t Steegje Nummer Magazine van en voor cliënten van de Watersteeg Welzijn Slapen bij oma (p. 20) Inspiratie generatie

‘t Steegje Nummer 1 2016 Magazine van en voor cliënten van de Watersteeg



Welzijn



Slapen bij oma (p. 20)



Inspiratie generatie



Lezing Anneke van der Plaats

‘t Steegje is voor €2,75 te koop in de verwenwinkel

‘t Steegje

Inhoud

kwartaal 3 - 2013

Van de redactie Cliëntenraad Welzijn Vrienden van de Watersteeg Terugblik 11 november Terugblik 12 november Ingekomen post Medewerker aan het woord Inspiratie Generatie Seizoenen Recepten Wist je dat Cliëntenvertrouwenspersoon Geestelijke zorg Geschiedenis van Valentijn Welzijn puzzel en creatief Horeca en Facilitair Lezing Anneke van der Plaats Oplossingen

Colofon ‘t Steegje

1 2 4 10 12 14 16 21 22 26 30 34 36 38 40 41 46 49 57

Van de Redactie Lieve lezers, Een nieuw jaar is van start gegaan. Een moment om stil te staan bij afgelopen jaar en vooruit te blikken naar dit nieuwe jaar. Een jaar waar in de wereld veel is gebeurd. Een jaar waarbij we denken aan het woord respect. Respect betekent aanzien, eerbied of waardering, die men heeft voor (of ontvangt van) iemand vanwege zijn kwaliteiten, prestaties of vaardigheden. Het woord betekent oorspronkelijk omzien naar, en vandaar rekening houden met. Ook binnen de Watersteeg is het belangrijk om respect voor elkaar te hebben. Op het moment dat je respect geeft kun je het ook ontvangen. Er verandert veel in de zorg en in de organisatie. Door respectvol met elkaar te blijven communiceren en goed te luisteren kom je verder. Een warme organisatie voor de clienten, medewerkers en vrijwilligers kun je dan creeren. En iedereen heeft behoefte aan een beetje warmte, te vergelijken met respect.

Wat is het toch fijn om zoveel vrijwilligers te hebben die zich willen inzetten voor De Watersteeg. Mocht u zich willen inzetten voor ‘t Steegje dan bent u van harte welkom. U kunt een mailtje sturen naar [email protected]

Geniet in 2016 van ‘t Steegje en we hopen dat het een respectvol jaar mag worden.

Voor wat betreft ‘t Steegje hebben we afscheid genomen binnen de redactie van Maaike van Oostrum, Andries Heusen en Elles Ploegmakers. Met veel plezier hebben zij aan ’t Steegje geJenny Brenninkmeijer en Elsbeth Slippens werkt. Dank jullie wel! Daarvoor in de plaats is Inez van Essen-Holtkamp gekomen. Zij verzorgt de interviews voor Inspiratie Generatie. Een erNB Vanaf pagina 49 vindt u een lezing van Anvaren dame waar we heel blij mee zijn. neke van der Plaats die ze ook gehouden heeft in De Watersteeg.

1

Cliëntenraad Leden cliëntenraad De Watersteeg De heer J. (Jos) van de Voort, voorzitter [email protected]

De heer H. (Harrie) van Boxmeer, vicevoorzitter vertegenwoordiger BrabantZorg Revalidatie en vrijwilligers

Mevrouw J. (Jeanne) Hofstra vertegenwoordiger PG

Mevrouw I. (Ine) van den Heuvel vertegenwoordiger somatiek

Mevrouw M. (Margriet) Swinkels vertegenwoordiger somatiek en lid CCR (Centrale Cliënten Raad)

De heer H. (Harrie) Rovers vertegenwoordiger BrabantZorg Revalidatie

Mevr. L. (Loes) Ofman vertegenwoordiger PG

Mevr. T. (Tonnie) van der Heijden bewoner

De cliëntenraad heeft een postvak bij de receptie. De vergaderingen van de cliëntenraad zijn openbaar.

2

Door Margriet Beste bakkers, baksters en proevers, Namens de cliëntenraad mocht ik zitting nemen in de jury van de taartenbakwedstrijd van Stichting Vrienden van de Watersteeg. Op woensdagmorgen 11 november j.l. om 10.00 uur ging ik naar de Watersteeg en ben ik bij verschillende huisjes op bezoek geweest. Helaas kon ik niet bij ieder huisje langs gaan, maar waar ik geweest ben, werd met veel enthousiasme voor deze wedstrijd gebakken. Iedereen had het thema `Samen kleuren we het in’ en ‘Zullen we dansen’ op eigen wijze bedacht en verwerkt. Zelfs andere disciplines hadden hun best gedaan. Jammer genoeg had ik alleen ´s morgens tijd, maar bij het verlaten van de Watersteeg rook het overal zo heerlijk naar bakken. De volgende morgen was het een prachtig buffet van allerlei baksels. De keuze was moeilijk, maar slechts eentje kan er de eerste zijn en dat was ‘De bruidstaart’ van Revalidatie 2. Zij hebben een cupcake workshop gewonnen en op 2 december heeft dit al plaats gevonden. Ik heb niet alle taarten geproefd, maar uit de reacties van iedereen was het allemaal even lekker. Ik wil iedereen die aan deze succesvolle activiteit heeft meegewerkt heel hartelijk bedanken, want de bewoners waren erg enthousiast en daar doen we het voor. Groetjes Margriet Swinkels

Op pagina 14 leest u hier meer over. Deze foto’s zijn gemaakt op Boomgaard 8

3

W E L Z IJ N

Programma Januari-februari-maart 2016 woensdag 13 januari

19.00-21.00 Grote Zaal Smartlap-

penkoor Wellie

zondag 17 januari

14.30-16.00 Grote Zaal De Happy Sin-

gers, Nieuwjaarsconcert

zondag 31 januari

14.30-16.30 Grote Zaal Woodside Band

5 T/M 9 februari

CARNAVAL

zondag 21 februari

14.30-16.00 Grote Zaal Seniorenkapel

Best

zondag 28 februari

14.30-16.00 Grote Zaal Mondharmoni-

ca-orkest de Luchthappers

woensdag 2 maart

14.30-16.30 Grote Zaal Bart van Loon,

zanger woensdag 23 maart 14.30-16.30 Grote Zaal Seniorenorkest

Dommelvolk

4

Carnaval 2016 Wie wordt prins(es) carnaval van de Watersteeg………

Wie word het boerenbruidspaar van de Watersteeg………...

We gaan er weer een leuke tijd van maken

Maandag 8 februari 2016 10.30—11.45 uur Matinee

Dinsdag 9 februari 2016 15.00—16.30 uur Boerenbruiloft

5

W E L Z IJ N

W E L Z IJ N

Nieuwe verenigingen BAKKEN Heeft u het al gehoord dat u tegenwoordig elke maandag middag aan kunt sluiten bij de bakgroep. Ella en Ursula ontvangen u hartelijk in het restaurant waar ze met u wat lekkers gaan maken, koekjes, taartje, broodjes etc. Leuk om mee te doen? of een keer zin om te kijken en natuurlijk proeven? Dat kan natuurlijk altijd. Iedere maandag middag vanaf 14.30 uur

Klassieke muziek En iedere donderdagochtend om half elf is Janine in Boomgaard 10 aanwezig om, samen met diegene die dat op prijs stellen, te genieten van klassieke muziek. luisteren, praten en misschien ook wel meezingen als u dat leuk vind. Janine is muziekdocente en kan zelf ook erg mooie tonen zingen. Kortom zeer de moeite waard om eens te gaan kijken en luisteren. Het wordt dan zeer op prijs gesteld als u zelf naar Boomgaard 10 komt of gebracht wordt en natuurlijk dan ook weer opgehaald.

BINGO De bingo zoals die georganiseerd werd 1 keer in de maand op de zondag middag is komen te vervallen en daarvoor in de plaats hebben we nu wekelijks op dinsdag middag een bingo middag. Het word al zeer goed ontvangen want wekelijks zit de zaal vol met mensen!. Een keer in de maand is er muziek aanwezig bij de bingo, dat zorgt voor een leuke afwisseling,

6

Lidmaatschap Welzijn Het is nu al weer een jaar geleden dat we zijn gestart met een andere manier van denken en werken m.b.t. Welzijn. Tot vorig jaar vroegen we aan iedere bewoner nog om zich op te geven om deel te nemen aan activiteiten en verenigingen . Dat hebben we vorig jaar helemaal losgelaten. Iedere bewoner heeft de mogelijkheid om aan alle activiteiten deel te nemen en we verkopen geen Nee of wachtlijsten meer. Ook hebben we zoveel mogelijk verenigingen plaats laten nemen in de grote zaal. Waarom? Zichtbaar, open, iedereen mag aansluiten. Natuurlijk zijn er ook verenigingen die niet passen in de zaal of bewoners die zich niet prettig voelen in deze zaal. Dan gaan we uiteraard kijken wat het beste past bij deze bewoner en bij deze vereniging. Zo zijn we in ontwikkeling en hopen we een mooi aanbod van activiteiten te ontwikkelen voor ieder wat wils. De lidmaatschapsgelden om deel te nemen aan al deze activiteiten blijven op het zelfde bedrag van €25 staan. Maar hiervoor ontvangt u meer dan alleen de activiteiten in de zaal: *Individuele begeleiding/persoonlijke vragen *Huiskamerconcerten *Grote activiteiten in de zaal *Minder of geen eigen bijdrage aan activiteiten buitenshuis ( denk aan uistapje Blauwe kei) *Welzijnskisten op ieder huisje *Gebruik braintrainer *’t Steegje Kortom er wordt veel gedaan met de lidmaatschapsgelden.

7

W E L Z IJ N

De tovertafel komt ook op de Watersteeg

W E L Z IJ N

Waarom en voor wie De Active Cues Tovertafel is een speels product dat ouderen in de midden tot late stadia van dementie stimuleert in fysieke en cognitieve activiteit en sociale interactie met minimale begeleiding. Het nieuwe spelconcept bestaat uit interactieve lichtanimaties die worden geprojecteerd op de huidige eettafel. De animaties reageren op de beweging van handen en armen. Voor de Tovertafel zijn zeven spellen speciaal ontwikkeld om ouderen met dementie op fysiek, sociaal én mentaal vlak te stimuleren. Het initiatief in de spellen ligt altijd bij de Tovertafel, omdat mensen met dementie daar vaak moeite mee hebben. De Tovertafel geeft regelmatig sensorische prikkels, zodat de aandacht weer wordt teruggebracht naar het spel.

De spellen Bladeren: Door een windvlaag wordt de tafel bedekt met herfstbladeren. Met je handen kun je proberen de tafel schoon te vegen. En... vele handen maken licht werk! Maar let op, door de wind dwarrelen de bladeren zo weer terug. Bloemen: De prachtige bloemen die over de tafel bewegen, hebben iets wonderlijks. Als je ze aanraakt, verrassen ze je; ze worden groter, beginnen te draaien of veranderen van kleur. Gezegden: Als je één van de stippen aanraakt die over de tafel zweven, begint het spel. Er wordt een gedeelte van een gezegde geprojecteerd en het is aan jou om het af te maken. Raakt iemand nóg een stip aan, dan verschijnt het hele gezegde. Rijmpjes: Er zweven een aantal ringen over de tafel. Bij het aanraken van één van de ringen verschijnen de eerste regels van een rijmpje. Maak het rijmpje af en raak een andere ring aan om te controleren of het klopt. Gezegden: Als je met je hand één van de stippen aanraakt die over de tafel zweeft kan het spel beginnen. Er zal een gedeelte van een gezegde worden geprojecteerd en het is aan jullie om het gezegde af te maken. Raakt iemand aan tafel nog een stip aan dan verschijnt het hele gezegde en weet je of jullie het goed hadden.

8

Strandbal: Verander de strandbal van richting en snelheid door hem aan te raken. Zo kun je met de bal overgooien rondom de tafel. Het goede nieuws: de bal valt nooit op de grond, want bij de tafelrand stuitert hij terug. Visjes: Er zwemmen vissen over tafel! Kan jij ze naar je toe lokken? Dit spel is ontwikkeld om de speler fysiek uit te dagen, maar er is ook een lichte sociale stimulans. Vlinders: Wat een mooi gezicht, al die vrolijke vlinders die over tafel fladeren! Als je je handen op tafel legt, strijken ze naast je neer of komen ze op je handen zitten.

Bron:http://www.dementie-winkel.nl/active-cues-tovertafel

Samen kleuren we het WELZIJN in want waar zouden we zijn zonder een fijn Welzijn?

9

W E L Z IJ N

Een verwenjaar gewenst!

