2
Periodiek branchemagazine FHI, federatie van technologiebranches april 2010, JAARGANG 19
Tanja van Truijen Protonic Holland
‘Geld verdienen is bijzaak’ 18
Diederik Samsom ‘Over honderd jaar lachen wij om nanotechnologie’
electronics 22 Power gaat het verschil maken
37
‘Innovaties dienen het welzijn van de patiënt’
2
3
Inhoud Tanja van truien
4
Miniaturisering vraagt grootse aanpak
is er leven na fhi?
Kees Graumans
10 CDA-er Sabine Uitslag doet een dagje technologie in Enschede
17
vrouwen
Periodieken Interview
4
Kort nieuws
8
Is er leven na FHI
Kees Groeneveld Elke man na Adam is geworteld in een vrouw. Nu mijn dochter hoogzwanger is en Signalement Tanja op de cover heeft, mag het even.
10
Persoonlijk, family-wise, over vrouwen.
Conjunctuur
13
Haagse Babbel
18
HET Instrument 2010
20
Industriële Elektronica
22
MinacNed
26
redactioneel
‘Geld verdienen is bijzaak’
26
We leven in een matriarchale wereld. Is technologie de moeder van de economie? Waarschijnlijk niet. Dat is de landbouw zou ik zeggen. Of de winning van delfstoffen.
‘Moeder aarde’ is de bron. Zou technologie de vader kunnen zijn? Zorgt technologie voor bevruchting? Zou kunnen, zou kunnen, wees voorzichtig. Het is een prachtige liefdesrelatie, mits gericht op
30
Industriële Automatisering 29
Medische Technologie
37
Trainingsskid voor offshore industrie op HET
Boekbespreking
40
‘De economie, de aandelenbeurs,
Cartoon
41
Personalia
42
serieus spel van verleiden
Agenda
43
Ledenkring
43
Laboratorium Technologie 33
duurzaamheid. Kun je maatschappelijke doelen dienen uit verliefdheid of is daar liefde voor nodig die beklijft? Mannen zijn gevoelig voor verleiding, vrouwen weten beter.
en beter weten’ De economie, de aandelenbeurs, het is een serieus spel van verleiden en beter weten, van vrouwelijke grondstoffen en vaderlijke technologie.
Ho, wacht even. Zowel verleiden als beter weten, dat was de vrouw. Waar blijft de man? Hij wordt verleid, hij weet minder. Laat hem het maar gewoon doen, de technologie.
¶
4
Tanja van Truijen
5
‘Geld verdienen is bijzaak’ A
l blijven vrouwen in aantal nog steeds ver achter bij mannen, feit is dat ze steeds beter vertegenwoordigd zijn in de top van organisaties. Een bedrijfstak waarin ze nog steeds flink ondervertegenwoordigd zijn,
is de technologische sector. Tanja van Truijen, eigenaar en commercieel directeur van Protonic Holland, is de
C.V. Het bedrijf
uitzondering die de regel bevestigt. “Ik zie mezelf niet als een stereotype vrouw.”
Dat laatste kun je op verschillende manieren interpreteren.
kennis van zaken. Ik kan me daar ook wel iets bij voorstellen.
Om te beginnen, Tanja van Truijen is de dochter van Ad de
Dat is nou net het terrein waarop vrouwen traditioneel slecht
Bruin. Grondlegger van Protonic Holland en een in het vak
vertegenwoordigd zijn. Kijk alleen maar naar de opleidingen.
welbekende persoonlijkheid die erom bekend staat het
Ikzelf heb ook geen technologische achtergrond.”
Protonic ontwerpt, ontwikkelt en pro-
hart op de tong te dragen. Zoals wel vaker het geval, is
duceert besturingselektronica voor
ook in de familie De Bruin de appel niet ver van de boom
Wat is je achtergrond eigenlijk?
machines en apparaten. De industriële
gevallen. Alleen al vanuit dat perspectief kun je er met een
“Ik heb marketing-communicatie gedaan in Leeuwarden.
toepassingen lopen uiteen van wind-
gerust hart vanuit gaan dat Tanja van Truijen - de Bruin
Inderdaad, dat is iets heel anders dan ondernemer spelen
turbines en landbouwwerktuigen tot
karakteristieken bezit die haar onderscheiden van de
in een bedrijf dat zich bezighoudt met de ontwikkeling en
voedseldoseersystemen. Prototypen en
gemiddelde vrouwelijke dertiger. Maar ze bedoelt er ook
productie van elektronische besturings- en bedieningssystemen
kleine en middelgrote productieseries
wat anders mee. Namelijk dat ze er niet voortdurend mee
voor de industrie. Maar er zijn wel degelijk raakpunten. Tijdens
fabriceert het Zwaagse bedrijf in eigen
bezig is, noch er mee geconfronteerd wordt, dat zij een
mijn studie ben ik al in aanraking gekomen met zaken als
huis. De uitgebreide kennis van pro-
vrouw is in een mannenwereld.
bedrijfsmanagement, kwaliteitskunde, statistiek en financieel
cestechnologie, mechanica, ergonomie, vormgeving en wet- en regelgeving, resulteert in een lange levenscyclus van het product.
Aan het roer
management. En moest er een bedrijfscase opgevoerd worden,
Toch opmerkelijk. Ik bedoel, hoe geëmancipeerd de moderne man inmiddels ook is, er zijn grenzen aan zijn tolerantie...
dan was ik steevast de directeur. Misschien was dat al een
“Nee hoor, zo moet je dat niet zien. Althans, zo ervaar
ik bijvoorbeeld jouw iPhone zie, wil ik weten hoe die werkt.
ik het niet. Als mannen al reageren op het feit dat ik een
Dan moet ie open. Een voorliefde voor elektronica is er dus
vrouw ben, is dat eigenlijk altijd positief. Prima dus! Goed,
teken aan de wand. Daarnaast ben ik gezegend met een grote dosis aangeboren nieuwsgierigheid en leergierigheid. Als
altijd al geweest. Laat ik even duidelijk stellen dat ik absoluut
Tanja van Truijen is co-eigenaar en
in het begin werd ik wel eens gezien als een soort hostess,
geen deskundige ben, maar ik heb me dankzij mijn interesse
commercieel directeur van Protonic
maar weet je, ik ben hier al zo lang. Het is ook niet zo dat er
en nieuwsgierigheid alle vakkennis eigen kunnen maken die
Holland, een familiebedrijf dat in 1972
opeens pats-boem een vrouw bij Protonic rondliep. Ik ben hier
nodig is om dit bedrijf op de terreinen waar ik verantwoordelijk
werd opgericht door Ad de Bruin.
zo’n tien jaar geleden langzaam ingerold. Voordat je het weet
voor ben te kunnen leiden.”
Het bedrijf telt vijftig medewerkers en
ben je dan een vertrouwde verschijning.”
Samen met haar broer Michiel vormt
Merk je dan nooit iets van goh, daar kijk ik van op dat een vrouw daar zo veel van af weet?
Ik kan me voorstellen dat je marketing-communicatie bent gaan studeren om daarin ook aan de slag te gaan.
Tanja de directie van Protonic.
“Wat betreft mijn kerntaken, de commerciële trajecten,
“Klopt. Het plan was om iets met evenementen en congressen
relatiemanagement en kwaliteitsbewaking, bespeur ik geen
te gaan doen. Leek me leuk!”
heeft een klantenbestand dat bestaat uit internationaal opererende bedrijven.
enkel voorbehoud. Eigenlijk alleen wanneer ik er blijk van geef ook technologisch-inhoudelijk redelijk op de hoogte te zijn, zie ik af en toe wel eens dat mensen verrast zijn over mijn
door Paul van Nieuwenburg
lees verder op pagina 6
6
7
Mij ook, maar het is iets heel anders geworden. Mag ik daar de conclusie uit trekken dat het niet voorbestemd was om Protonic over te nemen?
Een donderslag bij heldere hemel dus?
Nederlandse machinefabrikanten in
“Beetje. Niet echt. Ondernemen is ons
uiteenlopende sectoren, wereldwijd
met de paplepel ingegoten. Dat wij –
afzetten. Vandaar dat we ook vestigingen in
mijn broer Michiel en ik – uiteindelijk
Rusland en Chili hebben. Wij bieden onze
“Op geen enkele manier. Kijk, mijn vader
het bedrijf over zouden nemen was geen
klanten in principe een drietal specialismen:
is het type ondernemer dat een bedrijf
vanzelfsprekendheid, maar ook niet
ontwikkeling, productie en assemblage. Hoe
Heb je het over ontwikkeling, dan heb je het niet alleen over kennis, maar ook over visie, vindingrijkheid en inzicht. Over talent dus. Is het moeilijk om aan goede mensen te komen?
opstart, het tot wasdom laat komen en er
ondenkbaar. Je moet het zo zien, wij hebben
merkwaardig het ook moge klinken, daarin
“Laat ik voorop stellen dat het altijd lastig
vervolgens uitstapt om aan iets nieuws te
beiden een ondernemend karakter én het
zijn we uniek.”
is om de absolute top aan je te binden,
beginnen. Je kent dat wel. Altijd op zoek
is een familiebedrijf. Nou ja, één en één is
naar uitdagingen. Ikzelf ben meer het type
twee zal ik maar zeggen.”
inzet. Dat ze altijd bij je terecht kunnen. Op technologisch, op dienstverlenend en ondersteunend gebied. Daarmee creëer je vertrouwen. En leg je een sterke basis. Niet alleen voor het heden, maar ook voor de toekomst.”
Als jullie een succesformule in handen hebben, is dat inderdaad merkwaardig.
goede mensen te vinden. Onze locatie
“Het zit zo, geld verdienen is voor ons
opleidingsinstituten. Tegelijkertijd zijn er
Je investeert in je mensen, maar ik begrijp dat je ook in het vak investeert. Ik denk aan een spraakmakend seminar dat je samen met Birgit Albersen van FHI hebt georganiseerd.
“Hij is natuurlijk blij dat wij het gedaan
bijzaak. Wat er binnenkomt stoppen wij
in deze regio niet zoveel bedrijven van
“High Tech Heels, bedoel je.”
hebben. En dat we het goed doen, maar hij
terug in de onderneming. Zo kan het dus
ons kaliber gevestigd. Voor technologisch
heeft ons nooit geprest. Sterker nog, hij heeft
gebeuren dat wij tijdig ons machinepark
talent uit Amsterdam zijn wij daardoor een
Prikkelende titel...
altijd benadrukt dat ondernemen gepaard
kunnen updaten en voortdurend
aantrekkelijk bedrijf. Ik denk dat de situatie
“Ja. Het was een seminar waarin
gaat met zorgen. Er is ons dus zeker geen
kunnen investeren in onze mensen.
echt anders zou zijn als we bijvoorbeeld in
technologische presentaties werden
romantisch beeld voorgespiegeld. Overigens
Daardoor zijn we altijd voorbereid op de
het zuiden van het land hadden gezeten
verzorgd door uitsluitend vrouwen. Ik heb
is het niet zo dat hij uit beeld is sinds we
toekomst. Komt er dan op een gegeven
en op de arbeidsmarkt op hadden moeten
het onder meer gehad over het fenomeen
het bedrijf hebben overgenomen. Hij is nog
moment een verzoek binnen voor een
boksen tegen een bedrijf als Philips.”
‘Right First Time’. Naar mijn mening een
steeds actief bij Protonic. Als ‘consularis’
gecombineerd ontwikkelings-, productie- en
zoals hij het zelf noemt. En ook mijn moeder
assemblagetraject dan kunnen wij direct
werpt nog regelmatig een blik in de boeken.
aan de slag. Terwijl andere aanbieders dan
Nee, we zijn nog steeds een op en top familiebedrijf.”
Maar je vader heeft er natuurlijk wel wat op aangedrongen.
maar op zich hebben wij geen moeite om draagt daar absoluut aan bij. Hier in Noord-Holland zitten een paar uitstekende
utopie. Natuurlijk, op het moment dat een product afgeleverd wordt moet het in
nog eens na moeten gaan denken over het
Mag ik daaruit opmaken dat je vindt dat het technologisch niveau in Nederland wel goed gesteld is?
al dan niet investeren in hun machinepark.”
“Ik zie vooral technologische vooruitgang
licht komen door het te gebruiken. Of pas na
in Nederland. Ik weet dat er mensen in de
verloop van langere tijd. Het was een leuk
branche zijn die zich zorgen maken over
seminar dat zich in een grote belangstelling
“Michiel en ik vormen samen de directie
Maar hoe groot is dat succes nou precies?
verschraling en over een uittocht naar
kon verheugen. Ik denk alleen dat we meer
en voeren de dagelijkse leiding over
“Ik denk dat het veelzeggend genoeg is
het buitenland, maar ik heb een toch wat
bezoekers hadden getrokken als we er geen
Protonic. Feitelijk zetten we de lijn voort
als ik je vertel dat we geen sales-afdeling
zonnigere kijk op zaken. Als ik de mensen in
vrouwelijk tintje aan hadden gegeven.”
die mijn vader heeft uitgezet. Investeren
hebben. Oké, ik houd me vanuit mijn
ogenschouw neem die bij ons binnenkomen
in lange termijnrelaties is daarin een
commerciële activiteiten ook bezig met
en bij ons werkzaam zijn, en zie hoe
belangrijk aspect. Evenals een breed
sales, maar we hebben geen commerciële
bedrijven, waaronder wijzelf, voortdurend
aanbod van diensten. Ons succes zie ik als
buitendienst. Niet nodig ook. Wij drijven
bezig zijn met het opstuwen van het niveau,
Maar dat heb je wel gedaan. Toch stiekem een beetje bezig met vrouw zijn in een mannenbastion?
een gezamenlijk succes. Mijn broer en ik
volledig op onze lange termijnrelaties
is er geen enkele reden voor paniek.”
“Onvoorspelbaar hè. Dat heb je nou
doen veel samen, maar hebben daarnaast
en op mond-tot-mond reclame. Dat toont
uiteraard ook onze eigen taken. Hij houdt
aan dat onze propositie en output nauw
Hoe moet ik dat zien?
zich vooral bezig met de technologische
aansluiten bij de behoefte in de markt.
