Switch samen naar duurzaam en rechtvaardig

Jaarbericht 2012

Switch samen naar duurzaam en rechtvaardig Switch stimuleert gedrag dat bijdraagt aan een duurzame en rechtvaardige wereld. Hier én daar, nu én in de toekomst. Switch adviseert en ondersteunt, Switch verbindt mensen en goede ideeën. De stichting Switch komt voort uit een fusie tussen COS Brabant en COS Zeeland (centra voor internationale samenwerking) per 1 januari 2013.

Voorwoord Sinds 1 januari 2013 heten COS Zeeland en COS Brabant samen Switch. In dit verslag leest u in het kort over beide COSsen in 2012. We gebruiken in dit verslag al de nieuwe naam, zodat u nog wat sneller denkt aan Switch als partner op weg naar een duurzame en rechtvaardige toekomst. Meer weten? Ga naar www.maakdeswitch.nl of neem direct contact met ons op. We staan u graag te woord. Bestuur en medewerkers Switch

Waar vindt u ons? Brabant Stationsstraat 31 Postbus 3120 5003 DC Tilburg T 013 535 15 23 I www.maakdeswitch.nl E [email protected]

Zeeland Ravelijn de Groene Jager 5 Postbus 2125 4460 MC Goes T 0113 25 00 51 I www.maakdeswitch.nl E [email protected]

MVO levert ons geld op doordat we slim met stroomgebruik omgaan 

JACCO VAN MIERLO ondernemer

Switch helpt MKB’ers te innoveren Ondanks de crises blijft maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) hoog op de agenda staan bij veel ondernemers uit het MKB. Met het programma MVO Loont helpt Switch ondernemers uit het MKB op weg met MVO. Switch biedt praktische informatie en inspiratie.

In 2012 inspireerde Switch zo’n 1.580 MKB’ers bij het verduurzamen van hun bedrijf. In Brabant werden bijna 1.000 en in Zeeland 582 ondernemers bereikt. Bureau Ordina onderzocht wat deelname aan de MVO-activiteiten van Switch deze ondernemers heeft opgeleverd. Maar liefst 43% van hen is gemotiveerd geraakt voor MVO en 24% nam concrete maatregelen. Ondernemers die bezig zijn met MVO blijken daarbij ook nog zo’n 5% meer rendement te verwezenlijken op hun investeringen.

MVO-activiteiten in Brabant • 8 inspiratiebijeenkomsten met 441 onder­ nemers; • 4 MVO-excursies met 116 deelnemers naar bedrijven in Uden en Eindhoven; • 2 gemeentelijke MVO-prijzen voor de beste MVO-ondernemer in Tilburg en Bergen op Zoom; • 5 interactieve workshops voor ondernemers en personeel; • 2 keer Ketensimulatie (online game) voor ondernemers en inkopers in Tilburg en Eindhoven; • 4 Eerlijke Winkelroutes om consumenten te wijzen op winkels met verantwoorde producten in Breda, ’s-Hertogenbosch, Oss, Veldhoven en Valkenswaard.

MVO-activiteiten in Zeeland • 2 gemeentelijke MVO-prijzen in Goes en Hulst; • 2 Duurzaam Doe Je Zelf-shows in ’s Heerenhoek en Breskens; • 2 MVO-excursies in Sluiskil en Tholen; • 3 inspiratiebijeenkomsten in Tholen, Goes en Middelburg; • 1 keer Ketensimulatie in ’s Heerenhoek.

Ontmoeting, netwerken en kennis delen Switch spoort ondernemers aan om kennis over MVO te delen. Switch investeert in koplopers en biedt deze ondernemers een platform, zodat zij als voorbeeld dienen voor andere bedrijven. Switch werkt nauw samen met lokale ondernemersverenigingen, deelname aan activiteiten is laagdrempelig en biedt volop gelegenheid om te netwerken. Het programma MVO Loont wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Buitenlandse Zaken waardoor ondernemers kosteloos kunnen participeren. Meer weten over ons aanbod? Kijk op www.mvoloont.com. U vindt ons ook op Twitter, Facebook en via de LinkedIn-groep van MVO Loont.

