wordt verwerkt. Het invoeren van een uitgestelde pin-betaling heeft grote impact op de hele betaalketen. De impact wordt getoetst en aan een proof of concept wordt momenteel gewerkt.

Eenmalige machtiging pin kan gebruikt worden als de consument niet kan pinnen. Maar dat kan innovatiever