Taptolken: profiel & opleiding Abied Alsulaiman Katalin Balogh
First international symposium on “wiretap interpreting”. Faculteit Letteren, Campus Antwerpen, 21 april 2016
A. Project: Taptolken, Profiel & Opleiding • • • • •
Naam: “Taptolken: Profiel & Opleiding”. Duur: 2 jaar (01/03/2016 – 28/022018). Budget: 100.000 €. Instantie: KU Leuven. Projectpartners: Katalin Balogh (postdoctorale onderzoekster) & Abied Alsulaiman (promotor).
Antwoord op een acute nood. Eerste aanzet tot onderzoek over “taptolken”.
B. Taptolken – algemene problematiek • Verkennend onderzoek aan de KUL in 2014 wees uit er geen eenduidigheid bestaat over de taken van de taptolken. De taptolken lijken volgende taken te vervullen: 1. beluisteren van een onderschept telefonisch gesprek in een vreemde taal; 2. samenvatting (synopsis) van een vreemdtalige gesprek in het Nederlands maken; 3. “uitschrijven” van het relevante deel van het onderschept gesprek; 4. spraakherkenning en afkomstbepaling; 5. cultureel advies.
Uitschrijven – (re)transcriptie? Onder “uitschrijven” wordt verstaan: • o.a. in Antwerpen: het relevant gesprek rechtstreeks uit de vreemde taal in het Nederlands vertalen; één procedure: “simultaan” vertalen.
• O.a. in Brussel: het relevant gesprek eerst in de vreemde taal en in het vreemde schrift transcriberen en het vervolgens in het Nederlands vertalen; • twee procedures: transcriptie én vertalen.
Opmerkingen 1: o
o
o
o
o
De gebruikte PC’s en de software ondersteunen enkel het Latijns schrift; De gebruikte PC’s en de software hebben geen transcriptiesysteem voor talen zonder een normatief schriftsysteem (o.a. het Berbers), en voor dialecten zoals (o.a. het Marokkaans-Arabisch); sommige taptolken beheersen nationale schriftsystemen niet; er is geen systeem om de paraverbale communicatie (intonatie, spreektempo, emoties, ..) te decoderen en te registreren; transcriptie van het gesprek in de vreemde taal is in deze omstandigheden eerder problematisch.
Opmerkingen 2: o
o
o
spraak en afkomst van een de spreker bewijzen aan de hand van (subjectieve) beoordeling van de (al dan niet geschoolde) tolk; geen wetenschappelijke methode om spraak en herkomst te bepalen (cfr. Dienst Taalanalyse CGVS); cultureel advies: eveneens taak voor gerechtsdeskundigen.
GEVOLG: kan tal van juridische problemen met zich meebrengen.
Opmerkingen 3: o
Gebrek aan eenduidigheid taken taptolk heeft o.a. grote financiële gevolgen:
o
100 u. audio = 700 u. werk x 53,08 €/uur = • 37.156 € (Antwerpen); • 74.312 € (Brussel). Tijdens het WE worden deze bedragen verdubbeld: • 74.312 € (Antwerpen); • 148.624 € (Brussel).
Internettap: algemene problematiek • Internetetap: onderschept tekstmateriaal (sociale media, chat rooms, mailverkeer, interactieve fora ..). Meer dan telefoontap, internettap vergt:
• grondige kennis van de religies, religieuze strekkingen, stromingen en scheuringen van de brontaal; • grondige kennis van de ideologieën, ideologische en filosofische stromingen van de brontaal; • voldoende kennis van tekstwetenschap met inbegrip van hermeneutiek en exegese; • goede computervaardigheden (minstens ECDL).
Conclusie: • Het resultaat van het werk van de taptolk wordt een zelfstandig gegeven dat door de speurder, de onderzoeksrechter en de vonnisrechter wordt gelezen en op basis waarvan conclusies worden getrokken. Anders gezegd: de taptolk leidt in vele gevallen het onderzoek!
• Gebrek aan opleiding bij de taptolk en internettaptolk: hypothekeert het onderzoek bijna geheel! heeft tot gevolg dat een belangrijk deel van de communicatie onvertaald blijft (paraverbale communicatie); vormt een (ernstig!) veiligheidsprobleem; brengt onnodig vele kosten met zich mee.
C. Algemene doelstellingen v/h project: o o o
eerste aanzet tot studie van “taptolken”: mapping introductie van het onderwerp in de Vertaalwetenschap; hefboom naar een Europees project over “taptolken”.
Concrete doelstellingen van het project: • het huidige proces van taptolken in België analyseren en • • • •
de gebruikte software beschrijven; het profiel van de taptolk uitwerken; een opleiding met een adequaat opleidingsmateriaal ontwikkelen; de vakliteratuur over taptolken met twee wetenschappelijke publicaties verrijken; de opleiding taptolken (handboek) in de opleiding GVT integreren.
GVT (= Project Gerechtsvertalen & -tolken): • 5 modules (150 u. = 10u./week => din+don 19.00-22.00 en • • • • • •
zat 09.00-13.00); Juridische vorming en deontologie; Juridisch Nederlands en terminologie; Rechtsmethodologie en bronnen; Gerechtstolken; Politiemodule; Gerechtsvertalen; TAPTOLKEN (+/- 20u).
Hefboomfunctie: • Europees project (DG Justice, Horizon 2020, ..) met bijzondere aandacht voor: o o o
o
Internettap; Transcriptieproblematiek; Een normatief transcriptiesysteem ontwikkelen dat door alle justitiële actoren wordt gebruikt; Registers per taal en per taalvorm/hoofddialect (o.a. Engels, Arabisch, Chinees, ..).
Het technologisch component: • Te ontwikkelen software: o
o o
Gebruikte software (NiceTrack): lokalisatie in het Nederlands/Frans; Software voor taalherkenning; Vertaalgeheugen aanleggen met het vakjargon van criminelen terminologische databank of een Wikidictionary.
