Talenplan Kortrijk. 1. Nederlands en meertaligheid als voorwaarde en toegangspoort voor stedelijke diversiteit: inleiding

Talenplan Kortrijk 1. Nederlands en meertaligheid als voorwaarde toegangspoort voor stedelijke diversiteit: inleiding

en

Nederlands staat in het bestuursakkoord 2007-2013 van de stad Kortrijk duidelijk vermeld als een prioriteit binnen het onthaal –en integratiebeleid: “De stad zelf heeft een internationale dimensie door de samenstelling van haar bevolking. Dit is een bron van rijkdom en diversiteit. Van deze bewoners wordt verwacht dat zij zich in deze stad inburgeren. Het aanleren van het Nederlands zal gestimuleerd worden, net zoals de participatie aan het gemeenschapsleven. Het beleid is gebaseerd op rechten en plichten; het is gericht op integratie én op gelijke kansen.”

Het talenplan dat voor ligt, is in opvolging van het strategisch college van 10 april 2007. Het college besliste om de knelpunten en uitdagingen rond Nederlands eerst verder uit te diepen in een globaal dossier, alvorens te investeren in (nieuwe) beleidsprioriteiten. Een eerste aanzet voor dit dossier werd op 20 november 2007 gegeven op een ronde tafelgesprek. Naast de stad Kortrijk en het OCMW Kortrijk waren er ook verschillende vertegenwoordigers uit de sectoren werk en onderwijs. Dhr. Stefan Vervaecke en Dhr. Johan Leman leidden als gastsprekers de thema’s in. Dhr. Stefan Vervaecke (afkomstig uit Heule) werkt reeds 35 jaar in Amsterdam als onderwijsadviseur (taal, godsdienst, levensbeschouwing, kunst –en cultuureducatie). Hij coördineerde 25 jaar het stedelijk taalbeleid voorgezet onderwijs in Amsterdam Dhr. Johan Leman (ereburger van Kortrijk) is hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven aan de faculteit sociale wetenschappen en is voorzitter van het Centrum Interculturalisme, Migratie en Minderheden (IMMRC). Vroeger was hij directeur van het Centrum voor gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding.

Het verslag van de ronde tafel diende als basis voor de verdere visieontwikkeling en aanpak van het beleidsdomein. De stad hield hierbij een aantal principes in het achterhoofd: Verschillende groepen hebben moeite met taal, onderwijs, werk,… Het is belangrijk om ons toe te spitsen op taalzwakke groepen in het algemeen en niet enkel allochtonen. Nederlands is niet het enige instrument voor inburgering en integratie, toch is Nederlands vaak een belangrijke hefboom. Het leerproces mag niet onderschat worden (dit is een valkuil voor zowel Nederlandstaligen als mensen die het Nederlands nog moeten leren). Nieuwkomers zitten vaak in heel specifieke situatie (bv. onzekerheid omtrent verblijf, armoede,…). Er moet rekening worden gehouden met het aspect van de tweetaligheid in onze regio (metropool), met de gekende voor- en nadelen. Het economisch aspect is belangrijk, +/- 35.000 Fransen werken in onze regio. De ambitie voor Kortrijk moet zijn om meertaligheid na te streven voor ons én voor de anderen. Uit diverse onderzoeken1 blijkt dat het vanuit het perspectief van taalontwikkeling beter is om meertaligheid na te streven dan alleen de tweede taal (het Nederlands) te bevorderen. Meertaligheid stimuleert immers het algemene taalbewustzijn en de taalgevoeligheid. Bovendien is het stimuleren van meertaligheid een uitstekende manier om de Kortrijkse burgers dichter bij elkaar te brengen (zo krijgt men 1

Verwijzing naar “Meertaligheid als meerwaarde, visietekst met betrekking tot het constructief omgaan met thuistalen in onderwijs en opvoeding”, Platform onderwijs van het Vlaams Minderhedencentrum, sept. 2006.

1

makkelijker toegang tot informatie en kunnen mensen hun mening geven) én het biedt een meerwaarde t.o.v. tewerkstelling. Omwille van deze aandachtspunten, de aandacht voor geletterdheid en meertaligheid in het algemeen, werd een algemeen Talenplan opgemaakt, die zich niet specifiek naar 1 doelgroep richt. Dit dossier wil een antwoord bieden op de prioritaire uitdagingen waar onze stad voor staat. Hierbij kan de stad niet alleen initiatiefnemer zijn, verschillende sectoren en overheden hebben een rol te vervullen en enkel door een gezamenlijk en doordachte aanpak kunnen we (vaak zinvolle) projecten en ad hoc reacties overstijgen. Nederlands (en/of inburgering) is geen exclusieve zaak van het onderwijs en een stad kan niet de enige actor zijn. Alle betrokken sectoren moeten aangesproken worden. Daarom is dit een plan op lange termijn, met beoogde resultaten die pas op een (middel)lange termijn kunnen behaald worden.

2. Over wie en wat spreken we? De nota talenplan Kortrijk vertrekt van 2 grote invalshoeken, (laag)geletterdheid en integratie. Als we spreken over het aanbod Nederlands voor wie het Nederlands niet als moedertaal heeft, wordt de term NT2 gebruikt. Het aanbod Nederlands voor wie wel het Nederlands als moedertaal heeft, heet NT1. Indien het een aanbod is naar alle taalzwakken gebruiken we de term NT1, hoewel dit een beperking inhoud.

