Regels en wetten rond het aanlijnen van honden
Te gek om los te lopen Iedere hondenbezitter komt ze tegen, de bordjes en paaltjes met daarop kreten als ‘honden aan de lijn’. Loslopen, hoe zit dat juridisch eigenlijk in Nederland? Iaira Boissevain legt uit hoe alle regels voor (lees: tegen!) loslopende honden in elkaar zitten. TEKST IAIRA BOISSEVAIN FOTOGRAFIE RON BALTUS, INEKE VAN BEEKUM, ANNE GRAMMET, JUDITH LISSENBERG, BAS VAN OVERVELD, ADELA ROZSIVALOVA & PAUL SNIJDERS GEDICHTEN THEO OLTHUIS/WWW.THEO-OLTHUIS.NL, AFKOMSTIG UIT DE BUNDEL ‘DE KLIK VAN DE RIEM’, TE BESTELLEN VIA WWW.UITGEVERIJHOLLAND.NL
‘Honden aan de lijn’ heeft niets met Sonja Bakker te maken. Dat komt nog wel, gezien het toenemende overgewicht bij onze schatjes, maar nu hebben we het even over de regels. Regels die iedere wandelende hondenbezitter vroeg of laat tegenkomt op een kleurrijke variatie aan bordjes en paaltjes, of te horen krijgt van een ijverige gemeenteambtenaar. Maar hoe zit dat juridisch, als het gaat om het laten of mogen loslopen van je hond? Wie regelt eigenlijk wat? En waar baseren de handhavende snorremansen zich op met hun bekeuringen? ALGEMENE PLAATSELIJKE VERORDENING
Binnen de bebouwde kom geldt meestal een aanlijnplicht voor alle honden. Dit wordt geregeld in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van de gemeente. Een APV is het pakket regels waarmee een gemeente de eigen ‘huishouding’ regelt, zoals een verbod om aan te plakken, openingstijden van de horeca en andere zaken. Iedere gemeente kan naar eigen inzicht een APV maken die is toegesneden op de plaatselijke situatie. Zo zal een gemeente aan het strand daarvoor bijvoorbeeld eigen regels hebben. Gemeenten maken vaak gebruik van een modelAPV die wordt uitgegeven door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). In die model-APV
staat de aanlijnplicht voor honden standaard vermeld. Deze verplichting geldt bijna altijd, op straffe van een bekeuring bij overtreden. De verschillen tussen gemeenten zitten vooral in een al of niet bestaand hondenbeleid, en in de hoeveelheid handhavers die de straat op wordt gestuurd om bekeuringen uit te delen. FLORA- EN FAUNAWET
In bos en veld geldt de gemeentelijke APV meestal niet, want die liggen buiten de bebouwde kom. Het komt nogal eens voor dat een hondenbezitter door een boze boswachter wordt aangesproken op zijn loslopende hond, omdat dit in strijd zou zijn met de Flora- en Faunawet. De Flora- en Faunawet regelt de bescherming van planten en van ‘niet-gehouden’ dieren in Nederland, en de voorwaarden waaronder jacht op die dieren is toegestaan. Eén ding staat vast: behalve een apart verbod voor windhonden (waarover straks meer), staat er in de Flora- en Faunawet nergens dat honden niet mogen loslopen. Wat er wel in staat, is dat je geen dieren en/of planten mag vernielen of verstoren, opjagen, beschadigen et cetera. Maar dit verbod geldt voor mensen! Voor eigenaren geldt dus dat zij moeten voorkomen dat hun hond konijnenholen uitgraaft,
HondenLEVEN | themaspecial voorjaar 2009
31
Boetes Boetes in Nederland worden volgens een tariefstelsel van het Openbaar Ministerie opgelegd. Dat betekent dat een boete in de praktijk zelden of nooit het maximale bedrag zal bedragen, maar een deel daarvan. Tarieven kunnen per gemeente en per regio verschillen, en ook de individuele omstandigheden van het geval, of combinatie met andere overtredingen, kunnen meetellen. Meer informatie over boetes kunt u vinden via de website van het Openbaar Ministerie: www.om.nl
meerkoeten molt of achter hazen aangaat, en dat ze dat zelf ook niet mogen doen.