‘MVO is heel belangrijk voor ons. We zijn er continue mee bezig, het zit in onze natuur. En dus ook in onze producten.’ Bjorn Terlingen ondernemer, winnaar MVO-prijs Goes

Jacco van Mierlo, ambassadeur programma MVO Loont (foto: Joyce van Belkom).

Jongeren doen het zelf Met positieve energie werken aan een betere toekomst, hier en elders in de wereld. Met het jongerenprogramma Consumptie Verplicht stimuleert Switch jongeren (leeftijd 12 t/m 25 jaar) om iets te doen voor een betere wereld.

Onderdeel van het jongerenprogramma zijn Upgrades die jongeren zelf bedenken en uitvoeren, met begeleiding van Switch. Upgrades zijn zichtbare positieve acties die laten zien dat werken aan een betere wereld leuk is om te doen. Een Upgrade levert een bijdrage aan één van de Millenniumdoelen of aan mensenrechten.

Ruim 260 jongeren deden in 2012 mee met een Upgrade-actie en wisten daarmee meer dan 4.000 anderen te bereiken. In totaal zijn 27 Upgrade-acties uitgevoerd. In Brabant deden 200 jongeren mee en 60 in Zeeland. In Brabant met acties als bijvoorbeeld ‘De groene handdruk’ in Den Bosch, gericht op het stimuleren van consumptie van biologische groenten en fruit. In Zeeland o.a. met de actie ‘Gefeliciteerd met schoon drinkwater’, gekoppeld aan de opening van een water­tappunt in Goes. Met filmpjes en foto’s doen we steeds verslag van alle acties. Nieuwsgierig geworden? Kijk op: www.upgraden.nu.

Naast de Upgrade-acties organiseerde Switch een reeks activiteiten met jongeren voor een duurzame en rechtvaardige wereld en bereikte daarmee nog eens 1.292 jongeren, 700 in Brabant en 592 in Zeeland. In Brabant met gastlessen, pubquizzen en festival­ activiteiten zoals ‘How fair is your stuff’, een site met vragen over de duurzaamheid van je telefoon, kleding en eetgedrag. In Zeeland zijn jongeren bereikt met activiteiten als de Wereldreis en workshops Schone Kleren. Switch voerde in 2012 bovendien gesprekken met bedrijven en organisaties om hen te bewegen te verduurzamen: vijftien in Brabant en zeven in Zeeland. Voor teruggekeerde enthousiaste wereldreizigers die wat met hun inspiratie willen doen, organiseerden we twee After Travel Xperiences.

Literaire Tocht In mei 2012 was de jonge Midden-Oostendeskundige Monique Samuel op uitnodiging van Switch in Zeeland voor een reeks lezingen op zeven scholen. Alle leerlingen kregen na afloop het boekje ‘De laatste held’ , dat Samuel speciaal in opdracht van Switch schreef. Zij reisde door de landen in het Midden-Oosten waar grote politieke en maatschappelijke omwentelingen plaatsvinden. Samuel wilde weten wat er leeft onder de mensen en sprak met hen over de oorzaken van de revoluties. ‘De laatste held’ is gebaseerd op deze ervaringen. Met de Literaire Tocht besteedden we aandacht aan de thema’s vrijheid en verdraagzaamheid. In totaal hebben 622 leerlingen de presentaties bijgewoond. De activiteit vindt jaarlijks plaats in het kader van de Maand van de Vrijheid. Switch organiseert de activiteit i.s.m. de Zeeuwse Bibliotheek.

Scholierencompetities Tien middelbare scholen uit Brabant deden met ruim 500 leerlingen van 4 en 5 HAVO en VWO mee aan één van de vier Scholierencompetities. Het hart van deze competities is een kennisquiz in de vorm van en Triviant-spel. De leerlingen bereidden zich daar wekenlang op voor. Minstens zo fanatiek zijn de docenten die graag willen dat hun school als beste wordt gezien als het gaat om kennis van de wereld. Wethouders reikten de Wereldbekers uit aan de winnaars. De gewonnen geldprijzen zijn door leerlingen besteed aan projecten van lokale organisaties of stedenbanden.

‘Echte vrijheid huist in het hoofd daar waar niemand kan komen en wat niemand af kan pakken.’

