STUDIEWIJZER JODENDOM
Les 1 – Kennismaking met het jodendom Doel Je maakt kennis met ‘het jodendom’. Je kunt uitleggen welke stromingen er binnen het jodendom zijn, wat hun belangrijkste kenmerken zijn en waar de diversiteit door tot stand is gekomen. Stof Blz. 5 – 9 Opdrachten 1. Maak opdracht 1 uit het boek. 2. Leg de uitspraak uit: ‘De ene Jood is de andere niet’. 3. Wat is voor Joden de basis voor de opvattingen over hoe je Jood moet zijn? 4. Hoe kan het dat er zoveel diversiteit binnen het jodendom is? 5. Geef per Joodse stromingen weer wat hun belangrijkste kenmerken zijn (waarmee ze zich dus onderscheiden t.o.v. de andere stromingen). LVB Begin met het aanmaken van je levensvisieboek van jaar 3. Ga verder in met het LVB dat je tot nu toe gemaakt hebt, zodat het een boek van meerdere jaren wordt. A. Schrijf een inleiding voor je levensvisieboek waarmee je opnieuw kennis maakt. Vertel wat jij belangrijk vindt om te vertellen aan het begin van een nieuw schooljaar. Gebruik hiervoor minimaal 250 woorden. Als je niet weet waar je over kunt schrijven, denk dan aan: hoe je vakantie was, wat je afgelopen schooljaar hebt geleerd, wat je voornemens zijn voor het nieuwe schooljaar, hoe je nu in het leven staat, etc. B. Binnen het jodendom zijn er diverse manieren om het ‘jood-zijn’ te beleven. De ene Jood is gelovig, de ander niet. De ene Jood gaat elke zaterdag naar de synagoge, de ander houdt zich alleen aan de Joodse cultuur. Hoe is dat bij jou? Beschrijf jouw geloof en jouw cultuur. Gebruik hiervoor minimaal 250 woorden. Les 2 – De basis van het jodendom Doel Je kunt uitleggen hoe het jodendom ontstaan is. Je kunt uitleggen wat typisch Joodse kenmerken zijn. Stof Tekst A: http://plazilla.com/page/4295003446/het-ontstaan-van-het-jodendom Opdrachten Bij Tekst A: 6. Wat heeft Abram met het jodendom te maken? 7. Wat is de rol van Mozes in het jodendom? 8. Wat is het belangrijkste gebed van de Joden? Schrijf het volledig op. 9. Wat is de tenach en wat is de inhoud ervan? 10. Wat is de ark van het verbond?
LVB
Zelf opzoeken: 11. Welke symbolen zijn typisch voor het jodendom? Noem er drie en leg uit waar de symbolen voor staan. 12. Wanneer is het jodendom ontstaan? 13. Waar komt de benaming ‘Joden’ vandaan? 14. Wat is typisch Joodse muziek? 15. Vroeger hadden de Joden ook een tempel. Wat is hiermee gebeurd? Vertel het verhaal zo compleet mogelijk. C. Abram en Mozes zijn belangrijke personen voor het jodendom. Wie zijn belangrijke personen voor jou? Kun je ook uitleggen waarom zij belangrijk zijn? Gebruik minimaal 150 woorden. D. Er is een typisch Joodse muziekstroming. Muziek is dan ook belangrijk binnen het jodendom. Hoe belangrijk is muziek voor jou? Speel je zelf een instrument? Wat zijn favoriete nummers van jou? Waarom? Heb je ook nog favoriete artiesten? Waarom die artiesten?
