TE VEEL ZOUT IN ONZE VOEDING? Evaluatie van het zoutgehalte van 17 voedingswarencategorieën

TE VEEL ZOUT IN ONZE VOEDING?

Evaluatie van het zoutgehalte van 17 voedingswarencategorieën

Stichting van openbaar nut Paapsemlaan 20 – 1070 Brussel

© REPRODUCTIE TOEGELATEN MITS DUIDELIJKE BRONVERMELDING EN VOORAFGAANDE TOESTEMMING VAN DE UITGEVER

© OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO

1. Inleiding

Tafelzout bestaat hoofdzakelijk uit natriumchloride (NaCl). Het stelt de cellen in staat om de voedingsstoffen te absorberen, de afvalstoffen te elimineren en de geleiding van de zenuwinstroom te verzekeren. Fysiologisch heeft het menselijke organisme twee gram zout per dag nodig. Een teveel kan diverse gezondheidsproblemen1 veroorzaken, waarvan te hoge bloeddruk het belangrijkste is. Wanneer er te veel natrium aanwezig is, moet het geëlimineerd worden. Dat gebeurt via de urine. Om de nieren beter te doen werken, moet het hart meer werken en de bloeddruk dus ook verhogen. Het is die hoge bloeddruk die problemen met het hart en de bloedvaten (aderbreuk, hartinfarct, …) veroorzaakt en nierinsufficiëntie in de hand werkt, wat op zijn beurt voor ergere osteoporose zorgt. Zout kan ook een risicofactor zijn voor de kanker van de maag omdat een hoge concentratie ervan werkt als een "bijtende" stof en het slijmvlies van de maag aanvalt.2 Het consumeren van getransformeerde voedingsmiddelen die afkomstig zijn van de landbouwvoedingsmiddelenbedrijven maakt wel 70% uit van de voedselconsumptie. Volgens een OIVO-studie3 worden er meer bereide gerechten geconsumeerd door de gemiddelde en lage sociale groepen alsook door de jongeren uit hoge sociale groepen die vrijgezel zijn of leven in een gezin met 3 à 4 personen.

Die getransformeerde producten bevatten vaak te veel zout, wat de Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid heeft doen beslissen om het zoutprobleem in zijn Voeding- en Gezondheidplan op te nemen. Dat plan is gebaseerd op bestaande internationale initiatieven binnen de Europese Unie. Vanuit een meer algemeen oogpunt wil dit plan het gezondheidspeil van de Belgische bevolking opkrikken door het eetgedrag en het bewegen van individuele personen te analyseren. De doelstellingen van dit plan zijn: 1. Informeren en communiceren: de bevolking sensibiliseren met betrekking tot het belang van het aannemen van een gezonde leefstijl en voeding om de strijd aan te binden tegen overgewicht, zwaarlijvigheid en de risicofactoren van de chronische aandoeningen. 2. Maatregelen nemen om de bevolking tot goede eetgewoonten en tot het beoefenen van een fysieke activiteit te bewegen: een blijvende gedragsverandering teweegbrengen door middel van acties die op het individu en het kader afgestemd zijn.

1

https://portal.health.fgov.be/pls/portal/docs/PAGE/INTERNET_PG/HOMEPAGE_MENU/MIJNGEZONDHEID1_MENU/PRODUITSDECONSOMMATION1_MENU /ALIMENTATION1_MENU/PLANNUTRITIONSANTE1_MENU/INFOPOURPROFESSIONNELS1_MENU/INFOPOURPROFESSIONNELS1_DOCS/PNNS-B%20DEF.PDF http://www.who.int/dietphysicalactivity/reducingsaltintake_EN.pdf http://www.wikipedia.org 2

Stichting tegen kanker, http://www.cancer.be/index.php?option=com_content&task=view&id=3361&Itemid=3533

3

Les plats préparés / De bereide gerechten, Marc Vandercammen en Hélène Aupaix, OIVO, November 2006.

2

Om aan de eisen van dit plan te voldoen, hebben de producenten zich ertoe verbonden om het zoutgehalte van hun producten te verminderen. Een werkgroep werd opgericht om dit initiatief aan te moedigen.

In het kader van deze globale denkoefening heeft de overheid aan het OIVO de opdracht gegeven voor deze studie, die bedoeld is om • •

De hoeveelheid zout controleren die aanwezig is in producten die van de verwerking van landbouwvoedingsmiddelen afkomstig zijn; Nagaan of dat zoutgehalte in overeenstemming is met de gezondheidsvoorschriften en de verbintenissen die de producenten hebben aangegaan.

De studie zal in twee fasen uitgevoerd worden om de evolutie van de situatie op het vlak van zoutconsumptie en meer in het bijzonder van het zoutgehalte in de voedingsproducten te kunnen evalueren. Dit rapport heeft dus betrekking op het eerste deel van het onderzoek en wordt opgesplitst in twee delen: • • •

Methodologie: beschrijving van de werkmethode die voor deze studie gebruikt werd Resultaten: analyse van de verzamelde gegevens Conclusies: voorstelling van de waarnemingen die opnieuw bekeken zullen worden in het tweede deel van het onderzoek.

3


3. Actoren uit de privésector tot een engagement bewegen: de privésector aansporen tot acties om efficiënt bij te dragen aan het halen van de streefdoelen en het realiseren van de punten uit het Voeding- en Gezondheidplan. 4. Maatregelen nemen die op specifieke groepen gericht zijn: via aangepaste acties op bepaalde bevolkingsgroepen mikken die specifieke voedingsbehoeften en problemen hebben welke een bijzondere aanpak vereisen, zoals het geval is voor baby’s en kleine kinderen, voor de adolescenten, voor de vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven en voor de bejaarden. 5. Ondervoeding voorkomen en aanpakken: acties uitwerken die het ondervoedingprobleem aanpakken in de ziekenhuizen, de rusthuizen en via de thuiszorg. 6. De voedingsaanvoer van de bevolking evalueren: de specifieke domeinen afbakenen waarvoor de methodologie verbeterd kan worden om de aanvoer van voedingsmiddelen en voedingsstoffen te evalueren daar waar de gegevens vandaag de dag nog ontbreken. 7. Het wetenschappelijk onderzoek over voeding en eetgedrag stimuleren: de prioriteitdomeinen identificeren voor het steunen van onderzoek naar voeding en eetgedrag.