Stichting Vrienden van de Watersteeg wenst u voor 2016 een heel mooi en fijn jaar. Als Stichting verwennen wij u graag. Net als De Watersteeg.

Voor 2016 zetten wij ons graag weer voor u in. Wij bieden u in 2016:



Een mooi theaterprogramma



Een zomerevenement op 24 juni 2016



Een winterevenement



Een taartenbakdag op 9 november



De dag van de verwenzorg op 10 november



Een seizoenspakket met wat verwennerijtjes

Uw eigen wensen horen wij graag zodat we ons best kunnen doen om die in vervulling te laten gaan.

En heel spannend is de aanschaf van een rolstoelbus voor meerdere zorginstellingen. Als het goed is gaat deze er eind dit jaar komen.

Graag komen we met u in contact. Dat kan via uw CCP-er of via de wensenboom in de centrale hal waar de wenskaarten liggen.

Groetjes van Stichting Vrienden van de Watersteeg! Elsbeth Slippens, Anita van der Kallen, Cynthia Serne, Angelique Richters, Esther van de Lockand, Ron van Zelst, Corina van de Ven, Maaike van Oostrum, Gerrie Betlem, Diana Zijlmans

10

Op 11 november was het weer taartenbakdag. En op 12 november de dag van de verwenzorg. Wat heeft iedereen genoten! De taarten waren geweldig mooi! Iedereen had goed zijn/haar best gedaan. Ook zijn er prijzen uitgereikt. Op de volgende pagina’s kunt u hierover alles zien. Iedereen die heeft geholpen, enorm bedankt!!! Alle vrijwilligers heel erg bedankt voor jullie geweldige en positieve inzet! Volgend jaar is het 9 november taartenbakdag En 10 november de dag van de verwenzorg

De verwenzorgjury zet dan weer haar beste beentje voor. En iedereen die in de prijzen is gevallen hebben we gevraagd om in ‘t Steegje verslag te doen van hun prijs en de invulling ervan.



Help ons en stop uw oude textiel in de blauwe container naast de Watersteeg. De opbrengst gaat naar de Stichting.



Wilt u donateur worden? Daar zijn wij erg blij mee! Maak uw bedrag jaarlijks over naar Stichting Vrienden van de Watersteeg, rekeningnummer NL26RABO01290.72.540.



Zie onze website voor meer informatie: www.vriendenvandewatersteeg.nl

Dank u wel!

11

Terugblik 11 november Alle huisjes en afdelingen hebben mee gedaan aan de taartenbakwedstrijd. Ook maatschappelijk werk heeft een taart gebakken. De thema’s zijn “Samen kleuren we het in” en “zullen we dansen”. Hieronder een opsomming van de soorten taarten die zijn gebakken. 

Dancing with the stars



Monchoutaart



De kleurige tulbanden parade



Kwartaart met bramen uit eigen tuin



Herfst



Dansen en kleuren



De bokjes in de Houtwal



Mokka twist



M&M taart



Monchou kersen/ananas cakejes



Energiebom (zodat je kan gaan dansen)



Swingende taart



We kleuren erin



Say cheese



De goudsbloem dansers



Oma’s koekjestaart samen ingekleurd



Bokkenpootjestaart

En de winnaar …. Van alles Wâ! Met z’n allen een leuke en bijzondere (bruids)taart gemaakt! Gezelligheid staat voorop, maar met het eindresultaat zijn we erg blij mee! De gekleurde fruitlagen zijn door de cliënten zelf gesneden en gevuld! Revalidatie 2

12

13

Terugblik 12 november Donderdagochtend 12 november was het file bij het mooie taartenbuffet. Iedereen kon van al dat zelf gemaakte lekkers genieten. Monique van Sambeek en Christ van de Nieuwenhuijsen zorgden voor fijne en gezellige muziek. Koffie, taart, eventueel borreltje, het kon allemaal. Een verwenochtend voor alle clienten, verzorgenden, mantelzorgers en andere medewerkers van Brabantzorg De Watersteeg. De verwenzorgjury heeft de prijzen uitgereikt.

De winnaars zijn: 

Dagbehandeling ’t Ven: natuurmuseum in Tilburg.



Vogelven 2: muurschildering



Houtwal 3: Om de binnentuin op te fleuren en winterklaar te maken



Boomgaard 2-4: bezoek aan Grave



Houtwal 1 : nieuw kleurig servies.



Goudsbloem: verwenpotje.

14

15

Ingekomen post OP VAKANTIE MET ZORG OP MAAT NAAR HAREN. BrabantZorg Reizen organiseert al een aantal jaren reizen met zorg. We gaan naar diverse bestemmingen in Nederland maar ook daarbuiten. We gaan vaak een midweek maar ook wel eens langer. We proberen het programma af te stemmen naar de wensen van de vakantiegangers en cliënten van BrabantZorg. Omdat de zorgzwaarte de laatste jaren toeneemt spelen we ook daar op in. Zo hadden we afgelopen jaar voor het eerst een vakantie voor mensen met geheugenproblematiek in ons programma. Daarover wil ik u graag iets meer vertellen. De reis ging naar Haren (bij Oss) naar een prachtige groepsaccommodatie genaamd “bij Ons”. Op deze reis schrijven zich voornamelijk mensen in die Alzheimer hebben maar ook echtparen waarvan één van beiden Alzheimer heeft. Zo ook een ouder met één van de kinderen en zelfs samen met een goede vriendin. Ook voor deze partners, kinderen en vrienden maken we er een heerlijke vakantie van. Zij moeten al vaak mantelzorgen maar dit wordt tijdens de vakantie overgenomen door vrijwilligers van BrabantZorg Reizen. Deze mantelzorgers kunnen meegenieten van vakantie, eventueel samen weer een kamer delen en in elk geval 24 uur bij elkaar zijn. Het wordt als zeer waardevol ervaren. Tijdens de vakantie staat persoonlijke aandacht centraal, zijn rustpunten erg belangrijk en kunnen we steeds waar nodig het programma aanpassen aan de situatie. Er gaan verzorgenden mee vanuit BrabantZorg die ervaring hebben met de zorg voor Alzheimerpatiënten. De locatie ligt in ons werkgebied en biedt een weids uitzicht. Er zijn ook mooie kleine excursies te maken in de omgeving.

16

Onderstaand een foto impressie van afgelopen jaar, ondersteund met de spontane reacties die wij van de vakantiegangers mochten ontvangen. 

Wat worden we toch in de watten gelegd



Ik heb heerlijk kunnen eten, ondanks mijn dieet van gemalen voeding



Wat was het gezellig zo samen, samen zingen en van de muziek genieten



Fijn om mijn vriendin zo erg te zien genieten, dat doet mij ook goed



Ze zijn hier van de verwenservice, ik ga volgend jaar weer!



Lekker buiten op de veranda zitten en kijken naar de koeien, dat vond ik mooi



We zijn ook met de boot op de Maas gaan varen, heel mooi was dat



Gewoon samen in het zonnetje op een terras aan de koffie met appeltaart, dat is vakantie !

Deze midweken worden georganiseerd van 9 - 13 mei of van 5 – 9 september 2016! In de gids die eind december uitkomt kunt u dit nog allemaal nalezen en daarin zit ook een inschrijfformulier.

17

Ingekomen post Beste allemaal, Graag wil ik jullie even mee terug nemen naar 1 oktober jl. Op deze dag mooie zonnige dag is onze wens in vervulling gegaan. Wij wilden al zo lang dat onze woning een huiselijkere uitstraling kreeg. En dan met name de gang; fris, rustig, gezellig en warm. Onze acht bewoners wonen hier en daarom verdiende het een opknapbeurt. En dat is gelukt! Graag wil ik dat met jullie delen. Begin dit jaar zag ik een oproepje van bedrijf Reynaers Aluminium. Deze waren op zoek naar een maatschappelijk onderbouwd project dat ze konden steunen. We hebben contact gezocht, en we werden gehoord! Samen met hen zijn we aan de voorbereiding begonnen. En het zat ons mee. GAMMA Veghel sponsorde materiaal en ook INTRATUIN Veghel hielp mee, door ons tegemoet te komen. En zo gebeurde het dat een geweldig team van 12 enthousiaste medewerkers van Reynaers Aluminium ineens hard aan het werk waren in ons huis.

Er werd super hard gewerkt. Er werd afgeplakt, geschilderd en schoongemaakt. En echt waar, het was zelfs zo'n megagoed klusteam dat ze besloten door te pakken naar de huiskamer. Kosten noch moeite werden bespaard. Om 16.00 uur was er niks meer te zien van wat er de afgelopen 8 uur plaatsvond. Nou ja, niks.......zie hieronder het uiteindelijke resultaat!! De cliënten zijn een dagje op pad geweest zodat er rustig geklust kon worden. Zie de foto’s hiernaast.

18

Lions concert Op zaterdag 5 september ging een selekt gezelschap op uitnodiging van de LIONS naar het provinciehuis in Den Bosch. Hier was die middag een prachtig concert georganiseerd. Voor ons speelde het Philharmonie Zuidnederland o.l.v. dirigent Peter Biloen i.s.m. solist Jan Oppelaar (winnaar van het prinses Christinaconcours 2015) op cello. Vrijwilliger Ton Verbakel zorgde er voor dat wij door de stromende regen veilig bij het concert arriveerden. Samen genoten we van het 2 uur durende concert. Muziek van Dvorak, Tsjaikovski, Smetana, Boieldieu, Saint-Saens vulde de hal van het provinciehuis. Het was een middag vol prachtige muziek. We hebben volop genoten. Dank aan de LIONSclub zuid-nederland voor de uitnodiging, Vrienden van de Watersteeg en vrijwilliger Ton die het vervoer mogelijk gemaakt hebben. Namens het gezelschap, Martine van Gool - van der Velden

19

Ingekomen post Slapen bij Oma. Ik ben Hanna Jansen . Ik ben 6 jaar oud en ik heb bij oma geslapen. Mijn oma zit in de Watersteeg. Ze kan niks met haar linker arm en been. Maandag avond heeft opa eerst oma mee naar bed gebracht. Toen oma in bed lag hebben ze er een bedje bij gezet voor mij. We hebben samen gezellig gekletst oma en ik. Heb samen met oma tv gekeken en zijn toen gaan slapen (heel laat). Zuster Sjan is nog wezen kijken of we goed in bed lagen. Ik ben niet wakker geweest van de andere mensen en we hebben geslapen tot de zuster ons kwam wekken. Oma en ik waren toen al wakker. Ik heb mijn eigen verzorgd en toen kwamen de zusters Leonie en Gerdien voor oma zorgen. Ik heb in de huiskamer gewacht en toen samen met oma een boterham gegeten. We zijn naar het handwerken geweest en daar heb ik zitten kleuren. Het was kei gaaf om bij oma te logeren. Hanna Jansen.

20

Medewerker aan het woord Mijn naam is Laura van de Nieuwenhuizen en ik ben 20 jaar. Een aantal jaar geleden ben ik bij de Watersteeg begonnen in de horeca. Hier werkte ik vaak ’s avonds: ik dekte de tafels in, voorzag de gasten van een maaltijd en ruimde daarna alles op. Het leuke hier van vond ik dat ik kennis maakte met veel verschillende mensen met verschillende ziektebeelden. Omdat ik dit zo interessant vond besloot ik om verpleegkunde te gaan studeren. Ik ben toen begonnen aan de opleiding verpleegkunde niveau 4 op ROC de Leijgraaf in Veghel. Door gebrek aan stageplekken heb ik in het eerste leerjaar van mijn opleiding geen stage kunnen lopen. Dit vond ik erg jammer. Wel hadden we een alternatief programma: we mochten vrijwilligerswerk komen doen in de Watersteeg. Dit hield in dat mijn klasgenoten en ik mee hielpen bij activiteiten en bij het begeleiden van cliënten. Zo zag ik toch verschillende doelgroepen en herkende ik theorie die ik op school heb gehad. Omdat ik toch graag wat ervaring op wilde doen heb ik gevraagd of ik vakantiewerk kon doen op Revalidatie, dit kon. Zo ben ik op Revalidatie terecht gekomen, waar ik naast mijn studie nog steeds werkzaam ben. In het tweede leerjaar van mijn opleiding heb ik twee stages van drie maanden achter elkaar gehad. De eerste was bij dementerenden en de tweede was in de geestelijke gezondheidszorg. Inmiddels zit ik in leerjaar drie. Dit leerjaar ben ik begonnen met drie maanden stage in de Watersteeg op Boomgaard 6. Dit is een afdeling voor dementerenden. Vandaag, 25 november, is mijn laatste werkdag. Als ik terug kijk op deze drie maanden kan ik zeggen dat ik het hier erg naar mijn zin gehad heb. Ik heb erg veel bijgeleerd, niet alleen over de zorg maar ook over de coördinerende taken die er bij horen. Zo heb ik een compleet beeld van wat werken op deze afdeling inhoudt. Verder heb ik fijn gewerkt met de collega’s; dit is het leukste team van de Watersteeg J. Ik wil ze nogmaals heel erg bedanken voor de fijne tijd die ik op Boomgaard 6 gehad heb, ik zal er nog vaak aan terug denken. Dit was mijn verhaal, Liefs Laura

21

De heer en mevrouw van Helvoort— Goorts— oktober 2015

Inspiratie Generatie

Door Inez van Essen—Holtkamp

Vandaag maak ik kennis met de heer en mevrouw van Helvoort. Zij nemen mij mee in hun reis door de tijd, want de heer van Helvoort (Toon) is 91 jaar en mevrouw van Helvoort (Nella) is 89 jaar. Zij wonen sinds 2010 in de Watersteeg. Zij vertellen over vroeger en staan soms stil bij de veranderingen die zij hebben doorgemaakt.

