Taalbeleid en talenbeleid

Taalbeleid en talenbeleid februari 2011

Geppie Bootsma [email protected] Iris Keij [email protected]

Programma • • • •

Startopdracht Taalbeleid en talenbeleid Inhoud Nederlands en MVT Meekrijgen van collega’s • Fasen van betrokkenheid

• Plan maken

Taalbeleid en talenbeleid overeenkomsten en verschillen

Argumenten voor taalbeleid Nederlands • De docent Nederlands kan het taalniveau niet in z’n eentje opkrikken • Taalproblemen doen zich voor in alle vakken waar lezen en woordenschat een rol spelen: die vakken hebben er belang bij • Taaltaken komen voor in alle vakken

Taaltaken Domein

Taaltaak

Schrijven

Een verslag schrijven over iets wat je gedaan hebt Een PowerPoint presentatie maken Een brief /email schrijven Een formulier invullen Een werkstuk maken Een folder maken Een werkplan schrijven Een poster maken Fictieteksten schrijven

Spreken en Luisteren

Een zakelijk telefoongesprek voeren Een presentatie houden Iemand interviewen Een discussie voeren Aan een overleg deelnemen Je presenteren aan een onbekende Reflecteren op een opdracht Een voorstelling bijwonen (film, drama, theater)

Lezen

Een instructie lezen en uitvoeren Informatie kiezen, lezen en verwerken Examenteksten lezen

Doel taalbeleid ‘De school ontwikkelt een schoolbreed taalbeleid om de taalvaardigheid van de leerlingen te verbeteren.’

Taal problemen

Voortgang & toetsing

Taal en schoolbeleid

Taalbeleid

Doorlopende leerlijnen

Taalbewuste docenten

Taalgericht vakonderwijs

Argumenten voor talenbeleid Engels, Frans, Duits, Spaans • Internationalisering en globalisering • Er bestaan veel overeenkomsten in de wijze waarop een mvt aangeleerd wordt • Er bestaan vergelijkbare taaltaken voor de mvt • Er bestaat een gemeenschappelijk instrument voor inschaling van het niveau (ERK)

Doel talenbeleid MVT • Een gemeenschappelijke aanpak van de taalvaardigheid bij de mvt, waardoor de taalvaardigheid van leerlingen op internationaal niveau verbeterd wordt. Een verbreding en/ of verdieping van het cultureel besef van leerlingen neemt daarbij een belangrijke plek in.

Visie-uitspraken Taalbeleid 1) 2) 3) 4) 5)

Taal is cruciaal bij het leren. Taal geeft het denken vorm. Taal omvat alle taalvaardigheden. Taalbeleid is gericht op de voortgezette taalverwerving van alle leerlingen Taalbeleid richt zich op de voertaal Nederlands.

Uitgangspunten 1) Een betere taalvaardigheid leidt tot betere schoolprestaties bij alle vakken. 2) Om de schoolprestaties te verbeteren is aandacht voor taal bij alle vakken onontbeerlijk.

Visie-uitspraken Talenbeleid 1) 2) 3) 4)

Taal leren is taal doen Taal leren vindt plaats in een rijke taalomgeving Een taal leren kan het beste door betekenisvolle taken te laten doen Bij taal leren worden vocabulaire en grammatica organisch aangeleerd

Uitgangspunten: • Een taal is een TOTAAL. Vaardigheden staan niet los van elkaar. • Om de schoolprestaties te verbeteren dient het concrete doel van een mvt leren helder te zijn.

Voorbeelden van taken/ producten • • • • • • • • • • • • • • •

internetpagina maken voor de school muurkrant maken interview met native speaker taaldorp (boodschappen doen, bij de dokter, douane, etc..) presenteer jezelf, je huis, je klas, je school, je omgeving…. modeshow de school in beeld: foto’s of een video bijdrage aan de ouderavond (brief, ontvangst) de talenstand op de open dag Voor een uitwisseling een film maken van bijv. je eigen school E-mail of Chatproject Native speakers aanwezig of op bezoek Beroepssituaties inschakelen Reis voorbereiden met opdrachten om te winkelen, naar theater te gaan e.d. Reisgids maken van eigen streek voor jongeren in doeltaal

Voorbeelden van taken/ producten • • • • • • • • • • • • • • • •

Sprookjes en verhalen uit andere cultuur bestuderen, vergelijken, presenteren…. Boek bewerken bijvoorbeeld: tot stripverhaal of toneelstuk waarin je de scènes onder groepjes in de klas verdeelt Feesten vergelijken uit verschillende landen (taaloverstijgend) Een maaltijd voorbereiden en maken Eigen liedje schrijven en zingen Top 10 maken (Muziek en songteksten zoeken, selecteren, presenteren, arrangeren……..) museum (virtueel) samenstellen en rondleiding verzorgen in verschillende talen Nieuwsredactie vormen: zet elke week een stukje op Internet of een krantje in doeltaal Een soap maken/korte film (met ondertiteling ?) eenakter opvoeren Ouders uitnodigen en ontvangen op Franse/Duitse/Engelse avond Filmfestival op school houden (met zelfgemaakte films/ buitenlandse films…) Praatprogramma (literair, politiek,………..) Welke boeken moet de bibliotheek aanschaffen voor Fr/En/Duits/Spaans? Buitenlandse gastsprekers uitnodigen en ontvangen Geef les aan bejaarden, basisscholen, andere klassen etc…..

visie = missie + ambitie

concepten

werkconcepten ontwerpprincipes acties

vele verschijningsvormen in de school/het lokaal

Instrumenten om met je sectie aan visieontwikkeling te werken • Muurtje bouwen • Hand uitwerken • Op/om/afbouwen