Upgrade-actie ‘De Groene Handdruk’ in Den Bosch (foto: Bianca Wijers).

Monique Samuel politicoog, Midden-Oostendeskundige

Switch stimuleert duurzame ontwikkeling Switch streeft naar duurzame ontwikkeling waarbij sociale (people), ecologische (planet) en economische (profit) aspecten in balans zijn. Switch streeft naar een leefbare en rechtvaardige wereld, ook voor toekomstige generaties.

gezondheidswerkers en scholieren in Afrika met innovatieve fietsprojecten en fietsen die in termijnen kunnen worden afbetaald. Veel Afrikanen wonen ver weg van een ziekenhuis of school. De fiets is voor mensen een middel om toegang te krijgen tot gezondheidszorg, onderwijs en inkomensverwerving.

Fietsen Scoort Maurits Groen ambassadeur Fietsen Scoort Werknemers stimuleren om de auto te laten staan en met de fiets naar het werk te gaan om daarmee CO2-uitstoot te verminderen, dat is het doel van Fietsen Scoort. Aan de grootste fietscampagne van Nederland deden in 2012 - verspreid over het hele land - 134 werkgevers mee.

In 2012 registreerden alle deelnemers samen bijna 12 miljoen fietskilometers op de website, die ze anders met de auto zouden hebben afgelegd. Deze fietskilometers komen overeen met 2 miljoen kilo CO2 (broeikasgas) dat door het gebruik van de fiets niet in de atmosfeer terecht is gekomen. Fietsen Scoort past goed in een klimaatneutrale bedrijfs­voering en biedt goede mogelijkheden in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Fietsen is niet alleen goed voor de wereld, maar ook voor je gezondheid. Fietsende werknemers zijn fitter en hebben minder ziekteverzuim, zo blijkt uit TNO-onderzoek. Meer informatie is te vinden op de programmasite www.fietsenscoort.nl.

In januari 2012 verbond Maurits Groen, nr. 4 op de Duurzame Top100 van Trouw zich als ambassadeur aan Fietsen Scoort. Maurits Groen, heeft een indruk­wekkende staat van dienst op (inter)nationaal niveau met zijn inzet voor het milieu en het klimaat in de afgelopen 30 jaar. Hij is (mede)auteur van tal van boeken en tot twee maal toe haalde hij Al Gore naar Nederland. Tevens is hij initiatiefnemer van een LED-lamp op zonne-energie: een betaalbare en veilige oplossing voor veel mensen in ontwikkelingslanden.

Zeeuwse Zonnefabriek De Zeeuwse Zonnefabriek is een virtuele fabriek, een aaneenschakeling van zonnepanelen die zijn geïnstalleerd op daken van zo’n 130 scholen in Zeeland. Zo betrekken we leerlingen, ouders en docenten bij duurzame energie. Op 15 juni 2012 organiseerde Switch in Goes het Mini-symposium ‘Energieke blik op de toekomst’ met als belangrijkste doel het bepalen van een nieuwe koers: ‘hoe kunnen we scholen adviseren naar energieneutraliteit?’ Uitkomst is een totaalconcept van energiebesparing, educatie en energieopwekking met zonnepanelen. In 2013 gaat een pilot van start.

Duurzame projecten in ontwikkelingslanden In 2012 is door alle deelnemers van Fietsen Scoort bijna €50.000,- aan sponsorgeld bijeen gefietst voor duurzame projecten in ontwikkelingslanden. Vijf kleinschalige ontwikkelingsorganisaties ontvingen in 2012 ieder een bedrag van € 3.000,- voor hun project. Switch heeft deelnemers van de campagne en het brede publiek hierbij betrokken door een online stemming te organiseren: je kon kiezen uit vijftien genomineerde projecten en een stem uitbrengen op jouw favoriet. Er werd ruim 7.000 keer gestemd. Het overige sponsorbedrag van 2012 ging naar de samenwerkingspartner Cycling out of Poverty (CooP Africa). CooP ondersteunt kleine ondernemers,

Campagne Fietsen Scoort.