Een zelfvoorzienende boer met een paar koeien, varkens, kippen en een groentetuin

Oorlog

Toon is een zelfvoorzienende boer geweest, daardoor was er altijd genoeg te eten. Als er een varken werd geslacht at men bijna alles van het varken op. Vooral de dikke witte speklaag vonden ze erg lekker. Het varken werd in delen gesneden, gepekeld (in een zoutbad gelegd) en verdeeld over wekflessen. Auto’s en wegen waren er niet dus als er nieuwe varkens gekocht werden ging Toon op zijn bakfiets naar Uden met voorop een eierkist. In de kist nam hij zijn nieuwe aanwinst mee naar huis. De koeien werden in de Brabant Hallen van Den Bosch gekocht. Iedere woensdag werd daar vee verhandeld.

De heer van Helvoort was 16 jaar toen de oorlog uitbrak. Hij vertelt dat hij niet veel van de oorlog heeft meegekregen, want Toon dook onder bij zijn zus. Toon vond de oorlog een spannende tijd, soms kwamen er mensen lopend of fietsend vanuit Rotterdam of Tiel om iets eetbaars te kopen. De verhalen die zij meebrachten waren momenten waarop zij iets van de oorlog meekregen. Op het platteland kregen zij weinig mee van de oorlog, want de berichtgeving was slecht en anders dan in deze tijd. Er kwam weinig of helemaal geen nieuws via de radio of de krant. Ze moesten het doen met de verhalen die zij hoorden. Toen de oorlog was afgelopen en duidelijk werd wat er zich had afgespeeld begrepen zij pas de omvang van de oorlog. Met een fotoalbum in de hand worden herinneringen opgehaald. Op een zwart-wit foto zijn overvliegende bommenwerpers te zien. Vanuit vliegveld Eindhoven waren de bommenwerpers opgestegen om naar Dresden in Duitsland te vliegen. Ze herinneren zich nog het zware ronkende geluid die de vliegtuigen maakten. Verkering Toen Toon en Nella verkering kregen zagen zij elkaar alleen op woensdag en zondag. Dat waren de enige twee dagen waarop Toon zijn meisje mocht zien.

22

Iedere woensdag, vaste prik, moest Toon eerst een kaartje leggen met zijn schoonvader en schoonbroers. Dat kaarten is Toon zijn leven lang blijven doen, want nog altijd legt hij, óók in de Watersteeg, met veel plezier een kaartje.

Naast kleren maken maakte zij ook geborduurde schilderijen, 3-D schilderijen en handgemaakte poppen. Twee poppen vallen op...

Gezin Nadat ze getrouwd waren kregen ze zeven kinderen. Vijf dochters en twee zonen. Een van de dochters is met een boer getrouwd, en een kleindochter heeft een koeienbedrijf met een melkcarousel. Deze melkt 50 koeien tegelijk. Toon vertelt dat hij vroeger met de hand moest melken, maar toen hij zijn eerste elektrische melkmachine had aangeschaft was dat heel bijzonder. Hij had 10 koeien en melkte ze een voor een.

Zij zijn aangekleed met de stof van haar eigen bruidsjurk, en restjes stof van het trouwpak van Toon. Ook heeft de pop een echte Brabantse muts.

Nadat de kinderen de deur uit waren werd het tijd om samen de wereld te verkennen. Toon en Nella gingen een paar keer naar Canada, Lourdes en Duitsland.

Creativiteit zit in Nella’s familie want haar broer maakte voor zijn inwijding als priester een Mariabeeld voor het kapelletje dat hij cadeau kreeg van de leefgemeenschap in Mariaheide. Ook Nella kreeg een eigen Mariabeeld van haar broer. Deze staat bij hun in de woonkamer.

Boerenbruidspaar Een paar jaar geleden werden Toon en Nella gevraagd om met de Carnaval het boerenbruidspaar te zijn. Die kans lieten zij niet aan zich voorbijgaan. Alle kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen kwamen verkleed als boeren en boerinnen dit feest meevieren. Creatief

Vogels verzorgen

Mevrouw van Helvoort maakte vroeger alle kleding voor de kinderen zelf. Dat vond zij leuk om te doen. Nog altijd is zij heel handig. Tot een paar jaar geleden had zij nog een naaimachine.

Toon miste aanvankelijk zijn tuin en dieren, daarom besloot hij de vogels van de Watersteeg te gaan verzorgen. Ook legt hij nog altijd met veel plezier een kaartje. Ik wil de heer en mevrouw van Helvoort bedanken voor dit bijzondere interview. Inez

23

Mevrouw Maudy Makily

Inspiratie Generatie

dd. oktober 2015 door Inez van Essen

Vandaag heb ik een bijzondere ontmoeting met Maudy Makily (84 jaar) en haar zoon Leon (63 jaar). Maudy woont sinds 2009 in Veghel, waarvan inmiddels anderhalf jaar op de Houtwal 6 van de Watersteeg. Geboren in Indonesië Door de verhalen die zij en haar zoon vertellen gaan we terug in de tijd en hebben we het over de geschiedenis van Nederland en Indonesië. Maudy is geboren in Indonesië. Zij heeft twee broers en een oudere zus. Haar zus is overleden aan kanker. Haar oudste broer is naar Amerika verhuisd en ook overleden. Haar andere broer woont in Haarlem en heeft ook dementie. Maudy heeft een westerse opvoeding gehad. Ze spreekt bijna geen woord Maleis of Indonesisch. Ze is opgevoed door een ‘Baboe’, een dienstmeisje. Haar man sprak wel Maleis, maar wilde absoluut niet dat er thuis Maleis gesproken werd. Hij zei altijd;

‘Je bent Nederlander en als Nederlander gedraag en kleed je je Nederlands en spreek je Nederlands’. KNIL Haar man werkte bij de KNIL, het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. Het Nederlandse koloniale leger was een huurleger, dat officieel heeft bestaan van 1830 tot 1950. Het leger bestond uitsluitend uit beroepsmilitairen. Eind jaren ‘40 (na de KNIL periode) kwamen veel Indische families / gezinnen naar Nederland toe omdat Indonesië onafhankelijk werd. Via Bergen aan Zee kwamen Maudy en haar man in Nederland aan. Daar hebben zij een half jaar gewoond, waarna zij naar Haarlem verhuisden. Velen hadden de Jappenkampen en politionele acties meegemaakt, waardoor ieder zijn eigen verhaal meenam.

24

Indische gezinnen Gelukkig waren er ook mooie momenten want in 1952 werd Leon haar oudste zoon geboren. Het gezin verhuisde naar Den Bosch, omdat haar man een baan bij de Koninklijke Landmacht kreeg. Daar werd haar jongste zoon André geboren. Ze kwamen in de buurt van de kazerne te wonen, in de wijk Deuteren / West. Hier woonden meer Indische gezinnen. Wat de vader van Leon had meegemaakt tijdens de oorlog en politionele acties had zijn uitwerking op zijn gedrag. Leon kan zich herinneren dat er met de harde hand werd opgevoed. De straffen die hij kreeg waren soms hard en vreemd, maar later begreep Leon waarom hij de vader was die hij was. Toen Leon zijn geschiedenis begreep kreeg hij meer begrip voor zijn vader.

Veghel André, de jongste zoon is op vijftig jarige leeftijd plotseling overleden aan een hartstilstand. Hij woonde met zijn gezin in Rosmalen. Toen Maudy zes jaar geleden aangaf dat zij graag in Veghel wilde komen wonen kreeg zij een huis aan de Peppelhof. Zij heeft daar vier jaar gewoond, maar anderhalf jaar geleden ging het opeens slecht met Maudy. Zij begon dingen te vergeten, en dat proces ging heel snel. Na verschillende onderzoeken werd de diagnose dementie gesteld.

Leon vertelt dat het karakter van zijn vader in de loop der jaren veranderde, hij werd aardiger en toegankelijker.

Beroepsmilitair Leon is beroepsmilitair geworden en heeft verschillende functies gehad. Hij is getrouwd en heeft twee dochters. Inmiddels is hij ook opa van vier kleinkinderen. Als ik hem vraag of hij benieuwd is naar de roots van zijn ouders vertelt hij dat hij eigenlijk toch wel graag eens naar het geboorteland van zijn ouders zou willen gaan.

Zijn moeder bracht in die tijd de rust in huis, maar ondanks alles gingen zijn ouders in 1972 scheiden. Leon trok daarna een tijdlang veel met zijn moeder op. Goede herinneringen Toen Leon zelf kinderen kreeg, en zijn vader zag veranderen in een hele aardige opa die genoot van zijn kleinkinderen, wist hij dat het goed was. Leon vond het mooi als zijn kinderen zaten te luisteren naar de verhalen van hun opa over Indonesië en vroeger. Het contact tussen zijn ouders is uiteindelijk verbeterd. Zijn vader is in 1990 overleden.

Ik wil Maudy en Leon bedanken voor het delen van hun levensverhaal. Inez

Maudy heeft zich altijd heel verbonden gevoeld met de pastorie. Zij hielp veel mee in de kerk, zoals tijdens de diensten van doop, mis of sterfgeval. Daarnaast hielp zij in de huishouding. Ook is zij gediplomeerd Costumière, Tailleuse en Coupeuse. Toen ze op de Peppelhof woonde maakte zij al haar jurken en rokken nog zelf.

25

Seizoenen DE NEDERLANDSE TAAL IS MOEILIJK TE LEREN

Dus: kwam ik u roepen, dan zeg ik “ik riep”

Men spreekt van een lot, en verschillende loten,

Alweer mis, m’n beste. Maar u weet beslist,

Maar het meervoud van pot, is natuurlijk geen poten. Zo zegt men ook altijd een vat en twee vaten, Maar zult u ook zeggen: een kat en twee katen? Laatst ging ik vliegen, dus zeg ik : “ik vloog”. Maar zeg nou bij wiegen beslist niet, “ ik woog”, Want woog is nog altijd afkomstig van wegen, Maar is dan “ik vaag” een vervoeging van vegen?

Nu denkt u: van snoepen, dan wordt dan “ik sniep”? Dat ried komt van raden, ik denk dat u ’t wist. Komt bied dan van baden? Welnee, dat wordt bood. En toch volgt na wieden beslist niet “ik wood”. “ik gaf” hoort bij geven, maar “ik laf” niet bij leven. Dat is bijna zo dom als “ik waf” hoort bij weven. Zo zegt men: wij drinken en hebben gedronken. Maar echt niet: wij hinken en hebben gehonken.

Wat hoort er bij zoeken? Jazeker, ik zocht,

’t Is moeilijk, maar weet u: van weten komt wist,

Dus zegt u bij vloeken dus logisch: “Ik vlocht”.

maar hoort bij vergeten nou logisch vergist?

Welnee, beste mensen, want ik vlocht komt van vlechten. En toch is “ik hocht” niet afkomstig van hechten. Bij lopen hoort liep, maar bij kopen geen kiep

Juist niet, zult u zeggen, dat komt van vergissen. En wat is nu goed? U moet zelf maar beslissen: Hoort bij slaan nu: “ik sloeg, ik slig of ik slond”?

En evenmin zegt men bij slopen, “ik sliep”.

Want bij gaan hoort: “ik ging”, niet “ik goeg of ik gond”.

Want sliep moet u weten, dat komt weer van slapen.

En noemt u een mannetjes rat nu een rater?

Maar fout is natuurlijk “ik riep” bij het rapen. Want riep komt van roepen. Ik hoop dat u dat weet

Dat geld alleen bij een kat en een kater!!!! U ziet, onze taal beste dames en heren, is zoals ik al zei, best moeilijk te leren!!