2. Methodologie

In het kader van deze studie werd een steekproef onderzocht van 775 producten, verdeeld in 17 categorieën en 136 subcategorieën. De zoutsamenstelling van deze producten werd opgezocht op de etiketten bij bezoeken in drie grote distributieketens. De 17 categorieën werden bepaald op basis van een lijst die werd verstrekt door de FOD Volksgezondheid, waar de verse producten (groenten, fruit, vers vlees en verse vis) werden uit weggelaten: • • • • • • • • • • • • • • • • •

Brood & Afgeleide producten Ontbijtgranen Zuivelproducten Drank Vetten & Oliën Vis & Afgeleide producten Groenten & Fruit Vlees & Afgeleide producten Vervangproducten voor vlees Producten afgeleid van aardappelen Bereide gerechten Salades Sauzen Snacks Soepen Producten afgeleid van granen Fastfood

De producten werden gekozen op basis van die lijst, • • •

door de inventaris op te maken van het bestaande aanbod voor elke productcategorie door de productsoorten te identificeren die de marktleider zijn (of het meest geconsumeerd worden) door de merken te identificeren die voor elk producttype de marktleider zijn

De opzoekingen gebeurden door ofwel de marketingtijdschriften te raadplegen die in het documentatiecentrum van het OIVO beschikbaar zijn, ofwel door op het internet (waaronder de website van het NIS) te gaan kijken, of nog door bezoeken op de verkooppunten te organiseren. Om een gegevensopneming te kunnen doen, werd een enquêteformulier uitgewerkt dat de volgende elementen bevat: • streepjescode • productcategorie • gamma en type product • merk • handelsbenaming • type verpakking • opgegeven gewicht

4

Die gegevensopnemingen werden uitgevoerd in de vorm van een STORE CHECK, tussen 2 februari 2009 en 5 mei 2009. Wat het zoutgehalte betreft vermeldden de meeste etiketten het natriumgehalte. Er werd daarom een vermenigvuldigingsfactor van 2,54 gebruikt om voor elk voedingsproduct een zoutgehalte te hebben en dat te kunnen vergelijken met de aanbevolen dagelijkse dosis, die de 6g zout per dag4 niet mag overschrijden. Vanwege de vertrouwelijkheid en met het oog op de reproduceerbaarheid van de analyse wordt in dit rapport geen enkel merk en geen enkele plaatsnaam genoemd.

4

Nationaal Voeding-Gezondheidplan, FOD Gezondheid https://portal.health.fgov.be/portal/page?_pageid=56,7422388&_dad=portal&_schema=PORTAL

Merk op: de Wereldgezondheidsorganisatie doet zelfs aanbevelingen om de 5g zout per dag niet te overschrijden: http://www.who.int/dietphysicalactivity/reducingsaltintake_EN.pdf

5


Daar hebben wij nog gegevens aan toegevoegd over de voedingswaarde-etikettering: • gewichtaanduiding: Ja/Nee • aanduiding van zoutgehalte: Ja/Nee • zoutgehalte • aanwezigheid van een claim betreffende het zoutgehalte • plaats • datum • prijs


3. Resultaten

Vertrekkend van de verzamelde gegevens en volgens de eerder beschreven methodologie werden diverse analyses gemaakt: •

etikettering van de producten: evaluatie, per categorie en per merk, van het aantal producten dat een aanduiding over het zoutgehalte verstrekt

•

zoutgehalte: berekening van het zoutgehalte (gemiddelde en de modelvork5) van de productcategorieën en -subcategorieën.

Hierna volgen de resultaten van enkele van die analyses.

I. VERBORGEN ZOUT / ZICHTBAAR ZOUT Door het gemiddelde van de zoutgehalten van de categorieën te berekenen kan bepaald worden welke de meest gezouten producten zijn. Daarbij zijn er die effectief zout smaken (spek, bacon, gekruide worst, ...) of waarop het zout zichtbaar aanwezig is (zoute chips, gezouten boter, fastfoodfrieten, ...), maar andere lijken veel minder zout hoewel ze toch een hoog zoutgehalte hebben (sauzen, garnaalsalade, kipfilet, brood, ...). Het komt door die vaststelling dat de subcategorieën van voedingsproducten in 2 groepen geklasseerd worden naargelang het zout zichtbaar of verborgen is. In de onderstaande tabel werden enkel de subcategorieën in beschouwing genomen die een zoutgehalte hebben ≥ 1.5 gram per 100 gram product. Bedenk wel dat het hier om een interpretatie gaat aangezien dat klassement afhankelijk is van de perceptie van de zoute smaak door de consument.

5

6

De modelvork geeft de spreiding tussen het laagste en het hoogste zoutgehalte aan in een gegeven groep (hier een categorie voedingsproducten).

ZICHTBAAR ZOUT rauwe ham (Serrano, ...) droge worst Salami spek(blokjes) gerookte vis bacon Paté smeltkaas gezouten boter worst (ham, enz.) zoute koekjes gerookte zalmsalade zout tussendoortje (frikadel,...) harde kaas chips croque-monsieur

Subcategorie mosterd americainsaus ketchup pesto fastfoodsauzen kipfilet garnaalsalade vleessalade hamburgers tomatensaus kerriesaus Gekookte ham kalkoenfilet kant-en-klare sauzen tofu cracottes vinaigrette surimisalade kip met kerriesalade tonijnsalade mayonaise bearnaisesaus brood

Zoutgehalte (g/100g) 3,61 3,30 2,60 2,53 2,28 2,14 2,02 1,95 1,91 1,90 1,87 1,84 1,78 1,77 1,77 1,75 1,69 1,68 1,67 1,63 1,58 1,49

Tabel 1: Subcategorieën voedingsproducten waarvan de zoute smaak duidelijk is (zichtbaar zout) of waarvan men niet vermoedt dat ze zo een hoog zoutgehalte hebben (verborgen zout).

De smaak en/of het uitzicht zijn dus geen betrouwbare elementen voor het evalueren van het zoutgehalte. Bepaalde voedingsproducten lijken sterk gezouten en zijn dat ook effectief, maar andere lijken minder zout terwijl ze toch een hoog zoutgehalte hebben.

II. DE MEEST GEZOUTEN PRODUCTEN Wanneer te veel natrium geconsumeerd wordt, kan dat nefaste gevolgen hebben voor de gezondheid in de vorm van hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en ook mogelijk maagkanker en osteoporose. Het is dus belangrijk de zoutconsumptie terug te schroeven en de aanbeveling na te leven, die luidt: niet meer dan 6g zout per dag. Een aantal voedingsproducten hebben een heel hoog zoutgehalte. De 20 meest gezouten artikelen onder de 775 bestudeerde producten worden opgesomd in de tabel die volgt.

