Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen Hoofdstuk 5 - Het staatsbezoek. Woord
Betekenis
Voorbeeldzin
een hechte band hebben
nauw met elkaar verbonden zijn
bijwonen
erbij zijn, aanwezig zijn
de gemeenschap
groep mensen die op een bepaalde manier leven of werken
het onderdeel
deel
het programma
lijst met dingen die gaan gebeuren
het punt
onderwerp
de regering
de stijl
de ministers die het land besturen, samen met een koning of president manier waarop iets is gemaakt
Nederland en Rusland hebben door het bezoek een hechtere band gekregen. De koningin woonde een repetitie bij op een beroemde balletschool. De Nederlanders vormen in Rusland een aparte gemeenschap. Het bezoek aan de Nederlandse gemeenschap stond als laatste onderdeel vermeld. Er stond onder andere een bezoek aan St. Petersburg op het programma. Het volgende punt op het programma was een boottocht. De Russische regering vergadert vandaag.
zich niet uit het veld laten slaan
het niet opgeven
te wachten staan
nog moeten meemaken
afdwalen
Zonder dat je het door hebt, praten over een ander onderwerp
de bijeenkomst
het onderwerp
Bij elkaar komen om ergens over te praten Officiële manier hoe je de koningin moet noemen Waar iets over gaat
schrijden
Sjiek woord voor lopen
circa
ongeveer
in het gelid krijgen
mensen iets op dezelfde manier laten doen
Hare Majesteit
De jurk van de koningin was in Russische stijl ontworpen. Rachma en Jurre laten zich niet uit het veld slaan. Ze gaan door met hun project. Er stond de koningin heel wat te wachten. Het zou een drukke dag worden. We dwaalden af van ons onderwerp en hadden het niet meer over Rusland maar over koekjes. We gingen naar een bijeenkomst over gezond eten. Hare Majesteit de Koningin komt luisteren naar het Leerorkest. Het onderwerp van mijn spreekbeurt is: konijnen. De koningin schrijdt netjes naar voren. Zeventig lakeien bedienen de bijna driehonderd gasten, dat is dus circa één lakei per vier gasten. Het kostte de hofmaarschalk veel moeite de lakeien allemaal in het gelid te krijgen.
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen de inscriptie
tekst of tekening die ergens in gekrast is, bijvoorbeeld in zilver of steen
keuren
controleren of iets goed is
voor iemand klaarstaan
bereid zijn om iemand te helpen
onmiddellijk
meteen
het staatshoofd
koning of president van een land
ergens verantwoordelijk voor zijn
erop aangesproken mogen worden
in verlegenheid brengen
iets doen of zeggen waardoor iemand zich niet op zijn gemak voelt mogelijk zijn voor iemand
weggelegd zijn voor iemand
Door het poetsen zijn de inscripties op sommige dienbladen bijna niet meer te lezen. De koningin keurt altijd zelf de gedekte tafel. Tijdens het diner staan de lakeien klaar voor de gasten. Als een gast heeft geknoeid, gooien de lakeien onmiddellijk zout op de vlek. Staatshoofden mogen bij de koningin komen dineren. De hofmaarschalk is verantwoordelijk: als de lakeien iets fout doen, dan krijgt hij op zijn kop. Wit servies kan Japanners in verlegenheid brengen, omdat wit voor hen de kleur van de vrouw is. Eten is bij de koningin heel bijzonder. Dat is alleen weggelegd voor belangrijke mensen.
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen Hoofdstuk 6 - De gouden koets. Woord
Betekenis
Voorbeeldzin
de troon bestijgen
koning of koningin worden
de ceremonie
plechtigheid met vaste gebruiken
de inhoud
wat er in een boek of tekst staat
het koninklijk huis in een mum van tijd
de leden van de Koninklijke familie heel snel
opduiken
plotseling tevoorschijn komen
raadplegen
ergens informatie in opzoeken
reserveren verguld
afspreken dat iets voor je vrijgehouden of bewaard wordt met goud bespoten
aan weerszijden
aan beide kanten
de bibliothecaresse
iemand die werkt in de bibliotheek Inwoner van een gemeente of land Iets verzamelen bij andere mensen
Wilhelmina besteeg in 1898 de troon. De tocht met de gouden koets op Prinsjesdag is een mooie ceremonie. In de computer staat iets over de inhoud van het boek. De gouden koets is in het bezit van het Koninklijk huis. Rachma en Jurre hebben de informatie in een mum van tijd gevonden. Ineens duikt de bibliothecaresse weer op. Ze staat plotseling voor hun neus. Rachma en Jurre raadplegen de computer, maar vinden helaas niet wat ze zoeken. Rachma reserveert het boek. Ze kan het later komen ophalen. De koets is niet helemaal van goud gemaakt. Hij is alleen verguld. De koets is aan weerszijden versierd. De bibliothecaresse van onze school is juf Hetty. Wij zijn allemaal burgers van Nederland. De school heeft vorig jaar veel geld ingezameld voor een goed doel. De weektaak is een duidelijk overzicht van wat we moeten doen in de week. Op Prinsjesdag praten we op school ook altijd over de troonrede die de Koning voorleest. Normaal gesproken worden alleen familieleden tot koning benoemd. Mijn vrouw is een bloedverwant van de Koninklijke familie. De meeste Nederlanders zien Henk Otte als een curiositeit.