Oftewel: schrijf iets over welke plaats muziek in jouw leven heeft. Gebruik hier minimaal 250 woorden voor. Les 3 – De kern van het jodendom Doel Je kunt uitleggen wat de kerngedachte van het jodendom is en wat de consequenties daarvan zijn voor het dagelijks leven. Je kunt de belangrijkste begrippen benoemen, toepassen en uitleggen. Stof Blz. 14 – 19 Opdrachten 16. Vat de drie kenmerken van de Joodse kalender kort samen. 17. Maak opdracht 5 uit het boek (m.u.v. 5. en 6.). 18. Waarom is het in het jodendom belangrijk om te leren? 19. Leg de uitspraak uit: ‘Een mens zonder tora is een mens zonder richting’. 20. Maak opdracht 1 uit het boek (van blz. 16 en 17). 21. Waarom krijgen leerlingen op een Joodse school typisch Joodse vakken? 22. Welke verschillen vallen jou op tussen het lesrooster van een Joodse school en jouw lesrooster? 23. Leg uit wat de talmoed is. 24. Waarom wordt de talmoed ook wel de mondelinge tora genoemd? 25. Waarom wordt de synagoge ook wel het leerhuis genoemd? LVB E. De kerngedachte van het jodendom is dat God de mens geschapen heeft naar zijn beeld en dat de mens de verantwoordelijkheid heeft voor heel de aarde. Gebruik 250 woorden om uit te leggen wat jij van deze kerngedachte, voor jou persoonlijk, vindt. Mocht je niet weten wat je hierover kunt schrijven, dan kun je denken aan wat je mooi of juist moeilijk aan deze kerngedachte vindt of je kunt denken aan wat het betekent om als mens verantwoordelijk te zijn voor de aarde en je kunt denken aan hoe jij nu verantwoordelijkheid neemt op deze aarde. Kom je er alsnog niet uit? Overleg dan even met je docent. F. Welk verhaaltje van opdracht 1 van blz. 16 en 17 spreekt jou het meeste aan? Leg uit wat maakt dat dit verhaaltje jou het meeste aanspreekt. Gebruik hiervoor minimaal 150 woorden. G. In het jodendom is leren erg belangrijk, zodat je een goede Jood kunt zijn. Noem vijf ‘dingen’ die jij belangrijk vindt om te leren in je leven? Leg per ‘ding’ uit waarom je die belangrijk vindt. Gebruik hiervoor minimaal 200 woorden. Les 4 – De synagoge en de sabbat Doel Je kunt uitleggen hoe de synagoge is ontstaan, wat de functie ervan is en welke belangrijke atrributen er te vinden zijn. Je kunt uitleggen wat de sabbat is, waarom de sabbat er is en wat er op de sabbat (niet) gebeurt. Stof Blz. 10 – 14 Opdrachten 26. Waar en hoe is de synagoge (uit) ontstaan? Leg uit. 27. Wat is de functie van de synagoge? 28. Welke attributen zijn er in de synagoge? Benoem de functie van deze attributen/(grote)voorwerpen. 29. Leg de uitspraak uit: ‘De synagoge is een levend museum’. 30. Wat is een chazan? 31. Wat is de taak van een rabbijn? 32. Zelf opzoeken: Wat is de reden dat er binnen het (orthodoxe) jodendom onderscheid is tussen mannen en vrouwen in de dienst? 33. Maak opdracht 3 uit het boek. 34. Wat is het doel van de sabbat? 35. Waarom is de sabbat een verplichting voor joden? 36. Wat zijn de regels en wetten die bij de sabbat horen?
LVB
37. Wat gebeurt er allemaal op de sabbat? Beschrijf het chronologisch. 38. Maak opdracht 4 a. en b. uit het boek (van blz. 14). H. De synagoge is voor de Joden een belangrijke plek om naar toe te gaan. Wat zijn voor jou belangrijke plekken om naar toe te gaan? Kun je ook uitleggen waarom? I. De synagoge heeft veel symboliek. Heb jij in je huis symbolen? Of draag je symbolen? Benoem welke symbolen er in jouw (directe) omgeving te vindenzijn. Leg uit wat deze voor jou betekenen. Kun je ook uitleggen waarom deze symbolen in jouw (directe) omgeving te vinden zijn? J. Maak opdracht 4 c. uit het boek (van blz. 14). Gebruik hiervoor minimaal 250 woorden. K. Je hebt gehoord dat de sabbat het hoogtepunt van de week van de joden is. Dit is zo, omdat de dag relax en verrijkend (= je hebt er echt wat aan) is. Nu aan jou de volgende opdracht: Bedenk jouw relax en verrijkingsdag. Je krijgt de opdracht om een dag te bedenken waardoor jij tot rust komt, waarvan je relaxt wordt en waar je ook echt wat aan hebt op geestelijk gebied. Hoe zou deze dag er uit zien? Wat is voor jou een top dag? Beschrijf de dag zo uitvoerig mogelijk, dat betekent: - Noem wat je allemaal zou doen op zo’n dag. - Noem wat je allemaal zou laten op zo’n dag. - Geef bij alles wat je noemt de reden van jouw keuze. Verwerk al jouw activiteiten van zo’n dag in een duidelijke structuur. Gebruik voor deze opdracht minimaal 300 woorden.