Reitdiep • • • • • • • •

vmbo-T/havo/vwo Actieve directie Werkgroep VET (Vak&Taal) Doel: hele team is verantwoordelijk voor taalontwikkeling van de leerlingen Eerst: zelf goed worden in TVO Daarna workshops voor collega’s, op studiedagen Producten voor collega’s: posters in lokalen voor allerlei taaltaken; voorbeeldlessen. Ook op de ELO Taalatelier op vrijdagmiddag; modules van 6 weken

Succesfactoren taalbeleid • Formeer een werkgroep Taal, met daarin docent(en) Nederlands, docent(en) van andere vakken en een lid van de Schoolleiding (SL) • Start vanuit een helder en concreet doel: wat willen wij op onze school met taalbeleid bereiken? • Geef taalbeleid een zichtbare plek in de hele organisatie (vb taalcompetenties docenten) • Plannen verankeren in de schoolorganisatie: - taalbeleid opnemen in schoolbeleid - taaldoelen in vakwerkplannen - taalcompetenties voor docenten

Mogelijke activiteiten • Schoolbrede studiemiddag over Nut, Noodzaak en doel Taalbeleid • Pilot met kleine groep docenten om lessen en instrumenten uit te proberen en te ontwikkelen • Organiseer professionele uitwisseling en feedback • Zet good practice in de etalage

Succesfactoren talenbeleid • Formeer een werkgroep mvt, met daarin de docent(en) mvt en een lid van de Schoolleiding (SL) • Start vanuit een helder en concreet doel: wat willen wij op onze school met talenbeleid bereiken? • Geef talenbeleid een zichtbare plek in de hele organisatie (vb uitwisselingsprojecten, culturele avonden) • Plannen verankeren in de schoolorganisatie: - talenbeleid opnemen in schoolbeleid - visie/ taaldoelen mvt/ cultureel component in vakwerkplannen • Werk- en uitwisselingsbijeenkomsten met alle mvt-secties

Marianum • Alle secties mvt • Visie ontwikkeld (koersuitspraken voor alle mvt) • Wat betekent dit voor de sectie? Kwesties aanpakken. Gewerkt aan doorlopende leerlijnen voor alle vaardigheden • Wat betekent dit voor mij in de klas? Uitbreiding didactisch repertoire. • Werk- en uitwisselingsbijeenkomsten met alle mvt

Collega’s motiveren…

Van Betrokkenheid Naar Eigenaarschap

Eigenaarschap = - controle hebben over de invulling en uitvoering van je werk - zeggenschap (kunnen) hebben zonder formele, bureaucratische procedures - Invloed kunnen uitoefenen op de koers van de school - Pro-actieve houding Eigenaarschap vergroot intrinsieke motivatie Gedeeld eigenaarschap werkt beter dan individueel eigenaarschap

Eigenaarschap vergroten: Investeer in willen en kunnen 1. 2.

3. 4.

5. 6.

Maak belang & noodzaak van Taalbeleid duidelijk. Zoek aansluiting bij ervaring, overtuiging, passie en interesse van docenten: werk vanuit eigen vragen van docenten. Geef ruimte voor eigen invulling: Wees streng op het doel en de visie, geef ruimte in de uitvoering. De docent moeten het kunnen op de werkvloer - veel aandacht voor hoe je dat doet. Organiseer Lesbezoeken en feedback. Betekenisvol: de les van morgen. Training op onderdelen en naar eigen behoefte.

Conclusie • Niet alle collega’s zijn gelijk,behandel ze daarom ook niet allemaal gelijk; • Elke fase heeft zijn eigen activiteiten nodig.

Betrokkenheid van mensen bij verandering in school

Fase 1: Zelf-betrokkenheid • Ik- zorgen • • • • •

Wat houdt het in? Hoeveel tijd kost het me? Kan ik het wel? Moet ik erg veranderen? …...

Fase 2: Taak-betrokkenheid • Taak-zorgen • Hoe organiseer ik het in de klas? • Hoe plan ik het in de tijd? • Wat moet ik doen om de leerlingen te motiveren om mee te doen? • Kunnen de vakdoelen wel worden gehaald? • ………..

Fase 3: Ander-betrokkenheid • Wat motiveert de leerlingen? • Hoe ga ik samenwerken met collega’s? • Wat betekent zo’n project voor de leerlingen? • Kunnen we meer collega’s erbij betrekken? • …….

Tips voor de directie • Stel een meerjarenplan op, vanuit een brede visie op taal • Zorg voor interne’, gefaciliteerde ‘trekkers’ en blijf meedenken • Investeer in vergroting van het ‘taaldidactisch repertoire’ • Formuleer de gewenste verbetering bij de leerlingen na één jaar • Maak TVO tot kwaliteitseis in het personeelsbeleid, bv. via POP’s

Tips voor taalcoördinatoren • Context: laat vakdocenten ervaren dat de resultaten van hun vak beter worden • Interactie: stimuleer samenwerking • (Taal)steun: geef concrete middelen in handen • Bekwaam je zelf in Taalgericht vakonderwijs • Zoek en start met ‘willers’ • Denk groot, maar begin klein • Communiceer over voortgang en opbrengst met directie en team

Tips voor mvt-sectieleiders • Laat vakdocenten ervaren dat de leerlingen gemotiveerder werken. De aanname is dat dit tot hogere resultaten leidt. • Interactie: stimuleer samenwerking • Werkbijeenkomsten i.p.v. vergaderingen • Formuleren van actiepunten i.p.v. verslagen en notulen • (Taal)steun: geef concrete middelen in handen