7


Subcategorie

VERBORGEN ZOUT Zoutgehalte (g/100g) 5,07 4,53 3,37 3,32 2,91 2,82 2,50 2,27 2,22 2,22 2,17 2,02 2,00 1,90 1,82 1,70

x 2,54


Product 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Auvergne droge worst Parmaham Zwarte Woudham Bayonneham Americain minuutsaus paté met champignons licht gekruide, gepaneerde sojanuggets droge worst met noten weinig pikante mosterd chorizo salami zonder look extragerookt spek gezouten ontbijtspek ketchup gerookt bacon gerookte spekblokjes barbecuesaus kerriesaus Schotse gerookte zalm Weense worstjes

NATRIUM gehalte

ZOUT gehalte

(in g/100g of ml product) 2,2 2,16 1,97 1,88 1,88 1,8

(in g/100g of ml product) 5,57 5,46 4,98 4,76 4,76 4,55

1,75

4,43

1,67 1,6 1,5 1,5 1,48 1,48 1,38 1,37 1,3 1,26 1,26 1,20 1,2

4,23 4,05 3,80 3,80 3,74 3,74 3,50 3,47 3,29 3,20 3,20 3,04 3,04

Subcategorie

Alternatief6

droge worst rauwe ham rauwe ham rauwe ham americainsaus patés tofu droge worst mosterdsaus droge worst salami spek(blokjes) spek(blokjes) ketchupsaus bacon spek(blokjes) fastfoodsauzen fastfoodsauzen gerookte vis worst (ham, ...)

Tabel 2: links de natrium- en zoutgehalten van de 20 meest gezouten producten. Rechts de categorieën waartoe die producten behoren. Werden als alternatief beschouwd: elke keuzemogelijkheid, binnen de categorie, voor een product met aanzienlijk minder zout (verschil in min ≥ 15%).

Deze tabel toont duidelijk dat de fijne vleeswaren en de sauzen de "risicoproducten" zijn. Ze moeten daarom niet helemaal uit onze voeding geweerd worden, maar hun consumptie moet toch sterk gematigd worden. De consument heeft meerdere mogelijkheden om de hoeveelheid zout terug te schroeven: -

6

kiezen voor de producten die hierboven als minder gezouten alternatief opgegeven worden: • een ander merk voor een zelfde product • een ander type voedingsproduct in dezelfde productcategorie (bijv.: voor de categorie "droge worsten" chorizo nemen in plaats van Auvergne droge worst)

geeft aan dat er in de categorie een minder gezouten alternatief bestaat; product.

8

geeft aan dat er geen minder gezouten alternatief bestaat voor dit

-

wanneer mogelijk zelf zijn eten klaarmaken en zo de hoeveelheid toegevoegd zout onder controle houden (voor de opgesomde producten bijvoorbeeld zelf de sauzen maken).

III. KLASSERING PER CATEGORIE Om een beter zicht te hebben op de hoeveelheid zout die in onze voeding aanwezig is, geeft de hierna volgende tabel het gemiddelde en de modelvork tussen het laagste en hoogste zoutgehalte van de 136 subcategorieën. Even herhalen dat de modelvork het mogelijk maakt om de verdeling van het zoutgehalte te bepalen rond de gemiddelde waarde. In de onderstaande tabel, bijvoorbeeld, geldt voor de rauwe hammen dat ongeveer 2/3 van de voedingsproducten uit die subcategorie een zoutgehalte hebben tussen 4,706g per 100g (5,068 - 0,362) en 5,43g per 100g (5,068 + 0,362). Nog in die tabel geeft een kolom aan of er binnen de categorie een keuze mogelijk is die het zoutgehalte aanzienlijk verlaagt (vermindering ≥15%).

7

categorie

subcategorie

Vlees & Afgeleide producten Vlees & Afgeleide producten Sauzen Vlees & Afgeleide producten Vlees & Afgeleide producten Sauzen Vis & Afgeleide producten Vlees & Afgeleide producten Sauzen Sauzen Vlees & Afgeleide producten Fastfood Zuivelproducten Vetten & Oliën Vlees & Afgeleide producten Snacks Vlees & Afgeleide producten Vlees & Afgeleide producten Salades

Rauwe ham Droge worst Mosterd Salami Spek(blokjes) Americain Gerookte vis Bacon Ketchup Pesto Paté Sauzen Smeltkaas Gezouten boter Worst (ham, enz.) Zoute snacks: zoute koekjes Kipfilet Verse worst Garnaalsalade

mogelijke Gemiddelde zout model alternatief (g per 100g of vermindering 7 vork 8 100ml product)

5,068 4,529 3,605 3,373 3,319 3,302 2,910 2,815 2,600 2,530 2,505 2,277 2,270 2,224 2,222 2,168 2,142 2,100 2,024

0,362 0,924 0,626 0,386 0,587 2,057 0,179 0,564 0,556 0,669 1,788 0,791 0,669 1,098 0,486 0,618 0,144 0 0

geeft aan dat er een minder gezouten alternatief bestaat binnen de categorie; product bestaat; 8

32% 22% 20% 33% 61% 28 % 38% 42% 73% 41% 52% 41% 51%

geeft aan dat er geen minder gezouten alternatief voor dit

Houdt rekening met het verschil, in percent, tussen de meest en minst gezouten producten in de subcategorie.

9


Merk ook op in de bovenstaande tabel dat de zoutgehalten uitgedrukt zijn per 100g (of 100ml) product. In een maaltijd kom je sneller en gemakkelijker aan 100g fijne vleeswaren dan aan 100g of 100ml saus.

Salades


Snacks Salades Vlees & Afgeleide producten Sauzen Zuivelproducten Sauzen Vlees & Afgeleide producten Snacks Vlees & Afgeleide producten Vervangproducten voor vlees Sauzen Ontbijtgranen Bereide gerechten Sauzen Salades Salades Salades Sauzen Brood & Afgeleide producten Bereide gerechten Zuivelproducten Sauzen Groenten & Fruit Bereide gerechten Brood & Afgeleide producten Fastfood Fastfood Zuivelproducten Bereide gerechten Ontbijtgranen Soepen Vervangproducten voor vlees Salades Sauzen Soepen Vlees & Afgeleide producten Vis & Afgeleide producten Sauzen Sauzen Ontbijtgranen Soepen

