Tanja van Truijen. Protonic Holland. Geld verdienen is bijzaak. 37 Innovaties. Diederik Samsom. Power electronics gaat het verschil maken

2

Periodiek branchemagazine FHI, federatie van technologiebranches april 2010, JAARGANG 19

Tanja van Truijen Protonic Holland

‘Geld verdienen is bijzaak’ 18

Diederik Samsom ‘Over honderd jaar lachen wij om nanotechnologie’

electronics 22 Power gaat het verschil maken

37

‘Innovaties dienen het welzijn van de patiënt’

2

3

Inhoud Tanja van truien

4

Miniaturisering vraagt grootse aanpak

is er leven na fhi?

Kees Graumans

10 CDA-er Sabine Uitslag doet een dagje technologie in Enschede

17

vrouwen

Periodieken Interview

4

Kort nieuws

8

Is er leven na FHI

Kees Groeneveld Elke man na Adam is geworteld in een vrouw. Nu mijn dochter hoogzwanger is en Signalement Tanja op de cover heeft, mag het even.

10

Persoonlijk, family-wise, over vrouwen.

Conjunctuur

13

Haagse Babbel

18

HET Instrument 2010

20

Industriële Elektronica

22

MinacNed

26

redactioneel

‘Geld verdienen is bijzaak’

26

We leven in een matriarchale wereld. Is technologie de moeder van de economie? Waarschijnlijk niet. Dat is de landbouw zou ik zeggen. Of de winning van delfstoffen.

‘Moeder aarde’ is de bron. Zou technologie de vader kunnen zijn? Zorgt technologie voor bevruchting? Zou kunnen, zou kunnen, wees voorzichtig. Het is een prachtige liefdesrelatie, mits gericht op

30

Industriële Automatisering 29

Medische Technologie

37

Trainingsskid voor offshore industrie op HET

Boekbespreking

40

‘De economie, de aandelenbeurs,

Cartoon

41

Personalia

42

serieus spel van verleiden

Agenda

43

Ledenkring

43

Laboratorium Technologie 33

duurzaamheid. Kun je maatschappelijke doelen dienen uit verliefdheid of is daar liefde voor nodig die beklijft? Mannen zijn gevoelig voor verleiding, vrouwen weten beter.

en beter weten’ De economie, de aandelenbeurs, het is een serieus spel van verleiden en beter weten, van vrouwelijke grondstoffen en vaderlijke technologie.

Ho, wacht even. Zowel verleiden als beter weten, dat was de vrouw. Waar blijft de man? Hij wordt verleid, hij weet minder. Laat hem het maar gewoon doen, de technologie.

¶

4

Tanja van Truijen

5

‘Geld verdienen is bijzaak’ A

l blijven vrouwen in aantal nog steeds ver achter bij mannen, feit is dat ze steeds beter vertegenwoordigd zijn in de top van organisaties. Een bedrijfstak waarin ze nog steeds flink ondervertegenwoordigd zijn,

is de technologische sector. Tanja van Truijen, eigenaar en commercieel directeur van Protonic Holland, is de

C.V. Het bedrijf

uitzondering die de regel bevestigt. “Ik zie mezelf niet als een stereotype vrouw.”

Dat laatste kun je op verschillende manieren interpreteren.

kennis van zaken. Ik kan me daar ook wel iets bij voorstellen.

Om te beginnen, Tanja van Truijen is de dochter van Ad de

Dat is nou net het terrein waarop vrouwen traditioneel slecht

Bruin. Grondlegger van Protonic Holland en een in het vak

vertegenwoordigd zijn. Kijk alleen maar naar de opleidingen.

welbekende persoonlijkheid die erom bekend staat het

Ikzelf heb ook geen technologische achtergrond.”

Protonic ontwerpt, ontwikkelt en pro-

hart op de tong te dragen. Zoals wel vaker het geval, is

duceert besturingselektronica voor

ook in de familie De Bruin de appel niet ver van de boom

Wat is je achtergrond eigenlijk?

machines en apparaten. De industriële

gevallen. Alleen al vanuit dat perspectief kun je er met een

“Ik heb marketing-communicatie gedaan in Leeuwarden.

toepassingen lopen uiteen van wind-

gerust hart vanuit gaan dat Tanja van Truijen - de Bruin

Inderdaad, dat is iets heel anders dan ondernemer spelen

turbines en landbouwwerktuigen tot

karakteristieken bezit die haar onderscheiden van de

in een bedrijf dat zich bezighoudt met de ontwikkeling en

voedseldoseersystemen. Prototypen en

gemiddelde vrouwelijke dertiger. Maar ze bedoelt er ook

productie van elektronische besturings- en bedieningssystemen

kleine en middelgrote productieseries

wat anders mee. Namelijk dat ze er niet voortdurend mee

voor de industrie. Maar er zijn wel degelijk raakpunten. Tijdens

fabriceert het Zwaagse bedrijf in eigen

bezig is, noch er mee geconfronteerd wordt, dat zij een

mijn studie ben ik al in aanraking gekomen met zaken als

huis. De uitgebreide kennis van pro-

vrouw is in een mannenwereld.

bedrijfsmanagement, kwaliteitskunde, statistiek en financieel

cestechnologie, mechanica, ergonomie, vormgeving en wet- en regelgeving, resulteert in een lange levenscyclus van het product.

Aan het roer

management. En moest er een bedrijfscase opgevoerd worden,

Toch opmerkelijk. Ik bedoel, hoe geëmancipeerd de moderne man inmiddels ook is, er zijn grenzen aan zijn tolerantie...

dan was ik steevast de directeur. Misschien was dat al een

“Nee hoor, zo moet je dat niet zien. Althans, zo ervaar

ik bijvoorbeeld jouw iPhone zie, wil ik weten hoe die werkt.

ik het niet. Als mannen al reageren op het feit dat ik een

Dan moet ie open. Een voorliefde voor elektronica is er dus

vrouw ben, is dat eigenlijk altijd positief. Prima dus! Goed,

teken aan de wand. Daarnaast ben ik gezegend met een grote dosis aangeboren nieuwsgierigheid en leergierigheid. Als

altijd al geweest. Laat ik even duidelijk stellen dat ik absoluut

Tanja van Truijen is co-eigenaar en

in het begin werd ik wel eens gezien als een soort hostess,

geen deskundige ben, maar ik heb me dankzij mijn interesse

commercieel directeur van Protonic

maar weet je, ik ben hier al zo lang. Het is ook niet zo dat er

en nieuwsgierigheid alle vakkennis eigen kunnen maken die

Holland, een familiebedrijf dat in 1972

opeens pats-boem een vrouw bij Protonic rondliep. Ik ben hier

nodig is om dit bedrijf op de terreinen waar ik verantwoordelijk

werd opgericht door Ad de Bruin.

zo’n tien jaar geleden langzaam ingerold. Voordat je het weet

voor ben te kunnen leiden.”

Het bedrijf telt vijftig medewerkers en

ben je dan een vertrouwde verschijning.”

Samen met haar broer Michiel vormt

Merk je dan nooit iets van goh, daar kijk ik van op dat een vrouw daar zo veel van af weet?

Ik kan me voorstellen dat je marketing-communicatie bent gaan studeren om daarin ook aan de slag te gaan.

Tanja de directie van Protonic.

“Wat betreft mijn kerntaken, de commerciële trajecten,

“Klopt. Het plan was om iets met evenementen en congressen

relatiemanagement en kwaliteitsbewaking, bespeur ik geen

te gaan doen. Leek me leuk!”

heeft een klantenbestand dat bestaat uit internationaal opererende bedrijven.

enkel voorbehoud. Eigenlijk alleen wanneer ik er blijk van geef ook technologisch-inhoudelijk redelijk op de hoogte te zijn, zie ik af en toe wel eens dat mensen verrast zijn over mijn

door Paul van Nieuwenburg

lees verder op pagina 6

6

7

Mij ook, maar het is iets heel anders geworden. Mag ik daar de conclusie uit trekken dat het niet voorbestemd was om Protonic over te nemen?

Een donderslag bij heldere hemel dus?

Nederlandse machinefabrikanten in

“Beetje. Niet echt. Ondernemen is ons

uiteenlopende sectoren, wereldwijd

met de paplepel ingegoten. Dat wij –

afzetten. Vandaar dat we ook vestigingen in

mijn broer Michiel en ik – uiteindelijk

Rusland en Chili hebben. Wij bieden onze

“Op geen enkele manier. Kijk, mijn vader

het bedrijf over zouden nemen was geen

klanten in principe een drietal specialismen:

is het type ondernemer dat een bedrijf

vanzelfsprekendheid, maar ook niet

ontwikkeling, productie en assemblage. Hoe

Heb je het over ontwikkeling, dan heb je het niet alleen over kennis, maar ook over visie, vindingrijkheid en inzicht. Over talent dus. Is het moeilijk om aan goede mensen te komen?

opstart, het tot wasdom laat komen en er

ondenkbaar. Je moet het zo zien, wij hebben

merkwaardig het ook moge klinken, daarin

“Laat ik voorop stellen dat het altijd lastig

vervolgens uitstapt om aan iets nieuws te

beiden een ondernemend karakter én het

zijn we uniek.”

is om de absolute top aan je te binden,

beginnen. Je kent dat wel. Altijd op zoek

is een familiebedrijf. Nou ja, één en één is

naar uitdagingen. Ikzelf ben meer het type

twee zal ik maar zeggen.”

inzet. Dat ze altijd bij je terecht kunnen. Op technologisch, op dienstverlenend en ondersteunend gebied. Daarmee creëer je vertrouwen. En leg je een sterke basis. Niet alleen voor het heden, maar ook voor de toekomst.”

Als jullie een succesformule in handen hebben, is dat inderdaad merkwaardig.

goede mensen te vinden. Onze locatie

“Het zit zo, geld verdienen is voor ons

opleidingsinstituten. Tegelijkertijd zijn er

Je investeert in je mensen, maar ik begrijp dat je ook in het vak investeert. Ik denk aan een spraakmakend seminar dat je samen met Birgit Albersen van FHI hebt georganiseerd.

“Hij is natuurlijk blij dat wij het gedaan

bijzaak. Wat er binnenkomt stoppen wij

in deze regio niet zoveel bedrijven van

“High Tech Heels, bedoel je.”

hebben. En dat we het goed doen, maar hij

terug in de onderneming. Zo kan het dus

ons kaliber gevestigd. Voor technologisch

heeft ons nooit geprest. Sterker nog, hij heeft

gebeuren dat wij tijdig ons machinepark

talent uit Amsterdam zijn wij daardoor een

Prikkelende titel...

altijd benadrukt dat ondernemen gepaard

kunnen updaten en voortdurend

aantrekkelijk bedrijf. Ik denk dat de situatie

“Ja. Het was een seminar waarin

gaat met zorgen. Er is ons dus zeker geen

kunnen investeren in onze mensen.

echt anders zou zijn als we bijvoorbeeld in

technologische presentaties werden

romantisch beeld voorgespiegeld. Overigens

Daardoor zijn we altijd voorbereid op de

het zuiden van het land hadden gezeten

verzorgd door uitsluitend vrouwen. Ik heb

is het niet zo dat hij uit beeld is sinds we

toekomst. Komt er dan op een gegeven

en op de arbeidsmarkt op hadden moeten

het onder meer gehad over het fenomeen

het bedrijf hebben overgenomen. Hij is nog

moment een verzoek binnen voor een

boksen tegen een bedrijf als Philips.”

‘Right First Time’. Naar mijn mening een

steeds actief bij Protonic. Als ‘consularis’

gecombineerd ontwikkelings-, productie- en

zoals hij het zelf noemt. En ook mijn moeder

assemblagetraject dan kunnen wij direct

werpt nog regelmatig een blik in de boeken.

aan de slag. Terwijl andere aanbieders dan

Nee, we zijn nog steeds een op en top familiebedrijf.”

Maar je vader heeft er natuurlijk wel wat op aangedrongen.

maar op zich hebben wij geen moeite om draagt daar absoluut aan bij. Hier in Noord-Holland zitten een paar uitstekende

utopie. Natuurlijk, op het moment dat een product afgeleverd wordt moet het in

nog eens na moeten gaan denken over het

Mag ik daaruit opmaken dat je vindt dat het technologisch niveau in Nederland wel goed gesteld is?

al dan niet investeren in hun machinepark.”

“Ik zie vooral technologische vooruitgang

licht komen door het te gebruiken. Of pas na

in Nederland. Ik weet dat er mensen in de

verloop van langere tijd. Het was een leuk

branche zijn die zich zorgen maken over

seminar dat zich in een grote belangstelling

“Michiel en ik vormen samen de directie

Maar hoe groot is dat succes nou precies?

verschraling en over een uittocht naar

kon verheugen. Ik denk alleen dat we meer

en voeren de dagelijkse leiding over

“Ik denk dat het veelzeggend genoeg is

het buitenland, maar ik heb een toch wat

bezoekers hadden getrokken als we er geen

Protonic. Feitelijk zetten we de lijn voort

als ik je vertel dat we geen sales-afdeling

zonnigere kijk op zaken. Als ik de mensen in

vrouwelijk tintje aan hadden gegeven.”

die mijn vader heeft uitgezet. Investeren

hebben. Oké, ik houd me vanuit mijn

ogenschouw neem die bij ons binnenkomen

in lange termijnrelaties is daarin een

commerciële activiteiten ook bezig met

en bij ons werkzaam zijn, en zie hoe

belangrijk aspect. Evenals een breed

sales, maar we hebben geen commerciële

bedrijven, waaronder wijzelf, voortdurend

aanbod van diensten. Ons succes zie ik als

buitendienst. Niet nodig ook. Wij drijven

bezig zijn met het opstuwen van het niveau,

Maar dat heb je wel gedaan. Toch stiekem een beetje bezig met vrouw zijn in een mannenbastion?

een gezamenlijk succes. Mijn broer en ik

volledig op onze lange termijnrelaties

is er geen enkele reden voor paniek.”

“Onvoorspelbaar hè. Dat heb je nou

doen veel samen, maar hebben daarnaast

en op mond-tot-mond reclame. Dat toont

uiteraard ook onze eigen taken. Hij houdt

aan dat onze propositie en output nauw

Hoe moet ik dat zien?

zich vooral bezig met de technologische

aansluiten bij de behoefte in de markt.

