3
SVA-congres 27 maart 2014
Transportverzekeringen door Mr R. de Haan
Onderwerpen Geschiedenis Wie moet wat verzekeren? Betrokken partijen Verzekerde reis Verzekerd belang Verzekering en Inco Terms Opzet en verzekering
Stelling
“De verlader moet het risico van de goederen dragen en verzekeren.”
Geschiedenis van het (transport)verzekeringsrecht Waarschijnlijk is de transportverzekering de oudste vorm van schadeverzekering Voorloper van transportverzekering is het al door de Grieken en Romeinen gehanteerde ‘Foenus nauticum’ ofwel bodemerij
Bodemerij Ladingeigenaar leende geld van een geldschieter tot een bedrag van de waarde van de te vervoeren goederen. Komen de goederen behouden aan, dan moet de ladingeigenaar de geldlening plus (woeker)rente terugbetalen. Gaan de goederen verloren dan hoeft de ladingeigenaar de lening niet terug te betalen.
Geschiedenis • Romeinen • 16e eeuw: Londen • 1601: Elisabeth I (“An act concerning matters of assurances amongst merchants) • Tot 1650: particulieren die geld uitlenen • Na 1650: koffiehuizen • 1688: Lloyd’s coffeehouse (slavenhandel!) • 1906: Marine Insurance Act
7
8
Wie moet wat verzekeren?
“Wij zijn tegen alles verzekerd.”
Partijen bij de verzekeringsovereenkomst
Verzekeringnemer
(Makelaar) Verzekeringsovereenkomst (Gevolmachtigde) Verzekeraar A Verzekeraar B Verzekeraar C Verzekeraar D
10
11
Lading: goederenverzekering
Vervoerder/verhuizer/logistieke dienstverlener: aansprakelijkheidsverzekering
Meest voorkomende polissen: Goederenpolis: - NBGP 2006 + clausule G13 All Risks - Maatschappijpolissen - Makelaarspolissen Logistieke aansprakelijkheid: - Modelpolis voor aansprakelijkheid uit logistieke diensten (MAUL-polis) - Makelaarspolissen: bijvoorbeeld Logistieke Protectiepolis (LPP-polis) - Maatschappijpolissen
Verzekerde reis
Begin verzekerde reis • Vroeger: drempel tot drempel • Alle schade vóór de drempel viel niet onder de transportdekking. • Nu: pakhuis tot pakhuis (ook al in NBGP 1976) • Veroorzaakt door gewijzigde vervoers- en verpakkingstechnieken
Begin verzekerde reis • Art. 4 NBGP 2006 1. Het risico (…) gaat in op het moment waarop de zaken, tot het aanvangen van de verzekerde reis gereed liggen in het pakhuis of opslagplaats in de plaats van afzending, genoemd in de polis, worden opgenomen of op een daarmee vergelijkbare wijze worden weggevoerd teneinde de verzekerde reis aan te vangen (…)
Begin verzekerde reis •
Nieuwe tekst art. 8 ICC: “from the time the subjectmatter is first moved in the warehouse (…) for the purpose of the immediate loading into or onto the carrying vehicle or other conveyance for the commencement of the transit”
Rechtspraak •
Hof Den Haag 22 maart 2005 (Fortis / VCI)
Vervoer van leliebollen – brand in loods Bollen waren geselecteerd, verplaatst naar de ‘packing area’, men was begonnen met verpakken, verplaatsing naar de ‘walk-in cooler room’ had plaatsgevonden en de volgende ochtend zouden deze werkzaamheden worden afgerond en zouden de dozen worden geladen in een reefer container die al besteld was en diezelfde ochtend zou arriveren. Is de verzekerde reis aangevangen?
Begin verzekerde reis •
Rb. Rotterdam: leliebollen zijn opgenomen teneinde de verzekerde reis aan te vangen
•
Hof Den Haag: selectie, verpakking en koeling vallen niet onder de verzekerde reis. In verband met die handelingen zijn de bollen weliswaar opgenomen en verplaatst naar packing room en koelruimte, vanwaar de bollen opgenomen zouden worden om de verzekerde reis aan te vangen, maar zover was het nog niet.
Einde verzekerde reis •
Art. 4 NBGP 2006 (…) Het risico blijft gedurende het normale verloop van de reis ononderbroken doorlopen en eindigt op het moment waarop de zaken zijn aangekomen in de plaats van bestemming, genoemd in de polis, op de plaats in het pakhuis of de opslagplaats die de ontvanger daarvoor heeft bestemd, mits de verzekeringnemer en/of de verzekerde de zaken op de normale of op de met de verzekeraars overeengekomen wijze doet vervoeren.