Les 5 – Kosjer SO over les 1 t/m 4 Doel Je kunt uitleggen waar kosjer voor staat, wat de regels ervan inhouden en je kunt de regels toepassen. Stof Blz. 20 – 21 Opdrachten 39. Wat betekent ‘kosjer’? 40. Noem de drie voorwaarden voor kosjer eten. 41. Maak opdracht 2 van blz. 21. LVB L. Deze week/weken ga je drie keer onderzoeken of jullie thuis kosjer gegeten hebben. Je maakt een foto van de maaltijd (diner) en je legt uit waarom het wel/niet kosjer was. Dus: - Drie foto's van de maaltijd (het eten als zodanig, hoeft niet met mensen erbij). - Bij de drie maaltijden commentaar of het wel/niet kosjer was. Leg ook uit waarom wel/niet. M. Het jodendom kenmerkt zich door regels op alle terreinen van het leven. Achter alle regels zit een reden, hoe bizar de regels ook lijken. Waarom is het belangrijk dat er achter regels een reden zit? Leg jouw visie hierop uit. Je gebruikt minimaal 250 woorden. In je uitleg onderbouw je jouw visie met argumenten en bijvoorbeeld voorbeelden en vergelijkingen. Les 6 – Joodse rituelen Doel Je kent de belangrijkste Joodse rituelen bij het leven. Per ritueel kun je uitleggen wat het ritueel inhoudt en wat de betekenis ervan is. Stof Blz. 22 – 25 Opdrachten 42. Maak opdracht 3 uit het boek 43. Maak opdracht 4 uit het boek. 44. Zelf opzoeken: De besnijdenis op achtste dag is een gebod dat God heeft gegeven in de Bijbel. Later blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat er iets bijzonders is met de besnijdenis op de achtste dag. Wat is dat?
LVB
45. Wat is de betekenis van de besnijdenis? 46. Maak opdracht 5 uit het boek (individueel). 47. Leg de uitspraak uit: ‘Als Jood ben je op je 13e al volwassen’. 48. Maak opdracht 6 uit het boek (individueel). 49. Maak opdracht 7 uit het boek (individueel). 50. Waarom wordt een huwelijk binnen het jodendom vaak door de familie geregeld? Leg uit. 51. Maak een schema of een stripverhaaltje van de stappen die de Joodse huwelijksvoltrekking kent. 52. Waarom is crematie zeer ongebruikelijk binnen het jodendom? Leg uit. Levensrituelen. Gebruik voor het beantwoorden van de volgende vragen minimaal 350 woorden. N. Vraag aan je ouders: Welke rituelen vonden er plaats rondom jouw geboorte? Wat was de reden van de rituelen? Leg uit. O. Het huwelijk is binnen het jodendom een bijzondere aangelegenheid. Leg per gebruik/ritueel uit wat jou daarin aanspreekt (of juist niet). P. Heb je wel eens een begrafenis mee gemaakt? Wat vond je er van (mooi, moeilijk, etc.)?