“Wij doen bij Protonic er veel aan om onze

aspecten binnen de onderneming. Ik richt

Iets anders wat onze marktpositie goed

kennis op peil te houden. Onder meer door

me zoals ik al eerder zei voornamelijk op de

illustreert: vorig jaar was er een afname

de ontwikkelingen in de markt op de voet

commerciële trajecten, klanten en kwaliteit.

in de productie-orders waar te nemen.

te volgen. Maar ook door regelmatig onze

Mijn zus Katja tenslotte is als commissaris

Niet zo vreemd natuurlijk. De crisis was

neus te laten zien bij de brancheorganisaties

betrokken bij Protonic, maar is niet werkzaan

in 2009 inmiddels volledig ingedaald.

waarbij we aangesloten zijn. De Development

bij het bedrijf. Zij heeft een prima baan. En

Dat had tot gevolg dat er fors bezuinigd

Club van FHI bijvoorbeeld is voor ons een erg

wat je bevalt moet je niet weg doen.”

werd op kapitaalgoederen. Tegelijkertijd

belangrijke informatie- en inspiratiebron. Wat

merkten we dat het aantal projecten op het

onze medewerkers betreft, dat gaat eigenlijk

terrein van productontwikkeling toenam.

vanzelf. De ruimte en mogelijkheden die wij

Bedrijven begonnen zich alweer voor te

hen aanbieden om zich te ontwikkelen, sluiten

gestart met Protonic, in die tijd een bedrijf

Je zegt dat Protonic een gezamenlijk succes is. Hoe groot is dat succes eigenlijk?

bereiden op de volgende hoog-conjunctuur.

naadloos aan bij hun intrinsieke drive, hun

dat zich met name bezighield met proces-,

“We doen het goed. Ik zal je uitleggen

Dat compenseerde de afname op productie

eigen behoefte aan kennisverwerving en de

meet- en regeltechniek. Na vijfendertig jaar

hoe. Protonic levert technologische

volledig. Wat ik er maar mee wil zeggen,

ambitie om het onderste uit de kan te halen.

vond hij het wel mooi geweest en vertelde

maatwerkoplossingen aan wat wij noemen

onze klanten kennen onze brede propositie,

Weet je, zo grijpt het allemaal in elkaar. Het

ons dat hij twee dingen kon doen: het

Original Equipment Manufacturers.

stellen vertrouwen in ons bedrijf en weten

gaat er om dat de keten klant – medewerkers

bedrijf verkopen of het overdoen aan ons.

Simpel gezegd voegen we intelligentie toe

ons dus goed te vinden. Overigens trekt de

– leveranciers optimaal functioneert. Dat men

Kiest u maar.”

aan machines die onze opdrachtgevers,

productie alweer behoorlijk aan.”

weet dat je je altijd voor honderd procent

Maar jij en je broer runnen het?

‘Projecten in productontwikkeling compenseerden afname productie’ dat leiding geeft, stuurt en het bedrijf verder probeert op te stuwen in de vaart der volkeren. Mijn vader is veertig jaar geleden

principe vrij zijn van defecten. Maar de realiteit is dat er soms pas zaken aan het

eenmaal met niet-stereotype vrouwen...”

¶

‘Onvoorspelbaar, dat heb je met nietstereotype vrouwen’

8

9

Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieu RTA verlaagt verwijderingsbijdragen met vijftig procent

Innovatievouchers weer beschikbaar EZ stelt ook dit jaar innovatievouchers beschikbaar. In totaal zijn er 6.200 publieke en tweeduizend private vouchers aan te vragen. Met

Eenlaags bestuursmodel in de maak

een innovatievoucher kan een ondernemer een kennisvraag over het vernieuwen van een product, proces of dienst laten beantwoorden.

Momenteel ligt er een wetsvoorstel ter behandeling en goedkeuring bij

Ook kan een publieke voucher ingezet worden om de kosten van

de Tweede Kamer ten behoeve van het bestuur en toezicht op BV’s en

het aanvragen en verkrijgen van een octrooi te vergoeden. Publieke

NV’s. Deze vennootschappen kunnen straks kiezen voor een model met

vouchers moeten worden besteed bij publieke kennisinstellingen, zoals

een bestuur en een Raad van Commissarissen (dualistisch model) of

universiteiten. Private vouchers bij private kennisleveranciers, zoals

voor het zogeheten eenlaags (one tier) bestuursmodel. Bij het laatste

De bedrijven die professionele elektr(on)ische

ingenieursbureaus. Er zijn vouchers van € 2.500,- beschikbaar en van

model zijn beleid en toezicht in één bestuursorgaan samengevoegd.

apparatuur in de markt brengen en die zich bij RTA

€ 7.500,-. Bij grote publieke vouchers geldt een eigen bijdrage van een

One tier bestuur kan voor familiebedrijven een aantrekkelijke vorm

hebben aangesloten, betalen dit jaar aanzienlijk

derde van het totale bedrag, bij grote private vouchers geldt een eigen

zijn om de opvolging in goede banen te leiden en de aanwezige fami-

Sinds 28 december 2009 is de dienstenrichtlijn van kracht. De richtlijn is ingevoerd

minder voor hun verplichting om afgedankte

bijdrage van vijftig procent.

liecultuur te handhaven.

in alle EU-lidstaten plus IJsland, Liechtenstein en Noorwegen. Daarmee is

apparatuur te laten ophalen en verwerken.

Dienstenrichtlijn: ‘Minder belemmeringen, meer gemak’

de Europese interne markt voor diensten volgens EZ een stuk toegankelijker

www.agentschapnl.nl/innovatievouchers

¶

Het biedt de huidige generatie ondernemers de ruimte om meer

geworden: oneerlijke regels zijn zoveel mogelijk afgeschaft, het aanvragen van

afstand te nemen terwijl de volgende generatie wordt bijgestaan

vergunningen is transparanter en eenvoudiger geworden en dienstverleners

in hun nieuwe rol in de dagelijkse leiding. De zeggenschap wordt

kunnen veel formaliteiten met de overheid nu online regelen, via één centrale website. In ons land is dat Antwoordvoorbedrijven.nl. Al deze maatregelen moeten er toe leiden dat de dienstenhandel groeit en meer banen en welvaart oplevert. www.dienstenrichtlijn.ez.nl ¶

Pas op bij uitbouw oudedagsvoorziening

bepaald in het algemeen bestuur, waarbij de overdrager en opvolger(s)

Als oudedagsvoorzieningen zijn ondergebracht in een ‘eigen BV’

Bron: BDO accent ¶

kunnen beschikken over gelijke informatie voordat een beslissing wordt genomen. Het bestuursmodel kan niet worden toegepast als de structuurregeling op de vennootschap van toepassing is.

staat daarvoor een voorziening op de passiefzijde van de balans.

SenterNovem onderdeel Agentschap NL

Op de actiefzijde staan de bezittingen die deze voorziening afdekken. Een eventuele vordering op de dga via een rekening-courantverhouding staat ook op de actiefkant. Deze kan dus dienen ter dekking van de oudedagsvoorziening. Wanneer echter de rekening-

Directeurgrootaandeelhouder gecompenseerd

RTA, de stichting voor Recycling van Technologische

courant zo hoog oploopt dat aflossing hiervan feitelijk niet meer zal

Kennis- en subsidiecentrum SenterNovem maakt voortaan deel uit van

Apparatuur, heeft besloten de tarieven voor

gebeuren of mogelijk is, kan worden geconcludeerd dat de pensi-

Agentschap NL van EZ. In deze nieuwe organisatie zijn ook de economische

verwijderingsbijdragen vanaf 1 april 2010 met

oen- of stamrechtaanspraak is afgekocht door de dga. Dit houdt in

voorlichtingsdienst EVD en Octrooicentrum Nederland ondergebracht.

ongeveer vijftig procent te verlagen.

dat de waarde van de aanspraak wordt bijgeteld bij het inkomen

SenterNovem was het EZ-agentschap dat ondernemingen en

Al bij de opzet van RTA had initiator FHI,

ele revisierente, verschuldigd is. Er is al jurisprudentie waarbij de

onderzoeksinstellingen adviseert over innovatie en hun daarvoor subsidies

federatie van technologiebranches, als voorwaarde

rechter ook op deze manier heeft geoordeeld.

verstrekt. In de ICT-sector was SenterNovem vooral bekend in verband met de

geformuleerd dat er geen sprake mag zijn van

betrokkenheid bij de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO),

‘oppotten’ van gelden. Afgesproken is de bijdrage

een fiscale regeling om onderzoek en ontwikkeling te stimuleren.

zover mogelijk naar ‘nul’ terug te brengen zodra

gebruikelijk loon naar rato mag worden verlaagd. De omzetten 2008,

Door samenvoeging van de drie organisaties hoopt het nieuwe Agentschap

duidelijk is dat er voldoende reserves zijn.

2009 of 2010 mogen in dat geval niet door bijzondere oorzaken

van de dga en dat hierover inkomstenbelasting, inclusief eventu-

Het kabinet heeft de belastingregels voor BV’s en dga’s versoepeld. Onder andere is goedgekeurd dat wanneer zich ten opzichte van

Bron: BDO accent ¶

2008 in 2009 of 2010 een omzetdaling voordoet in het bedrijf, het

negatief zijn beïnvloed. In verliessituaties kan deze goedkeuring

NL ondernemers en instellingen beter van dienst te zijn. Er is één klantendesk en er zijn samenhangende programma’s, beter op elkaar afgestemde

De reden dat aangesloten RTA-deelnemers minder

te weinig soelaas bieden. In dat geval kunnen over de hoogte van

financieringsproducten en korte, heldere procedures, aldus het agentschap.

gaan betalen zit hem hoofdzakelijk in de manier

het gebruikelijke loon verdere afspraken met de belastingdienst

Klanten kunnen er onder meer terecht voor informatie, advies en financiering

van verwerken. Tot 2010 werden de apparaten

worden gemaakt. Ook is een verruiming afgesproken van de fiscale

in verband met duurzaamheid, innovatie en internationaal ondernemen en

handmatig gedemonteerd. Sinds 1 januari gebeurt dit

behandeling van dga’s die een bedrijfspand privé in eigendom hebben

samenwerken. Agentschap NL is ingedeeld in vijf thematische divisies:

mechanisch, omdat RTA een samenwerkingsverband

en verhuren aan de vennootschap. In die situatie wordt over de

Energie en Klimaat, EVD Internationaal, Innovatie, Milieu en Leefomgeving

voor het inzamelen en verwerken is aangegaan met

huurbaten ruim vijfenveertig procent inkomstenbelasting geheven.

en het Octrooicentrum. De organisatie beheert ook de website

de firma Coolrec. De looptijd van deze overeenkomst

In 2010 is het eenmalig mogelijk om onder bepaalde voorwaarden het

Antwoordvoorbedrijven.nl. Daarop staat informatie over vergunningen, wetten

is voorlopig drie jaar.

pand naar deze of een andere eigen BV over te hevelen zonder dat

en subsidies.

daarover overdrachts- en inkomstenbelasting wordt geheven. Contact: Joas van Lent, [email protected], (033) 465 75 07.

www.agentschapnl.nl ¶

www.stichtingrta.nl ¶

Bron: Inzake uw zaken ¶

10

11

is er leven na fhi?

Kees Graumans ‘We hebben ons segment nadrukkelijker op de kaart kunnen zetten’ B

ij FHI is Kees Graumans bekend als medeoprichter van het cluster Industrial System Integrators (ISI). “Binnen de FHI-branche Industriële Automatisering waren wij als dienstverleners een beetje een vreemde eend in de bijt”,

vertelt Graumans, over de reden waarom het cluster werd opgericht.

Sinds de oprichting in 1995 zetelde

om aan goede automatiseerders te komen.

Het gevoel van comfort (klimaat en

Graumans namens Control Application

Door een collectief te vormen konden we

verlichting), veiligheid (toegangscontrole

Engineering (CAE) in het ISI-cluster. “Het

het segment wat nadrukkelijk op de kaart

en brandmeldinstallaties), bereikbaarheid

begin was natuurlijk erg spannend, want je

zetten van werkzoekenden.” In 2001 nam

(data en telefonie), et cetera...Vandaar ook

moet statuten wegzetten en gaan kijken wat

hij afscheid als directeur van CAE en

de naams- en imagoverandering van Stork

je nu precies wilt gaan doen. Dus wat ga je

daarmee ook van FHI. “Ik kwam in een

Installatietechniek naar Stork Worksphere.

aan interne doelstellingen wegzetten en wat

fase terecht dat ik andere dingen wilde

Ik ben daar toen directeur van geworden.”

als externe? En hoe zorgen we voor nieuwe

gaan doen. Dat viel ongeveer tegelijkertijd

leden? Dat laatste was altijd een vast

met dat Ordina CAE gekocht had. Dan ga

Resultaatgericht

agendapunt. Uiteindelijk zijn we op zo’n

je nadenken of je daarmee verder gaat of

In 2006 werd Stork Worksphere

dertig à vijfendertig leden uitgekomen.”

niet. Ik ben toen bij Stork gaan werken

overgenomen door Strukton, waar Graumans

In het bestuur zaten in het begin een man

als directeur Competence Centre. Zij

vandaag de dag nog steeds directeur is.

of vier, vertelt Graumans. Met Han Bak,

hadden een scheiding gemaakt tussen

Met een goed gevoel kijkt hij terug op

toentertijd directeur van Turnkiek Process

industriële projecten en utiliteitsbouw en

zijn FHI-periode. “Wat me het meest is

Control, als voorzitter. “Toen Han stopte

waren dit volop aan het doorvoeren. Dat

bijgebleven van deze periode is dat je met

omdat hij een andere functie kreeg, werd

betekent dat er mogelijkheden waren voor

allemaal bedrijven met een jong verleden,

ik voorzitter en kwam daardoor ook in het

mensen die ervaring hadden als directeur

net opgericht of een bestaan van maximaal

bestuur van de FHI-branche Industriële

om daarin mee te gaan. Stork heeft toen

vijf jaar, die allemaal aan het zoeken waren,

Automatisering”, aldus Graumans.

op een gegeven moment gezegd dat

je zowel in de arbeidsmarkt als afzetmarkt

het onderdeel Stork Installatietechniek

nog sterker kunt profileren. In die zin waren

Toegevoegde waarde

binnen die utiliteitsmarkt wat anders

we allemaal gelijkgezinden. We hadden daar

Dat het cluster voor Graumans toegevoegde

in de markt moest worden gezet. Stork

dan overleg over en dat waren diepgaande,

waarde heeft gehad, kan hij beamen.