2.1 (Laag)geletterdheid Algemene inleiding en cijfers zie mindmap 1 Talen plan Kortrijk.mm = bijlage 1 Dit plan focust op één aspect van geletterdheid, nl. taal. We houden weinig tot geen rekening met de andere aspecten zoals kwalitatieve geletterdheid, multimediale geletterdheid. In de jaren 90 werd het internationaal onderzoek ‘IALS’ (International Adult Literacy Survey) uitgevoerd naar functionele geletterdheid bij volwassenen. Met dit onderzoek wilde men internationaal de spreiding nagaan van lees- en rekenvaardigheden bij volwassenen in relatie tot sociaal-demografische gegevens en werk. Volgens de studie van IALS is ongeveer 17 % van de Vlaamse bevolking laaggeletterd. Dit wil zeggen dat ze onvoldoende kunnen lezen, schrijven en rekenen om te kunnen functioneren in onze maatschappij. We kunnen aannemen dat de cijfergegevens uit de IALS-studie in minder dan 10 jaar nog niet wezenlijk veranderd zijn.

2.2 Integratie 2.2.1 Integratiebeleid In het minderhedenbeleidsplan 2007-2009 van de stad Kortrijk staan taal, werk en onderwijs centraal. Er is bovendien aandacht voor 2 specifieke doelgroepen onder de allochtone bevolking, nl. jongeren en nieuwkomers. De aandacht voor nieuwkomers en inburgering is vrij nieuw. De stad neemt voor het eerste een actieve rol op in het onthaal en inburgeringproces van nieuwkomers. Diverse acties

2

werden hiertoe ontwikkeld (de nieuwkomers onthaalambtenaren, volgen een stadswandeling,…). Voor een meer globaal zicht op ..\integratiebeleid.mm = bijlage 2

de

stedelijke

hebben

een

gesprek

Integratiewerking,

zie

met

de

mindmap 2

2.2.2 Cijfergegevens allochtonen in Kortrijk – algemeen Totaal aantal inwoners op 5 januari

2006

2007

2008

Aantal Inwoners in Kortrijk Aantal Belgen Aantal Vreemdelingen* * wachtregister incl.

74 579 70 737 3 842

74 632 70 531 4101

74 669 70 506 4163

3820

4023

4257

118

115

119

2006

2007

2008

595 594 221 (+48 erkende vluchtelingen 178 12O 114 104

645 582 196 (+81 erkende vluchtelingen) 224 127 109 106

647 507 211 (+105 erkende vluchtelingen) 250 150 96 104

2006 2839 3531 1096 195 7661

2007 2981 3781 1191 198 8124

2008 3100 3854 1257 193 11 8415

Aantal Belgische allochtonen (genaturaliseerd of door toekenning)

Aantal Nationaliteiten Nationaliteiten van niet Belgen 1. Frankrijk 2. Marokko 3. Rusland 4. 5. 6. 7.

Nederland Armenië Turkije Algerije

Leeftijdscategorieën 0 tot 25 25 tot 50 50 tot 75 75 tot 95 + niet gekend TOTAAL

2.2.3 Cijfergegevens nieuwkomers en inburgeraars in Kortrijk Aantal nieuwkomers in 2007 - nieuwe inwoners, van buiten België (nieuwkomers, potentiële inburgeraars): o cijfer onthaalbureau inburgering: 259 o cijfer stad Kortrijk (binnenkomers uit het buitenland, ook Belgen): 339 beperkt cijfer want: nieuwkomers in het wachtregister zijn niet meegeteld nieuwkomers die reeds (korte) tijd in een andere stad verbleven zijn niet meegeteld - aantal minderjarige nieuwkomers in 2007 (cijfers vzw Provinciaal Integratie Centrum) • Tussen 0 en 12 jaar: 136 • Tussen 12 en 18 jaar: 26

3

-

• Totaal: 162 aantal nieuwkomers die verplicht zijn tot een inburgeringtraject (inburgeraars): o cijfers stad Kortrijk: 178 (verplicht) cijfers onthaalbureau Inburgering m.b.t. de stad Kortrijk (2007) o aanmeldingen: 200 o intake gesprekken: 177 (126 verplicht, 49 rechthebbend, 2 onbepaald) o contracten (afgesloten): 167 o attesten (behaald): 67 o NT2 (Nederlands tweede taal): Vrijstelling (19), Screening HvN (121), Regelmatige deelname (68) o Maatschappelijke Oriëntatie: Vrijstelling (3), Regelmatige deelname (67) o Loopbaanoriëntatie: Regelmatige deelname (43), Doorverwijzing VDAB (36), Secundaire traject VDAB (19)

3. Het werkveld 3.1 NT1 Aanbodverstrekkers • Regulier aanbod o Centrum voor Basiseducatie (Open School) • Maatwerk • Irregulier aanbod o CAW Stimulans: projectcoördinatie de Katrol (huiswerkbegeleiding in de thuisomgeving). o Auxilia: vrijwilligersorganisatie die extra ondersteuning (lessen) geeft aan (individuele) leerlingen die dit het meeste nodig hebben o Onderwijsopbouwwerk stad Kortrijk: Praatgroepen moeders basisscholen Kortrijk (’t Villaatje, St- Amand Noord, ’t Fort, Sint-Jozef, St.- Theresia, 2 vestigingen 3 Hofsteden, Kleuterschool Bissegem, De Kransvijver). Deze wekelijkse praatgroepen zijn ontstaan om het contact tussen ouders en de school te versterken (begeleid door vrijwilligers). Gemiddelde deelname: 10 moeders per school. o Huiswerkklas St. Paulusschool Ondersteuners • Huis van het Nederlands: is het informatiepunt voor het aanbod Nederlandse lessen voor anderstaligen. Op basis van een test en gesprek informeren en adviseren ze bezoekers over het aanbod en welke cursus het best aansluit bij hun mogelijkheden en profiel. • Onderwijsopbouwwerk: wil de communicatie tussen de school, de leerkrachten, de directie en de ouders versterken. Samen met de Cel onderwijs van de stad Kortrijk is het GOK-project lopende. Het GOK-project richt zich enerzijds op kleuterparticipatie (met extra personeel die dit proces in een aantal scholen ondersteunt) en ouderparticipatie/communicatie (praatgroepen). Het eerste deel van het GOK-project wordt vanaf september 2008 geheroriënteerd en meer op taal toegespitst door taalzwakke kinderen al vanaf het eerste kleuter te ondersteunen. • Vorming Plus Midden en Zuid West-Vlaanderen (ondersteuning vrijwilligers met opleidingsaanbod). Netwerken • Verenigingen waar armen het woord voeren • De leerwinkel