En dat u die kronkels beslist niet vergeet.

26

Seizoenen Moppentrommel Harry’s vrouw had een nieuwe lijn van dure cosmetische producten gekocht, die garandeerde dat het er haar jaren jonger uit zou laten zien. Na een langdurige zit achter de spiegel terwijl ze haar nieuwe make-up op deed, vroeg ze: “Schatje, zeg eens eerlijk, hoe oud zou je denken dat ik nu ben?” Terwijl hij haar nauwkeurig van top tot teen bekeek, antwoordde hij: “Kijkend naar je huid, twintig; je haar, achttien; en je figuur, vijfentwintig.” “Oh, jij vleier toch!” dweepte ze. “Hey, wacht eens eventjes!” onderbrak Harry haar, “Ik heb ze nog niet bij elkaar opgeteld.”

Overpeinzingen Het kan nooit zo donker zijn of het wordt weer licht. Vecht voor je geluk of tegen eenzaamheid. Het leven is eigenlijk niet kort, het is de tijd die zo vlug voorbijgaat. Ook de dag van vandaag kun je vieren. Men hoeft niet perfect te zijn; doe gewoon je best zonder te forceren. Geen mensen zijn zo leeg, als zij die vol zijn van zichzelf. In het leven en in de kunst moet men elke dag opnieuw beginnen. Eerst is de wereld groot Je kunt er reizen tot en met Maar heel dicht bij de dood Is hij niet groter dan een bed. Waarop wij allen hopen Dan gaat er, als je je ogen sluit, Een nieuwe wereld voor je open. (Toon Hermans)

27

Seizoenen Heden tegen de jaren 40-50-60!!! Wij zijn spruiten uit liefde gemaakt, meestal in het donker of met het licht uit…. geboren in de jaren 1940-1960, of sommigen (die nog taaier zijn, iets vroeger) Wij waren de sterken uit de jaren ’40, ’50 en ‘60 Vooreerst hebben wij een normale geboorte overleefd, met moeders die rookten, en of dronken gedurende hun zwangerschap. Zij namen aspirines, aten vinaigrettesaus, mayonaise en desserts, en zij werden niet getest op suikerziekte of cholesterol. En na dat trauma werden wij op onze buik te slapen gelegd in kinderbedden, geverfd met mooie blinkende loodverf. Er waren geen kindersloten op de deuren en als wij een fiets reden hadden we basketbalpetten op en geen helmen. Als baby of kind reden we mee op de schoot van moeder. In auto’s zonder gordels, noch kinderstoelen of opblaasbare kussens. In de bak van een camionette zitten, of op het paard van boer Zutter op een zonnige dag, was altijd een belevenis, en iets heel speciaals. Wij dronken putwater of water uit de kraan. En geen water uit een plastic fles. Wij aten taartjes, wit brood en echte boter, spek met eieren. En beukennootjes en walnoten die al op de grond lagen Wij dronken warme chocolademelk met echte suiker erin. Wij hadden geen last van obesitas. WAAROM??? OMDAT WIJ STEEDS BUITEN SPEELDEN!!!!

Wij verlieten de woning ’s morgens vroeg om naar school te

fietsen

(er waren toen geen moeders die ons met de auto konden brengen) of om heel de dag te spelen in de frisse lucht en dit op voorwaarde dat we ’s avonds bij donker thuis waren (of als de straatverlichting aan was). Onze ouders wisten helemaal niet waar we uithingen, we hadden geen gsm, maar hadden ook Dutroux nog niet meegemaakt.

En wat waren we gelukkig

28

Seizoenen We hadden ‘vuile kleren om mee te spelen’ en schone kleren om mee op bezoek te gaan. Wij hadden uren nodig, om ons speelgerief zelf te maken. Wij hadden geen Playstations, Nintendos, X-box, iPod enz Geen stereoketens! Voor 18 uur keek je alleen naar het ‘testbeeld’. Er waren geen computers of internet. WIJ HADDEN NOG VRIENDEN. En wij gingen naar buiten om met hen te spelen, wij vielen uit bomen, sneden ons, braken af en toe een arm, been of een tand. Wij gingen appels en peren ‘plukken’, er waren daar geen gerechtelijke vervolgingen voor, om iemand daarvoor de schuld te geven. Als we dan toch gepakt werden, dan kregen we een pak slaag en thuis hielden we wijselijk onze mond. Wij kregen voor onze 12e verjaardag een grote fiets, speelden met stokken als degen, een deksel van de vuilnisbak als schild, katapulten, slingers, boog en rieten pijlen met vooraan een grote nagel……. We maakten van oude messen goede werpmessen en oefenden op een boomstam, of een oude vogelpikdoel uit het café. Ondanks dat men ons vertelde dat wij onze ogen konden verliezen of ons gingen kwetsen met die dingen hebben wij dat allemaal overleefd. Wij reden met de fiets of gingen te voet tot aan de woning van een vriend en gingen gewoon langs achter binnen, wij waren er van harte welkom en schoven soms mee aan tafel voor het middagmaal. Het idee dat onze ouders ons uit de gevangenis dienden te halen, was absurd, dat bestond gewoon niet. Zij waren MET en VOOR de wet, en MET de LERAREN. Als we op school straf kregen, kregen we thuis nog eens extra straf erbij!! Onze generaties hebben nog enkele van de beste ondernemers, denkers en uitvinders van alle tijden en van de hele wereld voortgebracht. Deze jaren brachten een explosie van nieuwigheden en nieuwe ideeën. Wij hadden de vrijheid om te proberen, de schrik voor het falen, het succes en de verantwoordelijkheid die ermee gepaard ging. Wij hebben geleerd om dat te beheersen en om daarmee om te gaan. Als u een van hen bent? PROFICIAT!! Misschien wilt u delen met anderen die het geluk hebben gehad groot te worden voordat de advocaten en politici alles kwamen regelen en reglementeren. Wat was het leven mooi, simpel en helder. Soms wat ruw en klaar en duidelijk maar met regels.

29

Recept Echte Duitse reibekuchen (aardappelkoekjes) zoals mijn Duitse oma ze vroeger maakte! Mijn moeder bakte ze later natuurlijk weer voor ons en tegenwoordig weer voor mijn dochter. Een heerlijke traditie die ik met liefde in ere houd! Voor mij horen reibekuchen onherroepelijk bij de kerst. Ik kan namelijk geen kerstmarkt overlopen zonder deze verrukkelijke lekkernij te verorberen. In Duitsland eten ze de reibekuchen met stroop of appelmoes. Mijn voorkeur gaat beslist uit naar stroop!

Ingrediënten voor 4 personen 2 kilo kruimige aardappels 2 eieren 2 grote uien 4 à 5 eetlepels bloem zout en peper zonnebloemolie, arachideolie of vloeibare bak en braad

Verder nodig keukenmachine of rasp

Bereiding Schil de aardappels en uien. Spoel de aardappels af en dep ze goed droog. Rasp de aardappels en ui met een middelgrote rasp (mijn moeder gebruikt overigens een fijne rasp) in de keukenmachine en doe ze daarna in een kom. De aardappels laten behoorlijk wat vocht los. Het meeste vocht giet ik altijd uit de kom zodat je de reibekuchen makkelijker krokant kunt bakken. Voeg de eieren, bloem en zout en peper toe en meng goed door elkaar.

30

Verhit nu een ruime koekenpan of braadpan en voeg de olie toe. Schep met 2 eetlepels 3 bergjes aardappelmengsel in de pan en druk ze plat tot 3 ronde koeken Bak beide kanten op middelhoog vuur knapperig en goudbruin. Laat uitlekken op keukenpapier en serveer met appelmoes en stroop.

Tip! Voor degenen die gaan gourmetten is dit een heerlijk gerecht om erbij te zetten in schaaltjes. Iedereen kan dan zelf zijn eigen reibekuchen bakken bovenop de plaat (mijn voorkeur) of in het pannetje onder. Eet smakelijk!

31

Recept Stoofvlees van Belgische chef-kok Peter Dit is het meest verrukkelijke recept voor stoofvlees dat ik tot nu toe geproefd heb. De dikke rib wordt boterzacht door het lange stoven in de zelfgemaakte runderfond en het bier. Het smaakt inderdaad Meesterlijk! Wij hebben alleen de varkenswangen vervangen door dikke rib. Hoofdgerecht voor 4 personen Ingrediënten 2 kg dikke rib of varkenswangen, in middelgrote stukken gesneden 150 gram ongezouten boter 2 el olijfolie 2 fijngesneden uien 2 el bloem 2 teentjes geplette knoflook takjes tijm 2 blaadjes laurier 2 sneetjes witbrood 2 el scherpe mosterd 1 flesje donker Trappistenbier 400 ml bruine fond pot peper en zout

32

Bereiding Verwijder het vlies en overtollige vet van het vlees en kruid met peper en zout. Doe de olijfolie samen met de helft van de boter in een stoofpan en kleur het vlees aan beide kanten. Haal het vlees uit de pan en houd warm. Vang het vocht (jus) van het vlees op en zet apart. Giet het vet uit de pan, smelt de overblijvende boter in dezelfde pan en stoof hierin de ui. Doe het vlees erbij, maar houd de jus nog even apart. Voeg de bloem toe, roer goed om, en doe de knoflook, tijm en laurier erbij. Besmeer de sneetjes brood met de mosterd en leg ze, met de mosterdkant op het vlees, in de pan. Giet het bier en de overgebleven jus van het vlees erbij. Voeg de fond toe, en doe de deksel op de pan. Voor de varkenswangen kook je alles in ca. 1,5 uur op een matig vuur mooi zacht. Wanneer je dikke riblappen gebruikt stoof je alles op een sudderpit in ca. 3 uur zacht. Haal het deksel van de pan en laat de stoverij inkoken tot de gewenste dikte. Breng indien nodig verder op smaak met peper en zout. Lekker met frieten.

33

Wist je dat ... Wist je dat we nog steeds ondersteuning bij ’t Steegje kunnen gebruiken? Wist je dat dit jaar de taarten nog mooier waren en het nog drukker was tijdens de Verwendag?! Wist je dat er al heel veel huizen ‘opgepimpt’ zijn met muurschilderingen, behangprints en nog veel meer….? Wist je dat de teammanagers Watersteeg en Simeonshof rouleren en dat de teams per 18 januari 2016 aangestuurd worden door: Annie van Oorschot

Houtwal 1&3, Houtwal 6&8, team nachtdienst

Marsha Reurink

Houtwal 2&4, Boomgaard 2&4, team zwerfdienst

Gonnie van Vugt

Boomgaard 6&8, Vogelven 2&4, Vogelven 6

Jeannette Goossens

regionaal verpleegkundig team en Thuiszorg

Jurgen van Ommen Van Guijlik

Horeca & Facilitair Watersteeg en Simeonshof

Peggy Driessen

Simeonshof Erp

Wist je dat Andries Heusen bedankt wordt voor het vormgeven van ‘t Steegje en het contact met de drukken. Hij stopt er mee. BEDANKT!

Overpeinzingen Mama is het woord, waar het leven mee begint, Mama is het woord, dat hoort bij ieder kind. Een woord om zacht te zeggen, niet uit te schreeuwen, Het hoeft niets uit te leggen en gaat door alle eeuwen. Mama is het woord, waar de mensheid mee begint, Mama is een ander woord voor LIEFDE. (Toon Hermans, uit Ik heb je lief)

34

35

Cliëntenvertrouwenspersoon De kracht van verhalen De veranderingen in de zorg en de gevolgen die dat heeft voor dit werk is een belangrijk actueel thema. Professionals, mantelzorgers en de zorgvragers hebben elkaar meer dan ooit nodig. Door elkaar op te zoeken en verwachtingen te delen kunnen samen de mogelijkheden en onmogelijkheden worden besproken. In onze westerse maatschappij is er met betrekking tot ouderen een beeld gecreëerd van verlies en verval. Veel mensen hebben een negatief beeld bij ‘ouder worden’ en denken aan achteruitgang van lichaamsfuncties, verlies op het gebied van intelligentie, vermindering van sociale contacten. Naast de negatieve beeldvorming m.b.t. oud worden merken veel ouderen ook dat ze moeite hebben om de wereld om hen heen bij te houden. Alles rondom hen heen is sneller, maar het handelings- en denktempo van ouderen vraagt nu eenmaal meer tijd. Dit wordt door de maatschappij niet altijd geaccepteerd en leidt tot onbegrip, soms zelfs buitensluiting. Iets nieuws doen of naar buiten gaan levert voor een aantal ouderen vaak meer stress op dan vroeger. Juist het gevoel van nog betrokken zijn en genegenheid krijgen, zorgen voor het vergroten en verrijken van ons mens zijn. Jammer genoeg staan wij in onze westerse maatschappij veel minder stil bij de kennis en talenten die ouderen nog in zich hebben. We zien vaak wat er niet is, maar niet wat er wél is. Hoe anders is dit met vroeger, toen de oudere juist als de wijzere mens werd gezien, die met levenservaring naar de werkelijkheid kan kijken en zich niet laat leiden door de waan van de dag. Gezegden als ‘hoe ouder, hoe wijzer’ of ‘wijsheid groeit met het klimmen der jaren’ waren jarenlang voor iedereen een vanzelfsprekendheid. Helaas zijn veel ouderen door de snelle ontwikkelingen van internet, smartphones enz. maatschappelijk op achterstand gezet. Daarnaast is de kwaliteit en de diepgang van veel communicatie vaak erg mager. Als we meer tijd en aandacht zouden hebben om met elkaar te praten, zouden we ook veel meer waardevolle gesprekken met mensen om ons heen kunnen hebben. Juist dan zouden we ook prachtige ervaringsverhalen van ouderen kunnen beluisteren en dat zou wederzijds voordeel kunnen opleveren.