“Wij doen bij Protonic er veel aan om onze
aspecten binnen de onderneming. Ik richt
Iets anders wat onze marktpositie goed
kennis op peil te houden. Onder meer door
me zoals ik al eerder zei voornamelijk op de
illustreert: vorig jaar was er een afname
de ontwikkelingen in de markt op de voet
commerciële trajecten, klanten en kwaliteit.
in de productie-orders waar te nemen.
te volgen. Maar ook door regelmatig onze
Mijn zus Katja tenslotte is als commissaris
Niet zo vreemd natuurlijk. De crisis was
neus te laten zien bij de brancheorganisaties
betrokken bij Protonic, maar is niet werkzaan
in 2009 inmiddels volledig ingedaald.
waarbij we aangesloten zijn. De Development
bij het bedrijf. Zij heeft een prima baan. En
Dat had tot gevolg dat er fors bezuinigd
Club van FHI bijvoorbeeld is voor ons een erg
wat je bevalt moet je niet weg doen.”
werd op kapitaalgoederen. Tegelijkertijd
belangrijke informatie- en inspiratiebron. Wat
merkten we dat het aantal projecten op het
onze medewerkers betreft, dat gaat eigenlijk
terrein van productontwikkeling toenam.
vanzelf. De ruimte en mogelijkheden die wij
Bedrijven begonnen zich alweer voor te
hen aanbieden om zich te ontwikkelen, sluiten
gestart met Protonic, in die tijd een bedrijf
Je zegt dat Protonic een gezamenlijk succes is. Hoe groot is dat succes eigenlijk?
bereiden op de volgende hoog-conjunctuur.
naadloos aan bij hun intrinsieke drive, hun
dat zich met name bezighield met proces-,
“We doen het goed. Ik zal je uitleggen
Dat compenseerde de afname op productie
eigen behoefte aan kennisverwerving en de
meet- en regeltechniek. Na vijfendertig jaar
hoe. Protonic levert technologische
volledig. Wat ik er maar mee wil zeggen,
ambitie om het onderste uit de kan te halen.
vond hij het wel mooi geweest en vertelde
maatwerkoplossingen aan wat wij noemen
onze klanten kennen onze brede propositie,
Weet je, zo grijpt het allemaal in elkaar. Het
ons dat hij twee dingen kon doen: het
Original Equipment Manufacturers.
stellen vertrouwen in ons bedrijf en weten
gaat er om dat de keten klant – medewerkers
bedrijf verkopen of het overdoen aan ons.
Simpel gezegd voegen we intelligentie toe
ons dus goed te vinden. Overigens trekt de
– leveranciers optimaal functioneert. Dat men
Kiest u maar.”
aan machines die onze opdrachtgevers,
productie alweer behoorlijk aan.”
weet dat je je altijd voor honderd procent
Maar jij en je broer runnen het?
‘Projecten in productontwikkeling compenseerden afname productie’ dat leiding geeft, stuurt en het bedrijf verder probeert op te stuwen in de vaart der volkeren. Mijn vader is veertig jaar geleden
principe vrij zijn van defecten. Maar de realiteit is dat er soms pas zaken aan het
eenmaal met niet-stereotype vrouwen...”
¶
‘Onvoorspelbaar, dat heb je met nietstereotype vrouwen’
8
9
Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieuws Kort Nieu RTA verlaagt verwijderingsbijdragen met vijftig procent
Innovatievouchers weer beschikbaar EZ stelt ook dit jaar innovatievouchers beschikbaar. In totaal zijn er 6.200 publieke en tweeduizend private vouchers aan te vragen. Met
Eenlaags bestuursmodel in de maak
een innovatievoucher kan een ondernemer een kennisvraag over het vernieuwen van een product, proces of dienst laten beantwoorden.
Momenteel ligt er een wetsvoorstel ter behandeling en goedkeuring bij
Ook kan een publieke voucher ingezet worden om de kosten van
de Tweede Kamer ten behoeve van het bestuur en toezicht op BV’s en
het aanvragen en verkrijgen van een octrooi te vergoeden. Publieke
NV’s. Deze vennootschappen kunnen straks kiezen voor een model met
vouchers moeten worden besteed bij publieke kennisinstellingen, zoals
een bestuur en een Raad van Commissarissen (dualistisch model) of
universiteiten. Private vouchers bij private kennisleveranciers, zoals
voor het zogeheten eenlaags (one tier) bestuursmodel. Bij het laatste
De bedrijven die professionele elektr(on)ische
ingenieursbureaus. Er zijn vouchers van € 2.500,- beschikbaar en van
model zijn beleid en toezicht in één bestuursorgaan samengevoegd.
apparatuur in de markt brengen en die zich bij RTA
€ 7.500,-. Bij grote publieke vouchers geldt een eigen bijdrage van een
One tier bestuur kan voor familiebedrijven een aantrekkelijke vorm
hebben aangesloten, betalen dit jaar aanzienlijk
derde van het totale bedrag, bij grote private vouchers geldt een eigen
zijn om de opvolging in goede banen te leiden en de aanwezige fami-
Sinds 28 december 2009 is de dienstenrichtlijn van kracht. De richtlijn is ingevoerd
minder voor hun verplichting om afgedankte
bijdrage van vijftig procent.
liecultuur te handhaven.
in alle EU-lidstaten plus IJsland, Liechtenstein en Noorwegen. Daarmee is
apparatuur te laten ophalen en verwerken.
Dienstenrichtlijn: ‘Minder belemmeringen, meer gemak’
de Europese interne markt voor diensten volgens EZ een stuk toegankelijker
www.agentschapnl.nl/innovatievouchers
¶
Het biedt de huidige generatie ondernemers de ruimte om meer
geworden: oneerlijke regels zijn zoveel mogelijk afgeschaft, het aanvragen van
afstand te nemen terwijl de volgende generatie wordt bijgestaan
vergunningen is transparanter en eenvoudiger geworden en dienstverleners
in hun nieuwe rol in de dagelijkse leiding. De zeggenschap wordt
kunnen veel formaliteiten met de overheid nu online regelen, via één centrale website. In ons land is dat Antwoordvoorbedrijven.nl. Al deze maatregelen moeten er toe leiden dat de dienstenhandel groeit en meer banen en welvaart oplevert. www.dienstenrichtlijn.ez.nl ¶
Pas op bij uitbouw oudedagsvoorziening
bepaald in het algemeen bestuur, waarbij de overdrager en opvolger(s)
Als oudedagsvoorzieningen zijn ondergebracht in een ‘eigen BV’
Bron: BDO accent ¶
kunnen beschikken over gelijke informatie voordat een beslissing wordt genomen. Het bestuursmodel kan niet worden toegepast als de structuurregeling op de vennootschap van toepassing is.
staat daarvoor een voorziening op de passiefzijde van de balans.
SenterNovem onderdeel Agentschap NL
Op de actiefzijde staan de bezittingen die deze voorziening afdekken. Een eventuele vordering op de dga via een rekening-courantverhouding staat ook op de actiefkant. Deze kan dus dienen ter dekking van de oudedagsvoorziening. Wanneer echter de rekening-
Directeurgrootaandeelhouder gecompenseerd
RTA, de stichting voor Recycling van Technologische
courant zo hoog oploopt dat aflossing hiervan feitelijk niet meer zal
Kennis- en subsidiecentrum SenterNovem maakt voortaan deel uit van
Apparatuur, heeft besloten de tarieven voor
gebeuren of mogelijk is, kan worden geconcludeerd dat de pensi-
Agentschap NL van EZ. In deze nieuwe organisatie zijn ook de economische
verwijderingsbijdragen vanaf 1 april 2010 met
oen- of stamrechtaanspraak is afgekocht door de dga. Dit houdt in
voorlichtingsdienst EVD en Octrooicentrum Nederland ondergebracht.
ongeveer vijftig procent te verlagen.
dat de waarde van de aanspraak wordt bijgeteld bij het inkomen
SenterNovem was het EZ-agentschap dat ondernemingen en
Al bij de opzet van RTA had initiator FHI,
ele revisierente, verschuldigd is. Er is al jurisprudentie waarbij de
onderzoeksinstellingen adviseert over innovatie en hun daarvoor subsidies
federatie van technologiebranches, als voorwaarde
rechter ook op deze manier heeft geoordeeld.
verstrekt. In de ICT-sector was SenterNovem vooral bekend in verband met de
geformuleerd dat er geen sprake mag zijn van
betrokkenheid bij de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO),
‘oppotten’ van gelden. Afgesproken is de bijdrage
een fiscale regeling om onderzoek en ontwikkeling te stimuleren.
zover mogelijk naar ‘nul’ terug te brengen zodra
gebruikelijk loon naar rato mag worden verlaagd. De omzetten 2008,
Door samenvoeging van de drie organisaties hoopt het nieuwe Agentschap
duidelijk is dat er voldoende reserves zijn.
2009 of 2010 mogen in dat geval niet door bijzondere oorzaken
van de dga en dat hierover inkomstenbelasting, inclusief eventu-
Het kabinet heeft de belastingregels voor BV’s en dga’s versoepeld. Onder andere is goedgekeurd dat wanneer zich ten opzichte van
Bron: BDO accent ¶
2008 in 2009 of 2010 een omzetdaling voordoet in het bedrijf, het
negatief zijn beïnvloed. In verliessituaties kan deze goedkeuring
NL ondernemers en instellingen beter van dienst te zijn. Er is één klantendesk en er zijn samenhangende programma’s, beter op elkaar afgestemde
De reden dat aangesloten RTA-deelnemers minder
te weinig soelaas bieden. In dat geval kunnen over de hoogte van
financieringsproducten en korte, heldere procedures, aldus het agentschap.
gaan betalen zit hem hoofdzakelijk in de manier
het gebruikelijke loon verdere afspraken met de belastingdienst
Klanten kunnen er onder meer terecht voor informatie, advies en financiering
van verwerken. Tot 2010 werden de apparaten
worden gemaakt. Ook is een verruiming afgesproken van de fiscale
in verband met duurzaamheid, innovatie en internationaal ondernemen en
handmatig gedemonteerd. Sinds 1 januari gebeurt dit
behandeling van dga’s die een bedrijfspand privé in eigendom hebben
samenwerken. Agentschap NL is ingedeeld in vijf thematische divisies:
mechanisch, omdat RTA een samenwerkingsverband
en verhuren aan de vennootschap. In die situatie wordt over de
Energie en Klimaat, EVD Internationaal, Innovatie, Milieu en Leefomgeving
voor het inzamelen en verwerken is aangegaan met
huurbaten ruim vijfenveertig procent inkomstenbelasting geheven.
en het Octrooicentrum. De organisatie beheert ook de website
de firma Coolrec. De looptijd van deze overeenkomst
In 2010 is het eenmalig mogelijk om onder bepaalde voorwaarden het
Antwoordvoorbedrijven.nl. Daarop staat informatie over vergunningen, wetten
is voorlopig drie jaar.
pand naar deze of een andere eigen BV over te hevelen zonder dat
en subsidies.
daarover overdrachts- en inkomstenbelasting wordt geheven. Contact: Joas van Lent,
[email protected], (033) 465 75 07.
www.agentschapnl.nl ¶
www.stichtingrta.nl ¶
Bron: Inzake uw zaken ¶
10
11
is er leven na fhi?
Kees Graumans ‘We hebben ons segment nadrukkelijker op de kaart kunnen zetten’ B
ij FHI is Kees Graumans bekend als medeoprichter van het cluster Industrial System Integrators (ISI). “Binnen de FHI-branche Industriële Automatisering waren wij als dienstverleners een beetje een vreemde eend in de bijt”,
vertelt Graumans, over de reden waarom het cluster werd opgericht.
Sinds de oprichting in 1995 zetelde
om aan goede automatiseerders te komen.
Het gevoel van comfort (klimaat en
Graumans namens Control Application
Door een collectief te vormen konden we
verlichting), veiligheid (toegangscontrole
Engineering (CAE) in het ISI-cluster. “Het
het segment wat nadrukkelijk op de kaart
en brandmeldinstallaties), bereikbaarheid
begin was natuurlijk erg spannend, want je
zetten van werkzoekenden.” In 2001 nam
(data en telefonie), et cetera...Vandaar ook
moet statuten wegzetten en gaan kijken wat
hij afscheid als directeur van CAE en
de naams- en imagoverandering van Stork
je nu precies wilt gaan doen. Dus wat ga je
daarmee ook van FHI. “Ik kwam in een
Installatietechniek naar Stork Worksphere.
aan interne doelstellingen wegzetten en wat
fase terecht dat ik andere dingen wilde
Ik ben daar toen directeur van geworden.”
als externe? En hoe zorgen we voor nieuwe
gaan doen. Dat viel ongeveer tegelijkertijd
leden? Dat laatste was altijd een vast
met dat Ordina CAE gekocht had. Dan ga
Resultaatgericht
agendapunt. Uiteindelijk zijn we op zo’n
je nadenken of je daarmee verder gaat of
In 2006 werd Stork Worksphere
dertig à vijfendertig leden uitgekomen.”
niet. Ik ben toen bij Stork gaan werken
overgenomen door Strukton, waar Graumans
In het bestuur zaten in het begin een man
als directeur Competence Centre. Zij
vandaag de dag nog steeds directeur is.
of vier, vertelt Graumans. Met Han Bak,
hadden een scheiding gemaakt tussen
Met een goed gevoel kijkt hij terug op
toentertijd directeur van Turnkiek Process
industriële projecten en utiliteitsbouw en
zijn FHI-periode. “Wat me het meest is
Control, als voorzitter. “Toen Han stopte
waren dit volop aan het doorvoeren. Dat
bijgebleven van deze periode is dat je met
omdat hij een andere functie kreeg, werd
betekent dat er mogelijkheden waren voor
allemaal bedrijven met een jong verleden,
ik voorzitter en kwam daardoor ook in het
mensen die ervaring hadden als directeur
net opgericht of een bestaan van maximaal
bestuur van de FHI-branche Industriële
om daarin mee te gaan. Stork heeft toen
vijf jaar, die allemaal aan het zoeken waren,
Automatisering”, aldus Graumans.
op een gegeven moment gezegd dat
je zowel in de arbeidsmarkt als afzetmarkt
het onderdeel Stork Installatietechniek
nog sterker kunt profileren. In die zin waren
Toegevoegde waarde
binnen die utiliteitsmarkt wat anders
we allemaal gelijkgezinden. We hadden daar
Dat het cluster voor Graumans toegevoegde
in de markt moest worden gezet. Stork
dan overleg over en dat waren diepgaande,
waarde heeft gehad, kan hij beamen.