10

Salade van gerookte zalm Zoute snacks: gezouten tussendoortjes Vleessalade Hamburgers Tomatensaus Harde kaas Kerriesaus Gekookte ham Zoute snacks: chips Kalkoenfilet Tofu Kant-en-klare sauzen Gewone cracottes Croque-monsieur Vinaigrette Surimisalade Kip met kerriesalade Tonijnsalade met mayonaise Bearnaise Brood Sandwich Zachte kaas Aioli Vegetarische bereidingen Pizza Geroosterde boterhammen Fingerfood Burgers Verse kaas Tortilla Gewone beschuiten Soep in blik Quorn Tonijn-cocktailsalade Mayonaise Diepgevroren soep Gepaneerde bereidingen Vis in blik Bechamel Saus in poedervorm Cornflakes Soep in pakjes

2,024

0

1,999

0,101

1,948 1,910 1,898 1,898 1,872 1,836 1,825 1,784 1,773 1,771 1,749 1,700 1,687 1,682 1,670 1,632 1,581 1,486 1,392 1,387 1,350 1,349 1,308 1,273 1,251 1,207 1,200 1,190 1,128 1,096 1,075 1,075 1,063 1,063 1,054 1,022 1,012 1,012 1,001 0,995

0,250 0,197 0,179 0,101 0,000 0,074 0,455 0,125 1,329 0 0,077 0,141 0,497 0,125 0,143 0,161 0,662 0,597 0,894 0,152 0 0,153 0,171 0,313 0,260 0,209 0,000 0,226 0,400 0,386 0,483 0,268 0,257 0,389 0,219 0,157 0 0,204 0,635 0,175

17%

39%

70% 100%

50%

46% 65% 63% 21% 23% 38% 56% 44% 36% 30% 42% 50% 86% 30% 39% 51% 42% 44% 41% 98% 27%

Snacks Bereide gerechten Drank Bereide gerechten Fastfood Ontbijtgranen Snacks Groenten & Fruit Producten afgeleid van aardappel Producten afgeleid van aardappel Vis & Afgeleide producten Fastfood Fastfood Producten afgeleid van granen Vetten & Oliën Vetten & Oliën Brood & Afgeleide producten Snacks Producten afgeleid van granen Fastfood Zuivelproducten Zuivelproducten Groenten & Fruit Zuivelproducten Zuivelproducten Zuivelproducten

36%

Kroketten

0,978

0,145

Quiches/zoute taarten Melk in poedervorm Verse soep Bakken & braden

0,955 0,949 0,942 0,902

0,387 0,089 0,126 0,714

100%

Gedehydreerde puree

0,863

0,373

78%

Gedehydreerde soep Zoetzure saus Soep in Tetrapack Groenten in bokaal Groenten in blik Gesuikerde snacks: zoete koekjes Pasta's Groentesap Bereid gerecht Potatoes Graanrepen Gesuikerde snacks: wafels Diepgevroren bereide groenten Diepgevroren bereide aardappelen

0,849 0,848 0,843 0,784 0,779

0,119 0,590 0,175 0,044 0,635

35% 66% 62%

0,762

0,234

57%

0,756 0,750 0,719 0,654 0,626 0,616

0,155 0 0,252 0,688 0,114 0,130

49%

0,614

0,128

33%

0,612

0,108

Vers bereide aardappelen

0,565

0,626

78%

Diepgevroren vis Ontbijt Salades

0,555 0,533 0,480

0,404 0,480 0,276

100% 78% 100%

Verse pasta voor bereiding

0,380

0,179

50%

Minarine Zachte boter Taarten Gesuikerde snacks: chocolade en snacks met chocolade

0,367 0,349 0,329

0,197 0,136 0,250

55% 42% 70%

0,308

0,188

96%

Maïzena

0,253

0,000

Desserts Melk Yoghurt Eenvoudig bereid fruit Desserts op melkbasis Roomijs op melkbasis Slagroom

0,188 0,159 0,148 0,146 0,139 0,134 0,127

0,240 0,055 0,030 0,133 0,064 0,048 0

61%


Producten afgeleid van aardappel Bereide gerechten Zuivelproducten Soepen Vetten & Oliën Producten afgeleid van aardappel Soepen Sauzen Soepen Groenten & Fruit Groenten & Fruit

98%

69% 85% 33% 33%

33%

100% 50% 37% 99% 75% 59%

11


Zuivelproducten Drank Vetten & Oliën Drank Groenten & Fruit Groenten & Fruit Zuivelproducten Producten afgeleid van aardappel Zuivelproducten Groenten & Fruit Groenten & Fruit Drank Producten afgeleid van granen Producten afgeleid van granen Groenten & Fruit Ontbijtgranen Ontbijtgranen Drank Producten afgeleid van granen Drank Drank Producten afgeleid van granen Drank Drank Drank Producten afgeleid van aardappel Vetten & Oliën Producten afgeleid van granen

Keukenroom Sojadrink Margarine Energiedrank Fruit in bokaal Fruit in blik Verse kaas

0,127 0,127 0,122 0,116 0,114 0,113 0,109

0 0 0,112 0,086 0,131 0,129 0,077

90% 68% 100%

Diepvriesfrieten

0,099

0,080

100%

Melkdrank Bereid fruit met groenten Vers bereide groenten Ice Tea

0,087 0,070 0,061 0,052

0,053 0,013 0,021 0,042

100% 33% 39% 75%

Rijst

0,046

0,069

98%

Ebly

0,046

0,000

0,042

0,015

51%

0,035 0,029 0,018

0,000 0,020 0,021

80% 95%

Pasta's

0,016

0,013

100%

Water met fruitsmaak Coca

0,016 0,013

0,019 0,013

87% 100%

Meel

0,013

0,012

100%

Limonade Plat water Vruchtensap

0,008 0,003 0,002

0,015 0,004 0,003

100% 88% 100%

Verse aardappelen

0,002

0,003

100%

Olie

0

0

Griesmeel

0

0

Eenvoudige diepvriesgroenten Cracottes zonder zout Beschuiten zonder zout Spuitwater

94%

Tabel 3: gemiddelden en modelvorken van de zoutgehalten van de 136 subcategorieën van producten. Werd beschouwd als alternatief: elke mogelijkheid binnen de categorie om een product te vinden dat ≥15% minder zout bevat. De laatste kolom toont het verschil (in percent) tussen het meest gezouten en het minst gezouten product van de subcategorie.

Opmerking: het is belangrijk niet te vergeten dat het zoutgehalte in deze tabel uitgedrukt is in gram per 100g of 100ml product. Aangezien van bepaalde producten grotere hoeveelheden geconsumeerd worden dan van andere, is het van essentieel belang dat met deze factor rekening gehouden wordt bij het evalueren van de dagelijkse zoutconsumptie. Een voorbeeld: ondanks het feit dat brood relatief minder zout is (met minder grammen zout per 100g product) dan kerriesaus, bevatten 2 sneden brood (60g) meer zout (nl. 0,89g) dan een portie kerriesaus (van 30g met 0,56g zout).