4

• • •

LOP’s: Lokaal overlegplatform onderwijs. Er is een LOP Basisonderwijs Kortrijk en een LOP secundair onderwijs Kortrijk – Menen. In het LOP zijn vertegenwoordigd: de scholen, CLB’s en sociale partners. Overleg Zorgleerkrachten basisonderwijs Buurtwerk

Cijfergegevens NT1, Open school (schooljaar 2006-2007) Aantal cursisten ingeschreven over het hele schooljaar: 296

3.2 NT2 NT2 betekent zoveel als Nederlands als tweede taal. NT2 opleidingen zijn gestructureerd/gesubsidieerd volgens de onderwijswetgeving. De opleidingen zijn onderverdeeld in verschillende richtgraden (van 1 tot 4). Alfabetisering NT2 richt zich voor een niet onbelangrijk deel op inburgeraars. Inburgeraars worden verplicht tot richtgraad 1.1. Dit is een basisniveau, het absolute minimum. Laaggeschoolden leggen een traject van 240 uur af voor zij 1.1 behalen, anderen doen het in 180,120 of 80 uur. Zie ook bijlage 3: “Beknopt overzicht van NT2, modulaire structuur en eindtermen”. Aanbodverstrekkers • Regulier aanbod: de instanties met een erkend aanbod NT2 o Centrum voor Basiseducatie (Open School): voor laaggeschoolden o Centra Volwassenen Onderwijs (HITEK en Drie Hofsteden): voor hoger geschoolden o VDAB: NT2 in functie van de loopbaan • Maatwerk o VDAB: Nederlands op de Werkvloer (NodW). In 2007 werden in het Kortrijkse in 6 bedrijven NodW gegeven voor in totaal 44 cursisten. De opleidingen variëren van zo'n 20u (individueel) tot zo'n 60u ( eerder voor groepen). De trend is dat het meer en meer om kleine groepen van 1 tot 4 personen gaat, dus meer individuele taalcoaching. o Syntra West vzw o Werk.Punt: Nederlands op de werkvloer o Mentor • Irregulier aanbod: niet officiële aanbieders van cursussen Nederlands, praatgroepen,… o CAW Stimulans (zie NT1) o Auxilia (zie NT1) o Onderwijsopbouwwerk stad Kortrijk (zie NT1) o Vzw Werkpunt: Praatgroep voor anderstaligen die in het voortraject zitten van een opleiding bij vzw Werkpunt (samenwerkingsverband tussen OCMW en Sociale Huisvestingsmaatschappij vzw De Poort). o Amber: Vrouwwerking met o.m. een wekelijkse praatgroep (begeleid door vrijwilligers, ondersteund door vzw PIC). Gemiddelde deelname: 25 vrouwen (de meeste van hen zijn Maghrebijnse origine, maar er zijn ook vrouwen uit Afghanistan, Rwanda, Sri Lanka, India, Iran...) Ondersteuners • Huis van het Nederlands • Vzw Provinciaal Integratie Centrum: de diversiteitwerking (ondersteunt en stimuleert diversiteitprocessen), de onthaalbureaus (begeleiden het inburgeringstraject voor nieuwkomers), de sociale tolkendienst (bieden tolkendiensten aan).

5

•

Integratiedienst Kortrijk: werkt mee aan een samenleving met gelijke startkansen voor alle burgers. De dienst voert een onthaal –en inburgeringbeleid voor nieuwkomers, neemt samen met de betrokken diensten en instellingen initiatieven die ervoor zorgen dat iedereen zijn weg vindt in het aanbod cultuur, sport, kinderopvang,…. De integratiedienst creëert tevens inspraakorganen en zet sensibiliseringcampagnes op. • Onderwijsopbouwwerk (zie NT1) • Onderwijs: KULAK, KATHO, HOWEST Netwerken • LOP’s • Netwerk Vreemdelingen (draaiboek vreemdelingen) • De Integratieraad Kortrijk is het stedelijk adviesorgaan voor alle thema’s m.b.t. integratie en culturele diversiteit. In de integratieraad zijn vertegenwoordigd: de zelforganisaties, individueel geïnteresseerden en het professionele werkveld. • NT2-overleg: overleg tussen alle partners met een regulier NT2-aanbod voor volwassenen, de stad en het Onthaalbureau Inburgering. NT2 – Minderjarigen Als kinderen (-12 jaar) nieuw zijn in België (Vlaanderen) komen ze in het (reguliere) basisonderwijs terecht. Er is geen extra aanbod Nederlandse les voorzien. Scholen met minstens 6 nieuwe minderjarige leerlingen kunnen wel rekenen op 11 extra uren door de Vlaamse overheid. Per leerling komt daar 1,5 uren bij. In Kortrijk zijn 2 scholen met 27 extra uren. Voor jongeren tussen 12 en 18 jaar geldt een andere regeling: zij kunnen naar een OKANklas (onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers). Kortrijk heeft 1 OKAN-klas (gevestigd in het VTI). In de OKAN-klas krijgen de leerlingen een taalbad Nederlands, om vervolgens naar leeftijd en capaciteiten aan te sluiten bij het regulier onderwijs. Naast de taalverwerving is actieve integratie in het school- en maatschappelijk leven een belangrijke doelstelling van dit brugjaar. Leerlingen die later instappen kunnen het volgende schooljaar opnieuw naar de OKAN-klas zodat ze zeker een jaar OKAN-klas kunnen volgen. Aantal allochtone kinderen in het onderwijs o basisonderwijs (GOK- criteria): 15% (cijfers 2005) o secundair onderwijs (GOK- criteria): geen gegevens beschikbaar o aantal leerlingen OKAN start september 2007: 2O + 2 vrije leerlingen april 2008: 44 + 4 vrije leerlingen verwachten terug te komen in september 2008: 15 à 18 Cijfergegevens NT2 - Volwassenen Huis van het Nederlands (cijfers 2007, regio Kortrijk) Informatiepunt voor het aanbod Nederlandse lessen voor anderstaligen. Op basis van een test en gesprek informeren en adviseren ze bezoekers over het aanbod en welke cursus het best aansluit bij hun mogelijkheden en profiel. Aantal Intakes (en doorverwijzingen) Huis van het Nederlands (regio/ kortrijk): 1010 Aantal cursisten met woonplaats Kortrijk: 324 (32%) Doorverwijzing naar CBE: 194 CVO 80 uur: 64 CVO’s 120 uur: 668 CVO 180 uur: 69 Secundair traject: 4