Installatietechniek was een technisch
maar toch wel informele, overleggen. En
“Door onze deelname hieraan hebben
installateur zoals er zo vele waren. Om die
altijd resultaatgericht. Dat was ook wel de
we meer positie gekregen ten opzichte
reden is er voor gekozen om haar profilering
toegevoegde waarde van FHI, dat het altijd
van een aantal partijen die daarom heen
niet te doen op harde techniek, maar om
afgesloten werd. Er werd doorgewerkt naar
zaten, zoals de systeemleveranciers. Er zat
te kiezen voor een profilering waarbij de
iets concreets, zoals de deelname aan de
bijvoorbeeld een enorm probleem in de
aandacht wordt uitgesproken over de
beurs HET Instrument. Er zat enthousiasme
arbeidsmarkt. Het was vreselijk moeilijk
emotionele beleving van de werkomgeving.
in. Kortom een energieke club.”
door Eliza van den Anker
¶
conjunctuur
Wij weten wel om te gaan met druk
Conjunctuurbeeld iets verbeterd Het conjunctuurbeeld was eind februari iets beter dan eind januari. Dit komt vooral door het verdere herstel van de economie.
hoeft u zich over het resultaat niet druk te maken.
%-volumemutaties
3 2
2
1
0 -2
0 -1
gemiddelde. De economie kromp in het vierde
-4
-2
kwartaal van 2009 met 2,2 procent ten
-6
liggen nog steeds in de fase van
Met de juiste combinatie van Vakmanschap, Flexibiliteit en Inventiviteit
6 4
De meeste indicatoren in de Conjunctuurklok
Bij Drukkerij Callenbach weten wij om te gaan met elke druk.
bruto binnenlands product (bbp)
‘laagconjunctuur’. Veertien van de vijftien indicatoren presteren onder hun langjarig
opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar
I
II
III
IV
I
2006
eerder. De krimp is daarmee beduidend minder groot dan in de eerste drie kwartalen
II
III
IV
I
2007
II
III
IV
2008
I
II
III
IV
-3
2009
T.o.v. zelfde kwar taal vorig jaar (linkeras)
van 2009. Vergeleken met het voorafgaande
T.o.v. voorgaande kwar taal seizoensgecorrigeerd (rechteras)
kwartaal groeide de economie in het vierde kwartaal met 0,3 procent. Hierbij is rekening gehouden met werkdag- en seizoeneffecten.
omzet dan in januari. De kapitaalmarktrente
driemaandsperiode. Het aantal banen was in
Dit is het tweede kwartaal op rij met een
daalde iets en kwam in februari uit op 3,4
het vierde kwartaal 147.000 lager dan een
positieve kwartaal-op-kwartaalgroei na vier
procent. De inflatie daalde met 0,1
jaar eerder. Er stonden eind december
kwartalen met een negatieve groei. Het
procentpunt naar 0,8 procent. De afzetprijzen
122.000 vacatures open. Dit zijn er zesduizend
consumentenvertrouwen deed in februari een
van de industrie waren in januari vijf procent
minder dan eind september. De daling van
stapje terug. De stemming onder
hoger dan een jaar eerder. In de periode
het aantal uitzenduren vlakte in het vierde
ondernemers in de industrie verbeterde. De
november 2009 – januari 2010 waren
kwartaal verder af.
ondernemers in de zakelijke dienstverlening
gemiddeld 435.000 personen werkloos. Dit
waren iets optimistischer over de toekomstige
zijn er elfduizend meer dan in de vorige
Bron: CBS.
¶
Prijsstijging industrie loopt verder op De afzetprijzen van de industrie waren in januari bijna vijf procent hoger dan een jaar eerder. In december 2009 waren de producten van de industrie één procent duurder. Na een jaar met prijsdalingen stijgen de prijzen weer.
Afzetprijzen industrie 16 _ 12 _ 8_ 4_
De sterkere toename in januari hangt samen met de prijsontwikkeling in de chemische industrie. In deze branche waren de afzetprijzen in januari bijna tien procent hoger. In december waren chemische producten nog meer dan acht procent goedkoper dan een jaar eerder. De prijsstijging in de aardolieverwerkende industrie lag in januari met bijna drieënveertig procent in dezelfde orde van
0_ -4 _ -8 _ -12 _ -16 _
a| m | j | j | a| s | o | n| d | j | f | m | a| m | j | j | a| s | o | n| d | j | f | m | a| m | j | j | a| s | o | n| d | j | f | m | a| m | j| j| a| s | o| n | d| j| | f | m
2006
2007
2008
2009
‘10
grootte als in december. De fabrikanten in de tabaksindustrie rekenden ruim
Gildenstraat 11b, Postbus 19, 3860 AA Nijkerk Telefoon (033) 247 15 20, Fax (033) 245 36 54, E-mail:
[email protected] www.callenbach.com
vier procent meer voor hun producten. Er
De afzetprijzen van producten van de
hoger dan in de voorafgaande maand.
zijn ook branches waar de afzetprijzen
Nederlandse industrie stegen in januari
Met 1,7 procent was de prijsstijging op
lager zijn dan een jaar eerder. Met
dit jaar met 1,4 procent ten opzichte
de exportmarkt groter dan die op de
ruim zes procent daalden de prijzen
van december 2009. Voor de vierde
binnenlandse markt (één procent).
in de basismetaalindustrie het meest.
achtereenvolgende maand waren de prijzen
Bron: CBS.
¶
13
14
15
federatienieuws
Zo gezegd zo geschreven... “Alle grote dingen komen voort uit het onbelangrijke. Daarom streeft de wijze nooit naar het grote. Zo kan hij grote dingen bereiken”
Inspirerende maidenspeech FHI-voorzitter Eric van Schagen
Lao-Tse, Chinees filosoof, +/- 600 voor Christus
Groeiambitie technologie in maatschappelijk kader L
“Als ik het gevoel heb dat ik alles onder controle heb, dan weet ik dat ik niet hard genoeg ga” FHI-federatievoorzitter Eric van Schagen, die in zijn eerste werkoverleg in zijn nieuwe functie autocoureur Michael Schumacher citeert, 9 januari 2010
osjes met de hand in de zak, af en toe een breed gebaar. Bij zijn eerste optreden als federatievoorzitter van FHI voelde
behalve CEO van Simac Techniek en FHI-
Eric van Schagen zich duidelijk op zijn gemak, ‘thuis’. Zijn boodschap kwam luid en duidelijk over: FHI en haar
voorzitter ook vice-voorzitter is van de Raad
technologiebranches hebben een missie te vervullen. De technologie die onze bedrijven binnenbrengen is keihard nodig
van Toezicht van Fontys Hogescholen.
om de op ons afkomende maatschappelijke problemen te lijf te kunnen. We moeten vooral ook jongeren daarvan bewust en
Het was muisstil in het atrium van het FHI-
enthousiast maken om deel te willen uitmaken van de technologiecommunity.
kantoor. Ieder hing aan de lippen van Eric. Met de aankondiging van een nieuw FHI-
“Jullie Europeanen realiseren je dat je heel rijk bent, een goed leven hebt. En als je economie met één procent groeit, ach, niet geweldig, maar oké. Tot veel politiek rumoer zal dat niet leiden. Heel volwassen. In Amerika kan de politiek met zoiets niet leven. Iedereen wil meer, meer en meer” Kenneth Saul Rogoff, hoogleraar economie aan Harvard University, Boston, in NRC Handelsblad, 16 januari 2010
Verrassend veel mensen hadden zich
“Als we er in slagen de link te maken
boodschappen. “Kies voor sterke sectoren
aangemeld om kennis te komen maken
tussen technologie en maatschappelijke
als biochemie, zorg, voeding, mechatronica,
met de nieuwe ‘primus inter paris’ van
vraagstukken, dan wordt het ook
infra en laboratoria, maar vergeet niet dat
“Open innovatie begint met je te realiseren dat erg veel goede mensen niet bij jou in dienst zijn”
het federatiebestuur van FHI. Een enorme
makkelijker om het probleem van gebrek
we vooral sterk zijn in enabling technology,
Professor dr. Hans Hofstraat, vice-president Philips Research, in De Technologiekrant,
sneeuwstorm maakte Landgoed Leusderend
aan interesse in technologie bij jongeren
veel minder in eindproducten. Leg bij
echter bijna onbereikbaar op 10 februari.
om te buigen in enthousiasme”, klonk het
het verstrekken van R&D-subsidies meer
Zo’n honderd tot honderdvijftig diehards
overtuigend. Een gezonde groei, ook van het
nadruk bij kleinere OEM, zelfscheppende
lukte het om het fraaie pand van FHI te
aantal leden van FHI, kan daarbij helpen,
bedrijven en beperk de focus niet tot een
bereiken. De bijeenkomst werd er niet
vindt de nieuwe voorzitter. “Dat houdt de
beperkt aantal grote bedrijven met hun
minder geanimeerd om.
club fris, dat vergroot het draagvlak en dat
eigen toeleveringsketen.” Verder pleitte
“Technologie is geen doel op zichzelf”,
verzekert onze representativiteit.” Intussen
Van Schagen voor een ‘level playing
stelde Van Schagen. “Technologie draagt de
wil Eric van Schagen wel dat de organisatie
field’ bij inkoop door grote partijen.
mogelijkheid in zich om maatschappelijke
bestuurlijk dicht bij de leden blijft, dat het
Arbeidsmarktproblematiek blijft voor FHI
problemen op te lossen.” Verduurzaming
bureau ‘lean & mean’ opereert en dat de
onder de nieuwe voorzitter topprioriteit.
van productietechnologie noemde hij als
activiteiten pragmatisch worden uitgevoerd,
“Als er niet meer technologen beschikbaar
voorbeeld, naast innovatie in de zorgketen,
zonder opgelegde diensten.
komen, dan mogen we ook geen structurele
technologiemanifest, dat wordt voorbereid
economische groei verwachten.” De
door het FHI-bureau en het federatiebestuur,
voeding en gezondheid, mobiliteit en
22 januari 2010
“Vaagheid maakt waarheid dof” Professor Antoine Bodar, priester, filosoof, kunsthistoricus, publicist, in het radioprogramma Kunststof, NPS radio 1, 5 februari 2010
veiligheid. In al die toepassingsgebieden
Boodschappen voor de overheid
positionering van het onderwijs op zowel
staat nu al vast dat de technologiebranches
kunnen de FHI-bedrijven ‘enabling’ zijn
Richting overheid had de nieuwe
mbo als hbo en academisch niveau moet
‘vier mooie jaren’ mogen verwachten onder
om nieuwe oplossingen te realiseren.
technologievoorzitter ook een paar
en kan beter volgens Van Schagen, die zelf
inspirerende leiding.
door Kees Groeneveld
¶
“Het verschil tussen een falende topvoetballer en een falende topbankier is dat de eerste gebruik moet maken van de reservebank en de tweede gebruik mag maken van bankreserves” Joost Steins Bisschop, ondernemer, internetconsultant en columnist in Het Financieele Dagblad, 6 februari 2010 ¶
17
‘K ken wel jaaank’n hoe mooi’ CDA-er Sabine Uitslag doet een dagje technologie in Enschede
A
an het einde van een intensief werkbezoek verviel het Tukkers parlementslid Sabine Uitslag in haar moederdialect om haar gevoelens te uiten. “In Den Haag staan ze me raar aan te kijken als ik zoiets zeg als ‘k ken wel jaaank’n hoe mooi’.
Hier in Enschede verstaan ze dat wel.” Samen met FHI-directeur Kees Groeneveld en MinacNed-manager Martijn Reinhold bezocht het Kamerlid, die er ook nog een carrière als popzangeres naast doet, twee Enschedese bedrijven en het nanolab MESA+ op de Universiteit Twente.
“Verbindingen leggen is een grote
Miriam Luizink als zakelijk directeur van het
was de derde stop voor Sabine Uitslag
ambitie van mij. Met FHI en MinacNed
instituut maakte indruk. “Pittige vrouw”,
en haar gevolg. Micronit maakt hele
gaat dat heel geweldig, onder elkaar als
was het commentaar.
kleine microflow-systemen in glas. Met
bedrijven en met de universiteiten merk
veertig man hoogwaardig personeel is
ik. De relatie waarin ik zelf met FHI in heb
Het tweede adres van het werkbezoek
het bedrijf al meteen wereldmarktleider
geïnvesteerd, legt de verbinding tussen de
was MMS, Medical Measurement Systems.
in haar specialisme. De supply chain voor
technologiebedrijven en Den Haag. Nu ikzelf
Arjen de Weerd en Jan Willem van der
life science producten is de groeitarget
van industriewoordvoerder overgestapt ben
Wal startten in 1983 hun bedrijf. Met een
van het bedrijf. “Dat is het”, sprak de
naar woordvoerder zorg binnen de CDA-
pure informatica-achtergrond doken ze de
CDA-woordvoerder zorg. “Met dit soort
fractie, is het voor mij een uitdaging om
medische markt in. Hun specialisatie is het
technologie moeten we de tekorten
de verbinding te leggen tussen die twee
meten van stoffen die het lichaam in en uit
in de arbeidsmarkt voor de zorg gaan
velden: industrie en zorg. Ik merk nu dat
gaan: urodynamica en gastro-enterologie. In
oplossen.” Inderdaad denkt Van ’t
ook daarin FHI een belangrijke rol speelt en
dit specialisme is dit FHI-bedrijf inmiddels
Oever dat veel metingen die nu in het
we elkaar kunnen helpen.”
marktleider met zo’n tachtig man/vrouw
ziekenhuis worden gedaan, op basis van
personeel. Ontwikkeling, productie, verkoop,
zijn technologie heel gemakkelijk door de
Bij MESA+ maakte Sabine kennis met wat
het hele traject doet MMS in eigen huis.
patiënt zelf thuis kunnen worden verricht.
er allemaal mogelijk wordt gemaakt met
Belangrijk zorgpunt naar Den Haag is ook
“Alleen, hoe doorbreek je de weerstand
micro- en nanotechnologie als het gaat om
bij MMS dat het lastig is en blijft voor een
van de medische stand?” Ter plekke
virusherkenning. De discussie met Miriam
wat kleiner bedrijf met eigen ontwikkeling
werden plannen gesmeed om samen met
Luizink en Guus Rijnders ontspon zich rond
om mee te dingen naar R&D-subsidie,
patiëntenorganisaties en hoogleraren een
de wisselwerking universiteit/hbo/bedrijven.
zolang je geen deel uit maakt of wilt maken
doorbraak te gaan forceren.