12

De producten zoals bieren, wijnen, alcoholische producten, eieren en verse producten (10 categorieën in totaal) verstrekken geen gegevens over het zoutgehalte en werden bijgevolg in deze tabel niet mee in acht genomen.

In die optiek wordt elke categorie onderzocht, rekening houdend met: • de gemiddelde zoutgehalten van hun subcategorieën (in g per 100g product) • het aantal subcategorieën dat een minder gezouten alternatief aanbiedt (in %) en de maximaal mogelijke vermindering van de zoutconsumptie binnen de categorie (verschil in % tussen de meest en de minst gezouten producten). Hierna volgen de becommentarieerde resultaten: • Brood & Afgeleide producten:

- voedingsproducten met kleine tot middelmatige 9 hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,329g (taarten) en 1,486g (broden). - alternatief mogelijk voor 100% van de subcategorieën (3/3): tot 70% minder zout.

• Ontbijtgranen:

- voedingsproducten met kleine tot middelmatige hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,029g en 1,749g. De minst gezouten voedingsproducten zijn de cracottes en beschuiten "zonder zout". - 67% van de subcategorieën (4/6) bieden een alternatief: mogelijk tot 98% minder zout (cornflakes). De andere 2 subcategorieën bevatten niet genoeg producten om de mogelijkheid van een alternatief te bieden.

• Zuivelproducten: - voedingsproducten met kleine tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,087g (melkdranken) en 2,27g (smeltkazen). De meest gezouten subcategorieën zijn de kazen. - 69% van de subcategorieën (9/13) bieden een alternatief met minder zout: tot 100% minder zout. Drie subcategorieën bevatten niet genoeg producten om een alternatief te kunnen bieden en de laatste subcategorie (keukenroom) onderscheidt zich door onvoldoende voedingswaardegegevens (1 product op 4). Drank: - voedingsproducten met kleine tot middelmatige hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,002g en 0,75g (groentesap).

•

- alternatief mogelijk voor 80% van de subcategorieën (8/10): tot 100% minder zout. De andere twee categorieën (groentesap en sojadrink) bevatten te weinig producten om een alternatief voor te stellen. • Vetten & Oliën: - voedingsproducten met heel kleine tot middelmatige hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0g (olie) en 0,09g (gezouten boter). - alternatief mogelijk voor 83% van de subcategorieën (5/6): tot 100% minder zout. De oliën stellen geen alternatief voor doordat de hoeveelheid zout die erin voorkomt nihil is. • Vis & Afgeleide producten: - voedingsproducten met middelmatige tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,555g en 2,91g.

9

Typering volgens de zoutgehalten (Tsel ) :

-

heel kleine hoeveelheid zout: 0g ≤ Tsel ≤ 0,1g kleine hoeveelheid zout: 0,1g ≤ Tsel ≤ 0,5g middelmatige hoeveelheid zout: 0,5g ≤ Tsel ≤ 1,5g grote hoeveelheid zout: 1,5g ≤ Tsel

13


Vanuit een ander oogpunt kan die analyse vervolledigd worden door per categorie de zoutgehalten in de voedingsproducten en de mogelijke alternatieven te bestuderen.

- alternatief mogelijk voor 66% van de subcategorieën (2/3): tot 100% minder zout. De derde categorie (gerookte vissen) bevat niet genoeg producten om een alternatief te kunnen voorstellen. • Groenten & Fruit: - voedingsproducten met kleine tot middelmatige hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,042g en 1,349g.


- alternatief mogelijk voor 80% van de subcategorieën (8/10): tot 100% minder zout. De andere twee categorieën (fruit in blik en groenten in bokaal) bevatten genoeg producten die voor het grootste deel goed geëtiketteerd zijn. Het is dus het gebrek aan verschil tussen de zoutgehalten van de producten in die subcategorieën dat aan de basis ligt van het ontbreken van een alternatief. • Vlees & Afgeleide producten: - voedingsproducten met middelmatige tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 1,054g (gepaneerde bereidingen) en 5,068g (rauwe ham). - alternatief mogelijk voor 54% van de subcategorieën (7/13): tot 41% minder zout. De andere categorieën bevatten ofwel te weinig geëtiketteerde producten (verse worsten, hamburgers, kalkoenfilets) of de producten vertonen gelijkaardige zoutgehalten (gekookte ham, rauwe ham, kipfilets). • Vervangproducten voor vlees: - voedingsproducten met middelmatige tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 1,075g en 1,773g. - alternatief mogelijk in alle gevallen (2/2): tot 100% minder zout. • Producten afgeleid van aardappelen: - voedingsproducten met heel kleine tot middelmatige hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,002g en 0,978g. - alternatief mogelijk voor alle subcategorieën (6/6): tot 100% minder zout. • Bereide gerechten: - voedingsproducten met middelmatige tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,719g en 1,7g. - alternatief mogelijk voor 86% van de subcategorieën (6/7): tot 69% minder zout. De laatste categorie (croque-monsieur) bevat niet genoeg producten om een alternatief voor te stellen. • Salades: - voedingsproducten met middelmatige tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 1,075g en 2,024g. - alternatief mogelijk voor 29% van de subcategorieën (2/7): tot 30% minder zout. Voor de salades bevatten alle bestudeerde subcategorieën maar weinig producten. Voor twee ervan is de steekproef voldoende groot om al een alternatief voor te stellen, maar voor de andere vijf is dat niet het geval. • Sauzen:

- voedingsproducten met middelmatige tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,848g en 3,605g. - alternatief mogelijk voor 64% van de subcategorieën (9/14): tot 66% minder zout. De andere categorieën bevatten ofwel te weinig producten of ze vertonen gelijkaardige zoutgehalten tussen hun producten (tomatensauzen, kant-en-klare sauzen).

• Snacks:

- voedingsproducten met kleine tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,308g en 2,168g. Hier kan het onderscheid gemaakt worden tussen de hoeveelheid zout in de zoete snacks (0,308g tot 0,762g) en die in de zoute snacks (1,825g tot 2,168g). - alternatief mogelijk voor 83% van de subcategorieën (5/6): tot 93% minder zout. De gezouten tussendoortjes bieden geen minder zout alternatief omdat de producten in die categorie een gelijkaardig zoutgehalte hebben.

• Soepen: - voedingsproducten met middelmatige hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0,843g en 1,096g. - alternatief mogelijk voor 83% van de subcategorieën (5/6): tot 62% minder zout. Geen alternatief voor de verse soepen want ze bevatten een gelijkaardige hoeveelheid zout.