Installatietechniek was een technisch

maar toch wel informele, overleggen. En

“Door onze deelname hieraan hebben

installateur zoals er zo vele waren. Om die

altijd resultaatgericht. Dat was ook wel de

we meer positie gekregen ten opzichte

reden is er voor gekozen om haar profilering

toegevoegde waarde van FHI, dat het altijd

van een aantal partijen die daarom heen

niet te doen op harde techniek, maar om

afgesloten werd. Er werd doorgewerkt naar

zaten, zoals de systeemleveranciers. Er zat

te kiezen voor een profilering waarbij de

iets concreets, zoals de deelname aan de

bijvoorbeeld een enorm probleem in de

aandacht wordt uitgesproken over de

beurs HET Instrument. Er zat enthousiasme

arbeidsmarkt. Het was vreselijk moeilijk

emotionele beleving van de werkomgeving.

in. Kortom een energieke club.”

door Eliza van den Anker

¶

conjunctuur

Wij weten wel om te gaan met druk

Conjunctuurbeeld iets verbeterd Het conjunctuurbeeld was eind februari iets beter dan eind januari. Dit komt vooral door het verdere herstel van de economie.

hoeft u zich over het resultaat niet druk te maken.

%-volumemutaties

3 2

2

1

0 -2

0 -1

gemiddelde. De economie kromp in het vierde

-4

-2

kwartaal van 2009 met 2,2 procent ten

-6

liggen nog steeds in de fase van

Met de juiste combinatie van Vakmanschap, Flexibiliteit en Inventiviteit

6 4

De meeste indicatoren in de Conjunctuurklok

Bij Drukkerij Callenbach weten wij om te gaan met elke druk.

bruto binnenlands product (bbp)

‘laagconjunctuur’. Veertien van de vijftien indicatoren presteren onder hun langjarig

opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar

I

II

III

IV

I

2006

eerder. De krimp is daarmee beduidend minder groot dan in de eerste drie kwartalen

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

2008

I

II

III

IV

-3

2009

T.o.v. zelfde kwar taal vorig jaar (linkeras)

van 2009. Vergeleken met het voorafgaande

T.o.v. voorgaande kwar taal seizoensgecorrigeerd (rechteras)

kwartaal groeide de economie in het vierde kwartaal met 0,3 procent. Hierbij is rekening gehouden met werkdag- en seizoeneffecten.

omzet dan in januari. De kapitaalmarktrente

driemaandsperiode. Het aantal banen was in

Dit is het tweede kwartaal op rij met een

daalde iets en kwam in februari uit op 3,4

het vierde kwartaal 147.000 lager dan een

positieve kwartaal-op-kwartaalgroei na vier

procent. De inflatie daalde met 0,1

jaar eerder. Er stonden eind december

kwartalen met een negatieve groei. Het

procentpunt naar 0,8 procent. De afzetprijzen

122.000 vacatures open. Dit zijn er zesduizend

consumentenvertrouwen deed in februari een

van de industrie waren in januari vijf procent

minder dan eind september. De daling van

stapje terug. De stemming onder

hoger dan een jaar eerder. In de periode

het aantal uitzenduren vlakte in het vierde

ondernemers in de industrie verbeterde. De

november 2009 – januari 2010 waren

kwartaal verder af.

ondernemers in de zakelijke dienstverlening

gemiddeld 435.000 personen werkloos. Dit

waren iets optimistischer over de toekomstige

zijn er elfduizend meer dan in de vorige

Bron: CBS.

¶

Prijsstijging industrie loopt verder op De afzetprijzen van de industrie waren in januari bijna vijf procent hoger dan een jaar eerder. In december 2009 waren de producten van de industrie één procent duurder. Na een jaar met prijsdalingen stijgen de prijzen weer.

Afzetprijzen industrie 16 _ 12 _ 8_ 4_

De sterkere toename in januari hangt samen met de prijsontwikkeling in de chemische industrie. In deze branche waren de afzetprijzen in januari bijna tien procent hoger. In december waren chemische producten nog meer dan acht procent goedkoper dan een jaar eerder. De prijsstijging in de aardolieverwerkende industrie lag in januari met bijna drieënveertig procent in dezelfde orde van

0_ -4 _ -8 _ -12 _ -16 _

a| m | j | j | a| s | o | n| d | j | f | m | a| m | j | j | a| s | o | n| d | j | f | m | a| m | j | j | a| s | o | n| d | j | f | m | a| m | j| j| a| s | o| n | d| j| | f | m

2006

2007

2008

2009

‘10

grootte als in december. De fabrikanten in de tabaksindustrie rekenden ruim

Gildenstraat 11b, Postbus 19, 3860 AA Nijkerk Telefoon (033) 247 15 20, Fax (033) 245 36 54, E-mail: [email protected] www.callenbach.com

vier procent meer voor hun producten. Er

De afzetprijzen van producten van de

hoger dan in de voorafgaande maand.

zijn ook branches waar de afzetprijzen

Nederlandse industrie stegen in januari

Met 1,7 procent was de prijsstijging op

lager zijn dan een jaar eerder. Met

dit jaar met 1,4 procent ten opzichte

de exportmarkt groter dan die op de

ruim zes procent daalden de prijzen

van december 2009. Voor de vierde

binnenlandse markt (één procent).

in de basismetaalindustrie het meest.

achtereenvolgende maand waren de prijzen

Bron: CBS.

¶

13

14

15

federatienieuws

Zo gezegd zo geschreven... “Alle grote dingen komen voort uit het onbelangrijke. Daarom streeft de wijze nooit naar het grote. Zo kan hij grote dingen bereiken”

Inspirerende maidenspeech FHI-voorzitter Eric van Schagen

Lao-Tse, Chinees filosoof, +/- 600 voor Christus

Groeiambitie technologie in maatschappelijk kader L

“Als ik het gevoel heb dat ik alles onder controle heb, dan weet ik dat ik niet hard genoeg ga” FHI-federatievoorzitter Eric van Schagen, die in zijn eerste werkoverleg in zijn nieuwe functie autocoureur Michael Schumacher citeert, 9 januari 2010

osjes met de hand in de zak, af en toe een breed gebaar. Bij zijn eerste optreden als federatievoorzitter van FHI voelde

behalve CEO van Simac Techniek en FHI-

Eric van Schagen zich duidelijk op zijn gemak, ‘thuis’. Zijn boodschap kwam luid en duidelijk over: FHI en haar

voorzitter ook vice-voorzitter is van de Raad

technologiebranches hebben een missie te vervullen. De technologie die onze bedrijven binnenbrengen is keihard nodig

van Toezicht van Fontys Hogescholen.

om de op ons afkomende maatschappelijke problemen te lijf te kunnen. We moeten vooral ook jongeren daarvan bewust en

Het was muisstil in het atrium van het FHI-

enthousiast maken om deel te willen uitmaken van de technologiecommunity.

kantoor. Ieder hing aan de lippen van Eric. Met de aankondiging van een nieuw FHI-

“Jullie Europeanen realiseren je dat je heel rijk bent, een goed leven hebt. En als je economie met één procent groeit, ach, niet geweldig, maar oké. Tot veel politiek rumoer zal dat niet leiden. Heel volwassen. In Amerika kan de politiek met zoiets niet leven. Iedereen wil meer, meer en meer” Kenneth Saul Rogoff, hoogleraar economie aan Harvard University, Boston, in NRC Handelsblad, 16 januari 2010

Verrassend veel mensen hadden zich

“Als we er in slagen de link te maken

boodschappen. “Kies voor sterke sectoren

aangemeld om kennis te komen maken

tussen technologie en maatschappelijke

als biochemie, zorg, voeding, mechatronica,

met de nieuwe ‘primus inter paris’ van

vraagstukken, dan wordt het ook

infra en laboratoria, maar vergeet niet dat

“Open innovatie begint met je te realiseren dat erg veel goede mensen niet bij jou in dienst zijn”

het federatiebestuur van FHI. Een enorme

makkelijker om het probleem van gebrek

we vooral sterk zijn in enabling technology,

Professor dr. Hans Hofstraat, vice-president Philips Research, in De Technologiekrant,

sneeuwstorm maakte Landgoed Leusderend

aan interesse in technologie bij jongeren

veel minder in eindproducten. Leg bij

echter bijna onbereikbaar op 10 februari.

om te buigen in enthousiasme”, klonk het

het verstrekken van R&D-subsidies meer

Zo’n honderd tot honderdvijftig diehards

overtuigend. Een gezonde groei, ook van het

nadruk bij kleinere OEM, zelfscheppende

lukte het om het fraaie pand van FHI te

aantal leden van FHI, kan daarbij helpen,

bedrijven en beperk de focus niet tot een

bereiken. De bijeenkomst werd er niet

vindt de nieuwe voorzitter. “Dat houdt de

beperkt aantal grote bedrijven met hun

minder geanimeerd om.

club fris, dat vergroot het draagvlak en dat

eigen toeleveringsketen.” Verder pleitte

“Technologie is geen doel op zichzelf”,

verzekert onze representativiteit.” Intussen

Van Schagen voor een ‘level playing

stelde Van Schagen. “Technologie draagt de

wil Eric van Schagen wel dat de organisatie

field’ bij inkoop door grote partijen.

mogelijkheid in zich om maatschappelijke

bestuurlijk dicht bij de leden blijft, dat het

Arbeidsmarktproblematiek blijft voor FHI

problemen op te lossen.” Verduurzaming

bureau ‘lean & mean’ opereert en dat de

onder de nieuwe voorzitter topprioriteit.

van productietechnologie noemde hij als

activiteiten pragmatisch worden uitgevoerd,

“Als er niet meer technologen beschikbaar

voorbeeld, naast innovatie in de zorgketen,

zonder opgelegde diensten.

komen, dan mogen we ook geen structurele

technologiemanifest, dat wordt voorbereid

economische groei verwachten.” De

door het FHI-bureau en het federatiebestuur,

voeding en gezondheid, mobiliteit en

22 januari 2010

“Vaagheid maakt waarheid dof” Professor Antoine Bodar, priester, filosoof, kunsthistoricus, publicist, in het radioprogramma Kunststof, NPS radio 1, 5 februari 2010

veiligheid. In al die toepassingsgebieden

Boodschappen voor de overheid

positionering van het onderwijs op zowel

staat nu al vast dat de technologiebranches

kunnen de FHI-bedrijven ‘enabling’ zijn

Richting overheid had de nieuwe

mbo als hbo en academisch niveau moet

‘vier mooie jaren’ mogen verwachten onder

om nieuwe oplossingen te realiseren.

technologievoorzitter ook een paar

en kan beter volgens Van Schagen, die zelf

inspirerende leiding.

door Kees Groeneveld

¶

“Het verschil tussen een falende topvoetballer en een falende topbankier is dat de eerste gebruik moet maken van de reservebank en de tweede gebruik mag maken van bankreserves” Joost Steins Bisschop, ondernemer, internetconsultant en columnist in Het Financieele Dagblad, 6 februari 2010 ¶

17

‘K ken wel jaaank’n hoe mooi’ CDA-er Sabine Uitslag doet een dagje technologie in Enschede

A

an het einde van een intensief werkbezoek verviel het Tukkers parlementslid Sabine Uitslag in haar moederdialect om haar gevoelens te uiten. “In Den Haag staan ze me raar aan te kijken als ik zoiets zeg als ‘k ken wel jaaank’n hoe mooi’.

Hier in Enschede verstaan ze dat wel.” Samen met FHI-directeur Kees Groeneveld en MinacNed-manager Martijn Reinhold bezocht het Kamerlid, die er ook nog een carrière als popzangeres naast doet, twee Enschedese bedrijven en het nanolab MESA+ op de Universiteit Twente.

“Verbindingen leggen is een grote

Miriam Luizink als zakelijk directeur van het

was de derde stop voor Sabine Uitslag

ambitie van mij. Met FHI en MinacNed

instituut maakte indruk. “Pittige vrouw”,

en haar gevolg. Micronit maakt hele

gaat dat heel geweldig, onder elkaar als

was het commentaar.

kleine microflow-systemen in glas. Met

bedrijven en met de universiteiten merk

veertig man hoogwaardig personeel is

ik. De relatie waarin ik zelf met FHI in heb

Het tweede adres van het werkbezoek

het bedrijf al meteen wereldmarktleider

geïnvesteerd, legt de verbinding tussen de

was MMS, Medical Measurement Systems.

in haar specialisme. De supply chain voor

technologiebedrijven en Den Haag. Nu ikzelf

Arjen de Weerd en Jan Willem van der

life science producten is de groeitarget

van industriewoordvoerder overgestapt ben

Wal startten in 1983 hun bedrijf. Met een

van het bedrijf. “Dat is het”, sprak de

naar woordvoerder zorg binnen de CDA-

pure informatica-achtergrond doken ze de

CDA-woordvoerder zorg. “Met dit soort

fractie, is het voor mij een uitdaging om

medische markt in. Hun specialisatie is het

technologie moeten we de tekorten

de verbinding te leggen tussen die twee

meten van stoffen die het lichaam in en uit

in de arbeidsmarkt voor de zorg gaan

velden: industrie en zorg. Ik merk nu dat

gaan: urodynamica en gastro-enterologie. In

oplossen.” Inderdaad denkt Van ’t

ook daarin FHI een belangrijke rol speelt en

dit specialisme is dit FHI-bedrijf inmiddels

Oever dat veel metingen die nu in het

we elkaar kunnen helpen.”

marktleider met zo’n tachtig man/vrouw

ziekenhuis worden gedaan, op basis van

personeel. Ontwikkeling, productie, verkoop,

zijn technologie heel gemakkelijk door de

Bij MESA+ maakte Sabine kennis met wat

het hele traject doet MMS in eigen huis.

patiënt zelf thuis kunnen worden verricht.

er allemaal mogelijk wordt gemaakt met

Belangrijk zorgpunt naar Den Haag is ook

“Alleen, hoe doorbreek je de weerstand

micro- en nanotechnologie als het gaat om

bij MMS dat het lastig is en blijft voor een

van de medische stand?” Ter plekke

virusherkenning. De discussie met Miriam

wat kleiner bedrijf met eigen ontwikkeling

werden plannen gesmeed om samen met

Luizink en Guus Rijnders ontspon zich rond

om mee te dingen naar R&D-subsidie,

patiëntenorganisaties en hoogleraren een

de wisselwerking universiteit/hbo/bedrijven.

zolang je geen deel uit maakt of wilt maken

doorbraak te gaan forceren.