‘Wij doen mee met Fietsen Scoort omdat EPZ’ers hun energie graag inzetten voor het goede doel. Woon-werkverkeer op de fiets doet ons allemaal energieker op het werk verschijnen. Als we daarmee de wereld ook een beetje verbeteren, dan is dat een fantastische bonus.’ W. van Caspel campagnecoördinator Fietsen Scoort bij EPZ Zeeland

Julia switcht naar Fair Trade koken...

Voedsel, de switch naar duurzaam en fair Onze huidige manier van produceren en consumeren van voedsel moet op de schop. Switch richt zich met het thema voedsel niet alleen op consumenten en restaurants, maar ook op horeca-opleidingen. Switch investeert in koks en cateraars van de toekomst.

Qualify Qualify is een campagne van Switch voor een duurzame en betere wereld. Qualify is gestart in 2012 en wil klanten in supermarkten overhalen om meer biologische, fairtrade en streekproducten te kopen. Met een enthousiast verhaal en een beloning voor wie verantwoorde producten koopt. In het najaar van 2012 voerde een team van 17 campaigners vijf weken lang ludieke acties bij supermarkten in verschillende Brabantse steden. Qualify werd goed ontvangen door alle grote supermarkten, leidde tot positieve reacties van klanten en bijdragen van landelijke leveranciers van fairtrade en duurzame producten. Het campagneteam sprak met 4.000 consumenten en deelde als beloning 2.000 gratis fairtrade of biologische producten uit. In het najaar van 2013 gaat Switch weer op pad met Qualify. Meer weten? Een eigen website en social media ondersteunen de campagne. Kijk eens op www.qualify.nu of volg de campagne via Facebook of Twitter.

Wereldvoedseldag Switch werkt al jarenlang samen met het Brabantse MBO Horecaonderwijs. Leerlingen van die scholen werken de komende decennia immers met voedsel. Switch zorgt rond Wereldvoedseldag - jaarlijks op 16 oktober voor lessen over het thema voedsel wereldwijd. De scholen organiseren Wereldmaaltijden in schoolrestaurants. Sommige scholen houden een evenementenweek over duurzaam consumeren. Het draait allemaal om het concept van de Wereldmaaltijd en eerlijke voedselverdeling.

Wereldmaaltijd Een Wereldmaaltijd is een lekker en voedzaam drie­ gangendiner dat is samengesteld met ingrediënten gebaseerd op een eerlijke voedsel­verdeling. Dat betekent dat al het voedsel dat wereldwijd wordt geproduceerd, gedeeld wordt door de totale wereldbevolking: ruim 7 miljard mensen. Tijdens een Wereldmaaltijd geeft Switch voorlichting over het thema voedsel. In 2012 deden vijf Brabantse scholen mee met 954 leerlingen. Ze organiseerden twintig Wereld­maaltijden met 525 deelnemers. Aan de evenementen­weken bij De Rooi Pannen in Tilburg en Eindhoven namen respectievelijk 1.200 en 500 leerlingen deel. Vier scholen steunden tevens een project in een ontwikkelingsland, tezamen voor een bedrag van bijna € 4.000,-.

‘Eten is weten en geweten: het gaat niet alleen om moraal, ook om feitenkennis.’ Prof. Dr. Louise Fresco landbouw- en voedseldeskundige

Switch-events trekken breed publiek Switch organiseert jaarlijks aansprekende events om het publiek te betrekken bij de thema’s duurzaamheid en rechtvaardigheid.

Thuis in de Wereld In 2012 hing Tilburg een aantal weken vol met prachtige muppiposters van het project ‘Thuis in de Wereld.’ De posters toonden portretten van mensen met hun persoonlijke oproep voor duurzaamheid en fair trade.

Multatulilezing Switch organiseerde de zestiende Multatulilezing met de sprekers Guy Verhofstadt en Gerdi Verbeet. Titel van de lezing was ‘Democratie en de verantwoordelijkheid van de winnaar.’ De sprekers gingen in op de verschuivende visies op democratie in Europa, met name op de positie van minderheden. De lezing in de Grote Kerk in Breda trok ruim 500 bezoekers.

Huis van de Wereld Fakkeltocht Eindhoven Switch was in 2012 verantwoordelijk voor de organisatie van de Kerstfakkeltocht voor vrede en verdraagzaamheid in Eindhoven. Deze vond voor de 21ste keer plaats, 5.000 burgers namen deel.