6

Geen:

11

Open school (schooljaar 2006-2007) Aantal cursisten ingeschreven over het hele schooljaar: 654 Voornaamste landen van herkomst (3) NT2: Marokko (21,05%), Afrika (rest) (12,95%), Azië (13,89%) Aantal Belgen en niet Belgen: 296 (Belgen), 654 (niet-Belgen) Aantal inburgeraars: niet beschikbaar CVO Drie Hofsteden (schooljaar 2006-2007) Aantal cursisten ingeschreven over het hele schooljaar: 858 (Kortrijk 221) Voornaamste nationaliteiten Kortrijkse cursisten (2): Rusland (46), Marokko (20) Aantal Belgen en niet Belgen: niet gekend Aantal inburgeraars: 73 CVO HITEK Aantal cursisten ingeschreven over het hele schooljaar: 526 Voornaamste nationaliteiten (3): Frankrijk (86), Marokko (73), Rusland (44) Aantal Belgen en niet Belgen: 80 Belgen en 446 niet-Belgen Aantal inburgeraars: geen aantallen gekend VDAB regio Kortrijk-Roeselare (jaar 2007) Aantal cursisten ingeschreven over het hele schooljaar: • technisch Nederlands in Kortrijk-Wevelgem-Roeselare: 72 • Nederlands voor administratieve beroepen Kortrijk (400u = 10 maanden): 26 • voortraject social profit voor allochtonen Kortrijk (400u = 10 maanden): 15 • verbaal Nederlands (150u = 4 maand): 14 • technisch Nederlands : 200u = 5 maand Voornaamste nationaliteiten (3): niet gekend Aantal Belgen en niet Belgen: geen onderscheid gemaakt Aantal inburgeraars: een kleine minderheid (< 40%) Wachttijden: er zijn geen wachtlijsten maar wel wachttijden gezien niet elke cursus elke maand start. Die wachttijd varieert: het voortraject social profit voor allochtonen start slechts 1 keer per jaar (in september), de cursus administratief Nederlands start twee keer per jaar, idem de cursus technisch Nederlands en de cursus verbaal, dus daar is de wachttijd max. een 4-tal maand. Mensen krijgen wel een alternatief aangeboden (bv. doorverwijzing naar een CVO, een ander aanbod voortraject in Brugge). Uitval: Er is nogal wat uitval omwille van allerlei redenen (werk, zwangerschap, reis, ziekte, verhuis, wijziging in profiel, meteen kunnen starten met een beroepsopleiding...) Deze uitval moet niet noodzakelijk negatief worden geïnterpreteerd: uitval wegens werk kan ook een zeer goeie zaak zijn!

4. Actieplan voor een talenbeleid 4.1

Geen actieplan zonder analyse

Door het huidige aanbod schematisch in kaart te brengen werden de ‘witte plekken’ aangetoond. - Het huidige beleid is eigenlijk geen beleid maar eerder een fragmentarische aanpak. Er moet een lijn komen in deze aanpak, er is continuïteit nodig. Dit vertaalt zich ook in het zoeken naar meer structurele financieringsbronnen.

7

-

Projecten zetten vooral in op NT2, basisonderwijs en moeders/vrouwen. We moeten het vizier open te trekken naar alle laaggeletterden, ongeacht afkomst, sekse of leeftijd. - Het leren van Nederlands wordt sterk benaderd vanuit het ‘moeten’. Een positievere benadering van taal kan het leren van Nederlands stimuleren en vereenvoudigen. Vanuit deze analyse wordt geopperd om geen leeftijdsgebonden beleid te voeren (kinderen, jongeren, volwassenen) maar om een lange termijnvisie te ontwikkelen waar binnen alle taalzwakkere groepen blijvend stimulansen krijgen. Vandaar de optie voor 3 leeftijdsoverschrijdende actiezones.