“We begrijpen elkaar toch nog veel te

van een grotere groep.

weinig”, verzuchtte researcher Rijnders. De

Den Haag gaat het merken, Kamerlid Sabine

opsomming van successen en presentatie

Micronit, het bedrijf van de kersverse

Uitslag weet nu wat er aan de hand is in

van de nieuwbouw van MESA+ door

MinacNed-voorzitter Ronny van ’t Oever,

technologieland.

¶

18

Haagse

Babbel

‘Technologie moet ons energieprobleem oplossen’ P

19

En dat zijn nou juist de bedrijven waar we het van moeten hebben als je praat over nieuwe technologie die we nodig hebben… “Ja, dat klopt wel. Maar toch, als je kijkt naar de cijfers over R&D-investeringen in ons land, dan zijn het toch voor een gênant groot deel de big seven die dat doen. Het feit dat wij als land minder uitgeven aan R&D dan bijvoorbeeld Japan en Amerika, dat verschil zit ’m in het deel van de private sector. Hoe zorgen we er nu voor dat

artij van de Arbeid Kamerlid Diederik Samsom is intelligent, een beetje tegendraads en behoorlijk

bedrijven meer gaan investeren in nieuwe

spraakmakend. In Delft afgestudeerd als kernfysicus noemt hij zichzelf graag ‘techneut’.

technologie? Ik wil vooral investeren in onderwijs. Omdat ik daar een absolute

Hij was Greenpeace-medewerker, maar ook

dat de mensheid zich te pletter liep op de

ondernemer, directeur van een energiebedrijf

muur. Nu moeten we iets soortgelijks doen.

dat handelde in groene stroom. FHI-directeur

Voordat we als spaceship earth de bocht

Kees Groeneveld en Signalement-redacteur

uitvliegen moeten we iets verzinnen om

In hoeverre moet de overheid daar zelf een rol spelen? Hoe voorkom je mislukkingen? Wie moet welke verantwoordelijkheid op zich nemen?

Eliza van den Anker gingen op bezoek bij

ons probleem van eindigheid van fossiele

“De overheid moet niet te veel zelf doen.

de ‘aspirant-premier die graag zelf het roer

brandstoffen op te lossen. Technologie is de

Dat mislukt steeds. Maar het bedrijfsleven

in handen neemt’ zoals NRC Handelsblad

enige sleutel.”

moet wel meer een lange termijnvisie

Samsom typeerde. De maidenspeech van de

krijgen. Als ik met het bedrijfsleven

‘Bedrijfsleven moet urgentie gaan voelen van toekomst’

nieuwe FHI-voorzitter Eric van Schagen over

Hoe gaan we dat doen?

praat over grote investeringen, in nieuwe

technologie en duurzaamheid vormde een

“De bron is er, de zon. Die levert in een

technologie, dan zeggen ze vaak ‘dat

mooi uitgangspunt voor een gesprek.

minuut meer dan we in een jaar op kunnen

verdienen we de komende tien jaar niet

maken. Het is een kwestie van de juiste

terug’. Maar in twintig jaar verdienen ze

Als we praten over technologie en duurzaamheid, welk verband ziet u dan?

technologie inzetten om zonlicht om te

het wel terug. Dan zeggen ze, ja maar

zetten in hanteerbare kracht en warmte.

zover kijken we niet. Dat gaat niet goed. Je

meerwaarde zie voor de overheid om dat

Duurt nog even voordat we zover zijn.

kunt van de overheid niet verwachten dat

goed op orde te houden. Daarbij vooral

“Energie is by far ons grootste probleem.

Intussen zullen we ons een poosje moeten

die een twintig jaar visie neerlegt als het

investeren in het naar de markt brengen

Alleen de technologie kan dat probleem

redden met onbeholpen tussenoplossingen,

bedrijfsleven dat zelf niet doet.”

van technologieën die daar kansrijk in zijn.

oplossen. Als we niet willen inleveren

zoals CO2-opslag.”

Ik wil ook graag investeren in theoretisch

doen is investeren in onderwijs.

Kun je dat wel verwachten van het bedrijfsleven? We zien dat er, zeker in de technologie, een schaalverkleining gaande is. Je kunt niet meer een paar CEO’s aanspreken en dan verwachten dat die een beleid uitzetten voor het hele bedrijfsleven.

Want ik zie AkzoNobel en DSM wel in hun

gaat. Op het moment dat je het als een

“Ja, inderdaad. Ik snap wel dat er wordt

Voor onze technologiebranches is de chemische industrie een belangrijke sector…

Investeren in betere leerkrachten,

“Ik zie die schaalverkleining niet zo. Ik zie

laboratorium in een hoekje wat vrijmaken

soort van extraterrestrial technologie

gediscussieerd, maar nanotechnologie

lokalen, experimenteer-voorzieningen,

ook nog steeds schaalvergroting. Vooral

voor de biobased economy, maar het is nog

neerzet, heb je ook publiek meteen een

is geen buitengewone technologie. Mijn

stageplekken. Zodat onze kinderen dingen

in de energiewereld is er nog steeds

niet in de buurt van wat nodig is.”

hoop te doen. Net zoals microtechnologie

voorouders wisten niet hoe een trein

“Is hetzelfde verhaal, volledig energie-

kunnen uitvinden waar wij nog niet

sprake van verdergaande conglomeratie.

ons naar een nieuw stadium helpt, zo

zich zou gaan gedragen. Die zou tachtig

gerelateerd. We zijn steeds bezig tegen een

aan konden denken. Daarnaast kan de

E.ON, RWE, Gazprom, dat is geen

brengt ook nanotechnologie ons weer

kilometer per uur rijden, of honderd. Zo

muur aan te lopen. Malthus beredeneerde

overheid een rol spelen bij het versneld

schaalverkleining. Oké als je praat over

verder. Als we er bijvoorbeeld in slagen

snel had de mens zich nog nooit verplaatst.

al dat een voortdurend groeiende mensheid

rendabel maken van technologie die

technologische specialisaties, in de sfeer

Nanotechnologie, kunnen we daar in investeren, of moet daar eerst over worden gediscussieerd?

ramen te maken die zonlicht in energie

En nu lachen we daar om. Ik verzeker

meer consumeert dan produceert. In zijn

duurzame energiebronnen kan aanboren

van toelevering, ja, daar vind je wel steeds

“Daar wordt een verkeerde sfeer omheen

omzetten, dan zijn we een stuk verder met

je, over honderd jaar lachen we om

tijd voorkwam de uitvinding van kunstmest

en omzetten.”

meer kleinere bedrijven.”

gecreëerd. Nanoparticles, nou nou, kan dat

het oplossen van het energieprobleem.”

nanotechnologie.”

op comfort, welvaart en welzijn, en dat

verbrandingsmotoren, grondstoffenverbruik,

Wat zou de rol van Den Haag moeten zijn als we praten over de inzet van technologie bij het oplossen van dit soort problemen?

het is allemaal energiegerelateerd.”

“Het beste wat de overheid kan

willen we niet, dan is technologie de enige oplossing. Negentig procent van het vraagstuk is energie. Vervuiling in steden,

door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker

onderzoek, maar dan moet het bedrijfsleven

Diederik Samsom is Tweede Kamerlid voor de PvdA

zelf ook de urgentie gaan voelen van hun toekomst. Waarom denkt Shell niet ‘over vijftig jaar is het op, we moeten nu iets anders gaan verzinnen’? Hetzelfde geldt

wel? Ik waarschuw daar een beetje voor,

voor de raffinaderijen, voor de chemie.

omdat ik weet hoe het met gentechnologie

Dus u zegt eigenlijk, maak er niet zo’n punt van.

¶

20

21

Veel belangstelling voor relatiedatabase-actie HET 2010

Gratis soep, hamburgers en pizza’s voor beursbezoekers

In de aanloop naar de beurs HET

bezoekers voor de beurs. Cendris spit nog

Als je een massa mensen wilt ‘pleasen’, dan moet je wel

Instrument komt de focus langzamerhand

veel breder. Is iets lastiger selecteren, maar

iets uit de kast trekken. De grootste technologiebeurs

steeds nadrukkelijker te liggen bij de

de bron is groter.

van de Benelux, HET Instrument, rekent eind september

bezoekers, de klanten van de exposanten.

op zestien- tot achttienduizend professionele bezoekers.

Wie dat in het verleden waren, dat weet je.

Op de aankondiging van deze actie heeft

Die trek je heden ten dage niet meer met een simpele

Elk bedrijf, maar ook FHI als organisator,

een verrassend groot aantal exposerende

aankondiging van datum en plaats. Natuurlijk gaat het om

heeft een bestand, een relatiedatabase.

bedrijven gereageerd. De veronderstelling

de ‘content’, net als in de politiek. De conferentiethema’s

Maar, resultaten uit het verleden bieden

van het FHI-bureau dat er bij veel bedrijven

en de demostands zijn het verkiezingsprogramma en de

geen garantie voor de toekomst. Bestanden

nog heel wat is te verbeteren lijkt correct

partijstrategie. Maar de beslissing om te komen of een

verouderen en je weet wel wat je weet,

te zijn. De kosten om mee te doen aan deze

hokje aan te kruisen wordt gekleurd door de vorm, de

maar niet wat je niet weet. Hoe vind je de

actie zijn beperkt, dankzij de collectiviteit.

emotie van de dag.

adressen van bedrijven, mensen, die je nog

In een workshop op woensdag 21 april

niet kent, maar die wel potentie hebben

wordt duidelijk hoe het werkt en wat je mag

om klant te worden?

verwachten. Daarna is het echt actie, aan

aangekondigd. Het entertainment aan het eind van elke beursdag was ook al in kannen en kruiken. Wat nog onzeker bleef, betreft

Het gratis openbaar vervoer naar de RAI werd al eerder

het werk ermee. Het resultaat blijkt straks,

de warme hap, de catering rond het cruciale moment, tussen half zes en zeven uur. Juist dan is het zaak de bezoekers even vast

Samen met het gespecialiseerde TNT-

eind september, meer bezoekers, nieuwe

te houden, over de filetijd heen. Vanuit de organisatie van HET Instrument, binnen FHI, is recent besloten dat voor alle bezoekers

bedrijf Cendris, heeft FHI speciaal voor

contacten.

rond die tijd de ‘basiscatering’ gratis wordt aangeboden: soep, hamburgers en pizza’s. Het blijft bij basiscatering, uiteraard om de

de exposanten op HET Instrument een

te vullen. Selecties uit het toegespitste

‘tool’ ontwikkeld om per bedrijf de eigen

bestand van FHI kunnen door bedrijven

Contact: Petra Kortenoeven,

relatiedatabase op te schonen en aan

worden benut voor de werving van

[email protected].¶

kosten in de hand te kunnen houden, maar ook om de individuele exposant de gelegenheid te geven om hun ‘a-klanten’ te binden aan de eigen stand door ze daar iets meer, iets bijzonders aan te bieden. Contact: Linda Dekker, [email protected].

¶

Beursvloer HET Instrument 2010 loopt vol Verhuur van het laatste kwart gaat direct vanaf de plattegrond

Na verwerking van eventuele wensen en opmerkingen van de exposanten die al hebben ingeschreven komt per 12 april de indeling van de beursvloer online op

Bij het intekenen van de voorlopige plattegrond van HET Instrument 2010, begin maart, bleek dat ruim driekwart van de beschikbare ruimte

www.hetinstrument.nl. Vanaf die datum kunnen bedrijven aan de hand van de

definitief was verhuurd. Ongeveer drieduizend vierkante meter van de totaal beschikbare ruimte aan stands is nog vrij voor verhuur, naast nog

plattegrond met het FHI-bureau bespreken welke nog vrije stand zij willen boeken.

wat stands op de verschillende paviljoens. Met deze stand van zaken loopt de voorbereiding van de beurs voor op de planning en staat eigenlijk niets een succesvolle beurs straks eind september in de weg.

Contact: Petra Kortenoeven, [email protected]. www.hetinstrument.nl

¶

22

iE

Op de foto is een gedeelte van de 20 MW thyristor gelijkstroomvoeding 40.000

industriële elektronica

Ampere/500 Volt te zien, nauwkeurigheid 10 ppm (400 mA). Een thyristor is een halfgeleider met de werking van een elektronische schakelaar die geschikt is om grote vermogens bij hoge spanningen met betrekkelijk weinig verlies te schakelen. De thyristor wordt veel gebruikt binnen de vermogenselektronica.

Power electronics gaat het verschil maken Menno Kardolus is mede-eigenaar van Power Research Electronics (PRE). “Van oudsher ontwikkelen

E

we vooral voor wereldwijde lders in deze editie van Signalement zegt Diederik Samsom dat energietransitie ons belangrijkste

nichemarkten”, vertelt

maatschappelijke probleem is. Ook al heeft de politicus slechts voor vijftig procent gelijk, dan nog

is vermogenselektronica, power electronics, cruciaal voor onze toekomst.

Kardolus. “In 2005 zijn we begonnen met de ontwikkeling van solar laad technologie die werkt op basis van een enkele zonnecel. Aanvankelijk was het doel LED’s

Er zijn in Nederland slechts twee Technische

het koppelen van windmolens of zonnecellen

en hogescholen moeten continu geprikkeld

in het wegdek via solar te laden, maar al

Universiteiten met de afstudeerrichting

aan het net.” Zonder vermogenselektronica

worden over de behoeftes in de samenleving

snel bleek de technologie ook voor solar-gsm

Vermogenselektronica en relatief

is het volgens Ben Wargers onmogelijk

en de rol die vermogenselektronica hierin kan

telefoons geschikt. Deze technologie wordt nu

weinig afstudeerders. Ben Wargers,

om elektriciteit efficiënt om te zetten op al

hebben. Een event voor vermogenselektronica

vanuit een nieuwe BV (Intivation) wereldwijd

vermogenselektronica-specialist bij Imtech

de plekken waar we die willen gebruiken.

zou voor verbreding moeten en kunnen

uitgerold.”