“We begrijpen elkaar toch nog veel te
van een grotere groep.
weinig”, verzuchtte researcher Rijnders. De
Den Haag gaat het merken, Kamerlid Sabine
opsomming van successen en presentatie
Micronit, het bedrijf van de kersverse
Uitslag weet nu wat er aan de hand is in
van de nieuwbouw van MESA+ door
MinacNed-voorzitter Ronny van ’t Oever,
technologieland.
¶
18
Haagse
Babbel
‘Technologie moet ons energieprobleem oplossen’ P
19
En dat zijn nou juist de bedrijven waar we het van moeten hebben als je praat over nieuwe technologie die we nodig hebben… “Ja, dat klopt wel. Maar toch, als je kijkt naar de cijfers over R&D-investeringen in ons land, dan zijn het toch voor een gênant groot deel de big seven die dat doen. Het feit dat wij als land minder uitgeven aan R&D dan bijvoorbeeld Japan en Amerika, dat verschil zit ’m in het deel van de private sector. Hoe zorgen we er nu voor dat
artij van de Arbeid Kamerlid Diederik Samsom is intelligent, een beetje tegendraads en behoorlijk
bedrijven meer gaan investeren in nieuwe
spraakmakend. In Delft afgestudeerd als kernfysicus noemt hij zichzelf graag ‘techneut’.
technologie? Ik wil vooral investeren in onderwijs. Omdat ik daar een absolute
Hij was Greenpeace-medewerker, maar ook
dat de mensheid zich te pletter liep op de
ondernemer, directeur van een energiebedrijf
muur. Nu moeten we iets soortgelijks doen.
dat handelde in groene stroom. FHI-directeur
Voordat we als spaceship earth de bocht
Kees Groeneveld en Signalement-redacteur
uitvliegen moeten we iets verzinnen om
In hoeverre moet de overheid daar zelf een rol spelen? Hoe voorkom je mislukkingen? Wie moet welke verantwoordelijkheid op zich nemen?
Eliza van den Anker gingen op bezoek bij
ons probleem van eindigheid van fossiele
“De overheid moet niet te veel zelf doen.
de ‘aspirant-premier die graag zelf het roer
brandstoffen op te lossen. Technologie is de
Dat mislukt steeds. Maar het bedrijfsleven
in handen neemt’ zoals NRC Handelsblad
enige sleutel.”
moet wel meer een lange termijnvisie
Samsom typeerde. De maidenspeech van de
krijgen. Als ik met het bedrijfsleven
‘Bedrijfsleven moet urgentie gaan voelen van toekomst’
nieuwe FHI-voorzitter Eric van Schagen over
Hoe gaan we dat doen?
praat over grote investeringen, in nieuwe
technologie en duurzaamheid vormde een
“De bron is er, de zon. Die levert in een
technologie, dan zeggen ze vaak ‘dat
mooi uitgangspunt voor een gesprek.
minuut meer dan we in een jaar op kunnen
verdienen we de komende tien jaar niet
maken. Het is een kwestie van de juiste
terug’. Maar in twintig jaar verdienen ze
Als we praten over technologie en duurzaamheid, welk verband ziet u dan?
technologie inzetten om zonlicht om te
het wel terug. Dan zeggen ze, ja maar
zetten in hanteerbare kracht en warmte.
zover kijken we niet. Dat gaat niet goed. Je
meerwaarde zie voor de overheid om dat
Duurt nog even voordat we zover zijn.
kunt van de overheid niet verwachten dat
goed op orde te houden. Daarbij vooral
“Energie is by far ons grootste probleem.
Intussen zullen we ons een poosje moeten
die een twintig jaar visie neerlegt als het
investeren in het naar de markt brengen
Alleen de technologie kan dat probleem
redden met onbeholpen tussenoplossingen,
bedrijfsleven dat zelf niet doet.”
van technologieën die daar kansrijk in zijn.
oplossen. Als we niet willen inleveren
zoals CO2-opslag.”
Ik wil ook graag investeren in theoretisch
doen is investeren in onderwijs.
Kun je dat wel verwachten van het bedrijfsleven? We zien dat er, zeker in de technologie, een schaalverkleining gaande is. Je kunt niet meer een paar CEO’s aanspreken en dan verwachten dat die een beleid uitzetten voor het hele bedrijfsleven.
Want ik zie AkzoNobel en DSM wel in hun
gaat. Op het moment dat je het als een
“Ja, inderdaad. Ik snap wel dat er wordt
Voor onze technologiebranches is de chemische industrie een belangrijke sector…
Investeren in betere leerkrachten,
“Ik zie die schaalverkleining niet zo. Ik zie
laboratorium in een hoekje wat vrijmaken
soort van extraterrestrial technologie
gediscussieerd, maar nanotechnologie
lokalen, experimenteer-voorzieningen,
ook nog steeds schaalvergroting. Vooral
voor de biobased economy, maar het is nog
neerzet, heb je ook publiek meteen een
is geen buitengewone technologie. Mijn
stageplekken. Zodat onze kinderen dingen
in de energiewereld is er nog steeds
niet in de buurt van wat nodig is.”
hoop te doen. Net zoals microtechnologie
voorouders wisten niet hoe een trein
“Is hetzelfde verhaal, volledig energie-
kunnen uitvinden waar wij nog niet
sprake van verdergaande conglomeratie.
ons naar een nieuw stadium helpt, zo
zich zou gaan gedragen. Die zou tachtig
gerelateerd. We zijn steeds bezig tegen een
aan konden denken. Daarnaast kan de
E.ON, RWE, Gazprom, dat is geen
brengt ook nanotechnologie ons weer
kilometer per uur rijden, of honderd. Zo
muur aan te lopen. Malthus beredeneerde
overheid een rol spelen bij het versneld
schaalverkleining. Oké als je praat over
verder. Als we er bijvoorbeeld in slagen
snel had de mens zich nog nooit verplaatst.
al dat een voortdurend groeiende mensheid
rendabel maken van technologie die
technologische specialisaties, in de sfeer
Nanotechnologie, kunnen we daar in investeren, of moet daar eerst over worden gediscussieerd?
ramen te maken die zonlicht in energie
En nu lachen we daar om. Ik verzeker
meer consumeert dan produceert. In zijn
duurzame energiebronnen kan aanboren
van toelevering, ja, daar vind je wel steeds
“Daar wordt een verkeerde sfeer omheen
omzetten, dan zijn we een stuk verder met
je, over honderd jaar lachen we om
tijd voorkwam de uitvinding van kunstmest
en omzetten.”
meer kleinere bedrijven.”
gecreëerd. Nanoparticles, nou nou, kan dat
het oplossen van het energieprobleem.”
nanotechnologie.”
op comfort, welvaart en welzijn, en dat
verbrandingsmotoren, grondstoffenverbruik,
Wat zou de rol van Den Haag moeten zijn als we praten over de inzet van technologie bij het oplossen van dit soort problemen?
het is allemaal energiegerelateerd.”
“Het beste wat de overheid kan
willen we niet, dan is technologie de enige oplossing. Negentig procent van het vraagstuk is energie. Vervuiling in steden,
door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker
onderzoek, maar dan moet het bedrijfsleven
Diederik Samsom is Tweede Kamerlid voor de PvdA
zelf ook de urgentie gaan voelen van hun toekomst. Waarom denkt Shell niet ‘over vijftig jaar is het op, we moeten nu iets anders gaan verzinnen’? Hetzelfde geldt
wel? Ik waarschuw daar een beetje voor,
voor de raffinaderijen, voor de chemie.
omdat ik weet hoe het met gentechnologie
Dus u zegt eigenlijk, maak er niet zo’n punt van.
¶
20
21
Veel belangstelling voor relatiedatabase-actie HET 2010
Gratis soep, hamburgers en pizza’s voor beursbezoekers
In de aanloop naar de beurs HET
bezoekers voor de beurs. Cendris spit nog
Als je een massa mensen wilt ‘pleasen’, dan moet je wel
Instrument komt de focus langzamerhand
veel breder. Is iets lastiger selecteren, maar
iets uit de kast trekken. De grootste technologiebeurs
steeds nadrukkelijker te liggen bij de
de bron is groter.
van de Benelux, HET Instrument, rekent eind september
bezoekers, de klanten van de exposanten.
op zestien- tot achttienduizend professionele bezoekers.
Wie dat in het verleden waren, dat weet je.
Op de aankondiging van deze actie heeft
Die trek je heden ten dage niet meer met een simpele
Elk bedrijf, maar ook FHI als organisator,
een verrassend groot aantal exposerende
aankondiging van datum en plaats. Natuurlijk gaat het om
heeft een bestand, een relatiedatabase.
bedrijven gereageerd. De veronderstelling
de ‘content’, net als in de politiek. De conferentiethema’s
Maar, resultaten uit het verleden bieden
van het FHI-bureau dat er bij veel bedrijven
en de demostands zijn het verkiezingsprogramma en de
geen garantie voor de toekomst. Bestanden
nog heel wat is te verbeteren lijkt correct
partijstrategie. Maar de beslissing om te komen of een
verouderen en je weet wel wat je weet,
te zijn. De kosten om mee te doen aan deze
hokje aan te kruisen wordt gekleurd door de vorm, de
maar niet wat je niet weet. Hoe vind je de
actie zijn beperkt, dankzij de collectiviteit.
emotie van de dag.
adressen van bedrijven, mensen, die je nog
In een workshop op woensdag 21 april
niet kent, maar die wel potentie hebben
wordt duidelijk hoe het werkt en wat je mag
om klant te worden?
verwachten. Daarna is het echt actie, aan
aangekondigd. Het entertainment aan het eind van elke beursdag was ook al in kannen en kruiken. Wat nog onzeker bleef, betreft
Het gratis openbaar vervoer naar de RAI werd al eerder
het werk ermee. Het resultaat blijkt straks,
de warme hap, de catering rond het cruciale moment, tussen half zes en zeven uur. Juist dan is het zaak de bezoekers even vast
Samen met het gespecialiseerde TNT-
eind september, meer bezoekers, nieuwe
te houden, over de filetijd heen. Vanuit de organisatie van HET Instrument, binnen FHI, is recent besloten dat voor alle bezoekers
bedrijf Cendris, heeft FHI speciaal voor
contacten.
rond die tijd de ‘basiscatering’ gratis wordt aangeboden: soep, hamburgers en pizza’s. Het blijft bij basiscatering, uiteraard om de
de exposanten op HET Instrument een
te vullen. Selecties uit het toegespitste
‘tool’ ontwikkeld om per bedrijf de eigen
bestand van FHI kunnen door bedrijven
Contact: Petra Kortenoeven,
relatiedatabase op te schonen en aan
worden benut voor de werving van
[email protected].¶
kosten in de hand te kunnen houden, maar ook om de individuele exposant de gelegenheid te geven om hun ‘a-klanten’ te binden aan de eigen stand door ze daar iets meer, iets bijzonders aan te bieden. Contact: Linda Dekker,
[email protected].
¶
Beursvloer HET Instrument 2010 loopt vol Verhuur van het laatste kwart gaat direct vanaf de plattegrond
Na verwerking van eventuele wensen en opmerkingen van de exposanten die al hebben ingeschreven komt per 12 april de indeling van de beursvloer online op
Bij het intekenen van de voorlopige plattegrond van HET Instrument 2010, begin maart, bleek dat ruim driekwart van de beschikbare ruimte
www.hetinstrument.nl. Vanaf die datum kunnen bedrijven aan de hand van de
definitief was verhuurd. Ongeveer drieduizend vierkante meter van de totaal beschikbare ruimte aan stands is nog vrij voor verhuur, naast nog
plattegrond met het FHI-bureau bespreken welke nog vrije stand zij willen boeken.
wat stands op de verschillende paviljoens. Met deze stand van zaken loopt de voorbereiding van de beurs voor op de planning en staat eigenlijk niets een succesvolle beurs straks eind september in de weg.
Contact: Petra Kortenoeven,
[email protected]. www.hetinstrument.nl
¶
22
iE
Op de foto is een gedeelte van de 20 MW thyristor gelijkstroomvoeding 40.000
industriële elektronica
Ampere/500 Volt te zien, nauwkeurigheid 10 ppm (400 mA). Een thyristor is een halfgeleider met de werking van een elektronische schakelaar die geschikt is om grote vermogens bij hoge spanningen met betrekkelijk weinig verlies te schakelen. De thyristor wordt veel gebruikt binnen de vermogenselektronica.
Power electronics gaat het verschil maken Menno Kardolus is mede-eigenaar van Power Research Electronics (PRE). “Van oudsher ontwikkelen
E
we vooral voor wereldwijde lders in deze editie van Signalement zegt Diederik Samsom dat energietransitie ons belangrijkste
nichemarkten”, vertelt
maatschappelijke probleem is. Ook al heeft de politicus slechts voor vijftig procent gelijk, dan nog
is vermogenselektronica, power electronics, cruciaal voor onze toekomst.
Kardolus. “In 2005 zijn we begonnen met de ontwikkeling van solar laad technologie die werkt op basis van een enkele zonnecel. Aanvankelijk was het doel LED’s
Er zijn in Nederland slechts twee Technische
het koppelen van windmolens of zonnecellen
en hogescholen moeten continu geprikkeld
in het wegdek via solar te laden, maar al
Universiteiten met de afstudeerrichting
aan het net.” Zonder vermogenselektronica
worden over de behoeftes in de samenleving
snel bleek de technologie ook voor solar-gsm
Vermogenselektronica en relatief
is het volgens Ben Wargers onmogelijk
en de rol die vermogenselektronica hierin kan
telefoons geschikt. Deze technologie wordt nu
weinig afstudeerders. Ben Wargers,
om elektriciteit efficiënt om te zetten op al
hebben. Een event voor vermogenselektronica
vanuit een nieuwe BV (Intivation) wereldwijd
vermogenselektronica-specialist bij Imtech
de plekken waar we die willen gebruiken.
zou voor verbreding moeten en kunnen
uitgerold.”