36

Veel ouderen zijn opgevoed met bepaalde tradities, gebruiken, regels en verhalen over hoe het leven geleefd moest worden. Maar toch hebben zij ook de vrijheid gevonden om hun weg te kiezen, uit te vinden welke manier van leven bij hen past en zijn zij in staat geweest om goede keuzes te maken. Ze hebben door de jaren heen zoveel levenswijsheid opgedaan, die door anderen nog ontdekt moet worden. Door open te staan voor het verhaal van die ander kan een verscheidenheid aan levenswijzen ontdekt worden en kan dat van die ander begrepen en geaccepteerd worden. Het kan ons nieuwe waarden opleveren en de ander het gevoel geven van betekenis te zijn. In dialoog blijven is soms een kunst, want iedereen heeft een eigen manier van doen. Daar doorheen kijken is soms moeilijk, maar zonder moed bereikt niemand iets: “tijd is de grondstof van het leven en alles in het leven heeft aandacht en inspanning nodig”. Het opschrijven en in beeld brengen van de verhalen uit het leven in b.v. een levensboek kan helpen om de brug te slaan tussen alle partijen in de zorg. Op die manier kunnen verhalen op gang komen en kan er betere, waardevollere en passendere zorg aan mensen geboden worden. Passende zorg die bijdraagt aan een goed leven om ook in de herfst van je leven, levensvreugde te kunnen ervaren en die een verrijking kan zijn voor degene die zorgt.

Frits Sanders Cliёntenvertrouwenspersoon 06-23 08 77 94 0413-367660

37

Geestelijke zorg Terugblikken en vooruitzien Terugblikken en vooruitzien. Het is wat we als mens doen. Zo kun je bijvoorbeeld ’s ochtends opstaan en terugblikken op wat er de vorige dag is gebeurd. Maar je kunt ook vooruitzien naar de toekomst, naar iets wat je nog tegoed hebt, naar wat er aankomt. In dit stukje doe ik het alle twee: ik blik terug op de herdenkingsdiensten en Kerstmis én ik zie alvast een beetje vooruit naar het nieuwe jaar. Herdenkingsdiensten Op meerdere momenten herdachten wij overleden dierbaren. In april en oktober deden we dat samen met familie. In de grote zaal stond een tafel, met daarop prachtige rozen. Aan die rozen hingen houten blaadjes, afkomstig van de boom in de stilteruimte, met daarop onder meer de naam van de overledene. We lazen gedichten en andere teksten voor en er werden mooie liedjes gezongen, waaronder ‘De roos’ en ‘Ich liebe dich’. Het hardop noemen van de namen van hen die in dit huis hebben gewoond en die het afgelopen jaar zijn gestorven vond ik indrukwekkend. Ook het aansteken van lichtjes voor hen raakte me. Na afloop van de bijeenkomst hebben we met elkaar gepraat, onder het genot van een kopje koffie of thee en iets lekkers.

Op zaterdag 7 november, in de liturgische viering van die ochtend, hebben we eveneens stilgestaan bij overleden dierbaren. Dit keer samen met bewoners, familie, medewerkers, vrijwilligers en andere belangstellenden. Simone Kniest en Marianne Sijbers-Smits, die beiden bij BrabantZorg hebben gewerkt, zijn bij naam genoemd. Maar ook andere overledenen werden herdacht, hardop en in de stilte van ons hart. Isabel Allende schreef, n.a.v. het overlijden van haar dochter: ‘Mensen sterven alleen als we ze vergeten. Maar als je aan me blijft denken, als je over me blijft praten, dan zal ik voor altijd bij je zijn’. En zo is het!

38

Kerstmis Kerstmis is een mooi feest. Dit mooie zit hem in veel dingen. Zo is er de kerstboom, die we prachtig versieren met ballen, slingers en lichtjes. Er is de kerststal, met daarin Jozef en Maria, de herders en hun schaapjes, de ezel en de os, de drie koningen en – niet te vergeten natuurlijk – het kindje Jezus. Bij Kerstmis horen ook kerstliedjes, die blij kunnen maken, zoals ‘Midden in de winternacht’. Maar ze kunnen eveneens ontroeren. Neem ‘Stille nacht’ of ‘Er is een roos ontsprongen’. Met Kerstmis eten en drinken wij extra lekker, het liefst samen met dierbaren, we schrijven en ontvangen kerstkaarten of kerstmails en misschien krijgen we zelfs kerstcadeautjes! Kerstmis dóet iets met mensen. Het maakt ons veelal ‘zachter’. Dit ‘zachte’ kan ook lastig of zelfs ronduit moeilijk zijn. Zo is Kerstmis het feest van vrede, maar die is soms ver te zoeken: in de wereld, in onze families, op de plek waar we wonen of werken. Met Kerstmis willen we graag bij geliefden zijn, maar dat is niet altijd mogelijk. Omdat ze in het buitenland wonen, op vakantie gaan, omdat ze zijn gestorven. Hierdoor kunnen we ons erg alleen voelen. Kerstmis is dit alles… en tegelijkertijd is het meer. Bij dit ‘meer’ stonden wij op 24 december uitdrukkelijk stil, in de kerstviering van die avond. We hoorden de woorden van de engel: ‘Heden is u een Redder geboren, Christus de Heer, in de stad van David’. Dat is de diepste betekenis van Kerstmis: God wordt mens, één van ons. Niet omdat Hij dit moet, maar omdat Hij het wil. Want God is liefde en liefde wil delen, wil samenzijn met de ander. Natuurlijk doet God dit op zijn eigen manier. Hij komt niet als een grote koning of machtige president, maar als een kleine en kwetsbare baby die onze zorg en aandacht nodig heeft. Want dáár gaat het om: dat wij zorg en aandacht hebben voor elkaar, hier-en-nu, overal en altijd. 2016 Wanneer u dit Steegje onder ogen krijgt is het 2016. Alweer 2016, want wat gáát de tijd toch snel! Ik hoop dat u fijne feestdagen hebt gehad. Natuurlijk ben ik er ook benieuwd naar of u goede voornemens hebt gemaakt. Ikzelf doe dat meestal niet. Omdat ik me er toch niet aan houd. En omdat je, naar mijn idee, altijd goede voornemens kunt maken. Niet alleen op 1 januari dus. Ik hoop eveneens dat 2016 een mooi jaar voor u wordt. Een jaar waarin wensen worden vervuld en dromen uitkomen, waarin zegen u ten deel valt. En ja, dat we elkaar (ook) in 2016 vaak mogen ontmoeten: in de wandelgangen, bij de koffie, bij een groepsgesprek of andere groepsactiviteit, in de vieringen, … Hartelijke groet, Leonie van der Kruijs Geestelijk verzorger

39

De geschiedenis van Valentijnsdag Priester Valentinus De oorsprong van Valentijnsdag gaat volgens de meeste bronnen terug tot in de 3e eeuw na Christus. In Rome leefde toen een priester genaamd Valentinus. Hij stond bekend om de goede daden die hij deed voor zieken, ouderen en armen. Valentinus genas de blinde pleegdochter van Asterius, stadhouder van Rome. Asterius was hem hier zo dankbaar voor dat hij zich bekeerde tot het Christendom en direct alle christelijke gevangenen vrij liet. Voor keizer Claudius II was dit genoeg reden om op 14 februari 270 Valentinus te laten onthoofden. Sommige bronnen zeggen dat Valentinus werd onthoofd omdat hij in het geheim jonge stellen liet trouwen, iets dat de keizer streng had verboden. Later werd Valentinus heilig verklaard door de kerk en 14 februari werd een feestdag. Met name in Engeland werd het feest veel gevierd. Het was in die tijd niet gewoonlijk om openlijk je liefde aan iemand te uiten, maar op 14 februari werd hierop een uitzondering gemaakt. Iedereen kon dan zijn geliefde ongestraft verrassen met een cadeau of brief.

Vogels, bloemetjes en bijtjes Een hele andere uitleg is dat omstreeks 14 februari de vogels met paren beginnen. Al in de 14 eeuw schreef Geoffrey Chaucer "For this was on seynt Valentynes day, Whan every foul cometh ther to chese his mate" ("want het was op Sint Valentijnsdag, dat elke vogel een partner kiest"). Ook bij mensen zou de 'paringsdrang' op die dag de kop op steken.

Een heidens feest? Er zijn ook bronnen die zeggen dat Valentijnsdag een afgeleide is van het Romeinse Lupercalia feest. Lupercalia werd op 15 (!) februari gevierd ter ere van vruchtbaarheidsgod Lupercus. Voor de Romeinen was dit destijds een belangrijk feest. Het feest werd hoogstwaarschijnlijk gevierd in de buurt van de grotten waar Romulus en Remus, de stichters van Rome, waren opgevoed door wolven. Hier werden volgens het verhaal de namen van ongehuwde jonge vrouwen in een grote kom gegooid. Ongehuwde mannen mochten dan om de beurt een naam trekken. Tijdens het feest waren deze twee jonge mensen dan elkaars partner. Toen in Europa het Christendom opkwam, werd dit heidense feest door de kerk verboden en verving men Lupercalia door Valentijnsdag. Een feit is dat Engelse emigranten Valentijnsdag hebben geïntroduceerd in Amerika. In de Verenigde Staten is de traditie opgepikt door de commercie. Later is het vanuit dit land ook in veel Europese landen een populair feest geworden.

What a difference a date makes Tegenwoordig is 14 februari de dag waarop je (anoniem) iemand kunt verrassen met een leuk cadeau, kaartje of gedicht.

40

Welke zin over de liefde staat hier?

41

42

Ster vouwen

Benodigheden: *gekleurd papier en *lijm Vouw acht vliegertjes net zoals het voorbeeld Plak nu de helft van de bovenste punt steeds op een ander vliegertje. Klaar is je ster.

43

Puzzel

44

45

Horeca en facilitair Horeca & Facilitair U heeft zeker al een keer van Horeca & Facilitair gehoord, maar wat doet deze afdeling allemaal? Met dit artikel geven wij u meer informatie over wat wij allemaal voor u kunnen betekenen als team! Horeca & Facilitair is de afdeling die het verblijf voor bewoners veraangenaamt door de verschillende services die aangeboden worden. Zo bestaat Horeca & Facilitair uit de receptie, de Gasterij met open keuken, wasserij, technische dienst en de huishoudelijke dienst! Een hand vol diensten waar u gebruik van kan maken! De receptionisten verwelkomen iedereen die binnenlopen in De Watersteeg en willen graag helpen met vragen die gesteld worden. De dames achter de receptie hebben veel kennis over wat er reilt en zeilt in De Watersteeg. Dit betekent dan ook dat wanneer zij geen antwoord op een vraag kunnen geven, zij wel weten wie dat wel kan en u in ieder geval verder helpen. Daarnaast kunt u bij de receptie terecht voor het huren van een tv, telefoon, koelkast en laptop, maar ook voor het bestellen van een bloemetje! De receptie is elke werkdag bereikbaar van 08.00 uur tot 16.00 uur. Dus schroom niet om langs te gaan of te bellen naar 0413-362951. De Gasterij bestaat uit het restaurant en het Grand Café. In het restaurant kunnen bewoners en bezoek elke dag genieten van de verse maaltijden die bereid worden in de keuken. Er kan gebruik worden gemaakt van de lunch en/of het diner. Zo zijn er voor de lunch twee verschillende soorten soepen, vers afgebakken broodjes, verschillende soorten beleg en een saladebar! Ook zou er voor de lunch een warme maaltijd besteld kunnen worden. Elke dag is er een ander menu, bestaande uit twee verschillende soorten groenten, twee verschillende soorten vlees en/of vis en twee verschillende soorten aardappelgerechten waar de gasten uit kunnen kiezen. Heeft u dieetwensen? Dan wordt hier uiteraard rekening mee gehouden. Wanneer de bewoner op de afdeling eet, komt een vriendelijke medewerker het eten serveren vanaf een serveerwagen. Wanneer bewoners in het restaurant eten, serveren de gastvrouwen de keuze die de bewoner graag wil eten. Bezoek of familieleden van bewoners zijn ook van harte uitgenodigd om mee te eten!! Reserveren kunt u bij de receptie of de gastvrouw. Er wordt dan een mooi tafeltje voor uw gezelschap gereserveerd.