4.2

Doelstellingen

Algemene doelstelling Kortrijk is in 2012 geëvolueerd naar een samenleving met een taalbewustzijn. Er is een taalvriendelijke omgeving met voldoende mogelijkheden voor het leren van talen, door het benutten van het potentieel van de massamedia en van publieke gebouwen en voorzieningen. Meertaligheid is in Kortrijk bevorderd op allerlei beleidsterreinen, zoals cultuur, onderwijs, welzijn, communicatie en werkgelegenheid. Om cursisten een goed gevoel te geven van economische waarde van vreemde talen, moeten zichtbare banden met de arbeidswereld worden, gelegd of versterkt. De stad Kortrijk neemt in bovenstaande doelstellingen een regierol op. Concrete doelstellingen (en effecten) tegen 2012 - Er is een akkoord/samenwerkingsverband tussen de scholen omtrent methodes om taalachterstanden gericht weg te werken (bv. taaltoetspakketten) en omtrent huistaakklassen. - 10% van de kleuters worden opgevolgd met gerichte methodische taalondersteuning - 1% van jongeren krijgen extra taalstimulansen via een begeleidingsaanbod. Er wordt een methodiek ontwikkeld om enerzijds de taalachterstand te detecteren en om anderzijds de resultaten van het begeleidingsaanbod te achterhalen. - Het aantal cursussen Nederlands op de Werkvloer in de Kortrijkse diensten en bedrijven neemt met 50% toe.

4.3 ACTIEZONE 1: Continuering in de ondersteuning van taalzwakke groepen A. Gerichte taalondersteuning Via een meer gerichte taalondersteuning taalachterstanden gerichter weg werken. Deze werkwijze kan vanzelfsprekend aangevuld worden met huiswerkondersteuning/begeleiding. Daarenboven is het de bedoeling om in vervolgtrajecten taalzwakke groepen blijvend te stimuleren zodat er een doorgaande taalontwikkeling plaats vindt (ook in de breedte, niet enkel longitudinaal). Deze actiezone sluit zeer nauw aan bij het onderwijsplan van de stad Kortrijk en de bestaande werking vanuit onderwijsopbouwwerk. PROJECT 1 Doel Omschrijving

Taaltoetspakketten Onderwijzers hebben een instrument om de specifieke taalproblemen van het kind individueel aan te pakken. Taaltoetspakketten meten het taalniveau van het kind. Op

8

Beoogde resultaten/ effecten Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing Kostprijs PROJECT 2 Doel Omschrijving

Beoogde resultaten/ effecten Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing

Kostprijs

PROJECT 3 Doel Omschrijving Beoogde resultaten/ effecten Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing

Kostprijs PROJECT 4 Doel Omschrijving

Beoogde resultaten/

die manier kan de leerkracht geadviseerd worden naar gerichte taalondersteuning voor het kind. Kinderen zijn gesterkt in hun capaciteiten m.b.t. taal. LOP basisonderwijs Kortrijk – OnderwijsopbouwwerkIntegratie - Onderwijs Onderwijsopbouwwerk LOP basisonderwijs Kortrijk - schooldirecties 2009 – 2010: verkenning via studiebezoeken en onderzoek 2010 – 2011: proefproject vanaf schooljaar Nog niet van toepassing Nederlands op de schoolvloer Ex-OKAN leerlingen krijgen begeleiding op maat. Lesgevers begeleiden de ex OKAN- leerlingen op individuele basis (in de vrije tijd). De leerlingen geven aan voor welke vakken zij over onvoldoende kennis Nederlands beschikken, de lesgevers spelen in op die specifieke noden en vragen. Ex-OKAN leerlingen kunnen de studierichting volgen op het niveau dat ze beogen en aankunnen. OKAN, schoolgemeenschappen, NT2-overleg, Integratie Integratie Uitbesteding door de stad 1. Januari–april 09: projectafbakening, omschrijving en aanbesteding opdracht 2. Mei- juni 2009: praktische voorbereiding: 3. September 2009: start (eerste half jaar) 4. 2010 = eerste volledig jaar 15.000 EUR (begeleiding van 10 jongeren tijdens 1 schooljaar). Toegankelijke lessen Nederlands Stimuleren deelname regulier aanbod Faciliterende maatregelen moeten de stap naar het regulier aanbod voor volwassenen eenvoudiger maken Grotere deelname aan het regulier aanbod NT2 Netwerk kinderopvang en inburgering, Netwerk vreemdelingen, NT2-overleg Integratie Afhankelijk van de specifieke actie 2007: aanmaak fotoboek over kinderopvang 2008: inschrijfmoment in kinderopvang optimaliseren, vorming voor de sector kinderopvang 2009: verkenning andere drempelverlagende maatregelen via NT2-overleg (bv. mobiliteit, kostprijs,…). NVT (middelen uit andere sectoren) Nederlands op de werkvloer Campagne gericht naar werkgevers om Nederlands op de werkvloer te stimuleren. Taalbeleid bij werkgevers gerichter en intensiever gaan stimuleren zodat zij dit aanbieden aan de werknemers. (bv. de mogelijkheden betaald educatief verlof voor Nederlands meer bekend maken bij de werkgevers). Taalstages aanmoedigen. Werknemers hebben meer mogelijkheden om Nederlands te

9

effecten Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing Kostprijs

volgen aangepast aan de werksituatie. Integratie i.s.m. sector werk en NT2-overleg. Integratie NT2-partners/ bedrijven 2009: voorbereiding en netwerking vorming, ev. oprichting tijdelijke werkgroep 2010: uitgebreide campagne Onderdeel van het campagnebudget (projectmatig jaarbudget van 30.000 EUR).