Vonk, ziet die situatie als ‘een bedreiging voor
“Energieconversie heeft de laatste
zorgen.” “Er zijn in Nederland geen
het vakgebied in Nederland’. Hoog tijd dus om
vijfentwintig jaar een grote vlucht genomen”,
evenementen waar ‘wij’ echt thuishoren”,
Ben Wargers is Manager
eens wat meer aandacht te besteden aan dit
aldus Wargers. “Het wordt op grote schaal
voegt Tabak toe. De FHI-branche Industriële
Sales – Power Electronics
technologieveld. Signalement sprak behalve
toegepast in het dagelijks leven, industrie en
Elektronica is het logische platform om
bij Imtech Vonk. “Voor de
met Wargers ook met Menno Kardolus van
wetenschap, die toepassingen nemen alleen
een dergelijke ‘sensibiliserings’-activiteit
verrijkingsmarkt hebben wij
PRE en Ben Tabak van KWx naar aanleiding
maar toe.”
te organiseren. KWx, PRE en Imtech Vonk
hoge toerental omvormer
zijn participerende lidbedrijven. “Nadat we
systemen ontwikkeld op
van het vermogenselektronica-event dat FHI met hen voorbereidt.
basis van eigen hard- en
Volgens Tabak is er in Nederland qua
in een werkgroep met vakgenoten hebben
vermogenselektronica erg veel kennis op het
nagedacht over de vormgeving, werd ik
software. Daarnaast ontwikkelen en leveren we
“Mensen bellen met solar-gsm telefoons,
gebied van tractie-aandrijvingen, marine-
enthousiast”, vertelt Tabak. “14 juni is de
conversiesystemen voor de wetenschappelijke
energie wordt efficiënter benut in
applicaties, positionering, gelijkrichter-
eerste editie en ik ben hoopvol gestemd.
markt, die in alle gevallen zeer specifiek zijn.
liftaandrijvingen, zonne-energie bereikt
techniek voor stroomverzorging voor
We hebben een gedreven groep uit onze
Een voorbeeld is een kernfusie-experiment voor
het lichtnet met een rendement van
bovenleidingen, modulatortechniek
Nederlandse industrie bij elkaar gebracht en
het Max Planck Institute in Duitsland.”
zevenennegentig procent en we rijden met
en klantspecifieke aandrijvingen.
ik geloof in succes.” ¶
elektrische fietsen en straks in elektrische
“Daarentegen vind ik wel dat we waar het
Ben Tabak is
auto’s”, vertelt Menno Kardolus, mede-
omvormertechniek voor duurzame energie
productmanager Power
eigenaar van Power Research Electronics
betreft, wind en zon, we nog wat achter
(PRE). Met dank aan vermogenselektronica.
blijven in vergelijking met andere landen”,
“Wanneer kennissen mij vragen wat voor
aldus Tabak. Volgens Kardolus vraagt de
werk ik doe, vertel ik dat ik componenten
markt vooral om nieuwe batterijtechnologie,
lever voor systemen, die energie omvormen
energiebesparing en LED-toepassingen in
Locatie: volgt
zonder mechanische bewegende onderdelen”,
bijvoorbeeld verkeers- en straatverlichting.
Datum: 14 juni 2010
halfgeleidercomponenten, leveranciers als ABB,
aldus Ben Tabak, productmanager Power
De spoeling is echter dun, zegt Wargers. “Er
Contact: Birgit Albersen,
Westcode en IXYS. Wijzelf voegen daar vooral
Electronics bij KWx. “Als voorbeeld noem ik
zijn in Nederland relatief weinig bedrijven
dan de dimmer thuis om het licht te regelen of
actief in vermogenselektronica. Universiteiten
door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker
Vermogenselektronica Organisatie: FHI, in opdracht van de Nederlandse brancheorganisatie voor Industriële Elektronica
[email protected], (033) 465 75 07.
Electronics bij KWx. “De producten worden door onze leveranciers ontwikkeld”, vertelt Tabak. “En dat zijn, voor ons aanbod aan
onze ervaring op technisch gebied en logistieke dienstverlening aan toe.”
23
24
25
Plankton
Paul Petersen
U kijkt natuurlijk allemaal naar Spongebob Squarepants. Typisch educatief programma van het nieuwe millennium. Mijn zonen zijn niet weg te slaan van het scherm en iedere schooldag begint met een portie Spongebob. Nou is er een karakter Plankton in deze serie. Plankton heeft een sterke
column
concurrentie met meneer Krabs, die een krabburger-imperium succesvol exploiteert. Iedere serie heeft een ‘baddie’ nodig en dat is in dit geval dus Plankton. Zijn pogingen om het imperium van meneer Krabs te bemachtigen worden ondersteund door technologie. Sterker: technologie wordt bijna gelijkgeschakeld met het kwaad in de Spongebob heerlijkheid. Waar halen schrijvers die inspiratie vandaan?
Twee andere inzendingen zien er ook mooi
Plankton is klein. Hij wordt gemeden. Zijn communicatie komt normaal
uit. Die van Thales Cryogenics: een cryogene
gesproken niet aan bij de bevolking van Bikinibroek. Alleen door technologie
koeler op een elektrodynamische shaker.
kan hij wat proberen tegen de man van de wereld: meneer Krabs.
De koude vinger van de koeler bereikt een temperatuur van zeventig graden Kelvin,
In tekenfilms, kranten, films, complottheorieën op YouTube en andere
minus tweehonderd graden Celsius. De koude
media komt Plankton op zijn eigen manier terug. De stemmachines worden
tip van de koeler staat niet in vacuüm, dus
door Gonggrijp zenuwachtig aangepakt. James Bond bevecht slechterikken,
ontstaat een ijslaag.
die door technologie de wereld zullen veroveren. Ethische discussies rond nieuwe technologie zijn sowieso omgeven door kleine complotjes. Als ik de angsten van ‘Plankton’-beelden iedere ochtend meemaak, dan hoop ik dat de tekenaars een keer bij de NASA langsgaan. Als ze de technische mensen zouden spreken, zullen ze toch ook tot de conclusie komen, dat het technische vakgebied gewoon mooie, effectieve, leuke en baanbrekende dingen wil maken. De karakterschets klopt niet met de realiteit.
‘De held is Spongebob’ De derde foto is suspense. De test-engineer observeert een medisch apparaat in de
Plankton zoekt macht. Hij denkt dat zijn gedachten de enige juiste zijn. Hij
klimaatkamer. Hoe noodzakelijk het is om
wil eigenlijk gewoon geaccepteerd worden en denkt daarvoor een imperium
deskundige mensen te kunnen inzetten die
of macht nodig te hebben. Door technologie denkt hij dat te bereiken. Dat
de spanning van het testresultaat aanvoelen.
gaat niet over de technische wereld: het is gewoon Plankton. De held is Spongebob. Dat vinden de schrijvers de hoofdpersoon. Altijd positief gestemd, beetje brutaal, trouw aan het imperium en op het bepalende moment vertrapt hij Plankton gewoon, want als het erop aankomt zie je een klein wezen niet. De angst voor technologie bestaat dus helemaal niet. Nu is dit misschien een wat simpele vergelijking, maar het is ook de realiteit. Berichtgeving over technologie wordt al snel moeilijk gevonden. Ingewikkelde wetgeving rond RoHS of EMC/CE en zooi die van buiten
PLOT-fotocontest omgevingstechnologie
Europa komt, vindt zijn weg naar de kranten als het gaat over lood in
Een valproef bij Philips Consumer Lifestyle, uitgevoerd op een valtafel in Brugge. Omgevingstechnologie is een vakgebied dat niet zo makkelijk
vibrators: Spongebob rules.
‘verkoopt’. Het testen van producten in een gesimuleerde omgeving, net zo lang beuken tot iets kapot gaat, maak dat maar eens populair. Het FHI Platform OmgevingsTechnologie, PLOT, heeft bedacht dat vooral foto’s spreken. Vandaar een jaarlijkse fotocontest. Dit is de winnende foto.
www.plot.nl
¶
[email protected]
¶
26
27
MinacNed Ronny van ’t Oever nieuwe voorzitter MinacNed
Miniaturisering vraagt grootse aanpak
‘Laten zien waar de kracht ligt van Nederland’
Hoe maak je nou zoiets kleins als microsysteem- en
Instrument dus een groot paviljoen waarin verschillende
nanotechnologie zichtbaar op een grote beurs als
branches samenwerken, waarin een tiental bedrijven
HET Instrument? Natuurlijk moet het er zijn. De
deelneemt en waarin vier applicatiegebieden worden
technologiedoelgroep komt daar, maar hoe val je op in het
geadresseerd. Je ziet het al in de vormgeving. Op elk van de vier
geweld, de massa?
hoeken een ‘toren’: één voor nano-onderzoekequipment, één voor
Biotech, Flowid, Fluxxion, Future Chemistry, Zeton,
microfluidica, één voor toepassingen in de diagnostica en de vierde
BCON Instruments, Distrilab, Medimate, Sysmex, Van
Het is zoals het is, in de geminiaturiseerde wereld: hoe kleiner de
voor procesintensificatie. De branches die samenwerken zijn de vier
Leeuwenhoek Instituut, Jeol, Mesa+, MiPlaza, NovioNano,
schaal waarop je werkt, hoe groter de installatie die je nodig hebt.
FHI-branches Industriële Elektronica, Industriële Automatisering,
Thermo Fisher Scientific en het Zernike Instituut.
Zo ook op HET Instrument. Om micro- en nanotechnologie op te
Laboratorium Technologie en Medische Technologie, aangevuld met
kunnen laten vallen, is een grote stand nodig. En die komt er ook.
het MinacNed-cluster.
Contact: Martijn Reinhold,
[email protected], (033) 465 75 07.
Als je iets groot wilt aanpakken moet je samenwerken. Is sowieso
Twintig organisaties zijn samen bezig met de invulling: Bronkhorst
www.hetinstrument.nl
nodig in de multidisciplinaire micro-nano wereld. Er komt op HET
High Tech, Brooks Instruments, MA3 Solutions, Micronit, Applikon
www.minacned.nl
Op 23 maart werd Ronny van ’t Oever gekozen als nieuwe voorzitter van MinacNed, vereniging voor microsysteemen nanotechnologie. Signalement sprak met hem over zijn visie op het verleden, heden en de toekomst van de vereniging.
¶ Hoe bent u bij MinacNed betrokken geraakt? “Micronit, waar ik oprichter van ben, is al sinds 2004 lid van MinacNed. Begin vorig jaar kwam ik in het bestuur en van daaruit is het voorzitterschap ontstaan.”
Microfluidics-cluster binnen MinacNed krijgt vorm Bedrijven met lab-on-a-chip technologie klonteren samen
Waarom bent u lid geworden van MinacNed? “Om contacten uit dezelfde branche op te doen, samen te kunnen werken en trends te kunnen signaleren.”
Verschillende doelen
Wat heeft MinacNed volgens u tot nu toe bereikt?
Het MinacNed-cluster Microfluidics dient verschillende
“Een van de successen, vanuit Micronit gezien heel interessant, is
doelen. Natuurlijk is het eerst zaak het ‘veld’ in kaart te
dat er een significant aantal microfluidics-bedrijven lid zijn geworden
Tot voor kort ging het bij een chip
FHI-domein
brengen. Wie is waarmee bezig? En dat blijkt veel meer te
van MinacNed. Daarnaast wordt er inmiddels veel samengewerkt
uitsluitend om elektrische stroompjes.
De applicatiegebieden van microfluidics
zijn dan de spelers zelf dachten. Het tweede is met elkaar
binnen diverse subsidieprogramma’s.”
Het woord ‘chip’, schijfje, was zelfs
maken het specialisme een bij uitstek
uit te vinden welke ontwikkelingen samen opgepakt zouden
synoniem aan ‘halfgeleider’. Inmiddels
FHI-domein. Drie applicaties voeren de
moeten en kunnen worden. De problematiek van complexe
Wat wilt u bereiken als voorzitter?
geldt ook hier ‘das war mal’. Al
boventoon: life sciences, vooral in de vorm
dataverwerking is gesignaleerd als gemeenschappelijk
“Ik denk dat we niet veel hoeven te veranderen; de basis MinacNed-
geruime tijd geleden werd het woord
van diagnostica, laboratoriumanalyse-
probleem. Een lab-op-een-chip brengt zoveel data voort,
gedachte moeten we vasthouden. Ik zie wel kansen liggen om
‘microsysteem’ geïntroduceerd en
apparatuur en procesintensificatie,
dat verwerking de bottleneck voor toepassing wordt. Derde
MinacNed krachtiger te maken, uit te breiden in de zin van meer
dan ging het vaak over hele kleine
via microreactoren. De verschillende
doel is natuurlijk gezamenlijke promotie van het domein in
leden werven, maar ook actief clusters profileren, waarvan ik het
bewegende delen op een chip, MEMS,
clusterbijeenkomsten tot nu toe illustreren
het algemeen en van de spelers, de bedrijven en instituten
microfluidica-cluster een goed voorbeeld vind, maar ook andere
Micro Electro Mechanical Systems.
die scope. In de laatstgehouden workshop,
die het cluster vormen, in het bijzonder. Een profielengids,
clusters. Verder zie ik de vertegenwoordiging van bedrijven richting
Nu praten we over ‘lab-on-a-chip’ en
bij het zuivelresearchcentrum NIZO,
webinfo, de beurs HET Instrument, de MicroNano
de overheid en internationaal graag verbeteren. Wanneer we ons
microfluidics. En Nederland blijkt opeens
waren lidbedrijven uit drie van de vier
Conference, dat zijn allemaal vehikels waar het cluster
beter positioneren, kunnen we aantonen dat Nederland een goed
behoorlijk voorop te lopen als je ontdekt
FHI-branches aanwezig: Industriële
gebruik van maakt, naast de deelname in de nationale en
land is voor oplossingen op het gebied van MicroNano-technologie.
hoeveel kleine en grotere bedrijven
Elektronica, Industriële Automatisering
internationale innovatieprogramma’s.
We moeten laten zien waar de kracht ligt van Nederland. Ik denk dat
hier mee bezig zijn en soms al heel
en Laboratorium Technologie. In de
lucratieve business hebben gegenereerd.