46

king.

In het Grand Café is er de mogelijkheid om gezellig met familie of kennissen bij te kletsen onder het genot van een heerlijk kopje koffie met een lekkere verse appelflap of Deense strik! Waarbij koffie en thee voor een bewoner gratis zijn. Daarnaast kunt u een boek of een spel pakken uit de kast en heerlijk ontspannen! Ook staat het biljart vrij tot uw beschik-

Voor een verjaardag, een familiefeest, een gezellige high tea of een ander feestje kun je ook terecht in de Gasterij of in een andere ruimte. Samen met u gaan we in overleg om te kijken hoe we uw feestje het beste kunnen invullen, zodat u een onvergetelijke dag krijgt. We beschikken over een groot assortiment aan hapjes en drankjes waarmee we uw feest compleet kunnen maken. Daarnaast kunt u zelf bepalen of u het feest geheel verzorgd wilt hebben of dat u voor selfservice kiest. Het is uw feestje! De wasserij behoort ook tot de afdeling Horeca en Facilitair. De dames van de wasserij beginnen elke morgen met het ophalen van alle was. Deze was wordt gesorteerd, gewassen en gestreken. Alle kledingstukken worden gemerkt met de naam van de bewoner, zodat de juiste kleding weer bij de juiste bewoner terecht komt. Na het strijken en vouwen leggen de dames van de wasserij alle kledingstukken weer keurig, netjes terug in de kast. Bij ons team horen ook de mannen van de technische dienst. Zij zorgen voor de afvalverwerking, het oplossen van storingen en het repareren van dingen die kapot zijn. Ook zorgen zij dat de temperatuur goed is, dat alle verlichting het doet, etc. Tot slot de huishoudelijke dienst. U kent ze wel, die medewerkers die ’s morgens met de schoonmaakwagen rondlopen om heel De Watersteeg spin-en-span te maken. Elke dag staan deze medewerkers vroeg op om alle huisjes schoon te maken inclusief kamers, de kantoren, de Gasterij, de receptie, de gangen, de toiletgroepen en ga zo maar door. Wij gaan er van uit u met dit artikel een indruk te hebben gegeven wat de afdeling Horeca & Facilitair voor u kan betekenen. Heeft u nog meer vragen? Kom gerust langs, wij staan als team graag voor u klaar!

47

WEERSPREUKEN JANUARI Als in januari de muggen zwermen, dan kun je in maart de oren wermen. Als het in januari mistig is, dan wordt de lente fris. Nevels in januari opgestaan, brengt een natte lente aan. Op een milde januari, volgt een gure lente, en een warme zomer. Als de schaatsliefhebbers op St. Sulpitus (29) op de schaats staan, zal het weer in het voorjaar van slag zijn.

FEBRUARI In februari ziet de boer liever een hongerige wolf, dan een man in hemdsmouwen. In februari een muggendans, geeft voor maart een slechte kans. Vliegt de mug in februari, dan huivert men het ganse jaar. Op Romaldus (7) storm en blazen, zal in mei het vee doen grazen. Als het in februari niet sneeuwt, weet dan dat je later, in de zomer van hitte geeuwt.

MAART Danst het lammetje in maart, dan pakt april het bij de staart. Waait de wind in maart te fel, veel fruit verwacht men wel. Maart guur geeft een volle schuur. Wat maart niet wil, dat neemt april. Een koekoeksroep ter helft van maart, is voor de boer een daalder waard.

48

Lezing van Dr. Anneke van der Plaats, arts, sociaal geriater, docent, Boswijk 7 juni 2005 “De wondere wereld van de dementie” Inleiding Mensen met gezonde hersenen kunnen zich los maken van de omgeving, kunnen keuzes maken hoe zich te gedragen in bv vervelende omstandigheden. Hier zit het “denken” tussen. Gezonde hersenen kunnen nog prikkels afweren. Mensen met zieke hersenen kunnen veel minder of niet meer denken, zij kunnen de omgeving niet uitschakelen, er volgt een directe reactie op actie. Zij zijn heel erg afhankelijk van de omgeving. Die omgevingsafhankelijkheid is de leidraad voor het betoog van Anneke.

Omgeving; gunstig en ongunstig De ziekteverschijnselen en gedrag van een dementerende worden veroorzaakt door enerzijds de ziekte en anderzijds door stressfactoren die voortkomen uit de omgeving. De traditionele manier van omgaan met ziekte is “behandelen“, maar veel hersenziektes waaronder dementie zijn niet meer te genezen. Dan wordt de omgevingszorg van het grootste belang.

Er kan sprake zijn van een gunstige en een ongunstige omgeving. In een gunstige omgeving zie je de ziekteverschijnselen verminderen en de bewoner beter functioneren. In een ongunstige omgeving verergeren de ziekteverschijnselen en functioneert de bewoner slechter.

Wat is gunstig > VEILIG is gunstig. Wat is veilig: LANGZAAM

Het kost de zieke hersenen veel moeite om te begrijpen wat er gebeurt. Rustig ‘invoegen’, niet plotseling in het gezichtsveld komen. Meer met gebaren als met woorden. GEEN DWANG, GEEN OVERMACHT

De zieke hersenen ervaren wel dat er een opdracht is, maar ze begrijpen niet wat er van ze verwacht wordt. Of de zieke hersenen worden gewaar dat er iemand druk doet, gebiedend praat, hij ervaart een ‘moeten’. Hij zal bang zijn om er niet aan te kunnen voldoen en reageert met afwijzen, weglopen, zwijgen. Wat gunstig is, is een bijna ‘onderdanige’ houding, bv. lager gaan zitten. NIET LATEN FALEN

De zieke hersenen horen alleen al in de toon van een reactie dat er iets niet goed is gegaan. De hersenen kunnen niet inschatten hoe ernstig het is, er ontstaat een catastrofe reactie in het hoofd. Daarom niet corrigeren, dat leidt tot afweer, ontkenning of zwijgen. Het plaatsen van een bewoner in een iets lager functionerende groep kan daarom gunstiger voor de bewoner zijn. Het falen komt ook voor als de bewoner iets gevraagd wordt dat hij op dat moment niet kan. Ook dan volgt de catastrofe reactie en de afweer. In deze afweer kan de demente mens soms heel to the point zijn, heel scherp en beledigend. Bijv. op de vraag:” wilt u de koffie even inschenken” kan het antwoord komen: “Doe het zelf! Daar ben jij toch voor!”. Dit klinkt heel vinnig en normaal, daarom denken wij dat de dementerende dit doelbewust doet. Het is echter een intuïtieve reactie op een faal-moment. Het heet een “catastrofe-reactie” en deze volgt op de zogenaamde “dodelijke omgangs-strategieën” van onze kant.

49

Wat zijn deze dodelijke omgang strategieën? Wanneer laten wij iemand falen? 

iemand verbeteren



iemand testen (wat hebben we gegeten gisteren?)



we vragen iemand iets te doen, wat hij/zij op dat moment niet kan



argumenteren: ja maar….. nee maar…..



corrigeren

Eigenlijk betekent dit dat de confronterende ROT niet meer gebruikt wordt. Deze levert alleen maar weerstand en boosheid op. HERKENBAARHEID De omgeving moet overeenkomen met ‘oude plaatjes’ van vroeger, de omgeving moet een vertrouwd beeld oproepen. Dus ouderwetse gebruiksvoorwerpen behoren tot de inrichting

De prikkels Gezonde hersenen worden snel afgeleid door geluiden en bewegingen. Geluid en beweging zijn de sterkste prikkels. Denk maar hoe je altijd even naar buiten kijkt als er iemand langs het raam loopt of dat je opkijkt als er plotseling een geluid klinkt. Gezonde hersenen kunnen zich (als de afleidende geluids- en bewegingsprikkels niet te erg zijn) dan toch concentreren of zich er voor afsluiten. Zieke hersenen kunnen dat niet. Het is zelfs zo, dat er, vroeg of laat, een stadium komt waarin de demente hersenen alléén nog maar kunnen reageren op geluids- en bewegingsprikkels!

Te weinig prikkels Er zijn bewoners die totaal geen last hebben als er nauwelijks prikkels vanuit de omgeving zijn. Zij worden door Anneke de “Zen” mensen genoemd. Deze mensen hebben profijt van de stilte, zij voelen zich dan gelukkig. Dit zijn de bewoners die stil zitten, minimaal reageren, ogen veelal gesloten. Zij kunnen rustig alleen zijn, het is een kwelling voor ze als je ze verstoort. Ze reageren dan vaak boos of angstig. Zij zijn tevreden met een ‘stille’ huiskamer, met of voor hun hoef je geen speciale activiteiten te doen. Voor hun moet je de prikkels heel goed doseren, vaak hebben ze al genoeg aan de dagelijkse activiteiten die toch al moeten gebeuren; wassen, eten, koffie/thee drinken, toiletgang, naar bed gaan. Er zijn echter ook mensen die juist wel last krijgen van te weinig prikkels. De hersenen van dit type bewoners zijn juist op zoek naar prikkels, met name geluids- en bewegende prikkels. Met stilstaande prikkels kunnen deze hersenen niets. Als er geen bewegende prikkels zijn hebben ze het gevoel niet te bestaan, je bent er als het ware niet meer. Om te voelen dat je bestaat gaat de bewoner zelf prikkels maken, met name geluiden (roepen, klanken voortbrengen) en bewegingen (kloppen, wrijven). In de nacht op een stille kamer gaat hij uit bed, op zoek, want in de stilte is hij niemand (in zo’n geval is een éénpersoonskamer dus helemaal niet gunstig). Het zijn ook déze mensen die in een stille huiskamer direct ‘zuster’ roepen als er iemand door de kamer loopt, alleen omdat dát het enige is wat beweegt, daar reageren ze op. Thuis lopen ze dan achter hun partner aan omdat die het enige is dat beweegt. Wanneer ze alleen zijn, willen ze naar buiten lopen, naar de voorbij rijdende auto’s. Die bewegen en maken geluid. Deze mensen moet je voldoende maar ‘onschuldige”prikkels aanbieden door o.a. rustige muziek, vloeistof dia’s, dia serie of langzame film zonder tekst of dreigende muziek (geen snelle tv), mobiel, aankleding van de gangen. Zij gaan nl. niet lopen in een stille gang waar niets beweegt. Hoe graag we er ze ook in willen hebben, met name als loopcircuit. Het loopcircuit moet dus aantrekkelijk worden ingericht met voldoende licht en bewegende voorwerpen (knipperlampen e.d.) Daarom lopen de “dolenden”, de dwalers, ook altijd waar anderen bezig zijn. Hun hersenen, die nog behoefte hebben aan prikkels, worden als het ware door de bewegingen en het geluid aangetrokken. Mensen die niet of veel te weinig kunnen bewegen (bv iemand in een aangepaste rolstoel die zichzelf niet kan verplaatsen) kunnen ‘gek’ dwz ‘onrustig’ worden van de prikkels die daardoor ontstaan. Zij reageren goed op bewegende beelden, zoals een groot tv-scherm met

50

ouderwetse films erop, waarin veel symbolen (keizerin Sissy) of dieren voorkomen (Lassie). Of geef ze een rolstoel waarmee ze met een been kunnen “peddelen”.