14

• Producten afgeleid van granen: - voedingsproducten met heel kleine tot kleine hoeveelheid zout: zoutgehalten tussen 0g en 0,380g.

• Fastfood: - voedingsproducten met kleine tot grote hoeveelheid zout: zoutgehalte tussen 0,188g en 2,277g. Hier moeten we onderstrepen dat we producten vergelijken die verschillend zijn, maar die allemaal uit de snelle restauratie afkomstig zijn. Het is dus normaal dat het zoutgehalte heel sterk varieert. - alternatief mogelijk voor alle categorieën (7/7): tot 100% minder zout. Uit deze analyse blijkt dat: •

Bepaalde categorieën van voedingsproducten veel meer gezouten zijn dan andere: de grafiek die volgt herneemt de categorieën en geeft in bordeaux het zoutgehalte aan van de voedingsproducten in die categorieën. Deze visuele voorstelling maakt het mogelijk om te zien dat de categorie "vlees en afgeleide producten" producten aanbiedt die meer gezouten zijn dan die in de categorie "producten afgeleid van granen".

Zout dat in de categorie aanwezig is Vlees & Afgeleide producten Sauzen Vervangproducten voor vlees Fastfood Brood & Afgeleide producten Vis & Afgeleide producten Zuivelproducten Vetten & Oliën Snacks Ontbijtgranen Salades Bereide gerechten Groenten & Fruit Soepen Producten afgeleid van aardappelen Drank Producten afgeleid van granen 0 gr

1 gr

2 gr

3 gr

4 gr

5 gr

6 gr

Figuur 1 : spreiding van zoutgehalten per productcategorie.

15


- alternatief mogelijk voor 57% van de subcategorieën (4/7): tot 100% minder zout. Van de andere drie subcategorieën bevatten er twee niet genoeg producten (maïzena en ebly) en biedt de laatste (griesmeel) geen minder zout alternatief omdat haar zoutgehalte 0g bedraagt.


• In bepaalde categorieën een drastischere vermindering van de hoeveelheid zout mogelijk is dan in andere: in de bovenstaande grafiek visualiseren de gekleurde balken de verschillen10 tussen de zoutgehalten van de producten binnen elke categorie. Hoe langer de balk, hoe meer hoeveelheid zout verkleind kan worden door te kiezen voor een alternatief product binnen de categorie. Bijvoorbeeld: voor de categorie "Vlees en afgeleide producten" is het mogelijk om de hoeveelheid zout tot vijfmaal kleiner te maken door dat voedingsproduct te kiezen. Omgekeerd betekent een korte balk dat de categorie niet veel alternatieven voorstelt voor het terugschroeven van de hoeveelheid zout. Dat is het geval voor de categorieën "Vetten & Oliën", "Soepen" en "Producten afgeleid van granen". Wat deze grafiek niet toont maar wat uit de vorige analyse op te maken is, is dat bepaalde subcategorieën binnen een categorie geen alternatief bieden. Dat is het geval voor het vlees, de salades en de producten afgeleid van granen. In die categorieën stellen minder dan 70% van hun subcategorieën zelf een alternatief met minder zout voor.

IV. MODELMENU'S De zoutconsumptie kan voedingsproduct per voedingsproduct geëvalueerd worden, maar er moet ook een waarde aan toegekend worden in de context van de samenstelling van de eetpatronen die mensen hebben. Als voorbeeld worden hierna enkele modelmenu's opgegeven, met vermelding van hun zoutgehalte.

1. Ontbijt BRITS ONTBIJT

BROOD / KAAS Zoutgehalte Gewicht (g)

Gewicht

Zoutgehalte (g)

1 ei (*)

60g

0,19

2 sneetjes bruin boerenbrood

60g

0,76

2 sneetjes toast

60g

0,82

Harde kaas

35g

0,66

2 plakjes bacon

50g

1,25

1 portie bonen in tomatensaus

150g

0,6

1 portie boter

10g

0,01

1 glas sinaasappelsap

200ml

0,006

1 kop thee (**)

150ml

0

hoeveelheid zout

10

2,876g

Berekend op basis van het minimum en het maximum van de categorie.

16

1 portie minarine

10g

0,05

1 verse kaas

125g

0,13

1 kop koffie (*)

150 ml

0,009

hoeveelheid zout

1,609g

BROOD / JAM Zoutgehalte Gewicht (g)

1 portie cornflakes

60g

Halfvolle melk

200ml


200ml

hoeveelheid zout

1,08

Gewicht

Zoutgehalte (g)


60g

0,759

0,254

1 portie jam

30g

0,0012

0,006

1 yoghurt

125g

0,19


200 ml

0,006

1 kop koffie (*)

150 ml

0,009

1,34g

hoeveelheid zout

0,969g

Tabel 4: voorbeelden van ontbijten, gerangschikt van meest gezouten naar minst gezouten. (*) Omdat het zoutgehalte niet vermeld wordt op de verpakkingen van eieren of van koffie, worden die waarden gehaald uit de tabel die Nubel hanteert, in acht nemend dat het ei als omelet geconsumeerd wordt. (**) Er werd geen informatie gevonden over het zoutgehalte van een kop thee.

2. "Zoete tussendoortjes"

Gewicht Zachte cake met chocolade Tetrapack melkchocoladedrink hoeveelheid zout

32g 200ml

Gewicht 1 graanreep 1 melkdrank met rode vruchten hoeveelheid zout

25g 200 ml

Zoutgehalte (g) 0,38 0,25 0,63g Zoutgehalte (g) 0,19 0,202 0,392g

Gewicht 2 koekjes met vanillecrème ice tea hoeveelheid zout

40g 200ml

Gewicht 1 banaan (*) Tetrapack sinaasappelsap hoeveelheid zout

100g 200ml

Zoutgehalte (g) 0,246 0,202 0,448g Zoutgehalte (g) 0,0001 0,002 0,0021g

Tabel 5: voorbeelden van tussendoortjes, gerangschikt van meest gezouten naar minst gezouten. (*) Omdat het zoutgehalte niet vermeld wordt op de verpakking van bananen, wordt deze waarde gehaald uit de tabel die Nubel hanteert.