‘micropilotplant’ die NIZO demonstreerde
Zo ontwikkelt de vereniging MinacNed zich. Het volgende
Binnen de branchevereniging voor
waren producten van de firma Krohne,
cluster staat ook al op stapel: light-on-chip, fotonica op
Micro- en Nanotechnologie MinacNed,
lid van de FHI-branche Industriële
micro- en nanoschaal. Wordt vervolgd…
aangesloten bij FHI, is er een speciaal
Automatisering, herkenbaar, maar het was
cluster gesticht waarin deze bedrijven
toch echt een labopstelling.
bijeenkomen om samen sterk te staan.
de leden van MinacNed hier heel sterk uitkomen ten opzichte van de
Contact: Martijn Reinhold,
[email protected], (033) 465 75 07.¶
concurrentie.”
¶
industriële automatisering
Papier doet wonderen, als je maar wonderen doet met papier…
Amerikanen en Chinezen zien meer in Applikon’s fijnstofmeetsysteem dan Nederland L
Efficiënt uw lesmateriaal laten printen en afhandelen...
euren langs de deuren van Nederlandse
metingen kunnen gaan doen in de industrie,
autoriteiten leverde niks op. Pats poem
dus uitstoot van fabrieken, en metingen voor
een miljoen, in dollars, van de Amerikaanse
de halfgeleiderindustrie in cleanrooms.” Dit jaar
overheid, dat kwam er wel, als beslissend
hoopt Applikon in het buitenland in ieder geval
duwtje voor een revolutionair systeem voor
nog tien Marga’s te kunnen slijten. “Er is grote
fijnstofmeting. Zouden sommige mensen, of
belangstelling vanuit China”, vertelt Frelink.
organisaties in Nederland, er belang bij hebben
“En er is, hoewel er daar al vijf staan, ook weer
dat we steeds maar fout blijven meten?
belangstelling vanuit Korea.” Nu Nederland nog… ¶
Het is echt een bijzonder verhaal dat Timoer Frelink, directeur van FHI-lid Applikon Analytical, heeft te vertellen. “In Nederland wordt regelmatig
WK speelschemakaartjes met eigen logo voor een hoge attentiewaarde...
een enorme hoeveelheid fijnstof gemeten. Probleem
De natchemische truc
is dat men meestal alleen de hoeveelheid meet en
van Marga
niet de samenstelling. Dan kun je in paniek raken
Waarom is Applikon eigenlijk in
als je aan de kust veel deeltjes in de lucht meet en
het door ECN ontwikkelde Marga
niet weet dat het zeezout is. Vind je het gek dat je
gestapt, een meetprincipe
dan nergens in Nederland meer durft te bouwen?”
waarmee de samenstelling van
Samen met ECN heeft Applikon een systeem
fijnstof kan worden vastgesteld?
ontwikkeld, onder de productnaam Marga. Als
"We deden voorafgaand
enige ter wereld kan dit systeem de samenstelling
aan Marga voornamelijk
van fijnstofdeeltjes continu meten en tegelijk
natchemische metingen. De truc
differentiëren naar grootte. En in Nederland is maar
van Marga is dat je gassen en
weinig interesse…
aerosolen in de lucht oplost in water en daarmee heb je weer
Technische tekeningen dupliceren...
“We hebben een contract kunnen sluiten met
een natchemische meting, wat
de Amerikaanse EPA, Environmental Protection
goed aansluit op wat we voorheen
Agency. Die beheren een meetnetwerk van circa
al deden”, aldus Frelink.
vijfenveertig meetstations verspreid over de hele VS. Via dat contract kregen we in eerste instantie
Test in Schiedam met Oud en Nieuw
een miljoen dollar om testen te doen en Marga
"Met oudjaar hebben we twee keer
verder te ontwikkelen. In de tweede fase van het
doorgemeten met Marga en dan zie je
contract, die we komende zomer in hopen te gaan,
helemaal hoe fantastisch het is", aldus Frelink.
leveren we de systemen voor de verschillende meetstations in de VS.” De verdere ontwikkeling gaat in de richting van verlaging van de detectiegrens, softwarematige gegevensverwerking en meer gebruiksvriendelijkheid, vertelt Frelink. “Een van de eisen van EPA is dat Marga standalone een week lang moet kunnen draaien.” In de nabije toekomst wil Applikon met Marga ook mikken op de procesindustrie. “Als we met de ontwikkelingen in de VS klaar zijn, willen we Marga iets gaan aanpassen waardoor we ook
www.vanderidder.nl
door Kees Groeneveld en Eliza van den Anker
29
30
iA
31
industriële automatisering
Trainingsskid voor offshore industrie op HET
Wintershall Noordzee B.V. is gevestigd in Rijswijk en onderdeel van het Duitse Wintershall Holding GmbH, een groep van bedrijven die volledig eigendom is van BASF. De zuidelijke Noordzee is traditioneel het kerngebied van de activiteiten van Wintershall, sinds 1965. Momenteel beheert het bedrijf zo’n vijfentwintig offshore productielocaties op het Nederlandse en Duitse continentaal plat met een uitbreiding in 2011 naar het Britse continent. Vrijwel alle locaties worden vanuit het remote controle center in Den Helder bediend en
FHI-bedrijven realiseren samen met Wintershall/BASF demomodule
I
gecontroleerd. Het bedrijf doet momenteel onderzoek naar het toepassen op kleine offshore locaties van zogenaamde renewable
n een Engels-Nederlands woordenboek
werken met systemen die je makkelijk
Samson Regeltechniek, Flowserve, Magnetrol,
energiesystemen, alternatieve minder energie
vind je geen goede vertaling voor
kunt verplaatsen. De trainingsskid die
Endress+Hauser, Pepperl&Fuchs en ABB.
behoevende olie/water separatiesystemen en
het woord ‘skid’. ‘A pallet, platform for
Wintershall Noordzee aan het bouwen is
“De complexiteit van de meet- en
Co2 emissies besparende technologieën.
holding machinery or equipment’ is
komt zelfs op wielen te staan en wordt
regelsystemen offshore wordt steeds groter.
de omschrijving die Wikipedia geeft.
in september hal 1 van Amsterdam RAI
Safeguarding is bij ons heel belangrijk en
Zeker is dat het woord steeds vaker
binnengereden. De skid laat de bezoekers
alles moet op afstand worden bestuurd. Daar
opduikt binnen de branche industriële
van HET Instrument 2010 zien waar
komt bij dat het gevraagde specialisme erg
automatisering. Het bouwen van skids
samenwerking tussen een gebruiker en
schaars is op de arbeidsmarkt. Met dat alles
maakt het mogelijk een compleet systeem
een groep van leveranciers toe kan leiden.
neemt de noodzaak om zelf mensen te trainen
te realiseren in een engineeringomgeving
toe. We komen vooral kennis en ervaring
en daarna te vervoeren naar de
“We worden van alle kanten geholpen”,
tekort op het ‘handjesniveau’, mensen die
productiesite. De offshore-industrie is
zegt Wintershall-projectleider Jan Buijs.
weten wat instrumentatie is en die ervaring
een bedrijfstak die niet zonder deze
“Dat we van harte bereid zijn de installatie
hebben opgedaan met het inregelen van
werkwijze kan opereren. Inmiddels is de
op HET Instrument neer te zetten is ook
een werkend systeem.” Wintershall bouwt
skidsbouw een wijdverbreid begrip, ook
een beetje een tegenprestatie als dank voor
de trainingsskid in de eerste plaats voor het
voor toepassingen op productielocaties
de leveranciers die hebben meegewerkt
trainen van eigen mensen. Jan Buijs sluit
die iets minder extreem zijn. Ook voor
aan de realisatie.” Buijs somt het rijtje op:
echter niet uit dat ook derden gebruik gaan
trainingsdoeleinden is het ideaal te
Honeywell, Emerson, Siemens, Conovalve,
maken van de faciliteit. ¶
laboratorium technologie
Analyses Twaron uitdaging voor lab van Teijin Aramid “Analyses aan Twaron zijn moeilijk”, vertelt Anton Schotman, hoofd van de analytische
Twaron is een
chemische afdeling van het researchinstituut Teijin Aramid. Twaron, een vezel met een
para-aramidevezel
sterkte vijf maal die van staal bij gelijk gewicht, is het voornaamste product van het
(poly-paraphenylene
chemiebedrijf. Dat analyses aan het product moeilijk zijn, betekent ‘een flinke uitdaging
terephthalamide),
voor de analytische methodes die bij de karaktisering van Twaron kunnen worden ingezet’, vertelt Schotman.
exclusief ontwikkeld en geproduceerd door Teijin Aramid. De vezel heeft volgens
Twaron wordt geheel in Nederland
steeds vaker kunnen aantonen dat onze
Teijin Aramid een hoge modulus,
vervaardigd. Monomeren en het polymeer
producten geen schadelijke componenten
is thermisch stabiel en is zeer
in Delfzijl, garen en pulp in Emmen en
bevatten.” De analytische toolkit van het
goed bestand tegen schokken en
Arnhem. De vezel is volgens Teijin Aramid
industrieel laboratorium van Teijin waarmee
chemicaliën. Sinds Twaron in de jaren
zeer resistent tegen chemische aantasting
men deze problematiek te lijf gaat, wordt
zestig en zeventig van de vorige
en hoge temperaturen. Dat analyses
door Schotman belicht tijdens het FHI-event
eeuw werd ontwikkeld, produceert
aan Twaron moeilijk zijn, komt volgens
LabAnalyse 2010.
Teijin Aramid de monomeren en
Schotman doordat het materiaal alleen
polymeren in Delfzijl en het garen
oplost in geconcentreerd zwavelzuur en pas
De toolkit omvat technieken als NMR, XRF,
in Emmen. Twaron wordt voor een
ontleedt bij hoge temperaturen. “Daarbij
chromatografie en atoomspectrometrie,
enorme hoeveelheid specialistische
worden de eisen die aan de analysetechniek
al dan niet in combinatie met
toepassingen gebruikt, waaronder
worden gesteld steeds hoger”, vertelt
massaspectrometrie en andere gevoelige
voor koppelingsplaten, banden,
Schotman. “Voor een hogere kwaliteit
of specifieke detectoren. Schotman laat een
dichtingsmiddelen, touwen en kabels.
moeten analyses sneller. Vanwege de eis
aantal toepassingen van deze technieken
duurzaam te produceren moet emissie van
zien tijdens LabAnalyse 2010. Wie interesse
schadelijke verbindingen steeds verder
heeft in het functioneren van een analytisch
worden teruggedrongen. Vanwege eisen
laboratorium in een industriële research
die fabrikanten hebben ten aanzien van
omgeving, moet er zeker bij zijn, bij de
de liability van hun product moeten we
presentatie van Anton Schotman.
¶
LabAnalyse Organisatie: FHI, in opdracht van de Nederlandse brancheorganisatie voor Laboratorium Technologie Locatie: Expo, Houten Datum: 22 april 2010 Contact: Mirjam Fiege,
[email protected], (033) 465 75 07.
LabAutomation De laboratoriumbranche van FHI organiseert in april naast LabAnalyse ook het event LabAutomation. Op woensdag 7 april zijn in Burgers’ Zoo in Arnhem zestien exposanten, aanbieders van robotisering- en automatiseringsoplossingen, te vinden. Tijdens het event worden oplossingen geboden over hoe processen en dataverwerking binnen het laboratorium worden geautomatiseerd. Er worden ook twaalf lezingen gehouden over de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van Laboratorium Informatie Management Systemen (LIMS), automatisering en robotisering in het laboratorium. Hans Troost van Abbott, het voormalige Solvay Pharmaceutical, is een van de sprekers en geeft een inleiding op ELN. ‘Wat zijn het eigenlijk?’, ‘Wat kun je ermee?’ en ‘Wat is de verhouding tot papieren waarnemingsboeken?’, zijn vragen die hij behandelt. Meer informatie over zijn presentatie en het event LabAutomation in het algemeen is te vinden op www.fhi.nl/labautomation.
PREVIEW
Contact: Andreas Meijer,
[email protected], (033) 465 75 07. www.fhi.nl/labautomation
¶
33
34
lT
35
laboratorium technologie
Foodlab-technoloog Bas van Driel kickt op LiveLAB Het LiveLAB-concept staat dit jaar alweer voor de vierde keer op HET Instrument Laboratorium Technologie. Als trouwe bezoeker weet HET-ambassador Bas van Driel meteen waarover je het hebt. “Prachtig concept, één grote stand waarin verschillende leveranciers een compleet lab demonstreren, een beetje uitstijgend boven de platte commercie, dat is voor mij ideaal, zeker nu ik niet meer binnen Opinion zelf in het lab zit, maar met FOODscore consultancy doe voor de voedingsmiddelenindustrie.” Van Driel is een echte foodlab-technoloog met een jarenlange ervaring. Eerst bij Alcontrol, later bij Opinion Test & Taste en nu als directeur van FOODscore. “Ik heb langzamerhand al zo’n acht tot tien keer HET Instrument bezocht. Wat zeg je, heb je het dan over een periode van twintig jaar? Oei, dat is wel erg lang hè?” In het recente verleden maakte Bas van Driel zich sterk voor het uit het buitenland in Nederland aan het werk krijgen van hbo-niveau laboranten, met name uit Polen. “In Nederland leiden we veel te weinig mensen op. Ook daarin is HET Instrument belangrijk. Zo’n beurs verhoogt de zichtbaarheid van het vakgebied. Dat helpt ook om meer mensen te binden en te boeien, zeker ook via zo’n LiveLAB. Overigens vind ik in het algemeen wel dat bedrijven soms hun stand wat te vol proppen met apparatuur. Komt nog eens bij dat er
dan vervolgens te weinig standpersoneel staat. Als het dan druk is krijg je als geïnteresseerde bezoeker te weinig gelegenheid om de nieuwe ontwikkelingen tot je te nemen.” Bas van Driel blijft zeker komen naar HET Instrument. “Er is iedere keer voldoende nieuws en vaak ga ik heel gericht op zoek naar dingen, in de labautomatisering bijvoorbeeld.”
Meer informatie over HET Instrument 2010, gehouden van 28 september tot en met 1 oktober in Amsterdam RAI, is te vinden op www.hetinstrument.nl.