Te veel prikkels Het spreekt voor zich dat een overdaad van prikkels onrust oproept. Immers de zieke hersenen kunnen zich niet afsluiten. Bewegingen en geluiden zijn het moeilijkst om buiten te sluiten. Onbewust is juist het gedrag van medewerkers vaak de oorzaak van de onrust van bewoners. Want wij lopen heel veel op en neer, komen zomaar de kamer binnen, maken veel geluid, reiken vanuit de keuken kopje voor kopje koffie aan, dat zijn veel bewegingen. Wij dachten dat een gezellige huiskamer met veel leven, zoals afwassen, opruimen etc. leuk zou zijn voor de bewoners, maar dat zijn teveel prikkels waar zij niets mee kunnen en die eigenlijk alleen maar chaos in hun hoofd veroorzaken. Het advies is om rustig te bewegen, geen harde geluiden maken, eerst alles voor de koffie of het eten op tafel zetten, dan zelf ook aan tafel gaan zitten en dan pas de koffie inschenken of het brood smeren én het liefst erbij blijven zitten. Dementerenden kunnen veelal maar één ding tegelijk behappen. Daarom is het van belang om maar één activiteit te laten plaatsvinden en niet twee tegelijk. B.v. óf kerstkaarten maken óf luisteren naar pianomuziek maar dus niet een pianist laten spelen tijdens het kerstkaarten maken. Ook voorwerpen kunnen prikkels afgeven. Zo geeft een lage stoel met zachte kussens geen ‘sta op’- prikkel af maar een rustprikkel. Een harde rechte stoel daarentegen geeft geen rustprikkel af en kan daarom de oorzaak zijn van het steeds opstaan van bewoners. Het alsmaar stilzitten in dezelfde houding kan ook heel veel onhoudbare prikkels doen ontstaan. Er zijn demente mensen die het benul niet hebben om regelmatig te gaan verzitten. Probeer zelf maar in een stoel (al is die nog zo lekker) 10 minuten doodstil te gaan zitten, dan word je gek van de prikkels. Dat is de reden waarom wij regelmatig even van houding veranderen bijv. van de ene op de andere bil, of de benen anders over elkaar slaan, of even naar voren gaan zitten. De oplossing voor dit soort onrust is dan ook dat de bewoner regelmatig verzet moet worden, of in een aangepaste stoel (met opblaasbare rugleuning en zitting). Gangen of ruimten waar je bewoners niet in wil hebben moet je saai en ongezellig maken, die geven dan geen prikkels af en zijn voor bewoners onaantrekkelijk. Het loopcircuit moet je juist echt aantrekkelijk maken anders komen ze niet. Je kunt dit doen door o.a. verschillende ruimtes met verschillende prikkels erin op te nemen. Zoals bv. een ‘visuele’ ruimte met groot scherm, met langzame films. Een ‘gehoor’ ruimte met een goede geluidsinstallatie met muziek of hoorspelen. En een ruimte met andere activiteiten bv, iets met geur, koffie drinken, cake bakken of waar gewoon gezelligheid van uit gaat. Dit is een voordeel van grootschalige afdelingen met meerdere huiskamers. In iedere huiskamers kun je dan een structuur aanbrengen (kijken, luisteren, activiteit en niets). Veel demente hersenen zijn op zoek naar prikkels waar ze op dat moment iets mee kunnen (d.w.z. dat ze deze min of meer kunnen begrijpen). Zo kun je dan ‘voor elk wat wils’ aanbieden. Dát is dus structuur voor dementerenden. De structuur zit niet in de tijd, maar in de soort prikkels die we aanbieden.

Het geheugen Het geheugen bestaat uit plaatjes. Alles wat voor ons van belang is wordt opgeslagen in plaatjes in het lange termijn geheugen. Wat geen indruk heeft gemaakt wordt alleen opgeslagen in het korte termijn geheugen. Wij onthouden in een aantal vaste kaders, n.l. in plaatjes van: 

Taferelen/ gebeurtenissen (beelden van het hele leven)



Voorwerpen (kam, klok, stoel)



Begrippen (warm, koud, voor, vies)

51



Symbolen en hun waarde (vakantie, begrafenis)



Gevoelens en geuren (is heel basaal, dit hebben dieren ook)



Automatische bewegingspatronen (glas pakken en drinken, daar hoef je niet bij na te denken)



Automatische taalpatronen (zinnen, intonatie, je hoeft niet bij elk woord na te denken)

Een dementerende kan geen nieuwe plaatjes meer bijmaken en de bestaande plaatjes vervagen en verdwijnen uiteindelijk. De oude plaatjes blijven het langst. Dit wetende volgen hier enkele verklaringen en tips voor de omgang.

Verklaringen en tips Het kan zijn dat het plaatje van de huidige partner al is vervaagd en dat het plaatje van de eigen ouders nog wel duidelijk is (naar vader of moeder vragen). Het huwelijk zit ergens in het midden van de reeks plaatjes. Als die plaatjes zijn vervaagd dan kan het bij vrouwen zo zijn dat de naam van de echtgenoot niet meer wordt herkend. Het gebruiken van de voornaam en de meisjesachternaam kan dan helpen. Zo kan het ook helpen om het dialect te gebruiken van de streek waar iemand is opgegroeid. Mensen met zieke hersenen kunnen nog maar heel moeilijk gezichten herkennen. Dit is te vergelijken met als wij b.v. een groep Palestijnen bij elkaar zien, dan lijken die gezichten voor ons erg op elkaar. Of als we bv een arts kennen uit het ziekenhuis en die dan tegenkomen bij de supermarkt, dan moeten we even heel goed nadenken wie dat ook al weer is. Zo is het bij dementerenden voortdurend. Voorwerpen zijn zoals gezegd opgeslagen in plaatjes die de bewoner herkent uit zijn tijd. Een hele moderne koffiekan of stoel herkent een dementerende niet als zodanig. Werk dus met herkenbare voorwerpen. Ook geen suikerzakjes en poedermelk, geen placemats etc.

Het meest sprekende voorbeeld is het gaan zitten. Hoe gaat dat, hersenkundig gezien? Allereerst moet men het voorwerp stoel, als stoel herkennen. Een doorsnee ouderwetse stoel wordt het beste herkend. Pas op met de kleur, die moet niet hetzelfde zijn als de vloer, want dan kan een dementerende de zithoogte niet inschatten. Een moderne stoel met dunne stalen pootjes is voor een dementerende eng, omdat die het vermoeden geeft dat ze niet sterk genoeg is en door zal zakken. Nu moet het plaatje van de stoel opgeslagen worden in het (korte) geheugen; men gaat er met de rug naar toe, vóór staan en gaat blindelings zitten. Dat is dus heel moeilijk. Vandaar dat je ziet dat dementerenden, maar ook CVA-patiënten, niet zomaar durven te gaan zitten: zij willen altijd de stoel blijven zien. Dus pas op met het aanschaffen van stoelen. Laat dat niet aan een werkgroepje over, men neemt dan vaak veel te moderne stoelen die door de dementerenden niet herkend worden, met als gevolg dat ze niet durven/kunnen gaan zitten. Wanneer ze eenmaal zijn opgestaan, blijven ze lopen.

Alles wat de bewoners horen en zien roepen plaatjes op. Zo roept het zien van enkele mensen in een wit uniform het plaatje ‘ziekenhuis’ op, en niet het plaatje ‘thuis’. En zo kan het zien van een groep mensen aan tafel in een vergadering het plaatje ‘feest’ of ‘school’ oproepen, en afhankelijk van dat plaatje sluit de bewoner soms aan.

Als je veel woorden gebruikt roept dat ook veel plaatjes op. Dit is voor een dementerende niet snel te begrijpen. Gebruik dus niet te veel woorden en gebruik er veel gebaren bij. Breng in een gesprek voornamelijk ‘steekwoorden’ over die een duidelijk plaatje kunnen oproepen en haal niet te veel verschillende onderwerpen aan. Bijvoorbeeld de zin: ”Wij waren op vakantie in Turkije, we zaten in een prachtig hotel aan de kust en iedere avond genoten we van de zonsondergang”. Kun je je voorstellen hoeveel en welke plaatjes een luisteraar in zijn hoofd moet nemen om deze zin te begrijpen? Dat kan een dementerende niet, dus alles

52

ontgaat hem/haar. Zo moet je dus oppassen met wat je zegt: kort, duidelijk, één onderwerp tegelijk, herhalen en gebaren erbij. Dan heb je de meeste kans dat het overkomt.

Realiseer je dat begrippen als ‘voor’ of ‘achter’ of ‘naast’ niet meer automatisch in de reeks plaatjes zitten. Iets wat je achter moet doen, bv een leuning van een stoel vastpakken, is bijna niet meer te doen voor een dementerende.

Eten zonder voorbereiding; als zomaar ineens iemand zegt “we gaan eten”, roept dat niet meteen het bekende plaatje van eten thuis op en begrijpen ze niet wat de bedoeling is. Herkenbaar zijn de mensen die tijdens het eten rond zitten te kijken en soms wat in het bord roeren maar eten, ho maar. Grote kans dat deze bewoners geen idee hebben wat er van hun verwacht wordt. Om te bereiken dat bewoners meer rust of besef hebben om te eten of prettiger eten, moet het eten ‘aangekondigd’ worden. Dit doe je door het naar eten te laten ruiken, de tafels echt te dekken, en b.v. een soepterrine op tafel te zetten en van daaruit opscheppen. De bewoner kan het dan ruiken en zien dat het warm is en dat er van daaruit iets op zijn bord komt. Dat is heel wat anders dan ineens van achteruit een kom soep voor iemands neus zetten. Zelf aan tafel zitten en mee eten helpt als iemand zelf nauwelijks eet. Je gebruikt dan de eetgebaren en bent zodoende als het ware een levend voorbeeld.

Bij het naar bed te gaan helpt het om een avondstemming te creëren. Televisie uit, licht dempen, verwarming 2 graden lager, weinig rondlopen en zelf gapen. Zelfs zou je een video van een ondergaande zon of een brandend haardvuur kunnen opzetten, dit straalt rust uit.

In zijn algemeenheid: probeer ten alle tijden voor bewoners zo’n gunstig en zo herkenbaar mogelijke ‘plaatjes’ op te roepen. Iets waarmee hij vertrouwdheid en veiligheid kan associëren. Wanneer wij teveel rondlopen en allerlei dingen doen, zal het voor een dementerende niet lukken om een plaatje te maken, met als gevolg chaos en onrust in het hoofd.

ONBEGREPEN GEDRAG Regelmatig hebben we te maken met gedrag dat wij totaal niet begrijpen. Je doet iets leuks/aardigs voor de bewoner en opeens wordt hij boos. Wat gebeurde er nou, we hadden het zo goed bedoeld. Hier volgt een voorbeeld: mevrouw L. zit met een kopje koffie in haar hand wat rond te kijken. Het kopje zakt steeds schever en de verzorgende schiet even toe, om het kopje recht te houden. Alleraardigst dus en reuze attent. Maar mevrouw L. roept: ”Niet slaan, niet slaan!” en ze begint te huilen. Hoe kan dat nou? Allereerst was de beweging van de verzorgende onverwachts en snel. Mevrouw L. kon dit niet zo snel volgen en ze kan al helemaal niet bedenken: “Oef, dat was wel wat onverwachts, maar wat aardig van die zuster dat ze me even helpt”, iets wat een ‘normaal’ mens zou denken. Neen, mevrouw L. schrikt alleen maar en wat gebeurt er in haar hoofd? Er schiet een plaatje in, van vroeger uiteraard. De schooljuf van vroeger kwam, als je iets deed wat niet mocht, als een pijl uit een boog op je af en gaf je met de liniaal een tik op je vingers. Nou, dit plaatje komt bij mevrouw L. naar boven en ze roept dus: “niet slaan”. Ze heeft het dus niet tegen de zuster, ze heeft het tegen een plaatje dat deze zuster per ongeluk oproept. Zo komt veel inbegrepen gedrag tot stand. Wij, hulpverleners roepen, met alle goede bedoelingen, een ongunstig plaatje van vroeger op. En dat leidt tot boze en angstige reacties van de bewoners. Het omgekeerde kan ook: wanneer je een héél veilige sfeer rond de bewoner op kunt roepen, dan kan deze bewoner vragen: “Bent u mijn moeder?” Dan weet je dus dat je het goed doet, je roept een heel fijn plaatje op en dan heb je grote kans dat de bewoner je vertrouwt en beter mee kan werken.

DWANGMATIGHEID Soms vinden wij het gedrag van bewoners dwangmatig: ze zijn dan dwingend en iets moet en zal gebeuren of ze zijn niet van hun willetje af te brengen. Hoe komt dat? Er kunnen twee redenen voor zijn.

53

1.

De bewoner heeft geen tijdsbesef. Hij weet niet hoe lang een uur, een minuut of een kwartier duurt. Dus spreek jij om 9 uur iets af, dan ziet hij op de klok dat het 9 uur is, en dan moet het ook gebeuren. Vóór 9 uur zat de bewoner al steeds naar de klok te kijken of vroeg regelmatig hoe laat het is. Je moet je voorstellen dat het half 9 is. Wij weten dan dat er nog een half uur de tijd is en wij weten hoe lang een half uur duurt. Je kunt dan nog rustig je kopje thee drinken en naar de toilet gaan. Maar menige hersengestoorde patiënt weet niet meer hoe lang de tijd duurt. Kan hij nu nog wel even naar de toilet of niet? Kan hij nog even gaan zitten of niet? Uit voorzorg doet men niets meer en wil het liefst de jas ook vast aan. Maar is het dan daadwerkelijk 9 uur geworden, dan móet het ook gebeuren, anders valt men opnieuw in een zwart gat van de tijd. Dit kan dus heel dwangmatig overkomen, maar het heeft niets met een dwangmatig karakter te maken. Het is een manier om zich, met de gebrekkige hersenwerking, te handhaven.