Verzekerd belang
Verzekerd belang • Misverstand: onderscheid tussen verzekerbaar belang en verzekerd belang
Verzekerd belang • Wie heeft op het moment van de (transport)schade het verzekerd belang? De verkoper? De koper?
Verzekerd belang
Inco Terms 2010: leveringscondities van de International Chamber of Commerce: a. Verdeling van de plichten b. Verdeling van de kosten c. Verdeling van het risico •
Verzekerd belang • Cost, Insurance and Freight – CIF Carriage and Insurance paid to - CIP Zeer gebruikelijk beding. • Risico gaat van de verkoper over op de koper op het moment waarop de goederen aan boord van het schip geplaatst worden c.q. aan de vervoerder overgedragen worden. Transportschade ontslaat koper niet van verplichting tot betaling koopprijs.
Verzekerd belang
Voor de goede orde: goederenrechtelijke levering is niet bepalend voor het tijdstip van de risico-overgang!
Verzekerd belang •
De verkoper zal in de regel geen aanspraak kunnen maken op vergoeding indien het risico van de goederen op de koper overgegaan is
(zie o.m.: Hof Amsterdam van 18 december 2003, S&S 2004, 141; Rb. Amsterdam 14 juni 2006, S&S 2007, 92; Rb. Rotterdam 30 november 2005, S&S 2006, 140; Rb. Amsterdam 19 mei 2004, S&S 2006, 6).
Verzekerd belang Moment van de schade is doorslaggevend: • Terugbetaling van de koopprijs door CIFverkoper na de schade brengt geen verandering in de vraag of hij ten tijde van de schade een verzekerd belang had. • De verkoper heeft dan ten tijde van de schade geen verzekerd belang en de koper heeft uiteindelijk geen schade geleden. (zie: Rechtbank Rotterdam 28 december 2005, S&S 2006, 141).
Verzekering en opzet
Wettekst
Artikel 7:952 “De verzekeraar vergoedt geen schade aan de verzekerde die de schade met opzet of door roekeloosheid heeft veroorzaakt.”
Polisclausule Nederlandse Beursgoederenpolis Artikel 17 “In afwijking van artikel 7:952 B.W. vergoeden de verzekeraars ook geen schade die een verzekerde door merkelijke schuld heeft veroorzaakt. Van merkelijke schuld is sprake, indien het gaat om een gedraging die, al is een verzekerde zich daarvan niet bewust, naar objectieve maatstaven een zodanig aanmerkelijke kans op schade met zich brengt dat een verzekerde zich van dat gevaar bewust had behoren te zijn en door zich van die gedraging niet te onthouden in ernstige mate tekortschiet in zorg ter voorkoming van schade.”
Polisclausule aansprakelijkheid MAUL-polis Artikel 5.1.1 “Niet gedekt is de aansprakelijkheid van verzekerde bestaande uit aan derden te betalen vergoeding van schade die door de aangesproken verzekerde met opzet of roekeloosheid is veroorzaakt. Bij rechtspersonen wordt slechts de opzet/roekeloosheid van de bestuurder in de zin van Boek 2 Burgerlijk Wetboek (B.W.) en van leidinggevenden uitgesloten. Bij vennootschappen onder firma wordt zowel de opzet/roekeloosheid van de vennoten afzonderlijk als de opzet/roekeloosheid van de gezamenlijke vennoten uitgesloten.”
MAUL-polis Artikel 5.1.2 “Wordt een verzekerde aansprakelijk gesteld voor een door zijn ondergeschikte(n) opzettelijk of roekeloos veroorzaakte schade, dan wordt deze schade, mits deze verzekerde ter zake van de opzettelijk of roekeloos veroorzaakte schade geen verwijt treft en aan de overige polisvoorwaarden is voldaan, vergoed en hebben verzekeraars het recht deze schade op de veroorzaker(s) ervan te verhalen.”
Polisclausule aansprakelijkheid makelaarsclausule •
Opzet: In afwijking van het bepaalde in art. 7:952 BW is niet gedekt de aansprakelijkheid voor door de tot schadevergoeding aangesproken verzekerde met opzet of met diens uitdrukkelijk goedvinden veroorzaakte schade (hierna te noemen opzet). Bij rechtspersonen zal slechts het opzet van een bestuurder in de zin van Boek 2 BW of een analoge buitenlandse wet bij de toepassing van deze uitsluiting worden beschouwd als opzet van de rechtspersoon; Bij maatschappijen, vennootschappen onder firma of commanditaire vennootschappen alleen het opzet van een beherend vennoot.
“Stelende” chauffeur: aansprakelijk gedekt, tenzij het een eenmanszaak betreft.
Stelling:
“De verlader moet het risico van de goederen dragen en verzekeren.”