Vonk, ziet die situatie als ‘een bedreiging voor

“Energieconversie heeft de laatste

zorgen.” “Er zijn in Nederland geen

het vakgebied in Nederland’. Hoog tijd dus om

vijfentwintig jaar een grote vlucht genomen”,

evenementen waar ‘wij’ echt thuishoren”,

Ben Wargers is Manager

eens wat meer aandacht te besteden aan dit

aldus Wargers. “Het wordt op grote schaal

voegt Tabak toe. De FHI-branche Industriële

Sales – Power Electronics

technologieveld. Signalement sprak behalve

toegepast in het dagelijks leven, industrie en

Elektronica is het logische platform om

bij Imtech Vonk. “Voor de

met Wargers ook met Menno Kardolus van

wetenschap, die toepassingen nemen alleen

een dergelijke ‘sensibiliserings’-activiteit

verrijkingsmarkt hebben wij

PRE en Ben Tabak van KWx naar aanleiding

maar toe.”

te organiseren. KWx, PRE en Imtech Vonk

hoge toerental omvormer

zijn participerende lidbedrijven. “Nadat we

systemen ontwikkeld op

van het vermogenselektronica-event dat FHI met hen voorbereidt.

basis van eigen hard- en

Volgens Tabak is er in Nederland qua

in een werkgroep met vakgenoten hebben

vermogenselektronica erg veel kennis op het

nagedacht over de vormgeving, werd ik

software. Daarnaast ontwikkelen en leveren we

“Mensen bellen met solar-gsm telefoons,

gebied van tractie-aandrijvingen, marine-

enthousiast”, vertelt Tabak. “14 juni is de

conversiesystemen voor de wetenschappelijke

energie wordt efficiënter benut in

applicaties, positionering, gelijkrichter-

eerste editie en ik ben hoopvol gestemd.

markt, die in alle gevallen zeer specifiek zijn.

liftaandrijvingen, zonne-energie bereikt

techniek voor stroomverzorging voor

We hebben een gedreven groep uit onze

Een voorbeeld is een kernfusie-experiment voor

het lichtnet met een rendement van

bovenleidingen, modulatortechniek

Nederlandse industrie bij elkaar gebracht en

het Max Planck Institute in Duitsland.”

zevenennegentig procent en we rijden met

en klantspecifieke aandrijvingen.

ik geloof in succes.” ¶

elektrische fietsen en straks in elektrische

“Daarentegen vind ik wel dat we waar het

Ben Tabak is

auto’s”, vertelt Menno Kardolus, mede-

omvormertechniek voor duurzame energie

productmanager Power

eigenaar van Power Research Electronics

betreft, wind en zon, we nog wat achter

(PRE). Met dank aan vermogenselektronica.

blijven in vergelijking met andere landen”,

“Wanneer kennissen mij vragen wat voor

aldus Tabak. Volgens Kardolus vraagt de

werk ik doe, vertel ik dat ik componenten

markt vooral om nieuwe batterijtechnologie,

lever voor systemen, die energie omvormen

energiebesparing en LED-toepassingen in

Locatie: volgt

zonder mechanische bewegende onderdelen”,

bijvoorbeeld verkeers- en straatverlichting.

Datum: 14 juni 2010

halfgeleidercomponenten, leveranciers als ABB,

aldus Ben Tabak, productmanager Power

De spoeling is echter dun, zegt Wargers. “Er

Contact: Birgit Albersen,

Westcode en IXYS. Wijzelf voegen daar vooral

Electronics bij KWx. “Als voorbeeld noem ik

zijn in Nederland relatief weinig bedrijven

dan de dimmer thuis om het licht te regelen of

actief in vermogenselektronica. Universiteiten

door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker

Vermogenselektronica Organisatie: FHI, in opdracht van de Nederlandse brancheorganisatie voor Industriële Elektronica

[email protected], (033) 465 75 07.

Electronics bij KWx. “De producten worden door onze leveranciers ontwikkeld”, vertelt Tabak. “En dat zijn, voor ons aanbod aan

onze ervaring op technisch gebied en logistieke dienstverlening aan toe.”

23

24

25

Plankton

Paul Petersen

U kijkt natuurlijk allemaal naar Spongebob Squarepants. Typisch educatief programma van het nieuwe millennium. Mijn zonen zijn niet weg te slaan van het scherm en iedere schooldag begint met een portie Spongebob. Nou is er een karakter Plankton in deze serie. Plankton heeft een sterke

column

concurrentie met meneer Krabs, die een krabburger-imperium succesvol exploiteert. Iedere serie heeft een ‘baddie’ nodig en dat is in dit geval dus Plankton. Zijn pogingen om het imperium van meneer Krabs te bemachtigen worden ondersteund door technologie. Sterker: technologie wordt bijna gelijkgeschakeld met het kwaad in de Spongebob heerlijkheid. Waar halen schrijvers die inspiratie vandaan?

Twee andere inzendingen zien er ook mooi

Plankton is klein. Hij wordt gemeden. Zijn communicatie komt normaal

uit. Die van Thales Cryogenics: een cryogene

gesproken niet aan bij de bevolking van Bikinibroek. Alleen door technologie

koeler op een elektrodynamische shaker.

kan hij wat proberen tegen de man van de wereld: meneer Krabs.

De koude vinger van de koeler bereikt een temperatuur van zeventig graden Kelvin,

In tekenfilms, kranten, films, complottheorieën op YouTube en andere

minus tweehonderd graden Celsius. De koude

media komt Plankton op zijn eigen manier terug. De stemmachines worden

tip van de koeler staat niet in vacuüm, dus

door Gonggrijp zenuwachtig aangepakt. James Bond bevecht slechterikken,

ontstaat een ijslaag.

die door technologie de wereld zullen veroveren. Ethische discussies rond nieuwe technologie zijn sowieso omgeven door kleine complotjes. Als ik de angsten van ‘Plankton’-beelden iedere ochtend meemaak, dan hoop ik dat de tekenaars een keer bij de NASA langsgaan. Als ze de technische mensen zouden spreken, zullen ze toch ook tot de conclusie komen, dat het technische vakgebied gewoon mooie, effectieve, leuke en baanbrekende dingen wil maken. De karakterschets klopt niet met de realiteit.

‘De held is Spongebob’ De derde foto is suspense. De test-engineer observeert een medisch apparaat in de

Plankton zoekt macht. Hij denkt dat zijn gedachten de enige juiste zijn. Hij

klimaatkamer. Hoe noodzakelijk het is om

wil eigenlijk gewoon geaccepteerd worden en denkt daarvoor een imperium

deskundige mensen te kunnen inzetten die

of macht nodig te hebben. Door technologie denkt hij dat te bereiken. Dat

de spanning van het testresultaat aanvoelen.

gaat niet over de technische wereld: het is gewoon Plankton. De held is Spongebob. Dat vinden de schrijvers de hoofdpersoon. Altijd positief gestemd, beetje brutaal, trouw aan het imperium en op het bepalende moment vertrapt hij Plankton gewoon, want als het erop aankomt zie je een klein wezen niet. De angst voor technologie bestaat dus helemaal niet. Nu is dit misschien een wat simpele vergelijking, maar het is ook de realiteit. Berichtgeving over technologie wordt al snel moeilijk gevonden. Ingewikkelde wetgeving rond RoHS of EMC/CE en zooi die van buiten

PLOT-fotocontest omgevingstechnologie

Europa komt, vindt zijn weg naar de kranten als het gaat over lood in

Een valproef bij Philips Consumer Lifestyle, uitgevoerd op een valtafel in Brugge. Omgevingstechnologie is een vakgebied dat niet zo makkelijk

vibrators: Spongebob rules.

‘verkoopt’. Het testen van producten in een gesimuleerde omgeving, net zo lang beuken tot iets kapot gaat, maak dat maar eens populair. Het FHI Platform OmgevingsTechnologie, PLOT, heeft bedacht dat vooral foto’s spreken. Vandaar een jaarlijkse fotocontest. Dit is de winnende foto.

www.plot.nl

¶

[email protected]

¶

26

27

MinacNed Ronny van ’t Oever nieuwe voorzitter MinacNed

Miniaturisering vraagt grootse aanpak

‘Laten zien waar de kracht ligt van Nederland’

Hoe maak je nou zoiets kleins als microsysteem- en

Instrument dus een groot paviljoen waarin verschillende

nanotechnologie zichtbaar op een grote beurs als

branches samenwerken, waarin een tiental bedrijven

HET Instrument? Natuurlijk moet het er zijn. De

deelneemt en waarin vier applicatiegebieden worden

technologiedoelgroep komt daar, maar hoe val je op in het

geadresseerd. Je ziet het al in de vormgeving. Op elk van de vier

geweld, de massa?

hoeken een ‘toren’: één voor nano-onderzoekequipment, één voor

Biotech, Flowid, Fluxxion, Future Chemistry, Zeton,

microfluidica, één voor toepassingen in de diagnostica en de vierde

BCON Instruments, Distrilab, Medimate, Sysmex, Van

Het is zoals het is, in de geminiaturiseerde wereld: hoe kleiner de

voor procesintensificatie. De branches die samenwerken zijn de vier

Leeuwenhoek Instituut, Jeol, Mesa+, MiPlaza, NovioNano,

schaal waarop je werkt, hoe groter de installatie die je nodig hebt.

FHI-branches Industriële Elektronica, Industriële Automatisering,

Thermo Fisher Scientific en het Zernike Instituut.

Zo ook op HET Instrument. Om micro- en nanotechnologie op te

Laboratorium Technologie en Medische Technologie, aangevuld met

kunnen laten vallen, is een grote stand nodig. En die komt er ook.

het MinacNed-cluster.

Contact: Martijn Reinhold, [email protected], (033) 465 75 07.

Als je iets groot wilt aanpakken moet je samenwerken. Is sowieso

Twintig organisaties zijn samen bezig met de invulling: Bronkhorst

www.hetinstrument.nl

nodig in de multidisciplinaire micro-nano wereld. Er komt op HET

High Tech, Brooks Instruments, MA3 Solutions, Micronit, Applikon

www.minacned.nl

Op 23 maart werd Ronny van ’t Oever gekozen als nieuwe voorzitter van MinacNed, vereniging voor microsysteemen nanotechnologie. Signalement sprak met hem over zijn visie op het verleden, heden en de toekomst van de vereniging.

¶ Hoe bent u bij MinacNed betrokken geraakt? “Micronit, waar ik oprichter van ben, is al sinds 2004 lid van MinacNed. Begin vorig jaar kwam ik in het bestuur en van daaruit is het voorzitterschap ontstaan.”

Microfluidics-cluster binnen MinacNed krijgt vorm Bedrijven met lab-on-a-chip technologie klonteren samen

Waarom bent u lid geworden van MinacNed? “Om contacten uit dezelfde branche op te doen, samen te kunnen werken en trends te kunnen signaleren.”

Verschillende doelen

Wat heeft MinacNed volgens u tot nu toe bereikt?

Het MinacNed-cluster Microfluidics dient verschillende

“Een van de successen, vanuit Micronit gezien heel interessant, is

doelen. Natuurlijk is het eerst zaak het ‘veld’ in kaart te

dat er een significant aantal microfluidics-bedrijven lid zijn geworden

Tot voor kort ging het bij een chip

FHI-domein

brengen. Wie is waarmee bezig? En dat blijkt veel meer te

van MinacNed. Daarnaast wordt er inmiddels veel samengewerkt

uitsluitend om elektrische stroompjes.

De applicatiegebieden van microfluidics

zijn dan de spelers zelf dachten. Het tweede is met elkaar

binnen diverse subsidieprogramma’s.”

Het woord ‘chip’, schijfje, was zelfs

maken het specialisme een bij uitstek

uit te vinden welke ontwikkelingen samen opgepakt zouden

synoniem aan ‘halfgeleider’. Inmiddels

FHI-domein. Drie applicaties voeren de

moeten en kunnen worden. De problematiek van complexe

Wat wilt u bereiken als voorzitter?

geldt ook hier ‘das war mal’. Al

boventoon: life sciences, vooral in de vorm

dataverwerking is gesignaleerd als gemeenschappelijk

“Ik denk dat we niet veel hoeven te veranderen; de basis MinacNed-

geruime tijd geleden werd het woord

van diagnostica, laboratoriumanalyse-

probleem. Een lab-op-een-chip brengt zoveel data voort,

gedachte moeten we vasthouden. Ik zie wel kansen liggen om

‘microsysteem’ geïntroduceerd en

apparatuur en procesintensificatie,

dat verwerking de bottleneck voor toepassing wordt. Derde

MinacNed krachtiger te maken, uit te breiden in de zin van meer

dan ging het vaak over hele kleine

via microreactoren. De verschillende

doel is natuurlijk gezamenlijke promotie van het domein in

leden werven, maar ook actief clusters profileren, waarvan ik het

bewegende delen op een chip, MEMS,

clusterbijeenkomsten tot nu toe illustreren

het algemeen en van de spelers, de bedrijven en instituten

microfluidica-cluster een goed voorbeeld vind, maar ook andere

Micro Electro Mechanical Systems.

die scope. In de laatstgehouden workshop,

die het cluster vormen, in het bijzonder. Een profielengids,

clusters. Verder zie ik de vertegenwoordiging van bedrijven richting

Nu praten we over ‘lab-on-a-chip’ en

bij het zuivelresearchcentrum NIZO,

webinfo, de beurs HET Instrument, de MicroNano

de overheid en internationaal graag verbeteren. Wanneer we ons

microfluidics. En Nederland blijkt opeens

waren lidbedrijven uit drie van de vier

Conference, dat zijn allemaal vehikels waar het cluster

beter positioneren, kunnen we aantonen dat Nederland een goed

behoorlijk voorop te lopen als je ontdekt

FHI-branches aanwezig: Industriële

gebruik van maakt, naast de deelname in de nationale en

land is voor oplossingen op het gebied van MicroNano-technologie.

hoeveel kleine en grotere bedrijven

Elektronica, Industriële Automatisering

internationale innovatieprogramma’s.

We moeten laten zien waar de kracht ligt van Nederland. Ik denk dat

hier mee bezig zijn en soms al heel

en Laboratorium Technologie. In de

lucratieve business hebben gegenereerd.