2.

De bewoner heeft op dat moment een plaatje waardoor hij weet wat hij moet doen. Bijvoorbeeld: ik moet naar moeder toe. Vaak gebeurt dat als de omstandigheden onveilig (niet herkenbaar, leeg, onrustig) zijn. Dit is meestal een heel helder plaatje en het laat zich ook niet zo maar verdringen. De bewoner móet dan doen wat het plaatje aangeeft: naar moeder en wel nu direct! Ook dit komt dwangmatig over, maar het heeft met de omstandigheden te maken. Zo kan iemand ‘s nachts boodschappen willen doen en is daar niet vanaf te brengen. Ook hier speelt het plaatje dat in de hersenen zit een belangrijke rol. Proberen af te leiden is goed, alleen niet te rigoureus zoals b.v., “Kom we gaan eerst een kopje thee drinken”. Dit werkt soms niet omdat de bewoner dan, qua plaatje, helemaal van het ene tafereel (de winkel) moet overschakelen naar het andere (een kopje thee). Dat lukt vaak niet. Beter is het om eerst in dat plaatje verder te gaan zoals: wat zou u daar willen kopen? Dan, via de winkelartikelen, naar een gelegenheid zoeken om op iets anders over te gaan. Bijv. de bewoner wil koffie en suiker kopen. Je neemt haar mee naar de keukenkastjes om te kijken of er misschien toch nog koffie is. Dan probeer je om op een kopje koffie over te gaan, etc.

EEN NIEUWE KIJK Wanneer een bewoner ander gedrag vertoont hebben wij de neiging om te denken dat het in de persoon zelf of in de ziekte zit. “Hij gaat achteruit” of ”dhr. was erg onrustig vanavond” of “mevr. vertoonde weer veel claimend gedrag“ of “wij hebben zo’n onrustige groep bewoners” zijn veel gehoorde opmerkingen in het verpleeghuis. Na de lezing van Anneke wordt eens en temeer duidelijk dat we eerst heel erg goed moeten kijken wat er in de omgeving van de bewoner gebeurt of niet gebeurt. Observeer o.a. zaken als: Wat gaat er aan het onbegrepen gedrag vooraf? Hebben we, per ongeluk, de bewoner laten falen? Hebben we, per ongeluk, misschien een ongunstig plaatje opgeroepen? Vragen we nu iets, dat de bewoner op dit moment niet kan? (is ook falen) Bij wie zit de bewoner aan tafel en hoe reageren ze op elkaar? In wat voor stoel zit de bewoner? Waar kijkt de bewoner op uit wanneer hij op bed ligt? Krijgt deze bewoner te veel of juist te weinig prikkels? Wat was het gedrag van mijzelf en mijn collega’s? Is er een andere collega, die beter met deze bewoner om kan gaan? Heeft iemand al eens ‘uitgevonden’ hoe een bepaald gedrag gestopt kan worden of zelfs voorkomen kan worden?

54

Dit verslag is tot stand gekomen mede door de aantekeningen van Joos Hamer, Ali Hendrix en Anneke van der Plaats.

Wilma van Oeffel Toevoeging van A.v.d. Plaats

HET DOELGERICHT BEWEGEN. Het doelgericht bewegen gebruiken wij om alle handelingen te doen die wij willen, of die wij moeten doen. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de ADL en de HDL. Lopen, gaan zitten, een kopje leegdrinken, eten etc. behoren allemaal tot de doelgerichte handelingen. Hoe komen deze handelingen tot stand? Zoals het woord al zegt, het gaat om een doel. Dit doel moet men kunnen bedenken of het wordt door anderen (aan)bevolen. “Doe uw trui maar uit”, “pak de leuning maar beet”, “zet uw voet maar naar voren”, dit zijn allemaal opdrachten met een doel. Wanneer het doel duidelijk is, kan in de hersenen naar de bijbehorende bewegingen worden gezocht. Dat zijn de automatische bewegingspatronen die in het geheugen zitten. Bij dementerenden is vaak het doel al niet duidelijk. Bij alles wat we zeggen moet immers een plaatje komen, anders wordt het niet begrepen. Daarom is het van belang dat we gebaren maken, om onze vraag te ondersteunen. Maar nog moeilijker is het voor de dementerende om de juiste beweging in het geheugen te vinden. Daarom is het bij de verzorging vaak zo moeilijk om de bewoner mee te laten werken. Ook met activiteiten, b.v. tekenen, aardappels schillen etc. is het moeilijk om mensen de gewenste handelingen te laten doen. Het doelgericht bewegen is voor onze hersenen het moeilijkste wat er is. Dus voor dementerenden is het vaak onmogelijk. Daarom zijn allerlei ‘trucjes’ nodig. Ze zijn erop gebaseerd dat de dementerende de bewegingen als het ware onbewust, per ongeluk of spontaan, maakt. De opdracht: “doet u uw armen eens omhoog” kan bevorderd worden door te zeggen: “Ik ben jarig vandaag: Hiep hiep hoera!” Dus dit langzaam en nadrukkelijk zeggen en dan zelf de armen omhoog doen. Dansen is ook zo’n spontane beweging, zelfs bij mensen die niet meer kunnen lopen. Een aardig voorbeeld is het aardappels schillen. Wij vragen dementerenden of ze mee willen helpen en dan zeggen ze: “Nou, dat heb ik mijn leven lang al gedaan, nee hoor, dat doe ik niet”. Daar zitten we dan, wat te doen? Een mannelijke verzorgende vond daar iets op. Hij ging aan de tafel zitten en begon aardappels te schillen. Heel dikke schillen en erg onhandig. Dan zegt een demente vrouw: “Nou zeg, dat is helemaal niet goed, véél te dik!” De jongen zegt dat hij moet schillen maar als man dat eigenlijk niet kan. Hij schilt intussen gewoon door. Dan zegt de mevrouw: “kom hier, laat mij dat maar eens doen”. Zo gaat het heel spontaan en krijg je demente mensen aan een activiteit. Ditzelfde geldt voor de activiteitenbegeleiding. Je kunt niet verwachten dat een dementerende een plaatje krijgt als je ze vraag om mee te gaan naar de ‘activiteitenruimte’ om te gaan bloemschikken. Dan zeggen ze meestal nee. Eigenlijk moet de ab-er in de huiskamer gaan zitten met de bloemen en gewoon aan het werk gaan. Dan gaan mensen spontaan meedoen. Concluderend kan je zeggen dat de dementerenden als het ware ‘verleid’ moeten worden tot de doelgerichte handelingen en de activiteiten. ‘Faciliteren’ heet dat met een deftig woord. Je moet beginnen met een handeling te vergemakkelijken. Ook een sfeer oproepen hoort daarbij, zie in de vorige paragraaf over het eten, het koffiedrinken en het naar bed gaan.

STEMMING, EMOTIES EN IMPULSEN. Het is een taak van normale hersenen om stemming, emoties en impulsen te reguleren. Onze stemming hebben wij in zekere mate zelf in de hand. Denk maar eens aan een ochtendhumeur. Wij zijn ons dat bewust, we vermijden situaties waarin we boos kunnen worden, we houden ons rustig en zodoende kunnen wij die rot-stemming laten verdwijnen. Dementerenden kunnen dat niet meer. Zij zijn onderhevig aan stemmingen en kunnen daar niets tegen doen. Vooral bij de vasculaire dementie zien we vaak een slechte stemming, die zorgt ervoor dat de dementerende niets kan en niets wil. Dit kan uren, soms wel een hele dag duren. Als verzorger moet je steeds maar afwachten “hoe de pet staat”.

55

Emoties kunnen bij dementerenden heel sterk of heel zwak zijn. Men kan zelfs ongevoelig lijken, bijvoorbeeld bij een sterfgeval. Men kan echter ook plotseling heel boos worden. De dementerende heeft dit zelf niet in de hand. Impulsen zijn daden die een mens impulsief doet, bijvoorbeeld te veel eten, geld uitgeven, beginnen met eten terwijl de anderen nog geen eten op hun bord hebben. Het is eigenlijk een soort ongewenst of schaamteloos gedrag. In onze opvoeding leren wij van onze ouders wat hoort en wat níet hoort. Dit kan bij dementie geheel verdwijnen. Neus peuteren, boeren laten, een hele schaal met eten opeten, seksuele toenadering etc. kan dan voorkomen. Het is heel moeilijk om dit tegen te gaan. De rem is weg, de verleiding is te groot. Het is niet juist om dit soort gedrag uit het verleden te verklaren zoals: “zie je, nu komt zijn/haar ware aard naar boven”. Het is van ons allemaal onze ware aard en er hoeft soms maar één adertje in ons hoofd te knappen en wij doen dat ook. Dus: géén veroordeling van dat gedrag!

VERLAGING VAN HET NIVEAU. Vader hield vroeger van muziek van Bach en nu zit hij mee te zingen met muziek van de Zangeres Zonder Naam. De familie is sprakeloos: Vader is nu wel heel diep gezonken. Moeder hield vroeger zo van lezen en nu zit ze een babypop te knuffelen. Moeder is nu wel héél ver heen! Dit is goed te begrijpen. Een argument is: vader genoot vroeger van Bach en nu geniet hij van smartlappen. Wat is, voor vader, het verschil? Hij geniet! Dus probeer dit te aanvaarden. Bovendien: kijk eens hoe een dementerende kan genieten. Zo vol overgave, zo kan een ‘normaal’ mens dat niet. Een dementerende kan er eindeloos mee bezig zijn en het werkt heel kalmerend. Wat kan een dementerende met een pop knuffelen en hoe heerlijk vindt ze dat! We moeten dus accepteren dat er soms een ‘verlaging’ van het niveau kan voorkomen bij dementerenden. We kunnen er zelfs gebruik van maken. Liedjes van b.v. Frans Bauer kunnen de stemming zeer positief beïnvloeden en knuffelen met een pop of knuffel kan heel veel rust en een gelukkig gevoel brengen. Het gaat tenslotte om het gevoel van de dementerende.

56

Oplossingen Pagina 37 rebus: Tot over je oren verliefd zijn.

Pagina 44 kruiswoordpuzzel:

57

‘t Steegje Colofon ‘t Steegje is het magazine van en voor cliënten van de Watersteeg.

De uiterste inleverdatum voor kopij en beeldmateriaal voor ‘t Steegje van april 2016 is 1 maart 2016 U kunt de kopij mailen naar: [email protected] De redactie behoudt zich het recht om zonder vooraankondiging wijzigingen aan te brengen in teksten.

Redactie: Jenny Brenninkmeijer Elsbeth Slippens

‘t Steegje kunt u digitaal lezen op www.vriendenvandewatersteeg.nl

Inez van Essen-Holtkamp

Vormgeving: Elsbeth Slippens

Email: Voorzitter.vriendenvandewaterteeg @brabantzorg.eu

Post: Postvak t Steegje bij de Receptie

‘t Steegje wordt aangeboden aan verenigingsleden van de Watersteeg en is te koop voor alle geïnteresseerden.

De Watersteeg Veghel Reigerdonk 37, 5467 AN Veghel Telefoon: 0413 - 362951 Fax: 0413 - 351335 E: [email protected] H: www.BrabantZorg.eu

Het woonzorgcentrum ligt in woonwijk de Bunders, te midden van diverse wooncomplexen voor ouderen. Het huis biedt plaats aan 112 mensen met zowel lichamelijke als psychische klachten. Het woonzorgcentrum levert ook thuiszorg voor dementerende ouderen. Dankzij de inzet van een groot aantal betrokken vrijwilligers en een actief bedrijfsleven beschikt de Watersteeg over een bloeiend verenigingsleven. Zo zijn er clubs op het gebied van muziek, volksdansen, kaarten, zwemmen, voorlezen en biljarten. Bovendien is er een mannensoos en een buurtvereniging. De verenigingsactiviteiten staan ook open voor mensen van buitenaf, net zoals restaurant ‘Het Eetpunt' waar bewoners en mensen van buiten terecht kunnen voor een warme maaltijd. De bewoners leven in kleine groepen. Door dit kleinschalig wonen bestaat er een sterke band tussen bewoners, medewerkers, vrijwilligers en familie.