17


ONTBIJTGRANEN

3. Middagmaal


FASTFOOD Gewicht

KLEINE RESTAURATIE (BELEGDE BROODJES) Zoutgehalte Gewicht (g)

Zoutgehalte (g)

1 burger

205g

2,6

1 croque-monsieur

200g

3,6

1 middelmatige portie frieten

114g

1,3

1 portie "tarte normande"

100g

0,50

1 portie kerriesaus

25ml

0,8

1 pils (*)

330ml

0,002

1 chocolademuffin

82g

1

1coca-light

330ml

0

hoeveelheid zout

5,70g

hoeveelheid zout

BEREIDE GERECHTEN

4,102g PICKNICK

Zoutgehalte Gewicht (g)

Gewicht

Zoutgehalte (g)

spaghetti bolognèse

450g

3,53


1 spuitwater

500ml

0,05

1 portie kip met kerriesaus

50g

0,88

1 chocoladepudding

115g

0,18

1 aardbeienyoghurt

125gr

0,19

1 plat water

500ml

0,005

hoeveelheid zout

3,76g

60g

hoeveelheid zout

0,76

1,835g

Tabel 6: voorbeelden van lunches, gerangschikt van meest gezouten naar minst gezouten. (*) Omdat het zoutgehalte niet vermeld wordt op de verpakking van bieren, wordt deze waarde gehaald uit de tabel die Nubel hanteert.

4. Aperitieven Gewicht 1 abdijbier (*) 1/2 portie harde kaas 1/2 portie droge worst hoeveelheid zout

330ml 30g 30g

Gewicht 1 porto (*) 1 portie chips met paprika hoeveelheid zout

60ml 70g

Zoutgehalte (g) 0,04 0,69 1,67 2,4g Zoutgehalte (g) 0,007 1,41 1,417g

Gewicht 1 glas champagne (*) 1 portie zoutkoekjes

100ml 50g

hoeveelheid zout

1,31g

Gewicht 1 fruitsap 1 portie crackers hoeveelheid zout

Zoutgehalte (g) 0,01 1,3

330ml 50g

Zoutgehalte (g) 0,01 1,275 1,285g

Tableau 7: voorbeelden van aperitieven, gerangschikt van meest gezouten naar minst gezouten. (*) Omdat het zoutgehalte niet vermeld wordt op de verpakking van bieren, porto en champagne, wordt deze waarde gehaald uit de tabel die Nubel hanteert.

18

5. Avondmaal

Gewicht

PIZZA Zoutgehalte (g)

1 tomatensoep met balletjes

250ml

2,09

1 karaf rode wijn (*)

250ml

0,044

1 1/2 voorgebakken broodjes

112,5g

1,71

1 portie paté

30g

0,51

2 plakken rauwe ham

30g

1,64

1 griesmeelpudding

135g

0,20

hoeveelheid zout

6,194g

Gewicht 1 pizza "vier seizoenen"

350g

4,43

1 pils (*)

330 ml

0,002

2 bollen roomijs in "dame blanche"

160ml

0,30

hoeveelheid zout

BEREIDE GERECHTEN

4,732g POISSON

Gewicht

Zoutgehalte (g)

kipfilet "archiduc"

450g

3,30

1 karaf rode wijn (*)

250 ml

1 fles plat water 1 stuk perentaart hoeveelheid zout

Zoutgehalte (g)

Gewicht

Zoutgehalte (g)

2 kabeljauwsticks

200g

0,40

0,044

1 portie spinazie met room

150g

1,3

250 ml

0,003

1 karaf witte wijn (*)

250 ml

100g

0,15

1 portie aardappelen

125g

1 portie chocolade praliné

30g

3,497g

0,025 0 0,05

hoeveelheid zout

1,775g

Tabel 8: voorbeelden van avondmalen, gerangschikt van meest gezouten naar minst gezouten. (*) Omdat het zoutgehalte niet vermeld wordt op de verpakking van bieren en wijnen, wordt deze waarde gehaald uit de tabel die Nubel hanteert.

Deze tabellen geven de hoeveelheid zout aan die aanwezig is in diverse maaltijden die in de loop van een dag gegeten worden.

De zoutgehalten van de verschillende menu's tonen aan dat het aanbevolen consumptieplafond (van 6g zou per dag) gemakkelijk overschreden wordt. Als we telkens de meest gezouten optie nemen, kan de hoeveelheid zout die op één dag ingenomen wordt, zelfs oplopen tot 18,2g! Het is dus belangrijk om je voedingsproducten heel doordacht te kiezen. Wanneer dat mogelijk is, wordt zelfs aanbevolen om zelf je maaltijden klaar te maken omdat de kok(kin) in dat geval de toegevoegde hoeveelheid zout zelf kan doseren.

19


BROOD / FIJNE VLEESWAAR


V. ETIKETTERING Opdat de consument geïnformeerd zou worden over de voedingswaarde van de producten die hij of zij koopt, is het belangrijk dat de zoutgehalten op de etiketten vermeld worden. Bij de uitvoering van deze studie werd daarom ook geëvalueerd hoeveel producten "goed geëtiketteerd" zijn (of m.a.w. die voedingswaardegegevens verstrekken en de hoeveelheid zout in de producten vermelden). Uit die analyse werden trends per merk en per productcategorie gedistilleerd.

Per merk In de 3 distributieketens die voor ons onderzoek bezocht werden, werd een duidelijk verschil vastgesteld tussen het percentage distributeurmerken en "eerste prijs"-producten dat in dat opzicht correct geëtiketteerd is. In twee van de distributieketens was die informatie aanwezig op meer dan 95% van de distributeurmerken, terwijl ze op minder dan 20% van de "eerste prijzen" geëtiketteerd stond. Voor de derde keten is de verhouding omgekeerd.

Etikettering van de distributeurmerken 15% Distributeur 1 97%

17% Distributeur 2 96%

80% Distributeur 3 35%

Eerste prijs producten

Distributeurmerken

Figuur 2: percentages geëtiketteerde producten per distributeur

20

Wat de etikettering betreft, werd ook een groot verschil waargenomen tussen de nationale merken. Terwijl van bepaalde merken alle bestudeerde producten een etiket hadden, waren er andere merken die nooit een etiket op hun producten hadden.

25.35% 49.30% 25.35%

Geen informatie

Informatie gedeeltelijk aanwezig

Informatie aanwezig

Figuur 3: etikettering van de nationale merken; 71 nationale merken bestudeerd

Deze grafiek toont het percentage geëtiketteerde producten onder de 71 bestudeerde nationale merken. De helft van de merken (35) onderscheiden zich door een etiketteringgraad van 100%. De andere helft kan opgesplitst worden in 2 categorieën: de merken met een 0% etikettering (18) en die met een etiketteringgraad tussen 22,2% en 98,2% (18).

21


Etikettering van de nationale merken

Per productcategorie


Sommige categorieën bieden een meerderheid van geëtiketteerde producten en andere niet. De onderstaande tabel geeft de bestudeerde producten weer, geklasseerd volgens etiketteringgraad. Links staan de "meest geëtiketteerde" producten (met etiketteringgraad van meer dan 70%) en rechts de "minst geëtiketteerde" producten (met etiketteringgraad van minder dan 50%).