Daarnaast organiseerde Switch in 2012 een reeks van activiteiten rond het Huis van de Wereld, het Tilburgse samenwerkingsverband voor multiculturele ontmoeting en mondiale bewustwording. Tezamen trokken deze activiteiten in 2012 meer dan 10.000 belangstellende wereldburgers. Ook was er veel media-aandacht voor deze events.

‘Ik let op het fairtrade logo. Dan weet ik zeker dat het product menswaardig is gemaakt.’ Bisi Koevoets - Adenekan

Serie Thuis in de Wereld (foto: Harold van Oort).

2012 in cijfers In de media

Financiers Zeeland

COS Brabant haalde met de activiteiten in 2012 meer dan 100 keer de media, waarvan bijna de helft via websites van derden. COS Zeeland haalde met de activiteiten in 2012 meer dan 188 keer de media. Totaal mediabereik (exclusief social media): ruim 288 keer.

• Ministerie van Buitenlandse Zaken • Provincie Zeeland • NME (via Provincie Zeeland) • Maand van de Vrijheid (via Provincie Zeeland) • gemeenten Middelburg, Veere, Hulst • Delta Zeeland Fonds • Prins Bernard Fonds • Evides • Rioned • CooP

Social media In 2012 zette Switch bij verschillende programma’s social media in. Een paar cijfers: Switch had opgeteld ruim 1.200 volgers op Twitter. Campagnefilmpjes van Qualify werden samen 1.175 keer bekeken.

Websites COS Brabant: COS Zeeland: Fietsen Scoort: MVO Loont: Qualify:

125.062 bezoekers 114.335 bezoekers 53.928 bezoekers 5.961 bezoekers 652 bezoekers

Financiers Brabant • Ministerie van Buitenlandse Zaken • Provincie Noord-Brabant • gemeenten Eindhoven, Tilburg, Breda, Oisterwijk, Boxtel, Vught, Veghel, Uden, Schijndel • Huis van de Wereld • Rabobank • Impulsis • Novib • Fietsforum Tilburg • Multatuli Lezing Nederland • Kamer van Koophandel • NEVI-kring e.a.

Besturen Het bestuur van COS Brabant: Voorzitter: Chris Huinder Penningmeester: Edwin Busker Lid: Mark Diebels Lid: Marianne Nugteren Het bestuur van COS Zeeland: Voorzitter: Marjan de Koster Penningmeester: Henk Sinke Lid: Beatrice Fest Lid: Jan-Willem van Koeveringe Lid: Surish Raghhoebier Lid: Loes van der Hoeven

Personeel Bij COS Brabant was in 2012 een team van twaalf mensen werkzaam, samen circa 9,5 fte. Bij COS Zeeland was in 2012 een team van zes mensen werkzaam, samen 3,65 fte.

Meer informatie Op www.maakdeswitch.nl vindt u algemene informatie over de activiteiten van Switch. Een aantal van onze programma’s heeft daarnaast een eigen website, hier vindt u meer uitgebreide informatie over het specifieke aanbod.

www.mvoloont.com Maatschappelijk verantwoord ondernemen, gericht op ondernemers uit het MKB.

www.qualify.nu Eerlijker voedsel, gericht op consumenten, opleidingen en producenten.

www.fietsenscoort.nl Duurzame mobiliteit, gericht op werkgevers en werknemers.

www.zeeuwsezonnefabriek.nl Zonne-energie, gericht op voortgezet onderwijs en bedrijven.

www.upgraden.nu Millenniumdoelen en mensenrechten, gericht op jongeren(organisaties) en onderwijs.

www.consumptieverplicht.nl Millenniumdoelen en mensenrechten, gericht op jongeren(organisaties) en onderwijs.

Op de hoogte blijven Wilt u op de hoogte blijven van de activiteiten van Switch? Meldt u zich dan aan voor de e-mailnieuwsbrief op de homepage van de website www.maakdeswitch.nl.

Colofon Uitgave: Switch, augustus 2013 Ontwerp: Nilsson communicatiekunstenaars

www.maakdeswitch.nl