Bestaand aanbod: GOK-project bij kleuters (reguliere werking onderwijsopbouwwerk) (zie ook werkveld) Aanbod ter aanbeveling voor onderwijs: verhogen specifieke taalvaardigheden (spelling, -dt,

cursusschrijven). B. Huiswerkbegeleiding/ ondersteuning PROJECT 5 Doel Omschrijving

Beoogde resultaten/ effecten Partners

Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing

Kostprijs

PROJECT 6 Doel Omschrijving


Zomerschool Via een vakantieaanbod krijgen leerlingen basisonderwijs taalprikkels en maken ze kennis met een vrije tijdsaanbod. Drie weken lang kunnen 50 leerlingen in de voormiddag het Nederlands oefenen (met begeleiders/studenten vanuit de hogescholen) en in de namiddag proeven van een aanbod cultuur (1 week), jeugdspelen/grabbelpas (1 week) en sport (1 week). Onder meer via een slotfeest worden de ouders betrokken. Leerlingen basisonderwijs kunnen sneller de draad terug oppikken als ze op 1 september terug op de schoolbanken zitten. De kans dat ze afhaken verkleint. Directie Sport, Directie Cultuur, Team Jeugd, Huis van het Nederlands, Onthaalbureau Inburgering, LOP basisonderwijs Kortrijk, Onderwijsopbouwwerk en Integratie Onderwijsopbouwwerk en Integratie, de hogescholen, Directie Sport, Team jeugd Augustus 2008: pilootproject eind augustus September 2008: evaluatie pilootproject Voorjaar 2009: opstart zomerschool 2 (werving vrijwilligers, bepalen programma, promotie en inschrijvingen, praktische voorbereiding). Zomer 2009: zomerschool editie 2 7500 EUR per jaar (aankopen grabbelpas, vakantiejob, lesmateriaal, vergoedingen vrijwilligers…) Katrol Leerlingen uit het basisonderwijs ondersteunen in hun thuisomgeving Hogeschoolstudenten gaan bij kinderen die het moeilijk hebben op school, thuis langs voor huiswerkbegeleiding. Vanuit het CAW is er ook aandacht voor de thuissituatie. Leerlingen uit het basisonderwijs kunnen de lessen op school volgen en de kans dat ze afhaken verkleint. Welzijn (stad Kortrijk), KATHO, HOWEST CAW Stimulans CAW Stimulans – studenten van KATHO en HOWEST De Katrol is een bestaand project, die na een pilootfase een structurele inbedding nodig heeft. Via een gedeelde

10

Kostprijs PROJECT 7 Doel Omschrijving Beoogde resultaten/ effecten Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing Kostprijs PROJECT 8 Doel

Omschrijving


Kostprijs


Beoogde resultaten/ effecten

betoelaging (met o.m. de provincie West-Vlaanderen) is dit mogelijk. 5000 EUR per jaar Huiswerkklassen Tot afspraken en samenwerking tussen de scholen komen Stimulerende regie vanuit de stad Er zijn voldoende huiswerkklassen in de schoolomgeving voor leerlingen in het basisonderwijs Integratieraad Kortrijk, LOP basisonderwijs Kortrijk, Overleg zorgleerkrachten Onderwijsopbouwwerk Schooldirecties Stappenplan uit te werken op het LOP basisonderwijs Kortrijk Bestaande werkingsmiddelen en personeelsmiddelen Tutoring project Leerlingen secundair onderwijs worden opgevolgd door een mentor uit het bedrijfsleven en krijgen op die manier studiebegeleiding en netwerken aangereikt. Een gemandateerde uit het bedrijfsleven neemt een student onder de arm. Ze spreken op regelmatige tijdstippen af voor algemene opvolging van de schoolloopbaan. De student is aanwezig op bv. een bedrijfsreceptie. Het bedrijf creëert een eigen meerwaarde (communicatief) en de student krijgt meer mogelijkheden (studiebegeleiding, zicht op bedrijfsleven, mogelijkheden naar stage, job). Leerlingen met een kwetsbare positie in het secundair onderwijs hebben meer zicht op het bedrijfsleven en hebben inzicht in de vaardigheden die een werksituatie vergt. Bedrijven, Openbare Sector, secundaire scholen, KULAK, KATHO, HOWEST Nog te bepalen Uitbesteding door de stad Najaar 2009: voorbereidende gesprekken, projectvoorstelling,… Voorjaar 2010: projectuitwerking en voorbereiding, werving en selectie Najaar 2010: effectieve start project Vanaf 2010: 12.500 EUR (opstart begeleiding en opvolging) Vanaf 2011: 25.000 EUR (begeleiding en opvolging) Studieboxen Leerlingen secundair onderwijs die moeilijk kunnen volgen, krijgen extra studiebegeleiding en motivatie. Vrijwilligers (ouders, sterke leerlingen, gepensioneerde leerkrachten,…) zorgen voor een individuele begeleiding. Er is extra aandacht voor de kwetsbare overgangen (van basis naar secundair onderwijs en van secundair naar hoger onderwijs). Er worden experimenten opgezet tussen studenten uit het hoger en universitair onderwijs en leerlingen uit het secundair onderwijs (goeie voorbeelden). Leerlingen secundair onderwijs hebben de motivatie/kennis/vaardigheden om naar eigen kunnen een succesvolle schoolloopbaan af te leggen.