Les 7 – Joodse feesten Doel Je leert de Joodse feesten kennen en kunt vertellen waar elk feest over gaat. Stof Blz. 26 – 29 Opdrachten Zie bijlage 1. LVB Q. Reflectie op het journaal. Gebruik minimaal 250 woorden om de volgende vragen te beantwoorden. - Met wie zat je in het groepje en van welk feest hebben jullie een journaal gemaakt? - Wat was jouw bijdrage in de voorbereiding van het journaal? Wat was jouw bijdrage tijdens het journaal? - Wat vind je van jullie journaal? Leg uit. - Hoe verliep de samenwerking volgens jou? Leg uit. - Wat heb je geleerd over jouw rol in de samenwerking met anderen? Waar ben je goed in, wat kan beter? Leg uit. - Wat zou jou je de volgende keer anders doen in de samenwerking? Leg uit. Toets over les 1 t/m 7 Les 8 – Een veelbewogen geschiedenis Doel Je kunt vertellen over de geschiedenis van de Joden. Je kunt per periode aangeven wat er typerend aan is wat betreft de situatie van de Joden. Stof Blz. 31 – 42 Opdrachten 53. Wat zegt de stof over de overheersing van de Perzen? 54. Wat zegt de stof over de overheersing van de Syriers? 55. Wat zegt de stof over de overheersing van de Romeinen? 56. Wat is de klaagmuur precies? 57. Wat wordt bedoeld met het begrip ‘diaspora’? 58. Hoe stond men in Rome tegenover de Joodse godsdienst? Leg uit. 59. Wat hebben Constantijn en Theodosius voor de status van de Joodse godsdienst betekent? Leg uit. 60. Wat wordt bedoeld met de vervangingsleer? 61. Leg uit dat de kruistochten een zwarte bladzijde in de geschiedenis van zowel het christendom als het jodendom zijn. 62. Wat wordt bedoeld met de rituele moord? Leg uit. 63. Waarom was de ‘zwarte dood’ een reden voor Joden om te vluchten? Leg uit.
LVB
64. Waar staat het woord ‘getto’ voor? Leg uit. 65. Waaruit blijkt dat de Joden in Spanje het onder de Arabische/Islamitische overheersing goed hadden? Leg uit. 66. Wat wordt bedoeld met de ‘reconquista’? En wat was het gevolg voor de Joden? 67. Wat is het chassidisme en wat houdt het in? 68. Wat veranderde er in de tweede helft van de 17e eeuw voor de Joden in Polen? 69. Waarom werd Amsterdam zelfs het Hollandse Jeruzalem genoemd? Leg uit. 70. Wat zijn de sefardische Joden? 71. Wat zijn de askenazische Joden? R. De geschiedenis van de Joden kent vele dieptepunten. Vele mensen vinden het bewonderenswaardig dat het jodendom haar eigen identiteit heeft weten te behouden. Het jodendom is nog steeds een unieke godsdienst en cultuur. Gebruik minimaal 250 woorden om uit te leggen hoe je volgens jou je eigen identeit kunt behouden, terwijl je in een vreemde omgeving terecht bent gekomen en te maken hebt met vervolging. Oftewel: hoe houd je vast aan je idealen terwijl je hiervoor enorm veel moeite moet doen? S. Nederland was voor de Joden een fijne plek om te wonen. Hier hadden ze vrijheid. Hoe is het nu in Nederland gesteld met de vrijheid voor groepen mensen die een ander geloof of een andere cultuur hebben dan het meerendeel van de bevolking? Leg jouw visie hierop uit en gebruik minimaal 200 woorden.