¶
Miljoenen voor personalized medicine research D
rie Nederlandse topinstituten op
de benodigde doses en de vaak daarmee
In de zeven projecten samen nemen twaalf
“Met dit gezamenlijke initiatief van de drie publiek-private
het gebied van life-sciences, het
gepaard gaande bijwerkingen van bepaalde
kennisinstellingen en veertien industriële
samenwerkingsverbanden in de Nederlandse life-sciences
BioMedical Materials programma, het
medicijnen, verlaagd kunnen worden. Het
partijen deel. De projecten komen
sector, stimuleert Nederland samenwerking tussen industrie en
Center for Translational Molecular
doel van deze nieuwe onderzoeksprojecten
voort uit een door de drie topinstituten
onderzoeksinstellingen op een schaal die ongekend is in Europa",
Medicine en Top Instituut Pharma,
- het ontwikkelen van op maat gemaakte
geïnitieerde oproep tot indienen van
aldus Wim Deetman, voorzitter van de Executive Board van het
investeren ruim achtentwintig miljoen
medicijntherapieën met behulp van
projectvoorstellen. Het onderwerp van
BMM-programma. “Omdat het ziektebeeld van aandoeningen
euro in nieuw onderzoek gericht
beeldgestuurde technieken en doelgerichte
deze projectvoorstellen ‘beeldgestuurde
zoals kanker voor bijna elke patiënt verschilt, is ‘personalized
op het realiseren van personalized
medicijnafgifte - wordt gezien als een
en doelgerichte medicijnafgifte’ is gekozen
medicine’ van essentieel belang om de perspectieven voor
medicine.
cruciale stap in de ontwikkeling van
op de raakvlakken van de individuele
patiënten te verbeteren", zegt Hans Hoogervorst, voorzitter van
personalized medicine.
speerpunten van de drie instituten: TI
de Supervisory Board van het CTMM. “De uitstekende kwaliteit
Pharma in medicijnontwikkeling, CTMM
van de uit de gezamenlijke oproep geselecteerde voorstellen
De projecten die financiering ontvangen van de drie instituten richten zich op
De zeven projecten waaraan de drie
in moleculaire diagnose en beeldvorming
zal ons zeker helpen om ‘personalized medicine’ in praktijk te
de ontwikkeling van nieuwe routes van
instituten financiering toegekenden, gaan
en BMM in biomaterialen en regeneratieve
brengen”, aldus Hoogervorst.
doelgerichte medicijnafgifte. Dit onderzoek
zich richten op ontwikkeling van therapieën
geneeskunde. De zeven nieuwe projecten
moet leiden tot een toename van de
ter behandeling van onder andere hart-, en
kenmerken zich doordat ze gebruikmaken
effectiviteit van medicijnen, waardoor
vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.
van technologieën uit alle drie de instituten.
www.lifesciences.nl/jointcall
¶
medische technologie
‘Innovaties dienen het welzijn van de patiënt’ V
oor hoogwaardige zorg is innovatie nodig. Luc Knaven van de FHI-branche Medische Technologie legt uit waarom dit zo belangrijk is.
De kosten van zorg lopen door de vergrijzing
minder vaak voor medische check ups
buiten het ziekenhuis. Als patiënten door
steeds meer op. Daarnaast ontstaat er een
naar het ziekenhuis. Ook groeien de
de inzet van medische technologie beter
groot tekort aan personeel. Door slim te
ontwikkeling van apparatuur en die van
en sneller geholpen worden, zijn ze weer
investeren in medische technologie en ICT
geneesmiddelen steeds meer naar elkaar
eerder terug in het arbeidsproces. Dat levert
kunnen we een belangrijk deel van deze
toe. Een voorbeeld daarvan zijn Drug
geld op. Bij de beoordeling van innovaties
problemen oplossen. In tegenstelling tot een
Eluting Stents (DES). Vernauwingen van
zou men dan ook meer naar de opbrengsten
jaar of zes geleden is het nu bijvoorbeeld
de kransslagaders worden steeds minder
in de hele keten moeten kijken.
mogelijk om met CT-scanners ook de
behandeld met klassieke openhartchirurgie,
werking van het hart in beweging en tijd te
maar via een buisje dat via de lies of de arm
Toepassing
zien. Dat maakt het onderzoek eenvoudiger
wordt ingebracht. Met een klein ballonnetje
Aan ontwikkelingen geen gebrek in
en minder belastend voor de patiënt.
maakt de chirurg de vernauwing open
Nederland. Alleen qua toepassing lopen we
en plaatst hij een metalen veertje (stent)
achter. Het duurt erg lang voordat nieuwe
Duidelijk doel
dat voorkomt dat de kransslagader weer
medische technologie toegepast wordt. Het
Door innovatie van techniek zijn we
dichtklapt. Om te voorkomen dat er opnieuw
is belangrijk om te zorgen voor een goede
steeds meer in staat om behandelingen
vernauwing optreedt, worden deze stents
voedingsbodem. Innoveren is belangrijk
individueel op de patiënt af te stemmen.
steeds vaker voorzien van een specifiek
en het doel is duidelijk: innovaties dienen
Door heel precies te diagnosticeren, te
geneesmiddel. Ten onrechte ziet men
het welzijn van de patiënt. Een diagnose
meten en te monitoren kunnen we in
innovaties in de medische wereld vaak als
is sneller te stellen, ziektes zijn beter te
toenemende mate een op de patiënt
kostenpost. Van de vijfenzestig tot zeventig
behandelen en nieuwe innovaties brengen
toegesneden behandelprogramma maken.
miljard die we jaarlijks uitgeven aan zorg
steeds vaker met zich mee dat onderzoeken
Het is steeds meer mogelijk om maatwerk
in Nederland, gaat maar 1,7 procent naar
of operaties veel minder belastend zijn voor
te leveren, ook thuis. Wat dat betreft is
medische apparatuur. En dat terwijl we met
de patiënt.
telemonitoring een erg interessante en
innovaties vaak juist geld besparen. Met
innovatieve ontwikkeling. Bij bijvoorbeeld
nieuwe innovaties behalen we belangrijke
Bron: ‘Innovatie in de Zorg’, bijlage van
nieuwe pacemakers kan een arts op afstand
efficiencybesparingen in het ziekenhuis,
De Telegraaf, februari 2010.
gegevens uitlezen. Zo hoeven patiënten
maar besparingen kunnen ook doorwerken
¶
37
38
mT
39
medische technologie
Overheid wil bezuinigen in de zorg, meer ruimte voor ondernemerschap D
Kritiek; werkt het of niet? FreekRooze
e gezondheidszorg krijgt de
ambtelijke zorgwerkgroepen.
Veroz meent dat dit leidt tot een efficiënter
komende jaren met een stevige
Veroz verwacht dat door het nemen van
gebruik van beschikbare middelen. De
beperken stellen ze voor het,
uitdaging te maken. In een markt
pakketmaatregelen, de totale kosten van
neiging om de ruimte binnen de regels
maatschappelijk aanvaardbaar,
die vanwege toenemende vergrijzing
zorg niet wezenlijk wijzigen. Op die zorg
op te zoeken, zou afnemen. Veroz meent
jaarlijks groeit, moeten miljarden
zal dan een beroep worden blijven gedaan
daarnaast ook dat acceptatie van
worden bezuinigd.
en de kosten worden dan gedekt door
private middelen onontkoombaar is
de, in belang toenemende, aanvullende
om de nodige zorg van goede kwaliteit
De twee ambtelijke zorgwerkgroepen die de
verzekering of komen voor eigen rekening
te kunnen bekostigen. “De inbreng van
houdend met investeringsruimte.
opdracht hebben gekregen hiertoe plannen te
van de zorgvrager. Ook adviseert Veroz om
substantiële private middelen is tevens
Als derde punt geven ze aan dat de
ontwikkelen leggen op dit moment de laatste
de principes van het zorgstelsel, met inbegrip
wenselijk ter bevordering van klantgericht
beginselen van ‘good governance’ in de
hand aan de rapportages. De invoer van een
van afbouw van de bekostigingsschotten,
ondernemerschap in de zorgsector. Er is
zorgsector geïmplementeerd kunnen worden.
eigen bijdrage en pakketmaatregelen gaan
consistent te implementeren. Volgens Veroz
bij investeerders de bereidheid om bij te
De voordelen hiervan zijn volgens Veroz
in de politiek aan de orde komen. Daarnaast
komt de zorgvraag dan werkelijk centraal
dragen aan bedrijfsmatiger opereren in
dat alle bij de zorg betrokken belangen
is er het vraagstuk over het te hanteren
te staan. Output-criteria en benchmarking
de zorg, met inbegrip van verhoging van
evenwichtig tot uitdrukking komen, de
sturingsmodel; meer marktwerking of terug
dragen volgens de organisatie bij aan
de arbeidsproductiviteit en het doen van
effectiviteit en efficiëntie optimaal gediend
naar centrale sturing. Als een van de weinige
handhaving en verbetering van kwaliteit.
noodzakelijke investeringen in ICT”, aldus
kunnen worden en ruimte kan worden
blijvende gedragsverandering. Sterker nog; commentaar, in welke vorm dan
externe partijen werd Veroz, het platform van
Daarbij komen voordelen van verlaging van
Veroz. Veroz erkent hierbij wel dat het
geboden voor innovaties. Ook zou hierdoor
ook, blijkt in de meeste gevallen juist belemmerend te werken.
ondernemers in de zorg, waar FHI lid van
de regeldruk en administratieve lasten en
inbrengen van private middelen risico’s
gestuurd kunnen worden op kwaliteit en
is, gevraagd input te leveren aan de twee
van mindere complexiteit van organisaties.
met zich meebrengt. Om deze risico’s te
klantgerichtheid.¶
rendement op private middelen te beperken. Ook adviseren ze
Wij zijn een kritisch volk. Dat heeft zo zijn voor- en nadelen. Voordelen zijn dat
solvabiliteitseisen te stellen aan
we telkens weer zien wat er nog te verbeteren valt. Met name rastechneuten
zorgaanbieders, daarbij rekening
hebben er een handje van om dingen nog mooier, sneller, kleiner of goedkoper te willen maken. Kritisch zijn op je product is dus als een motor die verbete-
column
ring en vernieuwing aandrijft. Daar is niks verkeerds aan. Vrijwel alle moderne productcreaties zijn in minder dan een mensenleven technisch enorm veranderd. In het algemeen beter en goedkoper. Het wordt anders als we diezelfde kritische blik ook op de volwassen medewerker richten. Dan blijkt dat dit ‘product’ moeizaam te verbeteren en al helemaal niet te vernieuwen valt. Zelfs goed gegeven feedback leidt niet tot
Een van de redenen hiervoor is dat de verbetering van de negatieve kant wordt benaderd. Het startpunt is dat iets niet goed gevonden wordt. Dus moet er aan gesleuteld worden. De mens als veranderbaar product. Maar helaas. Als die mens er zelf niet achter staat, zal hij nooit veranderen. Rationeel gezien is
NZa: ‘Geen functionele bekostiging voor medische hulpmiddelen’
de wil er vaak wel, maar als de ondersteunende emotie ontbreekt is de meeste moeite vergeefs.
‘Oplossingsgericht werken, werkt echt’
Verpleging, diagnostiek en farmacie gaan voorwaardelijk mee
M
edische hulpmiddelen worden,
dat de NZa geen enkele aanwijzing heeft
de zorgzwaarte en oplossing voor de
als het aan de NZa ligt, niet
dat hulpmiddelen voor die tijd opgenomen
problematiek van de schotten AWBZ/Zvw.
Met deze constatering als uitgangspunt hebben Insoo Kim Berg en Steve de
per 1 januari 2011 opgenomen in de
worden in de zorgstandaard. Daarnaast
Wenselijk maar geen randvoorwaarde
Shazer een methode ontwikkeld, die het veranderingsproces van de positieve
integrale bekostiging van ketenzorg.
vindt de NZa het van belang dat voor
is daarnaast de introductie van een
kant benadert. Zij concentreerden zich niet op oorzaken van problemen. Ook
Bij de verpleging, diagnostiek en
toetreding eerst de betaalbaarheid ten
eigen betaaltitel met bijbehorende
niet op het gedrag dat dit in stand hield. Zij hielpen mensen hun doelen te
farmacie kan dit volgens de NZa wel,
aanzien van materiaalkosten wordt
taakomschrijving voor verpleging.
mits aan bepaalde voorwaarden wordt
gewaarborgd. Om de ketenzorg ook op
Op grond van haar analyse, concludeert
januari volgend jaar worden opgenomen,
bereiken. Deze antikritische benadering had effect. In plaats van jarenlange
voldaan.
de langere termijn betaalbaar te kunnen
de NZa ook dat diagnostiek vanaf volgend
mits deze vorm van ketenzorg opgenomen
therapieën en trainingen, bleken resultaten nu in enkele coachingsessies te
houden, vindt de Zorgautoriteit het tevens
jaar in de integrale bekostiging van de
is in de zorgstandaard, de betaalbaarheid
worden bereikt. ‘Oplossingsgericht werken’ is enorm breed toepasbaar en
In opdracht van het ministerie van VWS
wenselijk de ketenzorg niet uit te sluiten
ketenzorg kan worden opgenomen, mits
ten aanzien van de materiaalkosten wordt
werkt echt. Ik beveel hem iedereen met verantwoordelijkheid over anderen
heeft de NZa gekeken of de huidige vorm
van het eigen risico. Op grond van haar
deze vorm van ketenzorg wordt opgenomen
geborgd en er wordt aangesloten bij de
van harte aan.
van integrale bekostiging van ketenzorg
analyse concludeert de NZa dat verpleging
in de zorgstandaard. Wenselijk maar geen
nieuwe prestaties van de farmaceutische
per 1 januari 2011 uitgebreid kan worden
wel opgenomen kan worden in de keten
randvoorwaarde is daarnaast het vinden van
zorg per 1 januari 2011. Om ketenzorg
met de functies verpleging, diagnostiek,
per 1 januari 2011. Wel dient dan aan de
een oplossing voor oneerlijke concurrentie
ook op lange termijn betaalbaar te houden,
farmacie en hulpmiddelen. De belangrijkste
volgende voorwaarden te zijn voldaan:
door het ongelijke speelveld tussen
vindt de NZa het wenselijk deze vorm
reden dat medische hulpmiddelen niet
opname in de zorgstandaard, borging
huisartsen- en ziekenhuislaboratoria. Ook
van ketenzorg niet uit te sluiten van het
vanaf volgend jaar kunnen toetreden, is
van de betaalbaarheid ten aanzien van
de farmacie kan, als het aan de NZa ligt, in
eigen risico.