+ geroosterde boterhammen, cracottes, beschuiten cornflakes graanrepen melk/melkdrank yoghurt, verse kaas drank (waters, softdrinks) margarines & minarines vetten voor bakken & braden diepgevroren vis vis in blik diepvriesgroenten (al dan niet bereid) fruit (in bokaal, blik of bereid) tofu, quorn diepvriesaardappelen (al dan niet bereid) gedehydrateerde purees bereide gerechten (quiches, tortilla's, pizza, diepvriesgerechten) salades (garnaalsalade, ...) sauzen soepen rijst, ebly, meel zoete snacks zoute snacks fastfood

alcoholische dranken (verse) bakkerij keukenroom, roomijs, slagroom, melkdesserts kazen boters & oliën verse groenten vers fruit vers vlees verse vis fijne vleeswaren pasta's, griesmeel, maïzena eieren

Tabel 9: lijst van de voedingsproducten die het meest (links) of het minst (rechts) gegevens verstrekken over de aanwezige hoeveelheid zout.

Om per subcategorie een trend betreffende de etikettering te kunnen geven, moet het aantal bestudeerde producten binnen die groep representatief zijn. Waar dat niet het geval was (door te kleine steekproef), werden de producten niet in de tabel opgenomen. Uitgaande van de gegevens hierboven kan de consument zijn aankopen voorbereiden. Daarvoor moet hij kijken of de voedingsproducten die hij wil kopen, behoren tot een categorie met een hoge etiketteringgraad. Als dat het geval is, moet hij vervolgens gaan kijken in de subcategorieën of er een minder gezouten alternatief bestaat.

22

Om gezondheidsredenen is het noodzakelijk om een vermindering van de zoutconsumptie aan te moedigen. Die vermindering kan op verschillende gerealiseerd worden: hetzij door een dieet met verminderde zoutaanvoer te volgen of door voor minder gezouten voedingsproducten te kiezen. Het lijkt ook essentieel om de voedingsmiddelproducenten aan te sporen tot het terugschroeven van het zoutgehalte van hun producten. Om de consumenten te helpen verantwoorde keuzes maken, is het dus belangrijk ze de weg te wijzen naar de minder gezouten producten. Dit vereist een goede etikettering. Deze studie werd dus uitgevoerd om niet alleen het zoutgehalte van 17 categorieën voedingsmiddelen, maar ook de verstrekte informatie over het zoutgehalte via de etikettering te evalueren. In die optiek werden 775 producten bestudeerd en meerdere analyses gemaakt: •

verborgen zout / zichtbaar zout: de smaak is geen objectieve methode om te bepalen of een voedingsproduct al dan niet gezouten is. Sommige producten lijken zout en zijn het ook effectief, maar andere lijken minder zout maar hebben ondanks dat toch een hoog zoutgehalte. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de sauzen of de salades (surimi, kip, ...). De objectieve informatie over dat zoutgehalte vindt de consument op de etikettering.

•

de meest gezouten producten herkennen: bepaalde producten hebben een heel hoog zoutgehalte. Volgens onze analyse geldt dat vooral voor de fijne vleeswaren en de sauzen. Die voedingsproducten mogen dus maar met mate geconsumeerd worden.

•

klassement per subcategorie: het klassement van de subcategorieën van producten in functie van hun zoutgehalte (het gemiddelde of de modelvork) geeft informatie over de producten die de voorkeur verdienen of die beter vermeden worden, alsook over de mogelijke minder gezouten alternatieven. Op het niveau van de categorieën vinden we vlees en de fijne vleeswaren in de meest gezouten categorie, maar de grote modelvork (variatie) wijst erop dat het mogelijk is om binnen dezelfde categorie een minder zout alternatief te vinden. Aan de andere kant bevinden de vetten en oliën zich in een categorie met weinig zout, maar er worden minder alternatieven aangeboden.

•

modelmenu's: de beschrijving van diverse dagelijkse menu's en de berekening van hun zoutgehalte suggereert dat de aanbevolen hoeveelheid zout (6g per dag) gemakkelijk overschreden wordt. Er bleek zelfs dat iemand die voor elk menu de meest gezouten optie zou nemen, zou uitkomen op wel het drievoud van die aanbevolen dagelijkse dosis!

•

etikettering: om de consument de mogelijkheid te bieden zijn producten bewust te kiezen, is het belangrijk dat het zoutgehalte van de producten op de etiketten vermeld wordt. De etiketteringgraad werd bestudeerd per merk en per productcategorie. Op merkniveau werd een groot verschil waargenomen tussen de "eerste prijs"-producten en de distributeurproducten. 25% van de nationale merken verstrekken geen enkele informatie over de voedingswaarde. Onder de productcategorieën zijn er een aantal met een hoge etiketteringgraad (cornflakes, drank, bereide gerechten, ...), andere met weinig informatie (fijne vleeswaren, kazen, ...) en nog andere die helemaal geen voedingswaarde-informatie verstrekken (verse producten).

23


4. CONCLUSIES


Het is belangrijk om niet te verwarren tussen de aanbevelingen die slaan op een maximale consumptie van zout per dag en de productetiketten die doorgaans informatie verstrekken over de hoeveelheid natrium. Die waarden zijn niet zonder meer vergelijkbaar want een gram natrium levert 2,54g zout. De consument moet dus absoluut dat verschil indachtig zijn als hij de dagaanbevelingen wil opvolgen en met die factor 2,54 rekening houden als hij de ene met de andere waarde wil vergelijken. Als hij dus het natriumgehalte op het etiket van een product vindt, moet hij weten dat hij dit gehalte niet mag vergelijken met een aanbevolen totaal van 6g/dag, maar dat cijfer moet omrekenen naar een maximale dagdosis van 2,36g/dag (6g/2,54).

24


Auteur: Virginie Kinnard Verantwoordelijke uitgever: Marc Vandercammen OIVO Stichting van openbaar nut Paapsemlaan 20 1070 Brussel Tel. 02 547 06 11 – Fax 02 547 06 01 www.oivo.be ON 417541646

Uitgave 2009 Catalogusreferentie: 962-09 D-2009 –2492-51 © OIVO Reproductie toegelaten mits voorafgaande toestemming van de uitgever en mits bronvermelding. 25

TE VEEL ZOUT IN ONZE VOEDING? Evaluatie van het zoutgehalte van 17 voedingswarencategorieën

Recommend Documents