‘micropilotplant’ die NIZO demonstreerde

Zo ontwikkelt de vereniging MinacNed zich. Het volgende

Binnen de branchevereniging voor

waren producten van de firma Krohne,

cluster staat ook al op stapel: light-on-chip, fotonica op

Micro- en Nanotechnologie MinacNed,

lid van de FHI-branche Industriële

micro- en nanoschaal. Wordt vervolgd…

aangesloten bij FHI, is er een speciaal

Automatisering, herkenbaar, maar het was

cluster gesticht waarin deze bedrijven

toch echt een labopstelling.

bijeenkomen om samen sterk te staan.

de leden van MinacNed hier heel sterk uitkomen ten opzichte van de

Contact: Martijn Reinhold, [email protected], (033) 465 75 07.¶

concurrentie.”

¶

industriële automatisering

Papier doet wonderen, als je maar wonderen doet met papier…

Amerikanen en Chinezen zien meer in Applikon’s fijnstofmeetsysteem dan Nederland L

Efficiënt uw lesmateriaal laten printen en afhandelen...

euren langs de deuren van Nederlandse

metingen kunnen gaan doen in de industrie,

autoriteiten leverde niks op. Pats poem

dus uitstoot van fabrieken, en metingen voor

een miljoen, in dollars, van de Amerikaanse

de halfgeleiderindustrie in cleanrooms.” Dit jaar

overheid, dat kwam er wel, als beslissend

hoopt Applikon in het buitenland in ieder geval

duwtje voor een revolutionair systeem voor

nog tien Marga’s te kunnen slijten. “Er is grote

fijnstofmeting. Zouden sommige mensen, of

belangstelling vanuit China”, vertelt Frelink.

organisaties in Nederland, er belang bij hebben

“En er is, hoewel er daar al vijf staan, ook weer

dat we steeds maar fout blijven meten?

belangstelling vanuit Korea.” Nu Nederland nog… ¶

Het is echt een bijzonder verhaal dat Timoer Frelink, directeur van FHI-lid Applikon Analytical, heeft te vertellen. “In Nederland wordt regelmatig

WK speelschemakaartjes met eigen logo voor een hoge attentiewaarde...

een enorme hoeveelheid fijnstof gemeten. Probleem

De natchemische truc

is dat men meestal alleen de hoeveelheid meet en

van Marga

niet de samenstelling. Dan kun je in paniek raken

Waarom is Applikon eigenlijk in

als je aan de kust veel deeltjes in de lucht meet en

het door ECN ontwikkelde Marga

niet weet dat het zeezout is. Vind je het gek dat je

gestapt, een meetprincipe

dan nergens in Nederland meer durft te bouwen?”

waarmee de samenstelling van

Samen met ECN heeft Applikon een systeem

fijnstof kan worden vastgesteld?

ontwikkeld, onder de productnaam Marga. Als

"We deden voorafgaand

enige ter wereld kan dit systeem de samenstelling

aan Marga voornamelijk

van fijnstofdeeltjes continu meten en tegelijk

natchemische metingen. De truc

differentiëren naar grootte. En in Nederland is maar

van Marga is dat je gassen en

weinig interesse…

aerosolen in de lucht oplost in water en daarmee heb je weer

Technische tekeningen dupliceren...

“We hebben een contract kunnen sluiten met

een natchemische meting, wat

de Amerikaanse EPA, Environmental Protection

goed aansluit op wat we voorheen

Agency. Die beheren een meetnetwerk van circa

al deden”, aldus Frelink.

vijfenveertig meetstations verspreid over de hele VS. Via dat contract kregen we in eerste instantie

Test in Schiedam met Oud en Nieuw

een miljoen dollar om testen te doen en Marga

"Met oudjaar hebben we twee keer

verder te ontwikkelen. In de tweede fase van het

doorgemeten met Marga en dan zie je

contract, die we komende zomer in hopen te gaan,

helemaal hoe fantastisch het is", aldus Frelink.

leveren we de systemen voor de verschillende meetstations in de VS.” De verdere ontwikkeling gaat in de richting van verlaging van de detectiegrens, softwarematige gegevensverwerking en meer gebruiksvriendelijkheid, vertelt Frelink. “Een van de eisen van EPA is dat Marga standalone een week lang moet kunnen draaien.” In de nabije toekomst wil Applikon met Marga ook mikken op de procesindustrie. “Als we met de ontwikkelingen in de VS klaar zijn, willen we Marga iets gaan aanpassen waardoor we ook

www.vanderidder.nl

door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker

29

30

iA

31

industriële automatisering

Trainingsskid voor offshore industrie op HET

Wintershall Noordzee B.V. is gevestigd in Rijswijk en onderdeel van het Duitse Wintershall Holding GmbH, een groep van bedrijven die volledig eigendom is van BASF. De zuidelijke Noordzee is traditioneel het kerngebied van de activiteiten van Wintershall, sinds 1965. Momenteel beheert het bedrijf zo’n vijfentwintig offshore productielocaties op het Nederlandse en Duitse continentaal plat met een uitbreiding in 2011 naar het Britse continent. Vrijwel alle locaties worden vanuit het remote controle center in Den Helder bediend en

FHI-bedrijven realiseren samen met Wintershall/BASF demomodule

I

gecontroleerd. Het bedrijf doet momenteel onderzoek naar het toepassen op kleine offshore locaties van zogenaamde renewable

n een Engels-Nederlands woordenboek

werken met systemen die je makkelijk

Samson Regeltechniek, Flowserve, Magnetrol,

energiesystemen, alternatieve minder energie

vind je geen goede vertaling voor

kunt verplaatsen. De trainingsskid die

Endress+Hauser, Pepperl&Fuchs en ABB.

behoevende olie/water separatiesystemen en

het woord ‘skid’. ‘A pallet, platform for

Wintershall Noordzee aan het bouwen is

“De complexiteit van de meet- en

Co2 emissies besparende technologieën.

holding machinery or equipment’ is

komt zelfs op wielen te staan en wordt

regelsystemen offshore wordt steeds groter.

de omschrijving die Wikipedia geeft.

in september hal 1 van Amsterdam RAI

Safeguarding is bij ons heel belangrijk en

Zeker is dat het woord steeds vaker

binnengereden. De skid laat de bezoekers

alles moet op afstand worden bestuurd. Daar

opduikt binnen de branche industriële

van HET Instrument 2010 zien waar

komt bij dat het gevraagde specialisme erg

automatisering. Het bouwen van skids

samenwerking tussen een gebruiker en

schaars is op de arbeidsmarkt. Met dat alles

maakt het mogelijk een compleet systeem

een groep van leveranciers toe kan leiden.

neemt de noodzaak om zelf mensen te trainen

te realiseren in een engineeringomgeving

toe. We komen vooral kennis en ervaring

en daarna te vervoeren naar de

“We worden van alle kanten geholpen”,

tekort op het ‘handjesniveau’, mensen die

productiesite. De offshore-industrie is

zegt Wintershall-projectleider Jan Buijs.

weten wat instrumentatie is en die ervaring

een bedrijfstak die niet zonder deze

“Dat we van harte bereid zijn de installatie

hebben opgedaan met het inregelen van

werkwijze kan opereren. Inmiddels is de

op HET Instrument neer te zetten is ook

een werkend systeem.” Wintershall bouwt

skidsbouw een wijdverbreid begrip, ook

een beetje een tegenprestatie als dank voor

de trainingsskid in de eerste plaats voor het

voor toepassingen op productielocaties

de leveranciers die hebben meegewerkt

trainen van eigen mensen. Jan Buijs sluit

die iets minder extreem zijn. Ook voor

aan de realisatie.” Buijs somt het rijtje op:

echter niet uit dat ook derden gebruik gaan

trainingsdoeleinden is het ideaal te

Honeywell, Emerson, Siemens, Conovalve,

maken van de faciliteit. ¶

laboratorium technologie

Analyses Twaron uitdaging voor lab van Teijin Aramid “Analyses aan Twaron zijn moeilijk”, vertelt Anton Schotman, hoofd van de analytische

Twaron is een

chemische afdeling van het researchinstituut Teijin Aramid. Twaron, een vezel met een

para-aramidevezel

sterkte vijf maal die van staal bij gelijk gewicht, is het voornaamste product van het

(poly-paraphenylene

chemiebedrijf. Dat analyses aan het product moeilijk zijn, betekent ‘een flinke uitdaging

terephthalamide),

voor de analytische methodes die bij de karaktisering van Twaron kunnen worden ingezet’, vertelt Schotman.

exclusief ontwikkeld en geproduceerd door Teijin Aramid. De vezel heeft volgens

Twaron wordt geheel in Nederland

steeds vaker kunnen aantonen dat onze

Teijin Aramid een hoge modulus,

vervaardigd. Monomeren en het polymeer

producten geen schadelijke componenten

is thermisch stabiel en is zeer

in Delfzijl, garen en pulp in Emmen en

bevatten.” De analytische toolkit van het

goed bestand tegen schokken en

Arnhem. De vezel is volgens Teijin Aramid

industrieel laboratorium van Teijin waarmee

chemicaliën. Sinds Twaron in de jaren

zeer resistent tegen chemische aantasting

men deze problematiek te lijf gaat, wordt

zestig en zeventig van de vorige

en hoge temperaturen. Dat analyses

door Schotman belicht tijdens het FHI-event

eeuw werd ontwikkeld, produceert

aan Twaron moeilijk zijn, komt volgens

LabAnalyse 2010.

Teijin Aramid de monomeren en

Schotman doordat het materiaal alleen

polymeren in Delfzijl en het garen

oplost in geconcentreerd zwavelzuur en pas

De toolkit omvat technieken als NMR, XRF,

in Emmen. Twaron wordt voor een

ontleedt bij hoge temperaturen. “Daarbij

chromatografie en atoomspectrometrie,

enorme hoeveelheid specialistische

worden de eisen die aan de analysetechniek

al dan niet in combinatie met

toepassingen gebruikt, waaronder

worden gesteld steeds hoger”, vertelt

massaspectrometrie en andere gevoelige

voor koppelingsplaten, banden,

Schotman. “Voor een hogere kwaliteit

of specifieke detectoren. Schotman laat een

dichtingsmiddelen, touwen en kabels.

moeten analyses sneller. Vanwege de eis

aantal toepassingen van deze technieken

duurzaam te produceren moet emissie van

zien tijdens LabAnalyse 2010. Wie interesse

schadelijke verbindingen steeds verder

heeft in het functioneren van een analytisch

worden teruggedrongen. Vanwege eisen

laboratorium in een industriële research

die fabrikanten hebben ten aanzien van

omgeving, moet er zeker bij zijn, bij de

de liability van hun product moeten we

presentatie van Anton Schotman.

¶

LabAnalyse Organisatie: FHI, in opdracht van de Nederlandse brancheorganisatie voor Laboratorium Technologie Locatie: Expo, Houten Datum: 22 april 2010 Contact: Mirjam Fiege, [email protected], (033) 465 75 07.

LabAutomation De laboratoriumbranche van FHI organiseert in april naast LabAnalyse ook het event LabAutomation. Op woensdag 7 april zijn in Burgers’ Zoo in Arnhem zestien exposanten, aanbieders van robotisering- en automatiseringsoplossingen, te vinden. Tijdens het event worden oplossingen geboden over hoe processen en dataverwerking binnen het laboratorium worden geautomatiseerd. Er worden ook twaalf lezingen gehouden over de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van Laboratorium Informatie Management Systemen (LIMS), automatisering en robotisering in het laboratorium. Hans Troost van Abbott, het voormalige Solvay Pharmaceutical, is een van de sprekers en geeft een inleiding op ELN. ‘Wat zijn het eigenlijk?’, ‘Wat kun je ermee?’ en ‘Wat is de verhouding tot papieren waarnemingsboeken?’, zijn vragen die hij behandelt. Meer informatie over zijn presentatie en het event LabAutomation in het algemeen is te vinden op www.fhi.nl/labautomation.

PREVIEW

Contact: Andreas Meijer, [email protected], (033) 465 75 07. www.fhi.nl/labautomation

¶

33

34

lT

35

laboratorium technologie

Foodlab-technoloog Bas van Driel kickt op LiveLAB Het LiveLAB-concept staat dit jaar alweer voor de vierde keer op HET Instrument Laboratorium Technologie. Als trouwe bezoeker weet HET-ambassador Bas van Driel meteen waarover je het hebt. “Prachtig concept, één grote stand waarin verschillende leveranciers een compleet lab demonstreren, een beetje uitstijgend boven de platte commercie, dat is voor mij ideaal, zeker nu ik niet meer binnen Opinion zelf in het lab zit, maar met FOODscore consultancy doe voor de voedingsmiddelenindustrie.” Van Driel is een echte foodlab-technoloog met een jarenlange ervaring. Eerst bij Alcontrol, later bij Opinion Test & Taste en nu als directeur van FOODscore. “Ik heb langzamerhand al zo’n acht tot tien keer HET Instrument bezocht. Wat zeg je, heb je het dan over een periode van twintig jaar? Oei, dat is wel erg lang hè?” In het recente verleden maakte Bas van Driel zich sterk voor het uit het buitenland in Nederland aan het werk krijgen van hbo-niveau laboranten, met name uit Polen. “In Nederland leiden we veel te weinig mensen op. Ook daarin is HET Instrument belangrijk. Zo’n beurs verhoogt de zichtbaarheid van het vakgebied. Dat helpt ook om meer mensen te binden en te boeien, zeker ook via zo’n LiveLAB. Overigens vind ik in het algemeen wel dat bedrijven soms hun stand wat te vol proppen met apparatuur. Komt nog eens bij dat er

dan vervolgens te weinig standpersoneel staat. Als het dan druk is krijg je als geïnteresseerde bezoeker te weinig gelegenheid om de nieuwe ontwikkelingen tot je te nemen.” Bas van Driel blijft zeker komen naar HET Instrument. “Er is iedere keer voldoende nieuws en vaak ga ik heel gericht op zoek naar dingen, in de labautomatisering bijvoorbeeld.”

Meer informatie over HET Instrument 2010, gehouden van 28 september tot en met 1 oktober in Amsterdam RAI, is te vinden op www.hetinstrument.nl.