definiëren en om zelf aan te geven en te doen wat helpt om die doelen te
¶
[email protected]
¶
40
41
BoekbesprekingBoekbespreking Boekbespreking De Signalement-redactie binnen FHI komt regelmatig boeken tegen die interessant kunnen zijn voor leden/lezers. In deze rubriek worden deze uitgaven onder de aandacht van de lezer gebracht. Deze selectie biedt een aantal titels die voor de Signalementlezer interessant is en nuttige en soms ook praktische informatie bevat. Is u onlangs nog een boek opgevallen waarvan u van
Innovatieprogramma’s De motor achter het innovatienetwerk
mening bent dat het aandacht verdient in FHI’s branchemagazine Signalement? Stuur een e-mail naar
[email protected].
inzetten om een organisatie succesvoller te maken. Hij beschrijft een nieuwe stroming in denken over marketing, productontwikkeling en bedrijfsvoering. “Het wordt tijd dat organisaties zich veel meer gaan richten op hun enthousiaste vrienden, de superpromotors. Organisaties die deze evolutie doormaken zullen, met minder budget en met veel meer positieve energie, de concurrentie achter zich laten of zelfs irrelevant maken”, aldus Vogelaar. Rijn Vogelaar is algemeen directeur van Blauw Research. Hij is gespecialiseerd in klantrelaties, aanbevelingsgedrag en social networking. ‘De Superpromoter. Over de kracht van enthousiasme’ is te bestellen bij www.bol.com, ISBN-13: 9789089650290. € 27,90. ¶
china met andere ogen Boekbespreking
‘China met andere ogen’ behandelt de ontwikkelingen van China in de afgelopen dertig jaar en blikt terug op de eeuwenoude Chinese cultuur. Ook de toekomst komt aan bod. Daaruit ontstaat een beeld van China als rolmodel voor bestuurders, zakenmensen en iedereen die op zoek is naar persoonlijk geluk in de 21e eeuw. Westerse bedrijven krijgen te maken met de Chinese manier van zakendoen, nog steeds beïnvloed door Confucius, het Taoïsme en traditionele krijgsheertactieken. De Chinese levenskunst, die de nadruk legt op geluk en voorspoed, biedt goede aanknopingspunten voor het goede leven: genieten van eenvoud en het leven nemen zoals het komt. Het boek geeft inzichten in het hedendaagse China en laat zien hoe politici, managers en individuen daar inspiratie uit kunnen putten. Verschillende experts komen aan het woord zoals professor Laurens Jan Brinkhorst en Bernard Hammelburg. Het boek is rijk geïllustreerd met meer dan vijfhonderd foto’s. ‘China met andere ogen’ is geschreven door Annette Nijs, voormalig staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Tegenwoordig is Nijs Executive Director Global Initiative van de China Europe International Business School (CEIBS). Ze is lid van de adviesraad van diverse organisaties en bedrijven zoals een Chinees energiebedrijf. ‘China met andere ogen’ is voor € 24,95 te bestellen bij www.bol.com. ISBN-13: 9789072219473. ¶
Boekbespreking
In ‘De Superpromoter’ legt Rijn Vogelaar uit hoe je superpromoters kunt
Voor haar leden biedt FHI de mogelijkheid tegen geringe kosten gebruik te maken van vergaderfaciliteiten. U kunt de vergaderzalen gebruiken met koffie, thee en frisdrank. Wanneer u gebruik wenst te maken van een van de vergaderzalen, neem dan contact op
Boekbespreking
De superpromoter
Vergaderfaciliteiten bij FHI op Landgoed Leusderend
met het FHI-bureau; Iemeke Kunst of Shirley
Nederland wil zich ontwikkelen tot een ondernemende, concurrerende en innoverende economie met oog voor de samenleving. De overheid
van Schaarenburg, telefoon: (033) 465 75 07. Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt tot de periodes dat er geen branchevergaderingen zijn. www.fhi.nl/vergaderfaciliteiten
investeert in innovatie op kansrijke economische gebieden waarin Nederland internationaal kan uitblinken. Hiervoor is kennis en samenwerking nodig. Kennis die beschikbaar is in het (beroeps)onderwijs, kennisinstellingen en in bedrijven. Dankzij samenwerking ontstaan netwerken die van groot belang zijn voor het innovatievermogen van de Nederlandse economie. In ‘Innovatieprogramma’s. De moter achter het innovatienetwerk’ wordt de voortgang van de innovatieprogramma’s besproken. Te downloaden op www.ez.nl. ¶
Agenda
42
43
Personalia Personalia Personalia Personalia Voormalig FHI- en erevoorzitter Otto Kwak heeft het voorzitterschap van de Vereniging Importeurs Appendages (VIFIA) overdragen
Mediq neemt detacheerder verpleegkundig personeel over
aan Ger Vos. Kwak is tevens
Mediq heeft Medisource, een detacheerder van voornamelijk verpleegkundig
benoemd tot erelid van VIFIA.
personeel, overgenomen. Steeds meer levert Mediq geneesmiddelen en
en Fabrikanten van Industriële
Otto Kwak
Handelsinfo
Kijk voor de meest actuele stand van zaken op www.fhi.nl/activiteiten
Overzicht internationale beurzen en congressen
LabAutomation 7 april 2010 www.fhi.nl/labautomation
Hannover Messe www.hannovermesse.de Hannover (Duitsland) 19 t/m 23 april 2010
Medica www.medica.de Düsseldorf (Duitsland) 17 t/m 20 november 2010
R & D Day www.rdday.nl Eindhoven (Nederland) 30 juni 2010
SPS/IPC/Drives www.mesago.de Neurenberg (Duitsland) 23 t/m 25 november 2010
Biotechnica www.biotechnica.de Hannover (Duitsland) 5 t/m 7 oktober 2010
HET Instrument www.hetinstrument.nl Amsterdam (Nederland) 28 september t/m 1 oktober 2010 ¶
Sense of Contact 8 april 2010 www.fhi.nl/senseofcontact
medische middelen direct aan huis, vaak samen met advies en instructie van
Theo Langejan
Theo Langejan is sinds 1 januari
een verpleegkundige hulp. De acquisitie van Medisource past volgens Mediq
de nieuwe voorzitter van de Raad
in de strategie om dienstverlening bij mensen thuis uit te breiden. Medisource
van Bestuur van de Nederlandse
heeft circa honderdvijftig medewerkers, waaronder verpleegkundigen, artsen,
Zorgautoriteit (NZa). Voorheen
praktijkondersteuners en doktersassistenten. Zij worden onder meer ingezet
was hij Directeur-Generaal voor
in de thuiszorg, bij huisartsen, GGD- en GGZ-instellingen, ziekenhuizen en
Fiscale Zaken bij het ministerie
farmaceutische bedrijven. Mediq Direct maakt al gebruik van de diensten
van Financiën. Bij de NZa volgt
van Medisource. Het hoofdkantoor blijft gevestigd in Rijswijk. De omzet van
Langejan Frank de Grave op, die
Medisource bedroeg in 2009 ongeveer vijf miljoen euro.
na vijf jaar voorzitterschap vertrok.
Hans Koemeester
HF Technology seminar 22 april 2010 www.fhi.nl/hf LabAnalyse 22 april 2010 www.fhi.nl/labanalyse
FHI Golftournament 26 augustus 2010 D&E event 21 september 2010 MicroNano Conference 17 en 18 november 2010 Workshops Machineveiligheid najaar 2010 Flow, Analyse en Control Show 8 en 9 juni 2011 ¶
Sioux neemt NBG Industrial Automation over
Colofon
Hans Koemeester is sinds
Sioux Group heeft een meerderheidsbelang genomen in NBG Industrial
1 januari Industry Sector Lead
Automation. Met de overname van het elektronica-engineerings- en
van Siemens Nederland. Siemens
productiebedrijf speelt de Eindhovense embedded systemen specialist in op de
Vanuit de ledenkring
kent drie business sectoren:
stijgende klantvraag naar complete modules en producten. NBG opereert als een
Industriële Elektronica
Per 1 januari 2010 hebben ICT Embedded,
Eliza van den Anker
Energy, Healthcare en Industry.
zelfstandig onderdeel binnen de Sioux Group. Het bedrijf ontwikkelt en levert
AMB-I.T. heet sinds 1 januari MYLAPS
ICT Solutions en ICT Procos hun krachten
Kees Groeneveld
Tot de sector Industry behoren
elektronica voor medische en industriële toepassingen. Daarnaast heeft NBG
Sports Timing. Nieuw e-mailadres is: info@
gebundeld in HUMIQ. Alle correspondentie
Paul van Nieuwenburg, MUNTZ
de divisies Industry Automation
verstand van software voor embedded besturingen en motion.
mylaps.com. www.mylaps.com is de nieuwe
en facturen graag sturen naar: Kopenhagen 9,
internetsite.
2993 LL BARENDRECHT. Postbus 121, 2990
Redactieadres
AC BARENDRECHT. Telefoonnummer: (018)
Postbus 366, 3830 AK LEUSDEN
064 60 00. Faxnummer: (018) 064 60 01.
Telefoon: (033) 465 75 07
& Drive Technologies, Industrial
Redactie Bureau FHI
Solutions, Building Technologies en Mobility. Naast zijn
NTS-Group neemt de lead in Phenom-World
functie als Industrial Sector Lead blijft Koemeester zijn
De NTS-Group heeft bekend gemaakt dat zij de meerderheid neemt in Phenom-
Industriële Automatisering
huidige functie als directeur Mobility bekleden.
World BV. Deze nieuwe BV is op 3 november 2009 opgericht om de marketing,
Per 14 december 2009 is Tempcontrol
sales en service van de Phenom te realiseren. FEI Company, die tot nu toe de
Industrial Electronic Products BV verhuisd
Medische Technologie
Internet: www.fhi.nl
Na een dienstverband van ruim
marketing en sales van de Phenom verzorgde, wordt minderheidsaandeelhouder
naar Ambachtshof 54, 2632 BB NOOTDORP.
Per 7 december 2009 is Medrott Medical
E-mail:
[email protected]
42 jaar neemt Jan Wijnen afscheid
in deze BV. De deelname in Phenom-World past in de strategie van NTS omdat
Telefoonnummer: (015) 251 18 31.
verhuisd naar Seggelant-Noord 6, 3237 MG
van Electromach. Op 1 april 2010
de NTS-Group reeds de totale productie van de Phenom voor haar rekening
Faxnummer: (015) 251 18 33.
VIERPOLDERS. Telefoonnummer: (018) 141 93
Vormgeving
draagt Jan Wijnen officieel zijn
neemt. Nieuw is dat de NTS nu ook betrokken wordt bij het vermarkten van de
90. Faxnummer: (018) 141 93 91. E-mail: info@
MUNTZ Marketing Communication Group
directiewerkzaamheden over aan
Phenom en de nieuwe ontwikkelingen op basis van het huidige product. Jacco
Per 17 december 2009 is MTL Instruments
de nieuwe directie van Electromach
Schipperen, aandeelhouder van FHI-lid Ankersmid, is de nieuwe directeur van
B.V. verhuisd naar Terheijdenseweg 465, 4825
bv, bestaande uit Peter Boers en
Phenom-World.
BK BREDA. Telefoonnummer: (076) 750 53
Vanaf 1 februari 2010 is GE Medical Systems
60. Faxnummer: (076) 750 53 70.
Ned. BV verhuisd naar De Wel 18, 3871 MV
Jan Wijnen
Robert André de la Porte.
Nieuw bij FHI
Dutch Space haalt contracten binnen voor levering panelen satelliet
medrott.nl, internetsite: www.medrott.nl. Cartoon Studio Artjan
HOEVELAKEN. Telefoonnummer: (033) 254
Druk
12 22. Faxnummer: (033) 254 12 23. ¶
Drukkerij Van de Ridder
Dutch Space, het grootste ruimtevaartbedrijf van Nederland, heeft twee nieuwe
Hirschmann Electronics B.V. veranderd naar
Charlotte de Ruiter versterkt
contracten binnengehaald voor de levering van zonnepanelen voor de Sentinel
Hirschmann Multimedia B.V.
sinds 22 februari 2010 het team
1- en Sentinel 2-satellieten. Deze satellieten zijn onderdeel van het internationale
Niek van Twillert, MUNTZ
van de Stichting Recycling
Global Monitoring for Environment and Security (GMES)-programma van de EU
Telefoon: (033) 450 20 20
Technologische Apparatuur (RTA)
en de ESA. De overeenkomst voor Sentinel 1, met een waarde van € 13,4 miljoen,
in de functie van ‘administratief
is afgesloten met het Italiaanse Thales Alenia Space. Voor Sentinel 2 sloot Dutch
assistent’.
Space een contract van € 10,3 miljoen met Eads Astrium in Friedrichshafen.
Duranmatic sluit contract met Horner APG
Charlotte de Ruiter
Advertentieverkoop
Nieuwe leden
Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten
Branche Industriële Elektronica
en onvolledigheden niet worden ingestaan
Electro Rent Europe
Tüv Rheinland EPS B.V.
en aanvaarden de auteurs, redactie en het bureau van FHI geen aansprakelijkheid.
Op 1 februari is Judith la Rivière
Duranmatic heeft met het Iers/Amerikaanse bedrijf Horner APG een contract
Intercity Business Park
Postbus 15
gestart bij FHI als medewerker
gesloten voor de vertegenwoordiging van dit bedrijf voor de Benelux. De Horner
Generaal de Wittelaan 9/4A
9822 ZG NIEKERK
facilitair/huishoudelijke dienst.
Advanced Products Group heeft zich gespecialiseerd in de ontwikkeling en
B-2800 MECHELEN - BELGIË
Ze vervangt Daniël Hoban. ¶
fabricage van ‘factory automation control products’, waaronder OCS-systemen (Operator Control Systems). ¶
Judith la Rivière
Per 1 januari 2010 is de bedrijfsnaam van
Fax: (033) 461 66 38
Branche Laboratorium Technologie Metatronics
MLS N.V.
Postbus 330
Ringlaan 7
5600 AH EINDHOVEN
B-8930 MENEN - BELGIË ¶
Complexe materie MUNTZ
Heldere boodschap
muntz.nl