11

Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing

Kostprijs


Beoogde resultaten/ effecten Partners Projectsturing Projectuitvoering Stappenplan en timing Kostprijs

Secundaire scholen, KULAK, KATHO, HOWEST, vrijwilligersnetwerken Nog te bepalen Uitbesteding door de stad Najaar 2009: voorbereidende gesprekken, projectvoorstelling,… Voorjaar 2010: projectuitwerking en voorbereiding, werving en selectie Najaar 2010: effectieve start project Vanaf 2010: 12.500 EUR (opstart begeleiding en opvolging) Vanaf 2011: 25.000 EUR (begeleiding en opvolging) Didactische ondersteuning voor docenten/begeleiders Begeleiders en initiatiefnemers van praatgroepen ondersteunen in hun opdracht - Vormingsaanbod voor begeleiders - Opmaak leidraad/ checklist voor de opstart van een project - Samenstellen educatieve pakketten voor de begeleiders Kwaliteitsvolle praatgroepen NT2-overleg, Huis van het Nederlands, aanbieders, academici i.f.v. methodiekontwikkeling Huis van het Nederlands Nog af te spreken met de partners Nog af te spreken met de partners Bestaande werkingsmiddelen en personeelsmiddelen

Bestaand aanbod: - GOK-project (vrije tijdsactiviteiten naar kleuters en ouders), reguliere werking Onderwijsopbouwwerk (zie ook werkveld) - Volwassenen: Bestaand irregulier contextaanbod (zie ook werkveld) Aanbod ter aanbeveling voor onderwijs: - Doorstromingsproblematiek van secundair naar hoger onderwijs opnemen. Acties afhankelijk van resultaten onderzoek.

4.4

ACTIEZONE 2: Taalgevoeligheid

Meer inzetten op het krijgen van voeling met de Nederlandse taal. Nederlands leren zit nog te veel in de repressieve sfeer. Daarenboven moet meertaligheid als positief beklemtoond worden! Taalgevoeligheid is een omgeving scheppen waar Nederlands gestimuleerd wordt. Taalgevoeligheid is de ruimte creëren zodat men durft te spreken en fouten maken. PROJECT 11 Doel Omschrijving

Beoogde resultaten/ effecten Partners Projectsturing

Taal moet je voelen Campagnematig taalgevoeligheid stimuleren door een doelgroepgerichte, ev. gebiedsgerichte aanpak. Door samen te werken met verschillende sectoren en partners zoals bv. scholen, bibliotheek, erfgoed, handelaars (‘hier spreekt men Nederlands’), kinderopvanginitiatieven,… taal centraal zetten op verschillende plaatsen in de stad (letterlijk en figuurlijk). Mensen spreken/oefenen meer het Nederlands. Cel Economie, Cel Onderwijs, Directie Cultuur, Welzijn,… Integratie en/of Cultuur

12

Projectuitvoering Stappenplan en timing

Kostprijs

PROJECT 12 Doel

Omschrijving


4.5

Afhankelijk van het samenwerkingsverband Jaarlijkse campagne, timing afhankelijk van partners Voorjaar 2009: verkenning met diverse partners Najaar 2009: eerste kleine smaakmakers Vanaf 2010: jaarlijks grote campagne Projectmatig jaarbudget 30.000 EUR 2009: 15.000 (instap) 2010: 30.000 2011: 30.000 Meertalige opvoeding Preventieve ondersteuning van ouders die een belangrijke taak hebben in de meertalige opvoeding (en de taalomgeving) Ouders die hun kinderen in een andere taal dan het Nederlands opvoeden, op voldoende wijze tools aanreiken zodat ook zij in de opvoeding aandacht kunnen hebben voor taligheid en het Nederlands. Het is belangrijk dat kinderen niet enkel in de schoolomgeving gestimuleerd worden in hun taligheid. De tools moeten nog bepaald worden Allochtone ouders hebben binnen de gezinssituatie aandacht voor meertaligheid en Nederlands. Netwerk opvoedingsondersteuning, onderwijsopbouwwerk, Integratieraad Kortrijk Opvoedingsondersteuning Nog te bepalen Te bepalen binnen de netwerken Onderdeel van het campagnebudget (projectmatig jaarbudget van 30.000 EUR).

ACTIEZONE 3: Communicatie ≠ taal

Taal is een belangrijk middel voor communicatie en vormt dus zeker een uitdaging, maar het is meer dan dat. Allochtonen komen op andere plaatsen, hebben andere netwerken en worden moeilijk of weinig bereikt door de vele initiatiefnemers. De doelgroep geeft zelf ook aan te weinig op de hoogte te zijn van verschillende initiatieven. Communicatie is dus tweerichtingsverkeer. Het is ook een opdracht om autochtonen en allochtonen, via participatieve projecten, met elkaar in contact te brengen. Vanuit de integratie –en welzijnsgedachte is het belangrijk dat mensen hun weg vinden, kunnen mee praten, participeren en netwerken op bouwen. In de algemene communicatie vanuit de stad (maar ook vanuit de vele diensten die in de stad werkzaam zijn) is het belangrijk om taal zo toegankelijk mogelijk te maken. De stad heeft hierbij zelf een voorbeeldrol te vervullen maar kan anderen hierin ook stimuleren. Er zijn andere dan taalaspecten die bijdragen tot een toegankelijke communicatie (bv. pictogrammen en symbolen, netwerken,…). Deze opportuniteiten moeten ten volle benut worden. PROJECT 13 Doel Omschrijving

Opleiden van sleutelfiguren Doelgroep beter bereiken en ondersteunen door in hen te investeren en hun potenties te benadrukken. Sleutelfiguren (of ambassadeurs) uit de doelgroep kunnen ingezet worden voor een betere communicatie, toeleiding,