de burgers de inzameling
het overzicht
Alles duidelijk bij elkaar
Prinsjesdag
Dag waarop de koning de troonrede voorleest
benoemen tot
iemand een bepaalde belangrijke baan geven
de bloedverwant
familielid
de curiositeit
iets dat heel vreemd gevonden wordt
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen het gezag
macht
de onderdanen
alle mensen in een land dat een koning, koningin of keizer heeft
opnemen in
iemand het gevoel geven dat hij er helemaal bij hoort
respecteren
waarderen, eerbied hebben voor iemand
stichten
iets laten ontstaan door het te bouwen of in te stellen
verblijven in
ergens voor langere tijd zijn
verwachtingen wekken
gedachten laten ontstaan
Henk Otte heeft het gezag over de leden van de Ewe-stam. Henk Otte is geen koning van een land. Je kunt dus eigenlijk niet zeggen dat hij onderdanen heeft. Henk Otte is helemaal opgenomen in de Ghanese cultuur. In Nederland kent bijna niemand Henk Otte, maar in Ghana is hij een gerespecteerde koning. Een voorouder van Henks vrouw heeft de Ghanese stad Mepe gesticht. Het grootste deel van het jaar verblijft Henk Otte in Nederland. Het woord ‘koning’ wekt soms verkeerde verwachtingen. Daarom noemt Henk zich liever stamhoofd.
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen Hoofdstuk 7 - Koning Midas. Woord
Betekenis
Voorbeeldzin
de aanhanger
begerig
iemand die bij een bepaalde groep hoort en vindt dat die groep goede ideeën heeft iets heel graag willen
gouden handen hebben
handig zijn
iets onder handen nemen
iets doen; ergens aan beginnen
heldhaftig
als een held, met veel moed
onderdompelen
onder water houden
uitbundig
heel vrolijk en druk
verbreken
een eind maken aan
vertwijfeld
wanhopig, niet meer weten wat je moet doen uit laten komen
De aanhangers van Bacchus vinden dat je moet genieten van het leven. Begerig stak hij een stuk vlees in zijn mond. Rachma heeft gouden handen. Ze kan echt alles maken. Alles wat Rachma onder handen neemt, komt er prachtig uit te zien. De verhalen van koning Midas werden steeds langer en heldhaftiger. Koning Midas dompelde zich van top tot teen onder in de rivier. Ze vierden uitbundig feest: ze dronken en dansten tot ze niet meer konden. Toen de betovering was verbroken, was alles weer normaal. Vertwijfeld riep koning Midas om hulp. ‘Goed’, zei Bacchus, ‘ga maar naar huis, je wens is vervuld.’
vervullen de betovering hebberig het klompje goud
Op magische wijze veranderen Iets wat je echt heel graag wilt hebben Een klein stukje goud
ongewenst
Niet gewenst
regeren
De meeste macht hebben en het land besturen zonder dat de naam bekend is
anoniem
uit betrouwbare bron exotisch
de getuige
gehoord van iemand die te vertrouwen is uit een ver, vreemd land
iemand die iets heeft gezien of gehoord en er dus over kan vertellen
Joey is heel hebberig als het om snoep gaat. Vroeg betaalde je met een klompje goud. Die dieven waren ongewenste gasten op het feest. De regering regeert over Nederland. De tip was anoniem. Wie de informatie heeft gegeven, is dus niet bekend. Dit nieuws komtuit betrouwbare bron. Het is dus echt waar. De vriendin van de kroonprins is een exotische schoonheid. Ze heeft zwart haar en bruine ogen. Getuigen uit de vriendenkring van de prins hebben verteld dat prins Damiaan verliefd is.