gend Fel bewe de riem Klik van eg chot en w den, als starts doel of re r e d n o z r ezeten schijnbaa chterna g a t d r o w want niets . ontweken of ijlings kjes gras, t wat plu e m je d n e kant Leeg la verwaaid , ik u r st een kale en ierten bov en ademsl irkels. in zand c d n e iv u st op peens oor: En dan o op het sp s k ij r g n la iets be g rond, aien drifti omhoog poten dra terwaarts h c a it u grond sp eer odrecht n lo t n e g e r en tot slechts der hond in m s d e egend. Ste art fel bew a st e tj n u een p fstand zien op a n e m o b e De oud n toe. onbewoge
32
HondenLEVEN | themaspecial voorjaar 2009
Dit betekent echter niet dat u uw hond overal mag loslaten, als u maar netjes met hem op de paden zou blijven. Als een gebied is aangewezen als beschermd natuurmonument, gaan er allerlei extra ge- en verboden gelden voor zo’n gebied, en een verbod op (loslopende) honden is er daar meestal één van. Of dat terecht is, laten we hier even buiten beschouwing. Daarnaast kan een terreinbeheerder zelf regels opstellen voor het betreden van zo’n gebied. We zien dan het welbekende bordje met ‘verboden toegang, art. 461, Wetboek van Strafrecht’. TERREINVREDEBREUK
Het Wetboek van Strafrecht is een dik boek met een opsomming van alle algemene gedragingen die in Nederland verboden zijn. Moord, doodslag, oplichting, diefstal enzovoort. Een van de verboden die we wel kennen, is het verbod op ‘huisvredebreuk’. Wettelijk heet dit overigens niet letterlijk zo, maar er staat een relatief hoge straf op het zonder toestemming betreden van iemands woning. Een stuk grond is echter geen woning of erf, en daarom is het voor een terrein moeilijker om dit wetsartikel te gebruiken. Daar is een oplossing voor: het beroemde ‘artikel 461 Wetboek van Strafrecht’. In dit artikel staat dat je strafbaar bent als je zonder toestemming op andermans grond komt, of als je de regels die de beheerder van de grond heeft opgesteld, overtreedt. Eigenlijk gewoon een verbod op ‘terreinvredebreuk’. Op basis van dit artikel kan de eigenaar/ beheerder van een stuk grond iedereen toegang weigeren, of alleen aan bepaalde personen of groepen. Denk bijvoorbeeld aan ruiters of motorfietsers, maar ook aan de houder van een loslopende hond, of zelfs helemaal aan honden. Gaat u dan toch in zo’n gebied wandelen, dan kunt u op basis van dit wetsartikel worden bekeurd, maar de boete valt – in tegenstelling tot huisvredebreuk – in de ‘laagste’ categorie: maximaal 370 euro.
DE FABEL VAN DE WINDHOND
De Flora- en Faunawet werpt een speciaal probleem op voor eigenaren van windhonden en kruisingen daarvan. Op internet doen inmiddels de meest wilde verhalen de ronde dat het hele verbod niet zou bestaan. Het bestaat echter wel. Hoe zit het nu echt? De Flora- en Faunawet bemoeit zich ook met de jacht. Op welke diersoorten jacht is toegestaan, onder welke voorwaarden, door wie en op welke manier. In de Flora- en Faunawet staat een streng lijstje met welke middelen mag worden gejaagd. Jagen met honden mag wel (onder voorwaarden), behalve als het ‘lange honden’ zijn: windhonden en kruisingen daarvan, dat mag niet. Een windhond is dus een ongeoorloofd jachtmiddel. En niet alleen mag je met ongeoorloofde middelen niet jagen, je mag je er niet eens mee in het veld bevinden. Nu hoor je de windhondenwandelaars denken: maar ik ben helemaal niet aan het jagen! Het vervelende met wetgeving is dat de wet nooit voorziet in alle denkbare situaties die zich kunnen voordoen. Om te weten hoe we een wet moeten interpreteren, moeten we daarom kijken naar uitspraken van rechters. Over wandelen met windhonden zijn niet veel uitspraken te vinden. De belangrijkste uitspraak tot nu toe is van de Hoge Raad, en werd in 1961 gedaan. In die uitspraak stelde de Hoge Raad vast dat iedereen die zich met een ‘lange hond’ in het veld bevindt, wordt geacht dit ten behoeve van de jacht te doen, tenzij het tegendeel blijkt. Met andere woorden: de onschuldige windhondeneigenaar die zijn ‘Flash’ loslaat, wordt geacht ongeoorloofd aan het jagen te zijn, tenzij hij het tegendeel kan aantonen. En begin daar maar eens aan, vooral als je een onwelwillende boswachter treft die zijn kans ruikt om eens lekker uit te pakken tegen een hondenbezitter. ACHTER DE KONIJNEN AAN…
Als u geen windhond heeft, betekent dat nog niet dat u uw hond vrijelijk achter hazen en konijnen
De Wet op de Dierenbescherming geeft de mogelijkheid om loslopende honden te doden. Pardon? Ja, echt!
Kostbare grap… Het zou niet gek zijn om de regelgeving rond het wandelen met windhonden nog eens een keer aan de rechter voor te leggen, maar het is een kostbare grap. Ten eerste levert procederen tot en met de Hoge Raad al snel een rekening van vijf cijfers op. Ten tweede is jagen met een ongeoorloofd jachtmiddel een zogenoemd economisch delict met een maximale straf van – houdt u vast – 18.500 euro! Voor het toepassen van ongeoorloofde jachtmiddelen geldt op dit moment een puntensysteem. Het laten loslopen van een windhond kan beperkt blijven tot 44 euro, maar ook flink oplopen als er planten of dieren beschadigd zijn geraakt, als het gebied in kwestie extra kwetsbaar is of als de ‘jager’ financieel voordeel heeft. Als u dan een echt fanatieke ambtenaar treft, of u hebt de pech dat er net wél een haas langskomt die de aandacht van de hond trekt, kan het ‘voorwerp’ waarmee het strafbare feit is begaan, ook nog verbeurd worden verklaard. Toegegeven, dit is geen dagelijkse kost voor windhondeneigenaren – gelukkig maar. Maar of het handig is om het risico te nemen en een windhond in het veld los te laten, is een afweging die iedere eigenaar voor zich zal moeten maken. Zeker als inbeslagname van je hond dreigt, is wachten tot je achteraf gelijk krijgt niet altijd even handig.