13


Kostprijs



PROJECT 15 Doel

Omschrijving


bemiddeling. Hier moet een degelijke opleiding aan vooraf gaan (bv. spreken voor groepen…) en er moet een financiële vergoeding tegenover staan. Allochtonen zijn op de hoogte van het beleid en de stadsprojecten, ze zijn betrokken in verschillende netwerken Integratieraad, Gebiedswerking, CLB, dienst Pers -en Communicatie, Welzijn Integratiedienst Uitbesteding door de stad –opvolging door integratie. 1. December 08: oproep 2. Januari/maart 09: selectie 3. April/juni 09: opleiding 4. September 09: opstartfase 2009: 13.750 EUR (instap, begeleiding en werking) 2010: 27.500 EUR 2011: 27.500 EUR Klare communicatie Stimuleren helder taalgebruik in diensten en organisaties Via faciliterende maatregelen diensten en organisaties die hun brochures, opschriften willen laten nalezen op eenvoudig taalgebruik, kunnen rekenen op een taalcheque vanuit de stad (cfr. Stad Roeselare). Andere Stimuleren beeldtaal (pictogrammenwoordenboek, kinderopvang in beeld, bewegwijzering dmv kleuren,…) en stimuleren gebruik Sociale tolkendienst. Diensten en organisaties communiceren op een verstaanbare manier, voor alle doelgroepen. Netwerk Vreemdelingen, Lokaal Sociaal Beleid, Dienst pers en communicatie Nog te bepalen Uitbesteding door de stad Kortrijk Opmaak reglement Klare Taalcheques Promotie Klare Taalcheques Ondersteuning Sociale Tolkendienst 2009: 5000 EUR (Sociale tolkendienst) 2010: 5000 EUR (Sociale tolkendienst) 2011: 10.000 EUR (5000 EUR Sociale tolkendienst en 5000 EUR Klare taalcheques). Meertaligheid en tewerkstelling Meertaligheid is een opportuniteit waarbij de mensen die capaciteiten en potenties hebben, verworven door hun meertaligheid, deze optimaal moeten kunnen aanwenden. Verkenning en projectontwikkeling i.s.m. sector werk. Te bekijken in functie van stadsprojecten zoals bv. K in Kortrijk of het Eurodistrict. Tewerkstelling Cel Werk, Sociale Economie, Platform Tewerkstelling, Academische wereld… Nog te bepalen Afhankelijk van de verkenningsfase en afspraken met de partners Alvorens verdere acties te nemen, moet deze beleidsoptie verder verkend worden. Nog niet van toepassing

14

5 Algemene Conclusies 5.1

3 krachtlijnen voor een stedelijke talenbeleid

Continuering brengen in de ondersteuning van taalzwakke groepen en achterstanden gericht wegwerken Taal positief benaderen en in een positieve context plaatsen Investeren in communicatie om een talenbeleid te kunnen voeren

5.2

Middelen

Voor de uitvoering van het Minderhedenbeleidsplan (dus ook voor niet-talige projecten) heeft de integratiewerking van de stad Kortrijk een budget van 8039 EUR. Om de doelstellingen en acties binnen de 3 krachtlijnen uit te voeren zijn volgende extra middelen noodzakelijk: Wat? Begeleidingsaanbod ex-OKAN

Budget? 15.000 EUR

Vanaf? 2009 (helft) 2010 (volledig) Projecttoelage begeleiding studenten secundair 50.000 EUR schooljaar 2010-2011 Katrol 5.000 EUR 2009 Jaarlijks campagnebudget 30.000 EUR 2009 (helft) (onderwijs, erfgoed, handelaars,…) 2010 (volledig) Zomerschool 7.500 EUR 2009 Project sleutelfiguren 27.500 EUR 2009-2010 Stimulerende maatregelen voor instellingen en 10.000 EUR 2009 (helft) diensten 2010 (helft) 2011 (volledig) Nog te verkennen: proefproject methodische taalondersteuning i.s.m. de scholen; samenwerking met kinderdagverblijven; meertaligheid en werk. TOTAAL 145.000 EUR 2012 Voorstel groeipad: 2009: 53.750 EUR 2010: 115.000 EUR 2011: 145. 000 EUR Voor de algemene opvolging van het talenplan is een budget van 2.500 EUR nodig.

5.3

Stuurgroep

Het is wenselijk om een stuurgroep op te richten met zowel stedelijke als private partners (in navolging van de ronde tafel). Vertegenwoordiging van volgende partners is wenselijk: OCMW Kortrijk, Stad Kortrijk (cultuur, economie, onderwijs, welzijn), werk (VDAB, Werkwinkel, Resoc,…), onderwijs (LOP’s, KULAK, KATHO, HOWEST). De stuurgroep volgt de voortgang van het talenplan en stuurt de uitvoering en opvolging ervan. De stuurgroep bericht, via de Integratiedienst, de voortgang aan het college van burgemeester en schepenen.

15

Bijlage 1

16

Bijlage 2

17

Bijlage 3 Beknopt overzicht van NT2, modulaire structuur en eindtermen NT2-overleg Waregem 25.09.07

CBE

CVO

Richtgraad 1.1 Het absolute minimum Breaktrough NT2: 240u = 4 modules van 60u Langer traject voor moeilijk lerenden Alfa NT2: 600u = 10 modules van 60u 120u = 2 modules van 60u Verlengd traject: 180u = 3 modules van 60u Verkort traject: 60u = 1 module

Afkortingen CBE CVO NT2 Alfa NT2

Richtgraad 1.2 Het overlevingsniveau Waystage NT2: 240u = 3 modules van 80u Langer traject voor moeilijk lerenden Alfa NT2: 600u = 10 modules van 60u 120u = 2 modules van 60u Verlengd traject: 180u = 3 modules van 60u Verkort traject: 60u = 1 module

Richtgraad 2 Beperkte talige zelfstandigheid Treshold

480u = 8 modules van 60u

Richtgraad 3 Echte talige zelfstandigheid Vantage


Richtgraad 4 Uitgebreide talige zelfstandigheid effectiveness


Centrum voor Basiseducatie Centrum voor volwassenenonderwijs Nederlands tweede taal alfabetisering Nederlands tweede taal

An Butaye CBE Open School voor Volwassenen

18

Talenplan Kortrijk. 1. Nederlands en meertaligheid als voorwaarde en toegangspoort voor stedelijke diversiteit: inleiding

Recommend Documents