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen gezamenlijk
van hen samen
innig
met veel gevoel van liefde of vriendschap oudste zoon van de koning of koningin, zoon die later zelf koning zal worden onzichtbaar, verborgen voor anderen
de kroonprins
achter de schermen
de verloving
belofte van twee mensen dat ze met elkaar gaan trouwen
zelfverzekerd
zeker van zichzelf, vol zelfvertrouwen
De prins heeft de vrouw ontmoet op een feestje van gezamenlijke vrienden. De prins en zijn vriendin omhelsden elkaar. De vrouw met wie onze kroonprins gaat trouwen, wordt later onze koningin. Achter de schermen wordt al over een verloving gepraat. Maar of de prins zich echt gaat verloven…? Zullen de kroonprins en zijn vriendin binnenkort hun verloving bekendmaken? De kroonprins maakt de laatste tijde en zelfverzekerde indruk: hij lacht vaak en zijn ogen glinsteren weer.
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen Hoofdstuk 8 - De jonge keizer. Woord
Betekenis
Voorbeeldzin
iemand iets aandoen
er de oorzaak van zijn dat iemand iets naars meemaakt
betreden
ergens naar binnen gaan
het bordes de miniatuur
stoep met trappen voor een gebouw iets in het klein
de opluchting
het gevoel dat de spanning weg is
in opstand komen tegen
niet meer gehoorzamen aan
er aan te pas komen
erbij gebruikt worden
verheven
als iets beter is dan het gewone
je een voorstelling maken van
iets in gedachten voor je zien
het zegel
officiële stempel in was
chic
Heel netjes
draagbaar
Iets wat je kunt dragen
de figuurzaag
Een klein zaagje waar je heel precies mee kunt zagen
het triplex
de aandacht gevangen houden
Hout dat bestaat uit drie dunne laagjes hout op elkaar gelijmd Vrouw waarvan haar man is overleden lang de aandacht vasthouden
aan de aandacht ontsnappen
niet gezien worden
begluren
stiekem bekijken
Een kind bij zijn moeder weghalen, dat kun je een kind toch niet aandoen! Niemand mocht De Verboden Stad betreden. Koning Midas komt op het bordes van het paleis te staan. Jurre heeft een miniatuur van de gouden koets op zijn kamer staan. Voor Poe’i was het eigenlijk een opluchting dat hij De Verboden Stad moest verlaten. Toen de mensen honger hadden, kwamen ze in opstand tegen hun keizer. Er hoefde geen geweld aan te pas te komen. Als de kleine keizer stilzat en plechtig keek, zag hij er verheven uit. Opa vraagt hoe het kistje eruit gaat zien. Hij kan zich er geen voorstelling van maken. Als de wetten het keizerlijke zegel hadden, waren ze geldig. Met kerst ziet iedereen er altijd erg chic uit. Een fluit is draagbaar, maar een cello minder goed. Met bevo les hebben we een poppetje gezaagd met een figuurzaag. Ik heb van triplex een kast gebouwd. Mijn oma is al vroeg weduwe geworden. Iets houdt de aandacht van de prinses gevangen, maar we weten niet wat. Het jongetje rechts op het schilderij ontsnapt aan de aandacht van de anderen. Het lijkt alsof de prinses op het schilderij ons begluurt.
de weduwe
Taalverhaal blok 2, groep 7: Koningshuizen leven in de brouwerij brengen
plezier en drukte geven
het gezichtsveld
dat wat je vanuit één punt kunt zien
het hof
het paleis, personeel en huishouden van een koning
porren
aanstoten
verraden
verklappen
op de voorgrond
vooraan
de onderscheiding
een teken om iemand mee te eren
Als de hond wakker wordt, komt er misschien meer leven in de brouwerij. De ouders van het prinsesje staan buiten ons gezichtsveld. Die kun je niet zien. Dit schilderij laat iets zien van het leven aan het hof in de Gouden Eeuw. De jongen op het schilderij probeert de slapende hond wakker te porren. De spiegel aan de muur verraadt waar de schilder naar kijkt: niet naar ons, maar naar de koning en de koningin. Op de voorgrond van het schilderij zie je een slapende hond. Velásquez kreeg voor dit schilderij een onderscheiding van de koning. Het was een rood kruis.