¶

Miljoenen voor personalized medicine research D

rie Nederlandse topinstituten op

de benodigde doses en de vaak daarmee

In de zeven projecten samen nemen twaalf

“Met dit gezamenlijke initiatief van de drie publiek-private

het gebied van life-sciences, het

gepaard gaande bijwerkingen van bepaalde

kennisinstellingen en veertien industriële

samenwerkingsverbanden in de Nederlandse life-sciences

BioMedical Materials programma, het

medicijnen, verlaagd kunnen worden. Het

partijen deel. De projecten komen

sector, stimuleert Nederland samenwerking tussen industrie en

Center for Translational Molecular

doel van deze nieuwe onderzoeksprojecten

voort uit een door de drie topinstituten

onderzoeksinstellingen op een schaal die ongekend is in Europa",

Medicine en Top Instituut Pharma,

- het ontwikkelen van op maat gemaakte

geïnitieerde oproep tot indienen van

aldus Wim Deetman, voorzitter van de Executive Board van het

investeren ruim achtentwintig miljoen

medicijntherapieën met behulp van

projectvoorstellen. Het onderwerp van

BMM-programma. “Omdat het ziektebeeld van aandoeningen

euro in nieuw onderzoek gericht

beeldgestuurde technieken en doelgerichte

deze projectvoorstellen ‘beeldgestuurde

zoals kanker voor bijna elke patiënt verschilt, is ‘personalized

op het realiseren van personalized

medicijnafgifte - wordt gezien als een

en doelgerichte medicijnafgifte’ is gekozen

medicine’ van essentieel belang om de perspectieven voor

medicine.

cruciale stap in de ontwikkeling van

op de raakvlakken van de individuele

patiënten te verbeteren", zegt Hans Hoogervorst, voorzitter van

personalized medicine.

speerpunten van de drie instituten: TI

de Supervisory Board van het CTMM. “De uitstekende kwaliteit

Pharma in medicijnontwikkeling, CTMM

van de uit de gezamenlijke oproep geselecteerde voorstellen

De projecten die financiering ontvangen van de drie instituten richten zich op

De zeven projecten waaraan de drie

in moleculaire diagnose en beeldvorming

zal ons zeker helpen om ‘personalized medicine’ in praktijk te

de ontwikkeling van nieuwe routes van

instituten financiering toegekenden, gaan

en BMM in biomaterialen en regeneratieve

brengen”, aldus Hoogervorst.

doelgerichte medicijnafgifte. Dit onderzoek

zich richten op ontwikkeling van therapieën

geneeskunde. De zeven nieuwe projecten

moet leiden tot een toename van de

ter behandeling van onder andere hart-, en

kenmerken zich doordat ze gebruikmaken

effectiviteit van medicijnen, waardoor

vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.

van technologieën uit alle drie de instituten.

www.lifesciences.nl/jointcall

¶

medische technologie

‘Innovaties dienen het welzijn van de patiënt’ V

oor hoogwaardige zorg is innovatie nodig. Luc Knaven van de FHI-branche Medische Technologie legt uit waarom dit zo belangrijk is.

De kosten van zorg lopen door de vergrijzing

minder vaak voor medische check ups

buiten het ziekenhuis. Als patiënten door

steeds meer op. Daarnaast ontstaat er een

naar het ziekenhuis. Ook groeien de

de inzet van medische technologie beter

groot tekort aan personeel. Door slim te

ontwikkeling van apparatuur en die van

en sneller geholpen worden, zijn ze weer

investeren in medische technologie en ICT

geneesmiddelen steeds meer naar elkaar

eerder terug in het arbeidsproces. Dat levert

kunnen we een belangrijk deel van deze

toe. Een voorbeeld daarvan zijn Drug

geld op. Bij de beoordeling van innovaties

problemen oplossen. In tegenstelling tot een

Eluting Stents (DES). Vernauwingen van

zou men dan ook meer naar de opbrengsten

jaar of zes geleden is het nu bijvoorbeeld

de kransslagaders worden steeds minder

in de hele keten moeten kijken.

mogelijk om met CT-scanners ook de

behandeld met klassieke openhartchirurgie,

werking van het hart in beweging en tijd te

maar via een buisje dat via de lies of de arm

Toepassing

zien. Dat maakt het onderzoek eenvoudiger

wordt ingebracht. Met een klein ballonnetje

Aan ontwikkelingen geen gebrek in

en minder belastend voor de patiënt.

maakt de chirurg de vernauwing open

Nederland. Alleen qua toepassing lopen we

en plaatst hij een metalen veertje (stent)

achter. Het duurt erg lang voordat nieuwe

Duidelijk doel

dat voorkomt dat de kransslagader weer

medische technologie toegepast wordt. Het

Door innovatie van techniek zijn we

dichtklapt. Om te voorkomen dat er opnieuw

is belangrijk om te zorgen voor een goede

steeds meer in staat om behandelingen

vernauwing optreedt, worden deze stents

voedingsbodem. Innoveren is belangrijk

individueel op de patiënt af te stemmen.

steeds vaker voorzien van een specifiek

en het doel is duidelijk: innovaties dienen

Door heel precies te diagnosticeren, te

geneesmiddel. Ten onrechte ziet men

het welzijn van de patiënt. Een diagnose

meten en te monitoren kunnen we in

innovaties in de medische wereld vaak als

is sneller te stellen, ziektes zijn beter te

toenemende mate een op de patiënt

kostenpost. Van de vijfenzestig tot zeventig

behandelen en nieuwe innovaties brengen

toegesneden behandelprogramma maken.

miljard die we jaarlijks uitgeven aan zorg

steeds vaker met zich mee dat onderzoeken

Het is steeds meer mogelijk om maatwerk

in Nederland, gaat maar 1,7 procent naar

of operaties veel minder belastend zijn voor

te leveren, ook thuis. Wat dat betreft is

medische apparatuur. En dat terwijl we met

de patiënt.

telemonitoring een erg interessante en

innovaties vaak juist geld besparen. Met

innovatieve ontwikkeling. Bij bijvoorbeeld

nieuwe innovaties behalen we belangrijke

Bron: ‘Innovatie in de Zorg’, bijlage van

nieuwe pacemakers kan een arts op afstand

efficiencybesparingen in het ziekenhuis,

De Telegraaf, februari 2010.

gegevens uitlezen. Zo hoeven patiënten

maar besparingen kunnen ook doorwerken

¶

37

38

mT

39

medische technologie

Overheid wil bezuinigen in de zorg, meer ruimte voor ondernemerschap D

Kritiek; werkt het of niet? FreekRooze

e gezondheidszorg krijgt de

ambtelijke zorgwerkgroepen.

Veroz meent dat dit leidt tot een efficiënter

komende jaren met een stevige

Veroz verwacht dat door het nemen van

gebruik van beschikbare middelen. De

beperken stellen ze voor het,

uitdaging te maken. In een markt

pakketmaatregelen, de totale kosten van

neiging om de ruimte binnen de regels

maatschappelijk aanvaardbaar,

die vanwege toenemende vergrijzing

zorg niet wezenlijk wijzigen. Op die zorg

op te zoeken, zou afnemen. Veroz meent

jaarlijks groeit, moeten miljarden

zal dan een beroep worden blijven gedaan

daarnaast ook dat acceptatie van

worden bezuinigd.

en de kosten worden dan gedekt door

private middelen onontkoombaar is

de, in belang toenemende, aanvullende

om de nodige zorg van goede kwaliteit

De twee ambtelijke zorgwerkgroepen die de

verzekering of komen voor eigen rekening

te kunnen bekostigen. “De inbreng van

houdend met investeringsruimte.

opdracht hebben gekregen hiertoe plannen te

van de zorgvrager. Ook adviseert Veroz om

substantiële private middelen is tevens

Als derde punt geven ze aan dat de

ontwikkelen leggen op dit moment de laatste

de principes van het zorgstelsel, met inbegrip

wenselijk ter bevordering van klantgericht

beginselen van ‘good governance’ in de

hand aan de rapportages. De invoer van een

van afbouw van de bekostigingsschotten,

ondernemerschap in de zorgsector. Er is

zorgsector geïmplementeerd kunnen worden.

eigen bijdrage en pakketmaatregelen gaan

consistent te implementeren. Volgens Veroz

bij investeerders de bereidheid om bij te

De voordelen hiervan zijn volgens Veroz

in de politiek aan de orde komen. Daarnaast

komt de zorgvraag dan werkelijk centraal

dragen aan bedrijfsmatiger opereren in

dat alle bij de zorg betrokken belangen

is er het vraagstuk over het te hanteren

te staan. Output-criteria en benchmarking

de zorg, met inbegrip van verhoging van

evenwichtig tot uitdrukking komen, de

sturingsmodel; meer marktwerking of terug

dragen volgens de organisatie bij aan

de arbeidsproductiviteit en het doen van

effectiviteit en efficiëntie optimaal gediend

naar centrale sturing. Als een van de weinige

handhaving en verbetering van kwaliteit.

noodzakelijke investeringen in ICT”, aldus

kunnen worden en ruimte kan worden

blijvende gedragsverandering. Sterker nog; commentaar, in welke vorm dan

externe partijen werd Veroz, het platform van

Daarbij komen voordelen van verlaging van

Veroz. Veroz erkent hierbij wel dat het

geboden voor innovaties. Ook zou hierdoor

ook, blijkt in de meeste gevallen juist belemmerend te werken.

ondernemers in de zorg, waar FHI lid van

de regeldruk en administratieve lasten en

inbrengen van private middelen risico’s

gestuurd kunnen worden op kwaliteit en

is, gevraagd input te leveren aan de twee

van mindere complexiteit van organisaties.

met zich meebrengt. Om deze risico’s te

klantgerichtheid.¶

rendement op private middelen te beperken. Ook adviseren ze

Wij zijn een kritisch volk. Dat heeft zo zijn voor- en nadelen. Voordelen zijn dat

solvabiliteitseisen te stellen aan

we telkens weer zien wat er nog te verbeteren valt. Met name rastechneuten

zorgaanbieders, daarbij rekening

hebben er een handje van om dingen nog mooier, sneller, kleiner of goedkoper te willen maken. Kritisch zijn op je product is dus als een motor die verbete-

column

ring en vernieuwing aandrijft. Daar is niks verkeerds aan. Vrijwel alle moderne productcreaties zijn in minder dan een mensenleven technisch enorm veranderd. In het algemeen beter en goedkoper. Het wordt anders als we diezelfde kritische blik ook op de volwassen medewerker richten. Dan blijkt dat dit ‘product’ moeizaam te verbeteren en al helemaal niet te vernieuwen valt. Zelfs goed gegeven feedback leidt niet tot

Een van de redenen hiervoor is dat de verbetering van de negatieve kant wordt benaderd. Het startpunt is dat iets niet goed gevonden wordt. Dus moet er aan gesleuteld worden. De mens als veranderbaar product. Maar helaas. Als die mens er zelf niet achter staat, zal hij nooit veranderen. Rationeel gezien is

NZa: ‘Geen functionele bekostiging voor medische hulpmiddelen’

de wil er vaak wel, maar als de ondersteunende emotie ontbreekt is de meeste moeite vergeefs.

‘Oplossingsgericht werken, werkt echt’

Verpleging, diagnostiek en farmacie gaan voorwaardelijk mee

M

edische hulpmiddelen worden,

dat de NZa geen enkele aanwijzing heeft

de zorgzwaarte en oplossing voor de

als het aan de NZa ligt, niet

dat hulpmiddelen voor die tijd opgenomen

problematiek van de schotten AWBZ/Zvw.

Met deze constatering als uitgangspunt hebben Insoo Kim Berg en Steve de

per 1 januari 2011 opgenomen in de

worden in de zorgstandaard. Daarnaast

Wenselijk maar geen randvoorwaarde

Shazer een methode ontwikkeld, die het veranderingsproces van de positieve

integrale bekostiging van ketenzorg.

vindt de NZa het van belang dat voor

is daarnaast de introductie van een

kant benadert. Zij concentreerden zich niet op oorzaken van problemen. Ook

Bij de verpleging, diagnostiek en

toetreding eerst de betaalbaarheid ten

eigen betaaltitel met bijbehorende

niet op het gedrag dat dit in stand hield. Zij hielpen mensen hun doelen te

farmacie kan dit volgens de NZa wel,

aanzien van materiaalkosten wordt

taakomschrijving voor verpleging.

mits aan bepaalde voorwaarden wordt

gewaarborgd. Om de ketenzorg ook op

Op grond van haar analyse, concludeert

januari volgend jaar worden opgenomen,

bereiken. Deze antikritische benadering had effect. In plaats van jarenlange

voldaan.

de langere termijn betaalbaar te kunnen

de NZa ook dat diagnostiek vanaf volgend

mits deze vorm van ketenzorg opgenomen

therapieën en trainingen, bleken resultaten nu in enkele coachingsessies te

houden, vindt de Zorgautoriteit het tevens

jaar in de integrale bekostiging van de

is in de zorgstandaard, de betaalbaarheid

worden bereikt. ‘Oplossingsgericht werken’ is enorm breed toepasbaar en

In opdracht van het ministerie van VWS

wenselijk de ketenzorg niet uit te sluiten

ketenzorg kan worden opgenomen, mits

ten aanzien van de materiaalkosten wordt

werkt echt. Ik beveel hem iedereen met verantwoordelijkheid over anderen

heeft de NZa gekeken of de huidige vorm

van het eigen risico. Op grond van haar

deze vorm van ketenzorg wordt opgenomen

geborgd en er wordt aangesloten bij de

van harte aan.

van integrale bekostiging van ketenzorg

analyse concludeert de NZa dat verpleging

in de zorgstandaard. Wenselijk maar geen

nieuwe prestaties van de farmaceutische

per 1 januari 2011 uitgebreid kan worden

wel opgenomen kan worden in de keten

randvoorwaarde is daarnaast het vinden van

zorg per 1 januari 2011. Om ketenzorg

met de functies verpleging, diagnostiek,

per 1 januari 2011. Wel dient dan aan de

een oplossing voor oneerlijke concurrentie

ook op lange termijn betaalbaar te houden,

farmacie en hulpmiddelen. De belangrijkste

volgende voorwaarden te zijn voldaan:

door het ongelijke speelveld tussen

vindt de NZa het wenselijk deze vorm

reden dat medische hulpmiddelen niet

opname in de zorgstandaard, borging

huisartsen- en ziekenhuislaboratoria. Ook

van ketenzorg niet uit te sluiten van het

vanaf volgend jaar kunnen toetreden, is

van de betaalbaarheid ten aanzien van

de farmacie kan, als het aan de NZa ligt, in

eigen risico.