In de Flora- en Faunawet staat nergens dat honden niet mogen loslopen. aan kunt laten zitten. Naast de Flora- en Faunawet hebben we ook nog een Wet op de Dierenbescherming. En hoewel de naam dat niet doet vermoeden, geeft deze wet de mogelijkheid om loslopende honden te doden. Pardon? Ja, echt! In de Wet op de Dierenbescherming staat een wetsartikel dat het aan politieambtenaren is toegestaan om honden en katten die zonder toezicht rondzwerven in ‘het veld’ te vangen als zij een onmiddellijk gevaar vormen voor andere dieren waarvan de instandhouding gewenst is. Als hen geen ander middel voor afweren van het gevaar ten dienste staat, mogen ze de hond of kat ook doden. De wettekst laat nogal wat ruimte voor interpretatie. Wat moeten we verstaan onder ‘het veld’? Niet iemands achtertuin, maar een beetje natuurterrein al snel wel. En wat is een onmiddellijk gevaar? Wie gaat dat beoordelen? Een beetje haas loopt zo’n dikke huishond er wel uit, en de waterkip die blijft zitten voor een Spaniel zal vroeg of laat ook op straat wel door een auto worden geplet. En hoe gaat de politie te werk bij het beoordelen of het bedreigde dier in stand moet worden gehouden, en of er nog andere mogelijkheden zijn dan het doden van de hond of kat? Dit soort vragen laat zich moeilijk beantwoorden. Er zijn gevallen bekend waarin de politie zich met wat schiettuig uitleefde op een hond die in de sloot achter eendjes aandook (hetgeen uiteindelijk de hond fataal werd, en niet de eenden), waarin een Dobermann zonder pardon naar de eeuwige jachtvelden werd geholpen omdat hij een kat te grazen nam, en andere incidenten. Je kunt dan als eigenaar achteraf juridisch wel gelijk krijgen, maar wat heb je daaraan als je hond er niet meer is? SAMENVATTEND
Binnen de bebouwde kom zijn hondenbezitters overgeleverd aan de Algemene Plaatselijke Verordening, daarbuiten geldt regelgeving die als doel heeft de natuur te beschermen. Natuurbeschermers hebben heel wat mogelijkheden om loslopende honden in groengebieden te verbieden. Of dat terecht is, is weer een andere vraag.
Aan de leiband In België horen honden officieel ‘aan de leiband’ te lopen. Poten strekken gaat daar sowieso moeilijk, want in België is het ook verboden om met de hond te fietsen. ‘Honden los’, een organisatie die is opgericht door een aantal dierengedragsdeskundigen en hondeneigenaars, pleit voor een veilig losloop- en fietsbeleid voor honden in België: www.hondenlos.be
Spel naderen Horen, zien en ienden) niet meer bij vr (beruiken hoeft in grote bogen en dan een ren verend gras zigzaggend over e jagers. als goedgemutst it-bek akt, mag tong-u Wie even afha ht ac w n, de ander ter aarde valle r door, ee w elijk en dan zo geduldig mog t geen vleugels poten worden ne er, The party is ov nder spelers. zo het veld weer de natte grond, Uitgevloerd op ront, der, straat en st riekt naar mod op; kop verzadigd heft dan haar e glijdt een vochtig lapj ngs. mijn vingers la ek met lome stre
Hondenbezitters die een dergelijk verbod ter discussie willen stellen, doen er verstandig aan om een belangengroep op te richten en met de verantwoordelijke beheerder te gaan praten. Op de linkpagina van de website www.prohond.nl vindt u een aantal groeperingen dat opkomt voor de hondenbelangen in Nederland. Eigenaren van windhonden moeten in natuurgebieden goed op hun tellen passen, en uw hond vrijelijk laten jagen is, alleen al om juridische redenen, een gevaarlijke aangelegenheid. De andere kant van het verhaal is natuurlijk dat groenbeheerders klakkeloos aannemen dat iedere hond altijd een gevaar vormt voor de natuur, terwijl dit vaak berust op een aanname, want het is zelden wetenschappelijk en deugdelijk aangetoond. Bovendien is het veel hondenbezitters een doorn in het oog dat in een zogenaamd kwetsbaar natuurgebied motorcrossers, mountainbikers en gillende kinderen wel zijn toegestaan. Op het gebied van redelijke en rechtvaardige bejegening valt er ten aanzien van hondenbezitters nog heel wat te emanciperen. Wordt vervolgd!
HondenLEVEN | themaspecial voorjaar 2009
35