Les 9 – Antisemitisme Doel Je kunt uitleggen wat er met antisemtisme bedoeld wordt. Je kunt uitleggen waar het antisemitisme uit voort is gekomen en welke gevolgen dit had. Stof Blz. 43 – 47 Blz. 49 – 51 Opdrachten 72. Waarom was de Franse revolutie een keerpunt in de geschiedenis van de Joden? Leg uit. 73. Wat gebeurde er in 1870? Leg uit. 74. Wat hield de emancipatie van de Joden in Europ in? 75. Wat betekent de term ‘antisemitisme’? 76. Wat bedoelde men met Ariers? 77. Welke drie verschillende beschuldigingen lagen er ten grondslag aan het antisemitisme? 78. Maak opdracht 2 uit het boek. 79. Wat zijn de kenmerken/voorvallen van het antisemitisme in Oost-Europa? 80. Wat betekent het woord ‘pogrom’? 81. Wat had het vredesverdrag van Versailles voor gevolgen voor de Joden in Duitsland? 82. Waar kwam de Kristallnacht uit voort? Leg uit. 83. Wat betekent het woord ‘holocaust’? 84. Wat betekent het woord ‘sjoah’? 85. Waarom hadden veel Duitsers niet verwacht dat Hitler zulke kwade bedoelingen had? Leg uit. LVB T. Ten tijde van de oorlog zijn zo’n zes miljoen Joden vermoord. Een Joodse uitspraak hierover gaat zo: ‘Er is een Jood vermoord en dit gebeurde zes miljoen keer.’ Wat wordt met deze Joodse uitspraak bedoeld volgens jou? U. Asielbeleid Op blz. 50 kun je lezen dat veel Joden probeerden te vluchten naar andere landen. Daar staat bij dat veel van hen niet als asielzoekers werden toegelaten. Wat vind jij hiervan? Hadden andere landen meer Joden, asielzoekers, moeten toelaten? Wat zegt dit over hoe we tegenwoordig met asielzoekers om moeten
gaan? Gebruik minimaal 300 woorden om jouw visie op asielbeleid weer te geven. Les 10 – Mensen tot een ding maken SO over les 8 en 9 Doel Je kunt uitleggen wat er bedoeld wordt met het maken van mensen tot een ding. Stof Blz. 57 - 64 Opdrachten 86. Waardoor konden de beulen in de concentratiekampen ‘gemakkelijker’ hun werk doen? 87. Waarom vindt Elie Wiesel dat hij niet mag zwijgen over wat er gebeurd is? 88. Maak opdracht 1 uit het boek. 89. Hoe zorgde Heinrich Himmler er voor dat mensen anderen gruwelijke dingen aan konden doen? Leg uit. 90. Hoe kun je volgens Levinas tot geweld en moord komen? Leg uit. 91. Wat wordt bedoeld met ‘mensen tot een ding maken’? Leg uit. 92. Wat bedoelt Levinas met dat een medemens een beroep/appel op je doet? Leg uit. 93. Maak opdracht 2 uit het boek. 94. Maak opdracht 3 uit het boek. 95. Maak opdracht 4 uit het boek. LVB V. Muziek wordt veelal gebruikt om de wereld te verbeteren. Teksten kunnen gaan over hoe de mensen beter met elkaar om kunnen gaan, zodat deze wereld mooier wordt. Zoek een tekst van een lied op die gaat over het thema dat bij les 10 hoort. Plak de tekst in je LVB en leg uit waarom deze tekst bij les 10 past. Les 11 – Zionisme en Israel Doel Je kunt uitleggen wat zionisme betekent en waar het uit ontstaan is. Je kunt uitleggen hoe de staat Israel is opgericht. Stof Blz. 48 Blz. 54 – 56 Opdrachten 96. Wat betekent ‘zionisme’? 97. Waar is het zionisme uit ontstaan? 98. Wat dreef Theodor Herzl wat betreft het zionisme? 99. Waarom werd het plan, om de Joden een plek in Oeganda te geven, afgewezen? 100. Waarom leefde er in Palestina al veel Joden? 101. Wat gebeurde er in 1947? 102. Waaruit bleek dat de uitroeping van de staat Israel niet op ieders sympathie kon rekenen? 103. Leg de volgende uitspraak uit: ‘Het oprichten van de staat Israel is uit de hand gelopen.’ 104. Wat wordt bedoeld met de intifada? 105. Leg uit waarom de intifada te begrijpen is, wanneer je het bekijkt vanuit het oogpunt van de Palestijnen. 106. Maak opdracht 7 uit het boek. LVB W. De Joden wilden een eigen land; een veilige plek waar ze konden wonen en leven volgens de eigen culturele- en geloofsopvattingen. Het idee alleen al, bij dit land, was voor velen een droom. Van wat voor een land droom jij? Hoe zou dat land eruit zien? Hoe leven de mensen (er samen)? Gebruik minimaal 250 woorden om jouw droomland te beschrijven. SO over les 8 t/m 11