definiëren en om zelf aan te geven en te doen wat helpt om die doelen te

¶

[email protected]

¶

40

41

BoekbesprekingBoekbespreking Boekbespreking De Signalement-redactie binnen FHI komt regelmatig boeken tegen die interessant kunnen zijn voor leden/lezers. In deze rubriek worden deze uitgaven onder de aandacht van de lezer gebracht. Deze selectie biedt een aantal titels die voor de Signalementlezer interessant is en nuttige en soms ook praktische informatie bevat. Is u onlangs nog een boek opgevallen waarvan u van

Innovatieprogramma’s De motor achter het innovatienetwerk

mening bent dat het aandacht verdient in FHI’s branchemagazine Signalement? Stuur een e-mail naar [email protected].

inzetten om een organisatie succesvoller te maken. Hij beschrijft een nieuwe stroming in denken over marketing, productontwikkeling en bedrijfsvoering. “Het wordt tijd dat organisaties zich veel meer gaan richten op hun enthousiaste vrienden, de superpromotors. Organisaties die deze evolutie doormaken zullen, met minder budget en met veel meer positieve energie, de concurrentie achter zich laten of zelfs irrelevant maken”, aldus Vogelaar. Rijn Vogelaar is algemeen directeur van Blauw Research. Hij is gespecialiseerd in klantrelaties, aanbevelingsgedrag en social networking. ‘De Superpromoter. Over de kracht van enthousiasme’ is te bestellen bij www.bol.com, ISBN-13: 9789089650290. € 27,90. ¶

china met andere ogen Boekbespreking

‘China met andere ogen’ behandelt de ontwikkelingen van China in de afgelopen dertig jaar en blikt terug op de eeuwenoude Chinese cultuur. Ook de toekomst komt aan bod. Daaruit ontstaat een beeld van China als rolmodel voor bestuurders, zakenmensen en iedereen die op zoek is naar persoonlijk geluk in de 21e eeuw. Westerse bedrijven krijgen te maken met de Chinese manier van zakendoen, nog steeds beïnvloed door Confucius, het Taoïsme en traditionele krijgsheertactieken. De Chinese levenskunst, die de nadruk legt op geluk en voorspoed, biedt goede aanknopingspunten voor het goede leven: genieten van eenvoud en het leven nemen zoals het komt. Het boek geeft inzichten in het hedendaagse China en laat zien hoe politici, managers en individuen daar inspiratie uit kunnen putten. Verschillende experts komen aan het woord zoals professor Laurens Jan Brinkhorst en Bernard Hammelburg. Het boek is rijk geïllustreerd met meer dan vijfhonderd foto’s. ‘China met andere ogen’ is geschreven door Annette Nijs, voormalig staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Tegenwoordig is Nijs Executive Director Global Initiative van de China Europe International Business School (CEIBS). Ze is lid van de adviesraad van diverse organisaties en bedrijven zoals een Chinees energiebedrijf. ‘China met andere ogen’ is voor € 24,95 te bestellen bij www.bol.com. ISBN-13: 9789072219473. ¶

Boekbespreking

In ‘De Superpromoter’ legt Rijn Vogelaar uit hoe je superpromoters kunt

Voor haar leden biedt FHI de mogelijkheid tegen geringe kosten gebruik te maken van vergaderfaciliteiten. U kunt de vergaderzalen gebruiken met koffie, thee en frisdrank. Wanneer u gebruik wenst te maken van een van de vergaderzalen, neem dan contact op

Boekbespreking

De superpromoter

Vergaderfaciliteiten bij FHI op Landgoed Leusderend

met het FHI-bureau; Iemeke Kunst of Shirley

Nederland wil zich ontwikkelen tot een ondernemende, concurrerende en innoverende economie met oog voor de samenleving. De overheid

van Schaarenburg, telefoon: (033) 465 75 07. Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt tot de periodes dat er geen branchevergaderingen zijn. www.fhi.nl/vergaderfaciliteiten

investeert in innovatie op kansrijke economische gebieden waarin Nederland internationaal kan uitblinken. Hiervoor is kennis en samenwerking nodig. Kennis die beschikbaar is in het (beroeps)onderwijs, kennisinstellingen en in bedrijven. Dankzij samenwerking ontstaan netwerken die van groot belang zijn voor het innovatievermogen van de Nederlandse economie. In ‘Innovatieprogramma’s. De moter achter het innovatienetwerk’ wordt de voortgang van de innovatieprogramma’s besproken. Te downloaden op www.ez.nl. ¶

Agenda

42

43

Personalia Personalia Personalia Personalia Voormalig FHI- en erevoorzitter Otto Kwak heeft het voorzitterschap van de Vereniging Importeurs Appendages (VIFIA) overdragen

Mediq neemt detacheerder verpleegkundig personeel over

aan Ger Vos. Kwak is tevens

Mediq heeft Medisource, een detacheerder van voornamelijk verpleegkundig

benoemd tot erelid van VIFIA.

personeel, overgenomen. Steeds meer levert Mediq geneesmiddelen en

en Fabrikanten van Industriële

Otto Kwak

Handelsinfo

Kijk voor de meest actuele stand van zaken op www.fhi.nl/activiteiten

Overzicht internationale beurzen en congressen

LabAutomation 7 april 2010 www.fhi.nl/labautomation

Hannover Messe www.hannovermesse.de Hannover (Duitsland) 19 t/m 23 april 2010

Medica www.medica.de Düsseldorf (Duitsland) 17 t/m 20 november 2010

R & D Day www.rdday.nl Eindhoven (Nederland) 30 juni 2010

SPS/IPC/Drives www.mesago.de Neurenberg (Duitsland) 23 t/m 25 november 2010

Biotechnica www.biotechnica.de Hannover (Duitsland) 5 t/m 7 oktober 2010

HET Instrument www.hetinstrument.nl Amsterdam (Nederland) 28 september t/m 1 oktober 2010 ¶

Sense of Contact 8 april 2010 www.fhi.nl/senseofcontact

medische middelen direct aan huis, vaak samen met advies en instructie van

Theo Langejan

Theo Langejan is sinds 1 januari

een verpleegkundige hulp. De acquisitie van Medisource past volgens Mediq

de nieuwe voorzitter van de Raad

in de strategie om dienstverlening bij mensen thuis uit te breiden. Medisource

van Bestuur van de Nederlandse

heeft circa honderdvijftig medewerkers, waaronder verpleegkundigen, artsen,

Zorgautoriteit (NZa). Voorheen

praktijkondersteuners en doktersassistenten. Zij worden onder meer ingezet

was hij Directeur-Generaal voor

in de thuiszorg, bij huisartsen, GGD- en GGZ-instellingen, ziekenhuizen en

Fiscale Zaken bij het ministerie

farmaceutische bedrijven. Mediq Direct maakt al gebruik van de diensten

van Financiën. Bij de NZa volgt

van Medisource. Het hoofdkantoor blijft gevestigd in Rijswijk. De omzet van

Langejan Frank de Grave op, die

Medisource bedroeg in 2009 ongeveer vijf miljoen euro.

na vijf jaar voorzitterschap vertrok.

Hans Koemeester

HF Technology seminar 22 april 2010 www.fhi.nl/hf LabAnalyse 22 april 2010 www.fhi.nl/labanalyse

FHI Golftournament 26 augustus 2010 D&E event 21 september 2010 MicroNano Conference 17 en 18 november 2010 Workshops Machineveiligheid najaar 2010 Flow, Analyse en Control Show 8 en 9 juni 2011 ¶

Sioux neemt NBG Industrial Automation over

Colofon

Hans Koemeester is sinds

Sioux Group heeft een meerderheidsbelang genomen in NBG Industrial

1 januari Industry Sector Lead

Automation. Met de overname van het elektronica-engineerings- en

van Siemens Nederland. Siemens

productiebedrijf speelt de Eindhovense embedded systemen specialist in op de

Vanuit de ledenkring

kent drie business sectoren:

stijgende klantvraag naar complete modules en producten. NBG opereert als een

Industriële Elektronica

Per 1 januari 2010 hebben ICT Embedded,

Eliza van den Anker

Energy, Healthcare en Industry.

zelfstandig onderdeel binnen de Sioux Group. Het bedrijf ontwikkelt en levert

AMB-I.T. heet sinds 1 januari MYLAPS

ICT Solutions en ICT Procos hun krachten

Kees Groeneveld

Tot de sector Industry behoren

elektronica voor medische en industriële toepassingen. Daarnaast heeft NBG

Sports Timing. Nieuw e-mailadres is: info@

gebundeld in HUMIQ. Alle correspondentie

Paul van Nieuwenburg, MUNTZ

de divisies Industry Automation

verstand van software voor embedded besturingen en motion.

mylaps.com. www.mylaps.com is de nieuwe

en facturen graag sturen naar: Kopenhagen 9,

internetsite.

2993 LL BARENDRECHT. Postbus 121, 2990

Redactieadres

AC BARENDRECHT. Telefoonnummer: (018)

Postbus 366, 3830 AK LEUSDEN

064 60 00. Faxnummer: (018) 064 60 01.

Telefoon: (033) 465 75 07

& Drive Technologies, Industrial

Redactie Bureau FHI

Solutions, Building Technologies en Mobility. Naast zijn

NTS-Group neemt de lead in Phenom-World

functie als Industrial Sector Lead blijft Koemeester zijn

De NTS-Group heeft bekend gemaakt dat zij de meerderheid neemt in Phenom-

Industriële Automatisering

huidige functie als directeur Mobility bekleden.

World BV. Deze nieuwe BV is op 3 november 2009 opgericht om de marketing,

Per 14 december 2009 is Tempcontrol

sales en service van de Phenom te realiseren. FEI Company, die tot nu toe de

Industrial Electronic Products BV verhuisd

Medische Technologie

Internet: www.fhi.nl

Na een dienstverband van ruim

marketing en sales van de Phenom verzorgde, wordt minderheidsaandeelhouder

naar Ambachtshof 54, 2632 BB NOOTDORP.

Per 7 december 2009 is Medrott Medical

E-mail: [email protected]

42 jaar neemt Jan Wijnen afscheid

in deze BV. De deelname in Phenom-World past in de strategie van NTS omdat

Telefoonnummer: (015) 251 18 31.

verhuisd naar Seggelant-Noord 6, 3237 MG

van Electromach. Op 1 april 2010

de NTS-Group reeds de totale productie van de Phenom voor haar rekening

Faxnummer: (015) 251 18 33.

VIERPOLDERS. Telefoonnummer: (018) 141 93

Vormgeving

draagt Jan Wijnen officieel zijn

neemt. Nieuw is dat de NTS nu ook betrokken wordt bij het vermarkten van de

90. Faxnummer: (018) 141 93 91. E-mail: info@

MUNTZ Marketing Communication Group

directiewerkzaamheden over aan

Phenom en de nieuwe ontwikkelingen op basis van het huidige product. Jacco

Per 17 december 2009 is MTL Instruments

de nieuwe directie van Electromach

Schipperen, aandeelhouder van FHI-lid Ankersmid, is de nieuwe directeur van

B.V. verhuisd naar Terheijdenseweg 465, 4825

bv, bestaande uit Peter Boers en

Phenom-World.

BK BREDA. Telefoonnummer: (076) 750 53

Vanaf 1 februari 2010 is GE Medical Systems

60. Faxnummer: (076) 750 53 70.

Ned. BV verhuisd naar De Wel 18, 3871 MV

Jan Wijnen

Robert André de la Porte.

Nieuw bij FHI

Dutch Space haalt contracten binnen voor levering panelen satelliet

medrott.nl, internetsite: www.medrott.nl. Cartoon Studio Artjan

HOEVELAKEN. Telefoonnummer: (033) 254

Druk

12 22. Faxnummer: (033) 254 12 23. ¶

Drukkerij Van de Ridder

Dutch Space, het grootste ruimtevaartbedrijf van Nederland, heeft twee nieuwe

Hirschmann Electronics B.V. veranderd naar

Charlotte de Ruiter versterkt

contracten binnengehaald voor de levering van zonnepanelen voor de Sentinel

Hirschmann Multimedia B.V.

sinds 22 februari 2010 het team

1- en Sentinel 2-satellieten. Deze satellieten zijn onderdeel van het internationale

Niek van Twillert, MUNTZ

van de Stichting Recycling

Global Monitoring for Environment and Security (GMES)-programma van de EU

Telefoon: (033) 450 20 20

Technologische Apparatuur (RTA)

en de ESA. De overeenkomst voor Sentinel 1, met een waarde van € 13,4 miljoen,

in de functie van ‘administratief

is afgesloten met het Italiaanse Thales Alenia Space. Voor Sentinel 2 sloot Dutch

assistent’.

Space een contract van € 10,3 miljoen met Eads Astrium in Friedrichshafen.

Duranmatic sluit contract met Horner APG

Charlotte de Ruiter

Advertentieverkoop

Nieuwe leden

Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten

Branche Industriële Elektronica

en onvolledigheden niet worden ingestaan

Electro Rent Europe

Tüv Rheinland EPS B.V.

en aanvaarden de auteurs, redactie en het bureau van FHI geen aansprakelijkheid.

Op 1 februari is Judith la Rivière

Duranmatic heeft met het Iers/Amerikaanse bedrijf Horner APG een contract

Intercity Business Park

Postbus 15

gestart bij FHI als medewerker

gesloten voor de vertegenwoordiging van dit bedrijf voor de Benelux. De Horner

Generaal de Wittelaan 9/4A

9822 ZG NIEKERK

facilitair/huishoudelijke dienst.

Advanced Products Group heeft zich gespecialiseerd in de ontwikkeling en

B-2800 MECHELEN - BELGIË

Ze vervangt Daniël Hoban. ¶

fabricage van ‘factory automation control products’, waaronder OCS-systemen (Operator Control Systems). ¶

Judith la Rivière

Per 1 januari 2010 is de bedrijfsnaam van

Fax: (033) 461 66 38

Branche Laboratorium Technologie Metatronics

MLS N.V.

Postbus 330

Ringlaan 7

5600 AH EINDHOVEN

B-8930 MENEN - BELGIË ¶

Complexe materie MUNTZ

Heldere boodschap

muntz.nl